100 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων

ΖΩΣΙΜΑΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα: «Μια φορά κι έναν καιρό… στο Μπιζάνι» Σχεδιασμός Δημιουργία Β. Οικονομίδου ΠΕ Ιστορικός-Αρχαιολόγος Ph.D.

Ιστορικές περίοδοι της Ηπείρου

250.000 πριν-900 π.Χ.

900 π.Χ.-330 μ.Χ.

330μ.Χ.-1453

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου ιδρύθηκε από τον Μιχαήλ Α’ Κομνηνό Δούκα, ο οποίος συνέβαλε στην εγκατάσταση επιφανών οικογενειών από την Κωνσταντινούπολη που είχαν φύγει λόγω της Άλωσης του 1204 από τους Σταυροφόρους.

Χειροπέλεκυς: Τύπος λίθινου εργαλείου. Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων

Ο βασιλιάς Πύρρος (318-272 π.Χ.) © Johhny Schumate

1453σήμερα

Η Ήπειρος στα Νεότερα χρόνια ( από την Τουρκοκρατία στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο) 17441822

1430

Αλή Πασάς Το 1430 οι Οθωμανοί, υπό τον Σινάν Πασά με την είσοδό τους στην πόλη δεσμεύτηκαν με έγγραφη συμφωνία «Ορισμός» να γίνουν σεβαστά πολλά προνόμια των κατοίκων, κυρίως περιουσιακά και εκκλησιαστικά.

1913

Α΄Βαλκανικός Πόλεμος ( ο 1ος πόλεμος που έγινε στην περιοχή των Βαλκανίων)

Η πράσινη γραμμή δείχνει τα αρχικά όρια

της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας

Ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος είναι ένα σημαντικός σταθμός στην Ιστορία ΌΧΙ μόνον για την Ήπειρο αλλά και για κάθε χώρα των Βαλκανίων Χρονολογία

30 Σεπτεμβρίου 1912 – 30 Μαΐου 1913

Τόπος

Βαλκανική Χερσόνησος, Αιγαίο Πέλαγος

Έκβαση

Νίκη του Βαλκανικού Συνασπισμού Μαχόμενοι

Βαλκανικός Συνασπισμός

Ελλάδα Μαυροβούνιο Σερβία Βουλγαρία

Οθωμανική Αυτοκρατορία

Οθωμανική Αυτοκρατορία Αλβανικά τμήματα

Το πλαίσιο του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου ►1832 με την συμφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία και Ρωσία) στη Συνθήκη του Λονδίνου η Ελλάδα απέκτησε μοναρχία και ονομάστηκε Βασίλειον της Ελλάδος ►1880 προσαρτήθηκε η Θεσσαλία και η περιοχή της Άρτας ►5 Οκτωβρίου 1912 κηρύσσεται ο πόλεμος εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από τους βαλκάνιους συµµάχους (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία και Μαυροβούνιο) ►27 Οκτωβρίου 1912 Πρωτόκολλο Παράδοσης της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό Στρατό

Η ιστορία της απελευθέρωσης των Ιωαννίνων Μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης, ο Κωνσταντίνος αναλαμβάνει Διοικητής της Στρατιάς Ηπείρου. Ήδη, από τις πρώτες μέρες του πολέμου διεξήχθησαν επιχειρήσεις στο μέτωπο της Ηπείρου, οι οποίες, ενώ είχαν ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση της Φιλιππιάδας ( 13 Οκτωβρίου 1912), της Πρέβεζας ( 21 Οκτωβρίου 1912) και άλλων περιοχών, αποκάλυψαν ότι η κατάληψη των Ιωαννίνων ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα. ΓΙΑΤΙ Τα Ιωάννινα προστατεύονταν από μια σειρά οχυρών θέσεων, με σημαντικότερη το Μπιζάνι, 12 χλμ. Ν των Ιωαννίνων.

Το Μπιζάνι διέθετε ένα καλό οχυρωματικό δίκτυο και έλεγχε την είσοδο της πόλης των Ιωαννίνων, κάτι που δυσχαίρενε τις επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού. Η περιοχή των οχυρών, στην κορυφή του λόφου, δεσπόζει σε όλο το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων. Φαίνονται από κει τα Γιάννενα, η λίμνη, ο Δρίσκος, τα βουνά των Τζουμέρκων, το Περιστέρι, το Ξηροβούνι, η Μανωλιάσα, η Ολύτσικα, το Μιτσικέλι. Κατασκευάστηκαν υπό τις οδηγίες και επίβλεψη του Γερμανού στρατηγού και μηχανικού Φον ντερ Γκολτς, μεταξύ των ετών 1909-1912. Γι’ αυτό και το επέλεξαν οι Τούρκοι για την άμυνά τους.

Δύο σημαντικές επιχειρήσεις γύρω από τα Ιωάννινα

31 Οκτωβρίου 1912: Απελευθέρωση του Μετσόβου έγινε από δυνάμεις του τακτικού Ελληνικού στρατού, των Κρητών εθελοντών προσκόπων και των Ηπειρωτών εθελοντών. Καθοριστική για τη γενικότερη έκβαση του απελευθερωτικού αγώνα, αφού με τον τρόπο αυτό παρεμποδίζονταν η αποστολή νέων δυνάμεων και μέσων διατροφής προς την πόλη των Ιωαννίνων.

26 Νοεμβρίου 1912: Μάχη του Δρίσκου Έλληνες Γαριβαλδινοί Ερυθροχίτωνες, με τον Αλέξανδρο Ρώμα, κυριεύουν έπειτα από σκληρή μάχη το ύψωμα Δρίσκος των Ιωαννίνων. Ύστερα από δύο μέρες αναγκάζονται να υποχωρήσουν εξαιτίας σφοδρότατης τουρκικής αντεπίθεσης. Στη διάρκεια αυτής της μάχης φονεύεται ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης

Πριν τη Μάχη του Μπιζανίου

Οκτώβριος 1912

Νοέμβριος 1912

Δεκέμβριος 1912

Ιανουάριος 1913

13 Οκτωβρίου Απελευθέρωση της Φιλιππιάδας 21 Οκτωβρίου Απελευθέρωση της Πρέβεζας 26/27 Οκτωβρίου Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης 31 Οκτωβρίου Απελευθέρωση του Μετσόβου

Τέλος Νοεμβρίου ενίσχυση του Στρατού της Ηπείρου με τις δυνάμεις της 2ας Μεραρχίας από τη Μακεδονία, με Διοικητή τον Υποστράτηγο Κωνσταντίνο Καλλάρη.

Αρχές Δεκεμβρίου αποτυχημένες διαδοχικές προσπάθειες για την κατάληψη του Μπιζανίου Τέλη Δεκεμβρίου άφιξη δύο ακόμη Μεραρχιών στην Ήπειρο

7 & 11 Ιανουαρίου Νέες αποτυχημένες επιθέσεις στο Μπιζάνι 15 Ιανουαρίου Εγκατάσταση Κωνσταντίνου & Στρατηγείου στο Χάνι Εμίν Αγά

Η αρχή της Μάχης του Μπιζανίου •

Στις 15 Ιανουαρίου 1913 ανέλαβε τη διοίκηση του Στρατού ο Αρχιστράτηγος Διάδοχος Κωνσταντίνος ο οποίος εγκαταστάθηκε με το Στρατηγείο του στο Χάνι Εμίν Αγά, κοντά στο σημερινό Τέροβο.

• Ο Κωνσταντίνος έστειλε επιστολή στο Διοικητή των Ιωαννίνων Εσσάτ Πασά, συμμαθητή του στην Ακαδημία Πολέμου στο Βερολίνο, καλώντας τον να παραδοθεί προκειμένου να αποφευχθεί άσκοπη αιματοχυσία μια και η τύχη των Ιωαννίνων ήταν προδικασμένη.

• Ο Εσσάτ Πασάς του απάντησε: "έχω διαταγή όσον δύναμαι να αμυνθώ και θα αμυνθώ".

Η Μάχη του Μπιζανίου 





Το Μπιζάνι, λόγω της οχυρής του θέσης, δεν έπεφτε με τις κατά μέτωπον επιθέσεις των Ελληνικών Δυνάμεων. Γι’ αυτό και το σχέδιο άλλαξε. Ο Αρχιστράτηγος έκρινε ότι το έδαφος αριστερά προς την πλευρά της Ολύτσικας ήταν πιο πρόσφορο από ότι δεξιά της Καστρίτσας. Αποφάσισε λοιπόν ότι η κυρία προσπάθεια έπρεπε να εφαρμοστεί αριστερά. Προκειμένου να παραπλανήσει την τουρκική διοίκηση διέταξε την εμφανή, κατά τη διάρκεια της ημέρας, μετακίνηση δυνάμεων προς τα δεξιά του τις οποίες με κάθε μυστικότητα επανέφερε το βράδυ στις θέσεις του. Ταυτόχρονα έγιναν μετακινήσεις των τμημάτων στην πλευρά του Δρίσκου και διασπορά παραπλανητικών πληροφοριών περί συγκεντρώσεως 24.000 ανδρών στο Μέτσοβο. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να παραπλανηθούν οι Τούρκοι και να αφαιρέσουν δυνάμεις από την περιοχή Ολύτσικας προς ενίσχυση της περιοχής Καστρίτσας. Με σφοδρή επίθεση και κάτω από εξαιρετικά δύσκολες καιρικές συνθήκες, το σχέδιο πέτυχε και καταλαμβάνονται η Μανωλιάσα, η Τσούκα και ο Αγ. Νικόλαος.

Ο ταγματάρχης Βελισσάριος διέσπασε τις εχθρικές γραμμές και έφτασε το βράδυ της 20ης Φεβρουαρίου 1913 ως τον Αγ. Ιωάννη, έξω από τα Ιωάννινα.

Η παράδοση της πόλης των Ιωαννίνων •

•

•

Στις 20 Φεβρουαρίου 1913, στις 11 το βράδυ ο διοικητής των Ιωαννίνων Εσσάτ Πασάς αναγκάσθηκε να στείλει απεσταλμένους για παράδοση της πόλης. Η συμφωνία επιτεύχθηκε και η παράδοση της πόλης ορίσθηκε για τις 8 το πρωί της 21ης Φεβρουαρίου. Υπεγράφη και σχετικό πρωτόκολλο παράδοσης. Το υπέγραφε ο διοικητής της οχυρωμένης τοποθεσίας Τούρκος αντισυνταγματάρχης Βεχήπ Μπέης και οι Έλληνες λοχαγοί Ιωάννης Μεταξάς και Ξενοφών Στρατηγός.

21 Φεβρουαρίου 1913 Τα Ιωάννινα απελευθερωμένα

Η είσοδος των ελληνικών στρατευμάτων στα Ιωάννινα έγινε δεκτή από τους κατοίκους με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις.

Επακολούθησε δοξολογία στη Μητρόπολη.

Εθελοντικά Σώματα στο Μέτωπο της Ηπείρου • Επικουρικά των δυνάμεων της Στρατιάς Ηπείρου δρούσαν και τα Σώματα Εθελοντών.

• Υπήρχαν επίσης και τμήματα γυναικών, γυναικών όπως οι θρυλικές Ιερολοχίτισσες.

Εθελοντικά Σώματα στο Μέτωπο της Ηπείρου

Εθελοντικά σώματα Κρητών υπό τον Κ. Μάνο. Τους πρώτους μήνες διοικητής της στρατιάς ήταν ο Κρητικός Κων. Σαπουτζάκης. Μικτό Απόσπασμα Ηπείρου, του υπολοχαγού Δημ. Τ. Νότη Μπότσαρη & δύναμη 500 Σουλιωτών

Εθελοντικά Σώματα στο Μέτωπο της Ηπείρου Ιερός Λόχος Φιλαδέλφειας, γνωστός σαν Λόχος των Αμερικάνων, οι οποίοι οργανώθηκαν και εξοπλίστηκαν με την οικονομική συνδρομή των εκεί Ηπειρωτών. Σχεδόν 2.000 Κύπριοι εθελοντές προσήλθαν και πολέμησαν στα διάφορα μέτωπα της Μακεδονίας και της Ηπείρου το 1912. Ο δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος, ο οποίος σκοτώθηκε στον Προφήτη Ηλία Μανωλιάσας τον Δεκέμβριο 1912.

Το Σώμα των Ελλήνων Ερυθροχιτώνων (Γαριβαλδινοί) • Γαριβαλδινοί ή Γαριβάλδηδες ονομάζονταν Ιταλοί πολεμιστές που συγκρότησαν εθελοντικό στρατιωτικό σώμα λεγόμενο άλλοτε Φάλαγγα Γαριβαλδινών άλλοτε Τάγμα Γαριβαλδινών ή Σώμα Γαριβαλδινών.

• Λέγονταν επίσης και "ερυθροχίτωνες" από το χρώμα του χιτωνίου που έφεραν.

• Το όνομά τους προέρχεται από τον ιδρυτή του εθελοντικού αυτού σώματος τον Ιταλό πατριώτη Τζιουζέπε Γκαριμπάλντι.

• Καταστατική αρχή του εθελοντικού αυτού σώματος ήταν να σπεύδουν και να μάχoνται στο πλευρό αυτών που πολεμούσαν για την ελευθερία.

Οι υπηρεσίες της ελληνικής αεροπορίας στη Μάχη του Μπιζανίου

Μεγάλες υπηρεσίες πρόσφερε η ελληνική αεροπορία στην άλωση του Μπιζανίου και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Οι τέσσερις πρώτοι Έλληνες αεροπόροι: Υπολοχαγός Δημήτρης Καμπέρος Υπίλαρχος Νοταράς Ανθυπολοχαγός Παναγιώτης Αργυρόπουλος με διοικητή του λόχου τον Ανθυπίλαρχο Αδαμίδη, πέταξαν πάνω από το Ηπειρωτικό Μέτωπο, περιέγραψαν λεπτομερώς τις τούρκικες θέσεις και βοήθησαν έτσι ουσιαστικά στο σχεδιασμό της Ελληνικής επίθεσης. Παράλληλα, με πτήσεις τους πάνω από την πόλη των Ιωαννίνων έριχναν τρόφιμα και εφημερίδες στους Έλληνες κατοίκους πραγματοποιώντας έτσι τον πρώτο ανεφοδιασμό πολιορκημένης πόλης από αέρα.

Μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ο ανθυπίλαρχος Χρήστος Αδαμίδης, διοικητής του λόχου αεροπόρων, πέταξε θριαμβευτικά πάνω από την απελευθερωμένη πόλη και προσγειώθηκε στην πλατεία του Διοικητηρίου, γνωρίζοντας την αποθέωση από τους κατοίκους...

Την πρώτη πτήση πάνω από το Μπιζάνι εκτέλεσε ο υπολοχαγός Μουτούσης

21η Φεβρουαρίου 1913-21η Φεβρουαρίου 2013 100 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων & της Ηπείρου από τον Τουρκικό ζυγό και την ενσωμάτωσή τους στην Ελεύθερη Ελλάδα

ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ Προσπαθήστε να βρείτε λέξεις και ονόματα που αναφέρονται στην Απελευθέρωση των Ιωαννίνων Οριζόντια 14 Κάθετα 4