CZARNA KSIĘGA RZĄDÓW PiS edycja druga
.Nowoczesna
Szanowni Państwo, Pół roku rządzenia obecna ekipa podsumowała czymś, co tylko z nazwy było audytem. O ile uznać można, że audyty są potrzebne, o tyle niezrozumiałe jest dlaczego była to ocena rządu, który przeszedł do historii 6 miesięcy temu. Rzekomy audyt w swojej formie przypominał jednak bardziej audiobook. To nowatorska inicjatywa polityczna. Ale nie pierwsza to innowacja autorstwa PiS. Wolałbym jednak, żeby rząd zajął się rozwiązywaniem problemów, a nie rozliczaniem, nawet uzasadnionym, poprzedników. Przypomnę, że to Polacy 25 października 2015 r. ocenili poprzedni rząd dając jednocześnie pełnię władzy partii Prawo i Sprawiedliwość a także lokując nadzieje w nowych formacjach, w tym Nowoczesnej. Przedstawiciele PiS nie zauważyli chyba, że nie są już w opozycji. Rozumiem, że ministrom zabrakło czasu, albo zwyczajnie materii na podsumowanie swoich prac w ostatnim półroczu. Wierzę, że dokument, który oddajemy do Państwa rąk pomoże. Nie chcemy nazywać go „audytem”, bo słowo to ma precyzyjnie określone znaczenie. Utrzymujemy natomiast tytuł „Czarna Księga”. Jest to drugi tom naszego dokumentu. Poprzedni opublikowaliśmy na 100 dni rządu. Cyklicznie będziemy przygotowywali kolejne tomy Księgi, by w jednym miejscu wskazywać na obszary, które po złych rządach PiS trzeba będzie posprzątać.
Ryszard Petru
3
I
Rządy prawa
Pierwsze pół roku rządów Prawa i Sprawiedliwości to szereg działań niosących zagrożenie dla praworządności w Polsce: •
bezprecedensowy atak na niezależność władzy sądowniczej, a w szczególności Trybunału Konstytucyjnego,
•
upolitycznienie i ręczne sterowanie prokuraturą,
•
przedstawione w pierwszym tomie Księgi znaczne przyspieszenie procesu tworzenia nowego prawa kosztem jego jakości, ograniczająca wolności obywatelskie ustawa o policji, czy zamach na budżet biura Rzecznika Praw Obywatelskich.
1 Kryzys polityczny i prawny wokół Trybunału Konstytucyjnego Kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego, który zdominował debatę publiczną przez pierwsze 100 dni rządów Prawa i Sprawiedliwości, nie został zażegnany także w kolejnych miesiącach. Spór wszedł w nową fazę po odmowie przez Prezesa Rady Ministrów publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 2016 r., uznającego nową ustawę o TK za niezgodną z Konstytucją. Kolejne wyroki TK wydane po tej dacie również nie zostały opublikowane. Realne stało się zagrożenie dualizmem prawnym, tzn. sytuacją, w której w państwie zaczynają funkcjonować dwa równoległe porządki prawne. Ani rząd Beaty Szydło, ani większość parlamentarna nie uznają wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 9 marca 2016 r. Tymczasem Sąd Najwyższy i rady miast w wielu miejscowościach w całej Polsce podejmują uchwały mówiące o tym, że będą stosować się do niepublikowanych przez Prezesa Rady Ministrów wyroków TK.
Kalendarium kryzysu 25.06.2015
Parlament zakończył pracę nad nową ustawą o Trybunale Konstytucyjnym (tego dnia Sejm rozpatrzył poprawki Senatu i ustawa trafiła do Prezydenta). Ustawa powstała z inicjatywy sędziów TK w stanie spoczynku; jej projekt formalnie złożył w Sejmie prezydent Bronisław Komorowski.
21.07.2015
Ustawę o TK autorstwa PO-PSL podpisał prezydent Bronisław Komorowski.
30.08.2015
Ustawa o TK weszła w życie.
8.10.2015
Sejm poprzedniej kadencji powołał 5 sędziów TK - trzech na miejsce sędziów, którym kadencja wygasała 7 listopada oraz dwóch na miejsce sędziów, którym kadencja kończyła się 3 i 9 grudnia.
23.10.2015
PiS złożył wniosek do TK o zbadanie zgodności z Konstytucją ustawy PO-PSL, jednak 10.11.2015 r. wycofał swój wniosek.
6.11.2015
Mija kadencja trzech sędziów TK - do tego dnia Prezydent powinien przyjąć ślubowanie od trzech sędziów wybranych przez Sejm VII kadencji. Pomimo nawoływania ze strony konstytucjonalistów, że takie działanie jest łamaniem prawa, nie nastąpiło zaprzysiężenie.
19.11.2015
Sejm VIII kadencji uchwalił nowelizację ustawy o TK, która przewidywała m.in. powtórny wybór sędziów oraz wprowadzenie kadencyjności funkcji prezesa i wiceprezesa TK, a także wygaśnięcie kadencji pełniących w tym czasie te funkcje Andrzeja Rzeplińskiego i Stanisława Biernata.
20.11.2015
W Dzienniku Ustaw opublikowano nowelę ustawy o TK autorstwa PiSu.
25.11.2015
Sejm głosami posłów PiS i Kukiz’15 podjął pięć uchwał „w sprawie stwierdzenia braku mocy prawnej” uchwał o wyborze pięciu sędziów TK przez Sejm poprzedniej kadencji.
26.11.2015
Sejm wprowadził poprawkę do art. 30 Regulaminu Sejmu, regulującego tryb składania wniosków w sprawie wyboru lub powołania przez Sejm osób na stanowiska państwowe.
30.11.2015
Trybunał Konstytucyjny na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego wydał jednogłośnie postanowienie o zabezpieczeniu wniosku grupy posłów PO, wzywając Sejm do powstrzymania się od dokonywania czynności zmierzających do wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego do czasu wydania przez Trybunał ostatecznego orzeczenia w sprawie K 34/15, dotyczącej zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej niektórych przepisów ustawy z 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym. Sejm nie zastosował się do tego postanowienia.
2.12.2015
Sejm VIII kadencji podjął uchwały o wyborze Henryka Ciocha, Lecha Morawskiego, Mariusza Muszyńskiego, Piotra Pszczółkowskiego i Julii Przyłębskiej na sędziów TK.
3.12.2015 godz. 0:15
Prezydent Andrzej Duda odebrał ślubowanie od 4 z 5 sędziów wybranych przez Sejm kilka godzin wcześniej na sędziów TK.
4
3.12.2015
Czterej zaprzysiężeni przez Prezydenta sędziowie w asyście funkcjonariuszy BOR weszli do siedziby Trybunału Konstytucyjnego. Zostali wpuszczeni przez straż, a prezes TK Andrzej Rzepliński przydzielił im pokoje. Podjął jednocześnie decyzję, że do czasu wyjaśnienia, czy ich wybór nie nastąpił z naruszeniem prawa, nie będą mieli przydzielanych spraw.
3.12.2015
Trybunał stwierdził, że Prezydent powinien niezwłocznie przyjąć ślubowanie od trzech sędziów, legalnie wybranych w dniu 8.10.2015 r.
3.12.2015
KOD zorganizował demonstrację przed TK, by okazać solidarność z sędziami wydającymi wówczas wyrok dotyczący ustawy o TK autorstwa PO-PSL.
9.12.2015 Godz. 8:00
Prezydent Andrzej Duda zaprzysiągł piątego sędziego wybranego przez PIS - Julię Przyłębską.
9.12.2015
TK wydał wyrok w sprawie noweli z dnia 19.11.2015 r. - uznano m.in., że niekonstytucyjne są przepisy o ponownym wyborze sędziów, a także o pozbawieniu funkcji obecnego prezesa i wiceprezesa TK.
11.12.2015
Członkowie Rady Naukowej Instytutu Nauk Prawnych PAN podjęli uchwałę w sprawie naruszania zasad państwa prawa. W następstwie tego podobne uchwały przyjęły Rady: Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Senat Uniwersytetu Warszawskiego.
12.12.2015
KOD zorganizował kolejną demonstrację przed TK. Mimo zimna wzięło w niej ok. 50 000 osób w tym działacze i sympatycy Nowoczesnej. Po raz pierwszy społeczeństwo pokazało masowy sprzeciw wobec rządów PiS. Protestujący ci zostali nazwani później przez PiS jako „komuniści i złodzieje”
14.12.2015
Byli prezydenci, premierzy oraz marszałkowie Sejmu i Senatu (w sumie 15 osób) podpisali się pod listem otwartym, w którym „wyrażają niepokój z powodu podważania autorytetu i niezależności Trybunału Konstytucyjnego”.
15.12.2015
PiS wniósł do Sejmu projekt „ustawy naprawczej” dotyczącej TK.
16.12.2015
W Dzienniku Ustaw opublikowano wyrok TK z dnia 3.12.2015 r.
17.12.2015
Klub Kukiz’15 złożył projekt ustawy o zmianie Konstytucji w artykułach dotyczących TK; zmiany te doprowadziłyby do odwołania wszystkich obecnych sędziów TK.
18.12.2015
W Dzienniku Ustaw opublikowano wyrok TK z dnia 9.12.2015 r.
22.12.2015
W trakcie posiedzenia Komisji Ustawodawczej, zajmującej się nowelą dotyczącą ustawy o TK, pod nieobecność kilku posłów PiS, opozycja przegłosowała wniosek o odroczenie obrad do 7 stycznia 2016 r. Głosowanie zostało nielegalnie powtórzone przez przewodniczącego Marka Asta po powrocie posłów PiS na salę, na wniosek Stanisława Piotrowicza, który uznał, że wzięli w nim udział posłowie opozycji spoza składu komisji.
22.12.2015
Sejm uchwalił tzw. „ustawę naprawczą” w sprawie TK.
24.12.2015
Senat o czwartej nad ranem przyjął tzw. „ustawę naprawczą” w sprawie TK bez poprawek.
24.12.2015
Minister Spraw Zagranicznych wysłał wniosek do Komisji Weneckiej z prośbą o opinię na temat zagadnień prawnych będących przedmiotem prac nad nowelizacją ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.
28.12.2015
Prezydent Andrzej Duda podpisał tzw. „ustawę naprawczą” w sprawie TK.
28.12.2015
Tzw. „ustawa naprawcza” w sprawie TK została opublikowana w Dzienniku Ustaw.
7.01.2016
Trybunał Konstytucyjny umorzył, wszczęte na wniosek posłów PO, postępowanie dotyczące pięciu uchwał Sejmu VIII kadencji z 25.11.2015 r. w sprawie stwierdzenia braku mocy prawnej uchwał o wyborze pięciu sędziów TK przez Sejm poprzedniej kadencji oraz pięciu uchwał z 2.12.2015 r. o wyborze na ich miejsce nowych pięciu sędziów. Trybunał uznał, że uchwały Sejmu nie są aktami normatywnymi, stąd ich badanie nie znajduje się w jego kompetencji.
12.01.2016
Prezes TK Andrzej Rzepliński dopuścił do orzekania dwoje sędziów wybranych przez Sejm VIII kadencji: Piotra Pszczółkowskiego i Julię Przyłębską.
13.01.2016
Komisja Europejska wszczęła procedurę badania praworządności w Polsce, jako jedną z przyczyn wskazując polityczny i prawny spór dotyczący składu Trybunału Konstytucyjnego.
15.01.2016
Agencja ratingowa Standard & Poor’s obniżyła rating Polski z A- do BBB+, jako przyczynę wskazując naruszenie równowagi instytucjonalnej w Polsce poprzez zmiany w Trybunale Konstytucyjnym.
19.01.2016
W Parlamencie Europejskim odbyła się debata na temat praworządności w Polsce, w tym sytuacji wokół Trybunału Konstytucyjnego.
5
8-9.02.2016
Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka) odbyła wizytę w Polsce, w jej trakcie przeprowadziła rozmowy z przedstawicielami wielu organów państwa, w tym Trybunału Konstytucyjnego, na temat istoty i znaczenia nowelizacji ustawy o TK autorstwa PiS
10.02.2016
Nowoczesna zgłosiła swój projekt zmian ustawy o TK, mający na celu ustabilizowanie sytuacji wokół Trybunału.
11.02.2016
W Sejmie odbyło się pierwsze czytanie ustawy o zmianie Konstytucji autorstwa klubu Kukiz’15 w artykułach dotyczących TK.
7.03.2016
Do sieci wyciekł wstępny projekt ostatecznej wersji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego dotyczącej nowelizacji ustawy o TK autorstwa PiS
9.03.2016
TK orzekł, że nowelizacja ustawy o TK autorstwa PiS jest niezgodna z polską Konstytucją. Dwóch sędziów powołanych do TK przez PiS zgłosiło zdanie odrębne.
9.03.2016
Prezes Rady Ministrów poinformowała, że nie opublikuje orzeczenia TK, gdyż nie zostało ono wydane zgodnie z obowiązującym prawem – czyli ustawą, o której Trybunał orzekł, że jest niekonstytucyjna. Stanowisko rządu mówiło nie o orzeczeniu Trybunału, lecz o „komunikacie”.
9.03.2016
Rozpoczął się protest środowisk opozycyjnych w miasteczku namiotowym przed Kancelarią Prezesa Rady Ministrów, nawołujący premier Beatę Szydło do publikacji wyroku TK.
10.03.2016
Lider frakcji liberalnej w Parlamencie Europejskim (ALDE), były premier Belgii, Guy Verhofstadt, wydał oświadczenie z apelem do premier Szydło o poszanowanie i wdrożenie orzeczenia TK.
11.03.2016
Komisja Wenecka, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, przyjęła opinię na temat sytuacji wokół TK w Polsce.
12.03.2016
Marsz opozycji, apelującej do rządu o publikację orzeczenia TK – stołeczny Ratusz mówi o 50 tys. uczestników, raport wewnętrzny Policji mówi o 15 tys. protestujących.
14.03.2016
Sondaż IBRIS dla Rzeczpospolitej, zgodnie z którym 45% respondentów uważa, że w sporze o TK rację mają sędziowie TK oraz przedstawiciele opozycji, z kolei zaledwie 25% badanych popiera stanowisko PiS oraz prezydenta Andrzeja Dudy.
15.03.2016
Spotkanie ambasadora USA z Jarosławem Kaczyńskim. Podczas spotkania ambasador domagał się publikacji wyroku TK, odblokowania instytucji Trybunału oraz odejścia od autorytarnego modelu prowadzenia państwa.
17.03.2016
Decyzja o powołaniu parlamentarnego zespołu ds. ładu konstytucyjnego. Zespół powołany z inicjatywny posłanki Kamili Gasiuk-Pihowicz z Nowoczesnej.
29.03.2016
PiS zgłosił kandydaturę prof. Zbigniewa Jędrzejewskiego na miejsce sędziego TK Mirosława Granata, którego kadencja kończy się 27 kwietnia. Zgłoszenie kolejnego kandydata ze strony PiS zostało odebrane przez opozycję i środowiska prawnicze jako kolejny krok do zawłaszczenia Trybunału przez partię rządzącą.
31.03.2016
Spotkanie liderów partii sejmowych oraz ugrupowań pozaparlamentarnych.
4-5.04.2016
Wizyta sekretarza generalnego Rady Europy Thorbjoerna Jaglanda w Polsce w związku z kryzysem konstytucyjnym.
5.04.2016
Wizyta wiceprzewodniczącego Komisji Europejskiej, Fransa Timmermansa w Polsce. Po swojej wizycie Timmermans uznał, że rozwiązanie kryzysu dotyczącego TK w Polsce jest sprawą pilną dla całej europejskiej społeczności.
07.04.2016
Krajowa Rada Sądownictwa dołączyła do grupy instytucji krytykujących działania rządu w zakresie prac Trybunału. KRS uznał, że brak publikacji wyroku nie pozbawia go mocy powszechnie obowiązującej.
11.04.2016
Szef polskiego MSZ, Witold Waszczykowski, oświadczył, że polscy przedstawiciele przy Komisji Weneckiej zostaną wymienieni. Odwołanie było argumentowane końcem kadencji przedstawicieli, bez poparcia strony rządowej dla przedłużenia kadencji.
13.04.2016
Parlament Europejski przyjął rezolucję dotyczącą sporu wokół TK w Polsce.
14.04.2016
Sejm przyjął kandydaturę prof. Zbigniewa Jędrzejewskiego na kolejnego sędziego Trybunały Konstytucyjnego. Pomimo braku wymaganego kworum, Sejm przyjął kandydaturę. Podczas głosowania doszło do złamania prawa – posłanka z klubu Kukiz’15, Małgorzata Zwiercan, głosowała na „dwie ręce”.
20.04.2016
Radni miasta Łodzi przyjęli bezprecedensową uchwałę o stosowaniu się do niepublikowanych wyroków TK. Wojewoda łódzki, Zbigniew Rau (z poparciem PiS), zagroził uchyleniem uchwały.
21.04.2016
Radni miasta Warszawy przyjęli uchwałę o stosowaniu się do niepublikowanych wyroków TK.
25.04.2016
Byli prezydenci, szefowie dyplomacji i opozycjoniści opublikowali list, w którym wzywają do „przywrócenia państwa prawa”.
6
26.04.2016
Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego stwierdziło w uchwale, że nawet nieopublikowane wyroki TK mają moc prawną.
26.04.2016
Rzecznik klubu PiS, Beata Mazurek, nazwała Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego „zespołem kolesi, którzy bronią status quo poprzedniej władzy”.
28.04.2016
Prezydent Andrzej Duda przyjął ślubowanie od nowego sędziego TK, Zbigniewa Jędrzejewskiego.
29.04.2016
PiS przedstawił poselski projekt nowej ustawy o TK, zgodnie z którym pełny skład orzekający wynosi 11 sędziów, obowiązuje wymóg większości 2/3 głosów do wydania wyroku w niektórych sprawach oraz wskazany jest termin dla TK na dopięcie zaległych spraw.
04.05.2016
Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, Frans Timmermans, zapowiedział, że odwiedzi wkrótce Polskę, celem skontrolowania sytuacji wokół TK.
14.05.2016
Biuro TK w notatce stwierdza, że projekt nowej ustawy o TK autorstwa PiS w dużej mierze opiera się na ustawie, wobec której TK orzekł niekonstytucyjność, stąd kwietniowy projekt również jest sprzeczny z ustawą zasadniczą w aż 14 punktach.
15.05.2016
Partie opozycyjne (Nowoczesna przy wsparciu PO i PSL), zaprosiły PiS i Kukiz’15 na spotkanie celem wypracowania kompromisu ws. sytuacji wokół TK.
7
2 Pozorowana aktywność PiS w sprawie rozwiązania kryzysu wokół TK Prawo i Sprawiedliwość robi wiele, żeby przekonać opinię publiczną i zagranicznych partnerów, że chce rozwiązać kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego. Jednak są to działania pozorowane. Zaproszono opozycję na spotkanie, po którym rząd nie podjął żadnych konkretnych działań. Powołano zespół ekspertów, który nie wskazał rozwiązania. Najnowszy przykład pozorowanych działań PiS to „kompromisowa” propozycja nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Jak pokazuje poniższa tabela, najnowsza propozycja posłów PiS nie różni się wiele od niezgodnej z Konstytucją ustawy z grudnia 2015 r. Obszar
Skład orzekający
Ustawa PO z czerwca 2015
Ustawa PiS z grudnia 2015
Ustawa PiS z kwietnia 2016
(przyjęta przez Sejm)
(przyjęta przez Sejm, niezgodna z Konstytucją wg wyroku TK z 9.03)
(nowa propozycja)
•
Pełny skład to co najmniej 9 sędziów
•
•
5 sędziów - zgodność ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją
•
Większość wymagana do wydania orzeczenia
•
Postępowanie • dyscyplinarne wobec sędziego TK
3 sędziów - w sprawach zgodności z Konstytucją aktów niższej rangi niż ustawy Zwykła większość
Zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności wyraża Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK
•
•
Kolejność rozpatrywania ustaw
•
TK decyduje o kolejności • badanych spraw
Termin rozpatrywania spraw
•
Decyduje przewodniczący składu orzekającego
Vacatio legis
30 dni
Sprawy wniesione do TK przed wejściem w życie ustawy
8
•
Pełny skład to co najmniej • 13 sędziów, stosowany w większości spraw (przy czym dopuszcza się orzekanie w mniejszym składzie 7 lub 3 sędziów • w ściśle określonych przypadkach)
Pełny skład wynosi 11 sędziów w najważniejszych sprawach (np. na wniosek prezydenta o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją przed podpisaniem) 7 sędziów w sprawach zgodności ustaw z Konstytucją
•
3 sędziów w sprawach zgodności z Konstytucją aktów niższej rangi niż ustawy
•
Orzeczenia zapadają zwykłą większością głosów.
•
Większość 2/3 jest wymagana w przypadku orzeczeń w pełnym składzie w określonych przypadkach.
Postępowanie może wszcząć prezydent lub minister sprawiedliwości, pod warunkiem, że prezes TK nie uzna wniosku za bezzasadny
•
Zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności wyraża Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK
Kolejność według daty wpływu do TK
•
Kolejność według daty wpływu z wyłączeniem przypadków ściśle opisanych w ustawie (ustawa o TK, umowy międzynarodowe, ustawa budżetowa lub inne na wniosek prezydenta)
Nie wcześniej niż po upły- • wie 3 miesięcy od dnia doręczenia uczestnikom postępowania zawiadomienia o ich terminie. W przypadku orzekania w pełnym składzie TK – nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy
Nie wcześniej niż w ciągu 60 dni od chwili doręczenia zawiadomienia o ich terminie
Zawsze 2/3
Brak •
14 dni Rozpatrywane na mocy przepisów nowej ustawy
•
Rozpatrywane na mocy przepisów nowej ustawy w terminie do 1 roku od wejścia w życie ustawy
Dodatkowe przepisy
•
Prezes TK ma obowiązek dopuścić do orzekania sędziego, który złożył ślubowanie
•
Aktualizacja procedury wyboru prezesa TK (dotąd Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK dawało 2 kandydatów - wg nowej ustawy ma dać prezydentowi 3 nazwiska)
W konsekwencji przedstawionych zdarzeń pat konstytucyjny trwa w najlepsze. Działania obozu rządzącego nie zwiastują chęci poprawy sytuacji. Wielokrotnie powtarzane przez Prawo i Sprawiedliwość deklaracje o dążeniu do porozumienia funkcjonują tylko i wyłącznie w przestrzeni medialnej – faktycznie nie zmienia się nic:
3
•
Z powodu sporu wokół Trybunału Konstytucyjnego Polska straciła na wizerunku w Europie, jak i na całym świecie. Dorobek wypracowany przez ostatnie 27 lat w demokratycznej Polsce zostaje z każdym dniem zaprzepaszczany na rzecz zbliżania standardów funkcjonowania państwa ku normom autokratycznym, a nie demokratycznym.
•
Społeczność międzynarodowa bacznie przygląda się procesom zachodzącym w Polsce. Interwencje instytucji międzynarodowych, takich jak Komisja Europejska, Parlament Europejski czy Komisja Wenecka to efekt zaniepokojenia stanem funkcjonowania systemu prawa w Polsce.
•
Dziś Trybunał ma związane ręce. Władza realizowana przez rząd Prawa i Sprawiedliwości twierdzi, że TK powinien działać w oparciu o ustawę, wobec której Trybunał orzekł niekonstytucyjność 9 marca 2016 r.
•
W dalszym ciągu pozostaje niezaprzysiężonych trzech sędziów TK, którzy zostali wybrani zgodnie z prawem 8 października 2015 r. przez sejm poprzedniej kadencji
•
Wszelkie działania obywateli, opozycji i organizacji międzynarodowych, dążące do osiągnięcia kompromisu, zostają zostawione bez odpowiedzi.
Upolitycznienie i ręczne sterowanie w prokuraturze
Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r. Prawo o prokuraturze (podpisana przez Prezydenta 12 lutego 2016 r.) jest często pokazywana jako jedno z najważniejszych osiągnięć nowego rządu. Zdaniem polityków Prawa i Sprawiedliwości ten akt umożliwi skuteczniejsze ściganie sprawców przestępstw – przede wszystkim zorganizowanych grup przestępczych oraz uczestników korupcji i oszustw podatkowych. Rząd uznał, że
9
podporządkowanie prac prokuratorów w całej Polsce Ministrowi Sprawiedliwości będącemu jednocześnie Prokuratorem Generalnym poprawi koordynację prac, co z kolei pozytywnie wpłynie na skuteczność ścigania osób łamiących prawo. Nowa ustawa spotyka się jednak z powszechną krytyką. Przewidywano, że podporządkowana Ministrowi Sprawiedliwości prokuratura staje się skrajnie upolityczniona, gdyż prokuratorzy zobowiązani zostali do wykonywania poleceń Ministra. Jego swoboda w zakresie decyzji kadrowych miała mu umożliwić odsuwanie „niepokornych” prokuratorów od spraw oraz „zsyłanie ich” do prokuratur w mniejszych miejscowościach. Promowani mieliby być natomiast prokuratorzy dyspozycyjni wobec zaleceń zwierzchnictwa. Niepokojący jest też przepis umożliwiający Ministrowi udostępnianie dokumentacji śledztw dowolnie wybranym osobom trzecim – daje on bardzo duże pole do nadużyć. Za sprzyjającą nieprawidłowościom należy również uznać możliwość zwolnienia prokuratora z odpowiedzialności dyscyplinarnej za czyny popełnione w „interesie społecznym” – to pojęcie bardzo szerokie, które stanowić może pretekst do nadużyć na dużą skalę. Obawy co do tego, że nowa ustawa zostanie wykorzystana w celach politycznych, okazały się być uzasadnione. Świadczą o tym m.in. następujące fakty: •
Do prokuratur rejonowych „zesłano” śledczych zajmujących się sprawami niewygodnymi dla polityków Prawa i Sprawiedliwości, np. Dariusza Korneluka i jego zastępcę Jarosława Onyszczuka (próbowali postawić zarzuty Antoniemu Macierewiczowi za raport z weryfikacji WSI), Katarzynę Szecką (chciała uchylenia immunitetu Antoniemu Macierewiczowi) czy Iwonę Zielińską (chciała odebrana immunitetu Mariuszowi Kamińskiemu). Zdegradowano również prokuratora Bogusława Olewińskiego, który doprowadził do wyroku skazującego w sprawie Mariusza Kamińskiego.
•
Zemsta spotkała też prokuratorów wojskowych badających sprawę katastrofy lotniczej w Smoleńsku – nie dostarczyli oni dowodów potwierdzających wyznawaną przez PiS teorię spiskową o zamachu jako przyczynie wypadku prezydenckiego samolotu. Przeniesienie do odległych jednostek dotyczyło m.in. mjra Marcina Maksjana czy ppłka Janusza Wójcika.
•
Możliwość „ręcznego sterowania” prokuraturą została też wykorzystana przy sprawie bezprawnego niepublikowania przez KPRM wyroku TK z 9 marca (ws. tzw. „ustawy naprawczej”). Z Wydziału Śledczego Prokuratury Okręgowej Warszawa Praga wyrzucono doświadczonego prokuratora Tomasza Nowickiego, ponieważ chciał on wszcząć śledztwo ws. niepublikowania wyroku. 27 kwietnia ujawniono zaś, że prokuratura na warszawskiej Pradze nie podejmie śledztwa ws. odmowy publikacji. Warto przypomnieć, że w grudniu 2015 r. (a więc przed zmianami) warszawska Prokuratura Okręgowa wszczęła śledztwo ws. zaniechania publikacji wyroku TK z 3 grudnia – sprawa została umorzona, gdyż wyrok ostatecznie opublikowano w połowie miesiąca.
Takie nagromadzenie decyzji personalnych wobec osób zaangażowanych w sprawy polityków PiS świadczy o tym, że władza chce pokazać prokuraturze, żeby trzymała się z daleka od obozu PiS.
10
II
Finanse publiczne i gospodarka
Pół roku rządu Beaty Szydło to szereg niepokojących sygnałów dotyczących gospodarki: •
błędnie prowadzona polityka gospodarcza, która prowadzi m.in. do spowolnienia gospodarki, osłabienia giełdy, obniżenia atrakcyjności Polski dla inwestorów,
•
podniesienie lub utrzymanie kilkunastu podatków, mających wpływ na kieszeń przeciętnego Polaka,
•
gwałtowne zwiększenie wydatków państwa na obietnice pod publiczkę, takie jak program „Rodzina 500 plus” czy kosztowne zapowiedzi obniżenia wieku emerytalnego bez podania źródeł finansowania (zwiększanie wydatków państwa było przedstawione także w pierwszej części Księgi),
•
finansowanie z publicznych pieniędzy długów nierentownych branż, np. górnictwa.
1 Symptomy problemów w gospodarce Po 6 miesiącach rządów Prawa i Sprawiedliwości można pokusić się o pierwsze oceny polityki gospodarczej. Choć rząd nie odpowiada bezpośrednio za wszystkie zjawiska gospodarcze, wiele jego błędnych działań przełożyło się na pogorszenie koniunktury w Polsce. Poniższe zestawienie pokazuje kilka głównych symptomów pogorszenia sytuacji gospodarczej pod rządami PiS.
Problem
Opis
Obniżenie ratingów
15 stycznia agencja ratingowa Standard & Poor’s obniżyła długoterminowy rating kredytowy w walucie obcej dla Polski do „BBB+” z wcześniejszego „A-„. Oznacza to nie tylko obniżenie ratingu o jeden poziom, ale także zejście ratingu do najniższej grupy ratingów inwestycyjnych. Agencja obniżyła także długo- i krótkoterminowy rating w walucie krajowej do „A/A-2” z „A/A-1”. To pierwsza zmiana ratingu agencji S&P dla Polski od 2007 r. Od lutego 2015 r. perspektywa polskiego ratingu w S&P była pozytywna. Przyczyną obniżenia były zmiany instytucjonalne - wojna z TK, skok na media, czystki administracyjne, a także obawy o niezależność NBP. 14 maja agencja ratingowa Moody’s podjęła decyzję o utrzymaniu ratingu dla Polski przy zmianie perspektywy ze stabilnej na negatywną. Oznacza to, że przy kolejnej ocenie Polski będzie rozważana obniżka ratingu. Przyczyną zmiany perspektywy było ryzyko znacznego pogorszenia się sytuacji fiskalnej Polski oraz pogorszenie się klimatu inwestycyjnego w Polsce związane z większą nieprzewidywalnością polityki i legislacji.
Wzrost kosztów obsługi długu rentowności obligacji
Na początku kwietnia 2015 (12.04) - przed zwycięstwem Andrzeja Dudy - rentowność polskich obligacji wynosiła ok. 2,3%. Dziś to ok. 3,1%. W przypadku Czech - o wiele mniejszy wzrost - z 0,37% do 0,46%. W przypadku Węgier -z 3,36% do 3,38%.
Wzrost niższy niż prognozowany
Wg GUS w I kwartale 2016 wzrost PKB wyniósł 3,0%, podczas gdy prognoza Ministerstwa Finansów wynosiła 3,4%.
Kłopoty z podatkiem bankowym
Wpłacony w marcu podatek bankowy za luty wyniósł 364 mln zł, czyli 200 mln mniej niż zakładano. Przy takim tempie do końca roku zabraknie w budżecie 2 mld zł z tego podatku.
Deficyt budżetowy
W marcu 2016 nominalnie był najwyższy deficyt od czerwca 2015. Dochody minimalnie niższe od ubiegłorocznych, wydatki rosną o 4%. Wpływy z VAT niższe o 4,4% niż rok temu. Wydatki budżetowe liczone za ostatnie 12 miesięcy są najwyższe w historii.
Zagrożenie procedurą nadmiernego deficytu
13 kwietnia 2016 agencja ratingowa Moody’s poinformowała, że Polski deficyt sektora finansów publicznych i samorządowych przekroczy w 2017 roku unijny limit 3% PKB.
11
Spadki na GPW
Od 12 kwietnia 2015 WIG20 spadł z 2464 do 1848 pkt. (25%), WIG z 55460 do 46569 (16%) Spadały też akcje Spółek Skarbu Państwa w okresie roku od maja 2015: PGNIG – spadek o 21% Energa – spadek o 55% PGE – spadek o 37% Tauron – spadek o 41% GPW – spadek o 27% ENEA – spadek o 32% Z kolei, zgodnie z wyliczeniami Bloomberga, firmy na polskiej giełdzie straciły na wartości 50 miliardów dolarów od dnia wyboru Andrzeja Dudy na prezydenta.
Ustawy biurokratyczne
Sztandarowe przykłady z ostatnich tygodni to: - ustawa o ziemi, która poważnie ingeruje w rynek nieruchomości, a także utrudnia deagraryzację polskiej gospodarki. - opłata audiowizualna, która może zwiększyć koszty działania firm (bo ma być płacona od każdego obiektu podłączonego do prądu).
2 Obietnice wyborcze finansowane przez wzrost podatków Prawo i Sprawiedliwość przedstawiło w kampanii wyborczej wiele kosztownych pomysłów. Po wygranych wyborach nowy rząd może ograniczyć część dotychczasowych wydatków państwa lub starać się zwiększyć różnymi sposobami dochody budżetowe, np. przez uproszczenie systemu podatkowego, profesjonalizację służb podatkowych, przyciąganie inwestorów zagranicznych, zachęcanie polskich firm do płacenia podatków w Polsce, czy też przez podniesienie podatków. Jak wskazują ostatnie miesiące, rząd Beaty Szydło preferuje najłatwiejsze rozwiązanie - podnosi lub utrzymuje Polakom uciążliwe podatki. Poniższe zestawienie pokazuje kilkanaście podatków, które rząd PiS chce podnieść lub utrzymać na dotychczasowym poziomie (mimo wcześniejszych deklaracji o obniżaniu): Przewidywany termin wejścia w życie
Miesięczny koszt dla przeciętnego podatnika
Osoba z obozu PiS
Cytat
Zmiana podatku
Krzysztof Czabański
„Dlaczego media publiczne mają być utrzymywane przez 7 proc. obywateli? To jest niesprawiedliwe”
Zamiast abonamentu Styczeń 22,70 zł miesięcznie, który 2017 płaci 7-10% gospodarstw domowych, powszechna opłata audiowizualna 12-15 zł w rachunku za prąd.
Dla obecnie płacących abonament oszczędność 7-10 zł, dla nieposiadających odbiornika – dodatkowy koszt 12-15 zł.
Jerzy Szmit, Beata Szydło
„Zastanawiamy się nad wprowadzeniem podwyżek opłaty paliwowej.” „Polski rząd nie pracuje i nie pracował nad podniesieniem opłaty paliwowej. Mówię to jasno i wyraźnie.”
Obecnie opłata paliwowa wynosi 13 groszy od litra benzyny i 29 groszy od litra oleju napędowego. Szmit proponował podniesienie o 10 lub 20 groszy.
Dla 1 przeciętnie eksploatowanego samochodu: na benzynę od 8,5 do 17 zł więcej, na olej napędowy od 33 do 45 zł więcej.
12
Brak informacji
Henryk Kowalczyk
„Nie, nie będzie podnoszonej stawki VAT-u. Też nie będzie jeszcze, na pewno w tym roku ani na rok przyszły obniżonej aż do 20 proc. tej podstawowej stawki VAT-u.”
Minister zdementował likwidację 8% stawki VAT (i zastąpienie jej 20%) oraz obniżkę podstawowej stawki 23% do 20%.
Utrzymanie dotychczasowego VAT co najmniej do końca 2017 r.
Mateusz Morawiecki
„Zakładam, że obietnicę wyborczą pt. kwota wolna od podatku trzeba w mądry sposób fazować. W tym roku nie powinniśmy wdrażać gwałtownego podniesienia tej kwoty.”
Prace nad projektem Brak prezydenckim, złożonym w informacji listopadzie, stoją w miejscu. W grudniu był skierowany do prac w komisji.
Brak zmian w kwocie wolnej wg obietnic to ok. 75 zł.
Dawid Jackiewicz
W 2017 r. podatek miedziowy będzie albo zniesiony, albo znacznie obniżony, albo też opracowana zostanie jego nowa formuła.
Obecnie KGHM wpłaca do budżetu 1,5-2 mld zł rocznie. Zniesienie go było jednym z haseł kampanii PiS. Media spekulują, że podatek będzie obniżony o ok. 1/3.
Marginalny wpływ
Henryk Kowalczyk
Podatek od handlu: „Dziś przedstawiamy propozycje, ale z pewną świadomością nie publikowaliśmy tego, bo to nie jest ostateczny projekt rządowy.”
Dwa warianty podatku 1 lipca 2016 obrotowego: liniowy 0,9% powyżej kwoty 204 mln zł rocznego obrotu lub skala: 0,4% od 1,5 do 17 mln zł miesięcznie, 0,8% od 17 do 170 mln zł i 1,4% powyżej 170 mln zł. Miesięczna kwota wolna na poziomie 1,5 mln zł.
W zależności od przyjętego wariantu i tego, jak silnie sklepy podniosą ceny, koszt podatku dla jednej osoby to od 12 do 24 zł (co ciekawe, uzasadnienie projektu i OSR nie przewidują przeniesienia kosztów na konsumenta).
Beata Szydło
„Uderzamy w korporacje finansowe, bo dzisiaj Polacy mają najdroższe opłaty bankowe, najdroższe marże, usługi bankowe są jednymi z najdroższych w Europie.”
0,44% od wartości aktywów
Trudny do oszacowania, zależy od banku i usług, z których klient korzysta. Już od grudnia wzrosły marże i prowizje za kredyty, wzrosły lub pojawiły się nowe drobne opłaty za prowadzenie konta, obsługę karty itp. Od kilku zł miesięcznie do 20 tys. zł więcej za kredyt hipoteczny. Przykładowa opłata za kartę to 8 zł, a za prowadzenie konta 10 zł miesięcznie.
Styczeń 2017
Luty 2016
Na obniżeniu podstawowej stawki do 20% przeciętny konsument zyskałby ok. 20 zł miesięcznie. Gdyby jednak towary z grupy 8% przeszły na stawkę podstawową, wydatki zwiększyłyby się o 35 zł. Zatem konsument traciłby ok. 15 zł na osobę miesięcznie.
13
Konstanty Radziwiłł
„Pomysł jest taki, żeby Tzw. podatek Religi, 6% częściowo z ubezpie- składki OC czenia komunikacyjnego pokrywać koszty leczenia ofiar wypadków.”
Nie wiadomo
Ok. 5 zł miesięcznie
Krzysztof Brzózka (PARPA)
„Żeby skutecznie Podniesienie akcyzy, rozwiązywać problemy zwłaszcza na lekkie alkoalkoholowe, należy hole. ujednolicić akcyzę”
Nie wiadomo
10-17 zł miesięcznie
Adam Woźniak
„Stawka parkingowa stała się nieadekwatna do kosztów życia, a na pewno nie zniechęca do pozostawiania samochodów w centrum miasta. Postaram się wpisać temat opłat do planu pracy komisji samorządowej jeszcze na to półrocze”
Podniesienie maksymalNie nych dopuszczalnych stawiadomo wek opłat za parkowanie w miastach (dokładną kwotę ustalają samorządy, ale bardzo często – tę najwyższą).
Trudne do oszacowania ze względu na brak szczegółów.
SUMA
Ok. 180 zł więcej miesięcznie/ podatnika
3 Negatywna strona programu „Rodzina 500+” Program „Rodzina 500+”, którego celem jest zwiększenie dzietności polskich rodzin, jest przedstawiany przez polityków Prawa i Sprawiedliwości oraz w propagandzie kontrolowanych przez nich mediów jako największy sukces rządu Beaty Szydło. W tygodniach poprzedzających uruchomienie projektu „Wiadomości” TVP pełne były materiałów o szczęśliwych rodzicach nie mogących doczekać się pierwszych wypłat. Warto więc spróbować ocenić obiektywnie najgłośniejsze do tej pory dokonanie rządu Prawa i Sprawiedliwości i odpowiedzieć na pytanie o zasadność tego posunięcia. Niestety, odpowiedź ta będzie negatywna z co najmniej kilku powodów. Nie wzmocni dzietności, zrujnuje budżet Pierwszym powodem nieskuteczności programu „Rodzina 500+” jest jego nieefektywność, jeżeli chodzi o wydawanie publicznych pieniędzy. Przeprowadzone do tej pory badania ekonomiczne pokazują, że bezpośrednie transfery pieniężne przeznaczone dla rodziców mają bardzo niską skuteczność, jeżeli chodzi o zwiększanie dzietności – o wiele bardziej efektywna pod tym względem jest finansowana przez państwo zinstytucjonalizowana opieka nad dziećmi – żłobki oraz przedszkola. W wydanym w tym roku przez amerykańskie Narodowe Biuro Badań Ekonomicznych artykule „Bargaining over Babies: Theory, Evidence, and Policy Implications” czytamy, że osiągnięcie zakładanego zwiększenia dzietności przy pomocy takich form wsparcia jest trzy razy tańsze niż bezpośrednie przekazanie pieniędzy. W przypadku Polski oznaczałoby to ok. 15 mld zł oszczędności rocznie. Kwota niebagatelna w sytuacji, gdy planowany deficyt budżetowy na 2016 rok ma być najwyższy w historii w wartościach bezwzględnych. Niesprawiedliwy podział środków Co więcej, program „Rodzina 500+” wzmocni też jedną z największych wad polskiej polityki społecznej. Jak pokazują przeprowadzone w 2011 roku badania OECD, w Polsce do najbiedniejszych 20% gospodarstw domowych trafiało 14% transferów socjalnych, zaś do najbogatszej jednej piątej – 20% tych pieniędzy. Dla porównania, w uważanej za wzór rozważnej polityki socjalnej Danii najbiedniejsze 20% gospodarstw otrzymywało 34% środków, podczas gdy najbogatsze 20% – tylko 6,7% środków przeznaczonych na transfery. Program „Rodzina 500+” przeznaczony dla wszystkich rodziców mających dwoje lub więcej dzieci zintensyfikuje ten problem – zwłaszcza, że środków nie mogą dostać np. samotne matki, a dostanie je zamożna rodzina wielodzietna. Zniechęcanie ludzi do pracy „Rodzina 500+” jest także programem szkodliwym z punktu widzenia rynku pracy – szkodzi aktywności zawodowej kobiet.
14
Już dziś Polska znajduje się poniżej średniej UE jeżeli chodzi o zatrudnienie kobiet. Program „Rodzina 500+” jeszcze bardziej pomniejszy ten wskaźnik, spowalniając wzrost gospodarczy (który jest przecież zależny od liczby osób pracujących). W tej sytuacji tym bardziej potrzebne są polityki państwa ułatwiające łączenie wychowania dzieci z pracą zawodową (wsparcie żłobków, przedszkoli, wcześniejsze rozpoczęcie nauki szkolnej, promocja pracy na część etatu). Ogólnopolskie media informują także o przypadkach pracowników zgłaszających się do pracodawców z prośbą o obniżkę pensji, aby obniżyć legalny dochód poniżej progu uprawniającego do odebrania świadczenia także i na pierwsze dziecko (domniemywać należy, że reszta pieniędzy wypłacona zostanie „pod stołem” i nie będzie opodatkowana). Polityka zniechęcająca do legalnej pracy zawodowej jest po prostu szkodliwa. Niesprawiedliwy społecznie Oprócz wspomnianych wyżej kosztów gospodarczo-społecznych, należy przytoczyć też argument sprawiedliwości społecznej. Wprowadzenie programu „Rodzina 500+” skutkuje powstaniem swoistego paradoksu – osoby bezrobotne, żyjące do tej pory z zasiłków socjalnych, osiągają często dochody będące na poziomie, bądź wyższe, od osób, które pracują stale za najniższe stawki. Przykładem ilustrującym powyższą zależność jest sytuacja spotykana w ośrodkach pomocy społecznej. Niejednokrotnie świadczenia udzielane przez ośrodki są porównywalne z zarobkami ich pracowników, często nawet je przewyższając. Niski poziom wynagrodzeń pracowników z sektora budżetowego wpływa na pogorszenie się relacji i atmosfery w miejscu pracy. Pracownicy ośrodków pomocy społecznej przyznają, że zdarzają się rodziny, gdzie suma zasiłków przekracza nawet 5 tysięcy złotych.
4 Pokrywanie długów górnictwa za pieniądze wszystkich obywateli Premier Beata Szydło wielokrotnie podkreślała znaczenie górnictwa dla polskiej gospodarki. „Chcemy ratować polskie górnictwo po 8 latach zaniedbań poprzedników” – to tylko jeden z cytatów z jej przemówień. Premier obiecywała przygotowanie planów restrukturyzacyjnych, które w rzeczywistości okazały się być przenoszeniem funduszy na rzecz ratowania miejsc pracy w nierentownych kopalniach. Mimo deklaracji premier z kwietnia 2016 r., problem górnictwa w dalszym ciągu pozostał nierozwiązany. Kopalnie nie są lepiej zarządzane ani nie inwestują w nowy sprzęt, by zacząć przynosić zyski. Górnicy nadal nie mogą być pewni swoich miejsc pracy. Płacą za to wszyscy obywatele.
15
Przyjrzyjmy się bliżej, jakie efekty przyniosą główne punkty rządowego programu dla górnictwa. •
Skup węgla przez Agencję Rezerw Materiałowych: o Doraźna pomoc dla kopalni poprzez skupienie zwałów węglowych od najbardziej zadłużonych kopalni. o Niepotrzebne zamrażanie pieniędzy państwowych, które mogłyby być inwestowane w innowacyjne pomysły.
•
Powstanie Polskiej Grupy Górniczej: o Od samego mieszania herbata nie staje się słodsza. Problemy spółek górniczych pozostają te same, będą po prostu miały nową nazwę. o Stworzona w pośpiechu, w strachu przed upadkiem i protestami górników. o Brak pomysłu na reformę górnictwa. Zastosowano najmniej skuteczną metodę pompowania pieniędzy poprzez przymuszenie firm energetycznych oraz banków do inwestycji w „górniczą studnię bez dna”. o Bardzo droga inwestycja. Od samego początku rząd PiS miał problem ze znalezieniem finansowania dla tego pomysłu. Pomogło zmuszenie zarządów państwowych spółek energetycznych oraz banków (PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna, Energa Kogeneracja, PGNiG Termika, Węglokoks, Fundusz Inwestycji Polskich Przedsiębiorstw (FIPP), Towarzystwo Finansowe Silesia, a także banki: Alior Bank, Bank BGŻ BNP Paribas, BGK, Bank Zachodni WBK oraz PKO BP) . Łączna wartość zaangażowania kapitałowego inwestorów wyniosła ponad 2,4 mld zł, a banków, w postaci obligacji - ponad 1 mld zł. o Rząd pokazał, że powołując Polską Grupę Górniczą nie liczy na żadną zmianę, a tylko na kupienie czasu.
•
Przymuszenie państwowych spółek energetycznych do zakupu cokolwiek wartych pozostałości po górniczych spółkach.
•
Długie negocjacje w Kompanii Węglowej w sprawie przywilejów górniczych: o Zarząd Kompanii Węglowej za wskazaniem rządu, aby uciszyć potencjalne protesty, ponownie ugiął się pod presją górniczych związkowców. o Zgodzono się zawiesić wypłaty czternastej pensji (koszt roczny to około 226 mln zł) o Mimo bardzo trudnej sytuacji branży, górnicy ciągle nie zrezygnowali z innych przywilejów (m.in. barbórki, 13-tej pensji, deputatu węglowego).
16
III Kadry i instytucje Prawo i Sprawiedliwość przyjęło, że wygrane wybory uprawniają je do zastąpienia swoimi działaczami partyjnymi dotychczasowych pracowników administracji rządowej i spółek Skarbu Państwa. Rzadko patrzono na kompetencje zarówno po stronie zwalnianych, jak i zatrudnianych. Oczywiście poprzednie rządy także stosowały takie praktyki, ale nie na tym miała polegać „dobra zmiana”. O tym, że PiS traktuje państwo jako swoisty łup dla działaczy partyjnych, świadczą następujące przykłady: •
ekspresowa wymiana kadr w największych spółkach Skarbu Państwa na osoby silnie umocowane politycznie w PiS lub ich rodziny,
•
kryzys reputacji największych polskich stadnin koni, uznawanych do niedawna za najlepsze na świecie,
•
opisane w pierwszym tomie Księgi: ustawa o służbie cywilnej obniżająca wymagania na stanowiska w administracji państwowej i „mała” ustawa medialna umożliwiająca masowe zwolnienia w dotychczasowym kierownictwie i redakcjach mediów publicznych.
1 Sieć powiązań personalnych w spółkach Skarbu Państwa Kolejne rządy po przejęciu władzy, poza kierownictwem urzędów, obsadzają osobami z nominacji politycznej także władze spółek Skarbu Państwa oraz stanowiska w służbie cywilnej. Praktyka ta w przypadku Prawa i Sprawiedliwości została doprowadzona do skrajności. Nastąpiła bardzo szybka wymiana zarządów spółek Skarbu Państwa. W kwietniu przedstawiliśmy interaktywną infografikę pokazującą 100 nazwisk nominatów partyjnych, tworzących układ PiS w największych spółkach Skarbu Państwa. Jednocześnie zachęciliśmy obywateli, którzy znają lokalne przypadki nepotyzmu, by zgłaszali je przez specjalną infolinię. W ciągu miesiąca otrzymaliśmy ponad 100 nowych zgłoszeń! Zobacz infografikę pokazującą układ PiS w spółkach Skarbu Państwa: https://klub.nowoczesna.org/ukladpis
17
2 Kryzys reputacji polskich stadnin koni Symbolem bezwzględnej i krótkowzrocznej polityki kadrowej rządu PiS stały się zmiany w kierownictwie czołowych polskich stadnin koni arabskich, uznawanych do niedawna za najlepsze na świecie. Wieloletni prezesi stadnin, fachowcy niezwiązani politycznie zostali zastąpieni przez przypadkowych działaczy PiS, często bez doświadczenia w branży. Wywołało to negatywną reakcję światowych autorytetów w dziedzinie hodowli koni. Negatywne komentarze nasiliły się, gdy w stadninach pod nowym kierownictwem zaczęły padać zdrowe konie, a część właścicieli przeniosła swoje konie do zagranicznych stadnin. Poniższa tabela pokazuje, jak rząd PiS w kilka miesięcy zniszczył reputację polskich stadnin: Kalendarium kryzysu w polskich stadninach koni 19.02.2016
Marek Trela ze stadniny w Janowie Podlaskim i Jerzy Białobok ze stadniny w Michałowie oraz inspektor ds. hodowli koni Anna Stojanowska zostali zdymisjonowali przez prezesa ANR Waldemara Humięckiego. Prezes ANR jako powód dymisji podał utratę zaufania do nich oraz m.in. brak odpowiedniego nadzoru hodowlano-weterynaryjnego nad końmi arabskimi czystej krwi. Decyzja ta spotkała się z oburzeniem środowiska w kraju i za granicą, wiele krytycznych głosów padło ze strony polityków opozycji i mediów. Marek Trela był weterynarzem w stadninie w Janowie przez 22 lata, a następnie przez 16 lat dyrektorem. Trela jest również wiceprzewodniczącym Światowej Organizacji Konia Arabskiego. Zastąpił go Marek Skomorowski, ekonomista z Lublina, który w momencie powołania opowiedział, że konie to będzie jego nowa pasja: „Czuję, że będzie to moje nowe hobby, z koniami nie miałem nigdy wiele do czynienia, to znaczy wiem o co chodzi, ale teraz poznam bardziej.” [cytat oryginalny] Zastępcą Skomorowskiego jest 28-letni politolog Mateusz Leniewicz-Jaworski, który twierdził, że jest członkiem Europejskiej Organizacji Hodowców Koni Arabskich (ECAHO), ale prezes ECAHO zdecydowanie zaprzecza jego członkostwu.
02.03.2016
Hamad Al Thani Al Rayyan, szejk, właściciel stajni Al Shaquab w Katarze zapowiedział, że z chęcią zatrudni u siebie Trelę i Białoboka i przez to pobije polskie hodowle. Jak dodał, przez lata marzył, żeby jego stadnina była jak Janów i Michałów.
17.03.2016
Pada klacz Preria, należąca do stadniny koni Halsdon Arabians (Wielka Brytania), której właścicielką jest Shirley Watts, żona perkusisty The Rolling Stones.
02.04.2016
Pada klacz Amra należąca również do Shirley Watts. Klacz przebywała w janowskiej stadninie w ramach dzierżawy. Zgodnie z dotychczasowymi ustaleniami zwierzę zostało przewiezione do kliniki koni SGGW w Warszawie i poddane operacji, ale nie udało się go uratować. Tydzień później Prokuratura Okręgowa w Lublinie oświadczyła, że w jej paszy znajdowały się niedozwolone substancje farmakologiczne, koksydiostatyki, ale w dopuszczalnej ilości.
05.04.2016
Konferencja Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krzysztofa Jurgiela odnośnie sytuacji w Janowie Podlaskim. Minister stwierdził, że wobec nowego prezesa stadniny odbywa się „nagonka medialna”, bronił jego kompetencji. Na konferencji minister próbował udowodnić, że hodowli koni można się nauczyć, podobnie jak innych zadań związanych z agrokulturą, dzieląc się także swoim doświadczeniem z odbywania studiów rolniczych: „Uczyłem się gleb, hodowli koni, nawet na praktyce mieliśmy dojenie krów. To wszystko można zdobyć i nie musi to być specjalista pierwszej klasy. Ma do hodowli fachowców, ale sam też jest fachowcem w tym zakresie na tyle, na ile tam trzeba, to jest moim zdaniem wystarczające.”. Minister sugerował także dziennikarzom, że ktoś pomaga im zadawać dane pytania oraz zakończył konferencję pomimo kolejki dziennikarzy oczekujących na zadanie pytań związanych z sytuacją w Janowie Podlaskim.
Maj 2016
18
Shirley Watts wszczęła postępowanie prawne przeciwko stadninie w Janowie Podlaskim. Shirley Watts nie ujawniła, czego będzie domagać się w sądzie, ale niewykluczone, że w grę wchodzą spore pieniądze - klacze Amra i Preria, które padły w Janowie, były warte w sumie około pół miliona euro.
Maj 2016
Podczas Dni Konia Arabskiego i aukcji „Pride of Poland” sprzedawane są wyhodowane w Polsce wysokiej klasy konie arabskie pochodzące z państwowych stadnin w Janowie, Michałowie oraz w Białce. W imprezach też mogą uczestniczyć prywatni hodowcy. W rekordowej aukcji, jaka odbyła się w Janowie Podlaskim w sierpniu 2015 roku, za klacz Pepita uzyskano kwotę 1,4 mln euro. Powodzenie corocznej aukcji koni arabskiej odbywającej się w Janowie Podlaskim stoi pod dużym znakiem zapytania. Wciąż nie ma jeszcze listy koni, a powinna być wysłana do klientów w marcu. Na 20 VIP-ów, którzy corocznie się na niej pojawiali, już 12 oświadczyło, że nie przyjedzie, a frekwencja zapowiada się bardzo znikoma, gdyż wielu stałym bywalcom nie podoba się, jak potraktowano byłych dyrektorów stadnin. Z udziału w aukcji wycofał się m.in. amerykański biznesmen Frank Hennessey, który jest właścicielem 81 koni, w tym 6 z Janowa Podlaskiego i Michałowa. Jego stadnina nie będzie dłużej sponsorować rocznych klaczy z Janowa, co robiła przez kilka ostatnich lat. Z aukcji „Pride of Poland” wycofały się dwie duże saudyjskie stadniny oraz skonfliktowana z placówką w Michałowie katarska stadnina Al Thumama, która chce wytoczyć proces o ujawnienie poufnego kontraktu.
19
IV Sprawy zagraniczne i reputacja kraju Rząd Beaty Szydło doprowadził do spadku znaczenia Polski za granicą i osłabienia jej wiarygodności w oczach inwestorów. Naruszanie rządów prawa i reguł demokracji sprawia, że kraje o ugruntowanych tradycjach patrzą na Polskę jak na kraj nieprzewidywalny. Amatorszczyzna i kluczenie w polityce zagranicznej zmniejszyły reputację i bezpieczeństwo kraju. O osłabieniu pozycji Polski na świecie świadczą następujące fakty: •
bezprecedensowa liczba wpadek i wypowiedzi „publicystycznych” szefa MSZ - według dotychczasowych wysokich standardów za każdą z nich z osobna minister powinien podać się do dymisji,
•
przedstawione w poprzednim tomie Księgi: seria negatywnych artykułów o Polsce w czołowych mediach zagranicznych czy liczne wypowiedzi liderów PiS obrażające zagranicznych partnerów i lekceważące ich wartości.
Pół roku Ministra Waszczykowskiego: publicystyka zamiast dyplomacji Uosobieniem nieudolnej polityki zagranicznej rządu PiS jest Minister Spraw Zagranicznych Witold Waszczykowski. Nowy szef MSZ postawił sobie za punkt honoru, by każde podejmowane działanie było dokładnie odwrotne do tego, co proponował prywatnie nie darzony sympatią przez Waszczykowskiego Minister Sikorski. W kluczowej dla Polski materii prywatne porachunki i ambicje biorą górę nad profesjonalnym działaniem. Oprócz nieustannego odnoszenia się do poprzedników, minister Waszczykowski zasłynął z zastąpienia języka dyplomacji językiem wątpliwej jakości publicystyki. Poniższa tabela podsumowuje pół roku polskiej dyplomacji w niestandardowych działaniach obecnego szefa MSZ. Data
Cytat/wydarzenie
Kontekst/źródło
26.11.2015
W. Waszczykowski nie pozwolił współtowarzyszyć polskiemu ambasadorowi w Berlinie podczas swojej wizyty w stolicy Niemiec.
To był zwiastun „dobrej zmiany” w polskiej dyplomacji. Po kilku miesiącach powszechnie mówi się o zwolnieniu ambasadora Jerzego Margańskiego obsadzonego przez poprzednią koalicję. Margańskiego ma zastąpić Andrzej Przyłębski, mąż sędziny TK z nadania PiS-owskiego, Julii Przyłębskiej.
20
15.12.2015
„Uważam za niedopuszczalne próby ingerowania w działania wybranego w demokratycznych i wolnych wyborach rządu RP. Wypowiedź ministra spraw zagranicznych Luksemburga, Jeana Asselborna, wykracza w mojej ocenie poza zasadę poszanowania suwerenności państw w Unii Europejskiej.”
Odpowiedź W. Waszczykowskiego na wyrażenie zaniepokojenia sytuacją w Polsce przez Asselborna oznacza jedno - Luksemburg nie może mieszać się w nasze sprawy.
18.12.2015
„Schulz jest skrajnym, słabo wykształconym lewakiem”
O przewodniczącym Parlamentu Europejskiego, Martinie Schulzu
03.01.2016
„Poprzedni rząd realizował tam (w mediach) Wywiad dla niemieckiego Bilda, jeden określony lewicowy program. Tak, jakby świat z wielu nieudanych. Odbił się szerokim echem według marksistowskiego wzorca musiał w Polsce, jak i zagranicą. automatycznie rozwijać się tylko w jednym kierunku - nowej mieszaniny kultur i ras, świata złożonego z rowerzystów i wegetarian, którzy używają wyłącznie odnawialnych źródeł energii i walczą ze wszelkimi przejawami religii. To ma niewiele wspólnego z tradycyjnymi polskimi wartościami.”
03.01.2016
„Urzędnik UE, który objął urząd dzięki politycznym stosunkom, pisze do demokratycznie wybranego rządu. Skąd rości sobie do tego prawo? Pan Timmermans nie jest dla mnie uprawnionym partnerem.”
Ciąg dalszy wywiadu dla Bilda. W. Waszczykowski ostro skrytykował list przesłany przez wiceprzewodniczącego KE Fransa Timmermansa do niego oraz do Z. Ziobry ws. projektu ustawy medialnej.
04.01.2016
„Ja nie jestem dyplomatą, jestem szefem dyplomatów. Zawodowi dyplomaci mają zachowywać się dyplomatycznie.”
Wywiad dla TVP Info. Takie słowa wypowiadane przez szefa MSZ nie świadczą o jego profesjonalizmie.
11.01.2016
Wezwanie na dywanik ambasadora RFN w Polsce w związku z antypolskimi wypowiedziami niemieckich polityków w mediach.
Nie tak uprawia się dyplomację między dwoma, rzekomo zaprzyjaźnionymi państwami. Minister W. Waszczykowski w otoczeniu kamer zaprosił Rolfa Nikela, aby ten wytłumaczył się z ostrych wypowiedzi niemieckich polityków skierowanych ku Polsce. Przekaz jest jasny trzeba pokazać, kto tu rządzi. Nie tak to powinno wyglądać.
25.01.2016
„Im dłużej Rosjanie trzymają wrak, tym bardziej przekonują nas, że katastrofa wyglądała inaczej. Trzymanie wraku tyle lat oznacza, że Rosja ma coś do ukrycia w sprawie katastrofy.”
Kontynuacja ostrej retoryki PiS wobec katastrofy smoleńskiej. Nie należy spodziewać się efektów ostrej mediacji za pośrednictwem mediów.
15.02.2016
„Senator McCain został najpewniej wprowadzony w błąd przez osoby, które być może nie są już politykami, ale długo były w rządzie RP.”
O liście amerykańskich senatorów, w którym wyrażają zaniepokojenie sytuacją w Polsce. W swojej wypowiedzi W. Waszczykowski wyraźnie insynuuje, że list miał zostać podłożony przez Radosława Sikorskiego.
27.02.2016
Opinia Komisji Weneckiej
W. Waszczykowski, jako przedstawiciel strony polskiej, wyszedł z inicjatywą wydania przez Komisję Wenecką opinii ws. ustawy o TK, która następnie została przez PiS i samego Waszczykowskiego negowana, a jej zapisy nie zostały wdrożone w życie. Sam Waszczykowski własnej decyzji nie konsultował z p.o. premier Szydło, ani nadpremierem, Jarosławem Kaczyńskim
21
29.02.2016
„Jak pozwoli Bóg i partia.”
W. Waszczykowski w odpowiedzi na pytanie, czy pojedzie do Wenecji na posiedzenie Komisji Weneckiej. Waszczykowski ostatecznie do Wenecji nie pojechał - najwyraźniej partia nie pozwoliła. Partia doskonale wie, że Waszczykowski w PiS więcej szkodzi, niż działa na jego korzyść.
29.02.2016
Zwolnienie doświadczonego ambasadora Polski przy UE - Marka Prawdy.
Marek Prawda był ambasadorem Polski przy Unii Europejskiej od 2012 r. Był kluczową postacią w realizacji, bądź co bądź, udanej polskiej polityki europejskiej. Miał bardzo duży wpływ na negocjacje budżetu unijnego przydzielonego Polsce na lata 2014-2020. Jego głos był istotny podczas wyboru Donalda Tuska na przewodniczącego Rady Europejskiej.
01.03.2016
„Z przykrością stwierdzam, że działania Komisji Weneckiej, jeszcze przed konkluzjami jej pracy, zostały bez skrupułów wykorzystane do celów politycznych. // Jestem głęboko zaskoczony, że Komisja Wenecka nie podjęła odpowiednich kroków, by uniknąć wykorzystania opinii jako instrumentu politycznego do atakowania rządu, będącego lojalnym członkiem Rady Europy.”
List do przewodniczącego Rady Europy, Thorbjorna Jaglanda, w którym W. Waszczykowski pretensjonalnie odnosi się do wycieku opinii Komisji Weneckiej.
03.03.2016
„Mam ograniczone zaufanie do Komisji Weneckiej, wydaje mi się, że ktoś to zrobił celowo, aby wywołać burzę w Polsce.”
Być może W. Waszczykowski powinien zrewidować swoje podejście i uznać, że to właśnie PiS wywołuje burzę, która dawno przekroczyła powszechnie przyjęte standardy rozwiniętych demokracji.
10.03.2016
„Rzepliński jest jak ajatollah z Iranu, podobnie jak cały Trybunał Konstytucyjny..”
Kolejny przykład niepohamowanego języka ministra. Winston Chruchill powiedział kiedyś, że dyplomata to taki człowiek, który dwa razy zastanowi się, zanim nic nie powie.
16.03.2016
„Ktoś chciał wyeliminować poprzednie polskie Komentarz W. Waszczykowskiego do słów kierownictwo.” A. Macierewicza o tym, że Polska była pierwszą ofiarą terroryzmu we współczesnym świecie. Ministerialny tandem Waszczykowski i Macierewicz nie gwarantują szybkiego odzyskania wraku smoleńskiego.
17.03.2016
„Nie jestem od dbania o dobry wizerunek kra- Wypowiedź z wywiadu udzielonego renomowanemu ju. Jestem od realizacji naszych narodowych brukselskiemu think-tankowi Carnegie Europe. interesów.”
30.03.2016
„Po czterech miesiącach rządów PiS Polska odchodzi od murzyńskości w relacjach z USA.”
Słowa o murzyńskości mają odnosić się do podsłuchanej wypowiedzi Radosława Sikorskiego. Wypowiedź została szeroko skomentowana we wpływowych mediach, m.in. w amerykańskiej edycji portalu Politico. Amerykanie tłumaczą murzyńskość jako negro mentality, co w języku angielskim ma jeszcze bardziej obraźliwy wydźwięk niż po polsku.
12.05.2016
W. Waszczykowski nie jedzie na obchody rocznicy 25-lecia podpisania polsko-niemieckiego traktatu o dobrym sąsiedztwie.
Szef MSZ tłumaczył dziennikarzom, że po całodniowym posiedzeniu Sejmu „dotarł do domu dopiero o drugiej w nocy, a samolot miał o szóstej”. Przyznał również, że rozczarowała go „formuła” debaty w Berlinie. Waszczykowski był przekonany, że będzie to „konferencja, a okazało się, że to telewizyjne show”. „I po co miałem lecieć, żeby wystąpić na 15 minut w niemieckiej telewizji?” - pytał.
Wymiana 30 polskich ambasadorów. Takiej czystki nigdy nie było w historii współczesnej polskiej dyplomacji.
Minister na początku swojego urzędowania wspominał, że należy dokonać dużych zmian personalnych w polskiej dyplomacji. Uznał, że nie ma obowiązku tłumaczyć się z podejmowanych zmian.
22
V Zaufanie i klimat społeczny
Sprawowanie przez PiS władzy w sposób totalny prowadzi do silnej polaryzacji debaty publicznej i dominacji coraz bardziej agresywnego, niemerytorycznego języka. Niepokojące zjawiska, które mają wpływ na psucie polskiej debaty publicznej i wzrost nieufności między Polakami to: •
wymiana kadrowa w mediach publicznych: profesjonalnych dziennikarzy zastępuje się osobami z mniejszym dorobkiem, ale przychylnych władzy,
•
nagradzanie prawicowych mediów - które pomogły PiS w zdobyciu władzy - przez wykup reklam ministerstw i spółek Skarbu Państwa,
•
opisane w poprzednim tomie Księgi: propaganda w mediach publicznych i język agresji czołowych polityków PiS, dzielący obywateli na lepszych i gorszych.
1 Masowe zwolnienia i zatrudnianie swoich „Dobra zmiana” w mediach publicznych spowodowała wiele zmian w składzie personalnym TVP oraz Polskiego Radia. Część osób musiała pożegnać się ze swoją pracą, część odeszła na własne życzenie, a część została oddelegowana do innych redakcji – w większości przypadków bez podania merytorycznego powodu zwolnienia czy oddelegowania. Zmiany w mediach publicznych dotknęły m.in. następujące osoby (za Towarzystwem Dziennikarskim, opracowanie własne): 1. Elżbieta Byszewska – TVP1, reporterka „Wiadomości” – przeniesiona do „Panoramy” w TVP2 2. Filip Chajzer – PR „Czwórka” - zwolniony 3. Waldemar Chudziak – TVP2, reporter „Panoramy” – zwolniony 4. Mirosław Cichy – TVP2, reporter „Panoramy”- zwolniony 5. Maciej Czajkowski – TVP1, sekretarz redakcji „Wiadomości” – zwolniony
23
6. Marek Czyż – TVP Info – odsunięty od prowadzenia programu 7. Kamil Dąbrowa – PR „Jedynka”, dyrektor – zwolniony dyscyplinarnie 8. Justyna Dobrosz-Oracz – TVP1, reporterka „Wiadomości” – zwolniona 9. Tadeusz Doroszuk – TVP Historia, dyrektor – zwolniony 10. Kamil Dziubka – TVP1, reporter „Wiadomości” – zwolniony 11. Adam Feder – TVP Info, reporter – zwolniony 12. Andrzej Fidyk – TVP1, szef redakcji dokumentu – zwolniony za porozumieniem stron 13. Ewa Godlewska-Jeneralska – TVP2, wydawca „Panoramy” – złożyła wypowiedzenie 14. Andrzej Godlewski – TVP1, wicedyrektor ds. audycji publicystycznych i społecznych – zwolniony 15. Katarzyna Janowska – TVP Kultura, dyrektorka – złożyła wypowiedzenie 16. Piotr Jaźwinski – TVP1, wydawca „Wiadomości” – zwolniony 17. Magdalena Jethon – PR „Trójka”, dyrektorka – zrezygnowała z funkcji 18. Jolanta Kaczmarek – PR RDC, prezes zarządu – odwołana 19. Jerzy Kapuściński – TVP2, dyrektor – złożył rezygnację 20. Magdalena Karpińska – TVP1, reporterka „Wiadomości” – przeniesiona do „Panoramy” w TVP2 21. Elżbieta Kiernicka – dyrektor Agencji Muzycznej PR – zwolniona 22. Jerzy Kisielewski – TVP Info, publicysta – pozbawiony programu 23. Andrzej Klewiado – PR „Jedynka”, dziennikarz serwisów informacyjnych – zwolniony za porozumieniem stron 24. Marcin Kowalski - TVP Info, dziennikarz - zwolniony 25. Robert Kowalski – PR „Jedynka”, publicysta – pozbawiony programu 26. Piotr Kraśko – TVP1, kierownik redakcji „Wiadomości” – zwolniony 27. Milena Kruszniewska – TVP1, reporterka „Wiadomości” – zwolniona 28. Jarosław Kulczycki – TVP Info, dziennikarz – zwolniony 29. Karolina Lewicka – TVP1, „Wiadomości” i TVP2, TVP Info, dziennikarka – złożyła wypowiedzenie 30. Hanna Lis – TVP2 „Panorama”, dziennikarka – zwolniona 31. Dariusz Łukawski – TVP2, wiceszef publicystyki, wydawca – zwolniony za porozumieniem stron 32. Artur Makara – PR „Jedynka”, kierownik redakcji publicystyki – zwolniony ze stanowiska 33. Piotr Maślak – TVP Info, dziennikarz – zwolniony 34. Małgorzata Mierzejewska – TVP ABC – odwołana ze stanowiska 35. Jerzy Modlinger – TVP1, kierownik Telexpressu – przeniesiony na stanowisko nie związane z pracą dziennikarską 36. Paweł Moskalewicz – TVP Info, wydawca – złożył wypowiedzenie 37. Katarzyna Nazarewicz -TVP1, z-ca kierownika redakcji Rozrywki – złożyła wypowiedzenie 38. Michał Niewiadomski – PR „Jedynka”, kierownik redakcji Aktualności – odwołany z funkcji 39. Jan Ordyński – w PR „Jedynka”, publicysta – pozbawiony programu; w TVP Info pozbawiony programu
24
40. Joanna Osińska – TVP Info, dziennikarka – zwolniona 41. Iwona Radziszewska – TVP Info portal, dziennikarka – złożyła wypowiedzenie 42. Paweł Radziszewski – TVP Info, wicedyrektor – zwolniony 43. Piotr Radziszewski – TVP 1, dyrektor – złożył rezygnację 44. Ewa Rogala – PR „Jedynka”, dziennikarka serwisów informacyjnych – zwolniona 45. Diana Rudnik – TVP1, „Wiadomości” – odsunięta od prowadzenia programu 46. Krzysztof Rzyman – PR „Jedynka”, dziennikarz redakcji ekonomicznej – złożył rezygnację 47. Grzegorz Sajór – TVP1, wydawca „Wiadomości” – przeniesiony do TVP Info 48. Monika Sieradzka – TVP 2, kierownik redakcji publicystyki – złożyła wypowiedzenie 49. Jacek Skorus – TVP2, „Panorama”, kierownik redakcji – rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron 50. Ewa Slezak – TVP1, kierowniczka redakcji publicystyki – usunięta ze stanowiska 51. Jacek Snopkiewicz – TVP, dyrektor Akademii Telewizyjnej – rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron 52. Tomasz Stawiszyński – PR RDC, publicysta – zrezygnował z pracy 53. Tomasz Sygut – TVP Info, dyrektor – złożył rezygnację 54. Jacek Tacik – TVP1, reporter „Wiadomości” – zwolniony 55. Beata Tadla – TVP1, „Wiadomosci”, dziennikarka – zwolniona 56. Kamila Terpiał – PR „Jedynka”, reporterka – pozbawiona możliwości pracy 57. Grażyna Torbicka, TVP, prezenterka i dziennikarka, pracująca w TVP 31 lat, a od 20 lat prowadząca magazyn filmowy „Kocham Kino” – zrezygnowała 58. Bogdan Ulka – TVP1, „Wiadomości”, dziennikarz – zwolniony 59. Maciej Wąsowicz – TVP Info, dziennikarz – złożył wypowiedzenie 60. Dominika Wielowieyska – TVP Info, autorka i prowadząca program Puenta – złożyła rezygnację w geście solidarności ze zwalnianymi 61. Marcin Zaborski – PR „Trójka”, dziennikarz – odsunięty od prowadzenia programu Salon polityczny Trójki, przeniesiony do Pulsu Trójki 62. Sławomir Zieliński – TVP, Dyrektor Biura Koordynacji Programowej – odwołany
Na ich miejsce zatrudnione zostało wiele osób, które przeszły z mediów prawicowych, bądź pracowały w TVP lub Polskim Radiu w czasie w rządów PiS w latach 2005-2007. Sztandarowe przykłady osób, które mają teraz tworzyć niezależne media publiczne to:
•
Marzena Paczuska - nowy kierownik „Wiadomości” TVP1 , pełniła tę funkcję za rządów PiS w latach 2005-2007
•
Michał Rachoń - dziennikarz TVP Info, głównie prowadzi program „Minęła Dwudziesta”; wcześniej wieloletni działacz TV Republika
•
Klaudiusz Pobudzin - główny autor materiałów skierowanych przeciwko opozycji w „Wiadomościach” TVP1, wcześniej przez kilka lat pracujący w Telewizji Trwam jako reporter i prowadzący program publicystyczny „Polski punkt widzenia”
•
Samuel Pereira – prowadzący programy w radiowej „Jedynce” i komentator w TVP, wcześniej wieloletni publicysta „Gazety Polskiej”
25
•
Dawid Wildstein - powołany na szefa redakcji publicystyki Telewizyjnej Agencji Informacyjnej
•
Marcin Wolski – nowy szef redakcji TVP oraz jeden z prowadzących program satyryczny „W tyle wizji”, emitowany na kanale TVP Info, za czasów poprzednich rządów PIS w latach 2006-2007 pełnił funkcję dyrektora Programu I Polskiego Radia
2 Nagradzanie „swoich” dziennikarzy i mediów Dodatkowo, w mediach publicznych bardzo często cytowane są teksty z tygodników „prawicowych” (przez niektórych nazywanych niepokornych), a w roli komentatorów pojawiają się wyłącznie lub w przeważającej części osoby związane z tzw. mediami prawicowymi, tj. „Do Rzeczy”, „W Sieci”, „Gazeta Polska”, „Gazeta Warszawska”, „Tygodnik ABC”. Media te są wspomagane nie tylko przez pokazywanie w telewizji publicznej, ale także są hojnie wspierane finansowo w postaci reklam przez obecną ekipę rządzącą. Jak wynika z zestawienia przygotowanego dla portalu WirtualneMedia.pl przez Kantar Media, publikowanie prorządowych opinii na swoich łamach może być bardzo opłacalne. Ranking przedstawia, w jakich magazynach ministerstwa lokowały najwięcej środków na reklamę w okresie styczeń-marzec 2016 r. 1. „Wprost” – 592 000 zł 2. „Do Rzeczy” – 424 000 zł 3. „W Sieci” – 86 000 zł Dla porównania, w analogicznym okresie 2015 roku wydatki te wyglądały w sposób następujący: 1. „Polityka” – 304 000 zł 2. „Angora” – 220 000 zł 3. „Newsweek Polska” – 175 000 zł
Warto dodać, że te ostatnie należą do najchętniej kupowanych tygodników w Polsce. Racjonalne wydawało się zatem lokowanie reklam rządowych właśnie w nich.
26
VI Podsumowanie Pół roku rządu Prawa i Sprawiedliwości to szereg głębokich zmian dotyczących funkcjonowania naszego państwa, realizowanych w pośpiechu. Wiele z działań PiS narusza fundamenty demokratycznego kraju: nagina zapisy Konstytucji i łamie standardy przyjęte przez rozwinięte kraje europejskie. Nikt nie kwestionuje faktu, że Prawo i Sprawiedliwość otrzymało w wyborach mandat do zmiany. Zmiana była potrzebna po 8 latach mało ambitnych rządów PO-PSL pod znakiem „ciepłej wody w kranie”. Ale mandat otrzymany w demokratycznych wyborach przez nowy rząd nie upoważnia go do przekraczania granic prawa. Choć krytykowaliśmy PiS w kampanii za nieodpowiedzialne obietnice „pod publiczkę”, to faktycznie realizowana przez rząd agenda jest jeszcze gorsza. „Dobra zmiana” według PiS niesie dla Polski szereg poważnych konsekwencji: •
kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego przeciągany przez obóz PiS to utrata wiarygodności Polski w oczach naszych partnerów w UE oraz inwestorów,
•
czystki w prokuraturze oznaczają osłabienie i upolitycznienie instytucji państwa,
•
błędnie prowadzona polityka gospodarcza to m.in. straty polskich spółek na giełdzie i mniej inwestycji zagranicznych, a w efekcie wolniejsze tempo bogacenia się Polski,
•
realizacja populistycznych obietnic takich jak program „Rodzina 500+”, obniżenie wieku emerytalnego czy płaca minimalna, a także utrzymywanie nierentownych firm państwowych (np. kopalń) oznacza podwyżki podatków i deficyt budżetowy, a co za tym idzie mniej pieniędzy w kieszeniach wszystkich obywateli,
•
wymiana kadr w spółkach Skarbu Państwa wyłącznie według klucza partyjnego to osłabienie zarządzania wieloma czołowymi polskimi firmami, a także destrukcja wartości takich jak rzetelna edukacja i ciężka praca,
•
brak profesjonalizmu w prowadzeniu polityki zagranicznej to realne obniżenie skuteczności Polski w strukturach UE i NATO oraz marnowanie dobrej reputacji wypracowanej przez wszystkie rządy w ciągu 27 lat polskiej wolności,
•
usankcjonowanie propagandy w mediach publicznych oraz wspomaganie przychylnych władzy mediów to psucie debaty publicznej i wzmacnianie podziałów między Polakami.
Prawo i Sprawiedliwość ignoruje te negatywne konsekwencje prowadzonych przez siebie działań. Niewykluczone, że dopiero kolejny rząd będzie mógł posprzątać bałagan tworzony przez PiS. Nowoczesna zbiera w „Czarnej Księdze” szkodliwe działania obecnego rządu. Złożyliśmy też do wszystkich ministerstw wnioski o dostęp do informacji publicznej na temat raportów będących podstawą „audytu” rządów poprzedniej koalicji. Tylko szeroka wiedza o szkodliwych działaniach władzy może być podstawą do budowania pozytywnej alternatywy dla PiS.
Nie mamy złudzeń. Ciąg dalszy nastąpi.
27