Brochure Pennenstreken

Informatiebrochure

Pennenstreken DĂŠ schrijfmethode voor groep 1 tot en met 8

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 1

03-09-16 19:15

Waarom leren schrijven met Pennenstreken editie 2?

Is leren schrijven nog wel nodig, nu we steeds meer via onze computer, smartphone of tablet doen? Jazeker! Schrijven is een onmisbare vaardigheid. Bovendien is het een leerstrategie: dat wat je opschrijft, onthoud je beter. Natuurlijk is er door de digitale revolutie veel veranderd.

Mooi schrijven is minder belangrijk, leesbaar schrijven des te meer. En dat kan met het verbonden schrift of het blokschrift. Pennenstreken editie 2 biedt u de mogelijkheid te kiezen voor één van beide schriftsoorten, maar u kunt ze ook naast elkaar gebruiken. De methode staat vol met praktische oefeningen en tips om het handschrift aan uw leerlingen te leren. En voor leerlingen om hun eigen handschrift te beoordelen en te verbeteren. Met als resultaat: voor elke leerling een leesbaar en vlot handschrift!

De pijlers van Pennenstreken editie 2: • Moderne, eigentijdse schrijfmethode met de focus op leesbaar schrijven.

• Keuzemogelijkheid tussen verbonden schrift en blokschrift.

• Logische koppeling met leren lezen, taal, spelling, de zaakvakken en Engels.

• Volop extra’s om het basisprogramma mee te verrijken en aandacht voor houding en motoriek.

• Digitale ondersteuning voor aantrekkelijk en efficiënt schrijfonderwijs.

Schrijven is een leerstrategie en een communicatiemiddel: je kunt ermee laten zien wat je weet.

Klantenservice Vragen over de methode of de materialen?

Onze klantenservice helpt u graag verder.

We zijn bereikbaar via klantenservice@zwijsen.nl of 013 - 583 88 88.

2

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 2

03-09-16 19:15

De complete schrijfmethode voor groep 1 tot en met 8

Pennenstreken is al meer dan dertig jaar de meest gebruikte

Inhoudsopgave

schrijfmethode in het basisonderwijs. De tweede editie heeft een praktische insteek: u leert uw leerlingen schrijven om te

Materialenoverzicht

4

Opbouw van de methode

8

leren én te communiceren.

Schrijven tot en met groep 8

Pennenstreken editie 2 geeft u de vrijheid de keuzes te maken die

Niet alle scholen bieden schrijfonderwijs aan tot en met groep 8.

bij u en uw school passen. De methode houdt rekening met ver-

De gedachte daarachter is dat wie eenmaal kan schrijven, het

schillen tussen leerlingen en sluit aan bij het onderwijs in de 21e

schrijven niet meer verleert. En inderdaad: schrijven verleer je niet

eeuw. Pennenstreken maakt slim gebruik van digitale mogelijkheden.

zomaar. Maar zó schrijven dat het leesbaar is én je werkgeheugen

Dit helpt u bij het lesgeven en zorgt dat u ontspannen voor de klas

niet onnodig belast, is wat anders. Dat leer je alleen als je het

kunt staan.

schrijven blijft trainen. Daarom biedt Pennenstreken schrijflessen

Differentiatie

14

Software

16

Toetsing en evaluatie

18

Zo werkt Pennenstreken

20

Doorgaande leerlijn

24

Meer weten?

26

tot en met groep 8. Al met 15 minuten schrijfonderwijs per week Gebaseerd op jarenlange ervaring

houdt u de schrijfvaardigheid op peil en geeft u uw leerlingen

De nieuwe versie maakt gebruik van alle kennis en ervaring die is

een goed geautomatiseerd en leesbaar handschrift mee naar de

opgedaan met de eerste versie, gecombineerd met nieuwe inzichten

middelbare school.

LET OP! hier stansbalk over hele hoogte weghalen

Modern en flexibel schrijfonderwijs

in het schrijfonderwijs. Alle oefeningen en schrijfadviezen hebben een praktische insteek. Zo ontdekken leerlingen zelf hoe schrijven kan helpen bij het leren spellen. En koppelen we het leesonderwijs één op één aan het schrijfonderwijs. Hiermee komt schrijven écht tot leven in de klas.

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 3

03-09-16 19:15

Materialenoverzicht

Schrijfboeken (groep 2 t/m 8)

Cijferboek (groep 3)

Met de schrijfboeken leren kinderen stap voor stap een leesbaar handschrift

Om snel en gericht cijfers en rekentekens te leren schrijven.

aan. Via een nieuwe, effectieve didactiek. Ze zijn er voor verbonden schrift en

• Schrijfboeken (groep 2 t/m 8)

blokschrift.

• Uitlegkaarten (groep 3 t/m 8)

17798_ps_lopend_schrijfboek_3a_bw.indd 32

14-11-2014 13:11:50

17798_ps_lopend_schrijfboek_3a_bw.indd 33

33

14-11-2014 13:11:56

17835_ps_lopend_cijferboekje_3_os.indd 1

• Letter- en cijferboek (groep 2+)

9

1

5-12-2014 12:08:54

Geen kopieermateriaal • Š Uitgeverij Zwijsen

Geen kopieermateriaal • Š Uitgeverij Zwijsen

Geen kopieermateriaal • Š Uitgeverij Zwijsen

14-11-2014 13:24:00

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

4

(groep 5 t/m 8)

32

17798_ps_lopend_schrijfboek_3a_os.indd 1

p Ĺ“ s ee t k Ĺ“ k

p k

0

• Schrijfboek ‘Snel naar blokschrift’

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

3

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieĂŤn, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

(met name groep 3 en 4)

4e druk

ISBN: 978.90.487. 1783.5 Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

poes eet koek.

5

• Lijn- en ruitjesschriften

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos CĂśp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)

7

ISBN: 978.90.487. 1779.8

Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

oe oe

oe Ĺ“ Ĺ“ Ĺ“ Ĺ“ Ĺ“

oe o Ĺ“ Ĺ“ Ĺ“ o

4

• Oefenboeken (groep 3 t/m 6) 5e druk

cijferboekje

9

Dtp Hans van Loon

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos CĂśp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)

van:

3

3

Illustraties Ann de Bode

8

3a

4

schrijfboek

Dtp Hans van Loon

3

46

cijferboekje

Auteurs Maria van Gils, Leon Legierse, Marion van der Meulen

van:

Illustraties Ann de Bode

Extra materiaal:

d oe k p oe s t oe n

k

s

d Ĺ“ p Ĺ“ t Ĺ“ n

k

s

d Ĺ“ p Ĺ“ t Ĺ“ n

3

schrijfboek 3a Auteurs Maria van Gils, Leon Legierse, Marion van der Meulen

6 96 2 9 27 9 2 4 7 5 8 63

67

oe

oe

• Cijferboek (groep 3)

5

• Letterposter (groep 3 t/m 8)

4

3

3

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3

17835_ps_lopend_cijferboekje_3_bw.indd 4

5-12-2014 11:44:46

1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3

17835_ps_lopend_cijferboekje_3_bw.indd 5

Geen kopieermateriaal • Š Uitgeverij Zwijsen

Basismateriaal:

5

Leerlingmateriaal

5

5-12-2014 11:45:08

21

k

i

e

o

a

u

aa

ee

oo

uu

Aa Bb Cc Dd Ee

i e o a u aa ee oo uu

a b c d e f

gei h i j k l oe Äł eu ie ou au ui

m n o p q r k m s p r v n t b

s t u v w x d z h w j l g f

Äł z . , ? ! oe

Letterposter (groep 3 t/m 8) Voor verbonden schrift, blokschrift of gecombineerd. De posters uit groep 3 sluiten aan bij Veilig leren lezen.

Groep 3 4e druk ISBN: 978.90.487. 1777.4

ij

eu

ie

ou

au

ui

ei

b

k

m

s

p

r

v

n

t

d

z

h

w

j

l

g

f

Pennenstreken Š Uitgeverij Zwijsen

ps_uitlegkaarten_4tm8.indd 21

Ff Gg Hh Kk

Ii

Jj

Ss

11-2-2014 11:50:11

k K

Ll Mm Nn Oo

Pp Qq Rr

Tt

U u V v Ww

22

ps_uitlegkaarten_4tm8.indd 22

X x Y ij Z z

Pennenstreken Š Uitgeverij Zwijsen

11-2-2014 11:50:12

Uitlegkaarten (groep 3 t/m 8)

Voor extra ondersteuning bij het schrijven. Elke letter heeft z’n eigen kaart die

1234567890

Š Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

17774_ps_poster_3.indd 1

k

9-12-2014 9:33:09

17774_ps_poster_3.indd 2

18382_ps_poster_4.indd 2

9-12-2014 9:33:19

9-12-2014 9:48:29

laat zien hoe de letter gemaakt wordt. Met de QR-code opent u de letterfilmpjes.

4

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 4

03-09-16 19:15

Materialenoverzicht

Lijn- en ruitjesschriften (met name groep 3 en 4)

Voor de oudste kleuters om blokletters en cijfers te schrijven.

Vier verschillende lijntjesschriften met vier typen liniatuur.

Letter- en cijferfilmpjes zijn te bekijken via het digibord of een tablet.

Het rekenschrift combineert vierkante en rechthoekige ruitjes.

17-12-2014 15:40:48

a lini tu

liniatu

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

5-12-2014 9-12-2014 12:08:54 15:16:11

4 20

bl ok

3

oe o o o o

3

oe o o o o

3 o3 oe o3 3 3

3 o3 o3 3 3

oe

17835_ps_lopend_cijferboekje_3_bw.indd 17842_ps_lopend_oefenboek_3a_bw.indd 420

5-12-2014 11:44:46 15:48:29

p

o et

L

z

g j o ksc h bl

snel naar blokschrift

oo

v

Auteurs Marion van der Meulen, Leon Legierse

van:

n

b

Illustraties Nancy Kers, Jort van der Jagt, Ann de Bode, Mark Janssen, Natascha Stenvert Font blokschrift Sander Neijnens

snel naar blokschrift 5 t/m 8

Let

op

ij m n

Dtp Hans van Loon

geen

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (fondsverantwoordelijke), Karin van Lieshout (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie)

jong gooi goud

2e druk ISBN: 978.90.487. 3025.4 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

ISBN 978-90-487-3025-4

17835_ps_lopend_cijferboekje_3_bw.indd 17842_ps_lopend_oefenboek_3a_bw.indd 521

789048 730254

30254_ps_blok_snel_naar_blokschrift_os.indd 1

AA AA AA AA AA

AA AA AA AA AA

s

Schrijf de letters 3x.

AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAA

jij gij mij jou gym

AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAA

v w g j ij

negen

maag

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

5 21

5-12-2014 11:45:08 15:48:37

AA AA AA AA AA

AA AA AA AA AA

AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAA

van voeg vaag uw waai

AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAAA AAAAAAAAAAAAA

winnen

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

gaan judo goed

eeuwen vegen nieuw

wagen

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

geeuwen vangen geven

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

Schrijf de woorden.

gamen

•

AA AA AA AA AA

Schrijf de woorden 2x.

Schrijf de woorden.

Schrijf de woorden.

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

9

AA AA AA AA AA

ingang

•

genoeg

•

•

joggen

•

jeugd

nieuwe

vandaag

•

duwen

•

vanwege

•

•

vanavond

video

•

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

goedendag

wagenwijd

•

gemeen

•

mengen

•

gedag

•

mijden

•

meiden

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

•

verdwijnen

•

venijnig

•

gummen

•

meeuwen

•

avondje

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

4

30-03-16 11:14

overstappen naar blokschrift?

AAAAAA

AAvA

Schrijf de woorden 2x.

Schrijf de woorden.

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

oe

hrift sc

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

3a

4

oefenboek

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

8 van:

e

1 1 1 1 oo 1 n b 2 2 2 2 z 2 v 3 z 3 z 3 z 3 z 3 z z z z z z z z z z z z z z z z

mm

17-12-2014 15:40:56

AAAAAA

AAjA

rift

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

3

75

i

oe

h ri f t

ee

Schrijf de letters 3x.

ee

10 x 10

18375_ps_ruitjesschrift_os.indd 2

25-6-2014 12:45:44

rift

cijferboekje

e

oe

z

z

16-04-15 12:56

ps_lijntjesschrift_6_4_6_os.indd 1

sc

oe

21849_ps_kleuters_letters_en_cijfers_bw.indd 7

blok

van:

3

3 i

46

4

edeininofofkrachtens krachtensdedeAuteurswet Auteurswetvan van1912 1912gestelde gesteldeuitzonderingen uitzonderingenmag magniets nietsuituit worden e wordenverveelvoudigd, verveelvoudigd,opgeslagen opgeslageninineen eengeautomatiseerd geautomatiseerdgegevensbestand, gegevensbestand, emaakt, gemaakt,ininenige enigevorm vormofofopopenige enigewijze, wijze,hetzij hetzijelektronisch, elektronisch,mechanisch, mechanisch,door door n,opnamen opnamenofofenige enigeandere anderemanier, manier,zonder zondervoorafgaande voorafgaandeschriftelijke schriftelijketoestemtoestemsche ndedeuitgever. uitgever.Voor Voorzover zoverhet hetmaken makenvan vanreprografi reprografi scheverveelvoudigingen verveelvoudigingenuituit veisistoegestaan toegestaanopopgrond grondvan vanartikel artikel16h 16hAuteurswet Auteurswet1912 1912dient dientmen mendededaarvoor daarvoor chuldigde vergoedingen rschuldigde vergoedingentetevoldoen voldoenaan aandedeStichting StichtingReprorecht Reprorecht(Postbus (Postbus3060, 3060, ddorp, fddorp,www.reprorecht.nl). www.reprorecht.nl).Voor Voorhet hetovernemen overnemenvan vangedeelte(n) gedeelte(n)uituitdeze dezeuitgave uitgave ngen, ingen,readers readersenenandere anderecompilatiewerken compilatiewerken(artikel (artikel1616Auteurswet Auteurswet1912) 1912)kan kanmen men ntottotdedeStichting StichtingPRO PRO(Stichting (StichtingPublicatiePublicatie-enenReproductierechten ReproductierechtenOrganisatie, Organisatie, Postbus Postbus3060, 3060,2130 2130KBKBHoofddorp, Hoofddorp,www.cedar.nl/pro). www.cedar.nl/pro).

9

oe

16-04-15 12:56

ks c h

oe

6

96

6 2

5

Auteurs Maria van Gils, Leon Legierse, Auteurs Marion Meulen Maria vanvan Gils,der Leon Legierse, Marion van der Meulen Illustraties Ann de Bode Illustraties Ann de Bode Dtp Hans van DtpLoon Hans van Loon Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp Projectgroep (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Uitgeverij Zwijsen ith Veldhuizen (projectleiding), Riboch (ontwerp), Jos Cöp (uitgever), Paul van Tony Tilburg (uitgever), nda Zeelst (bureauredactie), Sjors Riboch Heezemans (ICT), dith van Veldhuizen (projectleiding), Tony (ontwerp), Debbie Vogels (traffi c), Niek Rooijakkers (productie) (ICT), anda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans Nohmi(traffi Bollebakker Debbie Vogels c), Niek (marketing) Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing) 4e druk 3e druk ISBN: 978.90.487. 1783.5 ISBN: 978.90.487. 1784.2 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

7

21849_ps_kleuters_letters_en_cijfers_bw.indd 6

blo

21-04-15 21:35

cijferboekje3a oefenboek

C gCCCCCC

6

25-6-2014 12:55:05

3e druk

ruitjesschrift

30254_ps_blok_snel_naar_blokschrift_bw.indd 4

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

ur

iatu

789048 721849

g g ij tg g

C fCCCCCC

lin

9

f fh fzf

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

18535_ps_schrijfschrift_9_6_9_os.indd 1 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

mm

ruitje

van:

6

10 x 16

s

6-4-

ruitje

ruitjesschrift

ruitje

van:

3e druk ISBN: 978.90.487. 1835.1

van:

s

ISBN 978-90-487-2184-9

-9

ruitje

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

rachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worpgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm tzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder lijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudive is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk edingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www. het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere comel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en tierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

liniat

9-6

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Illustraties Ann de Bode

3e druk

van:

3e druk ISBN: 978.90.487. 1853.5 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp, Paul van Tilburg (uitgevers) • Judith Veldhuizen (projectleiding) Tony Riboch (ontwerp) • Miranda van Zeelst (bureauredactie) • Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic) • Niek Rooijakkers (productie) • Nohmi Bollebakker (marketing)

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

naar 4,5-3-4,5 mm.

s

2+

Illustraties Ann de Bode Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp, Paul van Tilburg (uitgevers) • Judith Veldhuizen (projectleiding) Tony Riboch (ontwerp) • Miranda van Zeelst (bureauredactie) • Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic) • Niek Rooijakkers (productie) • Nohmi Bollebakker (marketing)

r

letter- en cijferboek

1e druk ISBN: 978.90.487. 2184.9 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

een liniatuur van 6-4-6 mm en bouwt deze af

uu

van:

Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (fondsverantwoordelijke), Caro Werst (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie)

s • gras

ur

g f g • fiets

letter- en cijferboek 2+

12-8-12 mm naar 6-4-6 mm. Groep 4 start met

18375_ps_ruitjesschrift_os.indd 1

Voor kleuters die al willen schrijven

len,

In groep 3 bouwt de liniatuur stapsgewijs af van

Letter- en cijferboek (groep 2+)

5

30-03-16 11:15

30254_ps_blok_snel_naar_blokschrift_bw.indd 5

30-03-16 11:15

Oefenboeken (groep 3 t/m 6)

Schrijfboek ‘Snel naar blokschrift’ (groep 5 t/m 8)

Voor leerlingen die extra oefening nodig hebben. Maar u kunt ze ook klassikaal

Handig schrijfboek voor leerlingen die willen overstappen van verbonden schrift

inzetten als extra les. De Leerkrachtassistent geeft hiervoor ondersteuning.

naar blokschrift. U kunt dit boekje ook klassikaal gebruiken als u met de hele groep, of als school wilt overstappen op het blokschrift.

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 5

5

03-09-16 19:16

Leerkrachtmateriaal

Leerkrachtassistent

Handleiding

• Leerkrachtassistent

Onmisbare digibordtool voor modern schrijfonderwijs. Behalve de leerlingmate-

De handleiding geeft achtergrondinformatie per jaargroep met overzichtelijke les-

rialen vindt u er letterfilmpjes, (schrijf)letterspellen, antwoord- en nakijkbladen,

beschrijvingen, tips voor lesfasering, differentiatie, samenwerkingsvormen en

(groep 1 t/m 8) • Kopieerblok (groep 3 en 4)

motorische activiteiten en schrijfliedjes. En extra’s zoals een spiekbord, achter-

aandachtspunten voor resultaatgericht schrijfonderwijs. Elke lesbeschrijving beslaat

• Handleiding (groep 1 t/m 8)

grondmuziek en filmpjes voor het aanleren van de juiste schrijfhouding.

één pagina en geeft aanwijzingen voor het verbonden schrift en het blokschrift.

6r h n7 96 2 e i x g63 k

9

f

t

t

rif

t

schrijfboek 3a • les 31, pagina 32

oks c h bl

Lesdoel Leren schrijven letter oe.

naam:

Sluit aan bij Leren lezen letter oe in Veilig leren lezen.

d

nk

doos

doek

h

ij

h

oe

ij

d

A dddd doAAAsA dddd A doAAAkA dddd A zeAAAA

z

ijs

haar

Houding en beweging Papierligging.

z

zee

A dddd i AsAAA dddd A haAAArA

Lesorganisatie Verbonden schrift

Auditieve ondersteuning Een rondje – een bruggetje – schuin omhoog – een half rondje.

© Uitgeverij Zwijsen

Aandachtspunten • o heeft een dicht rondje.

• e heeft een duidelijk lusje.

• oe staat tussen de schrijf- en de bovenlijn.

• oe heeft een diep bruggetje tussen de o en e.

© Uitgeverij Zwijsen

18313_ps_kopieerblok_3_bw.indd 82

9-12-2014 10:22:02

18313_ps_kopieerblok_3_bw.indd 17

Blokschrift

9-12-2014 10:23:05

Kopieerblok (groep 3 en 4) Extra oefenmateriaal voor letters, cijfers en tekens. Bevat ook toets- en registratie-

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 6

Lesactiviteiten

Doel

Leren schrijven letter oe.

Terugblik

Leesletter oe.

Eerder geleerde schrijfletters.

Instructie

Instructie schrijfletter oe.

Inoefening

Verkennen schrijfletter oe.

Verwerking

Oefenen schrijfletter oe. Schrijven in liniatuur.

Auditieve ondersteuning Een rondje – én dan – streepje opzij – een half rondje.

Aandachtspunten • o heeft een dicht rondje.

• e heeft een duidelijk lusje.

• oe heeft twee letters die dicht bij elkaar staan.

materiaal en verschillende soorten liniaturen.

Begeleid

Lesdoel Oefenen schrijfletter oe in woorden en in een zin.

Sluit aan bij - Leren lezen letter oe en voorgaande letters.

- Leren schrijven letter oe en voorgaande schrijfletters.

Materialen Schrijfboek 3a, pagina 33 Leerkrachtassistent 3 (LKA) Uitlegkaarten 3, pagina 17 Letterposter 3 Pen/potlood en kleurpotloden Differentiatie: oefenboek 3a, pagina 20

Evaluatie

Verbonden schrift

Beweging ( onderarmen 1) Doe de oefening 10x, schrijfarm legt vel papier in juiste papierligging.

Houding ( leg het papier goed neer) Let op: schrift schuin op tafel.

  d oe  k Aandachtspunten • oe met open o wordt ve.

• oe met te hoog bruggetje wordt oi, oc of ol.

• oe met een bergje wordt ae.

Beweging ( onderarmen 2) Doe de oefening 5x.

Aandachtspunten schrijfletter oe.

Delen best gelukte schrijfletter oe.

Lesactiviteiten

Lesorganisatie

Zelfstandig

Keuzemogelijkheid: leerlijn motoriek

Differentiatie.

Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter oe gaan schrijven.

9-12-2014 10:26:01

8

6

Werkvormen:

Lesfase

Didactische achtergrond De oe is voor leerlingen de eerste tweetekenklinker die bestaat uit twee verschillende letters. Bovendien is de oe door het zakkende bruggetje lastig te maken. Herhaal daarom in de terugblik en de instructie van deze les de auditieve ondersteuning een paar keer. Besteed verder uitgebreid aandacht aan de aandachtspunten van de oe.

selen in grootte en schrijftempo (groot, klein, nog kleiner, snel, langzaam).

Schrijfboek 3a, uitlegkaart oe.

Verwerking Leerlingen werken toe naar het schrijven in liniatuur. Ze schrijven op korte lijnen, in korte balken, in een balk met beginpunten en liniatuur met beginpunten. Laat na elke regel de best gelukte oe markeren. Bij het schrijven van de volgende regel proberen ze de letter net zo goed of nog beter te maken.

LKA (spiekbord), schrijfboek 3a.

Instructie Geef instructie voor het schrijven van de oe.

Laat de schrijfletter zien met en zonder auditieve ondersteuning, blanco en in liniatuur.

LKA ( en uitlegbord).

Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter oe. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte oe.

LKA (eindspel), schrijfboek 3a.

Inoefening Oefen de schrijfletter oe. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger in de lucht en met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning.

LKA ( ).

Laat de oe met kleurpotlood 5x vlot overtrekken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de oefening nog een keer met een andere kleur.

Laat met een derde kleur de oe 6x schrijven in het lege vlak. Zorg dat de leerlingen afwis-

Differentiatie Voor problemen met schrijfletter oe: LKA ( ), oefenen in lijntjesschrift, uitlegkaart oe.

AAAA dddd doek

Aandachtspunten • o die open is, wordt u.

• e met te klein lusje wordt oc.

• oe met te veel tussenruimte is lastig te herkennen als oe.

Zelfstandig

Oefenen schrijfletter oe in woorden en een zin.

Terugblik

Schrijfletter oe in liniatuur.

Eerder geleerde schrijfletters.

Beweging ( vingers 11) Doe de oefening 5x met schrijfhand en nietschrijfhand tegelijk.

Instructie

Herhaling instructie letter oe.

Woord met oe in liniatuur. Positie woorden in een zin.

Houding ( pak je potlood goed vast) Let op: potlood tussen duim en wijsvinger en op middelvinger.

Oefenen schrijfletters in woorden en een zin. Schrijven in liniatuur.

Beweging ( vingers 3) Doe de oefening 3x, draai aan het eind van het potlood het potlood om.

Verwerking

Differentiatie.

Keuzemogelijkheid: leerlijn motoriek

Aandachtspunten schrijfletter oe.

Delen best gelukte schrijfletter oe.

Doel Vertel dat leerlingen in deze les de letter oe gaan schrijven in woorden en in een zin.

Blokschrift

Begeleid

Lesactiviteiten

Doel

Lesactiviteiten

Terugblik Herhaal de instructie van de schrijfletter oe. Blik terug op het schrijven van de oe in liniatuur. Herkennen leerlingen de vorm van de oe voldoende? Herhaal indien nodig de schrijfletters d, k, t, n, ee.

LKA ( en letterspel), letterposter, uitlegkaarten.

Instructie Herhaal nogmaals de instructie van de schrijfletter oe. Vertel hoe je een woord met een oe schrijft in liniatuur. Gebruik het woord ‘doek’.

Wijs op de aandachtspunten van de oe. Lees in het schrijfboek samen de woorden en zin die de leerlingen moeten schrijven. Kennen ze de betekenis? Wijs bij de zin op de verbinding van de ee, de ruimte tussen de woorden en de afsluitende punt.

LKA ( en uitlegbord), schrijfboek 3a.

Verwerking Leerlingen schrijven de woorden: ‘doek’, ‘poes’ en ‘toen’. Laat ze extra letten op de

60

17750_ps_hl_3a_bw.indd 60

Werkvormen:

Lesfase

Evaluatie

Terugblik Verwijs naar de leesletter oe. Bespreek de vormverschillen tussen de lees- en schrijfletter oe. Herhaal de koppeling van al geleerde lees- en schrijfletters. Let speciaal op b, oo en d.

LKA ( en letterspel), letterposter.

40

3

Didactische achtergrond In deze les staat de tweetekenklinker oe centraal. De leerlingen kunnen de lange klinkers ee en oo al schrijven. Nu leren ze de e te verbinden met de o. De verbinding is een bruggetje, net als bij de oo. Maar om een leesbare e te kunnen schrijven, moet het bruggetje voldoende diep worden gemaakt.

Houding en beweging Driepuntsgreep.

de poes is zoek.

18313_ps_kopieerblok_3_bw.indd 1

schrijfboek 3a • les 32, pagina 33 Materialen Schrijfboek 3a, pagina 32 Leerkrachtassistent 3 (LKA) Uitlegkaarten 3, pagina 17 Letterposter 3 Pen/potlood en kleurpotloden Differentiatie: lijntjesschrift 12-8-12

oe

nk � � �� �� �� �� nk � �� �� �� �� � n �� n �n��n� AAAAAAAAAAAAAAA nnk�� � ddedddpo dddds dd isddzodddd k dddd n �� n �n��n� nnk�� � �������� n �� n �n��n� nnk�� � ��������

kopieerblok

9

4

r if

Let op

Toets kern 3

�� nk�

5-12-2014 15:34:35

o ks c h bl

naam:

nk

4

17750_ps_hl_3a_os.indd 1-3

3

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

c

www.zwijsen.nl www.pennenstreken.nl

4

3e druk ISBN: 978.90.487. 1775.0 © Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg

3a

s

Dtp Hans van Loon Projectgroep Uitgeverij Zwijsen Jos Cöp (uitgever), Paul van Tilburg (uitgever), Judith Veldhuizen (projectleiding), Tony Riboch (ontwerp), Miranda van Zeelst (bureauredactie), Sjors Heezemans (ICT), Debbie Vogels (traffic), Niek Rooijakkers (productie) Nohmi Bollebakker (marketing)

handleiding

3

Illustraties Ann de Bode Font blokschrift Sander Neijnens

a

Auteurs Maria van Gils Leon Legierse Marion van der Meulen Judith Veldhuizen

z

handleiding 3a

p

PENNENSTREKEN • HANDLEIDING 3A

v

67

e6

schrijfletter oe en het maken van het juiste bruggetje. Na elke woordrij markeren ze de best gelukte oe.

Leerlingen schrijven 2x de zin: ‘poes eet koek’. Laat ze speciaal letten op de verbindingen in oe en ee. Na elke regel markeren ze de best gelukte oe.

LKA (spiekbord), schrijfboek 3a.

Evaluatie Bespreek het schrijven van de letter oe. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen delen hun best gelukte oe.

LKA (eindspel), schrijfboek 3a.

Differentiatie Voor problemen met schrijfletter oe: LKA ( ), oefenboek 3a, uitlegkaart oe.

i k m s p aa r e v n t ee b oo d oe z ij h w o a u j eu ie l ou uu g au ui f ei sch ng nk ch c q x y

61

5-12-2014 15:12:22

17750_ps_hl_3a_bw.indd 61

5-12-2014 15:12:23

03-09-16 19:16

Materialenoverzicht

Aanvullend materiaal Schrijfkaarten • Woezel en Pip schrijfkaarten (3-5 jaar, voorbereidend schrijven) • Rompompom schrijfkaarten (4-6 jaar, blokschrift) • Maan roos vis schrijfkaarten (6-8 jaar, verbonden schrift) • Suske & Wiske schrijfkaarten (7-9 jaar, verbonden schrift) • Dolfje Weerwolfje schrijfkaarten (7-9 jaar, hoofdletters, verbonden schrift)

Uitwisbare schrijfkaarten voor het oefenen van o.a. pengreep, fijne motoriek en het handschrift.

Gemaakt voor thuis maar ook zeer geschikt voor de keuzekast in de klas!

7

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 7

03-09-16 19:16

Opbouw van de methode

Pennenstreken heeft een doorlopende leerlijn van groep 1 tot en met 8. Elk jaar met een andere focus: motorische ontwikkeling in groep 1 en 2, kleine letters in groep 3, hoofdletters in groep 4, tot het maken van notities in groep 8. De leerlingen werken gericht toe naar een leesbaar en vlot te schrijven eigen handschrift.

Kleuters: voorbereiding op schrijven

Waar zie je boogjes?

Oefen boogjes.

Met een schrijfboek voor groep 2, de Leerkrachtassistent met liedjes en spellen, suggesties voor kringactiviteiten en veel ondersteunende tips, is het kleuterpakket van Pennenstreken de perfecte kennismaking met schrijfonderwijs. Voor oudste kleuters die echt willen leren schrijven is er het letter- en

schrijfvormen, de schrijfliedjes, een goede pengreep en zithouding. Alle activiteiten zijn te combineren met uw eigen kleutermethode.

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

echte werk in groep 3. Ze zijn vertrouwd met de didactiek,

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

cijferboek. Pennenstreken bereidt uw leerlingen voor op het

24 blok 6 • lente

21856_ps_kleuters_schrijfboek_bw.indd 24

ppp p

p rrr

26 blok 6 • lente

07-05-15 12:11

21856_ps_kleuters_schrijfboek_bw.indd 26

07-05-15 12:11

Het schrijfboek van groep 2 bereidt leerlingen voor op het echte werk in groep 3.

Jaarprogramma groep 3 t/m 8 Pennenstreken werkt met een compact maar compleet jaarprogramma, met voldoende ruimte voor eigen invulling. In groep 3 is het schrijfprogramma het intensiefst en loopt Pennenstreken gelijk op met de kernen van Veilig leren lezen. In groep 4 werkt u in 36 weken aan de verdere schrijfontwikkeling in korte, effectieve lessen. Van groep 5 t/m 8 werkt Pennenstreken met een compacter programma van 32 weken, verspreid over acht themablokken van vier weken.

Liedjes in de Leerkrachtassistent.

Spellen in de Leerkrachtassistent.

8

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 8

03-09-16 19:16

Opbouw van de methode

Schrijven in groep 3



Frequentie

Eerste half jaar: vijf basislessen per week.

Tweede half jaar: twee basislessen per

Groep 3: écht leren schrijven

week plus eventueel één extra oefenles.

Pennenstreken editie 2 is naadloos gekoppeld aan Veilig leren lezen kim-

Kleine letters eerst

versie. Op de dag dat leerlingen een nieuwe letter leren lezen, leren ze die

Leren schrijven gaat stap voor stap. In het eerste half jaar komen de kleine

bij Pennenstreken schrijven. Pennenstreken volgt de lettervolgorde van

letters, de belangrijkste leestekens en eventueel de cijfers aan bod. Elke

Veilig leren lezen en gebruikt dezelfde indeling en kernen. Ook de kern-

letter duurt twee lessen: in de eerste les leren ze de letter aan, in de tweede

kleuren en wandplaten van Veilig leren lezen komen terug in Pennenstreken.

les passen ze de letter al toe in combinatie met eerder geleerde letters.

6

Tijdsduur

Maximaal 30 minuten per les.

De letterfilmpjes van Pennenstreken zitten op hun beurt ook in de Leerkrachtassistent van Veilig leren lezen. Als leerlingen alle schrijf- en leesletters

Nieuwe didactiek

Werkt u met de 2e maanversie?

hebben gehad, volgt Pennenstreken de spellingleerlijn van Veilig gespeld,

De manier waarop leerlingen nieuwe letters leren schrijven is vernieuwd in

Ook dan kunt u aan de slag met Pennen-

die aansluit bij de leerlijn van SLO.

Pennenstreken editie 2. Leerlingen oefenen eerst het lettertraject, daarna

streken editie 2. Er zijn voor zowel het

maken ze de vorm en het traject in het open vlak. Hierna schrijven ze de let-

verbonden schrift als het blokschrift

ter op korte lijntjes, in grijsbalken en liniatuur. Waar nodig ondersteunt het

schrijfboeken die aansluiten bij de letter-

materiaal het schrijfproces met beginpunten of letters in grijswaarden. In de

volgorde van Veilig leren lezen 2e maan-

tweede helft van groep 3 ligt de focus op het aan elkaar schrijven (verbon-

versie. En in de Leerkrachtassistent is er

den schrift) en spatiëring van woorden en letters (blokschrift). Het schrijven

een speciale pagina waar u de letter-

wordt vanaf dat moment gecombineerd met spellingoefeningen.

filmpjes in de juiste volgorde vindt.

m Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

kim AAAA dddd

dd A A mA

DD mD DDD DDD DDD DDD dd md ddd ddd ddd ddd ddddddddddd m m m m m ddddddddddd AAAAAAAAAAAAAAA m m m m m

kim AAAA mik AAAA ik AAAA dddd dddd dddd k i m AAAA m i k AAAA ik dddd AAAA dddd dddd k i m AAAA m i k AAAA ik dddd AAAA dddd dddd ik mik AAAA kim AAAA dddd dddd AAAA dddd ik mik AAAA kim dddd AAAA dddd AAAA dddd

6

18320_ps_blok_schrijfboek_3a_bw.indd 6

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

m

7

13-10-2015 14:48:55

18320_ps_blok_schrijfboek_3a_bw.indd 7

Letters die leerlingen kunnen schrijven, kunnen ze daarna sneller herkennen en onderscheiden.

13-10-2015 14:48:58

Groep 3 is een bijzonder jaar.

Leerlingen leren lezen én schrijven.

9

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 9

03-09-16 19:16

Schrijven in groep 4

r R



R

De schrijfboeken van Pennenstreken bevatten

Groep 4: hoofdletters leren schrijven

instructie-aanwijzingen. In groep 4 geeft de bovenbalk bijvoorbeeld aanwijzingen voor

In groep 4 staat het leren schrijven van de hoofdletters centraal. Dit gebeurt op dezelfde manier als

het juist maken van de hoofdlettervormen

in groep 3: eerst met een instructiefilmpje, daarna in het open vlak, op korte lijntjes, in grijsbalken

en de koppeling de kleine

met

bijbehorende

R schrijfletter.

R

en tenslotte in liniatuur. In elke fase is ruimte voor het verkennen van de letter. Fouten maken mag!

14

ps_uitlegkaarten_4tm8.indd 14

Pennenstreken © Uitgeverij Zwijsen

In groep 3 en 4 wordt de liniatuur fasegewijs

Vanaf groep 4 heeft elk blok een eigen herkenbaar

verkleind. Leerlingen leren om steeds een stapje

Rijn De oefeningen, kernwoorden, Roosendaal thema. illustraties

kleiner te schrijven. Vertrekkend bij een start-

en het kleurgebruik van elke schrijfles zijn aan

liniatuur van 12-9-12 (verbonden schrift) of 6-9-6

deze thema’s opgehangen. De acht thema’s van

Tijdsduur

(blokschrift), schrijven ze uiteindelijk in groep 6

Thema Herfst

Pennenstreken zijn ruim en algemeen van insteek,

Blok 3

Thema School

op een enkele lijn en een lettergrootte die past

zodat u de schrijflessen ook kunt integreren met

bij een normaal gelinieerd schrift.

eigen thema’s.

Blok 4

Thema Winter

Blok 5

Thema Winkel

Blok 6

Thema Lente

Blok 7

Thema Buiten

Blok 8

Thema Zomer

In groep 4 is het schrijfonderwijs gekoppeld aan

A dA dA dA d AAAAAAA dddddddd

6

Blok 2

Integratie spellingleerlijn

G

eventueel één extra oefenles.

Thema Wonen

11-2-2014 11:50:04

g

Daarna twee basislessen per week plus

Blok 1

andere vakken. In de schrijfoefeningen komen alle spellingmoeilijkheden, zoals vastgelegd in de referentieniveaus van groep 4, als herhaling

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

g G

Eerst drie basislessen per week.

Maximaal 30 minuten per les.

R R R R R

R R R R R

Steeds kleiner

Frequentie

26

Schrijf na. Let op de hoofdletters.

Rups hangt rond in Rotterdam.

ps_lopend_schrijfboek_4a_bw.indd 26

02-05-14 12:27

terug. Al schrijvend automatiseren leerlingen 14

23430_ps_uitlegkaarten_blok_3tm8.indd 15

Pennenstreken © Uitgeverij Zwijsen

31-03-15 11:25

Uitlegkaart hoofdletter G in verbonden schrift en blokschrift.

meteen hun spelling. Schrijven in de schrijfles is dus nooit verloren tijd!

10

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 10

03-09-16 19:16

Opbouw van de methode

Spellingprobleem dat in deze les centraal staat.

Groep 5: afbouwen hulplijnen

e

focussen op leesbare letters ontwikkelen leerlingen een goed leesbaar handschrift. Tijdens

tueel één extra oefenles per twee weken.

Schrijf.

Schrijfoefening gericht op letter(s) die centraal staan.

broek - breek - kliek - deuk steun - steen - plein - mes

het vijfde leerjaar bouwt Pennenstreken in vier

scherpe - enorme - gele

duidelijke stappen het gebruik van hulplijnen af. Leerlingen beginnen veel oefeningen met hulplijnen, maar eindigen op een enkele lijn.

broek

6

Tijdsduur

Maximaal 30 minuten per les.

Schrijf in de eerste rij: woorden die rijmen op leren. Schrijf de andere woorden in de tweede rij.

Schrijfoefening woorden aansluitend op spelling.

knikkeren • eieren • computeren • trakteren • noteren • feliciteren • fluisteren presenteren • timmeren • gisteren • kinderen • klauteren • proberen • kippenren • luisteren

Pennenstreken besteedt in groep 5 ook tijd aan

temposchrijven en daagt leerlingen steeds uit hun eigen score te verbeteren. Net als in groep 3 en 4 geeft Pennenstreken leerlingen handvatten hun eigen werk te bekijken en te beoordelen.

knikkeren

Koppeling met andere vakken

Net als in groep 4 koppelt Pennenstreken in groep 5 schrijven aan het vak spelling. Pennenstreken volgt de spellingmoeilijkheden zoals die zijn vastgelegd in de referentieniveaus voor groep 5. Een groot deel van de oefenstof in de schrijfboeken is gerelateerd aan deze spelling-

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

Schrijf de spelletjes waar e klinkt als /u/.

20

yatzee • ganzenbord

•

schaken hints

• •

knikkeren domino

• •

verstoppertje rummikub

21795_ps_lopend_schrijfboek_5b_bw.indd 20

Een schrijfopdracht bij een spellingsmoeilijkheid in groep 5.

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 11

Frequentie

Twee basislessen per week, plus even-

In groep 5 tot en met 8 blijft de schrijfles belangrijk. Alleen door regelmatig te oefenen en te

Schrijven in groep 5



knikkeren

Je oefent

Letters(s) die deze les centraal staan met het aandachtspunt.

Illustratie passend bij spellingprobleem.

• •

leerlijn, zodat schrijven ook een bijdrage levert

tikkertje hinkelen

aan het automatiseren van spellingproblemen.

Pennenstreken maakt daarnaast verbinding met de zaakvakken en taal.

beste woord 11-05-15 14:02

Aandachtspunt evaluatie.

11

03-09-16 19:16

Schrijven in groep 6



Frequentie

Eén basisles per week, eventueel aangevuld met één extra oefenles per twee weken.

Groep 6: op een enkele lijn schrijven

6

In groep 6 schrijven leerlingen op een enkele lijn. Om ervoor te zorgen dat ze de letters in verhouding van de letters), start elke les in groep 6 met het schrijven van enkele woorden tussen hulplijnen.

Via dit geheugensteuntje oefenen de kinderen per les een schrijfprobleem, zoals de lengte van stokletters of het dichtmaken van ronde letters.

Functioneel voor meerdere vakken De schrijfoefeningen in groep 6 zijn opnieuw gekoppeld aan de kerndoelen en referentieniveaus In

voor spelling. Maar ze zijn ook gerelateerd aan taal (schrijven van hoofdletters en leestekens) en topografie. In de tempolessen besteedt Pennenstreken aandacht aan het schrijven van passages uit kinderboeken met een passend AVI-niveau. Zo blijft schrijven andere leeropdrachten ondersteunen en is de schrijfles functioneel voor meerdere vakken!

CCCCSchool CCCCCCCCC

Je oefent

tempo

Maximaal 30 minuten per les.

Schrijf de tekst.

CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC CCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCCC beste zin

21825_ps_blok_schrijfboek_6_bw.indd 13

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

blijven schrijven (hoofdletters groter dan kleine letters, stokken en lussen hoger/lager dan de romp

Tijdsduur

13

30-04-15 11:39

Tempolessen Temposchrijven blijft belangrijk in groep 6.

Eens in de maand is er een tempoles. Leerlingen proberen daarin hun schrijfsnelheid te vergroten, zonder in te boeten op leesbaarheid.

Pennenstreken zet de resultaten nooit af tegen klassengemiddeldes of landelijke gemiddeldes, maar daagt leerlingen uit zichzelf te verbeteren.

Een schrijfoefening gekoppeld aan topografie.

Voorbeeld van een tempoles in groep 6. Via de Leerkrachtassistent krijgen leerlingen snel hun score.

12

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 12

03-09-16 19:16

Opbouw van de methode

Schrijven in groep 7-8



Frequentie

Eén basisles per week. Deze lessen zijn naar keuze te combineren: u kunt met één

Groep 7-8: voorbereiding op het voortgezet onderwijs

instructiemoment meerdere schrijfbladen toelichten.

In groep 7 en 8 combineert Pennenstreken het

Een eigen handschrift

leesbaar schrijven (schrijven voor een ander)

Pennenstreken biedt leerlingen in groep 7 en 8 alle ruimte om een eigen, leesbaar handschrift te ont-

met het schrijven als leerstrategie (schrijven

wikkelen. Leerlingen gaan aan het werk met een compacte set van zes schrijfdoelen, waarmee ze leren

voor jezelf). Leerlingen gaan aan de slag met

hun eigen werk te beoordelen. Leesbaar schrijven op momenten dat het ertoe doet staat in groep 7

praktische situaties en leren schrijven voor die

en 8 centraal. Verder krijgen leerlingen die altijd verbonden schrift hebben geschreven de gelegenheid

momenten die in de hoogste groepen van de

om een goed blokschrift aan te leren.

6

Tijdsduur

Maximaal 20 minuten per les.

basisschool en later in het voortgezet onderwijs belangrijk zijn. Pennenstreken laat leerlingen

KLEUR.

TEKEN EN KLEUR.

SOMS SCHRIJF JE VOOR JEZELF.

bijvoorbeeld ervaren waarom ze leesbaar moeten

LET OP

Engelse woordjes leren

schrijven bij toetsen. Ook gaan ze aan de slag

STOKKEN

Als je Engelse woorden schrijft, oefen je ze. Schrijf ze in de juiste rij.

SOMS SCHRIJF JE VOOR EEN ANDER OF VOOR LATER.

mail

notities en aantekeningen en het opzetten van

OP DE SCHRIJFLIJN

Bekijk het filmpje. Schrijf de belangrijkste dingen leesbaar op, zodat je het later kunt teruglezen.

gordijnrail • game • skaten • sale • mailen • container • cupcake • rails race • e-mail • make-up • paperclip • trainen • milkshake • skateboard • baby vangrail • voicemail • paintball • claimen • entertainer • placemat • nailstudio • date

met marges en opsommingen, het maken van

LET OP

n aantekeninge & toetsen

cake

gordijnrail

de grote lijnen voor een werkstuk.

Bij toetsen moet je leesbaar schrijven. Doe net alsof dit een toets is.

Schrijf de zinnen met Engelse woorden. Zet de nummers voor de kantlijn. nailstudio • trainde • sale • mailde • milkshake • vangrail • paintballen • container

In de bovenbouw is er ook aandacht voor Oefen de Engelse werkwoorden. Schrijf de rijtjes. Doe het net als bij het werkwoord ‘rennen’.

schrijven in een andere taal. Leerlingen ervaren helpt om Engelse woordjes te leren of wat het verschil tussen hoofden kleine letters voor gevolgen heeft in het Duits.

•

jij rent

•

mailen

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

in de schrijflessen bijvoorbeeld hoe het schrijven

ik ren

ik jij hij wij ik jij hij wij

hij rent

•

wij rennen

•

ik rende

trainen

•

jij rende

•

hij rende

•

claimen

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

Gisteren … ik met vakantievrienden uit Italië.

Mijn moeder laat haar nagels doen in de ….

De vrachtwagen raakte de ….

Als het … is, ga ik nieuwe schoenen kopen.

Deze … smaakt heerlijk naar vanille.

Zet jij de … straks aan de straat?

Voor mijn verjaardagsfeestje gaan we ….

Vorig jaar … ik met mijn club 4x per week.

wij renden

1.

Gisteren

2

28060_ps_blok_schrijfboek_8_bw.indd 2

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

Oefenen met vreemde talen

Schrijf de woorden die je moeilijk vindt nog een keer. Zo leer je ze!

3

5-4-2016 11:36:29 28060_ps_blok_schrijfboek_8_bw.indd 3

Een schrijfles in groep 8, waarin leerlingen oefenen met Engelse woordjes.

5-4-2016 11:36:31

13

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 13

03-09-16 19:16

Differentiatie

Met Pennenstreken is het makkelijk differentiëren. U speelt eenvoudig in op niveauverschillen in uw groep met oefenboeken, extra kopieerbladen en uitlegkaarten.

Ook met de keuze verbonden schrift of blokschrift past u het schrijfonderwijs aan op individuele leerlingen.

Extra oefenen: individueel Heeft een leerling moeite met het leren schrijven? Dan bieden de oefenboeken van Pennenstreken volop extra oefenstof. De boeken bevatten extra oefeningen om bijvoorbeeld de kleine letters (groep 3) of hoofdletters (groep 4) systematisch te oefenen. Ook staan er oefeningen in voor het stimuleren van de schrijfmotoriek. Er zijn oefenboeken voor groep 3 tot en met 6.

ronde hoofdletters

G Groenten

G

Schrijf de woorden 3x.

Je oefent

G J IJ

Schrijf de letters 2x.

Andijvie

Andijvie - Groene kool - Erwtjes Citroen - Grapefruit - Aardbei Ontbijtkoek - Chocola - Quiche

G J IJ

Schrijf op alfabetische volgorde.

Breda • Almere • Culemborg

Schrijf de plaatsen.

Gg jJ IJij

Groningen oJ ure IJsselstein

Schrijf de plaatsen.

Piet • Otto • Quint

Lotte • Karim • Mees

IJmuiden Het Gooi iJ sp

Almere

IJlst Griekenland oJ ppe

sla • ui • venkel • tomaat

bes • appel • druif • citroen

prei • pasta • patat • peer

Schrijf de tekst over Noord-Holland.

Noord-Holland ligt in het noordwesten van Nederland. Haarlem is de hoofdstad.

Amsterdam is de hoofdstad van Nederland. Het IJ was eeuwenlang een belangrijke waterweg. IJmuiden, Zandvoort en Bergen zijn bekende badplaatsen. Enkhuizen en Volendam waren vroeger havens aan de Zuiderzee. Dat is nu het IJsselmeer.

Schrijf zoveel mogelijk letters van het alfabet in hoofdletters over. Maak de zinnen af. b

c

d

e

f

g

h

i

j

k

l

m

n

o

p

q

r

s

t

u

v

w

x

y

z

A

De ABC

komt voor de

en de

.

A GHI De

en de

komen na de

.

OPQ De

staat tussen de

en de

.

XYZ De

zijn de laatste letters van het alfabet. beste

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

a

woord

21818_ps_lopend_schrijfboek_6_bw.indd 21

28-04-15 23:11

Extra oefenen: klassikaal

Wilt u met de hele groep of een aantal leerlingen extra oefenen met schrijven? Gebruik dan de oefen-

beste woord

21

23539_ps_lopend_oefenboek_6_bw.indd 11

Een combinatie van een schrijfboekles (links) en een oefenboek (rechts) in groep 6.

Met de voorgeschreven antwoordbladen in de Leerkrachtassistent helpt u uw leerlingen op weg.

Geen kopieermateriaal • © Uitgeverij Zwijsen

Je oefent

11

boeken voor extra klassikale oefenlessen, met ondersteuning van de Leerkrachtassistent. Wanneer veel van uw leerlingen tijdens het schrijven behoefte hebben aan voorgeschreven voorbeelden, zet u de antwoordbladen op het digibord. De uitlegkaarten geven een extra steuntje bij het automatiseren van de schrijfletters, ook buiten de schrijfles.

28-04-15 23:05

14

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 14

03-09-16 19:16

daar woon ik. wik woont er ook. t

rif

Differentiatie

p

t

Let o

r if

o ks c h bl

naam:

oks c h bl

sch

1 1

1

2

dddd AAAA sch

sch

Kopieerblok De kopieerblokken bieden extra materiaal zoals toetsen, oefeningen voor het aanleren van bij-

Keuze: verbonden schrift of blokschrift Zwijsen schrijft niet voor hoe u uw leer-

zondere letters (c, q, sch, etc.), observatie- en

lingen leert schrijven, maar laat de keuze

registratiebladen en bladen met liniatuur.

Valt een leerling uit op specifieke onderdelen (bijvoorbeeld de stokletters) dan biedt het kopieerblok uitkomst. De kopieerbladen bieden ook oefeningen die leerlingen helpen schrijfvorŠ Uitgeverij Zwijsen

men beter te onderscheiden of om de overstap te maken naar een nieuwe liniatuur.

bas ligt in een kuil. hij duikt in de zee.

DDD sch DDD DDD DDD DDD dd dd dddd dddd dddd dddd sch ddddddddddddddd sch s s s s s ddddddddddddddd AAAAAAAAAAAAAAA sch s s s s s ddddddddddddddd AAAAAAAAAAAAAAA sch s s s s s

aan u. Voor ons zijn de beide schriftsoorten gelijkwaardig. Ze zijn vloeiend en op tempo

Twee zinnen in verbonden schrift en in blokschrift.

te schrijven. De schrijf- en oefenboeken van Pennenstreken zijn er in beide letterfonts: de lesinhoud van beide typen schrijfboeken is hetzelfde. Daardoor kunt u voor de individuele leerling op elk moment overstappen van het ene naar het andere schrift.

5

Wat u ook kiest, uw keuze is verantwoord.

Een pen naar keuze

18313_ps_kopieerblok_3_bw.indd 12

9-12-2014 10:22:45

Uit onderzoek blijkt namelijk dat er geen

Pennenstreken laat leerlingen het hele jaar

Goed is goed genoeg

verschil is tussen de leeropbrengsten van

schrijven met verschillende schrijfmaterialen,

Pennenstreken biedt bewust geen verrijkingsstof

leerlingen die met het blokschrift schrijven

maar dwingende voorschriften voor een

aan voor leerlingen die goed kunnen schrijven.

en leerlingen die het verbonden schrift

bepaald type pen of potlood zijn er niet.

In dit vakgebied geldt namelijk: goed is goed

gebruiken. Woordjes leren gaat bij beide

Leerlingen kunnen zo hun eigen voorkeur

genoeg. Schrijven is een vaardigheid die onder-

schriftsoorten bijvoorbeeld even snel. Ook

ontdekken. Een goede pen is namelijk heel

houden moet worden. Maar zodra leerlingen

het schrijftempo is vergelijkbaar. Pennen-

persoonlijk. Met klassikale wisselmomenten

individueel minder schrijfoefentijd nodig hebben,

streken ondersteunt u met beide schriften

en registratiebladen begeleidt Pennen-

kunnen ze de overgebleven tijd beter besteden

en maakt de overstap van het ene naar het

streken elk kind vanaf het begin naar het

aan andere vakken.

andere schrift makkelijk.

best passende schrijfmateriaal.

15

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 15

03-09-16 19:16

schrijfboek 4a • les 7-basisles, pagina 8 Lesdoel ­ Aanleren hoofdletter E. ­ Toepassen hoofdletter E in (topografische) namen en een zin.

Software

Houding en beweging Potlood tussen duim en wijsvinger en op middelvinger.

Materialen Schrijfboek 4a, pagina 8 Leerkrachtassistent 4 (LKA) Letterposter 4 Uitlegkaarten 4, pagina 9­10 Pen en kleurpotloden Differentiatie verbonden schrift: oefenboek 4a, pagina 5, lijntjesschrift 6­4­6 Differentiatie blokschrift: liniatuur

Didactische achtergrond In deze schrijfles staat de hoofdletter E centraal. De E heeft – in vergelijking met de kleine letter e – een compleet andere vorm.

Dit maakt het belangrijk om de vorm van de hoofdletter goed in te oefenen.

Net als bij de andere methoden van Zwijsen is er ook bij Pennenstreken een Leerkrachtassistent. De handige extra’s die u hierin vindt maken het lesgeven overzichtelijker en leuker. Gaat u Pennenstreken in de klas uitproberen? Sluit dan voor drie maanden een gratis proeflicentie af om ook de rijke software zelf te ervaren!

Lesorganisatie

Werkvormen:

Begeleid

Zelfstandig

Lesfase Lesactiviteiten Verbonden schrift Blokschrift Lessen voorbereiden

Keuzemogelijkheid: Leerlijn motoriek Doel Aanleren en toepassen E. Potlood tussen duim en wijsvinger en op middelvinger.

MetTerugblik de handleiding en de Leerkrachtassistent kunt u eenvoudig uw lessen organiseren. Wilt u Koppeling e – E. Beweging ( ). 2x tot het einde van het potlood. thuis uw lessen voorbereiden? isE~. geen Instructie probleem.

Instructie Instructie E. VerbindingDat vanaf E. De Leerkrachtassistent is beschikbaar op Verkennen ).

Houding ( met de Inoefening computer en tablet.E.In de handleiding staan verschillende QR-codes. Scan deze uw telefoon Verwerking Oefenen E. Schrijven E in woorden en een zin.

Beweging ( ). Oefening 5x. en kunt instructie- en letterfilmpjes bekijken, waar u maar wilt.

Evaluatie Aandachtspunten E. Delen best gelukte E.

Verbonden schrift

Lesactiviteiten

        E

Doel De leerlingen leren de hoofdletter E. Schrijf een naam met een E (bij voorkeur van een leerling) als voorbeeld op het bord.

Auditieve ondersteuning Een boog – een boog.

Aandachtspunten • E raakt de hulplijn.

• E begint met de tweede boog net boven de bovenlijn.

• Verbinding E~: doorgaande lijn vanuit de E. Instructie bij het letterfilpmje.

Blokschrift

dA A dA dA d EA dA d

16

Auditieve ondersteuning Een lijn naar beneden – een streep – een streepje – een streep.

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 16

Aandachtspunten

Terugblik Wijs op de woorden met hoofdletters in deze schrijfles. De hoofdletters staan aan het begin van de zin en (topografische) namen.

Bekijk de kleine letter e en de hoofdletter E. Bespreek de overeenkomsten en verschillen.

LKA (letterspel en ), letterposter.

Instructie Geef instructie voor het schrijven van de E. Laat de hoofdletter zien met en zonder audi­ tieve ondersteuning.

Laat zien hoe de E wordt verbonden met e.

Benadruk het punt van de verbinding vanuit E~ en wijs op de grootte van de E (E staat tus­ sen de schrijflijn en de hulplijn).

LKA ( inendeuitlegbord).

Letterfilmpje Leerkrachtassistent.

Inoefening Oefen de hoofdletter E. Laat de leerlingen de letter schrijven met de vinger op tafel. Doe dit minimaal 4x met auditieve ondersteuning.

LKA ( ).

Laat de E met kleurpotlood 5x vlot overtrek­ ken en 1x schrijven in het lege vlak. Doe de

Verwerking Leerlingen schrijven de E. Ze werken toe naar het schrijven in liniatuur. Laat na elke regel de best gelukte E markeren.

Leerlingen schrijven de twee (topografi­ sche) namen en de zin in de liniatuur. Laat de best gelukte E markeren.

LKA (spiekbord), schrijfboek 4a.

Oefeningen en extra’s in de Leerkrachtassistent.

Evaluatie Bespreek het schrijven van de hoofdletter E. Focus op de aandachtspunten. Leerlingen bij het lesgeven delen hun best gelukte Hulp E. LKA (eindspel), schrijfboek Het is 4a. niet altijd makkelijk om het schrijfwerk van uw leerlingen te beoordelen. Wanneer is er

verbetering mogelijk of bijsturing gewenst? Om u hierbij te helpen vindt u in de handleiding en Differentiatie verbonden schrift Hoofdletter E extra oefenen: oefenboek aandachtspunten bij elke les. Ook de evaluatieopdrachten en de antwoord- en Leerkrachtassistent 4a, LKA ( ), uitlegkaart E. nakijkbladen ondersteunen hierbij. In de Leerkrachtassistent vindt u bovendien filmpjes met oefeSchrijven bij de kop ‘Eend zwemt in ningen voor de motoriek en de juiste schrijfhouding. Zo wordt schrijven een kwestie van ‘kijken en Emmen’: lijntjesschrift. nadoen’ en heeft u alle ruimte om te observeren en waar nodig bij te sturen.

Differentiatie blokschrift Hoofdletter E extra oefenen: liniatuur, LKA ( ).

Schrijven bij de kop ‘Eend zwemt in Em­ men’: liniatuur.

03-09-16 19:16

Liedje 1

5

9

13

Software

17

21

25

30

Als je poppetjes kunt tekenen Of een boom of een vis Dan snap je dat een rondje of een krul Of een streepje niet zo moeilijk is Straks schrijf je de letters in je eentje, joh En de cijfers van een tot elf Hele woorden, een brief of een echt verhaal En de schrijver dat ben je zelf‌ Ja! Refrein

Pennenstreken - Š Uitgeverij Zwijsen

Muziek maakt alles leuker!

Daarom vindt u in de Leerkrachtassistent schrijfliedjes en achtergrondmuziek, in veel klassen een groot succes. Het helpt de kinderen bij het toepassen van een goede schrijfhouding en zorgt voor een ontspannen schrijfles.

17

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 17

03-09-16 19:16

Toetsing en evaluatie

Pennenstreken stimuleert leerlingen kritisch naar hun eigen schrijfwerk te kijken.

Waar nodig stuurt u als leerkracht bij. Hier krijgt u handige tips en voorbeelden voor.

Eigen werk beoordelen Lange tijd stond netjes schrijven centraal. Bij sollicitatiebrieven moest je vroeger tenslotte heel mooi kunnen schrijven. Bij Pennenstreken editie 2 is dit geen uitgangspunt meer. Voorop staat dat leerlingen leesbaar en vlot leren schrijven. Leerlingen trainen zichzelf om het handschrift bij te sturen als dat nodig is. Niet om letters mooier te maken dus, maar om het handschrift leesbaar te houden. Dit start al in groep 3. Na elke opdracht omcirkelen ze hun best gelukte letter. Voor groep 5 tot en met 8 geeft de Leerkrachtassistent bij elke les nakijkbladen waarmee leerlingen gericht hun eigen werk kunnen beoordelen.

Nakijkblad groep 6.

Leerlingen uit groep 3 evalueren hun eigen schrijfwerk.

18

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 18

03-09-16 19:16

Toetsing Met Pennenstreken is de schrijfontwikkeling van

naam:

leerlingen eenvoudig te monitoren. In groep 3

Toetsregistratie groep 3: kern Start, 1, 2 en 3

sluit de methode elke kern af met een korte

Toets kern Start

naam groep:

schrijftoets. Die geeft u een goed beeld van de

naam leerkracht:

○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○ ○○○○○○○○○○○○○○○○○○○

beheersing van de schrijfletters, het verbinden

twee keer per jaar. Vanaf groep 5 komen daar

s

k

m k

i

s

m

d

i

4 tot en met 8 toetst Pennenstreken de leerlingen

oo

van de letters en woorden (blokschrift). In groep

kern 3 oe z ij

h

van de letters (verbonden schrift) of het spatiëren

kern 2 ee b t

resultaten biedt u uw leerlingen herhaling op

hoog? U kunt er ook voor kiezen om aan het ik

sim

n

� sim �

v

� ik�

kern 1 aa r e

Vindt u het aantal toetsen in Pennenstreken te

p

maat in de oefenboeken of op kopieerbladen.

eind van het schooljaar alleen de eindtoets af

Toetsing en evaluatie

maandelijks tempolessen bij. Op basis van de

start k m

s

te nemen.

biedt Pennenstreken observatie- en registratiebladen. Pennenstreken laat u alleen het hoogst-

ik

� ik�

kim

noodzakelijke registreren, omdat schrijfonderwijs ook voor u wel praktisch moet blijven.

� kim �

37

Korte schrijftoets na kern Start in groep 3.

18313_ps_kopieerblok_3_bw.indd 75

© Uitgeverij Zwijsen

leerlingen op andere momenten te observeren,

naam leerling

Om de toetsresultaten vast te leggen en uw

© Uitgeverij Zwijsen

i

Registratie

61

9-12-2014 10:25:18

Registratieblad groep 3.

18313_ps_kopieerblok_3_bw.indd 123

9-12-2014 10:29:14

19

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 19

03-09-16 19:16

Zo werkt Pennenstreken

Door de jaren heen krijgen leerlingen steeds minder schrijfles en ontwikkelen ze hun eigen handschrift. Toch blijft het oefenen van technisch schrijven nuttig, ook in de hoogste groepen. Een goed handschrift ontwikkel je alleen door veel te oefenen.

En met Pennenstreken zijn de lessen altijd functioneel.

Groep 1 en 2

Groep 5 en 6

De voorbereiding: kinderen raken vertrouwd met

Het handschrift krijgt vorm: het gebruik van hulp-

de didactiek, schrijfvormen, schrijfliedjes, goede

lijnen wordt afgebouwd.

pengreep en zithouding.

Groep 7 en 8 Groep 3

Schrijven voor jezelf en een ander: schrijven is een

Het echte werk: leerlingen leren de letters, cijfers

leerstrategie. Dat wordt in de hoogste groepen van

en leestekens. Het schrijven is gekoppeld aan Veilig

de basisschool steeds belangrijker.

leren lezen.

Groep 4 De hoofdletters leren. Daarnaast is schrijven vanaf groep 4 gekoppeld aan spelling.

Van vingeroefeningen bij de kleuters

‌ tot volleerde schrijvers in groep 8!

20

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 20

03-09-16 19:16

Zo werkt Pennenstreken

21

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 21

03-09-16 19:17

Interview

Het is doodstil in de klas van juf Femke. Haar leerlingen uit groep 3b van Kindcentrum De Kameleon in Den Bosch zitten uiterst geconcentreerd over hun schrijfwerk gebogen. Alle meisjes en jongens doen hun best om de letter ‘f’ zo mooi mogelijk op papier te zetten. Femke vertelt: “We werken al jaren met Pennenstreken en gebruiken sinds 2014 de vernieuwde versie. Nieuw hierin is dat kinderen de ene dag een letter leren en die de volgende dag direct schrijven in een woord.”

‘Het werken met de Leerkrachtassistent bevalt goed. De opzet van de lessen is duidelijk; ik zie precies wat ik moet doen.‘

22

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 22

03-09-16 19:17

Wat Femke erg aanspreekt aan Pennenstreken editie 2 is het werken

Ik evalueer met de kinderen, om ze bewust te maken hoe een goed

Verbonden schrift of blokschrift

met het digibord. “Dat is heel duidelijk en overzichtelijk. Ik weet

gelukte letter er uitziet. Zodat ze dat mee kunnen nemen in hun

Met Pennenstreken editie 2 kunnen kinderen behalve verbonden

precies wat ik met de kinderen moet doen.” Eén van de favoriete

eigen werk.”

schrift ook blokschrift leren schrijven. De keuze voor een van beide

digibordopdrachten in Femkes klas is het beginspel. “Op het digi-

schrijfwijzen ligt bij de school. Femke: "Tot voor kort leerden wij de

bord ga ik een groep letters langs met een virtuele prikker. De letter

Letters in de lucht schrijven

kinderen verbonden schrift aan. Voor kinderen voor wie schrijven

van die les staat er een aantal keer tussen. Zodra ik bij de goede

Kinderen leren met Pennenstreken nieuwe letters op verschillende

motorisch gezien lastig is boden we blokschrift. Sinds kort zijn we

letter in de buurt ben, roepen de kinderen dat door de klas. Ook

manieren aan. Femke: “Door in de lucht mee te schrijven en soms

als school helemaal overgestapt op het blokschrift. Hiermee past

het oefenen van de letter in het werkboek vinden ze leuk, dat doen

ook op de tafel, krijgen kinderen het gevoel hoe de vorm van een

het schrijfonderwijs beter bij de visie van onze school en bereiden

ze met kleurtjes voordat ze de letter echt gaan schrijven.” Een ander

letter is. Ze leren een letter dus eerst visueel aan. Ze moeten de

we kinderen optimaal voor op het voortgezet onderwijs."

element dat kan rekenen op veel enthousiasme van de kinderen is

letter herkennen tussen andere letters. Daarna laat ik op het digi-

de best gelukte letter in het zonnetje zetten. “De leerlingen bepalen

bord zien hoe de letter geschreven wordt en leren ze de letter

zelf welke door hen geschreven letter een zonnetje verdient. De

motorisch aan, door deze op gevoel in de lucht mee te schrijven.”

Bekijk het filmpje op zwijsen.nl/pennenstreken.

Zo werkt Pennenstreken

werkboeken zijn sowieso erg aantrekkelijk voor de kinderen, met veel kleur en andere opdrachten dan in de vorige versie.”

Combinatie Pennenstreken en Veilig leren lezen Pennenstreken editie 2 sluit optimaal aan bij de Veilig leren lezen

Evalueren met de leerkrachtassistent

kim-versie die sinds 2014 beschikbaar is voor groep 3. Kindcentrum

Het hierboven genoemde beginspel is een onderdeel van de

De Kameleon deed mee aan een pilot waarin werd gekeken of

Leerkrachtassistent. Deze software voor het digibord neemt de

Pennenstreken editie 2 ook kan worden gecombineerd met de

leerkracht veel werk uit handen. Femke: “Het werken met de Leer-

2e maanversie van Veilig leren lezen. Femke: "Deze pilot was zo

krachtassistent bevalt goed. Het is fijn om samen met de kinderen

succesvol dat ze de schrijfboekjes nu ook hebben uitgegeven in

op het digibord de les te bekijken.” Ook vindt ze het prettig dat

combinatie met de 2e maanversie." Pennenstreken heeft voor

de Leerkrachtassistent altijd aangeeft dat er geëvalueerd moet

ieder kind een werkboek en een oefenboek. Femke: “De oefen-

worden. “En soms herhaal ik dat de dag erna nog eens. Het is

boeken zetten we in als extra werk. Kinderen kunnen ervoor kiezen

eenvoudig om de evaluatie van de dag ervoor erbij te pakken.

een letter nog een keer te oefenen.”

23

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 23

03-09-16 19:17

Doorgaande leerlijn

Als leerlingen goed kunnen schrijven, hebben ze daar profijt van bij andere vakgebieden. Bij de ontwikkeling van Pennenstreken is daarom goed gekeken naar schrijven als functionele, ondersteunende activiteit bij andere vakken.

Kleuters

Groep 3

Groep 4 t/m 8

Voor scholen die aandacht willen besteden aan (voorbereidend)

Schrijven ondersteunt het leren lezen, daarom is Pennenstreken

Ook in groep 4 t/m 8 laat Pennenstreken uw leerlingen functioneel

schrijven in de kleutergroepen, biedt Zwijsen diverse mogelijkheden:

in groep 3 gekoppeld aan Veilig leren lezen.

schrijven en is het schrijven gekoppeld aan andere vakgebieden:

• Voorbereidend schrijven met Pennenstreken met uitgebreide

• Op de dag dat leerlingen een nieuwe letter leren lezen, leren

• Taal en spelling: leerlingen oefenen in schrijfopdrachten met

aandacht voor de functie van schrijven, het maken en toepassen van schrijfvormen, het schrijven van letters, diverse digitale spellen om de motoriek te ondersteunen en meer.

ze die bij Pennenstreken schrijven.

spellingmoeilijkheden. Ook oefenen ze met taal door bijvoorbeeld

• Vanaf de tweede helft van groep 3 is Pennenstreken gekoppeld aan de leerlijn spelling van Veilig leren lezen.

• Het compacte kernprogramma in kleutermethode Schatkist met

• Zaakvakken: in de midden- en bovenbouw automatiseren leer-

• Pennenstreken heeft dezelfde kernen en kernkleuren als

lingen hoofdsteden en landen door deze te schrijven.

de focus op het maken van schrijfpatronen, het ontdekken van

Veilig leren lezen en gebruikt dezelfde structuurwoorden en

de beste pengreep en zithouding.

afbeeldingen.

• Een combinatie van uw kleutermethode (bijvoorbeeld Schatkist) met aanvullend materialen van Pennenstreken voor groep 1 en 2.

het schrijven van een samenvatting.

• Vreemde talen: leerlingen ervaren hoe het schrijven helpt om Engelse of Franse woordjes te leren of wat het verschil tussen

• De jaarplanningen van Veilig leren lezen en Pennenstreken

hoofd- en kleine letters voor gevolgen heeft in het Duits.

lopen gelijk op.

• Leesbevordering: bij het schrijven van teksten maakt Pennenstreken gebruik van korte fragmenten uit kinderboeken, waardoor de schrijfles een opstapje kan zijn naar leesbevordering.

groep 1-2 schrijven kleuteronderwijs aanvankelijk lezen voortgezet technisch lezen taal en spelling zaakvakken

groep 3

groep 4

groep 5

groep 6

groep 7

groep 8

Pennenstreken Schatkist Veilig leren lezen Estafette Taal in Beeld en Spelling in beeld De Zaken van Zwijsen

24

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 24

03-09-16 19:17

Doorgaande leerlijn

25

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 25

03-09-16 19:17

Meer weten over Pennenstreken editie 2?

Wilt u meer informatie over Pennenstreken of ontdekken of de methode past bij uw school? Wij bieden hiervoor de volgende mogelijkheden:

Ter inzagepakket

Zwijsen Schooljournaal

Informatie aanvragen

Vraag gratis en vrijblijvend een ter inzagepakket aan van Pennen-

Meld u aan voor het Zwijsen Schooljournaal en ontvang interes-

Wilt u een ter inzagepakket of een uitprobeerpakket aan-

streken editie 2. In dit pakket vindt u een uitgebreid aanbod van

sante artikelen, tip & tricks én informatie over de methoden van

vragen? Of heeft u vragen?

materialen die horen bij de methode.

Zwijsen. Nog geen abonnee van onze nieuwsbrief? Schrijf u in via

Neem dan contact met ons op via klantenservice@zwijsen.nl

de website zwijsen.nl/pennenstreken.

of bel 013 – 583 88 88. Meer informatie vindt u natuurlijk

Uitprobeerpakket en proefabonnement op de software

ook op: zwijsen.nl/pennenstreken.

Wilt u de materialen met uw klas proberen? Vraag via de klantenservice een gratis uitprobeerpakket aan. U ontvangt downloads van alle materialen die u nodig heeft. Wij adviseren u ook om een proefabonnement op de software te nemen, zodat u ook de Leerkrachtassistent kunt ervaren. U kunt alle software van Zwijsen gratis en vrijblijvend 3 maanden uitproberen.

Prijzen en bestellen Voor een besteladvies op maat neemt u contact op met uw methodeadviseur van Zwijsen of met onze klantenservice.

U bereikt ons via klantenservice@zwijsen.nl of 013 – 583 88 88.

U kunt uiteraard ook terecht bij uw schoolleverancier.

26

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 26

03-09-16 19:17

Colofon Tekst: Hanneke Verhoeven (Bureau Vrijdag), Judith Veldhuizen, Marion van der Meulen Eindredactie: Rian de Wit Ontwerp & opmaak: ik-ook.nl Foto’s: Renate Reitler Fotografie, Shutterstock, Lokin Fotografie BV, Sara Terburg, Studio Jono Illustraties: Ann De Bode, Jort van der Jagt, Mark Janssen, Nancy Kers, Luc Sauviller, Natascha Stenvert Marketing: Suzanne van den Eijnde 1e druk B07099300

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 27

Meer weten?

27

03-09-16 19:17

Waarom Pennenstreken?

• Moderne, eigentijdse schrijfmethode met de focus op leesbaar schrijven.

• Keuzemogelijkheid tussen verbonden schrift en blokschrift.

• Logische koppeling met leren lezen, taal, spelling, de zaakvakken en Engels.

• Volop extra’s om het basisprogramma mee te verrijken en aandacht voor houding en motoriek.

• Digitale ondersteuning voor aantrekkelijk en efficiënt schrijfonderwijs.

Vraag nu het ter inzagepakket aan!

Stuur een mail naar klantenservice@zwijsen.nl of bel 013 - 583 88 88.

28

B07099300 brochure Pennenstreken liggend.indd 28

03-09-16 19:17