Paul van Loon
Paul van Loon De griezelbus
Het lijkt een gewoon dagje uit. Schrijver Onnoval neemt een klas mee met zijn bus. Tijdens de rit leest hij verhalen voor … Maar het is niet gewoon, want het is de griezelbus. Dus de verhalen zijn griezelig … Stap jij ook in de griezelbus? Lees en huiver mee! Durf je?
Dit is een makkelijk lezen uitgave van het boek ‘De Griezelbus 1’.
NUR 286
AVI M4 griezelen makkelijk lezen www.zwijsen.nl
17590_Griezelbus_os.indd 1
9-12
30-1-2014 11:12:19
Paul van Loon
Met tekeningen van Hugo van Look
17590_Griezelbus_bw.indd 3
10-2-2014 8:53:34
Paul van Loon
Tekeningen van Hugo van Look
Leopold / Amsterdam
GRIEZELBUS_1.indd
1
02-02-2009
14:45:54
Een ‘Stap in, jongens, de bus vertrekt!’ roept meester Mark. Het is zes uur in de avond. En er staat een Griezelbus voor de deur van de school. De bus ziet er echt heel eng uit. Er staat een spook op en een skelet en een monster met veel bruin haar. En, het wordt al donker. De kinderen lopen naar de bus, maar niet erg hard. ‘Mijn zoon moet wel om tien uur weer thuis zijn,’ roept de vader van Joep. ‘Komt goed,’ zegt mees Mark. ‘Om tien uur staan we hier weer voor de school.’ Sam stapt als eerste de bus in en kijkt om zich heen. Hij ziet niet veel, want het is er erg donker.
5
17590_Griezelbus_bw.indd 5
10-2-2014 8:53:34
– Een – ‘Instappen, jongens, de Griezelbus vertrekt zo dadelijk.’ Meester Maurice klapt in zijn handen bij de ingang van de grote bus, die voor het schoolgebouw staat. De bus is helemaal beschilderd met afbeeldingen van spoken, skeletten en andere vreemde figuren. Op de zijkant staat met grote letters: De Griezelbus. Een beetje aarzelend lopen de leerlingen naar de bus. Voor de school staan de ouders hun kinderen na te wuiven. Het is zes uur ’s avonds en het begint al donker te worden. ‘Ze moeten wel om tien uur weer terug zijn,’ roept de vader van Joris en Pieter. Meester Maurice wuift geruststellend naar hem. ‘Maakt u zich geen zorgen. Om tien uur staan we hier weer voor de school.’ Sander en Michiel lopen vooraan in de rij. Helemaal achteraan komen Annabel en kleine Liselore met haar eeuwige handtasje.
5
GRIEZELBUS_1.indd
5
02-02-2009
14:45:55
Er brandt geen licht en voor elk raam zit een gordijn. Niek duikt naast hem op. ‘Vreemd hier,’ zegt Sam zacht. ‘Ik zie geen klap.’ ‘Loop eens door!’ roept mees Mark. ‘Ik wil ook de bus in.’ Sam ziet nu wel iets meer, maar nog steeds niet veel. Wel ziet hij een zwart gordijn dat achter in de bus hangt. En aan het stuur ziet hij een man met een pet op. Hij is heel dun en draagt handschoenen. De man kijkt niet op of om als je langs hem loopt. Raar, denkt Sam. Het boeit hem niets wie zijn bus in gaat. Of slaapt hij? Sam kijkt om naar mees Mark, maar die is druk. Hij helpt kind voor kind de bus in en let niet op hem. ‘Kom op, Sam. Niet zo bang.’ Niek wurmt zich langs Sam heen en loopt het gangpad in. Sam volgt hem op de voet. Niek ploft neer op een stoel. Sam gaat snel dicht naast hem zitten. Pas nu ziet hij dat alle stoelen zo staan, dat je met je rug naar het stuur van de bus zit. Niet ver voor hem hangt het gordijn. Het sluit het achterste deel van de bus af. Nu stapt ook mees Mark de bus in. Hij groet de man met de pet en knikt naar hem. De man draait zijn hoofd niet eens om en zegt niks.
6
17590_Griezelbus_bw.indd 6
10-2-2014 8:53:34
Iedereen giechelt een beetje zenuwachtig. Het is dan ook een bijzondere rit die ze gaan maken, ter gelegenheid van de Kinderboekenweek. Een rit in de Griezelbus. Onder leiding van meester Maurice doet heel groep zeven van basisschool de Tulp mee. De Griezelbus is een project van de schrijver Onnoval, een bekende kinderboekenschrijver. Hij heeft ergens een oude bus op de kop getikt, waarmee hij tijdens de Kinderboekenweek door het land reist. Het voertuig is nogal roestig en zit vol deuken maar het rijdt nog uitstekend. Een aantal basisscholen, waaronder de Tulp, heeft een uitnodiging ontvangen voor een rit met de Griezelbus. Sander stapt als eerste de bus binnen en kijkt nieuwsgierig in het rond. Veel ziet hij niet, want het is hartstikke donker. Er brandt geen licht en de ramen zijn verduisterd met zware rolgordijntjes. Het hoofd van Michiel verschijnt naast hem. ‘Rare boel,’ fluistert Sander. ‘Ik zie geen klap.’ Langzaam gloeien er lichtjes op boven de ramen in de voorste helft van de bus en worden de zitplaatsen zichtbaar. Het achterste gedeelte is afgesloten door een zwart gordijn. ‘Doorlopen, jongens,’ roept meester Maurice van buiten. ‘De anderen willen ook naar binnen.’ Sander aarzelt. De verlichting in de bus is zo zwak, dat hij nog steeds weinig ziet. Achter het stuur zit iemand met een pet op. Hij is mager en draagt witte handschoenen. Zijn gezicht is naar het raam gekeerd en hij kijkt niet om naar de binnenkomers. Vreemde kerel, denkt Sander. Zit hij nou te slapen of interesseert het hem niet dat wij binnenkomen? Hij kijkt over zijn schouder naar meester Maurice, maar die 6
GRIEZELBUS_1.indd
6
02-02-2009
14:45:55
‘Eh goed,’ zegt de mees. ‘Zijn we compleet?’ ‘Get, wat is het hier vies,’ roep Juul plots. ‘Moet je zien, wat een groot web, en daar nog een, en daar ook!’ Ze wijst naar het plafond waar veel spinrag hangt. ‘Iee, een vleermuis,’ gilt Joep. Hij slaat wild met zijn hand in de lucht. ‘Hier ook!’ roept Ruud. ‘En bij mij ook!’ roept Tim. ‘Mees, het stikt hier van de vleermuizen.’ Niek staat op en grijpt het beest boven Joeps hoofd. ‘Nep,’ zegt hij. ‘Wel net echt, maar toch nep. Het ding hangt aan een draad aan het dak van de bus. Kijk maar.’ Hij laat het beest los en het dier fladdert weer boven Joeps hoofd. Plots schalt een lach door de bus. ‘Welkom in de Griezelbus,’ klinkt een stem. Het komt achter het gordijn vandaan. Iedereen schrikt op, ook mees Mark. Alleen Liselore zit heel stil. Ze zit vlak bij de bestuurder met haar tas op haar schoot. Het gordijn schuift open en daar staat een man. Hij draagt een zwart pak en een jas. Die jas hangt vol met botjes. Hij heeft een boek in zijn hand. En een ring van goud in zijn oor. 7
17590_Griezelbus_bw.indd 7
10-2-2014 8:53:34
is buiten de bus druk bezig iedereen naar binnen te dirigeren. ‘Kom op, Sander. Niet zo schijterig.’ Michiel wurmt zich langs Sander en loopt het gangpad in. Sander wil zich niet laten kennen en loopt snel achter Michiel aan. Michiel ploft ergens neer en Sander gaat snel naast hem zitten. Het valt hem op dat alle stoelen achterstevoren geplaatst zijn, zodat je met je rug naar de bestuurder en met je gezicht naar het gordijn in het achterdeel van de bus zit. De anderen komen nu ook binnen en zoeken een zitplaatsje op. Iedereen kijkt een beetje onwennig om zich heen. Wat gaat er nu gebeuren? Meester Maurice stapt als laatste in. Hij knikt naar de chauffeur en zegt: ‘Goedenavond.’ De chauffeur kijkt hem niet aan en antwoordt niet. Onder zijn grote pet is zijn gezicht helemaal in de schaduw. ‘Eh, goed, jongens, is iedereen er?’ zegt meester Maurice. ‘Getsie, ’t is hier smerig,’ roept Juultje opeens. ‘Moet je zien, overal spinnenwebben.’ Ze wijst naar het plafond, waar overal in de bus spinrag hangt. ‘Iee, een vleermuis,’ gilt Joris en hij slaat wild met zijn handen boven zijn hoofd in de lucht. ‘Hier ook,’ roept Ruud. ‘En bij mij ook,’ schreeuwt Emanuel. ‘Meester, het stikt hier van de vleermuizen.’ Michiel reikt over de rugleuning van Joris heen en grijpt het fladderende wezentje boven Joris’ hoofd beet. ‘Plastic,’ zegt hij. ‘Net echt, dat wel. Het ding hangt aan een elastiekje aan het plafond. Kijk maar.’ Hij laat de vleermuis los en die begint onmiddellijk opnieuw boven Joris’ hoofd te dansen. Plotseling schalt een keiharde lach door de bus. 7
GRIEZELBUS_1.indd
7
02-02-2009
14:45:55
In de bus is het nog steeds erg donker. ‘Ik ben Onnoval, de schrijver,’ zegt hij met een lach. ‘Ik neem jullie mee op een rit die jullie bij zal blijven.’ Zijn blik dwaalt traag van kind naar kind.
‘Wat een engerd!’ zegt Ann zacht. Ze heeft al half spijt dat ze in de bus zit. ‘Ik hou niet van griezels,’ zegt ze tegen Liselore naast haar. ‘Ik geef er niks om,’ zegt Liselore zacht. ‘Het was dit, of alleen thuis zitten. Pap en mam zijn weer eens weg.’ Ze voelt aan de tas op haar schoot. Ann kijkt schuin naar Liselore. Ze is altijd zo stil in de klas, dat je er niet eens aan denkt dat zij er ook nog is. Best wel zielig. De schrijver loopt door de bus. Ting, ting, doen de botjes aan zijn jas bij elke stap. ‘Moet je zien, hij hinkt,’ zegt Sam zacht. ‘Eén poot lijkt van hout.’ ‘Dat is vast ook nep, net als die botjes,’ zegt Niek. ‘Een truc om ons bang te maken.’ De schrijver kijkt Niek kort aan. Een lach flitst over zijn gezicht. ‘Vergis je niet,’ zegt hij. ‘Niet alles wat je hier ziet, is nep. Hier of daar kruipt een spin rond die wel echt is.’ Hij kijkt kort naar Ann en knikt haar toe.
8
17590_Griezelbus_bw.indd 8
10-2-2014 8:53:34
‘Welkom in de Griezelbus.’ Iedereen, ook meester Maurice, kijkt verschrikt naar het gordijn, want de stem komt daarachter vandaan. Alleen Liselore beweegt zich niet. Ze zit ver van het gordijn, achter de bestuurdersplaats met haar handtasje op haar knieën en haar handen er netjes overheen gevouwen. Ratelend schuift het gordijn open en daar staat iemand. Hij draagt een zwart pak en een mantel, die vol hangt met botjes. Om zijn nek hangt een ketting van tanden en kiezen. Hij heeft een boek onder zijn arm en een glimmende gouden ring in zijn linkeroor. De ruimte achter hem is nog steeds stikdonker. ‘Nogmaals welkom in de Griezelbus,’ zegt hij met een brede glimlach. ‘Ik ben Onnoval, jullie reisleider zal ik maar zeggen, en dit wordt een rit die jullie nooit zullen vergeten.’ Zijn glinsterende ogen dwalen over de gezichten van de leerlingen. ‘Net een goochelaar,’ zegt Michiel. ‘Of een ex-tandarts,’ zegt Sander, die met een frons naar de tanden en kiezen om de hals van de schrijver kijkt. Zouden die echt zijn? denkt hij. En die botjes? ‘Wat een engerd,’ fluistert Annabel en ze heeft al half spijt dat ze zich voor deze rit heeft opgegeven. Maar het is nu eenmaal Kinderboekenweek en in die week doet de school altijd iets leuks. De hele groep doet mee en daarom kon Annabel moeilijk achterblijven. ‘Ik hou helemaal niet van griezelen,’ fluistert ze tegen Liselore naast haar. ‘Ik geef er ook niks om,’ zegt Liselore zacht, zonder Annabel aan te kijken. ‘Ik ga alleen maar mee omdat ik anders toch de hele avond alleen thuis zit. Mijn ouders zijn altijd weg.’ Haar handen frunniken aan haar handtasje. Annabel kijkt schuin naar Liselore. Eigenlijk is Liselore een 8
GRIEZELBUS_1.indd
8
02-02-2009
14:45:55
Mees Mark stapt in het pad en steekt zijn hand uit. ‘Dag, heer Onnoval. De schrik zit er bij ons al flink in. Dat belooft wat. We zijn nu wel klaar voor de rit.’ Onnoval strijkt zijn haar naar achter. ‘Mooi, mooi. Draai je eens om, dan stel ik jullie voor aan de chauffeur van de bus. Hij heet Beentjes. Beentjes laat je zien en zeg eens wat tegen de gasten.’ Voor het eerst beweegt de man. Hij draait zich om en licht kort zijn pet op. Juist dan gaat een spotje aan en zijn doodskop komt goed in beeld. Daar waar een oog hoort te zijn, zie je een zwart gat. Iedereen schrikt zich rot en gilt hard. Maar Liselore geeft geen kik. Zij kijkt niet om naar de man vlak achter haar rug. Ze weet niet wat daar speelt. Niek sprong ook op van schrik, maar nu is hij weer kalm. ‘Een masker,’ zegt hij stoer. ‘Zo’n ding koop je in de winkel. Met carnaval had ik er ook een.’ Ja, Niek heeft gelijk, het is een masker. Sam kijkt Niek blij aan en lacht. Daar stonk hij toch maar mooi in. ‘Geintje!’ zegt de schrijver en ook hij lacht. ‘Ik wist het wel, hoor,’ zegt mees Mark. ‘Wat raar dat uw stem dan zo trilt!’ roept Jaap. ‘Ik denk dat u net zo erg schrok als wij.’ 9
17590_Griezelbus_bw.indd 9
10-2-2014 8:53:34
beetje zielig. Ze is altijd stil in de klas en niemand let op haar. Ze gedraagt zich zo onopvallend dat het soms net lijkt of ze onzichtbaar is. Onnoval lacht hartelijk en zijn stem klinkt opeens zacht en vriendelijk. ‘Ik hoop dat jullie niet te erg geschrokken zijn. Ik verwelkom mijn gasten altijd op deze manier. Dan komt iedereen alvast een beetje in de stemming. Het gaat deze avond tenslotte om griezelverhalen, nietwaar.’ Met langzame passen loopt hij naar voren. De botjes die met touwtjes aan zijn mantel vast zitten, klepperen bij elke stap. ‘Moet je zien, hij hinkt,’ fluistert Sander. ‘Misschien heeft hij wel een houten poot.’ ‘Da’s vast ook nep, net als die vleermuizen en die botjes,’ zegt Michiel. ‘Een trucje om er interessant uit te zien.’ De schrijver stapt trekkend met zijn been langs Michiel en kijkt even naar hem. Een glimlach flitst over zijn gezicht. Het is niet duidelijk of hij de opmerking van Michiel gehoord heeft. ‘Zoals jullie misschien gemerkt hebben, is de bus versierd met enige voorwerpen die de kunst van het griezelen bevorderen. Maar vergis je niet. Hier of daar kruipt misschien wel een echte spin rond.’ Hij knipoogt naar Annabel, die wantrouwend het plafond afspeurt. Meester Maurice stapt naar voren en steekt zijn hand uit. ‘Dag meneer Onnoval. Het begin is veelbelovend, moet ik zeggen. Bij de meesten zit de schrik er al aardig in, geloof ik. Ik denk dat iedereen nu wel klaar is voor de rit.’ De schrijver knikt en strijkt zijn glimmende zwarte haar naar achteren. Hij heeft een hoog voorhoofd en dikke, borstelige wenkbrauwen. 9
GRIEZELBUS_1.indd
9
02-02-2009
14:45:55
‘Start de motor maar vast,’ zegt de schrijver. Beentjes heeft zijn pet weer op zijn hoofd staan. Hij draait de sleutel om. De bus ronkt. Onnoval trekt aan een koord. Het gordijn schuift naar de kant. Spots gaan aan en hun licht valt op een tafel. Hij staat op de plek waar eerst stoelen waren. Maar die zijn nu weg. Op tafel liggen een geverfd stuk hout, een bouwdoos, een taart met twaalf kaarsen, en een dik stuk touw in de vorm van een strop. Naast de tafel staat een leunstoel van leer. De schrijver loopt naar de tafel toe. Hij legt zijn hand op het blad. ‘Elk voorwerp dat je hier ziet, heeft een verhaal. Ook die stoel, maar die past niet op tafel. Daar is hij te groot voor. En elk verhaal staat in mijn boek, en dat boek heet: De griezelbus. Nu is het tijd om te gaan. Tijdens de rit lees ik elk verhaal voor. Het zijn er zes.’ Niek kijkt scherp naar de tafel en steekt zijn hand op. ‘Zes zegt u, maar ik tel maar vijf dingen. En dan tel ik de stoel ook mee.’ ‘Knap, jij bent een slim joch, jou hou je niet voor gek.’ 10
17590_Griezelbus_bw.indd 10
10-2-2014 8:53:34
‘Mooi, mooi. Ik zal jullie even voorstellen aan de persoon die vanavond jullie bestuurder is. Hij heet Beentjes. Beentjes, laat je gezicht even zien en begroet onze gasten.’ Iedereen kijkt om naar de chauffeur. Voor het eerst komt er beweging in hem. Hij draait zich om en licht even zijn pet op. Op het zelfde moment beschijnt een spotje zijn gezicht. Het is een doodskop met diepe zwarte gaten waar ogen horen te zitten. Iedereen schrikt zich rot. Kreten van ontzetting. Alleen Liselore geeft geen kik, maar zij heeft zich dan ook niet omgedraaid en niet gezien wat er zich achter haar rug afspeelde. Michiel is ook opgeveerd maar hij herstelt zich snel. ‘Een masker,’ zegt hij op onverschillige toon. ‘Je kunt die dingen in elke feestwinkel kopen. Met carnaval heb ik er zelf ook een gedragen.’ Natuurlijk, Michiel heeft gelijk. Nu ziet iedereen het: een masker, wat had je anders gedacht. Sander kijkt Michiel aan en giechelt van opluchting. Daar waren ze met z’n allen toch maar mooi ingestonken. De schrijver glimlacht weer en haalt zijn schouders op. ‘Gein tje. Het heeft elke keer weer succes en daarom kan ik het niet over mijn hart verkrijgen het uit het programma te schrappen.’ ‘Ik wist het wel hoor,’ zegt meester Maurice. ‘Waarom trilt uw stem dan zo, meester?’ roept Jacob. Hilariteit. De meester is net zo erg geschrokken als de anderen. De schrijver bekijkt de gezichten van zijn gasten met duidelijk plezier. ‘Start de motor maar vast,’ zegt hij. De chauffeur heeft zijn pet inmiddels weer opgezet zonder het masker af te nemen en draait het sleuteltje in het contactslot om. De bus begint te ronken. 10
GRIEZELBUS_1.indd
10
02-02-2009
14:45:55
Niek straalt van trots. ‘Maar toch heb ik zes verhalen. Bij het laatste hoort geen voorwerp, maar ik hoor daar zelf bij. Het gaat over de tijd dat ik net zo oud was als jullie.’ De schrijver kijkt in het rond. ‘Nog een vraag? Nee? Dan vraag ik de meester in deze stoel plaats te nemen.’ ‘Wat een eer,’ zegt mees Mark, ‘dat doe ik graag. Ik denk dat ik hier niet meer uit kom voor we thuis zijn.’ De schrijver lacht vals en zegt: ‘Wacht dat maar af.’ Mees Mark kijkt de schrijver aan. Wat bedoelt hij? Maar Onnoval heeft de strop al in zijn hand. Hij slaat zijn boek open. ‘Dit is een strop,’ zegt hij. ‘Aan dit stuk touw hingen ze een mens op als hij iets heel erg fout had gedaan. 11
17590_Griezelbus_bw.indd 11
10-2-2014 8:53:34
Snel loopt de schrijver terug naar het gordijn. Hij trekt aan een koord, waardoor de achterste helft van de bus verlicht wordt door diverse spots. De zitplaatsen zijn eruit gesloopt en hebben plaatsgemaakt voor een lange, houten tafel. Op de tafel zijn een aantal voorwerpen uitgestald. ‘Wat krijgen we nou?’ zegt Michiel. ‘Een vlooienmarkt?’ De voorwerpen op de tafel zijn: een schilderij, een bouwdoos, een beschilderd stuk hout, een babyfoon, een taart met twaalf kaarsjes, een bakje gras, een bemodderde laars en een dik stuk touw, in de vorm van een strop. Naast de tafel staat een grote, met leer beklede leunstoel. De schrijver loopt naar de tafel toe en steunt er met een hand op. ‘Ik hoor jullie denken: ra ra, wat is dat voor rommel?’ Hij knipoogt naar Michiel. ‘Het is niet voor een vlooienmarkt. Ik zal het uitleggen. Elk van deze voorwerpen heeft een verhaal te vertellen. Ook de stoel, maar die is natuurlijk te groot om op de tafel te zetten. Al die verhalen staan in mijn nieuwe boek, een bundel griezelverhalen. Het boek heet De griezelbus, net zoals de bus dus. We vertrekken nu en tijdens de rit zal ik jullie de verhalen voorlezen. Het zijn er tien.’ Michiel, die goed naar de voorwerpen gekeken heeft, steekt meteen zijn vinger op. ‘Meneer Onnoval. Tien zegt u, maar ik
11
GRIEZELBUS_1.indd
11
02-02-2009
14:45:56
En nu doen ze dat nog wel eens, maar niet in ons land. Verhaal één gaat over deze strop. Gas, Beentjes!’ De Griezelbus gaat op weg. Het wordt heel stil als Onnoval gaat voorlezen.
12
17590_Griezelbus_bw.indd 12
10-2-2014 8:53:35
tel maar negen dingen, de stoel meegerekend.’ ‘Goed geteld jongen, jij bent een slimmerik, dat heb ik al gemerkt. Jij laat je niet gauw bedonderen.’ Als Michiel een lamp was, zou hij nu licht geven van trots. ‘Maar toch heb ik tien verhalen,’ gaat de schrijver verder. ‘Bij het laatste verhaal hoort geen voorwerp. Bij dat verhaal hoor ikzelf. Het gaat over iets wat ik beleefd heb, toen ik ongeveer zo oud was als jullie.’
12
GRIEZELBUS_1.indd
12
02-02-2009
14:45:56
‘Volgens mij is dat een smoesje omdat hij één ding tekortkomt,’ fluistert Michiel tegen Sander. Onnoval kijkt in het rond. ‘Nog vragen? Nee? Dan heb ik nog een verzoek. Wil de meester hier naast mij in deze makkelijke leunstoel komen zitten? Het is een comfortabele stoel, die ik altijd reserveer voor de meester.’ ‘Wat een eer,’ zegt meester Maurice en hij doet wat hem gevraagd wordt. ‘Heerlijke stoel,’ mompelt hij. ‘Ik denk dat ik hier niet meer uit kom voor we thuis zijn.’ De schrijver glimlacht. ‘Dat moeten we nog maar afwachten.’ Meester Maurice kijkt Onnoval verbaasd aan. Wat bedoelt hij met die opmerking? Maar de schrijver heeft de strop van de tafel gepakt en slaat zijn boek open. ‘Dit is een strop,’ zegt hij. ‘Lang geleden werden misdadigers opgehangen aan zo’n stuk touw. In sommige landen gebeurt dat tegenwoordig trouwens nog steeds. Het eerste verhaal dat ik ga vertellen is het verhaal van deze strop. Rijden maar, Beentjes.’ De Griezelbus vertrekt. Het wordt doodstil als de schrijver begint voor te lezen.
13
GRIEZELBUS_1.indd
13
02-02-2009
14:45:56
Paul van Loon
Paul van Loon De griezelbus
Het lijkt een gewoon dagje uit. Schrijver Onnoval neemt een klas mee met zijn bus. Tijdens de rit leest hij verhalen voor … Maar het is niet gewoon, want het is de griezelbus. Dus de verhalen zijn griezelig … Stap jij ook in de griezelbus? Lees en huiver mee! Durf je?
Dit is een makkelijk lezen uitgave van het boek ‘De Griezelbus 1’.
NUR 286
AVI M4 griezelen makkelijk lezen www.zwijsen.nl
17590_Griezelbus_os.indd 1
9-12
30-1-2014 11:12:19