Η Ζωσιμαία εν Ηπείρω Βιβλιοθήκη & ο Χρίστος Σούλης

ΖΩΣΙΜΑΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η Ζωσιμαία εν Ηπείρω Βιβλιοθήκη & ο Χρίστος Σούλης

https://zosimaialib.gr/

1

2

Η Ζωσιμαία εν Ηπείρω Βιβλιοθήκη & ο Χρίστος Σούλης

31 Μαρτίου 1938… Στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Αριθμ. Φύλλου 125/Τεύχος 1ον , δημοσιεύεται ο Αναγκαστικός Νόμος 1161 «Περί ιδρύσεως Ζωσιμαίας εν Ηπείρω Βιβλιοθήκης». Η εν Ιωαννίνοις Βιβλιοθήκη της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητος καθώς και η Βιβλιοθήκη της Ζωσιμαίας Σχολής αποτελούν πλέον, από την ημέρα εκείνη, ανεξάρτητο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, υπό την επωνυμία Ζωσιμαία εν Ηπείρω Βιβλιοθήκη. Υπάγεται στη δικαιοδοσία της Εκπαιδευτικής Επιτροπής Ζωσιμάδων, που είχε συσταθεί με το άρθρο 32 του Διατάγματος της 1ης Ιουλίου 1926 «Περί Κανονισμού διαχειρίσεως περιουσιών των επί τουρκοκρατίας τέως Χριστιανικών Κοινοτήτων της πόλεως των Ιωαννίνων» και αποτελούσε τη συνέχεια της, επί τουρκοκρατίας, Εφορείας της Γενικής Ελληνικής Σχολής. Η ανεξάρτητη Βιβλιοθήκη διατελεί υπό τον ανώτατο έλεγχο και την εποπτεία του Κράτους, ασκούμενη από τον Υπουργό των Θρησκευμάτων και της Εθνικής Παιδείας. Στη Ζωσιμαία εν Ηπείρω Βιβλιοθήκη, σύμφωνα με το νόμο, έπρεπε εντός τριμήνου, να συγκεντρωθούν, καταταχθούν αλφαβητικώς και συστηματικώς όλα τα έχοντα επιστημονική, ιστορική και βιβλιεκδοτική αξία βιβλία, περιοδικά και λοιπά έντυπα και χάρτες, εκτός από αυτούς για σχολική χρήση, από τις βιβλιοθήκες της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, των Δήμων και Κοινοτήτων και των σχολείων της Στοιχειώδους και Μέσης Εκπαίδευσης.

3

Με τον ίδιο νόμο ρυθμίζονταν και τα θέματα διοίκησης, Εφορευτικού Συμβουλίου, Προσωπικού και διαχείρισης της περιουσίας και των οικονομικών.

Ως χώρος στέγασης της ανεξάρτητης Ζωσιμαίας εν Ηπείρω Βιβλιοθήκης επιλέχθηκε το νεόδμητο κτήριο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων. Ο θεμέλιος λίθος της τέθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1930, Ημέρα Μνήμης των Εθνικών Ευεργετών Ζωσιμάδων, στο οικόπεδο της Λεωφόρου Γεωργίου Β’ (σημ. Λεωφόρος Δωδώνης). Αρχικώς, το οικόπεδο είχε αγοραστεί, από τη Μητρόπολη Ιωαννίνων, με σκοπό την ανέγερση ενός μεγάλου Εκπαιδευτήριου, για τη στέγαση της σύγχρονης Μαρουτσαίας Σχολής, της Παυλίδειου και του 3ου Ελισαβέτειου Παρθεναγωγείου. Με ενέργειες του Μητροπολίτη Ιωαννίνων Κυρού Σπυρίδωνος Βλάχου αποφασίστηκε η στέγαση της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας.

Τα εγκαίνια της αρτισυστάτου Ζωσιμαίας εν Ηπείρω Βιβλιοθήκης τελέστηκαν την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 1938, Ημέρα Μνήμης των Ζωσιμάδων, στις 18.30, με κάθε λαμπρότητα, παρουσία και του Υπουργού Εθνικής Παιδείας & Θρησκευμάτων. Η Βιβλιοθήκη, και μέχρι της ανεγέρσεως ειδικού κτηρίου, εγκαταστάθηκε σε ιδιαίτερο χώρο της Ακαδημίας, ειδικώς διαρρυθμισμένη και αποτελούμενη από δύο μεγάλες αίθουσες, που χρησιμοποιούνταν ως Αναγνωστήρια και από ένα Γραφείο.

4

Εμπνευστής και πρωτεργάτης αυτού του εγχειρήματος υπήρξε ο τότε Διευθυντής της Ζωσιμαίας Σχολής, Χρίστος Σούλης (Βασιλείου). Ο Χρίστος ( Χριστόδουλος ) Σούλης (Βασιλείου) γεννήθηκε το 1892, στους Χουλιαράδες, ορεινό χωριό των Τζουμέρκων. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο Δημοτικό και Ελληνικό Σχολείο της ιδιαίτερης πατρίδας του. Το 1906 εισήχθη, με υποτροφία, στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή των Αθηνών και το 1911 ενεγράφη στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1917. Πολέμησε, ως εθελοντής, στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο 1912-1913 και ως έφεδρος αξιωματικός στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1918 διορίστηκε Σχολάρχης στα Πράμαντα Τζουμέρκων και το 1921 μετατέθηκε στη Ζωσιμαία Σχολή των Ιωαννίνων. Παράλληλα με την πλουσιότατη εκπαιδευτική του δράση, ορίστηκε άμισθος Επιμελητής Αρχαιοτήτων στην Ήπειρο, το 1930. Συστηματικός ερευνητής, μερίμνησε για τη συγκέντρωση αρχαιοτήτων (επιγραφές χριστιανικών και τούρκικων μνημείων, αγγεία, αγάλματα, εικόνες, χειρόγραφα και άλλα κινητά ευρήματα ) στο νεοϊδρυθέν, κατόπιν Εισηγήσεώς του, Δημοτικό Μουσείο, στο Κάστρο Ιωαννίνων. Ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα αφιέρωσε για τον αρχαιολογικό χώρο της Δωδώνης. Την ίδια περίοδο περίπου, του ανατέθηκαν και παράλληλα καθήκοντα στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού Ιωαννίνων. Με πυκνή αλληλογραφία προς την Πανηπειρωτική Αδελφότητα και την Ηπειρωτική Εταιρεία στην Αθήνα, επέδειξε πεισματώδη ζήλο για την ανάπτυξη της τουριστικής κίνησης στην Ήπειρο και την έξοδό της από την απομόνωση. Υπήρξε ο ιδρυτής της εν Ιωαννίνοις Λέσχης των Διανοούμενων, της οποίας επί πολλά έτη διετέλεσε Πρόεδρος. Από το 1927 συγκαταλέγετε ανάμεσα στους λημματογράφους της μεγαλειώδους Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας, με σειρά εμπεριστατωμένων επιστημονικών λημμάτων, για την Ήπειρο και τη Β. Ήπειρο, μέσα από τα οποία διαφαίνεται η σχολαστικότητα και η επιστημοσύνη του.

5

Έγινε Γυμνασιάρχης της Ζωσιμαίας Σχολής το 1932. Τη θέση αυτή υπηρέτησε με αφοσίωση και συνέπεια έως το 1945. Της ιστορικής Ζωσιμαίας Σχολής, ο γυμνασιάρχης πλέον Χρ. Σούλης έγινε ο νους και η ψυχή, χαρίζοντας μια νέα περίοδο αίγλης και ακμής (όπως και επί Γυμνασιαρχείας Αναστασίου Σακελλάριου 1833-1855/1857-1862). Ιδιαίτερο υπήρξε το ενδιαφέρον του Σούλη για την οργάνωση, συνεχή εμπλουτισμό και λειτουργία της Βιβλιοθήκης της Σχολής, η οποία είχε υποστεί ιδιαίτερη κακοδιαχείριση στη μακρόχρονη περιπλάνησή της. Συνέταξε ο ίδιος, χειρόγραφο Γενικό Κατάλογο των βιβλίων της Βιβλιοθήκης της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων, συνεπικουρούμενος του Οδυσσέα Φραγκούλη, καθηγητή Θεολογίας, με σκοπό την συστηματική και επιστημονική κατάταξη της Βιβλιοθήκης. Συνεργάστηκε με τους Διευθυντές της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων, για οδηγίες. Παράλληλα, υπέβαλε Υπόμνημα προς το Υπουργείο επί των Θρησκευμάτων & Παιδείας "Περί της Βιβλιοθήκης της Ζωσιμαίας Σχολής Ιωαννίνων" και Σχέδιου Νόμου "Περί της εν Ιωαννίνοις Βιβλιοθήκης της Ζωσιμαίας Σχολής". Ένα χρόνο αργότερα, στις 31 Μαρτίου 1938, δημοσιεύτηκε ο Αναγκαστικός Νόμος 1161/38 "Περί ιδρύσεως Ζωσιμαίας εν Ηπείρω Βιβλιοθήκης". Το 1941 υπέβαλε στην Ακαδημία Αθηνών Υπόμνημα περί της Εθνολογικής συστάσεως της Ηπείρου και των Εθνικών διεκδικήσεων στη Βόρεια Ήπειρο, ενώ παρόμοιο Υπόμνημα υπέβαλε θαρρετά και κατά την περίοδο της Ιταλικής και Γερμανικής Κατοχής, κατόπιν προτροπής των Αρχών Κατοχής. Το 1945 μετέβη στη Γαλλία για σπουδές, με δαπάνη της Γαλλικής Κυβέρνησης, ενώ το 1946 παρακολούθησε μαθήματα στην Αμερική, με δαπάνες του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης. Δημοσίευσε ποικίλες μελέτες και άρθρα εκπαιδευτικού, ιστορικού και λαογραφικού περιεχομένου. Υπήρξε, μεταξύ άλλων, εκδότης του περιοδικού «Ηπειρωτικά Γράμματα» (1944), με προσωπικές φιλίες και επαφές με ποικίλους κύκλους της εποχής (Σάρρος, Χρηστοβασίλης, Κρυστάλλης, Κοτζιούλας, Μπενέκος, Δελιαλής, 6

Γιαννόπουλος, Οίμος Φλογέρας , Ολμος Περάνθης , Καλοκαιρινός, Πανηπειρωτική Αδελφότης Αθηνών, Ηπειρωτική Εταιρεία κ.α.). Απεβίωσε στην Αθήνα την 1η Νοεμβρίου 1951, σε ηλικία 59 ετών. Ο Χρίστος Σούλης ανήκει στην κατηγορία των αεικίνητων και οραματιστών ανθρώπων, οι οποίοι αφιερώθηκαν στη μάθηση και την προσφορά. Δάσκαλος, ερευνητής, ιστορικός, ο Σούλης με τις ενέργειες συνέβαλε καθοριστικά στην ανάδειξη και προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ηπείρου, γενέθλιας γης του. Οραματιστής urbi et orbi, όπου βρέθηκε, ονειρευόταν ένα καλύτερο αύριο και αγωνίστηκε ολόψυχα γι’ αυτό. Με την ψηφιακή ξενάγηση που δημιούργησε η Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων, σε συνεργασία με την Clio Muse Tours, αποδίδει ελάχιστο φόρο τιμής και ευγνωμοσύνης στον μεγάλο δάσκαλο και οραματιστή Χρίστο Σούλη αλλά και στη σπουδαιότητα των τεκμηρίων του Αρχείου του, τα οποία αναφέρονται σε θέματα εκπαίδευσης, εθνικής πολιτικής, τοπικής ιστορίας και ανάπτυξης, αρχαιολογίας, προστασίας του πολιτιστικού αποθέματος της Ηπείρου και τα οποία εμπιστεύτηκε, το 2014, στη Ζωσιμαία Δημόσια Κεντρική Ιστορική Βιβλιοθήκη Ιωαννίνων, η αείμνηστη κόρη του Τζούλια Σούλη-Τσούρη και η εγγονή του Δώρα Τσούρη. Η ξενάγηση «ΧΡΙΣΤΟΣ ΣΟΥΛΗΣ. Όραμα και Δημιουργία» είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Ζωσιμαίας e-Βιβλιοθήκης https://create.cliomuseapp.com/tourExperience/470/1/christos-soulis-visionand-creation.

7

8