Afghanistan's Environment - Dari

NE PA

εέ΍ΰ̳ ‫؞‬λϼΧ 2008 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

ϭ ˬΪΤΘϣ ϞϠϣ ϞϠ Ζδϳ δ ί ςϴ ςϴΤϣ ϡ΍ή̳ϭή̡ ΍ ̳ ϰ̰ ̰ϴϨΨΗ ϯέΎ̰Ϥϫ Ύ̰ ϪΑ εέ΍ΰ̳ ΍ ̳ Ϧ Ϧϳ΍ Ϊϳ Ϊ Ωή̳ Ϫϴ ϪϴϬΗ ΪϨϠϨϓ ΖϣϮ̰Σ ϭ ϰ ϰϳΎ̡ϭέ΍ ϥϮδϴ δϴϤ̯ ϰϟΎϣ ̮Ϥ̯ ,6%1 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϰϣϼγ΍ ϯέϮϬϤΟ ϰΘδϳ δ ί ςϴ ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ϰϠϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ © ΪΤΘϣ ϞϠϣ Ζδϳ δ ί ςϴ ςϴΤϣ ϡ΍ή̳ϭή̡ © έΩ UNEP Ύϳ NEPA ήψϧ ή̴ϧΎϴΑ ˬεέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ έΩ ϪΘϓέ έΎ̰Α ΕΎΤϴοϮΗ ϭ ϝΎ̰η΍ ΩϭΪΣ ϭ ίήϣ ϦϴϴόΗ Ύϳ ϭ ΖϴϤ̯ΎΣ ϭ ήϤϠϗ έΩ ϪΣΎγ Ύϳ ήϬη ˬέϮθ̯ˬ̶ϗϮϘΣ ΖϴΜϴΣ ΩέϮϣ ΪηΎΑ ̶Ϥϧ ˬ ϥ΁ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Cover photo by Safya Saifi

εέ΍ΰ̳ ‫؞‬λϼΧ 2008

ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ Ύϫ Ζλήϓ ϭ ϯΪϴϠ̯ ϯΎϫ ζϟΎ̩ ± Ζδϳί ςϴΤϣ Ζϴόοϭ Ϣϴϧ΍Ϊϴϣ Ϫ̩ ϥ΁ ί΍ Ύϣ ± ̵ΩϮΑΎϧ ήτΧ νήόϣ έΩ Ζδϳί ςϴΤϣ ΖϴόϤΟ ϭ ΩΎμΘϗ΍ ˬϪϴϓ΍ήϐΟ ϩΪϨϳ΁ ± ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϝϭήΘϨ̯ ϩέ΍Ω΍ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϰ̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ϭ Εϼ̴ϨΟ ˬΎϫ ϩΎ̳΍ή̩ ̭ΎΧ ϭ Ζϋ΍έί ˬϦϴϣί ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ϯήϬη Ζδϳί ςϴΤϣ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ϭ ϰόϴΒσ ΕΎϓ΁ ̶ϧΪόϣ ϭ ϯ̫ήϧ΍ ϊΑΎϨϣ ϪϤΗΎΧ

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

4 4 7 9 10 15 18 22 25 26 28

ΕΎϳϮΘΤϣ

ϰϧΎϐϓ΍ ϞΜϤϟ΍ Ώήο

ϯΎϫ ζϟΎ̩ ± Ζδϳί ςϴΤϣ Ζϴόοϭ Ύϫ Ζλήϓ ϭ ϯΪϴϠ̯

̶δΑ ̵΍έ΍Ω Ϧϴϣίήγ ̮ϳ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬϭέ Ϧϳί΍ Ζγ΍ ϩΪϧΎϣ ϥΎϨ̪Ϥϫ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶̴Ϩϫήϓ ̱έΰΑ ΖϴϤϫ΍ ΎΑ έΎΛ΁ Ϟδϧ ˬϪϠϏ ϡΎδϗ΍ ϯίέϭΎθ̯ ΕϼλΎΣ ήΘθϴΑ ϰϠλ΍ ϩΎ̴ϳΎΟ ˬβϣ ˬϼσ ΕΎϴϧΪόϣ ˬ Ϟ̴ϨΟ Ε΍ΪϴϟϮΗ ˬΎϫΰΑ ϭ ΎϫΪϨϔγϮ̳ ϯΎϫ ί΍ ΪηΎΑ ̶ϣ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ήϳΎγ ϭ ˬ ϰΘϤϴϗ ϪϤϴϧ ϯΎϫ ̲Ϩγ ˬϦϴϣί ϝϮϤθΑ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ˬϮγ Ϧϳ΍ ϪΑ ϢϳΪϗ ϡΎϳ΍ ϭ ̱έΰΑ ϯΎϫ ϯέϮΗ΍ή̢ϣ΍ ΖϣΪΧ έΩ ˬΕϼ̴ϨΟ ˬΕΎϴϧΪόϣ ˬΏ΁ ήΛ΍ έϮθ̯ Ζϴόοϭ ϰ̴ϧϮ̴̩ ϭ Ϟ̰η ̵ϻΎΑ Ϫ̯ Ϊϧ΍ ϩΩϮΑ ̮̩Ϯ̯ Ϊϧ΍ ϪΘη΍Ω ΢ο΍ϭ ΕΎΣΎγ έΩ ˬ ϥϮϴϠϣ 19 έϮθ̯ ΖϴόϤΟ ί΍ %80 ˱ΎΒϳήϘΗ ίϭήϣ΍ ˱ ϊΑΎϨϣ ϯϻΎΑ ΍ΪϳΪη ˬΖϴόϤΟ ζΨΑ Ϧϳ΍ ΪϨϨ̰ϴϣ ϰ̳Ϊϧί ϰϳΎΘγϭέ ϯΎϫ ϩΪϳΪ̡ Ε΍ήϴΛΎΗ ϞΑΎϘϣ έΩ Ϫ̯ Ϊϧέ΍Ω ˯Ύ̰Η΍ ΰϴΨϠλΎΣ ϰόϴΒσ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϫϮ̯ ̮θΧ ϯΎϫ Ϧϴϣί έΩ Ζθϴόϣ ϞϳΎγϭ ϢϴψϨΗ ϭ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ˬϰόϴΒσ ΙΩ΍ϮΣ ˬϰϟΎδ̰θΧ ΪϨϧΎϣ ̶ϧΎϬΟ ϭ ϰϠΤϣ ˬϪϫΩ Ϫγ ί΍ ζϴΑ ϯΎϫ ̲ϨΟ Ε΍ήϴΛΎΗ Ζγ΍ ϩΩϮΑ Ϫϧ ϞϬγ ϩΎ̴̪‫ؽ‬ϫ ζϳΎγήϓ ί΍ ̶ηΎϧ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ΐϳήΨΗ ϭ ΍ήΤλ ‫؞‬Ϩϣ΍Ω εήΘδ̳ ΍ήϧ΁ ˬϢϬϣ ϊΑΎϨϣ κϗΎϧ ϢϴψϨΗ ϭ ̵ΩΎϤΘϣ ̵Ύϫ ϰϟΎδ̰θΧ ΎΑ ϩ΍ήϤϫ ϦϳήΟΎϬϣ ϡϮΠϫ ΪηΎΑ ̶ϣ ήϳά̡ ̠ϴγ΁ ΕΪθΑ ˬΏ΁ ϭ ΍Ϯϫ ϰ̳ΩϮϟ΁ ϭ ϭ ̵ήθΑ ‫؝‬ΩήΘδ̳ Εϼ̰θϣ ίϭήΑ ΚϋΎΑ ϭ ϪΘΧΎγ Ϟ̰θϣ ̶ϠϴΧ ϦϳήΟΎϬϣ ΪϳΪΟ έϮϬχ ϭ ˬ ΖϴόϤΟ ϊϳήγ Ϊηέ ˬϩΪϨϨ̯ ΕΩϮϋ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳έϮθ̯ ήγ΍ήγ έΩ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ‫؞‬Ϥϫ ˱ΎΒϳήϘΗ ̶ϧ΍ήϳϭ ΙΩ΍ϮΣ ˬΎϫ ϰϟΎδ̰θΧ ήΛ΍ ί΍ ϰϠΧ΍Ω ϥΎ̳ΪηΎΠϴΑ ϭ ϰΘδϳί ςϴΤϣ ϡΩήϣ ϰΘδϳί ςϴΤϣ ΐϳήΨΗ ˬϥΎϬΟ ή̴ϳΩ ϯΎϫέϮθ̯ ήΘθϴΑ ΪϨϧΎϣ ϰϓΎο΍ έΎθϓ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ˬ΍ήΤλ ‫؞‬Ϩϣ΍Ω εήΘδ̳ ϭ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ˬϰόϴΒσ ΎΑ ωϮοϮϣ Ϧϳ΍ ΩίΎγ ̶ϣ έήπΘϣ ήΘθϴΑ ΍έ ϩέΎ̩ ϰΑ ϭ ϒϴόο ΪϨϳΎϤϧ Ωέ΍ϭ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϯϻΎΑ ΍έ ˴ΎϤϴϘΘδϣ ˬ̵ΩΎμΘϗ΍ ϑΎθ̰ϧ΍ ΎΑ ˴ΎΒϗΎόΘϣ ϭ ˬ̵ήθΑ ϩΎϓέ ϭ ΖΤλ ϥ΍έϭΩ ˬήΛΆϣ ήϴϏ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ϭ ϰϋΎϤΘΟ΍ ϯϭΎδΗ ϡΪϋ Ωέ΍Ω ςΑέ ‫؝‬ΪϨϳ΍ΰϓ έ΍ΪϘϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ ˴Ύόϳήγ ϯήϬη ΰ̯΍ήϣ ζϳ΍ΰϓ΍έΩ έΎ̯ Ϧϳ΍ ΩίΎγ ̶ϣ έ΍Ϊϣ΍ϭΩ ΍έ ϊΑΎϨϣ ϰ̳ΩϮϟ΁ ϭ ΐϳήΨΗ ζϳ΍ΰϓ΍ ήΛ΍ ί΍ ΪϨϨ̰ϴϣ ϑήμϣ ΍έ ϯ̫ήϧ΍ ϭ ϰΘϋ΍έί αΎϨΟ΍ ̮Ϥ̯ ˬΪϧΩϮΑ ϝΰϟΰΘϣ ˯΍ΪΘΑ΍ ί΍ Ϫ̯ ˬΖθϴόϣ ϞϳΎγϭ ΐϳήΨΗ ϭ ήϘϓ ϊΑΎϨϣ ΩΎϳί ΰ̯ήϤΗ ϭ ϯήϬη ΰ̯΍ήϣ ήΘθϴΑ έΩ ΖϴόϤΟ ρήϔϣ ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ϦΘΧΎγ ϞϣΎη ̵΍ήΑ ˬΖγϭήθϴ̡ έΩ Ϫ̰ϴϧΎϣί ΪϳΎϤϨϴϣ ΍Ϯϫ ΪϳΪη ϰ̳ΩϮϟ΁ ί΍ ΰϴϧ ϭ ˬϊϳΎϨλ ϭ ϭέ ΰϴΗ ςϳΎγϭ ΪϨϧΎϣ ϰ̳ΩϮϟ΁ ̮ϳ ˬέϮθ̯ ϯΩΎμΘϗ΍ ϭ ϰϋΎϤΘΟ΍ ϯΎϫ ϯ̬ϴΗ΍ήΘγ΍ έΩ ̶Θδϳί ‫؞‬ϴϠΨΗ Ζη΍ΪϬΑ ΩϮΒϧ ˬΎϫ ϪϟΎΑί ‫؞‬ϴϠΨΗ ϭ ϯέϭ΁ ϊϤΟ κϗΎϧ ϢϴψϨΗ ˬ ΖϴϘϓϮϣ ϭ Ϊηέ ˬζϣ΍έ΁ ˬ˯˴ ΎϨΑ ˬΪϨ̰ϴϣ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ ϰΗΎϴΣ Ζλήϓ Ωή̯ Ϧϴϣ΄Η ϥ΍ϮΘϴϣ ΍έ ΕΪϤϟ΍ ϞϳϮσ ήΘθϴΑ ̵Ύϫ Ξϧέ ήϬη ϥΎ̳ΪϨηΎΑ ˬϰϧΪϴϣΎη΁ ̭Ύ̡ Ώ΁ ϪΑ ̶γήΘγΩ ϭ ΏϼοΎϓ Ωέ΍Ϊϧ ΩϮΟϭ ΰϴϧ ϩΩΎθ̳ ϭ ΰΒγ ̵Ύπϓ ΪϧήΒϴϣ ϝΎγ 30 ϥΎϳήΟ έΩ ΍έ ϥ΁ ϡΩήϣ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϫ̯ ̲ϨΟ Ι΍ήϴϣ ˬήλΎόϣ ‫؞‬ΘδϳΎη ΏϮ̩έΎ̩ ̮ϳ ϖΑΎτϣ Ύϫ ϩ̫ϭή̡ Ϯ̪Ϥϫ ή̳΍ ΩΎϬϧ ϭ ϪόϣΎΟ ΎϬϨΗ Ϫϧ ˬϪΘΧΎγ ϪΟ΍Ϯϣ ΐ΋Ύμϣ ϭ ϡϻ΁ ΎΑ ˬϪΘηά̳ ϪϳΎϣήγ ςϳ΍ήη ϭ ΕΎΒΛ ̵ΩϮΒϬΑ ΎΑ ϥΎϣΰϤϫ ˬΩΩή̳ ϖϴΒτΗ ϭ Ρήσ Ζγ΍ ϪΘΧΎγ ΪϨϣ ϩέΎδΧ ΰϴϧ ΍ήϧ΁ Ζδϳί ςϴΤϣ Ϫ̰ϠΑ ˬέϮθ̯ ̵Ύϫ ϢϬϣ ϊΑΎϨϣ ρήϔϣ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ϭ ΐϳήΨΗ ˬί΍ Ϊϧ΍ ΕέΎΒϋ ϩΪϤϋ Ε΍ήϴΛΎΗ ϰϋΎϤΘΟ΍ ΕΎΒΛ ̶Α ςϳ΍ήη Ϫ̯ Ώ΁ ˬϰ̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ˬΕϼ̴ϨΟ

̶γήΘγΩ ˭ΩίΎδϴϣ ήΗΪΑ ΍έ ϰόϴΒσ ήτΧή̡ Ε΍ήΛ΍ ϭ ϯΩΎμΘϗ΍ ϢΘδϴγ ̶ηΎ̡ Ϣϫ ί΍ ˭ϥϮϧΎϗ ΖϴϤ̯ΎΣ ϡΪϋ ˬϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϪΑ ̭Ϊϧ΍ ΖΧϮγ Ω΍Ϯϣ ί΍ ̶ηΎϧ ϰ̳ΩϮϟ΁ ˭ΎϫΪϧϭέ ϭ ̵ϮϨόϨϋ ̵έ΍Ω΍ ̵Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ϭ Ϧϴϣί Ϫ̯ ϰϨϴϣί ϯΎϫ ϦϳΎϣ ϭ ϪΘΨϳέ Ζϔϧ ˬΖ̯΍έ ϯήϫί ΩίΎδϴϣ υϮϔΤϣήϴϏ ϩΩΎϔΘγ΍ ϯ΍ήΑ ΍έ ϰΗΎϴΣ ϯΎϫ

ˬϰΘδϳί ςϴΤϣ ϯΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ ί΍ ̶ϫΎΗϮ̯ ‫؞‬λϼΧ ˬεέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ϰΘδϳί ςϴΤϣ ήϴϴϐΗ ΕΎ̯ήΤϣ ϭ Ϟϣ΍Ϯϋ ϥΎϳΎϤϧ ΍έ ϩΪϨϳ΁ ϯΎϫ ΎϤϧ έϭΩ ϭ ήϴΧ΍ ϯΎϫΩέϭ΁ ΖγΩ ϭ ϩΩϮϤϧ Ϧϴϟϭ΍ ϩϮΟϮϟ΍ήϴΜ̯ ‫؞‬λϼΧ ̮ϳ ΚϴΤϨϣ εέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ ΩίΎδϴϣ Ϫ̯ ΩΩή̴ϴϣ Ϫ΋΍έ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵΍ήΑ ̶Θδϳί ςϴΤϣ Ζϴόοϭ εέ΍ΰ̳ ‫؝‬ΩΎϣ ϖΑΎτϣ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ϑήσ ί΍ ˬ2008 ςγϭ έΩ ϭ ϪϴϬΗ ˬΖδϳί ςϴΤϣ ϥϮϧΎϗ 9 12) ήθϧ ϪΑ UNEP ΪΤΘϣ ϞϠϣ Ζδϳί ςϴΤϣ ϡ΍ή̳ϭή̡ ̵έΎ̰Ϥϫ ϪΑ ϦϳέϮϣΎϣ ϰϠϣ ϥΎ̳ΪϨϧ΍ϮΧ ϯ΍ήΑ εέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ Ϊϴγέ Ϊϫ΍ϮΧ ΢τγ έΩ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϥ΍ίΎγ ϰδϴϟΎ̡ ϭ ϊϣ΍ϮΟ ϥ΍ήγ ˬΖϟϭΩ ϭ ϥΎ̳ ϩΪϨϨ̯ ϞϳϮϤΗ ϰϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ϊϴγϭ ‫؞‬όϣΎΟ ϭ ̶ϠΤϣ ϭ ϯΰ̯ήϣ ˬϪϳΎδϤϫ ϯΎϫέϮθ̯ έΩ ϥ΍ίΎγ ϰδϴϟΎ̡ ˬϰϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ϯΎϫ ϥΎϣίΎγ Ϧϳ΍ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ ΐΗήϣ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϪΑ ϪϗϼόϳΫ ϯΎϫΩΎϬϧ ϭ ϡΩήϣ ϩΩϮϤϧ Ϣϫ΍ήϓ ϢΠδϨϣ Ϟ̰η ϪΑ ΍έ ΩϮΟϮϣ ΕΎϣϮϠόϣ ϦϳήΘϬΑ εέ΍ΰ̳ Ζδϳί ςϴΤϣ Ζϴόοϭ ϥϮϣ΍ήϴ̡ ΍έ ΎΗ΍Ω ΕΎϣϮϠόϣ ϯΎϫ ϼΧ ϭ ΩίΎδϴϣ κΨθϣ ϭ ΖϴϤϫ΍ ˬϦΘϣ ϰϟΎϤΟ΍ ‫؞‬λϼΧ ̮ϳ ˬεέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ Ϟμϓ ήϫ ϡϮϠόϣ ϥ΁ ϰϧϮϨ̯ ΕϻΎΣ ‫؝‬έΎΑέΩ Ϫ̪ϧ΁ ˬϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϝΎϤόΘγ΍ Ϫ΋΍έ΍ ΍έ ˬ̶ϧΎϬΟ ϭ ϯϮϘτϨϣ Ϟϣ΍Ϯϋ ΎΑ ΎϫΪϧϮϴ̡ ϭ ΕϼϳΎϤΗ ˬϩΪϳΩή̳ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ή̳΍ Ϫ̰Ϩϳ΍ ΩέϮϣ έΩ εέ΍ά̳ Ϧϳ΍ ˬϥΎϨ̪Ϥϫ ΪϨ̰ϴϣ έϮτ̩ ˬΩΩή̳ ϢϴψϨΗ έ΍ΪϳΎ̡ ϭ ήΛΆϣ εϭέ ̮ϳ ϪΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ ̵ΩΎϴϨΑ ϩΪϨϳ΁ ΕΎΒΛ ϭ ̵ΩΎμΘϗ΍ ϑΎθ̰ϧ΍ ϯ΍ήΑ ΪϨϧ΍ϮΘϴϣ ΪϨ̰ϴϣ ΚΤΑ ˬΪϳΎϤϧ

ˮϢϴϧ΍Ϊϴϣ Ϫ̩ Ύϣ ̵ΩϮΑΎϧ ήτΧ έΩ Ζδϳί ςϴΤϣ ϭ ϩΩϮΑ ΖϧϮ̰γ ϞΤϣ ϝΎγ Ύϫέ΍ΰϫ ̵΍ήΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϧϴϣίήγ ̶ϗΎΑ Ύϫ ̲Ϩϫήϓ ρϼΘΧ΍ ϭ ϰσΎΒΗέ΍ ϢϬϣ ΰ̯ήϣ ̮ϳ ΚϴΤϨϣ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

4

ήϘϓ ϭ Ζδϳί ςϴΤϣ ̶ΒϴΒΣ Ώϼϴϧ ˬΪϴθϤΟ ΎϤϫ ˬ̶ϔϴγ Ϫϴϔλ ί΍

«ήϳϭΎμΗ έΩ ϞΑΎ̯ Ζδϳί ςϴΤϣª ί΍ 2006 ήΒϤγΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ί΍ β̰ϋ ϩΎ̴θϳΎϤϧ Ϧϴϟϭ΍ 5

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Sharisabz

Turkmenabat

Am uD

UZBEKISTAN

h

Panj

b

Khorugh Faizabad

itra

ab

rkh Su

u

Ch

hab

Balk

u

7492 Noshaq

k

d

Pul-e Khumri

Wakhan

h s l

Kokcha

b

Gilgit

Chitral

n i

at

Gushgy

Charikar

Sw

H

Torbat-e Jam

Asadabad

KABUL

Bamiyan Herat

G

H

Fa

R rah

A

ud

Kab

Jalalabad

Hari Rud

N

I

S H

T

m el

a

A

N Ghazni

nd

du

ul

Mardan Srinagar Peshawar

Gardez

ISLAMABAD

Kohat

Rawalpindi

Khost Jhelum

Farah

K

h

Ru

d

b

Bannu

as

Tarin Kowt g Ar

Delaram

ha

nd

a

Minawali

Dera Ismail Khan

Qalat

elu

Gujrat

m

Sialkot

Gujranwala b ena

b

Chiniot Ch Faisalabad

Lahore

Lashkar Gah Jhang

mand

Zhob Zaranj

P

Hel

I R A N

Jh

Sargodha

Zho

Kandahar Sistan Lakes Zabol

s

Mongora

Qala-e Nau Chagcheran

In

Tejen

Murga

Taloqan Kunduz

Mazar-e Sharif

Sheberghan

r

ho

Qurghonteppa

al

Maimana

F

i

Alichur

Andkhoi

A

m

Kulob

Termiz

Mashad

a

rg

Shurchi Atamyrat

mC an

P

Mu

Karaku

ya

Mary Tejen

ar

TURKMENISTAN

CHINA

TAJIKISTAN

DUSHANBE

Karshi

Vakh s

Topograhy

A

K

Leiah

I

S

T

A

R

N

av

Kasur

i

Okara

Sahiwal Abohar

Chahar Borjak

Dera Gahzi Khan

Quetta

Multan

Su

Beji

Zahedan i Pi sh

nL

or

a

y tle Ganganagar

INDIA Bahawalpur

Sibi

0

50

100

150 km

In

du

s

Dalbandin Khanpur

0 500 3000 m Map by UNEP/GRID-Arendal, 2008

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

6

ϊϤΟ Εέϭήο ΪηΎΒϴϣ ϪϨϬ̯ ̶ϤϳΪϗ ωϮϤΠϣ έΩ ϭ Ϊϧ΍ ΕϭΎϔΘϣ ˬϼσ ˬβϣ ˬϝΎϏί ˬίΎ̳ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϰϧΪόϣ ϰϨϏ ϊΑΎϨϣ ˬ̵έ΍ΰ̳ ̵΍ήΑ ϩΪϤϋ ΖϳϮϟϭ΍ ̮ϳ ϥΎϨ̪Ϥϫ ˬΎΘϳΩ ΕΎϣϮϠόϣ ‫؞‬ϟΩΎΒΗ ϭ ̵Ωέϭ΁ έ΍ήϗ ϯέ΍ΩήΑ ϩήϬΑ ΩέϮϣ ήοΎΣ ϝΎΣ έΩ Ϫ̯ ˬ ΏΎϳΎϧ Ε΍ΰϠϓ ΪηΎΒϴϣ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ήΛΆϣ ϢϴψϨΗ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ϩΪϤϋ ϯέ΍ΰ̳ ϪϳΎϣήγ ϪΟϮΗ ϕ΍ήΤϣ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ˬΪϧέ΍Ϊϧ ϭ ϰΘδϳί ςϴΤϣ ̶ϔϨϣ Ε΍ήϴΛΎΗ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ έΎ̯ Ϧϳ΍ ˬΎϣ΍ Ωήϴ̳ έ΍ήϗ ̵έ΍ά̴ϧϼ̡ ϭ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ςϳ΍ήη ί΍ ήΘϬΑ ̭έΩ ϭ ζϧ΍Ω ΎΑ ̶γήΘγΩ ϭ έ΍ΪϳΎ̡ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ˬϪΘϓήϤϬϳϭέ Ωέϭ΁ ϥΎϴϤΑ ΍έ ϰϋΎϤΘΟ΍ Εϼ̰θϣ ήΑ Ϫ̯ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ Ϧ̰Ϥϣ ˬήψϧ ΩέϮϣ ϖϴΒτΗ ϭ ϖϴϗΩ ΕΎΒΛ φϔΣ ϭ ϝϮμΣ ϯ΍ήΑ ϯΪϴϠ̯ Ϟϣ΍Ϯϋ ίϮϨϫ ϰόϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϪΑ ̵΍ήΑ ϭ ϩΪϣ΁ ϖϳΎϓ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϭ ̵ΩΎμΘϗ΍ ̶ϋΎϤΘΟ΍ ̶ϧϮϨ̯ ϥϮϣ΍ήϴ̡ ΪηΎΒϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ έ΍ΪϳΎ̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ϰϋΎϤΘΟ΍ ϢϳΎϤϧ ̵έ΍ά̳ Ώ΍ΪϬΗ ϡ΍έ΁ ϭ Ϫϓήϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̮ϳ Ώ΁ έ΍ΪϘϣ Ζγ΍ ίΎϴϧ ˴΍ΪϳΪη ζϧ΍Ω ϪΑ ˬΖδϳί ςϴΤϣ Ζϴόοϭ ̵Ύϫ έϮθ̯ ΎΑ ̭ήΘθϣ Ώ΁ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ϩΪη ϩΩΎϔΘγ΍ ϭ ΩϮΟϮϣ ̱έΰΑ ζϟΎ̩ ̮ϳ ˬέ΍ΪϳΎ̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ϩ΍έ έΩ έϮθ̯ ϥΩ΍Ω έ΍ήϗ έΩ ΎϬϧ΁ ̶ϟΎϤΘΣ΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ϭ ΩϮΟϮϣ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ω΍Ϯϧ΍ ˭ϪϳΎδϤϫ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ΍ ϭ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ ̵ϮϨόϨϋ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ Εέϭήο Ϫ̯ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ΐγΎϨΗ ˭ϡΰϳέϮΗ ϭ ΢ϳήϔΗ ˬΖϋ΍έί ˬΐσ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ϩΪη ϩΩΎϔΘγ΍ ϩΎ̳΍ή̩ ΚϴΤϨϣ Ύϳ Ϊϧέ΍Ω ̵έΎϴΑ΁ ϪΑ ϭ ϪΘηά̳ ̵Ύϫ ̲ϨΟ ήΛ΍ ϪΑ ˬζϫΎ̯ ϭ εήϳά̡ ̵΍ήΑ ΩϮΟϮϣ ̵Ύϫ ϝϭήΘϨ̯ ˬ̶ϳΎΘγϭέ ΩΎμΘϗ΍ ϦΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ˬΖϴόϤΟ έΎθϓ ˬ̵έΎΟ ϭ ϥϮϧΎϗ ΖϳήΛΆϣ ϡΪϋ ϭ ̶ϠΤϣ ̵Ύϫ ̟ϭή̳ ςγϮΗ Ϫϧ΍ήγ ΩϮΧ ̶Θδϳί ςϴΤϣ Ζϴόοϭ Ϫ̯ ˬ̶γΎγ΍ ̵έΎϴόϣ ΕΎϣϮϠόϣ ϞϴϠΤΗ ̮ϳ ˬέ΍ΪϳΎ̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ίΎϏ΁ ΖϬΟ Ϊϧ΍ ϩΪϳΩ ϪϣΪλ ˬϢψϧ ̶ΑΎϳίέ΍ ϭ ˬΪϳΎϤϧ ̶ϣ β̰όϨϣ ΍έ ϝΎγ 50–30 ̲ϨΟ ί΍ ϞΒϗ ˬϥ΁ ήϴϏ έΩ Ζγ΍ ίΎϴϧ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ̶ϠΤϣ Νϭήϣ ‫؝‬Ϯϴη ̮ϳ ϪΑ ϞϠϣ Ζδϳί ςϴΤϣ ϡ΍ή̳΍ϭή̡ ςγϮΗ Ϫ̯ ̲ϨΟ ί΍ ΪόΑ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ˴ΎϘϴϤϋ ΍έ έϮθ̯ Ζγ΍ Ϧ̰Ϥϣ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ΐϳήΨΗ ̶ϧϮϨ̯ ζϳ΍ή̳ Ϫ̯ ϩΪη ̵έϭ΁ ϊϤΟ ̵ΎΗ΍Ω ϦϳήΧ΁ ϭ ˬϩΪη ϡΎΠϧ΍ UNEP ΪΤΘϣ ϡΩήϣ ϭ ˬΩίΎγ ̶̰Θϣ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̵Ύϫ ̮Ϥ̯ ϪΑ ϭ ϩΪϧΎθ̯ ήϘϓ ϪΑ ˬ $1'6 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϑΎθ̰ϧ΍ ̶Ϡϣ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ΍ ̵΍ήΑ ̵Ύϫ ζ̰Ϥθ̯ ˬ̵ήθΑ ̶ΗΎΒΛ ̶Α ϩΎ̴Ηή̡ έΩ ήΘθϴΑ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϳϮϟϭ΍ ̵΍έ΍Ω ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϞϳΎδϣ ‫؝‬ΪϨϫΪϧΎθϧ ˬϩΪϳΩή̳ ΐΗήϣ ΪϳΎϤϨϴϣ ΍έ ΖϴϟΎόϓ ϭ ̶δϴϟΎ̡ ήΘθϴΑ ϪΟϮΗ ΏΎΠϳ΍ Ϫ̯ Ζγ΍ ϞϳΫ ΪϫΩ ρϮϘγ ̶ΘΨΑΪΑ ϭ ̶ϋΎϤΘΟ΍ x

Growing population Million people

ΖϴόϤΟ ϭ ΩΎμΘϗ΍ ˬϪϴϓ΍ήϐΟ Ύϴγ΁ ΰ̯ήϣ έΩ ϰ̰θΧ ϪΑ ρΎΤϣ ̮θΧ ϪϤϴϧ έϮθ̯ ̮ϳ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΪϨ̰ϴϣ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ϊΑήϣ ήΘϣϮϠϴ̯ ˱ΎΒϳήϘΗ ‫؞‬ΣΎγ Ϫ̯ Ζγ΍ ϭ ˬϕήη ϝΎϤη ϰϟ΍ ΏήϏ ΏϮϨΟ ί΍ ήΘϣϮϠϴ̯ 1300 έϮθ̯ Ϧϳ΍ Ω΍ΪΘϣ΍ ϕήη ΏϮϨΟ ̶ϟ΍ ΏήϏ ϝΎϤη ί΍ ήΘϣϮϠϴ̯ 600 ˱ΎΒϳήϘΗ έΩ ̱έΰΑ ΕϭΎϔΗ ΎΑ ˬΪηΎΒϴϣ ϰϳ ϩέΎϗ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ϢϴϠϗ΍ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ί΍ ϭ ή̴ϳΩ Ϟμϓ ϪΑ Ϟμϓ ̮ϳ ί΍ ˬΐη ϭ ίϭέ Εέ΍ήΣ ‫؞‬ΟέΩ έΩ Ϊϳή̳ ϰΘϧΎγ ϪΟέΩ –20 ϦϴΑ ˬή̴ϳΩ ‫؞‬ϘτϨϣ ΎΗ ̵΍ ϪϘτϨϣ ϰΘϧΎγ ϪΟέΩ –20 ϰϔϨϣ ϰϟ΍ ϭ ˬΖδ̡ ̵Ύϫ Ϧϴϣί έΩ ϥΎΘδΑ ΎΗ ϰϟΎδ̰θΧ ΪηΎΑ ̶ϣ ϰϧΎΘδϫϮ̯ ΕΎΣΎγ έΩ ϥΎΘδϣίέΩ Ϊϳή̳ ˬ2001–1999 ϯΎϬϟΎγ ϰϟΎδ̰θΧ ΪϨϧΎϣ ˬϡϭ΍ΪΘϣ ϭ ΪϳΪη ϯΎϫ Ϟμϓ έΩ Ζγ΍ ϪΘη΍Ω ϪόϣΎΟ ϭ Ζδϳί ςϴΤϣ ϯϻΎΑ ΩΎϳί Ε΍ήϴΛΎΗ ΍έ ϩϮϴϣ ΕϼλΎΣ ˴΍ήΜ̯΍ Ζϋ΍έί ˬΖϗϭ ̶Α ̵Ύϫ Ϫϟ΍̫ ˬέΎϬΑ ΐΟϮϣ Εέ΍ήΣ ‫؞‬ΟέΩ ϦΘϓέ ΪϨϠΑ Ϫ̰ϴϟΎΣέΩ ΩίΎδϴϣ έήπΘϣ έΩ ΕϻϮμΤϣ ϯήϳά̡ ΐϴγ΁ ζϳ΍ΰϓ΍ ϭ Ύϫ Ώϼϴγ ϥΪη ήϳί΍ήγ ΩΩή̴ϴϣ ϰόϴΒσ ΙΩ΍ϮΣ ήΑ΍ήΑ

7

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ϭ Εϼ̴ϨΟ ˬΎϫ ϩΎ̳΍ή̩ ΎϬ̯ΎΧ ϭ Ζϋ΍έί ˬϦϴϣί ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ̵ήϬη Ζδϳί ςϴΤϣ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ϭ ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁

x x x x x

̶Το΍ϭ ήϳϮμΗ ϥΩέϭ΁ ΖγΪΑ ˬ̭Ϊϧ΍ ΕΎϣϮϠόϣ ϦΘη΍Ω ΎΑ Ε΍ΪϫΎθϣ ϥ΍ΪϘϓ Ζγ΍ Ϟ̰θϣ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϧϮϨ̯ Ζϴόοϭ ί΍ ωΎοϭ΍ ϭ ϢϴϠϗ΍ ˬζΣϭ ΕΎϴΣ ˬΕϼ̴ϨΟ ˬΎϫ ΎϳέΩ ̮ϴΗΎϤΘδϴγ ΕϻΎΣ ΎΑ ϪδϳΎϘϣ ϊϧΎϣ ˬϪΘηά̳ ϝΎγ 30 ̶ΘΣ 10 ˬ5 έΩ ̵ϮΟ Ζόγϭ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶̳ ϩΩϮϟ΁ ϊΑΎϨϣ ΩέϮϣ έΩ ΩΩή̴ϴϣ ̶ϧϮϨ̯ ΕΎϣϮϠόϣ ˬν΍ήϣ΍ ϭ ϪϣΎϋ ΖΤλ ΎΑ ϥ΁ ρΎΒΗέ΍ ΰϴϧ ϭ ϥ΁ ϝΎϘΘϧ΍ ϭ ̶̳ΩϮϟ΁ ΙϮϠΗ ϭ ζϳΎγήϓ ‫؝‬ί΍Ϊϧ΍ ΩέϮϣ έΩ Ωέ΍Ω ΩϮΟϭ ϢϬΒϣ ̭Ϊϧ΍ έΎϴδΑ ΕΎϣϮϠόϣ ˬϥ΁ ̵ΩΎμΘϗ΍ ̵Ύϫ ΪϣΎϴ̡ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϭ Ϧϴϣί έΩ Ϫ̯ Ζγ΍ Ϟ̰θϣ ˬ̶ϓΎ̯ ΎΘϳΩ ΕΎϣϮϠόϣ ϥϭΪΑ Ζγ΍ ΩϮΟϮϣ ̶όϴΒσ Ε΍ήτΧ ήϳΎγ ϭ Ύϫ ̶ϟΎδ̰θΧ ˬϩΪϤϋ ̵Ύϫ Ώϼϴγ ΩέϮϣ Ϧϴϣί ήϳί ϭ ΢τγ Ώ΁ Ζϴϔϴ̯ ϭ ΖϴϤ̯ ̶ΑΎϳίέ΍ ΩϮϤϧ ̶ϨϴΑ ζϴ̡

Gross domestic product Total GDP, billion current US dollars

Changing structure of the gross domestic product

GDP per capita, US dollars

2003 2004 2005 2006 2007

ΖΒΛ ̵ΩΎμΘϗ΍ ΕΎΒγΎΤϣ έΩ ˬ̶ϧϮϧΎϗ ήϴϏ ΖϴϟΎόϗ ̮ϳ ΚϴΤϨϣ ϭ ΎϬϧ΁ ΎΑ ρΎΒΗέ΍ ΪηΎΑ ̶ϣ ϥ΍ήϳ΍ ΏήϏ έΩ ϭ ˬ ϥΎΘδ̯Ύ̡ ΏϮϨΟ ΖϤδϗ ϦϴΑ ήΘϣ ̶Ϡϣ 250 ϪϧϻΎγ ϥ΍έΎΑ εΰϳέ ̶ϋϮϤΠϣ ςγϭ΍ Ωέ΍Ω ϩΪϤϋ ήϴΛ΄Η ̵έ΍ΪϳήΧ ΕέΪϗ ϭ Ϊϳ΍Ϯϋ ̵ϻΎΑ ̶ϟϭ ˬΩϮθϴϤϧ ϊΑΎϨϣ ϩΪϨϳ΁ ϭ ̶ϧϮϨ̯ ϩΩΎϔΘγ΍ ˬωϮϤΠϣ έΩ ̶ϧΎϬΟ ήΘόϴγϭ ϊϣ΍ϮΟ ΕΎϋΎϔΗέ΍ έΩ ήΘϣ ̶Ϡϣ 1200 ί΍ ˬΩέ΍Ω ΕϭΎϔΗ έϮθ̯ ϒϠΘΨϣ ̵Ύϫ ΩΎϳί Ω΍ΪόΗ Ύϣ΍ Ϊϧέ΍Ϊϧ ΩϮΟϭ ̱έΰΑ ̵Ύϫ Ϫ̰ϳήΑΎϓ έϮθ̯ ϞΧ΍Ω έΩ Ύϫ ζϟΎ̩ ϪΑ ̶ϳϮ̳ ΦγΎ̡ ΖϳήΛΆϣ ΰϴϧ ϭ ˬ̵ίήϣ΍ήϓ ϭ ̶Ϡϣ ̶όϴΒσ ΏήϏ ΏϮϨΟ έΩ ήΘϣ ̶Ϡϣ 60 ςϘϓ ΎΗ ϪΘϓή̳ ̶ϗήη ϝΎϤη ήΗΪϨϠΑ ΪϳΎϤϧ ̶ϣ ϦϴϴόΗ ˬ ΍έ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̭ήΘθϣ Ε΍ήτΧ ϭ ζ̯ϭΪϨϫ ̵Ύϫ ϩϮ̯ έΩ Ϣ̯ ΎΘΒδϧ ΢τγ ί΍ ϪϧϻΎγ ήϴΨΒΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ϥΎ̯Ω Ω΍ΪόΗ ιϮμΨΑ Ϊϧ΍ ΩϮΟϮϣ ̮̩Ϯ̯ ϭ ςγϮΘϣ ΕΎΠϧΎΧέΎ̯ ήΘϣ ̶Ϡϣ 1800– ΪϨϠΑ ΢τγ ̶ϟ΍ ήΘϣ ̶Ϡϣ 1200–900) Ζγ΍ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ ̮̩Ϯ̯ ̵Ύϫ ϝΎγ έΩ ϥΎΒϟΎσ ρϮϘγ ί΍ ΪόΑ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ΩΎμΘϗ΍ Ζϴόοϭ ΪηΎΒϴϣ ΕϭΎϔΘϣ ˬΏϮϨΟ ϭ ϝΎϤη ϥ΍ίϮγ ϭ ̮θΧ ̵Ύϫ ΖηΩ έΩ 2005–1990 ΪϳΪη ̶ϟΎγ ̮θΧ ϥΎϣί ϭ ̲ϨΟ ϥΎϳήΟ έΩ GDP Ϫϧ΍ήγ κϟΎΧ ήϴϏ ΪϳΎϋ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ΩϮΒϬΑ ˬ2001 ΩΪόΘϣ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ̶ϳ΍ή̴Ϥϫ ϭ ̶ϧΎΘδϫϮ̯ ̶̴ΘδΟήΑ ϞϴϟΩ ϪΑ ˬΩϭΪΤϣ Ζθϴόϣ ϞϳΎγϭ ϭ ̶ΘϴϨϣ΍ ̶Α ϞϴϟΩ ϪΑ ϥΎϐϓ΍ ϥϮϴϠϴϣ 5 ˴ΎΒϳήϘΗ ˬΖγ΍ ϩΩϮϤϧ Ϊηέ ϮδϨϳ΍ ϪΑ 2002 ϝΎγ ί΍ %11 ‫؝‬ί΍Ϊϧ΍ ϪΑ ζηϮ̡ ˬΎϫ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ Ώ΍άΟ ωϮϨΗ ϦΘη΍Ω ΎΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬ̶ϤϴϠϗ΍ ΪϧΪη ΎΠϴΑ έϮθ̯ ϞΧ΍Ω έΩ ή̴ϳΩ ϥϮϴϠϣ 5 ΪϨΘϔ̳ ̭ήΗ ΍έ έϮθ̯ Ϊμϴϓ ί΍ ΩΎμΘϗ΍ ̶όϗ΍ϭ Ϊηέ –2006 ϝΎγ έΩ Ϫ̩ ή̳΍ ϭ ̶ϳΎϴϓ΍ήϐΟ ΕΎϴλϮμΧ ΪϟΎΒϴϣ ΩϮΧ ϪΑ ˬΏ΁ ϊΑΎϨϣ ϭ ˬ̶Ϩϴϣί ϥΎΘδ̯Ύ̡ έΩ ΖϧϮ̰γ ϪΑ έϮΒΠϣ ϥΎη ϥϮϴϠϴϣ 3 ϦϳήΟΎϬϣ ΖϳήΜ̯΍ ϪΑ ήΘθϴΑ Ϊηέ ΩϮΑ ΪϨϠΑ ϪϘτϨϣ έΩ ϢϬϧ΁ ΎΑ ˬϩΪη ϩΩ΍Ω ϥΎθϧ ήΘϨϴϳΎ̡ ̵ΩΎμΘϗ΍ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ κϴμΨΗ έΩ έϮθ̯ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϊϳίϮΗ ̶ϟΎϘΘϧ΍ ΖϣϮ̰Σ βϴγΎΗ ί΍ ΪόΑ ΪϧΪη ϥ΍ήϳ΍ έΩ ϥϮϴϠϴϣ ϭ ϭ ̶ϓΎθ̰ϧ΍ ̵έΎ̰Ϥϫ ̶ϧΎΒϴΘθ̡ ΎΑ ΩΪΠϣ έΎϤϋ΍ ̵Ύϫ εϼΗ ΐΒγ ˬΕΎϴϧΪόϣ ϭ ̶Ϡ̴ϨΟ ΕϻϮμΤϣ ˬ̶η΍Ϯϣ εή̩ ˬΕΎΟ ϪϠϏ Ζθ̯ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ β̰όϨϣ ϥϮϨ̯΍ ΪϧΩϮϤϧ ίΎϏ΁ ΕΩϮϋ ϪΑ ϦϳήΟΎϬϣ Ϧϳ΍ ˬ̶Βδϧ ΕΎΒΛ ‫؝‬ΩΎϋ΍ ϭ ϭ %32 Ζϋ΍έί ΪηΎΑ ̶ϣ Ζϋ΍έί έϮΘ̰γ έΩ ΩΪΠϣ ΩϮΒϬΑ ϝΎγ έΩ Ύϣ΍ Ϊϧ΍ ϩΩϮϤϧ Ζθ̳ίΎΑ ϥΎϐϓ΍ ήΟΎϬϣ ϥϮϴϠϴϣ 3 ί΍ ήΘθϴΑ GDP Ϫϧ΍ήγ κϟΎΧΎϧ ΪϳΎϋ έΩ ϩΪϤϋ ζΨΑ ϭΩ %38 ΕΎϣΪΧ 2 ϥΎΑΰϴϣ ̵Ύϫ Ϯθ̯ έΩ Ϣϫ ίϮϨϫ ϪψΣϼϣ ϞΑΎϗ Ω΍ΪόΗ ̮ϳ ˬ IMF ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̶ϬΟϭ ϕΪϨλ ϖΑΎτϣ ΪηΎΒϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬϥΎΘδϨϤ̯ήΗ ϝΎϤη έΩ ˬήϴΜ̯ ̵Ύϫ ϪϳΎδϤϫ ̵΍έ΍Ω ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΪϧΩϮΑ ϥ΍ήϳ΍ έΩ ϭ ϥΎΘδ̯Ύ̡ έΩ ϥϮϴϠϴϣ Ϟϴ̰θΗ ΍έ Ϫϧ΍ήγ κϟΎΧΎϧ ΪϳΎϋί΍ %50– ̭ΎϳήΗ έϮΘ̰γ ϭ ϕήη έΩ ˬ Ϧϴ̩ ϕήη ΏϮϨΟ έΩ ˬϥΎΘδ̰ΟΎΗ ϭ ϥΎΘδ̰Αί΍ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

8

ϩΪϨϳ΁ ± ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϝϭήΘϨ̯ ϩέ΍Ω΍

ΪϨΑΎϴϣ ΩϮΒϬΑ ϪΘγϮϴ̡ έϮτΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̵Ύϫ ̶δϴϟΎ̡ ̶Ϡϣ Ζϴϓήχ ̵ΎϘΗέ΍ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣίΎϴϧ ̵ΩϮΧ ̶ΑΎϳίέ΍ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ̶Ϡϣ ϞϤϋ ϪϣΎϧήΑ ϭ NCSA ̶ϧΎϬΟ Ζδϳί ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ̵΍ήΑ ϞϴϤ̰Η 2008 ̵έϭήΒϓ έΩ Ϫ̯ ˬ NAPA ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ΎΑ ̵έΎ̳ίΎγ ϥϮϴδϧ΍ϮϨ̯ ϖϴΒτΗ ΩέϮϣ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζϓήθϴ̡ί΍ ̵΍ ϪλϼΧ ˬΪϧΪη ϭ UNCBD ΕΎϴΣ ωϮϨΗ ΖχΎϔΣ ˬ UNFCCC ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ϥ΁ ̵ήγΎΗήγ ΖϴόϗϮϣ ϭ UNCCD ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ ϥϮϴδϧ΍ϮϨ̯ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ ΪϨ̰ϴϣ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̶Θδϳί ςϴΤϣ Ϫλήϋ έΩ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ςγϮΗ Ϫ̯ ANDS ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶Ϡϣ ̶θΨΑ ΚϴΤϨϣ ϝ Ύγ έΩ ˬ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̵έϮΘ̰γ ̭ήΘθϣ ί΍Ϊϧ΍ Ϣθ̩ ˬϩΪϳΩή̳ ΩΎΠϳ΍ ANDS ϪϠΣήϣ ί΍ ΖϴϟΎόϓ ϥΎϨ̪Ϥϫ ΪϫΪϴϣ ϥΎθϧ ΡϮοϭ ϪΑ ΍έ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ˬ̶Ϡϣ ϑ΍Ϊϫ΍ ϪΑ ϥΪϴγέ ΖϬΟ ΍έ ̶μΨθϣ ΕΎψΣϼϣ ϭ Ύϫ Ω΍Ϯϣ ̶ΑΎϳίέ΍ ΪϳΎϤϨϴϣ ΩΎϬϨθϴ̡ MDGs ϩέ΍ΰϫ ̶ϓΎθ̰ϧ΍ ϑ΍Ϊϫ΍ ήϴΛ΄Η έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϴϤϫ΍ ϥίϭ ϦϴϴόΗ έΩ ϥίϭ΍ ‫؝‬ΪϨϫΎ̯ ΏήΨϣ ̶ΑΎϳίέ΍ ΩέϮϣ έΩ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ̮Ϥ̯ ˬϥϭίϭ΍ ήθϗ ̵ϻΎΑ ̶ϧΎϬΟ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮ̰ϳ΍ ήΛΎ̰Θϣ Ϣ̯΍ήΘϣ ΕΎΣΎγ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ Ϫ̰Βη Ϣϴ̰ΤΗ ̵΍ήΑ ΕΎηέΎϔγ ‫؞‬ϴϬΗ έΩ ΰϴϧ ϭ ˬΖχΎϔΣ Ζϴϓήχ ϭ ˴ Ύϫ ΎΘγϭέ έΩ ϪΟϭήϣ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ ‫؞‬ϳϮϘΗ ϭ ϩΪη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ ΕέϮλ ϊϣΎΟ έΎϴδΑ έΎ̯ ˬ ϞΤϣ ϡΩήϣ Ζ̯έΎθϣ ΎΑ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ

ΪϳΪΟ ‫؞‬Ϙϳήσ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ̶δϴϟΎ̡ ̵΍ήΑ Ζγ΍ ϪΘϓή̳ ϭ ˬ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ̵έϮΘ̰γ ̭ήΘθϣ ‫؞‬ϧϮϤϧ ΎΗ ϩΪη Ρήσ ΪϳΎϤϧ ̶̳Ϊϴγέ Ζδϳί ςϴΤϣ ΐϳήΨΗ ̶γΎγ΍ Ϟϣ΍Ϯϋ ϪΑ ΰϴϧ 9

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Ζδϳί ςϴΤϣ ϪΑ ρϮΑήϣ ̵ΪϴϠ̯ ΖϴϟΎόϓ 18 ϞϴϤ̰Η ΖϴϟϮΌδϣ ϩέ΍Ω΍ ‫؝‬έ΍Ω΍ ˬϩΪϨϳ΁ ̵ΎϬϟΎγ έΩ ˬ˴ΎΘΠϴΘϧ Ωέ΍Ω εϭΪΑ ΍έ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϭ Εέ΍ίϭ ήϳΎγ έΎϨ̯ έΩ ˬ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ̵έ΍ΪϟΎϣ ϭ ˬ̵έΎϴΑ΁ ˬ Ζϋ΍έί Εέ΍ίϭ ΪϨϧΎϣ ̵έϮΘ̰γ ̵Ύϫ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ϭ ˬ MEW Ώ΁ ϭ ̵̫ήϧ΍ Εέ΍ίϭ ˬ MAIL) ΩΎϬϧ ί΍ ̶̰ϳ ˬ ANDMA ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶όϴΒσ ΙΩ΍ϮΣ ΎΑ ϩίέΎΒϣ ϪΑ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ϪΑ Ϫ̯ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ ̵ΰ̯ήϣ ̵Ύϫ ΪϳΎϤϧ ̶̳Ϊϴγέ ΎϬϧΎϐϓ΍ ΖόϔϨϣ έ΍ϮΘγ΍ ̶γΎγ΍ Ϟλ΍ 13 ήΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ΪϳΪΟ ϥϮϧΎϗ ϪϤϫ Ϫ̯ ΪηΎΒϴϣ ϩΩΎϣ ϭ Ϟμϓ 9 ̵΍έ΍Ω ϥϮϧΎϗ Ϧϳ΍ Ζγ΍ ˬϝΎΜϣ έϮτΑ ΪϳΎϤϨϴϣ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ‫؝‬ΪϤϋ ̵Ύϫ ̶ϧ΍ή̴ϧ Ύϫ ϪϟΎΑί ϢϴψϨΗ ϭ ̶̳ ΩϮϟ΁ ϝϭήΘϨ̯ ̶ϤϴψϨΗ Ϧϴϧ΍Ϯϗ ϪΑ Ϟμϓ ϭ ̵έ΍ΪϬ̴ϧ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ̵ϻΎΑ 6 Ϟμϓ ˭ΪϳΎϤϨϴϣ ̶̳ Ϊϴγέ ϒϳΎχϭ ϥϮϧΎϗ Ϧϳ΍ ˬωϮϤΠϣ έΩ Ωέ΍Ω ΰϴ̯ήΗ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ̵Ύϫ ΖϴΣϼλ ϭ ϩΪϨϨ̯ ̵ήΒϫέ ‫؝‬έ΍Ω΍ ΚϴΤϨϣ ΍έ ϩέ΍Ω΍ Ϧϳ΍ ζϘϧ ϭ ϩΩϮϤϧ Ϧϴϴόϣ ΍έ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̵Ύϫ ̶δϴϟΎ̡ ΕέΎψϧ ϭ ϢϴψϨΗ ˬϖϴΒτΗ ˬΡήσ ̵΍ήΑ ̵Ύϫ ̵έΎ̰Ϥϫ ‫؝‬ΪϨϨ̯ ̲Ϩϫ΁ Ϣϫ ‫؝‬έ΍Ω΍ ΚϴΤϨϣ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΪϴΣϮΗ ˬ ΞϳϭήΗ ̵΍ήΑ ΩίΎδϴϣ κΨθϣ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ˬ̶ΘϟϭΩ Ε΍έ΍Ω΍ ήϳΎγ ΎΑ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϞϳΎδϣ ήΘθϴΑ ̶̴Ϩϫ΁ Ϣϫ ϭ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶̴Ϩϫ΁ Ϣϫ ‫؞‬ΘϴϤ̯ Ζδϳί ςϴΤϣ ϥϮϧΎϗ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ΩΎΠϳ΍ ΍έ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶ΗέϮθϣ ̶Ϡϣ ̵΍έϮη

ϩέ΍Ω΍ ‫؞‬λήϋ έΩ ϢϬϣ Ωέϭ΁ ΖγΩ ϦϳΪϨ̩ ΪϫΎη ˬϪΘηά̳ ϝΎγ ΞϨ̡ Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ Ζγ΍ ϩΩϮΑ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϝϭήΘϨ̯ ςϴΤϣ ίΎγ ̶δϴϟΎ̡ ‫؝‬έ΍Ω΍ ΚϴΤϨϣ ˬ2005 ϝΎγ έΩ NEPA) ˬ̶̴Ϩϫ΂Ϥϫ ˬϢϴψϨΗ ̵Ύϫ ΖϴϔϠ̰ϣ ΎΗ ΪϳΩή̳ ΩΎΠϳ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϡ΍ή̳ϭή̡ ̶̰ϴϨΨΗ ̮Ϥ̯ ΎΑ ΪϳΎϤϧ Ύϔϳ΍ ΍έ άϴϔϨΗ ϭ ΕέΎψϧ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ϥϮϧΎϗ Ϧϴϟϭ΍ ˬ UNEP ΪΤΘϣ ϞϠϣ Ζδϳί ςγϮΗ 2005 ήϴΧ΍ έΩ ϭ ΪϳϮδΗ ̶ΗέϮθϣ ϞΣ΍ήϣ ̶σ ί΍ ΪόΑ ̶Ϡϣ ̵΍έϮη ςγϮΗ ϥϮϧΎϗ Ϧϳ΍ ˴΍ΪόΑ ΪϳΩή̳ ΢ϴηϮΗ έϮϬϤΟ βϴ΋έ ϥ΁ ̶ϳΎϬϧ ϦΘϣ ϭ ϩΪϳΩή̳ ϞϳΪόΗ ϭ ήψϧ ΪϳΪΠΗ ΖϗϮϧ΁ Ϟϴ̰θΗ ϩίΎΗ

25 ΥέΆϣ ˬ912 ϩέΎϤη ̶Ϥγέ ‫؝‬ΪϳήΟ έΩ ϝΎγ Ϟϳ΍ϭ΍ έΩ ‫؞‬όϣΎΟ ΖϳΎϤΣ ΎΑ ˬϥ΁ήΑ Ϊϳΰϣ Ϊϴγέ ήθϧ ϪΑ ϝΎγ ̵έϮϨΟ ̵ΎϘΗέ΍ ϒϠΘΨϣ ̵Ύϫ ζΨΑ έΩ ̵ΩΪόΘϣ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ˬϖϴΒτΗ ΩΪΠϣ ‫؝‬ΩΎϋ΍ ϭ ̵ίΎδ̯Ύ̡ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶ΑΎϳίέ΍ ˬΖϴϓήσ ϪϣΎϨϘϓ΍ϮΗ ϭ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ϢϬϣ ̵Ύϫ ϥϮϴδϧ΍ϮϨ̯ ϭ ΐϳϮμΗ Ϊϧ΍ ϩΪϴγέ ˯Ύπϣ΍ ϪΑ ̵ΪΣήγ΍ήϓ ̵Ύϫ ̵έΎ̰Ϥϫ ̵Ύϫ ˬ2008 ϝΎγ έΩ ANDS ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϑΎθ̰ϧ΍ ̶Ϡϣ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ΍ ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ˬΖϳϮϟϭ΍ ̵΍έ΍Ω ̵ΎϫέϮΘ̰γ ϭ ϞϳΎδϣ ήϳΎγ έΎϨ̯ έΩ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ ϮϠΟ ϪΑ ̶γΎγ΍ ϡΎ̳ ̮ϳ ΚϴΤϨϣ ˬϥ΁ ΖχΎϔΣ ϭ ̶Θδϳί έΩ ˬ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ Ϫ̯ Ωϭήϴϣ ϊϗϮΗ ̶ϤϬϣ ζϘϧ ANDS ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϑΎθ̰ϧ΍ ̶Ϡϣ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ ΕΎ̯Ϯ̩ έΎϴΘΧ΍ ϭ ΖϴΣϼλ ˬΎϣ΍ ΪϳΎϤϧ Ύϔϳ΍ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ έΩ ΍έ Ϧϳ΍ ˬΖδϳί ςϴΤϣ ϥϮϧΎϗ ϖΑΎτϣ Ωέ΍Ω ήΘθϴΑ Ζόγϭ ϩέ΍Ω΍ Ϧϳ΍

̵ΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ

̵ϻΎΑ Ε΍ήΛ΍ ˬΏ΁ έ΍ΪϳΎ̡ ϢϴψϨΗ ˬΖϋ΍έί έΩ Ώ΁ ϩΩΎϔΘγ΍ Ώ΁ ϪΑ ΩϭΪΤϣ ̶γήΘγΩ ˬ̶Ϩϴϣί ήϳί Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϭ ̵έΎϴΑ΁ ̮θΧ ˬΎϫ ϝΎ̪Ψϳ ϥΪη ΏϭΫ ˬΖη΍ΪϬΑ ϭ ̭Ύ̡ ̶ϧΪϴϣΎη΁ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ Ε΍ήΛ΍ ή̴ϳΩ ϭ ˬΎϫ ϞϴϬΟ ϥΪη

Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ήϴϴϐΗ ˬϢϬϧ΁ ΎΑ ˬΪϨηΎΑ ̶ϣ ̵ΰ̯ήϣ ̵Ύϴγ΁ ‫؞‬ϘτϨϣ ˬωϮϤΠϣέΩ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵΍ήΑ ©Ώ΁ ̶ΗΎϴΣ ̵Ύϫ ΝήΑª Ύϫ ϩϮ̯ ΪϨϳΎϤϨϴϣ ΪϳΪϬΗ ΍έ Ώ΁ Ϧϴϣ΄Η ˬΏ΁ ϊΑΎϨϣ κϗΎϧ ϢϴψϨΗ ϭ ΪϳΪη ̶ϟΎγ ̮θΧ ˬϩϮ̯ ̵Ύϫ ϝΎ̪Ψϳ ϥΪη ΏϭΫ ϢϴϠϓ΍ ϊΒϨϣ Ϧϳ΍ ϪΑ ̶γήΘγΩ ˬΏ΁ ̵Ύϫ ήϬϧ ϦΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ϭ ̲ϨΟ ί΍ ̶ηΎϧ ̵έΎϴΑ΁ ̮̩Ϯ̯ ϭ ̱έΰΑ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ̶ϧ΍ήϳϭ Εϼ̰θϣ ϪΑ ϭ Ϊϧ΍ ϖϴΒτΗ ϝΎΣ έΩ ̶ϳΎϳέΩ ϩίϮΣ ϢϴψϨΗ ϭ ̵ίΎγ ίΎΑ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ˬΎϣ΍ Ζγ΍ ϩΩ΍Ω ζϫΎ̯ ΍έ ̶γΎγ΍ ΍ήϓ ̵Ύϫ ̵έΎ̰Ϥϫ ˬϩΪϳΩή̳ ΐϳϮμΗ ΩϮθϴϣ ΖϳΎϤΣ ΐγΎϨϣ Ε΍έ΍Ω΍ ϑήσ ί΍ Ϫ̯ ΪϳΪΟ ϥϮϧΎϗ ΪϨϳΎϤϨϴϣ ̶̳Ϊϴγέ Ώ΁ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϪΑ ήΘϬΑ ̶γήΘγΩ Ϊϧήϴ̴ϴϣ Ϟ̰η ΞϳέΪΗ ϪΑ ̶Α΁ ϕήΑ ϭ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ ΩέϮϣ έΩ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̵ΪΣήγ ΪηΎΒϴϣ ϩΪϤϋ ΖϳϮϟϭ΍ ̮ϳ ˬ̶ϳΎΘγϭέ ϭ ήϬη ϡΩήϣ ̵΍ήΑ ̶ϧΪϴϣΎη΁ ̶Τλ

̶πόΑ ΪϨϳΎϤϧ Ζθ̯ ΍έ ϥΎθϳΎϫ Ϧϴϣί ΪϨϧ΍ϮΘϴϤϧ ϦϤΌτϣ Ώ΁ ‫؞‬ϴϬΗ 80% ί΍ ήΘθϴΑ ˬϥΎϨ̪Ϥϫ ΪϫΪϴϣ Ϟϴ̰θΗ ΍έ GDP Ϫϧ΍ήγ ϡΩήϣ ϩΎϓέ ϭ ΖΤλ ΪϴϠ̯ ϭ έϮθ̯ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϦϳήΗ ϩΪϤϋ ί΍ Ώ΁ ΪϨϧΎϣ ± Ϊϧ΍ ̶̰Θϣ Ϧϴϣί ήϳί Ώ΁ ϪΑ ˴΍ΪϳΪη ̵έΎϴΑ΁ ̵΍ήΑ Ϫ̯ ΕΎϳϻϭ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ΪϨηΎΒϴϣ ϝϮϐθϣ ΕΎϧ΍ϮϴΣ ‫؞‬ϴΑήΗ ϭ Ζϋ΍έί έΩ ΖϴόϤΟ ˬϥΎϬΟ ̵Ύϫ έϮθ̯ ήϳΎγ ΪϨϧΎϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ΪηΎΒϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˴ ϥΎ̳ίέ΍ ϭ ΪϨϤϠϫ ˬ̶ϧΰϏ ΪηΎΒϴϣ ήϳά̡ ΐϴγ΁ ˴΍ΪϳΪη ˬΏ΁ ΩϮΒϤ̯ ‫؞‬ϴΣΎϧ ί΍ Ώ΁ ΖϳΩϮΟϮϣ ϡΪϋ Ύϳ Ζϴϔϴ̯ ΎΑ Ώ΁ ϪΑ ̶γήΘγΩ ˬΖϳΩϮΟϮϣ ϭ ̶ϟΎδ̰θΧ ϭ Ϊϧ΍ ήϳά̡ ΐϴγ΁ ϼϤϋ ϥϮ̩ ΪηΎΑ ΕήΟΎϬϣ ‫̯؞‬ήΤϣ ‫؝‬Ϯϗ Ύϳ ωίΎϨΗ ϞϣΎϋ ̮ϳ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ Ωέ΍ά̴ϴϣ ήΛ΍ ϡΩήϣ Ζθϴόϣ ̵ϻΎΑ ˴ΎϤϴϘΘδϣ Ώ΁ ΩϮΒϤ̯ ˴ ϩΩΎϔΘγ΍ ϥΪϴϣΎη΁ ϭ ̵έΎϴΑ΁ ̵΍ήΑ Ώ΁ ΐό̰ϣ ήΘϣϮϠϴ̯ 20 ΎΒϳήϘΗ έΩ ιϮμΨΑ ϥ΁ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ˬΩέ΍Ω ̮θΧ ϢϴϠϗ΍ ̮ϳ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϴγ΁ έΩ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϪΑ ̶γήΘγΩ ˬ̵ϮϘτϨϣ ήΘόϴγϭ ϪϧΎϤϴ̡ ϪΑ %15–10 ϭ ˬ Ϧϴϣί ΢τγ ί΍ Ώ΁ %90–85 ϞϣΎη Ϧϳ΍ ΩϮθϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ %80 ί΍ ζϴΑ ΪηΎΒϴϣ Ϣ̯ ̶ϟΎγ ̮θΧ ϥΎϣί ΕΎϋίΎϨϣ ̶ϠΤϣ ζϨΗ ϊΒϨϣ ̮ϳ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϭ ̵ΰ̯ήϣ Ύϫ ΎϳέΩ ί΍ ̶ηΎϧ Ώ΁ %99 ί΍ ΩϮθϴϣ Ϧϴϣί ήϳί ϊΑΎϨϣ ί΍ ϥ΁ ήγ ˬήΘϣ ί΍ ζϴΑ ΕΎϋΎϔΗέ΍ έΩ ζ̯ϭΪϨϫ ̵Ύϫ ϩϮ̯ έΩ ϦϴΑ ςΑ΍ϭέ έΩ ϑϼΘΧ΍ ϊΒϨϣ ̮ϳ ϭ ˬ ΕΎόϤΘΠϤϟ΍ ϦϴΑ ϭ ̵Ω΍ήϔϧ΍ ˬ̶Ττγ ϭ ϖϴϤϋ ̵Ύϫ ήϔϳϮ̯΍ ϭ Ύϫ ΰϳέΎ̯ ˬΎϫ ϪϤθ̩ ˬΎϫ ήϬϧ ϭ ˬΪϨϳΎϤϨϴϣ ϞϤϋ ̶όϴΒσ ήϳΎΧΫ ΚϴΤϨϣ Ύϫ ϩϮ̯ Ϧϳ΍ Ωήϴ̴ϴϣ ϪϤθ̩ ̵Ύϫ έϮθ̯ ϦϴΑ ςΑ΍ϭέ ϭ ˬ̵έΎϴΑ΁ ϭ ̶Α΁ ϕήΑ ̵Ύϫ ϪϠδϠγ ϝϭΪϟ΍ Ωέ΍Ω ϝΎϤΘΣ΍ Ώ΁ ϩΩΎϔΘγ΍ ΩϮη ̶ϣ ϝΎϤόΘγ΍ Ζϋ΍έί ΪλΎϘϣ ̵΍ήΑ ϥΪη ΏϭΫ έΎϬΑ έΩ ˬΎϫ ϑήΑ ϦΘηΎΒϧ΍ ϖϳήσ ί΍ ϥΎΘδϣί έΩ ϭ ΩΩή̳ Ώ΁ ϥΎϳΎ̡ ϭ Ώ΁ ϻΎΑ ϭ Ζϋ΍έί ̵΍ήΑ ‫؝‬ΪϨϳ΍ΰϓ ̵ΎοΎϘΗ ϞϴϟΩ ϪΑ ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϝΎγ έΩ Ϫ̯ ΪϤΠϨϣ ̵Ύϫ Ώ΁ ̶ϳΎϫέ ΎΑ ϥΎΘδΑΎΗ έΩ ϭ ˬϥ΍έΎΑ εΰϳέ ϭ ϑήΑ ΪΑΎϳ ζϳ΍ΰϓ΍ ˬ̶ΘόϨλ ϭ ̵ήϬη ΰ̯΍ήϣ ϥΎϨ̪Ϥϫ ‫؝‬ίϮΣ ΩϮθϴϣ Ύϫ ΎϳέΩ έΩ ˬΏ΁ ϥΎϳήΟ ϡϭ΍ΪΗ Κϋ ΎΑ Ύϫ ϝΎ̪Ψϳ ί΍ ̭ήΘθϣ ϥΎΘδϨϤ̯ήΗ ϭ ˬϥΎΘδ̰Αί΍ ˬˬϥΎΘδ̰ΟΎΗ ΎΑ Ϫ̯ ˬϮϣ΁ ̶ϳΎϳέΩ ΍Ϯϫ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ Εέ΍ήΣ ‫؞‬ΟέΩ ϭ ήϴΧ΍ ̵Ύϫ ̶ϟΎδ̰θΧ ‫؞‬ϠδϠγ ήϴϴϐΗ ΖϠϋ ϪΑ Ϫ̯ ϩΩ΍Ω ζϫΎ̯ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ ϝΎ̪Ψϳ ϢΠΣ ˬ ϥΎγϮϧ έΩ ήϴΧ΍ ϝΎγ 30 ̶σ έΩ ˬ̵έΎϴΑ΁ ΖΤΗ ̶ϋϮϤΠϣ ‫؞‬ΣΎγ ϭ ϩΩϮϤϧ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̭ΎΧ ϪΣΎγ %15 ˴ΎΒϳήϘΗ ˬΖγ΍ ΩίΎγ ̶ϣ ϪΟ΍Ϯϣ ΕΪϣ ί΍έΩ Εϼ̰θϣ ΎΑ ˴΍Ϊϳΰϣ ΍έ έϮθ̯ ˬϢϴϠϗ΍ ˬ΍άϏ ‫؞‬ϴϬΗ υΎΤϟ ί΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬ ‫؞‬ϫΩ ςγ΍ϭ΍ έΩ Ζγ΍ ϩΩϮΑ ϩίϮΣ Ϧϳ΍ ΪϳΎϤϧ ̶ϣ Ϧϴϣ΄Η ΍έ έϮθ̯ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ %55 ˴ΎΒϳήϘΗ ̵Ύϫ ϩϮ̯ έΩ ήΘ̳έΰΑ ̵Ύϫ ϝΎ̪Ψϳ ˬϪΘηά̳ ϝΎγ 50 ϑήχ έΩ ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ΎΑ ˬϦϴϣί έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ ΐϳήϗ ΩϮΑ Ύϔ̯ ΩϮΧ ˴ΎϴΑήϘΗ ̶ϣ ̶Α΁ ϕήΑ ϭ Ζϋ΍έί ̵έΎϴΑ΁ ̵΍ήΑ Ζϴϓήχ ϦϳήΘ̳έΰΑ ̵΍έ΍Ω ̵Ω΍ΪόΗ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ Ϊϧ΍ ϩΪη ̮̩Ϯ̯ 30% ̶ϟ΍ ˬζ̯ϭΪϨϫ ϭ ήϴϣΎ̡ ϡΎϤΗ %80 ˴ΎΒϳήϘΗ Ϫ̯ ΩϮΑ ϩΪϳΩή̳ Ζθ̯ ̵έΎϴΑ΁ ϒϠΘΨϣ ̵Ύϫ ΩϮΘϴϣ ̭ΎΧ ˴ΎΒϳήϘΗ Ϫ̯ ˬΪϨϤϠϫ ̶ϳΎϳέΩ ‫؝‬ίϮΣ ˬϞΑΎϘϣ έΩ ΪηΎΑ ˴ ˬΎϫ ̲ϨΟ ϭ ̶ϣ΍έ΁ Ύϧ ϪΑ ΎϨΑ Ωή̰ϴϣ ΪϴϟϮΗ ΍έ έϮθ̯ ‫؞‬ϠϏ ΕϻϮμΤϣ ϊΑΎϨϣ %10 ΩϭΪΣ έΩ ˴ΎϋϮϤΠϣ ˬΩέ΍Ω ζηϮ̡ ΖΤΗ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϥϮϴϠϴϣ ί΍ ζϴΑ Ϊϧ΍ ϩΪη ΪϳΪ̡Ύϧ ϼϣΎ̯ ̮̩Ϯ̯ ̵Ύϫ ϝΎ̪Ψϳ ί΍ ΪϳΎϤϧ ̶ϣ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ έϮθ̯ Ώ΁ ϞΑΎϘϣ έΩ Ύϳ ϭ Ζγ΍ ϩΪη έήπΘϣ ̶ϟΎδ̰θΧ ί΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϴόϤΟ ϦΘη΍ά̳ ̭ϭήΘϣ ˬΎϫ Ώϼϴγ ί΍ ̶ηΎϧ ̵Ύϫ ̶ϧ΍ήϳϭ ˬΎϫ ̶ϟΎδ̰θΧ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ήϳά̡ ΐϴγ΁ ˬΏ΁ ΖϠϗ ϭ ήϴΧ΍ ̵Ύϫ ̶ϟΎδ̰θΧ Ε΍ήΛ΍ Ϣϗέ Ϧϳ΍ ˬ̶Ϡϣ ϭ ϞΤϣ ΢τγ ϪΑ ̵έΎϴΑ΁ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ̵έ΍ΪϬ̴ϧ ϡΪϋϭ ˬΎϫ ήϬη ‫؞‬όγϮΗ ϭ Ϧϴϣί ‫؝‬ή̯ ζϳΎϣή̳ ΩΎϳΩί΍ ήΑ ΎϨΑ Ω΍ΪόΗ Ϧϳ΍ έΩ Ζϋ΍έί ˬωϮϤΠϣ έΩ Ζγ΍ ϩΩή̯ ϝΰϨΗ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ ϭΩ ϪΑ ̵΍ήΑ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ 3 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ΎϬϏΎΑ ϭ ̵έΎϴΑ΁ Ϧϴϣί ΪΑΎϳ ̶ϣ ζϳ΍ΰϓ΍ ϡϮγ ̮ϳ Ύϣ΍ ˬΖγ΍ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ ή̴ϳΩ έΎΑ ̵έΎϴΑ΁ ΖΤΗ ϪΣΎγ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ ϭ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θϋ΍έί ΕϻϮμΤϣ ωϮϤΠϣ ˴ Ϫ̯ ˬΩϮη ̶ϣ ϩΩΎϔΘγ΍ ̶ϤϠϟ ̵έΎϴΑ΁ ήϴϏ ΕϼλΎΣ ̵ ΍ήΑ ϪϓΎο΍ Ζθ̯ Ώ΁ ΩϮΒϤ̯ ϞϴϟΩ ϪΑ ϥϵ΍ ˬΪη ̶ϣ Ζθ̯ ϼΒϗ Ϫ̯ ˬϦϴϣί ‫؞‬μΣ ϞϴϬΟέΩ ̵ΰΑ΁ ϥΎϏήϣ ̮ϴΗΎϣ΍έΩ ζϫΎ̯ ˬϪΘηά̳ ϝΎγ 5 ϑήχ έΩ ϭ ϩΪϳΩή̳ έήπΘϣ ˴΍ΪϳΪη ̶Θϋ΍έί ̵ΎϨΑ ήϳί ˬϪΠϴΘϧ έΩ ΩϮθϴϤϧ έϮθ̯ ΩΎμΘϗ΍ έΩ ΎΠ̰ϳ Ϣϫ ΎΑ ϭΩήϫ Ϊϧ΍ ϥ΍έΎΑ εΰϳέ ϪΑ ̶̰Θϣ ̶ϣ ϥ΍ήϳ΍ ΎΑ ̭ήΘθϣ ̵ΪΣήγ΍ήϓ ̶Α΁ ϊΒϨϣ ̮ϳ Ϫ̯ ϥΎΘδϴγ ̵Ύϫ ΩϮΒϧ ϪΑ ΎϨΑ ˬΪϨϨ̰ϴϣ ΕΩϮϋ ΩϮΧ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ϪΑ Ϫ̯ ̶ϧΎϧΎϘϫΩ ήΘθϴΑ κϟΎΧΎϧ ΪϳΎϋ ϒμϧ ί΍ ήΘθϴΑ Ζϋ΍έί Ϫ̯ ˬΪϧέ΍Ω ϩΪϤϋ ζϘϧ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

10

Sharisabz

Turkmenabat Am

uD

h

Panj

hg

Qala-e Nau

y

Band-e Amir Lakes

Chagcheran

Herat

H

r

N

I

S H

Ru

na

k

gh

as

n ta

l

at Dera Ismail Khan

m

mand Hel

P

A

Gujrat

m

Sialkot

Gujranwala

ab

n Chiniot Che Faisalabad

Lahore

Jhang

K

Leiah

I

S

T

A

R

N

av

Kasur

i

Okara

Sahiwal Abohar

No drainage

Dera Gahzi Khan

Multan

Su

t

le y Ganganagar

Beji

No drainage No drainage Pi sh

in L

a or

INDIA

Bahawalpur

Sibi

0

50

100

150 km

Flow direction

In

du

s

Dalbandin

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

elu

Sargodha

al

Zhob

Dori

Quetta

11

Jh

Lashkar Gah

Chahar Borjak

Zahedan

itra Minawali

Ar

Kandahar

sh

Ka

da

r Ta

Rawalpindi

Jhelum

o

I R A N

an

ISLAMABAD

Kohat

Bannu

G

Zaranj

h rg

Qalat

Delaram

i

al

d

A

zn

Go m

us

s pa

ha

b

Tarin Kowt

Farah

Gardez Khost

Dasht-e Navar G

d an

Kh

Sistan Lakes Zabol

N Ghazni

Srinagar Peshawar

Zho

k

a

A

Mardan bul

b

as

m

a

Ad

r

No drainage

el

T nd

s

m

a

A

d

Ka

Naghlu Reservoir

du

Mongora

r

rra

Far

u hR

Loga

G

na

Ku

F

Ku

Jalalabad

Hari Rud

A

r

KABUL

Bamiyan

Asadabad

In

b

i

Sw

ga

sh nj Pa Charikar

ar

ulm

n H

Gilgit

Chitral

Ali ng

us

Ch

Ku

u

Kh

G

ur

u

7492 Noshaq

k

d

i

Wakhan

h s

uz

nd

hab

id

Balk

Saf

M

Kokcha

Andk hoi

b

Tejen

Murga

Taloqan

Pul-e Khumri

Maimana

b

Khorugh Faizabad

Kunduz Sheberghan

r

ho

Qurghonteppa

l

Mazar-e Sharif

Gushgy

i

Alichur

Andkhoi

Torbat-e Jam

m

Kulob

Termiz

Mashad

a

rg

Shurchi Atamyrat

Cana

P

Mu

Karakum

ya

Mary

ar

TURKMENISTAN Tejen

UZBEKISTAN

CHINA

TAJIKISTAN

DUSHANBE

Karshi

Vakh s

Water basins

Khanpur

Source: Afghanistan Information Management Services

Map by UNEP/GRID-Arendal, 2008

Large river basins of Afghanistan

Helmand river flow Flow,

m3

per second

ϪϴϬΗ Ϧϴϣί ήϳί Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ί΍ ϥ΁ Ώ΁ ήΘθϴΑ Ϫ̯ ˬϞΑΎ̯ ήϬη έΩ ϩΎ̩ϭ ˬϖϤϋ Ϣ̯ ̵Ύϫ ήϔϳϮ̯΍ ϪΑ ̶ΘγΩ ̵Ύϫ ϪΒϤΑ ΎΑ ˬΩΩή̴ϴϣ ΖϴόϗϮϣ υΎΤϟ ί΍ Ώ΁ Ζϴϔϴ̯ ϖϴϤϋ ̵Ύϫ ήϔϳϮ̯΍ ϪΑ ϖϴϤϋ ̵Ύϫ ϝϮΒϗ ϞΑΎϗ ̶Ττγ Ώ΁ Ζϴϔϴ̯ Ύϫ ΎΟ ̶πόΑ έΩ ΪηΎΒϴϣ ϒϠΘΨϣ ˬ ̭ϼϬΘγ΍ ̵΍ήΑ ΍έ Ώ΁ ˬΎϫ ϩΪϨϨ̯ ϩΩϮϟ΁ ˬή̴ϳΩ ̵Ύϫ ΎΟ έΩ Ύϣ΍ ϩΩϮΑ ̶Θϋ΍έί ̵ϭΎϴϤϴ̯ Ω΍Ϯϣ ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ΪϧίΎδϴϣ ϥΆμϣ ήϴϏ ϩΩΎϔΘγ΍ ̵Ύϫ Ώ΁ ϭ ̶Ττγ ̵Ύϫ Ώ΁ ˬΎϫ ζ̯ ϩήθΣ ΐγΎϨϣ Ύϧ ϩήϴΧΫ ϭ ΪϧίΎδϴϣ ϩΩϮϟ΁ ϥΎδ̰ϳ ΍έ ̶Ϩϴϣί ήϳί ˬΏ΁ ̶ϧΎϬΟ ϭ ̵ϮϘτϨϣ ̵Ύϫ Ζ̯έΎθϣ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ήϴ̳ ϢϬγ Ϫϣίϻ ρήη ̮ϳ ΐϳήϘϨϋ ˬ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̵Ύϫ Ώ΁ ϩΪϨϳ΁ ϩΩΎϔΘγ΍ ̵΍ήΑ ίΎϴϧ ΕΎϣϮϠόϣ ΐγΎϨϣ ΩΎϴϨΑ ̮ϳ ΩΎΠϳ΍ ϪΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϊη Ϊϫ΍ϮΧ ΪηΎΑ ϥ΁ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ΖϴϤϴ̯ ϭ ΖϴϘϴ̯ ϩΪϧήϴ̳ήΑ έΩ Ϫ̯ Ωέ΍Ω

Basin area, thousand km2

Water flow, km3 per year

Cultivated land, million hectars

̶ϟΎγ ̮θΧ ̮ϳ 2001 ϝΎγ έΩ Ζγ΍ ϩΪϴγέ ϩΪϫΎθϣ ϪΑ ˬΪηΎΑ ̶ϔϨϣ Ε΍ήΛ΍ ΎΑ ˬϭ ΪϳΩή̳ Ύϫ ΏϻΎΗ Ϧϳ΍ ϩέΎΑϭΩ ϥΪη ή̡ ϊϧΎϣ ΪϳΪη ϝϮ̯ Ϊη ̮θΧ ϼϣΎ̯ ϞϴϬΟ ˬϢΘδϴγ Ϯ̰ϳ΍ ήΑ ̶ϨϴΑ ζϴ̡ ϞΑΎϗ ‫؝‬Ϊη ΐϳήΨΗ ΏϻΎΗ ̮ϳ ˬϞΑΎ̯ ήϬη ̶̰ϳΩΰϧ έΩ ˬϥΎΧ ΖϤθΣ ̵΍ήΑ ˬϥ΁ ί΍ Ώ΁ ήϴδϣ ήϴϴϐΗ ϭ ̶ϟΎδ̰θΧ ςϳ΍ήη Ζγ΍ ̵ή̴ϳΩ ϩΪϳΩή̳ ϩή̯άΘϣ ΏϻΎΗ ϥΪϴ̰θΧ Κϋ ΎΑ ˬ̶̴ϧΎΧ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ϭ ̵έΎϴΑ΁ ΍έ ϩΪϴ̰θΧ ˴ΎϤδϗ ΏϻΎΗ ϊϴγϭ ‫؞‬ΣΎγ ϥϮϨ̯΍ ˬ̵ήϬη ϥΎ̰γ΍ Ϧϴϣί ήϳί Ώ΁ ρήϔϣ Ν΍ήΨΘγ΍ ϭ ̶ϟΎδ̰θΧ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ̶ϧΰϏ Ζϳϻϭ έϭΎϧ ΖηΩ ϭ ϩΩΎΘδϳ΍ Ώ΁ ̵Ύϫ ϞϴϬΟ ˬέ΍ϮΠϤϫ Ζγ΍ ϪΘΧΎγ ήΛ΄Θϣ ϪϴϔμΗ ̵Ύϫ ΏϼοΎϓ ςϠΘΨϣ ϪϴϠΨΗ ΖϠϋ ϪΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ̭ήγ ̵ϭέ ϭ ̶̴ϧΎΧ ̵Ύϫ ϪϟΎΑί ϪϴϠΨΗ ϭ ˬ̶̴ϧΎΧ ϭ ̶ΘόϨλ ‫؝‬Ϊθϧ ΰ̯ήϤΗ Ύϫ ήϔϳϮ̯΍ ̶πόΑ έΩ ΪϧϮη ̶ϣ ϩΩϮϟ΁ ˬΎϫ ήϬϧ ϞΧ΍Ω ϪΑ ̶ϧΪϴϣΎη΁ Ώ΁ ϪΑ ϥϮϨ̯΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ ϩΩ΍ϮϧΎΧ %31 ˴ΎΒϳήϘΗ ΪϨ̰ϴϣ ίϭΎΠΗ ̶Θη΍ΪϬΑ ̵Ύϫ ΩέΪϨΘγ΍ ί΍ ̭ΎϧήτΧ ̵ϭΎϴϤϴ̯ Ω΍Ϯϣ ̶γήΘγΩ ΪΣ ϦϳήΘϤ̯ ̶̩Ϯ̯ ̵Ύϫ ϩΩ΍ϮϧΎΧ Ϊϧέ΍Ω ̶γήΘγΩ ̶Τλ ϭ ̶ϳΎΘγϭέ ̵Ύϫ ϩΩ΍ϮϧΎΧ ̶γήΘγΩ ϩί΍Ϊϧ΍ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ ˬ %16) Εέϭήο Ϟϗ΍ ΪΣ ̵ΎϨΒϣ ήΑ ˬ ϭ %26 ΐϴΗήΘϟΎΑ ϦϴθϧήϬη ήΘϴϟ 50 ϭ ̶ϳΎΘγϭέ ΖϴόϤΟ ̵΍ήΑ ˬίϭέ ήϫ έΩ ήϔϧ ̶ϓ ήΘϴϟ 20 ̶γήΘγΩ ΪηΎΒϴϣ ϦϴϴθϧήϬη ΖϴόϤΟ ̵΍ήΑ ˬίϭέ ήϫ έΩ ήϔϧ ̶ϓ ΎϬϨΗ έϮθ̯ ήγ΍ήγ έΩ ̵ήμϋ Ρ΍ήΘδϣ ̶Τλ Ζη΍ΪϬΑ ϪΑ ΎΑ Ώ΁ ϥΪη ΙϮϠϣ ϥΎ̰ϣ΍ Ζγ΍ ήδϴϣ ϩΩ΍ϮϧΎΧ 5 ̵΍ήΑ ϝΎϔσ΍ ιϮμΨΑ ήϴϣ ϭ ̱ήϣ ϭ ν΍ήϣ΍ Ϫ̯ ˬΖγ΍ ΩΎϳί ΎϳήΘ̯ΎΑ ΪϫΪϴϣ ζϳ΍ΰϓ΍ ΍έ

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

12

ήϘϓ ϭ Ζδϳί ςϴΤϣ ̶ΒϴΒΣ Ώϼϴϧ ˬΪϴθϤΟ ΎϤϫ ˬ̶ϔϴγ Ϫϴϔλ ί΍

«ήϳϭΎμΗ έΩ ϞΑΎ̯ Ζδϳί ςϴΤϣª ί΍ 2006 ήΒϤγΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ί΍ β̰ϋ ϩΎ̴θϳΎϤϧ Ϧϴϟϭ΍ 13

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Irrigated area by province Thousand hectares*

ϭ ̶ϧϮϨ̯ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣίΎϴϧ ΩέϮϣ έΩ ΪϳΎΑ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ˬϥΎϨ̪Ϥϫ ΪϫΩ ϡΎΠϧ΍ ΍έ ϊϣΎΟ ̶ΑΎϳίέ΍ ̮ϳ ˬϥ΁ ̶ϧϮϨ̯ Εήϓϭ ϭ Ώ΁ ‫؝‬ΪϨϳ΁ ΕΎϣϮϠόϣ ‫؞‬ϟΩΎΒΗ ϭ Ύϫ ϪϳΎδϤϫ ΎΑ ̵έΎ̰Ϥϫ έΩ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ έΎ̯ Ϧϳ΍ ̵έϮΘ̰δϟ΍ ϦϴΑ ϭ ̶̰Ϡδϣ ςΑ΍ϭέ ΩΎΠϳ΍ ϭ ΎϬΗέΎϬϣ ΏέΎΠΗ ϭ Ωήϴ̳ ΕέϮλ IWRM ̶Α΁ ϊΑΎϨϣ ϢΠδϨϣ ϢϴψϨΗ ̵ήμϋ ϝϮλ΍ ϖϴΒτΗ ϊϓέ έΩ ˬ̶ϳΎϳέΩ ̵Ύϫ ϩίϮΣ ϢϴψϨΗ ϝΎόϓ ̵Ύϫ ΩΎϬϧ Ϟϴ̰θΗ ϭ ̮Ϥ̯ ήΛΆϣ έϮτΑ ˬϦϴ̰ϠϬΘδϣ ϭ Ζδϳί ςϴΤϣ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣίΎϴϧ ΖϴϔϠ̰ϣ ί΍ ̶̰ϳ ˬΏ΁ ̶Ϡϣ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ΩΎΠϳ΍ Ωή̯ Ϊϫ΍ϮΧ Ϫ̯ ˬΪηΎΒϴϣ SCWAM Ώ΁ έϮϣ΍ ϢϴψϨΗ ̶ϟΎϋ ̵΍έϮη ̵Ύϫ ϦϳϭΪΗ Ώ΁ ϥϮϧΎϗ ‫؝‬ΩϮδϣ ̮ϳ ϩΪϳΩή̳ βϴγ΄Η ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ˴΍ήϴΧ΍ ϦΘηϮϧ ϡΎ̴Ϩϫ ΎΗ ΪϳΎϤϨϴϣ ̶σ ΍έ ̶ϧϮϧΎϗ ϞΣ΍ήϣ Ϫ̯ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ ϪϨϴΑΎ̯ ϑήσ ί΍ ΐϳϮμΗ έΎψΘϧ΍ έΩ έϮ̯άϣ ‫؝‬ΩϮδϣ ˬέϮτγ Ϧϳ΍ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ˬ̶Ϡϣ ̵΍έϮη ϭ

ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ IWRM ΎΑ ϖϓ΍ϮΗ έΩ ΕΪϣ ί΍έΩ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ ̮ϳ Ρήσ x ̮θΧ ϞΑΎϘϣέΩ ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ ζϫΎ̯ ϭ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ ̵΍ήΑ ϥϼ̡ ϞϣΎη ΪϳΎΑ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ Ϧϳ΍ ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ ήϳΎγ ϭ ̶ϟΎγ Ϧϳ΍ ΪηΎΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϡΩήϣ ̵΍ήΑ ̶Τλ ̶ϧΪϴϣΎη΁ Ώ΁ Ϧϴϣ΄Η ϭ ̶ϳΎΘγϭέ ϊϣΎΠϣ ΩΪΠϣ ̵ΎϴΣ΍ ̵΍ήΑ ˬ̵έ΍ά̴ϧϼ̡ ϪϧϮ̳ ΩϮΑ ΪϨϫ΍ϮΧ ̶ΗΎϴΣ ˬΩΎμΘϗ΍ ϭ ϪϣΎϋ ΖΤλ ΩϮΒϬΑ ̶δϴϟΎ̡ έΩ Ύϫ ϪϟΎΑί ϢϴψϨΗ ϭ ̶̳ΩϮϟ΁ ϝϭήΘϨ̯ ϦΘΧΎγ ϞϣΎη x ̶̳Ϊϴγέ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ̵ϻΎΑ ̶̳ΩϮϟ΁ Ε΍ήΛ΍ ϪΑ Ϫ̯ ̶Ϡϣ ̵Ύϫ ήϴΑ΍ΪΗ ήϳΎγ ϭ ϖΑΎτΘϣ ̶ϤϴψϨΗ ΕΎϣ΍Ϊϗ΍ ‫؞‬όγϮΗ ϭ ˬΪϳΎϤϨϴϣ ̶ϫΩ ζϫΎ̯ Ϫ̰Βη ̮ϳ βϴγ΄Η ϭ Ώ΁ Ζϴϔϴ̯ ̶Ϡϣ ̵Ύϫ ΩέΪϨΘγ ΩΎΠϳ΍ x ̮ϴΗΎϤΘδϴγ Ε΍ΪϫΎθϣ ̵΍ήΑ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ήϳΎγ ϭ Ώ΁ ̵ϻΎΑ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ Ε΍ήΛ΍ ̶ΑΎϳίέ΍ x ̵έΎ̳ίΎγ ̵ΎϬϧϼ̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

14

̵ΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ

ɬɳɭɉǞŽǞǥŮ ȬǞƶů ȶ ȝǾǦƶű Ȇƾƀ ȵƾǬȚǍǩ

έ΍ΪϳΎ̡Ύϧ ϊτϗ ˬ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ ˬϦϴϣί ϥΩ΍ΩήϴϴϐΗ ˬρήϔϣ ̵΍ή̩ ˬίΎΠϣ ήϴϏ ϭ ϝϭήΘϨ̯ ϥϭΪΑέΎ̰η ˬϦϴϣί ΐϳήΨΗ ˬϥΎΘΧέΩ ̵ϮόγϮΗ ΖγέΩΎϧ ̵Ύϫ ϥϼ̡ ϭ ˬ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ Ε΍ήΛ΍

έΎ̰Ϥϫ ϞϣΎϋˬρΎθϧή̡ ϊϣΎΠϣ ϭ Ύϫ ΖϣϮ̰Σ ϥΪη ̶ηϼΘϣ έΩ ˴΍ήΜ̯΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ΐϳήΨΗ Ϫ̯ ΪϫΪϴϣ ϥΎθϧ ΦϳέΎΗ ΪηΎΒϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϴόϤΟ ΖϳήΜ̯΍ ̵΍ήΑ ˬΖθϴόϣ Ϧϴϣ΄Η αΎγ΍ ˬϢϟΎγ ϭ ̶ϨϏ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ Ϯ̰ϳ΍ Ζγ΍ ϩΩϮΑ ΩϮη ϩΩΎϋ΍ ΎϬϧ΁ ̵ΰϴΨϠλΎΣ ϭ ϝΎΤΑ ϩέΎΑϭΩ ̶Α΍ήΧ ϪΑ ϭέ ϭ ζϫΎ̯ ϝΎΣ έΩ ϊΑΎϨϣ ΎΗ Ζγ΍ ϡίϻ ήΛΆϣ ̵Ύϫ εϼΗ Ζγ΍ ΪϴϠ̯ ̮ϳ Ϧϳ΍ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ̵ΩΎΑ΁ ϭ ΕΎΒΛ ˬ΢Ϡλ ϪΑ Ϟϴϧ ̵΍ήΑ

ϩί΍Ϊϧ΍ ϪΑ Ύϫ ήΘη ϭ ϥ΍ΪϨϔγϮ̳ ˴ΎλϮμΨϣ ̶η΍Ϯϣ Ω΍ΪόΗ ˬήϴΧ΍ ϪϫΩ ΚϴΤϨϣ ϩΪη ΐϳήΨΗ ̵Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ Ύϣ΍ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ζϫΎ̯ ϪΟϮΗ ϞΑΎϗ Ε΍ήϴϴϐΗ ˬϦϴϗΎϫΩ Ε΍ΪϫΎθϣ ϖΒσ Ϊϧ΍ ϩΪϧΎϣ ̶ϗΎΑ ίϭέ Ζϴόϗ΍ϭ ΕΎϴλϮμΧ έΩ Ε΍ήϴϴϐΗ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϥ΁ ̶ϫΪϠλΎΣ ϭ ΕΎΗΎΒϧ έΩ ΎϬϧ΁ ΕΎΗΎΒϧ ̵ΰΒγήγ ϢγϮϣ Ζϟ΍Ϯσ ϭ ϑήΑ ˬϥ΍έΎΑ ΪϨϧΎϣ ̶ϤϴϠϗ΍ ΕΎϋΎϔΗέ΍ έΩ ϊΗ΍ήϣ ξϳϮόΗ ϪΑ έϮΒΠϣ ̵ϮϨόϨϋ ϊΗ΍ήϣ ί΍ ΍έ ζϳ΍ΰϓ΍ ΚϋΎΑ ΩϮΧ ϪΑϮϧ ϪΑ ΖϳέϮΒΠϣ Ϧϳ΍ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ˬήΗ ΪϨϠΑ ϊϴγϭ ΕΎΣΎγ ϥ΁ έΩ Ϫ̯ ˬ ϩΪη ϊϔΗήϣ ̵Ύϫ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ̵ϻΎΑ έΎθϓ ˴ Ϧϴϣί ϪΑ ΪϧΩϮΑ ΰϴΧ ϞλΎΣ έΎϴδΑ ̵Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ϼΒϗ Ϫ̯ BΕΎΗΎΒϧ Ϊϧ΍ ϩΪη ϞϳΪΒΗ ˬεή̩ ϞΑΎϗ Ύϧ ̵Ύϫ ϪΘΑ ˴ΎϨϴϤΨΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ̵έϭήο ̶ϠϴΧ ̶̩Ϯ̯ ϥΎϧΎΒη ̵΍ήΑ Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ϡΩήϣ ί΍ ΩΎϳί ζΨΑ ϭ ΪϨϫΪϴϣ Ϟϴ̰θΗ ΍έ ̶ϳΎΘγϭέ ΖϴόϤΟ %20 ϝΎϐΘη΍ ϭ ΕΎϧ΍ϮϴΣ εέϭή̡ ϖϳήσ ί΍ ΍έ ϥΎη Ϊϳ΍Ϯϋ ΰϴϧ ϦσϮΘϣ ήϴΧ΍ ϝΎγ ̶γ ϑήχ έΩ Ϊϧέϭ΂ϴϣ ΖγΪΑ ̶η΍Ϯϣ ΖόϨλ έΩ ϭ ϭΎ̳ ϥϮϴϠϴϣ έΎϬ̩ ˴ΎΒϳήϘΗ ϦϴΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ̶η΍Ϯϣ ΖϴόϤΟ ϢΘΧ έϮθ̯ ήλΎόϣ ΦϳέΎΗ έΩ ΰΑ ϭ ΪϨϔγϮ̳ ϥϮϴϠϴϣ 30 ί΍ ήΘθϴΑ ϭ ˬϭΎ̳ ϥϮϴϠϴϣ ΎΑ ϩΪη ΖΒΛ ΢τγ ϦϳήΗ ϦϴϳΎ̡ ϪΑ ̶ϟΎδ̰θΧ Ζγ΍ ϩΩϮΑ ϥΎγϮϧ έΩ ˬΰΑ ϭ ΪϨϔγϮ̳ ϥϮϴϠϴϣ 16 ˴ΎΒϳήϘΗ ϢϬϣ ΕΎΣΎγ ΚϴΤϨϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ϩΪϧΎϤϴϗΎΑ Εϼ̴ϨΟ ϡΎϤΗ ί΍ ϭ ϩΪη ΎϬϧ΁ ΩΪΠϣ Ϊηέ ϊϧΎϣ έΎ̯ Ϧϳ΍ ΩϮη ̶ϣ ϩΩΎϔΘγ΍ εή̩ ήϴϏ ϊτϗ ˬΎϫ ίϭέ Ϧϳ΍έΩ ˬΎϣ΍ ΪϫΪϴϣ ζϳ΍ΰϓ΍ ΍έ ϥ΁ ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ 15

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

ϞΑΎϗ ζϫΎ̯ ϪΑ ήΠϨϣ ˬΝέΎΧ έΩ ϭ ϞΧ΍Ω έΩ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ̵΍ήΑ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ κϗΎϧ ̶ϫΪϠλΎΣ ϭ ̶ηΎ̡ Ϣϫ ί΍ ˬϊΑΎϨϣ ϪψΣϼϣ ̶ϟΎΧ Εϼ̴ϨΟ ϭ ̶Ϩϴϣί ̵Ύϫ ϦϳΎϣί΍ ϮϠϤϣ έϮθ̯ ϊϴγϭ ΕΎΣΎγ ̲ϨΟ ϢϴϘΘδϣ ‫؞‬ΠϴΘϧ Ϫ̯ ˬϕήη ϭ ϝΎϤη ϖσΎϨϣ ˴ΎλϮμΨϣ ˬΪηΎϴΒϣ ΪηΎΑ ̶ϣ Ζδϳί ςϴΤϣ ̵ϻΎΑ ̲ϨΟ ί΍ ̶ηΎϧ ̵Ύϫ ΐϳήΨΗ ϭ

̵΍ΰΟ΍ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ΕϻϮμΤϣ ϭ Εϼ̴ϨΟ ˬΎϫ ϩΎ̳΍ή̩ Ι΍ήϴϣ ϭ ̵̫ήϧ΍ ˬϦ̰δϣ ˬ΍άϏ ϢϬϣ ϊΑΎϨϣ ΰϴϧ ϭ ΖϴόΒσ ̶Ϡλ΍ Ϧϳ΍ ΪϨηΎΒϴϣ έϮθ̯ ΖϴόϤΟ ϊϴγϭ ΖϳήΜ̯΍ ̵΍ήΑ ̶̴Ϩϫήϓ ̵Ύϫ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ©˯΍ήϘϓ ΕϭήΛ ©ΚϴΤϨϣ ΖγέΩ έϮτΑ ̶όϴΒσ ϊϳΎϨϣ ̶̳Ϊϧί ΎϬϧ΁ έΎϨ̯ έΩ Ϫ̯ ̶ϳΎΘγϭέ ϡΩήϣ ΍ήϳί ΪϧϮθϴϣ ΏϮδΤϣ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ̵ϻΎΑ ˬαϮϤϠϣ ΕΎϣΪΧ ϭ ϊϓΎϨϣ ‫؞‬ϴϬΗ ̵΍ήΑ ˬΪϨϨ̰ϴϣ ˬε΍ήΗέΎ̩ ˬ˯΍ή̩ ˬΎϫ ϩϮϴϣ ˬΏΎΑ ϪϠϏ ̶όϴΒσ ϭ ̶Θϋ΍έί ̵Ύϫ ̶ϧΎθϓ΍ ϩΩή̳ ˬζϳΎγήϓ ϝϭήΘϨ̯ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϭ ̶Βσ ΕΎΗΎΒϧ ˬέΎ̰η ζϣ΍έ΁ ϭ ̶γΎϴγ ΕΎΒΛ Ϫ̰ϴΘϗϭ Ϊϧέ΍Ω ˯Ύ̰Η΍ ˬ̶θ̰ϫί ΕΎΒΛ ϭ ˬέΪγ Εϼ̴ϨΟ ˬϊϔΗήϣ ̵Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ˬΩΩή̳ έ΍ήϗήΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ ̵΍έ΍Ω ˬΏΎϴϤ̯ ΕΎϧ΍ϮϴΣ ϭ ϩΩέϮΨϧ ΖγΩ ̵Ύϫ ϥΎΑΎϴΑ Ϧϳ΍ ̵ΩΎμΘϗ΍ είέ΍ ζϳΎϤϧ ̵΍ήΑ ΪηΎΒϴϣ ̶ΘδϳέϮΗ Ωέ΍Ϯϣ ΩΎϳί ϩήϗ ΖγϮ̡ ˬϞΒϗ ϪϫΩ Ϫγ Ϫ̯ Ζγ΍ ̵έϭ΁ ΩΎϳ ϞΑΎϗ ˬ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ΕϻϮμΤϣ ϭ ˬΏΎΑ ΰϐϣ ˬζϤθ̯ ˬέϮ̴ϧ΍ ˬϩϮϴϣ ˬϪΒϨ̡ ˬϢθ̡ ˬϞϗ ίϭήϣ΍ ΪϧΩ΍Ϊϴϣ Ϟϴ̰θΗ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ε΍έΩΎλ %80 ˬϞ̴ϨΟ ΎΑ ˬ̵έ΍ΪϏΎΑ ΕϻϮμΤϣ ΪϴϟϮΗ έΩ ϥΎϘϫΩ ϥϮϴϠϴϣ Ϣϴϧ ί΍ ήΘθϴΑ ϝϮϐθϣ ̶ϳΎ̰ϳήϣ΍ ήϟ΍Ω ϥϮϴϠϴϣ Ε΍έΩΎλ ̶ϋϮϤΠϣ είέ΍ ήϟ΍Ω ϥϮϴϠϴΑ Ϫγ ΎΗ ̮ϳ είέ΍ ̵΍έ΍Ω έΎϨ̯Ϯ̯ Ζθ̯ ˬϞΑΎϘϣ έΩ Ϊϧ΍ κϟΎΧΎϧ ΪϳΎϋ %50 ΪηΎΑ ̶ϣ Ϫϋέΰϣ ήγ ήΑ είέ΍ ̶ϳΎ̰ϳήϣ΍ Ϊϧ΍ ϝϮϐθϣ έΎ̯ Ϧϳ΍ έΩ ήϔϧ ϥϮϴϠϴϣ Ϫγ ˴ΎϨϴϤΨΗ ϭ Ϫϧ΍ήγ

ϥϮϴϠϴϣ 30 ˴ΎΒϳήϘΗ ϪΣΎγ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ήοΎΣ ϝΎΣ έΩ έϮθ̯ ϡΎϤΗ ΖΣΎδϣ ί΍ ˴ΎϨϴϤΨΗ Ϫ̯ ϩΩϮϤϧ ϝΎϐη΍ ΍έ έΎΘ̰ϫ Ϧϴϣίª Ύϳ ©ήϳΎΑ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ª Ϫ̯ ϊϴγϭ ΕΎΣΎγ Ύϣ΍ ΪηΎΑ ̶ϣ έΩ ˴ΎλϮμΨϣ εή̩ ̵΍ήΑ ˬΩϮθϴϣ ϪΘϔ̳ ΰϴϧ ©ωέΰϳ Ϣϟ ̵Ύϫ εή̩ ϞΑΎϗ ̶ϋϮϤΠϣ ϪΣΎγ ˬϦϳ΍ήΑ ΎϨΑ ΩϮθϴϣ ϩΩΎϔΘγ΍ ˬϥΎΘδϣί Ϫ̯ ˬϦϴϣί ‫؞‬ΣΎγ ωϮϤΠϣ %80– ˴ΎϨϴϤΨΗ ˬΖγ΍ ϊϴγϭ ̶ϠϴΧ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϭ ̶η΍Ϯϣ ϥϮϴϠϴϣ 35 ˴ΎΒϳήϘΗ ̵΍ήΑ ΍έ ϪϓϮϠϋ ϭ Ύϫ ϩΎ̴Θδϳί ήϴϏ έϮτΑ ΪϳΎϤϨϴϣ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ ̶θΣϭ ΕΎϧ΍ϮϴΣ ί΍ ̵έΎϤθΒϳ Ω΍ΪόΗ ̶ϣ Ε΍έΩΎλ ϪψΣϼϣ ϞΑΎϗ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ ̵΍έ΍Ω Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ˬϢϴϘΘδϣ ˬϪ̪ϨϴϟΎϗ ϭ ϦϴϟΎϗ ΪϨϧΎϣ ̶η΍Ϯϣ ̶ϋήϓ ΕϻϮμΤϣ ϖϳήσ ί΍ ϭ ΪηΎΑ ϩήϴϏϭ Υήγ Ϟ̳ ˬBunicum ˬϪϧΎϳί΍έ ̶Βσ ΕΎΗΎΒϧ ϭ ˬϢθ̡ ήΘθϴΑ ˬϪϧΎϔγ΄Θϣ ΪηΎΑ ̶ϣ Ϊϳ΍Ϯϋ ϊΒϨϣ ˬ̶ϳΎΘγϭέ ϡΩήϣ ̵΍ήΑ Ϫ̯ ρήϔϣ εή̩ ΎΑ ˬΪϧέ΍Ωέ΍ήϗ ̵ΪΑ ΖϟΎΣ έΩ έϮθ̯ ̵Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ΕϻϮμΤϣ ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ήγ ήΑ ΖΑΎϗέ ϢϬϧ΁ ΎΑ ˬΖγ΍ ϡΎϋ Ϟ̰θϣ ˬΎϫ ϩϮ̯ έΩ Ζγ΍ ζϳ΍ΰϓ΍ ϝΎΣ έΩ ϦϴϗΎϫΩ ϦϴΑ έΩ ˬϩΎ̳΍ή̩ ΏΎϴϤ̯ ΐϳήΨΗ ϭ ̭ΎΧ ζϳΎγήϓ ΩΎϳΩί΍ ϞϣΎϋ ϦϳήΗ ϩΪϤϋ ρήϔϣ εή̩ ϝϭήΘϨ̯ ϡΪϋ ϭ ̲ϨΟ ΪϨϧΎϣ ˬϪ̯ήΤϣ ϒϠΘΨϣ ̵Ύϫ ϩϮϗ ί΍ ̶Βϴ̯ήΗ ΪϨ̩ ϑήχ έΩ ΩϮθϴϣ Ϟ̴ϨΟ ΩΪΠϣ Ϊηέ ϊϧΎϣ Ϫ̯ ΪηΎΑ ̶ϣ Ϟ̴ϨΟ ϩΪϨϳ΍ΰϓ ̵ΎοΎϘΗ ϭ ΖϴόϤΟ Ϊηέ ˬ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ ϪϠδϠγ ̮ϳ ΎΑ ϩ΍ήϤϫ

Ϫ̯ ΍έ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ̵ϻΎΑ ϝϭήΘϨ̯ ̶ϠΤϣ ϊϣΎΠϣ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ϪΑ Ϟ̴ϨΟ ϊΑΎϨϣ ϭ ˬΪϧ΍ ϩΩ΍Ω ΖγΩ ί΍ Ζγ΍ ϥ΁ ϪΑ ̶̰Θϣ ϥΎη ̶̳Ϊϧί ϥ΍ήΟΎΗ ϭ ϥ΍έΎ̯ ΖϳΎϨΟ ϢψϨϣ ̵ΎϴϓΎϣ ςγϮΗ ˬ̶ϧ΁ ΖόϔϨϣ νήϏ ̵Ύϫ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ̵ϻΎΑΰϴϧ ̲ϨΟ ΩϮθϴϣ ϩΩΎϔΘγ΍ ϊϴγϭ ϪϧΎϤϴ̡ ϪΑ 1980 ̵Ύϫ ϝΎγ ̶σ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ Ωέ΍ϭ ̶Η΍έΎδΧ Εϼ̴ϨΟ Ύϳ ϭ Ϧ̯ Ϫθϳέ ̵ϭέϮη ή̯Ύδϋ ςγϮΗ ϪΘδ̡ ϥΎΘΧέΩ ί΍ ̵έΎϴδΑ ΍έ Εϼ̴ϨΟ ϦΘϓή̳ ζΗ΁ ήτΧ ΪϳΪη ̲ϨΟ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ ˬΪϧΪη ΩϮΑΎϧ Ωή̰ϠϤϋ ϞϣΎη ̶ϳ΍Ωί Ϟ̴ϨΟ Ϟϣ΍Ϯϋ ήϳΎγ ΩϮΑ ϪΘΧΎγ ΩΎϳί ΰϴϧ ϪΑ ϥΎϤΘΧΎγ ϭ ̵̫ήϧ΍ ̵΍ήΑ ϥΎΘΧέΩ ϊτϗ ΪϨϧΎϣ έ΍ΪϳΎ̡ Ύϧ ̵Ύϫ ϒϴόο ϢϴψϨΗ ˭ ̵ήϬη ‫؞‬όγϮΗ ‫؝‬ΪϨϳ΍ΰϓ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣίΎϴϧ ϝϮϤη ϡΪϋ ˭Εϼ̴ϨΟ ΩΪΠϣ ̵ΎϴΣ΍ ̵΍ήΑ ΰϴ̩Ύϧ ̵Ύϫ ϕϮθϣ ˭Εϼ̴ϨΟ ̶Θϋ΍έί ϭ ̵ήϬη Ε΍ίϭΎΠΗ ˭̶ϫΎ̳΁ ϭ ϞΤϣ ϡΩήϣ ̵ήϴ̳ ϢϬγ ΎϬϨΗ Ϫϧ Ϟ̴ϨΟ ζηϮ̡ ϥΩ΍Ω ΖγΩ ί΍ ΪηΎΒϴϣ ˬ̶Ϡ̴ϨΟ Ϧϴϣί ̵ϻΎΑ ΰϴϧ ̵ΩΎμΘϗ΍ Ε΍έΎδΧ ϪΑ ΞΘϨϣ Ϫ̰ϠΑ Ωέ΍Ω ̶Θδϳί ςϴΤϣ Ε΍ήΛ΍ ΩΩή̴ϴϣ

̶ϣ Εϼ̴ϨΟ ϥΪη ΪϳΪ̡Ύϧ ϭ ζϫΎ̯ ϩΪϤϋ ϞϣΎϋ ˬϥΎΘΧέΩ ̶ϧϮϧΎϗ ϑήχ έΩ ˬΪϨ̯ ΍Ϊϴ̡ Ϫϣ΍Ω΍ ̶ϧϮϨ̯ ϝ΍ϮϨϣ ϪΑ Εϼ̴ϨΟ ϊτϗ ή̳΍ ΪηΎΑ Ζϓέ ΪϨϫ΍ϮΧ ϦϴΑ ί΍ Εϼ̴ϨΟ ϡΎϤΗ ϪϫΩ Ϫγ

Εϼ̴ϨΟ ˬϞΒϗ ϥήϗ ΪϨ̩ ̮ϳ Ζγ΍ ̮ϴΗΎϣ΍έΩ ΖϟΎΣ ̮ϳ Ϧϳ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ̶ϧϮϨ̯ ϪΣΎγ %50 ˬέΎϬΑ ϪθϴϤϫϭ ΰϳή̳ήΑ ϥϮϴϠϴϣ ϭΩ ϭ ρϮϠΑ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ ̮ϳ ϝϮϤη ϪΑ ˬΪϧΩϮΑ ϩΪϧΎηϮ̡ ΍έ έ΍ΰΘΧέΩ έϮθ̯ ̶ϗήη ̵Ύϫ ζΨΑ ήΘθϴΑ έΩ έΪγ ϭ ϮΟΎϧ έΎΘ̰ϫ ̮ϳ ˬ̶ϫϮ̯ ϭήγ ϭ ϭ ϡ΍ΩΎΑ ϭ ϪΘδ̡ ϥΎΘΧέΩ ί΍ ϮϠϤϣ ίΎΑ ̵Ύϫ Εϼ̴ϨΟ ζΨΑ ήΘθϴΑ ίϭήϣ΍ ΪϧΩϮΑ ϩΪϧΎηϮ̡ ΍έ Ϧϴϣί ϪΣΎγ ϡϮγ ̶ϋϮϤΠϣ ζηϮ̡ ˬϢΘδϴΑ ϥήϗ ςγ΍ϭ΍ έΩ Ζγ΍ ϪΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ̶Ϡλ΍ ϩΪϳΩή̳ ϦϴϤΨΗ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ – ϦϴΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Εϼ̴ϨΟ %2 έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ – ί΍ ήΘϤ̯ ϪΣΎγ Εϼ̴ϨΟ ϥϮϨ̯΍ ΩϮΑ ΎΑ Εϼ̴ϨΟ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ ςϘϓ ˬ΍έ έϮθ̯ ̶ϋϮϤΠϣ ϪΣΎγ έΎΘ̰ϫ ϥϮϴϠϴϣ ϝϮϤη ϪΑ ˬ ̱ήΑ ϭ ΥΎη ή̡ ϥΎΘΧέΩ %10 ϩΩϮϤϧ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ˬ̱ήΑ ϭ ΥΎη ή̡ ϥΎΘΧέΩ %50 ΎΑ Εϼ̴ϨΟ ̶ϟΎϤη ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΎΨΗ ϭ βϴϏΩΎΑ ΕΎϳϻϭ ̵Ύϫ ϝΎγ έΩ ̶ϟ΍ 2000 ϝΎγ ί΍ 3% ϥ΍ΰϴϣ ϪΑ ϪϧϻΎγ Ϟ̴ϨΟ ϪΣΎγ Ζγ΍ ϞΑΎϗ Ε΍ΪϳΎϋ Ϫ̯ ΪϧΩϮΑ ϩΪη ϩΪϴηϮ̡ ϪΘδ̡ ΰϴΧ ϞλΎΣ Εϼ̴ϨΟ ΎΑ έΎΘ̰ϫ ϥΩϮϤϧ ϞϳΪΒΗ ϭ ϥΩή̯ ϊτϗ ΎΑ ̵ϭΎδϣ 2005 Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ζϫΎ̯ ϝΎγ ̮ϳέΩ ̶Ϡ̴ϨΟ Ϧϴϣί Εϼ̴ϨΟ Ϧϳ΍ Ϣψϋ΍ ζΨΑ ΪϧΩέϭΎϴϣ ΖγΪΑ ΖΑΎΑ Ϧϳ΍ ί΍ ΍έ ̶ϬΟϮΗ ̶ηΎϧ ̶Η΍ΪϳΎϋ ̵Ύϫ ΖόϔϨϣ Ϫ̯ ϪΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ϪϫΩ Ϫγ ϑήχ έΩ ςϘϓ ήϴϏ Ε΍έΎδΧ Ϫ̯ Ζγ΍ Ϟ̰θϣ Ζγ΍ ϩΩήΑ ΩϮΧΎΑ ΰϴϧ ΍έ ϥ΁ ί΍ ϭ ήϨ̯ ˬϥΎΘγέϮϧ ̶ϗήη ΕΎϳϻϭ έΩ Εϼ̴ϨΟ ζΨΑ ϦϳήΘθϴΑ ˬΕϼ̴ϨΟ ̵ΪϴϠ̯ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ζϫΎ̯ ί΍ ̶ηΎϧ ̵ΩΎμΘϗ΍ ϢϴϘΘδϣ ϞϴϠΤΗ έϭΩ ‫؞‬ϠλΎϓ ί΍ ̵ήϴ̳ ϩί΍Ϊϧ΍ Ϊϧ΍ ϩΪη ϊϗ΍ϭ έΎϫή̴Ϩϧ ωϮϨΗ ϊϓΎϨϣ ϭ Ϧϴϣί ̵ΰϴΨϠλΎΣ ˬΎϬΑϼϴγ ϝϭήΘϨ̯ ˬζϳΎγήϓ ΪϨϧΎϣ 2002 ϭ ϝΎγ έΩ ΕΎϳϻϭ Ϧϳ΍ ̶ϋϮϨμϣ ήϤϗ ήϳϭΎμΗ Ω΍Ω ϥΎθϧ %50 ί΍ ζϴΑ ϪΑ ΍έ Ϟ̴ϨΟ ζηϮ̡ ϑέΎμϣ Ϧϳ΍ Ϫ̯ Ζγ΍ έΎ̰η΁ Ύϣ΍ ΩϮϤϧ ϪΒγΎΤϣ ΍έ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ϭ Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ̵ΰϴΨϠλΎΣ ϥϮ̩ ˬϩήΧϵΎΑ Ζγ΍ ΩΎϳί έΎϴδΑ έΩ Ϫ̯ Ϊϧ΍ ϩΪη έϮΒΠϣ ϡΩήϣ ˬΪϧ΍ ζϫΎ̯ ϝΎΣ έΩ έϮθ̯ Εϼ̴ϨΟ Ζγ΍ ϪΘΧΎγ ϊϳήγ ΍έ Εϼ̴ϨΟ ζϫΎ̯ ϭ ΐϳήΨΗ ̵ΩΪόΘϣ Ϟϣ΍Ϯϋ ϭέ ̵ήϬη ΕΎΣΎγ ϪΑ ̶ϳΎΘγϭέ ΕΎΣΎγ ί΍ ˬ ϞϳΪΑ Ζθϴόϣ εϼΗ ϭ ϞΧ΍Ω έΩ εϭήϓ ΖϬΟ ε΍ήΗέΎ̩ ̵ΎοΎϘΗ Ϣϫ ̶̰ϳ ϪϠϤΟ ϥ΁ ί΍ ΩϮη ̶ϣ ̵ίΎγ ήϬη Ϊηέ ζϳ΍ΰϓ΍ ΚϋΎΑ Ϧϳ΍ Ϫ̯ Ϊϧέϭ΁ ήΧ΍ϭ΍ Ϧϳ΍ έΩ ΪηΎΒϴϣ ϥΎΘδ̯Ύ̡ ϪϳΎδϤϫ έϮθ̯ ˴ΎλϮμΨϣ ˬΝέΎΧ ΏϮ̩ ΕέΎΠΗ ί΍ ϥΎΒϟΎσ ϩΩΎϔΘγ΍ ϝϮϤη ϪΑ ˬ 2002 έΩ

έΩ ΖϣϮ̰Σ ϝϭήΘϨ̯ ϭ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̶ϣΎψϧ ̵΍Ϯϗ ϊϴγϭ έϮπΣ ΎΑ ϭ ϕΎ̩Ύϗ ϭ ϥΎΘΧέΩ ώϳέΪϴΑ ϊτϗ ̶Η΍ΪϳΎϋ ϊΒϨϣ ΚϴΤϨϣ Ϟ̴ϨΟ ̵ϻΎΑ ϖϴϗΩ ϝϭήΘϨ̯ ϭ Ύϫ ΎϨΑ ήϳί ήϳΎγ ‫؞‬όγϮΗ ΰϴϧ ϭ ˬήϨ̯ Ζϳϻϭ ϮϠϤϣ ̵έϻ 200–50 Ϫϧ΍ίϭέ ϪψΣϼϣ ϞΑΎϗ έϮτΑ ϥ΁ ΕέΎΠΗ ϝΎγ έΩ Εϼ̴ϨΟ ϊτϗ ϥ΍ΰϴϣ Ϫ̯ Ϊγήϴϣ ήψϨΑ ˬε΍ήΗέΎ̩ ϕΎ̩Ύϗ ήΘϣ – ϦϴΑ ϪϧϻΎγ Ύϳ ϭ ε΍ήΗέΎ̩ ί΍ ̶ΗΎϣϮϠόϣ ϊΑΎϨϣ ΩϮΒϧ ΖϠϋ ϪΑ Ύϣ΍ ΪηΎΑ ϪΘϓΎϳ ζϫΎ̯ ήϴΧ΍ ̵Ύϫ ̮Ϥ̯ Εϼ̴ϨΟ ζϫΎ̯ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϗήη ΕΎϳϻϭ έΩ ΐό̰ϣ

Biological diversity Number of species

ca. 3500–4000 vascular plants birds

mammals fish

reptiles amphibians

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

16

̵έϭ΁ ϊϤΟ ϭ Ϊϧ΍ ϪΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ̲ϨΟ ̵Ύϫ ϝΎγ ϥΎϳήΟ έΩ ϩΪη ̵Ύϫ έϮθ̯ ΎΑ ̵έΎ̰Ϥϫ ̵΍ήΑ ˬ MAIL ̵έ΍ΪϟΎϣ ϭ ̵έΎϴΑ΁ ΪϳΪη ̶ϟΎδ̰θΧ ϞΑΎϘϣέΩ ΪϳΎη Ϫ̯ ̶θΣϭ ̶ϣϮΑ ̵Ύϫ ϢΨΗ ήΘθϴΑ ̶ϣ ΕϮϗ ˬ̵ΪΣήγ΍ήϓ ̵Ύϫ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ‫؞‬ϳϮϘΗ ΖϬΟ έΩ ϪϳΎδϤϫ ΪϨηΎΑ ϪΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ˬΪϧΩϮΑ ϡΎϘϣ Ύϫ ζ̯ ϩήθΣ ϭ ΖχΎϔΣ ‫؞‬ΣΎγ ̮ϳ ΩΎΠϳ΍ ̵΍ήΑ ˬΩέϮϣ Ϧϳ΍ έΩ ιϮμΨΑ Ϊϧήϴ̳ ήϴϣΎ̡ ϡέϮ̯΍ή̯ ̵Ύϫ ϩϮ̯ έΩ ϥΎΧ΍ϭ ΰϴϠϫΩ έΩ ̵ΪΣήγ΍ήϓ ϩΪη ϪϠλΎϓ Ϟ̰θΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ̵ϻΎΑ ̶̳ ϩΩϮϟ΁ Ε΍ήΛ΍ ϪΣΎγ Ϫ̯ ˬ Ϧϴ̩ ϭ ϥΎΘδ̯Ύ̡ ˬϥΎΘδ̰ΟΎΗ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϝΎμΗ΍ ϪτϘϧ

ϩήϴΧΫ ϭ ϩΩΎϔΘγ΍ ̵ΎϨΜΘγ΍ ϪΑ ˬΪηΎϴΒϣ ΩϭΪΤϣ έΎϴδΑ ϭ ϩΪϨ̳΍ή̡ ̵΍ ̵Ύϫ έϮθ̯ ϞΛΎϤΘϣ ΕΎΣΎγ ΎΑ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϊϗϮΘϣ ϩΪη ΖχΎϔΣ Ϊϳ΍έϮϠϴ̯΍ΰ̴ϫ ϦϳΰϨΑ ϭ ''7 ΪϨϧΎϣ ̵Ύϫ ζ̯ ϩήθΣ ΐγΎϨϣΎϧ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϟϭΩ Ωέ΍Ω Ϫϣ΍Ω΍ ̶ΘϴϟΎόϓ ˬΪϨ̰ϴϣ Ϟλϭ ϪϳΎδϤϫ ΦϠϣ ϝϭήΘϨ̯ ̵΍ήΑ ˴ΎλϮμΨϣ ± ̵Ϯπϋ ϡϭΎϘϣ ̵Ύϫ ϩΪϨϨ̯ ϩΩϮϟ΁ ί΍ Ϟ̰θΘϣ ϭ ± ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΰ̯ήϣ έΩ ϊϗ΍ϭ ˬήϴϣ΍ ΪϨΑ Ϫ̯ Ωέ΍Ω ήψϧ ϪϫΩ ̵΍ήΑ ̵ϭΎϴϤϴ̯ Ω΍Ϯϣ Ϧϳ΍ έϮθ̯ ϝΎϤη ̶Θϋ΍έί ϖσΎϨϣ έΩ Ύϫ ‫؞‬ΣΎγ ί΍ ̶̰ϳ ΚϴΤϨϣ ϦϴΗέϮϧ΍ήΗ ̵Ύϫ ΪϨΑ ϭ ̵Ωήϣί ϞϴϬΟ ζη ̶ϟΎϤΘΣ΍ Ε΍ήΛ΍ ΎΑ Ϧ̰Ϥϣ ϭ ΪϧΪθϴϣ ϝΎϤόΘγ΍ ΩΎϳί ϩί΍Ϊϧ΍ ϪΑ ϝΎγ Ύϫ ΕΎΣΎγ ϩΩΎΘδϳ΍ Ώ΁ ϭ έϭΎϧ ΖηΩ ΪϳΎϤϧ ΩΰϣΎϧ ̶ϧΎϬΟ ̵Ύϫ Ι΍ήϴϣ έΩ ˬ̶ϳ΍άϏ Ω΍Ϯϣ ήϴΠϧί ϭ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ̵ϻΎΑ ϥ΁ ϭ Ύϫ ϩΎ̴Θδϳί ΚϴΤϨϣ ˴ΎλϮμΧ ˬΪϧ΍ ϩΪη ΖχΎϔΣ ϢϬϣ ̶ϟΎϤΘΣ΍ ϪΑ ˬΎΗ΍Ω ̵Ύϫ ϼΧ ϥΩή̯ ή̡ ̵΍ήΑ ΪηΎΑ ϩΪη Ϣ̯΍ήΘϣ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ΎϨΑ ˬΎϣ΍ ΪϨηΎΒϴϣ ήΟΎϬϣ ϥΎ̳Ϊϧή̡ ϭ ̵ΰΑ΁ ϥΎϏήϣ ̵΍ήΑ ϩΎ̳ ϒϗϮΗ Ζγ΍ ίΎϴϧ ήΘθϴΑ ̶ΑΎϳίέ΍ Ϧϳ΍ ϪΑ ̶γήΘγΩ ˬςΒΗήϣ ̶ΘϴϨϣ΍ ̵Ύϫ ̶ϧ΍ή̴ϧ ϭ ΎϬϧ΁ ΖϴόϗϮϣ ήΑ ϩϮϴη ωϮϧ ήϫ ϖϴΒτΗ ΩϮΧ ‫؞‬ΑϮϧ ϪΑ Ϧϳ΍ Ϫ̯ ϩΩϮΑ ΩϭΪΤϣ ΕΎΣΎγ ωϮϨΗ ϭ ζΣϭ ΕΎϴΣ Ωί΍Ϊϧ΍ ̶ϣ ϖϳϮόΗ ϪΑ ΍έ ϢϴψϨΗ ήΛΆϣ ̵Ύϫ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϩΪϨϳ΁ ̶ΘδϳέϮΗ Ϊϳ΍Ϯϋ ̵΍ήΑ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ Ζλήϓ Ϫ̰Ϩϳ΍ ί΍ ϞΒϗ ϊΑΎϨϣ Ϧϳ΍ ΖχΎϔΣ ̵΍ήΑ ˬΪϨηΎΑ ϩΪϤϋ ̵΍ΰΟ΍ Ε΍ήΛ΍ Ωήϴ̳ ΕέϮλ ϡίϻ ϪΟϮΗ ΪϳΎΑ ˬΩϭήΑ ΖγΩ ί΍ ϪθϴϤϫ ̵΍ήΑ ϭ ΕΎΗΎΒϧ ΩέϮϣ έΩ ̶ϤϠϋ ̵ΎΗ΍Ω ̵ΩϮΟϮϣ ̮ϳ ΩΎΠϳ΍ x ̵̫ήϧ΍ ̵Ύϫ Ϫ̰Βη ϭ Ύϫ ̭ήγ ‫؞‬όγϮΗ ΪϨϧΎϣ ˬ̵ΩΎμΘϗ΍ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ΕΎϧ΍ϮϴΣ ˬϩΪϨϳ΁ ̶ϓΎθ̰ϧ΍ ̵Ύϫ ϥϼ̡ έΩ ΪϳΎΑ ˬϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ϥΪη ϩΪϨ̳΍ή̡ ̵ϻΎΑ Ε΍έήϘϣ έΩ Ϫ̯ ϩΪη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ ̶Ϡϣ ϢΘδϴγ Ρήσ x ˬήοΎΣ ϝΎΣ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΩϮη ϪΘϓή̳ ήψϧ έΩ ΢ϳήλ έϮσ ϪΑ ϩΪη ϪΘϓή̳ ήψϧ έΩ ϩΪη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ ϦϳήϳΎγ ΎΑ ϪδϳΎϘϣ έΩ ϥΪη ̶ηϼΘϣ ϦϴϳΎ̡ ˴ΎΘΒδϧ ΪΣ ̵΍έ΍Ω ϭ Ύϫ ̶δϴϟΎ̡ ˬϦϴϧ΍Ϯϗ ΪϨϧΎϣ ̶ϓΎ̯ ̶ϧϮϧΎϗ ΩΎϨγ΍ ΩΎΠϳ΍ x ήϫ ϪΑ ΪηΎΒϴϣ ˬ ϥΎΘδ̰ΟΎΗ ˬ ̵ϭέΎϧ ˬ ̶ϨϣήΟ

ΖχΎϔΣ Εϼ̰θϣ ϪΑ ̶̳Ϊϴγέ ϭ ϢϴψϨΗ ΖϬΟ Ύϫ ήΠϴγϭή̡ ̵Ύϫ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ϩί΍Ϊϧ΍ ϥΎϤϬΑ ΪηΎΑ ΪϨϠΑ κΧΎη Ϧϳ΍ Ϫ̰ϳ΍ ϩί΍Ϊϧ΍ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ΕΎϴΣ ̵ϻΎΑ ήΘθϴΑ έΎθϓ ϪΠϴΘϧ έΩ ϭ ˬΪηΎΒϴϣ ̶ηϼΘϣ έϮθ̯ ̮ϳ Εϼ̴ϨΟ ϭ Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ϢϴψϨΗ ̵Ύϫ εϭέ ϖϴΒτΗ ϭ ̵ήΒϫέ x ΩΩή̴ϴϣ Ωέ΍ϭ ϩΪϨϨ̯ ΕήΟΎϬϣ ΕΎϧ΍ϮϴΣ ϭ ζΣϭ ϞΤϣ ϡΩήϣ ϊϤΘΠϣ Ζ̯έΎθϣ αΎγ΍ ήΑ ΩΎϳί έ΍ΪϘϤΑ ˴ΎλϮμΧ ˬϥΎΘΧέΩ ίΎΠϣ ήϴϏ ϊτϗ ζϫΎ̯ x ΩΎϳ ΪϳΎΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϧΎϬΟ ΖϴϤϫ΍ ̵΍έ΍Ω ̶̰ϴΘϴϨΟ ϊΑΎϨϣ ί΍ ̵΍ήΑ ̶ϧϮϧΎϗ ΖϠϬϣ άϴϔϨΗ ΎΑ ˬ̵ίήϣ΍ήϓ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ϭ ϥΎϧ ϡΪϨ̳ Ύϳ ϡΎϋ ϡΪϨ̳ ϞΒϗ ϝΎγ 5000 ˴ΎΒϳήϘΗ ΩϮη ̵έϭ΁ ϩΪη ϩΩ΍Ω ̵ΰ̯ήϣ ΖϣϮ̰Σ ϑήσ ί΍ Ϫ̯ ε΍ήΗέΎ̩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ϭήϤϠϗ έΩ έΎΑ Ϧϴϟϭ΍ ̵΍ήΑ Triticum aestivum) ˬ̶ϧΎη ϝΎϬϧ ϭ ΩΪΠϣ ̵ίΎγ Ϟ̴ϨΟ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ϦΘΧ΍Ϊϧ΍ ϩ΍ήΑ x Ϫ̯ Ϊϧ΍ έϭΎΑ Ϧϳ΍ ήΑ ϥ΍ΪϨϤθϧ΍Ω ˬϩϭϼϋήΑ ΩϮΑ ϩΪη Ζθ̯ ήλΎόϣ ΍ή̩ ˬϞ̴ϨΟ ί΍ ϞΤϣ ϡΩήϣ ϊϤΘΠϣ Ϫ̰ϴΗΎΣΎγ έΩ ˴ΎλϮμΧ ή̴ϳΩ ̵ΎΟ ήϫ ϪΑ ΖΒδϧ ΍έ ϡΪϨ̳ ̶ϣϮΑ ήΘθϴΑ ω΍Ϯϧ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΪϨϨ̯ ̶ϣ ϩΩΎϔΘγ΍ έ΍ΪϳΎ̡ έϮτΑ ϊΑΎϨϣήϳΎγ ϭ ϩΎ̳ Ζθ̯ ω΍Ϯϧ΍ ί΍ ̵ΩΎϳί Ω΍ΪόΗ ϪϧΎϔγ΄Θϣ ΪϫΪϴϣ εέϭή̡ ϥΎϬΟ 17

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Ωέ΍Ϊϧ ΩϮΟϭ ϥ΁ ΪϴϳΎΗ ‫؞‬όϳέΫ ̨ϴϫ ϥϮϨ̯΍ ˬ̶ϓΎ̯Ύϧ ϖϴϘΤΗ ϭ ϑήτϴΑ ˬϞ̴ϨΟ ΕϻϮμΤϣ ί΍ ̵ΩΎμΘϗ΍ ΩΎϳί ϊϓΎϨϣ Ζη΍Ω ήψϧ έΩ ΎΑ Ωή̯ Ϊϫ΍ϮΧ ΍Ϊϴ̡ Ϫϣ΍Ω΍ ̶ϧϮϨ̯ ‫؝‬ΪϨϨ̯ έ΍ϭΪϴϣ΍ ζϳ΍ή̳ Ϫ̯ Ζδϴϧ ϡϮϠόϣ έ΍ϭΪϴϣ΍ έΎϴδΑ ζϳ΍ή̳ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϟΎϤη ΕΎϳϻϭ ̶πόΑ έΩ ήϴΧ Ύϳ Ζγ΍ ϩΪη ϩΪϫΎθϣ ΰϴϧ Εϼ̴ϨΟ ΩΪΠϣ ̵ΎϴΣ΍ ̵ϮδΑ ‫؝‬ΪϨϨ̯ ζΣϭ ΕΎϴΣ Ι΍ήϴϣ ήΘθϴΑ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Εϼ̴ϨΟ ϭ Ύϫ ϩΎ̳ ΍ή̩ ΪϨϧΎϣ ˴ΎΒϳήϘΗ ̶ϨϴδΣ ίΎϗ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ΪϳΪϬΗ νήόϣ έΩ ̵ΩΎϳί ΪΣ ΎΗ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̲ϨϠ̯ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ Ϫϧ ̵ήϴ̳ Ϟδϧ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ϝΎγ Ζθϫ ̵΍ήΑ ϦϳΪϨ̩ Ζγ΍ ϩΪϴγήϧ ϩΪϫΎθϣ ϪΑ ϑήτϨϳ΍ ϪΑ ϝΎγ 20 ί΍ ̶ϳΎϳήΒϳΎγ Panthera tigris virgata Ϧϴ̢δ̯ ήΒΑ ΪϨϧΎϣ ϥ΍έ΍ΪϧΎΘδ̡ ωϮϧ ̵ΩϮΑΎϧ ‫؝‬έΎϨ̯ έΩ Acinonyx jubatus ventucus Ύϫ ΎΘϴ̩ Ύϳ ήϳΎγ Ϊϧ΍ ϩΪθϧ ϩΪϳΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ Ύϫ ϪϫΩ ̵΍ήΑ ϭ Ϊϧέ΍Ω έ΍ήϗ ̶ϧΎϬΟ ̶ϣϮΑ Capra falcconeri έϮΧέΎϣ ̵Ϯϫ΁ ΪϨϧΎϣ ζΣϭ ΕΎϴΣ ΪϨ̰ϴϣ ̶̳Ϊϧί ϥ΁ έϭΎΠϣ Ε΍ΪΣήγ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ΎϬϨΗ ϩΪη ̶ϘϠΗ ΩΎϳί ̭ήΤΗ ΕέΪϗ ΕΎϧ΍ϮϴΣ Ϧϳ΍ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ϢϬϣ ΕΎϴλϮμΧ φϔΣέΩ ˬ ̭ήΘθϣ Ε΍ΪΣήγ έΩ ̶ϤγϮϣ ΕήΟΎϬϣ ϭ ˬΖγ΍ ΎϬϧ΁ ΪϨ̰ϴϣ ̮Ϥ̯ ΕΎϧ΍ϮϴΣ ΖϴόϤΟ ̶ϓΎ̯ Ω΍ΪόΗ ΖγΩ ΪϨϠΑ ̵Ύϫ ϩϮ̯ ΩϭΪΤϣ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ Ϯ̰ϳ΍ ί΍ ̶̰ϳ ϥΎΧ΍ϭ ΰϴϠϫΩ ήϳΎγ ϭ ήτΧ νήόϣ έΩ ̶ϓήΑ ̲ϨϠ̡ Ϧ̰δϣ Ϫ̯ ˬΖγ΍ ϩΩέϮΨϧ έΩ έΎ̰η ˬΎϣ΍ ΪηΎΒϴϣ ϮϟϮ̡Ϯ̯έΎϣ ΪϨϔγϮ̳ ϝϮϤη ϪΑ ϥ΍έ΍ΪϧΎΘδ̡ ‫؞‬ϴϬΗ Ύϳ ϭ ΍άϏ ̵΍ήΑ Ύϳ ΕέϮ̢γ ̵΍ήΑ Ύϳ ˬέϮθ̯ ϖχΎϨϣ ήΘθϴΑ ΕέϮλ ˬΩϮη ϪΘΧϭήϓ ϞΑΎ̯ έΩ Ύϫ ̶ΟέΎΧ ̵ϻΎΑ Ϫ̯ ϦϴΘγϮ̡ ήοΎΣ ϝΎΣ έΩ ˬϩΪη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ ϥϮϧΎϗ Ζϴόοϭ Ωήϴ̴ϴϣ ϥϮϧΎϗ ‫؝‬Ϊη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ Ε΍έήϘϣ ΐϳϮμΗ ϭ ˬϩΩϮΑ ϝ΍Ϯγ ΖΤΗ ̵Ύϫ ϥϼ̡ ϭ Ε΍έήϘϣ Ϫ̩ή̳΍ ΪηΎΒϴϣ ϖϴϠόΗ ϝΎΣ έΩ ˬΖδϳί ςϴΤϣ Ύϣ΍ ˬΪϧέ΍Ω έ΍ήϗ ϦϳϭΪΗ ϝΎΣέΩ ϥϮϨ̯΍ ϩΪη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ ϢϴψϨΗ ΖϴϣΎϤΗ ̵έ΍ΪϬ̴ϧ ϭ ΖχΎϔΣ ΖϬΟ ϪΣΎγ ΢τγ έΩ ήΛΆϣ ϢϴψϨΗ Ύϫ ϥϼ̡ ϥΪη ̶ϳΎϬϧ ˬΖγ΍ ΩϭΪΤϣ ζΣϭ ΕΎϴΣ ϭ ̶̰ϳ̫ϮϟϮ̰ϳ΍ ήϴϣ΍ ΪϨΑ ϩΪη ΩΎϬϨθϴ̡ ̶Ϡϣ ̭έΎ̡ ή̯Ϋ ϞΑΎϗ ˯ΎΜΘγ΍ ΎΑ Ε΍έήϘϣ ϭ ‫؞‬ϧ΍ήϴ̴θϴ̡ ̵Ύϫ εϼΗ ήψϨϣ β̡ Ϧϳ΍ ϞΑΎϘϣέΩ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ϖϠόϣ ˬΖϋ΍έί Εέ΍ίϭ ϭ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍

̵ΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ

̵΍ή̩ ˬ̶Θϋ΍έί ̵ϭΎϴϤϴ̯ Ω΍Ϯϣ ϝΎϤόΘγ΍ ˬ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ ˬϦϴϣί ϊΑΎϨϣ ̵ϻΎΑ ϩΪϨϳ΍ΰϓ έΎθϓ ˬΖϴόϤΟ ζϳ΍ΰϓ΍ ˬρήϔϣ Ύϫ Ϧϴϣί ϪΑ ̶γήΘγΩ ϭ ̶Ϩϴϣί ̵Ύϫ ϦϳΎϣ

Wheat production Million tonnes

̭ΎΧ ϭ Ζϋ΍έί ˬϦϴϣί ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍

˴΍ΪϳΪη Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ ‫؞‬ϴΣΎϧ ί΍ ˬϮδϨϳ΍ ϪΑ ϝΎγ Ύϫ ϩΩ ί΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬϥ΁ ̶̰ϳΰϓϮϴΟ ϭ ̵ΩΎμΘϗ΍ ̶ϋΎϤΘΟ΍ Ζϴόοϭ ϪΑ ΎϨΑ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ̵ϻΎΑ ̶ϓΎο΍ έΎθϓ ϭ ̶̰ϳ̫ϮϟϮ̰ϳ΍ ‫؝‬ΪϨϳ΍ΰϓ ̵Ύϫ ΕήΟΎϬϣ έΩ ˬΩϮΧ ΖΑϮϧ ϪΑ έΎ̯ Ϧϳ΍ Ζγ΍ ϩΪη έήπΘϣ ̶ϠϴΧ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ ί΍ ̶ηΎϧ Ε΍έΎδΧ Ϫ̯ ΪϫΪϴϣ ϥΎθϧ ϊϴγϭ ̵Ύϫ κΧΎη Ζγ΍ ϩΩϮΑ ϩΪϤϋ ϞϣΎϋ ̮ϳ ΕϻϮϤόϣ ˭̶Θϋ΍έί ϒϴόο ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ϪΑ ΎϨΑ Ϧϴϣί ̵ΰϴΨϠλΎΣ ΪηΎΑ ̶ϣ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ ϩέ΍ϮϤϫ ϭ ϩΩϮΑ ̱έΰΑ ϩΩ΍Ω ήϴϐΗ ΍έ Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ̵ϮϨόϨϋ ΕϼϣΎόΗ ϭ ϩΪϳΩή̳ ήΛ΄Θϣ ̶ϟΎγ ̮θΧ ϭ Ϧϴϣί Ζϴ̰Ϡϣ ˬ̲ϨΟ ΖϠϋ ϪΑ ̵ή̩ ϒϠϋ ˬϑΎθ̰ϧ΍ ϪΑ ϭέ ̵Ύϫ έϮθ̯ ήϳΎγ ΪϨϧΎϣ ΩίΎγ ̶ϣ έήπΘϣ ΍έ ̵έΎϴΑ΁ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ϦΠϟ ϭ ̵ϻ ϭ Ύϫ Ώϼϴγ ϭ ˭Ζγ΍ ϭ ˬϊΑΎϨϣ ˬΎϨΑήϳί ˬ̶Ϡϣ κϗΎϧ ̵Ύϫ ̶δϴϟΎ̡ ϪΑ ΎϨΑ Ϫ̯ Ωέ΍Ω ΩϮΟϭ Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ ̵΍ήΑ ̶γΎγ΍ ϭ ϢϴϘΘδϣ ϞϳϻΩ Ζγ΍ ϪΘΧΎγ ϩΪϴ̪ϴ̡ ΍έ ϊοϭ ˬΖγΎϫ ̲ϨΟ ϡΎϳ΍ ή̴ϧΎϳΎϤϧ Ϫ̯ ΖϴϧϮΌμϣ ϡΪϋ αΎδΣ΍ ΰϴϧ ϭ ΖϴϤ̯ΎΣ

̵Ύϫ ̶ϟΎδ̰θΧ ΕϻΎϤΘΣ΍ ϭ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ ΖϴόϤΟ ̶Ϩηϭέ έΩ Ϧϴϣί ˬΩέ΍ά̳ ̶ϣ ήϴΛ΄Η έϮθ̯ ̶Θϋ΍έί ̵ΰϴΨϠλΎΣ ̵ϻΎΑ Ϫ̯ ˬΪϳΪη ̵Ύϫ Ϧϴϣί ˬϪϨϴθϴ̡ Ϧϳ΍ ϞΑΎϘϣ έΩ ΪηΎΑ ̶ϣ ̱έΰΑ ΖϴϤϫ΍ ̵΍έ΍Ω ΍έ έϮθ̯ Ϧϴϣί ϡΎϤΗ ϡϮγ ̮ϳ ϪΣΎγ Ύϫ ϩήΨλ ϭ Ύϫ ΍ήΤλ ήϳΎΑ ϩΎ̳ ΍ή̩ ϭ Ζθ̯ ΖΤΗ ̶Θϋ΍έί Ϧϴϣί ‫؞‬ΣΎγ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ ΪϨ̰ϴϣ ΍ϮΘΣ΍ ̵ΪϨϣ ϩέΎδΧ Ύϳ ϭ Ώ΁ ΩϮΒϧ ΖϠϋ ϪΑ ΎϨΑ ˬϪΘηά̳ ‫؞‬ϫΩ Ϫγ Ύϳ ϭΩ έΩ έϮη ˬ̭ΎΧ βϳΎγήϓ ΖϠϋ ϪΑ Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ Ύϳ ϭ ˬ ̵έΎϴΑ΁ ϢΘδϴγ ϝΎγ έΩ ΪϧΪη ϪΘη΍ά̳ ̭ϭήΘϣ Ϧϴϣί ̵ΰϴΨϠλΎΣ ϥ΍ΪϘϓ ˬ̵ίΎγ ϝΎγ έΩ ϭ ΩϮΑ έΎΘ̰ϫ ήϔϧ ήϫ ̵ϻΎΑ Ζθ̯ ϞΑΎϗ Ϧϴϣί 1980 ̮θΧ ̵ΎϬϟΎγ Ϊϴγέ ήϔϧ ̶ϓ έΎΘ̰ϫ ϪΑ ΎϬϨΗ Ϣϗέ Ϧϳ΍ ϦϴΑ ΪϳΪη ̶ϟΎδ̰θΧ ϭ –1999 ̵ΎϬϟΎγ ϦϴΑ έΩ ̶̡ έΩ ̶̡ ϪψΣϼϣ ϞΑΎϗ έϮτΑ ΍έ ̶ϋϭέΰϣ ΕΎΣΎγ ˬ 2001–1991 ̵ΎϬϟΎγ ̶̩Ϯ̯ ϡΩήϣ ϭ ϩΎ̳΍ή̩ ̵ϻΎΑ ΍έ ̱έΰΑ έΎθϓ ΰϴϧ ϭ ϩΩ΍Ω ζϫΎ̯ ̵΍ ̵Ύϫ ΕήΟΎϬϣ ΚϋΎΑ ˬ̶Θϋ΍έί ΕϼλΎΣ ̵ϮϓΎ̰Η ϡΪϋ Ζη΍ά̳ ΪϳΩή̳ ̵ήϬη ΰ̯΍ήϣ ΏϮλ ϪΑ ϡΩήϣ ̶όϤΟ ϪΘγΩ

ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ̵ΩΎμΘϗ΍ Ϊηέ ϢϬϣ ΰΟ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θϋ΍έί έϮΘ̰γ ˴ΎγΎγ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζθϴόϣ φϔΣ ˬ˯˴ ΎϨΑ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ ϭ ϩΩϮΑ ̵ήθΑ ΪηΎΑ ̶ϣ ϊΑΎϨϣ ϢϟΎγ ϢϴψϨΗ ̶Θδϳί ςϴΤϣ υΎΤϟ ί΍ ϭ ϪΘδϳΎη ‫؝‬έ΍Ω΍ ˬϥ΁ ̶ϫΪϠλΎΣ Ζϴϓήχ ϭ ̶ϧϮϨ̯ Ζϴόοϭ Ζη΍Ω ήψϧ έΩ ΎΑ Ύϣ΍ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ̵ϻΎΑ ϭ ϩΪϳΩή̳ ΩϭΪΤϣ ̵ΪΣ ΎΗ Ζϋ΍έί έϮΘ̰γ ΪϳΎϤϨϴϣ Ωέ΍ϭ ΍έ ϩΪϨϳ΍ΰϓ έΎθϓ

UXO ϩΪθϧ ήΠϔϨϣ ΕΎϤϬϣ ϭ ̶Ϩϴϣί ̵Ύϫ ϦϳΎϣ ˬϪϧΎϔγ΄Θϣ Ϧϴϣί ί΍ ̶ΧήΑ Ϫ̯ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ϦϓΩ έϮθ̯ ϊϴγϭ ΕΎΣΎγ έΩ έΩ ̶Ϩϴϣί ̵Ύϫ ϦϳΎϣ Ϊϧ΍ ϪΘΧΎγ ϥϮΌμϣ ήϴϏ ΍έ ̶Θϋ΍έί ̵Ύϫ ϭ Ϊθ̯ ̶ϣ Ύϳ ΍έ ήϔϧ 12 ̶ϟ΍ 10 ˴ΎϨϴϤΨΗ ίϭέ ήϫ ˬ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬΎϫ ϦϳΎϣ ί΍ ϮϠϤϣ ‫؞‬ΣΎγ ˬϊτϘϣ ̮ϳ έΩ ΩίΎγ ̶ϣ ΏϮϴόϣ Ύϳ Ωή̰ϴϣ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϧϴϣί ϊΑήϣ ήΘϣ ϮϠϴ̯ ˴ΎΒϳήϘΗ ί΍ ζϴΑ Ϫ̯ ΖΧΎγ ϝΪΒϣ Ύϫ έϮθ̯ ί΍ ̶̰ϳ ϪΑ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍

ϦϳΎϣ ί΍ ζϴΑ ϥϮϨ̯ΎΗ ΩϮΑ ϩΪη ̵έ΍ά̳ ϦϳΎϣ ϪϤϫ ‫؝‬ΪϤϋ ζΨΑ ̮ϳ ίϮϨϫ ϭ Ϊϧ΍ ϩΪη ϩΩήΑ ϦϴΑ ί΍ ̶Ϩϴϣί ̵Ύϫ Ώ΁ ̵ϻΎΑ ΩΎϳί ̶ϠϴΧ ˯Ύ̰Η΍ ϪΑ ΎϨΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Θϋ΍έί ΕϼλΎΣ ˬ˴Ύτγϭ΍ Ωέ΍Ω ίΎϴϧ ̵έΎ̯ ̭Ύ̡ ϪΑ ϩΪη ̵έ΍ά̳ ϦϳΎϣ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ϪϠϏ ΕϼλΎΣ ˬϭήϨϳί΍ ΪηΎΑ ̶ϣ ΩϭΪΤϣ ˬΎϫ ϥ΍έΎΑ ϭ Φϳ ˬϑήΑ ̭Ύ̡ ̵Ύϫ ϦϳΎϣ ί΍ Ϧϴϣί ϊΑήϣ ήΘϣ ϮϠϴ̯ 30 ̶ϟ΍ 15 ϪϧϻΎγ ΩΩή̳ ̶ϣ ϪΑ ρϮϨϣ Ϫ̯ ΪϨ̰ϴϣ ϕήϓ ˴ΎΤϳήλ ή̴ϳΩ ϝΎγ ϪΑ ϝΎδ̰ϳ ί΍ ΕΎΟ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

18

ΩϮθϴϣ ϖϧϭέ ή̡ Ζϋ΍έί ϭ ̵έΎϴΑ΁ ΎΑ ΖηΩ ̵ίΪϤΣ΍ ̶ϟϭ ϭ Ϟ̡Ϯ̡ ϖϴϔη ΪϤΤϣ ί΍

«ήϳϭΎμΗ έΩ ϞΑΎ̯ Ζδϳί ςϴΤϣª ί΍ 2006 ήΒϤγΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ί΍ β̰ϋ ϩΎ̴θϳΎϤϧ Ϧϴϟϭ΍ 19

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Sharisabz

Turkmenabat

uD

m

Vakh s

h

i

Panj

b

Khorugh Faizabad

l

7492 Noshaq

k

itra

khab

Maimana

s u

Ch

d

Pul-e Khumri

Wakhan

h

u

Sur

Balk

b

Gilgit

Chitral

n i

Charikar

Sw

H

Torbat-e Jam

Asadabad

In

Gushgy

at

Tejen

Murga

Taloqan

Kunduz

Mazar-e Sharif

Kokcha

Andkhoi

hab

ho

Qurghonteppa

l

Sheberghan

r

Alichur

Kulob

Termiz

Mashad

a

rg

Shurchi Atamyrat

Cana

P

Mu

Karakum

a

y

Mary

ar

TURKMENISTAN Tejen

UZBEKISTAN

CHINA

TAJIKISTAN

DUSHANBE

Karshi

Am

Land cover

du

s

Mongora

Qala-e Nau Bamiyan Herat

A

F

G

H

Far

a

u hR

A

d

N

I

Kab

KABUL

Chagcheran

Hari Rud

S H

el

T m

a

A

N Ghazni

nd

Jalalabad

ul

Mardan Srinagar Peshawar

Gardez

ISLAMABAD

Kohat

Rawalpindi

Jhelum

K

Bannu

Farah

as

h

ud

b

R

Tarin Kowt

Delaram

Ar

gh

an

da

Minawali

Dera Ismail Khan

m

Sialkot

Gujranwala

Forest Fruit trees

Jhang

Chahar Borjak

mand

Zhob Zaranj

Irrigated cropland and gardens

Lahore

Lashkar Gah

P

Hel

I R A N

elu

b na Chiniot Che Faisalabad

Zho

Kandahar

Jh

Rainfed croplands

Gujrat

Sargodha

b

Qalat

Sistan Lakes Zabol

Rangeland

Khost

A

K

Leiah

I

S

T

A

R

N

Kasur

i av

Okara

Sanddunes

Sahiwal Abohar

Dera Gahzi Khan

Quetta

Multan

Su

t

Ganganagar

Vineyards

Beji

Zahedan

Pi sh

in L

or

a

Sanddunes

le y

Sibi

Bahawalpur

I N D I A

Marshland

In

Source: Afghanistan Information Management Services

du

s

Dalbandin Khanpur

0

50

100

150 km

Forest depletion

MAP BY UNEP/GRID-ARENDAL, 2008

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

20

Photo by Viktor Novikov

ϊΑΎϨϣ ϭ Ϧϴϣί ̶ΗΎϣΪϘϣ ̶δϴϟΎ̡ ̮ϳ ΩΎΠϳ΍ ΖϬΟ έΩ ̶ηϼΗ ϥϮ̩ ˬΎϫ εϼΗ Ϧϳ΍ ˬϩΪϳΩή̳ ίΎϏ΁ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵΍ήΑ ̶ϤϴψϨΗ ΏϮ̩έΎ̩ ϭ ϊϴγϭ ζΨΑ ̮ϳ ˬ̶Ϡϣ ΢τγ έΩ ΎΗ Ωέ΍Ω ίΎϴϧ ̶Ϙϓ΍ εήΘδ̳ ϪΑ ϦΘΧΎγ ̮ϳήη ˬϦϴϳΎ̡ ϪΑ ϻΎΑ ί΍ ϭ ΪϳΎϤϧ ϞϣΎη ΍έ ϪϗϼόϳΫ ΐϧ΍ϮΟ έΩ Ϫ̯ Ζγ΍ ϞΤϣ ϡΩήϣ ΰϴϧ ϭ ̶ϠΤϣ ϭ ̶Θϳϻϭ ̵Ύϫ ΖϣϮ̰Σ ϞϣΎ̯ Ζγ΍ ϢϬϣ ̶ϠϴΧ ΰϴϧ Ϧϳ΍ Ϊϧήϴ̴Α ϢϬγ ˴ΎϤϴϘΘδϣ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ ̵Ύϫ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ ΏϮ̩έΎ̩ έΩ Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ ϪϠΌδϣ ϪΑ ̶̳Ϊϴγέ Ϫ̯ ΩϮη ϪΘΧΎγ ϞϣΎη ΪϳΎΑ ˬ̶Θϋ΍έί ϭ ̶ϠΤϣ ϑΎθ̰ϧ΍

ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ϪΑ ̶̳Ϊϴγέ ΖϬ̩ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ ϭ ϞϤϋ ̶Ϡϣ ϥϼ̡ ‫؞‬ϴϬΗ x ϦΘΧΎγ ϞϣΎη ϭ ˬϦϴϣί ΐϳήΨΗ ϭ ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ Ϟ̯Ύθϣ Ϧϴϣί έ΍ΪϳΎ̡ ϢϴψϨΗ ςϴτΨΗ ˬ̶ΘϴϤ̯ ̶ΑΎϳίέ΍ ̵΍ήΑ ΕΎϣϮϠόϣ ϢΘδϴγ ̮ϳ ΩΎΠϳ΍ x ̵ϻΎΑ ϥ΁ ήϴΛ΄Η ϭ Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ Ζόγϭ ΪΣ ϭ ΕέΎψϧ ϭ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ̵ΎϘΗέ΍ ΖϬΟ έΩ ΰϴϧ ϭ Ϧϴϣί ΩΪΠϣ ̵ΎϴΣ΍ ̵΍ήΑ ΕΎϣ΍Ϊϗ΍ x ̵ίΎγ Ζϴϓήχ ϭ ̶ϫΎ̳΁ 21

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

ί΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΰϴϧ ΏϮΧ ̵Ύϫ ϝΎγ έΩ ̶ΘΣ ΪηΎΑ ̶ϣ ΍Ϯϫ ϭ Ώ΁ ̶ϳ΍άϏ ̵Ύϫ ̮Ϥ̯ ϪΑ ϭ ϩΩϮΒϧ Ύϔ̯ ΩϮΧ ̶Θϋ΍έί ΕϼλΎΣ υΎΤϟ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶̰Θϣ ΩϭΪΣ έΩ ˬ GLASOD ̭ΎΧ ΐϳήΨΗ ̶ϧΎϬΟ ̶ΑΎϳίέ΍ ϪΑ ϖΑΎτϣ έήπΘϣ ˬ̵ήθΑ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ϪΑ ΎϨΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶Ϩϴϣί ‫؞‬ΣΎγ %16 ˬ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ ϞΑΎϘϣ έΩ ϥ΁ ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ νήόϣ έΩ ϥ΁ ‫؞‬μΣ 3 ΪηΎΑ ̶ϣ ήΘθϴΑ ϪϤϫ ί΍ ϥΎϬΟ έΩ ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ έΩ Ϧϴϣί %1 ί΍ ήΘϤ̯ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶ϳ΍ή̳ ΍ήΤλ ΍έ ΝΎ̯ ζϫΎ̯ ϪΑ ϭέ Εϼ̴ϨΟ ϥ΁ ϡ΍Ϊ̯ ̨ϴϫ Ϫ̯ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ϩΪη ϭ ̶θ̯ ϪθϘϧ ̶̰ϴϓ΍ή̳Ϯ̡ϮΗ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΟ ΐϴ̯ήΗ ΪϨ̰ϴϤϧ ΍ϮΘΣ΍ ̶όϴΒσ έϮτΑ ΍έ ̭ΎΧ ζϳΎγήϓ ‫؞‬γϭή̡ Ω΍ΪόΘγ΍ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϤϴϠϗ΍ ϖϳήσ ί΍ ΍έ ΎϬϧ΁ ϩΎ̳ ϩΎ̳ ̶ϧΎδϧ΍ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ Ύϣ΍ ˬΪϫΪϴϣ ζϳ΍ΰϓ΍ ϥΩήΑ ϦϴΑ ί΍ ϭ ̶ϳ΍Ωί Ϟ̴ϨΟ ˬέ΍Ω ΐϴη ̵Ύϫ Ϧϴϣί ̵έΎ̰Θθ̯ ˬΎϫ έ΍ί ϪΗϮΑ ϭ έ΍ΰϔϠϋ έ΍ΪϳΎ̡ Ύϧ ϩΩΎϔΘγ΍ ϭ Ύϫ Ϧϴϣί ̶ΗΎΒϧ ζηϮ̡ ̶ϠϴΧ Ε΍ήϴΛ΄Η ί΍ ̶̰ϳ ΩίΎγ ̶ϣ ήΗΪΑ ̵΍ ϪψΣϼϣ ϞΑΎϗ Ϟ̰η ϪΑ ΍ήΤλ ˬ̶ΗΎΒϧ ζηϮ̡ ϭ ̭ΎΧ ϦΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ̶ηΎϧ ϩΪϨϨ̯ ΪϳΪϬΗ ΪηΎΑ ̶ϣ Ϊϳ΍ΰΘϣ ̵Ύϫ Ώϼϴγ ϥΪη ήϳί΍ήγ ϭ ̶ϳ΍ή̳ ̶ϣ ΍ϮΘΣ΍ ΍έ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ̵΍ΰΟ΍ ϦϳΪϨ̩ Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ Ϫ̰ϳέϮσ ΪηΎΑ ϞϣΎ̯ ϭ ϊϣΎΟ ΪϳΎΑ Ϟ̰θϣ Ϧϳ΍ ϪΑ ̶̳Ϊϴγέ ΖϬΟ ΕΎϣ΍Ϊϗ΍ ˬΪϨ̯

̵ΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ

̵ήϬη Ζδϳί ςϴΤϣ

ΐϘϋ ΕΎϣΪΧ ̵ΎϨΑήϳί ˬΎϫ ϪϟΎΑί ϢϴψϨΗ ˬ̵ήϬη ϊϳήγ Ϊηέ ϪΤμϟ΍ φϔΣ ϪΑ ̶γήΘγΩ ˬΩΪΠϣ έΎϤϋ΍ ̵Ύϫ Ζλήϓ ϭ ϩΪϧΎϣ ̶Τλ ̵Ύϫ ̶ϧ΍ή̴ϧ ϭ ΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁ ˬϢϟΎγ ̶ϧΪϴϣΎη΁ Ώ΁ ϭ

Ϊϫ΍ϮΧ ̵έϭήο ΍άϬϠϓ Ωέ΍Ω ϥΎϳήΟ ϥ΁ έΩ ̶Ϩϴθϧ ήϬη ϦϳήΘόϳήγ Ϫ̯ Ζγ΍ ϪϘτϨϣ ̵Ύϫ έϮθ̯ ί΍ ̶̰ϳ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϢϴψϨΗ ̵ϻΎΑ ˬΎϫήϬη έΩ αϮϔϧ ϥΪη ήΘθϴΑ ΎΑ ΩϮη ή̰ϓ ϩέΎΑϭΩ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ̵ήϬη ̵Ύϫ ϥϼ̡ ΩέϮϣ έΩ Ϫ̯ ΩϮΑ ήϬη ΖΤλ ΩΩή̴ϴϣ Ωέ΍ϭ ήΘθϴΑ έΎθϓ ˬΎϨΑήϳί ϭ ̵ίΎγ ϪϧΎΧ ˬϪΤμϟ΍ φϔΣ ˬ ̵̫ήϧ΍ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ˬΎϫ ϪϟΎΑί Ϊϧϭήϴϣ έΎϤθΑ ̶ϟΎϋ ̵Ύϫ ΖϳϮϟϭ΍ ϪϠϤΟ ί΍ ̵ήϬη ϢϟΎγ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̮ϳ ϭ ϥΎϨϴθϧ

Ϫ̯ ΩϮΑ ϩΪη ϩΩί ϦϴϤΨΗ ΎϫΩήϣ ̵΍ήΑ ϝΎγ ϭ ϥΎϧί ̵΍ήΑ ϝΎγ ̶ϣ ϦϴϳΎ̡ ̶ϠϴΧ ˬΖγ΍ ϝΎγ Ϫ̯ ϥΎϬΟ έΩ ϡΩήϣ ήϤϋ ςγϭ΍ ί΍ ˬ̶ϧΎϬΟ ̮ϧΎΑ ϭ Ϫϴ΋ΎμΣ΍ ̵ΰ̯ήϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ˬ2002 ϝΎγ έΩ ΪηΎΑ ΪϧΩή̯ ϦϴϤΨΗ ϝΎγ ΍έ ΎϬϧΎϐϓ΍ ήϤϋ ςγϭ΍ ϥΎϐϓ΍ ϦϳήΟΎϬϣ Ωϭέϭ ΖϠϋ ϪΑ ˴ΎΗΪϤϋ ˬ̵ήϬη ΖϴόϤΟ ϊϳήγ Ϊηέ ϩΩή̯ ̭ήΗ ΍έ έϮθ̯ ήϴΧ΍ ̵Ύϫ ϪϫΩ ΪϨ̩ ̲ϨΟ ΖϠϋ ϪΑ Ϫ̯ ϩΩϮΑ ϥΪη ΎΠϴΑ ϭ ̶όϤΟ ϪΘγΩ ̵Ύϫ ΕήΟΎϬϣ ˬϥ΁ ήΑ ϩϭϼϋ ΪϧΩϮΑ ˬ̶ΘϴϨϣ΍ Εϼ̰θϣ ήϳΎγ ϭ ̶ϳ΍άϏ Ω΍Ϯϣ ΩϮΒϤ̯ ϪΑ ΎϨΑ ˬ̶ϠΧ΍Ω ̵Ύϫ ̵Ύϫ ήϬη Ωέ΍Ω ϥΎϳήΟ ˬ̵ήϬη ΕΎΣΎγ ϪΑ ̶ϳΎΘγϭέ ΕΎΣΎγ ί΍ ̵΍έ΍Ω Ϫ̯ ΪηΎΑ ̶ϣ ΩϮμϘϣ ϝΰϨϣ ˴ΎΤϴΟήΗ ˬϞΑΎ̯ ˴ΎλϮμΧ ˬ̱έΰΑ ̶ϳΎΘγϭέ ΕΎΣΎγ ΖϴϨϣ΍ ή̴ϳΩ ϪϠΌδϣ Ζγ΍ ήΘθϴΑ ̵Ύϫ ΕϼϴϬδΗ ̵ήϳά̡ ΖϧϮ̰γ ϊϧΎϣ ϩΪη ̵έ΍ά̳ ϦϳΎϣ ϊϴγϭ ΕΎΣΎγ Ϫ̯ Ζγ΍ ΖϧϮ̰γ ΩΩή̴ϴϣ ̶ϳΎΘγϭέ ΕΎΣΎγ έΩ ϩΪϨϨ̯ ΕΩϮϋ ϦϳήΟΎϬϣ ̵΍ήΑ ΍έ ΪϳΪη ̵ΎοΎϘΗ ˬ̶Ϥγέ ήϴϏ ϭ ϥϼ̡ ϥϭΪΑ Ϣ̯΍ήΘϣ ̶Ϩϳΰ̳ ζϳ΍ΰϓ΍ ˬ ϕήΑ ̵̫ήϧ΍ ΪϨϧΎϣ ˬ̵ήϬη ϒϴόο ‫؞‬ϴϟϭ΍ ΕΎϣΪΧ ‫؞‬ϴϬΗ ΩίΎγ ̶ϣ ήΗ ΪΑ ΍έ ήϬη ̵΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ ΪϫΪϴϣ ̶ϧΎγήΑ΁ ‫̰؞‬Βη ϪΑ Ϫ̯ ̶ϧϮϨ̯ ̶Ϩϴϣί ήϳί Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ˬϝΎΜϣ έϮτΑ ̵ΎοΎϘΗ ϪΑ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ 2012 ϝΎγ ̶ϟ΍ ΎϬϨΗ ˬΪϳΎϤϨϴϣ Ϣϫ΍ήϓ Ώ΁ ϞΑΎ̯ ˬΩϮη νήϓ Ώ΁ ήΘϴϟ ΎϬϨΗ ήϔϨ̰ϳ ‫؞‬ϧ΍ίϭέ ϑήμϣ ή̳΍ ˬϩΪϨϳ΍ΰϓ ϥϮϨ̯ΎΗ ϦΌϤτϣ ϝΩΎΒΘϣ Ϧϴϣί ήϳί Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ϥϮ̩ ΪηΎΑ Ϯ̴Α΍ϮΟ ̵ϻΎΑ ΪϳΎΑ ˬϞΑΎ̯ ̵΍ήΑ Ώ΁ ΪϳΪΟ ϊΒϨϣ ΚϴΤϨϣ ˬϩΪϳΩή̴ϧ κϴΨθΗ ϭ ϞΟΎϋ ‫؞‬όϟΎτϣ ̮ϳ ϪΑ ΩΩή̳ ίϮ̯ήϣ ϪΟϮΗ ̶Ττγ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ίΎϴϧ ΢τγ Ώ΁ ϝΩΎΒΘϣ ϊΑΎϨϣ ΩέϮϣ έΩ ϢϴϣΎμΗ ΫΎΨΗ΍ ϥ΁ ΐϴϘόΗ ϪΑ Ϧϳ΍ΰϳΩ ΎϬϨΗ ΩΩή̳ Ϧϴϣ΄Η Ώ΁ ‫؞‬ϴϬΗ ˬ 2012 ϝΎγ ί΍ ήΗ ΍ήϓ ΎΗ Ζγ΍ Ζϓή̳ Ϊϫ΍ϮΧ ήΑ έΩ ΍έ ϝΎγ ΞϨ̡ ˬϩ̫ϭή̡ ̮ϳ Ϯ̪Ϥϫ ϖϴΒτΗ ϭ

ήόθϣ ΖϴόϤΟ ̵ήϴ̳ Ϫϴ΋ΎμΣ΍ ̵Ύϫ ̶ϨϴΑ ζϴ̡ ˭Ωέ΍Ω ϥΎϳήΟ ϥ΁ ̨Ϩ̡ ˬ2015 ϝΎγ ̶ϟ΍ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ήϬη ΖϴόϤΟ Ϫ̯ Ζγ΍ ̶ϧΎδϧ΍ ΖΤλ ˬ̵ήϬη Ζδϳί ςϴΤϣ έΩ ΪΑΎϳ ζϳ΍ΰϓ΍ ήϔϧ ϥϮϴϠϴϣ Ώ΁ ϭ ̵ϮΤμϟ΍ φϔΣ ϞϳΎγϭ ΩϮΒϤ̯ ˬΎϫ ϪϟΎΑί κϗΎϧ ϢϴψϨΗ ΖϠϋ ϪΑ έΩ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ΪϳΪϬΗ νήόϣ έΩ ˬ΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁ ϭ ̭Ύ̡ ̶ϧΪϴϣΎη΁ ̨ϴϫ ϭ ˬΩέ΍Ϊϧ ΩϮΟϭ ϪϟΎΑί έΎΒϧ΍ ϦϓΩ ΐγΎϨϣ ϞΤϣ Ύϫ ήϬη ήΘθϴΑ Ώ΁ ϥΪη ϩΩϮϟ΁ ί΍ ̵ήϴ̳ϮϠΟ έϮψϤϨΑ ˬϪϟΎΑί ̵Ύϫ ϩΎ̳ έΎΒϧ΍ ί΍ ̮ϳ ϪϟΎΑί ϕ΍ήΘΣ΍ ί΍ ̶ηΎϧ ΕΎϳήϫί ̶̳ΩϮϟ΁ ί΍ ΍Ϯϫ Ύϳ ϭ ˬϦϴϣί ήϳί ϪΑ ϡΩήϣ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ςϳ΍ήη ΖΤΗ Ϊϧ΍ ϩΪϳΩή̴ϧ Ϧϳ΍ΰϳΩ ˬΎϫ ϦϳΪϨ̩ ‫؞‬ϟΎΑί ̵Ύϫ ϩΎ̳ έΎΒϧ΍ ΪϨηΎΑ ̶ϣ έϮΒΠϣ έΎΑ Ζϗέ ̶̳Ϊϧί έΩ Ϫ̯ Ϊϧ΍ ϊϗ΍ϭ ̶ΗΎΣΎγ έΩ Ε΍ήϫ ϭ έΎϫΪϨϗ ΪϨϧΎϣ ̵ήϬη ΰ̯΍ήϣ Ώϼϴγ Ύϳ ϥ΍έΎΑ Ώ΁ Ϫ̰ϴϳΎΟ ˬΩέ΍Ω έ΍ήϗ ̶όϴΒσ ΙΩ΍ϮΣ νήόϣ ίΎΑ Ζδϳί ςϴΤϣ ̮ϳ ϪΑ ΍έ ϪϟΎΑί ΕΎϳϮΘΤϣ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ̶ϧΎϬ̳Ύϧ ΪϨΗ Ώ΁ ί΍ ˬϞΑΎ̯ ϩΎ̳έΎΒϧ΍ ΩίΎγ ϩΩϮϟ΁ ΍έ Ύϫ ΎϳέΩ Ύϳ ϭ ΪϳΎϤϧ ήϳί΍ήγ ήϳί ̵Ύϫ Ώ΁ Ϫ̯ ϩΪϳΩή̳ ΍ΰΠϣ κϗΎϧ έϮσ ϪΑ Ϧϴϣί ήϳί ̵Ύϫ ΩίΎδϴϣ ϪΟ΍Ϯϣ ϩΪϤϋ Ε΍ήτΧ ΎΑ ΍έ Ϧϴϣί ̶̰ϳΪϳΎη ˬέϮθ̯ έΩ ̶Τλ ϊοϭ ̶̴ϧϮ̴̩ ˬήοΎΣ ϝΎΣ έΩ ΕΎϣϮϠόϣ ΎΘϳΩ αΎγ΍ ήΑ ΪηΎΑ ϥΎϬΟ έΩ Ύϫ Ζϴόοϭ ϦϳήΘμϗΎϧί΍ ̱ήϣ ˬϩΪϳΩή̳ Ϣϫ΍ήϓ ˬ2003 ϝΎγ έΩ (DUWK 7UHQG ςγϮΗ Ϫ̯ έΩ 2005 ̶ϟ΍ 2000 ̵ΎϬϟΎγ ϦϴΑ έΩ ϝΎγ ΩέϮΧ ϝΎϔσ΍ ήϴϣ ϭ ϕήη ̵Ύϫ έϮθ̯ έΩ ήϔϧ 52 ˴ΎΘδϳΎϘϣ Ϫ̯ ΩϮΑ ήϔϧ 161 ΩϭΪΣ ϦϴϤϫ ϪΑ Ζγ΍ ΎϴϧΩ ϡΎϤΗ έΩ ήϔϧ 55 ϭ ˬ̶ϟΎϤη ̵ΎϘϳήϓ΍ ϭ ϪϧΎϴϣ ϝΎγ έΩ ©̶̴ϟΎγ ΞϨ̡ Ϧγ ί΍ ήΘϤ̯ έΩ ΕΎϴϓϭª ήϔϧ ˬϮΤϧ ϞΑΎϘϣ έΩ ΩϮΑ ϥΎϬΟ έΩ ΕΎϴϓϭ ϦϳήΘθϴΑ ί΍ ̶̰ϳ ˬ2000 έΩ ήϔϧ 83 ϭ ˬ̶ϟΎϤη ̵ΎϘϳήϓ΍ ϭ ϪϧΎϴϣ ϕήη ̵Ύϫ έϮθ̯ έΩ ήϔϧ ϪΑ 2005 ϝΎγ ̵΍ήΑ ήϤϋ ςγϭ΍ ˬϪΠϴΘϧ έΩ ϥΎϬΟ ϡΎϤΗ

Ϊϧέ΍Ω Ζϣ΍Ϊϗ ϪϤϫ ί΍ ̵ΰ̯ήϣ ̵Ύϴγ΁ έΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ήϬη ΰ̯΍ήϣ ΕήϬη ΰϴϧ ΍ήΘ̰Α ϡΎϨΑ Ύϫ ϪΘηά̳ έΩ Ϫ̯ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϝΎϤη έΩ ΦϠΑ ‫؝‬ΪϤϋ ̵Ύϫ ήϬη ί΍ ̶̰ϳ ϭ βϴγ΄Η ϞΒϗ ϝΎγ 3500 ί΍ ζϴΑ ˬΖη΍Ω ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ ήϬη ϦϳήΘ̳έΰΑ ί΍ ̶̰ϳ ϭ ΖΨΘϳΎ̡ ϞΑΎ̯ ˭ΩϮΑ ϥΎϬΟ ̵ΩΎμΘϗ΍ ΰ̯ήϣ ̮ϳ ϭ ΖϴόϤΟ ϥϮϴϠϴϣ Ϫγ ί΍ ζϴΑ ̵΍έ΍Ω Ϫ̯ Ζγ΍ Ϫ̯ ήϴΒ̯ έΪϨ̰γ ˭ΪηΎΑ ̶ϣ ϪϟΎγ 3000 Ζϣ΍Ϊϗ ̵΍έ΍Ω ˬ̶̴Ϩϫήϓ ϭ ̮ϳ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̱έΰΑ ήϬη ϦϴϣϭΩ Ζη΍ά̳ ϥΎϴϨΑ ΍έ έΎϫΪϨϗ ήϬη Ζγ΍ ΖϴόϤΟ ̵΍έ΍Ω Ϫ̯ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶ΗέΎΠΗ ϢϬϣ ΰ̯ήϣ %30 ̶ϟ΍ %20 ί΍ ̮̩Ϯ̯ ̵Ύϫ ̭ήϬη ϭ ̱έΰΑ ̵Ύϫ ήϬη έΩ ϭ ΖϴόϤΟ ϊϳήγ ζϳ΍ΰϓ΍ ΪϫΎη Ϫ̯ Ϊϧέ΍Ω ΖϧϮ̰γ έϮθ̯ ΖϴόϤΟ ϝΎγ έΩ ϞΑΎ̯ ΖϴόϤΟ ϝΎΜϣ έϮτΑ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶ϓΎθ̰ϧ΍ Ϊηέ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ζϳ΍ΰϓ΍ ήΑ΍ήΑ ζη ήϴΧ΍ ̲ϨΟ ΰϴϧ ϭ ˬ̶ϳ΍άϏ Ω΍Ϯϣ ϭ ΖϴϨϣ΍ ˬϪϴϟϭ΍ ΕΎϳέϭήο ΖϠϗ ΖϠϋ ϪΑ ϭ ϦϴΑ έΩ ϥΎ̳ΪϨϨ̯ ΕΩϮϋ ̶Ϩϳΰ̳ Ϧ̰δϣ ‫؝‬ϭϼϋ ήΑ ˬϡϭ΍ΪΘϣ ̵Ύϫ ϢϬϴ̡ ϞϳΎϤΗ ̮ϳ ϥΎϨϴθϧ ΎΘγϭέ ϑήσ ί΍ ˬ̵ήϬη ΕΎΣΎγ ̶Σ΍Ϯϧ ϞϠϣ ̶ϟΎϋ ̵ήϨθϤ̯ ˬ2005 ϝΎγ έΩ ΩϮθϴϣ ϩΪϫΎθϣ ̶Ϩϴθϧ ήϬη Ϯ̪Ϥϫ ΩϭΪΣ έΩ UNHCR ϦϳήΟΎϬϣ ̵΍ήΑ ΪΤΘϣ ήϬη ΖϴόϤΟ έΎ̯ Ϧϳ΍ ΩϮϤϧ ΖΒΛ ϞΑΎ̯ ‫؞‬ΣΎγ έΩ ΎϬϨΗ ΍έ ϦϳήΟΎϬϣ ΪϨϧΎϣ ˬΕϼ̰θϣ ϪϠδϠγ ̮ϳ ίϭήΑ ΚϋΎΑ ϩΩ΍Ω ζϳ΍ΰϓ΍ ˴Ύόϳήγ ΍έ ΖϴόϤΟ Ϫϴ΋ΎμΣ΍ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ ̵̫ήϧ΍ ϭ Ώ΁ ˬΕϼϴϬδΗ ΩϮΒϤ̯ έϮθ̯ ήγ΍ήγ έΩ Ϫ̯ ΪϫΪϴϣ ϥΎθϧ 2006–1986 ̵Ύϫ ϝΎγ ΖϴόϤΟ Ϫ̰ϴϟΎΣ έΩ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ζϳ΍ΰϓ΍ ΖϴόϤΟ %38 ˴ΎϋϮϤΠϣ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ζϳ΍ΰϓ΍ %36 ϭ %65 ΐϴΗήΘϟΎΑ ̶ϳΎΘγϭέ ϭ ̵ήϬη ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ 81 +DELWDW ΪΤΘϣ ϞϠϣ Ϧ̰δϣ ϥΎϣίΎγ ϖΑΎτϣ έΩ ̶Ϩϴθϧ ήϬη ϦϳήΘόϳήγ Ϫ̯ Ζγ΍ ϪϘτϨϣ ̵Ύϫ έϮθ̯ ί΍ ̶̰ϳ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

22

΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁

̶ΑϮϳ΍ ϦϳΪΒϠ̳ ϭ ήϓΎδϣ Ϳ΍ ΐϴΠϧ ί΍

«ήϳϭΎμΗ έΩ ϞΑΎ̯ Ζδϳί ςϴΤϣª ί΍ 2006 ήΒϤγΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ί΍ β̰ϋ ϩΎ̴θϳΎϤϧ Ϧϴϟϭ΍ 23

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Photo by Viktor Novikov

Kabul city water supply Current and projected availability and demand Million m3 per year

Total demand

Available ground water

Surge in road traffic Thousand vehicles

Ζϴϓήχ ̶ϳ΍ΪΘΑ΍ ϞΣ΍ήϣ έΩ ίϮϨϫ ˬ̵ήϬη Ζδϳί ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ̵έΎΟ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ϦϳΪϨ̩ ϪΑ ΪϳΎΑ ϪτΑ΍έ Ϧϳ΍ έΩ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ̵ίΎγ Ϫ̯ ΩϮϤϧ ϥϼϋ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϟϭΩ ˬ ήΒϤγΩ έΩ ΩϮη ϪΟϮΗ Ϊϫ΍ϮΧ ϥ΍ήϳϭ ϞΑΎ̯ ϑ΍ήσ΍ ̵Ύϫ ϪϴΗ έΩ ϊϗ΍ϭ ̶ϧϮ̰δϣ ̵Ύϫ ϪϧΎΧ ΰΒγήγ ΍έ ήϬη ϥϼ̡ Ϧϳ΍ ΩΩή̳ ήδϴϣ ϥΎΘΧέΩ Ϊηέ ϪϨϴϣί ΎΗ Ϊη Ϊη ΪϨϫ΍ϮΧ ̵ΰϳέ ήϴϗ Ύϫ ϩΩΎΟ ϡΎϤΗ ΖΧΎγ Ϊϫ΍ϮΧ Ώ΍ΩΎη ϭ ̵ϮόγϮΗ ̵έ΍ά̴ϧϼ̡ ϭ ΪΑΎϳ ζϫΎ̯ έϭήϣ ϭ έϮΒϋ Εϼ̰θϣ ΎΗ ϭ ̭Ύ̡ ̶ϧΪϴϣΎη΁ Ώ΁ ˬέΎϫΪϨϗ ϥ΍ΪϧϭήϬη ϪΑ ΪΑΎϳ ϖϘΤΗ ̵ήϬη ̵΍έ΍Ω ϥ΁ ΪϳΪΟ ̶ϧϮ̰δϣ ‫؞‬ϠΤϣ ϭ ˬΖγ΍ ήδϴϣ ήΘϬΑ Ϟ̰η ϪΑ ϕήΑ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ Ώ϶οΎϓ ̵΍ήΠϣ ϢΘδϴγ ϭ Ώ΁

ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ήΘ̯Ύ̡ ΖΧϮγ Ω΍Ϯϣ ϝΎϤόΘγ΍ έΩ ζϳ΍ΰϓ΍ x ̶̳ΩϮϟ΁ ϢΠδϨϣ ϝϭήΘϨ̯ ̵΍ήΑ έ΍ΰΑ΍ ϭ Ύϫ ΩϮΘϴϣ ΖϳϮϘϧ x ΍Ϯϫ ̵ϻΎΑ ΰϴ̯ήΗ ΎΑ ̵ήϬη ̶̰ϳ̬ϴΗ΍ήΘγ ̵έ΍ά̴ϧϼ̡ ΞϳϭήΗ x ϭ ϪΤμϟ΍ φϔΣ ˬΎϫ ϪϟΎΑί ϢϴψϨΗ ˬ̵ίΎγ ϪϧΎΧ ˬ̵̫ήϧ΍ ̶Α΍ΩΎη ϭ ̵ΰΒγήγ ̵΍ήΑ ΕέΎψϧ ϭ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ΕΎϣϮϠόϣ ̵Ύϫ ϢΘδϴγ ΩΎΠϳ΍ x ̵ήϬη ‫؝‬ΪϤϋ ΕΎΣΎγ

ΰ̯΍ήϣ ϦϳΪϨ̩ έΩ ˴ΎλϮμΧ ˬ΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁ ΡϮτγ ˬϥ΁ ήΑ ϩϭϼϋ ̮ϳ ˬ6–2005 ϝΎγ έΩ ΪηΎΑ ̶ϣ ΪϨϠΑ ̶ϠϴΧ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ήϬη Ϧϳ΍ ΩϮΑ ϩΪϳΩή̳ ϡΎΠϧ΍ ϞΑΎ̯ ̵΍Ϯϫ Ζϴϔϴ̯ ΩέϮϣ έΩ ϊϣΎΟ ‫؞‬όϟΎτϣ ̮̩Ϯ̯ Ε΍έΫ ΪϨϠΑ ΖψϠϏ νήόϣ έΩ ΍έ ̶̳ΩϮϟ΁ %60 ˬϪόϟΎτϣ ΪϳΎδ̯΍ αϭήΘϳΎϧ ˬ ̶ϧΎδϧ΍ ΖϴϟΎόϓ ί΍ ̶ηΎϧ ̭ΎΧ Ωή̳ PM10 Ω΍Ω ϥΎθϧ SO2 ΪϳΎδ̯΍ ̵΍Ω ήϔϠγ ϭ NOX) ̶ϳ΍ΪΘΑ΍ ϞΣ΍ήϣ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ΍Ϯϫ Ζϴϔϴ̯ ΕέΎψϧ ˬωϮϤΠϣ έΩ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϞϳΎδϣ ΍έ ϡΩήϣ ϭ ΖϟϭΩ ϪΟϮΗ ˬ˴΍ήϴΧ΍ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ̮ϳ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ϑϮτόϣ ΩϮΨΑ ˬ΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁ ϝϮϤθΑ ˬ̵ήϬη ΖγήϬϓ ΩέϮϣ έΩ εέ΍ΰ̳ ̮ϳ ϭ ϞΑΎ̯ έΩ ΍Ϯϫ Ε΍έΎθΘϧ΍ ΖγήϬϓ ΩϮΑ ϩΪϳΩή̳ ϪϴϬΗ ϝΎγ έΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵΍ ϪϧΎΨϠ̳ ̵Ύϫ ίΎ̳ ΕΎϣϮϠόϣ ΖγΎΘϳΩ ̮ϳ ˬΎϫ ΩϮΘϴϣ ΢ϳήθΗ ̵ϭΎΣ Ύϫ εέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶ϳ΍ΪΘΑ΍ ̵Ύϫ εέΎϔγ ϭ ϊϣΎΟ ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ΎΑ ϪτΑ΍έ έΩ ̶ηϼΗ ήϫ Ϫ̯ Ζγ΍ ϢϬϣ ϪΘ̰ϧ Ϧϳ΍ ή̯άΗ ̶̴Ϩϫ΂Ϥϫ ϪΑ ˬιϮμΧ έΩ ΍Ϯϫ ̶̳ΩϮϟ΁ ϭ ωϮϤΠϣ έΩ ̶Θδϳί ΖγΩ ϭ Ύϫ Εέ΍ίϭ ήΘθϴΑ ϦϴΑ ̶ϋΎδϣ ̮ϳήθΗ ϭ ̮ϳΩΰϧ Ωέ΍Ω ίΎϴϧ ˬ̵ΪϴϠ̯ ϥ΍έΎ̯έΪϧ΍ Ϫ̯ ΩϮΑ Ϊϫ΍ϮΧ έΎΑ Ϧϴϟϭ΍ Ϧϳ΍ ˬϝΎγ 30 ί΍ ήΘθϴΑ ϑήχ έΩ ϢϴψϨΗ Ύϳ ΍Ϯϫ Ζϴϔϴ̯ ΪϨϧΎϣ ˬήλΎόϣ ̵ήϬη ̶Θδϳί ςϴΤϣ Εϼ̰θϣ ΩέϮϣ έΩ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ΪϳΎϤϨϴϣ ΐϠΟ ΩϮΨΑ ΍έ ̶ϬΟϮΗ ˬΎϫ ϪϟΎΑί 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

24

̵ΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ

ˬ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ ϭ ήϘϓ ˬϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ˬ΍Ϯϫ ϭ Ώ΁ ΪϳΪη ΕΎΛΩΎΣ ̵έ΍ϭίΎγ ˬ̶ϋϮϨμϣ Ε΍ήτΧ

΍Ϯϫϭ Ώ΁ ̵Ύϫ ήτΧ Ε΍ήϴΛΎΗ ϞΑΎϘϣ έΩ Ϫ̯ Ωϭήϴϣ ϥΎϤ̳ ˬ̶ϤϠϟ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ΪϨηΎΑ ήϳά̡ ΐϴγ΁ ήΘθϴΑ ϪϤϫ ί΍ ˬϢϴϠϗ΍ Ε΍ήϴϴϐΗ ϭ ΖϬΟ έΩ ˬ˯˴ ΎϨΑ ˬΩίΎγ ήΗΪΑ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έ΍ϮηΩ ϊοϭ ΪϳΎη Ε΍έΎθΘϧ΍ ζϫΎ̯ ήσΎΨΑ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϭ Ε΍ήϴϴϐΗ Ϧϳ΍ ΎΑ ̵έ΍ϭίΎγ ΖϳΎϬϧ ̶πΘϘϣ ̵έ΍ά̴ϧϼ̡ ˬέϮθ̯ έΩ ̵΍ ϪϧΎΨϠ̳ ̵Ύϫ ίΎ̳ ̵έ΍ϭίΎγ ̶Ϡϣ ϞϤϋ ϥϼ̡ ‫̫؝‬ϭή̡ ΖΤΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ̵έϭήο Ϫ̯ Ϊη ϪΘϓή̳ ϢϴϤμΗ ˬ NAPA ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ̵΍ήΑ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ϭ Ώ΁ ήΘϬΑ ϢϴψϨΗ ˬϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ΎΑ ̵έ΍ϭίΎγ ̵΍ήΑ ΖϳϮϟϭ΍ ήϳΎγ ΪηΎΑ ̶ϣ ˬϩΰϳήΑ΁ ΢τγ έΩ Ώ΁ ϭ Ϧϴϣί ϢϴψϨΗ ϭ ˬήΛΆϣ ̶ϧΎη ϝΎϬϧ ˬ̶Θϋ΍έί ̵ϮΟ ΕϻϮΤΗ ΕΎψΣϼϣ ϞϣΎη Ύϫ ΖϳϮϟϭ΍ ̵ίΎγ α΍ήΗ ˬΎϫ ϩΎ̳΍ή̩ ̶ϗΎΒτϧ΍ ϢϴψϨΗ ˬ̶Θϋ΍έί ̵έ΍ΪϠ̴ϨΟ ϭ ΪηΎΑ ̶ϣ ˬζϳΎγήϓ ϝϭήΘϨ̯ ϭ

ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ ζϫΎ̯ ήσΎΨΑ ϪϣΎϋ ̶ϫΎ̳΁ ΖϳϮϘΗ x έΩ ϡΎϋ ̶λϮμΧ Ζ̯έΎθϣ ̶ϤϫΎΑ ϡΎψΘϧ΍ ϦΘΨϴ̴ϧ΍ήΑ x ήτΧ ζϫΎ̯ ΩέϮϣ ϪΑ ̶̳Ϊϴγέ ΖϬΟ ̵ίΎγ Ζϴϓήχ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ίΎϏ΁ x ήτΧ ϢΠδϨϣ ϢϴψϨΗ ϥϮϣ΍ήϴ̡ ̶Ϡϣ ϭ ̶ϠΤϣ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣίΎϴϧ ϭ είϮϣ΁ ˬωϮϗϭ ί΍ ϞΒϗ ϩΎΒΘϧ΍ ˬήτΧ ̶ΑΎϳίέ΍ ΕΎϓ΁ ϝϮϤθΑ ˬϥ΍ήΒΟ ϊΑΎϨϣ ˬϞΟΎϋ ̶̳Ϊϴγέ ϢϴψϨΗ ˬϪϣΎϋ ̶ϫΎ̳΁ ̶ϠΤϣ ̶ϋΎϤΘΟ΍ ̵ΎϬϧΎϣίΎγ ΖϳϮϘΗ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ̵έΎ̳ίΎγ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ϖϴΒτΗ x 25

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ϭ ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ ΪϴϟϮΗ ̵Ύϫ Ζλήϓ ϭ Ζθϴόϣ ϞϳΎγϭ ΩϮΒϤ̯ ˬήϘϓ ΪϨϠΑ ̵΍ϮΘδϣª ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΕΎϣϮϠόϣ ϢϴψϨΗ ΕΎϣΪΧ ϖΑΎτϣ ΐϳΎμϣ ήΑ Ϫ̯ Ϊϧ΍ ̶Ϩϴ̴Ϩγ ̵Ύϫ έΎΑ ˬέϮθ̯ έΩ ΎϨΑήϳί ϒϴόο κϗΎϧ Ζϴόοϭ ϭ ̶Τλ Ϧϣΰϣ Εϼ̰θϣ ˬΕ΍ΪϳΎϋ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ΩΪΠϣ έΎϤϋ΍ ϭ ˬέήπΘϣ ΍έ ΩΎμΘϗ΍ ˬ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ ϝΎγ ήϫ © ΪϧϮη ̶ϣ ϪϓΎο΍ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϡΩήϣ ̶όϴΒσ ςϴΤϣ ήΛΆϣ ϢϴψϨΗ ϖϳήσ ί΍ ϥ΍ϮΘϴϣ ΍έ έ΍ήο΍ ήΘθϴΑ Ύϣ΍ ΩήΑ ̶ϣ ̱ήϣ ϡΎ̯ ϪΑ ΍έ ΎϬϧΎδϧ΍ ϭ ˬΪϧίΎγ ̶ϣ ϞΘΨϣ ΍έ ΩϮϤϧ ̵ήϴ̳ϮϠΟ Ύϳ ϭ Ω΍Ω ζϫΎ̯ ˬΖϗϭ ί΍ ϞΒϗ ϩΎΒΘϧ΍ ϭ ˬΖχΎϔΣ ˬ̶Θδϳί

Ϧϳ΍ ΩίΎδϴϣ Ωέ΍ϭ ΎϨΑήϳί ϭ Ζϋ΍έί ϪΑ ΍έ ̱έΰΑ Ε΍έΎδΧ Ωήγ ίΎϴϧ Ϧϴϣ΄Η ̵΍ήΑ ˬϥ΁ ΖϴόϤΟ %80 ί΍ ζϴΑ Ϫ̯ ̵έϮθ̯ έΩ ήΑ ϭ ΩΎϳί Ζδϳί ςϴΤϣ ΐϳήΨΗ ̵ϻΎΑ ΍έ Ϧϴ̴Ϩγ έΎΑ Ϟϣ΍Ϯϋ ˬΪϨηΎΑ ̶̰Θϣ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ϪΑ ˴ΎϤϴϘΘδϣ ζϳϮΧ ‫؝‬ήϣίϭέ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣ Ωέϭ΁ ̶ϣ έΎθϓ Ύϫ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ήτΧ ̮ϳ ΎΑ ΍έ Ζθϴόϣ ϞϳΎγϭ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϊϴγϭ ΐϳήΨΗ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ˬϪϫΩ ϭΩ ί΍ ήΘθϴΑ ̵Ύϫ ̲ϨΟ ΩίΎγ ̶ϣ ϪΟ΍Ϯϣ ̵ΪΟ ̵ΎϨΛ΍ έΩ ̵έΎϴΑ΁ ̵Ύϫ Ϣϴ̰γ ϭ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ̲Ϩϫ΂Ϥϫ ήϴϏ ϢϴψϨΗ ̵Ύϫ ΖϣϮ̰Σ ϝϼΤϤο΍ ˬϦϳήΟΎϬϣ ̵Ύϫ ϥΎ̰ϣ ϭ ϞϘϧ ˬ̶ϣΎψϧ ϭΩ ϦϴΑ ̶ΘΣ ϭ ϊϣ΍ϮΟ ϦϴΑ Ε΍ήΟΎθϣ ϪΑ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ˬΎϫ ̶ϟΎδ̰θΧ ϭ ˬ̵ΩΎϬϧ ϭ ̶ϤϴψϨΗ ̵Ύϫ Ζϴϓήχ ϥ΍ΪϘϓ ˬ̶Ϡϣ ϭ ̶Θϳϻϭ ˬ̶ϠΤϣ ˬϦϴϣί ήϳί Ώ΁ κϗΎϧ ϢϴψϨΗ ϭ ̶ϟΎδ̰θΧ ΩΩή̳ ήΠϨϣ έϮθ̯ ϪΘΧΎγ ΪϨϣ ϩέΎδΧ ΍έ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ΩΎϴϨΑ ˬρήϔϣ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ήγ ΎΗ ήγ έΩ ˬϞΑΎ̯ ϝϮϤθΑ ˬϦϴϣί ήϳί Ώ΁ Ξτγ Ϫ̯ ϩΪϳΩή̳ ΚϋΎΑ ζϟΎ̩ Ϧϳ΍ ήΑ΍ήΑ έΩ ˬΎϫ ζϨϳΰ̳ ϦΘη΍Ϊϧ ϪΑ ΎϨΑ ήϴϘϓ ϡΩήϣ Ζγ΍ ΙΩ΍ϮΣ ΎΑ ϩίέΎΒϣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ εέ΍ΰ̳ αΎγΎΑ ΩϭήΑ ϦϴϳΎ̡ έϮθ̯ ΎΑ ΪϳΎΑ έΎ̩Ύϧ ϭ ˬΪϨηΎΑ ̶ϣ ήϳά̡ ΐϴγ΁ ήΘθϴΑ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̵Ύϫ ΪϧίΎδΑ Ϊϳ΍Ϊη Ϧϳ΍ ̶πόΑ ˬ2008 ̵έϭήΒϓ ϭ ̵έϮϨΟ έΩ ˬ ANDMA ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ 50–25 ϑήχ έΩ ϥΎΘδϣί ϦϳήΗ ΪϳΪη ΪϫΎη ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϖσΎϨϣ ΪϧΪϳΩή̳ ϒϠΗ ήϔϧ ί΍ ζϴΑ ϭ ˬΪϧΩϮΑ ϪΘηά̳ ϝΎγ ϡΪϋ ˬΕήΟΎϬϣ ΪϨϧΎϣ ˬ̵ΩΎμΘϗ΍ ϭ ̶ϋΎϤΘΟ΍ ˬήϘϓ ̵Ύϫ έΎθϓ ήΘθϴΑ ΍έ Ύϫ ϥΎϐϓ΍ ˬϦϴϣί ‫؝‬έΎΟ΍ ΕϼϣΎόΗ ϭ ˬϝΎϐΘη΍ ̶ΑΎϳέΎ̯ ˴ΎλϮμΧ ˬ̵ήϬη ΖϴόϤΟ ϊϳήγ Ϊηέ Ύϳ ϭ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ΐϳήΨΗ ˬΖϧϮ̰γ ̵΍ήΑ ή̴ϳΩ ̵ΎΟ ϥ΍ΪϘϓ ϪΑ ΎϨΑ ϭ ˬϪΘΧΎγ ήϳά̡ ΐϴγ΁ έΩ ˬΪηΎΑ ϡ΍ϮΗ ̶ϳΎΘγϭέ ΕΎΣΎγ ί΍ ήϴϘϓ ϦϳήΟΎϬϣ Ωϭέϭ ή̳΍ Ϣ̯ Ϧ̯Ύδϣ Ύϳ ϥϮΌμϣ ήϴϏ ̵Ύϫ ϩΎ̳ ϩΎϨ̡ ϭ Ύϫ Ϧϴϣί έΩ ˴΍ήΜ̯΍ ˬ ζΨΑ ήΘθϴΑ έΩ ˬΕ΍ήτΧ ϞΑΎϘϣ έΩ ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ ϦΘΧΎγ ήΗΪΑ έϮΒΠϣ ̵ήϳά̡ ΖϧϮ̰γ ϪΑ ˬΪϧέ΍Ω έ΍ήϗ ΕΎϓ΁ νήόϣ έΩ Ϫ̯ ˬΎϬΑ ̵ϻΎΑ Ϟϣ΍Ϯϋ Ϧϴϋ Ϫ̯ Ϊϧϭήϴϣ έΎϤθΑ ̶ϤϬϣ Ϟϣ΍Ϯϋ ϥΎϬΟ ̵Ύϫ ˬ̵΍ Ϫϟΰϟί ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ϥϭί ̮ϳ έΩ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ϥϮ̩ ΩίΎδϴϣ ϝϭήΘϨ̯ ϥϭΪΑ ˴΍ήΜ̯΍ ϭ ϊϳήγ Ϊηέ ΪϨ̯ ̶ϣ ϕΪλ ΰϴϧ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬ1998 ϝΎγ έΩ ΎϬϨΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ϝϮϤόϣ Ύϫ Ϫϟΰϟί ωϮϗϭ ˬΩέ΍Ω έ΍ήϗ ϩΩϮΑ ϢϴϬγ ˬϥΎη ήΑ ϭ έϭΩ ςϴΤϣ ̶̰ϳ̫ϮϟϮ̰ϳ΍ ήϴϴϐΗ έΩ Ύϫ ήϬη ήϳί΍ήγ ΪϧΩ΍Ω ΖγΩ ί΍ ΍έ ΩϮΧ ̵Ύϫ ϥΎΟ ήϔϧ ί΍ ζϴΑ Ζγ΍ ˴ΎλϮμΧ ˬ Ύϫ ϩέΩ ϭ Ύϫ ϩϮ̯ έΩ Ϧϴϣί εΰϐϟ ϭ Ύϫ Ώϼϴγ ϥΪη ΏϭΫ Ϫ̰ϴϣΎ̴Ϩϫ ˬΪϨηΎΑ ̶ϣ ̶όϗ΍ϭ Ε΍ήτΧ ϥΎΘδΑΎΗ ϭ έΎϬΑ έΩ Ζδϳί ςϴΤϣ ̵ϻΎΑ ϥ΁ Ε΍ήΛ΍ ϭ ̶ϧΎϬΟ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ή̯άΗ ϥΎϴϐσ ϥΎϬ̳Ύϧ ̶ϟΎ̪Ψϳ ̵Ύϫ ϞϴϬΟ Ύϳ ϭ ΩΩή̴ϴϣ ίΎϏ΁ ϑήΑ ϥΪη ˬΏ΁ ΕΎϳϮΘΤϣ ˬ̭ΎΧ ˬϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ΕΎϣΪΧ Ζγ΍ ̵έϭήο ̵Ύϫ ̶ϟΎδ̰θΧ ΩΩή̳ ̶ϣ Ϧ̯ ϩΎΒΗ ΰϴΗ ̵Ύϫ Ώϼϴγ ΚϋΎΑ ϭ ΪϨϨ̰ϴϣ Ε΍ήϴϴϐΗ ϭ Ε΍ήτΧί΍ ήΘθϴΑ ϪϤϫ ί΍ ˬΎϫ ϩΎ̳΍ή̩ ϭ Ζϴόοϭ ϪΘΧΎγ ήΛ΄Θϣ ΍έ έϮθ̯ ήγΎΗήγ ΩϮϟ΁ Ωή̳ ̵Ύϫ ϥΎϓϮσ ϭ ̶ϧϻϮσ ̶η΍Ϯϣ ϭ ̶ϳ΍άϏ ΕϼλΎΣ ̵ϻΎΑ Ε΍ήϴΛ΄Η Ϊϧ΍ ϩΪϳΩή̳ ήΛ΄Θϣ έΩ ΪϳΪη ̵Ύϫ ̶ϟΎδ̰θΧ Ωέϭ΁ ̶ϣ έΎΑ ϪΑ ΍έ Ϧϴ̴Ϩγ Ε΍έΎδΧ ϭ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ϦϴϗΎϫΩ ϭ ϥ΍έ΍ΪϟΎϣ ˬ̶Α΁ Ζϋ΍έί Ζγ΍ ΩΎϳί ϥΎδ̰ϳ ΖϳΎϬϧ ϥΎΘδϣί Ωέ΍ά̴Α ΎΠΑ ΍έ ΕΎϔϠΗ ήϔϧ ΪϳΎη ϝΎγ ήϫ

̵ΪϴϠ̯ ϞϳΎδϣ ϞΑΎϗ ̵̫ήϧ΍ ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ̵΍ήΑ Ύϫ ΎϤϧέϭΩ ˬ̵̫ήϧ΍ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ ίΎ̳ Ε΍έΎθΘϧ΍ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ Ε΍ήΛ΍ ϭ ̵̫ήϧ΍ ϝΩΎόΗ ˬΪϳΪΠΗ ̶Θδϳί ςϴΤϣ υΎΤϟ ί΍ ϭ ΎϬϟ΍ήϨϣ ϦΘηΎΒϧ΍ ˬ̵΍ ϪϧΎΨϠ̳ ̵Ύϫ ϥΩΎόϣ Ν΍ήΨΘγ΍ έΩ ϢϟΎγ Ε΁΍ήΟ΍

̵̫ήϧ΍ ‫؞‬ϧϻΎγ ϝΎϤόΘγ΍ ΩίΎδϴϣ ωϮϓήϣ ̶Θϋ΍έί ̵Ύϫ ϩΪϧΎϣ ϪϴϘΑ Ζγ΍ ήΑ΍ήΑ ϞϴΗ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ ΎΑ ̵Ϯπϋ Ω΍Ϯϣ αΎϣϮϳΎΑ ̶ϟϭήΘ̡ Ε΍ΪϴϟϮΗ ˴ΎΗΪϤϋ ˬ̶ΗέΎΠΗ ̵̫ήϧ΍ ϊΑΎϨϣ ςγϮΗ ˬΕΎϳέϭήο ΩΩή̴ϴϣ Ϧϴϣ΄Η ̶Α΁ ϕήΑ ϭ ϝΎϋί ˬ̶όϴΒσ ίΎ̳ ΰϴϧ ϭ ̵΍ήΑ ̵̫ήϧ΍ ‫؝‬ΪϤϋ ϊΒϨϣ ̶ΑϮ̩ ΕΎϗϭήΤϣ ˬ̶ϳΎΘγϭέ ΕΎΣΎγ έΩ ˬϮδϨϳΪΑ ϝΎγ Ύϫ ϩΩ ί΍ ϭ ˬΩΪϫΪϴϣ Ϟϴ̰θΗ ΍έ ϦϴΨδΗ ϭ ΰ̡ ϭ ΖΨ̡ έΩ ˬήϴΧ΍ ̵Ύϫ ϝΎγ έΩ ΪηΎΑ ̶ϣ αήΘγΩ έΩ ΩϭΪΤϣ ήϴϏ έ΍ΪϘϣ ϪΑ ΩΎΠϳ΍ ϥ΁ ̵΍ήΑ ΕέΎΠΗ ̵Ύϫ έ΍ίΎΑ ˬΖόγϭ ϪΑ ϭέ ̵ήϬη ΕΎΣΎγ ΖΧέΩ ώϳέΩ ̶Α ϊτϗ ϪΑ ΎϨΑ ˬ̶όϴΒσ ΩΪΠϣ ΪϴϟϮΗ Ύϣ΍ Ϊϧ΍ ϩΪϳΩή̳ Ϧϳ΍ ϭ ΪϳΎϤϧ ϪϳϮϘΗ ΍έ Εϼ̴ϨΟ ΎΗ Ζγ΍ ϩΪθϧ έΩΎϗ ˬΖΧϮγ ̵΍ήΑ Ύϫ ήΘθϴΑ έΩ Ζγ΍ ϩΩέϭ΁ ϥΎϴϣ ϪΑ ΍έ ̶Θγί ςϴΤϣ ̵ΪΟ Ε΍ήτΧ έΎ̯ ί΍ ΖΧϮγ ΏϮ̩ ΩϮΒϤ̯ Ε΍ήϫ ϭ ϞΑΎ̯ ˬϥΎϤϐϟ ˬΩΎΑ΁ ϝϼΟ ΕΎΣΎγ έ΍ΪϘϣ ̮ϳ ̵ήϬη ΰ̯΍ήϣ ̵΍ήΑ ˬϢϫ ϥ΁ ΎΑ Ζγ΍ ϩΩϮΑ ΪϳΪη ϞΒϗ ίϮϨϫ ̵Ϯπϋ Ω΍Ϯϣ αΎϣϮϳΎΑ υΎΤϟ ί΍ Ϫ̰ϴΗΎϳϻϭ ί΍ ˬ̵̫ήϧ΍ ΩΎϳί ˬ̵̫ήϧ΍ ̭ϼϬΘγ΍ ϭ ΎοΎϘΗ ̮ϳ Ϯ̪Ϥϫ ΩΩή̳ ̶ϣ Ϣϫ΍ήϓ ˬΪϧ΍ ̶ϨϏ ήΛ΄Θϣ ˬΖϧϮ̰γ ΰ̯΍ήϣ ΪϴόΑ ϭ ̮ϳΩΰϧ ̶ϟ΍ϮΣ έΩ ΍έ Ζδϳί ςϴΤϣ ήϳΎγ ϭ Ω΍Ϯϣ ̮̩Ϯ̯ Ε΍έΫ ΩΎϳί Ε΍έΎθΘϧ΍ ˬϥΎϨ̪Ϥϫ ΩίΎγ ̶ϣ Ωέϭ΁ ̶ϣ έΎΒΑ ΍έ ̶Τλ Ε΍ήτΧ ˬΎϫ ϩΪϨϨ̯ ϩΩϮϟ΁ ̵Ύϫ ϪΘη΍Ω ΎϬϨΗ Ϫϧ Εϼ̴ϨΟ ϊτϗ ΍ήΤλ ‫؞‬Ϩϣ΍Ω εήΘδ̳ ΕΎΣΎγ ϢϴϠϗ΍ ϭ ̶ϳΎϳέΩ ̵Ύϫ ϩίϮΣ ̶θ̰ϫί ˬ̭ΎΧ ̶̰ϳ̫ϮϟϭέΪϳΎϫ Ωέ΍Ω ςΑέ ΰϴϧ Ϧϴϣί ‫؝‬ή̯ ζϳΎϣή̳ ΎΑ Ϫ̰ϠΑ ˭ΪϫΪϴϣ ήϴϴϐΗ ΍έ ̮̩Ϯ̯ ϥΎθϧ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ GHG ̵΍ ϪϧΎΨϠ̳ ̵Ύϫ ίΎ̳ ̶ΗΎϣΪϘϣ ̵ΩϮΟϮϣ ϪϧΎΨϠ̳ ̵Ύϫ ίΎ̳ ̶ϋϮϤΠϣ Ε΍έΎθΘϧ΍ έΩ Εϼ̴ϨΟ ϊτϗ Ϫ̯ ΪϫΪϴϣ ϭ ϝΎϏΫ ˬϦϳΰϨΑ ̶ϠϴγϮϓ ΖΧϮγ ΕΎΒϴ̯ήΗ ‫؞‬δϳΎϘϣ ϪΑ ˬέϮθ̯ ̵΍ ϭ Ύϫ ̭ΎΧ ˬϥΎϣί Ϧϴϋ έΩ ΪϳΎϤϧ ̶ϣ Ύϔϳ΍ ΍έ ̶ϤϬϣ ζϘϧ ϩήϴϏ

̶ϧΪόϣ ϊΑΎϨϣ ϭ ̵̫ήϧ΍ ‫؞‬όγϮΗ ϭ έϭΎ̡ϭέΪϳΎϫ ̶Α΁ ̶ϳΎϧ΍ϮΗ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ˬ̵̫ήϧ΍ ΕϭήΛ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϧϴϣί ήϳί ̶ϨϏ ϊΑΎϨϣ ϢϴψϨΗ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ˬ˴ΎϨϤο ΪηΎΑ ϩΪϤϋ Ϫ̯ήΤϣ ‫؝‬Ϯϗ ̮ϳ έϮθ̯ ̶ΘόϨλ ϑΎθ̰ϧ΍ ̵΍ήΑ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ̶όϴΒσ ίΎ̳ Ε΍έΩΎλ ϭ ΪϴϟϮΗ Ύϫ ϞϤόϟ΍ίήσ ϦϳήΗ ϪΘϓήθϴ̡ ί΍ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ϭ ήΘ̯Ύ̡ ΪϴϟϮΗ έΩ Ϫ̯ Ωέ΍Ω ήϴψϧ ̶Α Ζλήϓ ̮ϳ ϥϮϨ̯΍ ΪϳΎϤϧ ̵ήϴ̳ϮϠΟ ˬϊΑΎϨϣ ϑΎθ̰ϧ΍ ί΍ ̶ηΎϧ ̶ϟΎϤΘΣ΍ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̶ϔϨϣ Ι΍ήΛ΍ ί΍ ΎΗ ΪϳΎϤϧ ϩΩΎϔΘγ΍

̵έΎ̰Ϥϫ Ϫ̯ ˬΩήϴ̳ ϡΎΠϧ΍ ήΘθϴΑ ϪΟϮΗ ϞΑΎϗ έΎ̯ ϥΎ̴ϳΎδϤϫ ΎΑ ΎΗ ̶ϤϬϣ ζϘϧ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ΕέΎψϧ ϭ Ώ΁ ϊΑΎϨϣ ̶ΑΎϳίέ΍ ϭ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ ΩϭΪΣ έΩ ϪΣΎγ ϭΩ έΩ Ϟλ΍ έΩ ή̴ϳΩ ϝΎϤΘΣ΍ ΪϳΎϤϧ Ύϔϳ΍ ΍έ ΎϳέΩ Ϯϣ΁ ̶ϋήϓ ‫؝‬ίϮΣ Ϫ̪̯Ϯ̯ ̵ΎϳέΩ ̵ϻΎΑ Ε΍ϭ Ύ̴ϴϣ Ζϴϓήχ ΪηΎΑ ̶ϣ ϞΑΎ̯ ̶ϳΎϳέΩ ‫؝‬ίϮΣ έΩ Ε΍ϭ Ύ̴ϴϣ ϭ Ϟϳ΍ϭ΍ έΩ ΩϮϤϨϴϣ Ϣϫ΍ήϓ Ύϫ Ϫ̰Βη ϪΑ Ϫ̯ έϮθ̯ ̵̫ήϧ΍ ̶ϋϮϤΠϣ Ύ̴ϴϣ 260 ϝϮϤθΑ Ϊϴγέ ̶ϣ Ε΍ϭ Ύ̴ϴϣ ϪΑ 1990 ‫؞‬ϫΩ ϩΩϮϤϧ ϞϳΰϨΗ Ε΍ϭ Ύ̴ϴϣ 250 ϪΑ ϥϮϨ̯΍ Ϧϳ΍ Ϫ̯ ˭ ̶Α΁ ̵̫ήϧ΍ Ε΍ϭ ϞΑΎϗ ϊΒϨϣ ̮ϳ ΚϴΤϨϣ ˬ̶ΑΎΘϓ΁ ̵̫ήϧ΍ ˬ̶Α΁ ̵̫ήϧ΍ ί΍ ΪόΑ Ζγ΍ ϑέΎμϣ Ϫ̰Ϩϳ΍ ΎΑ ˬΪηΎΑ Ζϴϓήχ ϦϳήΘθϴΑ ̵΍έ΍Ω ΪϳΎη ˬΪϳΪΠΗ ϩΩ΍Ω ϥΎθϧ Ύϫ ϦϴϤΨΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ϩΪϤϋ Ϟ̰θϣ ϊϧΎϣ ̮ϳ ϥ΁ ΪϴϟϮΗ ςγϭ΍ έϮτΑ Ϫϧ΍ίϭέ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ̶ΑΎΘϓ΁ ΕΎόθόθΗ Ϫ̯ Ϊϧ΍ ίϭέ 300 ϥΎϤγ΁ ϭ ˬϊΑήϣ ήΘϣ ̮ϳ έΩ ΖϋΎγ ̶ϓ Ε΍ϭ ϮϠϴ̯ ̵̫ήϧ΍ ΪϴϟϮΗ ̵΍ήΑ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ ˬϪΠϴΘϧ έΩ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶ΑΎΘϓ΁ ϝΎγ έΩ έϮτΑ ̶ΑΎΘϓ΁ ̵Ύϫ ̶ϣή̴Α΁ ϪΑ ιΎΧ έϮτΑ ˬΖγ΍ ΩΎϳί ̶ΑΎΘϓ΁ ί΍ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ˬΩέ΍ΪϧΎΘγ΍ ̶̴ϧΎΧ ϩΎ̴ΘγΩ ϝϮϳΩϮϣ ̮ϳ ˬϝΎΜϣ ̮ϳ έΩ Ϊϳή̳ ̶ΘϨϴγ ‫؞‬ΟέΩ –60 έΩ ΍έ ϡή̳ Ώ΁ ήΘϴϟ 180 ̶ϟ΍ ΕήϬη ϩίϭέ 120 ̵Ύϫ ΩΎΑ ̵΍ήΑ Ε΍ήϫ ήϬη ΪϳΎϤϧ Ϣϫ΍ήϓ ίϭέ ̵΍ήΑ ϭ ϩΩϮΑ ϢψϨϣ Ε΍ήϫ έΩ ̵ΩΎΑ ̵Ύϫ ίϭέ ΖϘϴϘΣ έΩ Ωέ΍Ω ̠Ϥ̡ ΪϳΎϤϧ ̶ϣ Ϣϫ΍ήϓ ΍έ ήΘϬΑ ϥΎ̰ϣ΍ ̵ΩΎΑ ̵̫ήϧ΍ ‫؞‬όγϮΗ ΩΎΠϳ΍ Ϫ̯ ˬΪϧ΍ ϩΪϳΩή̳ ΐμϧ ϪϧΎϘϓϮϣ κΨθϣ ̵Ύϫ Ϫϳήϗ έΩ ̵ΩΎΑ ̵Ύϫ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ίΎ̳ βϴ̳ϮϳΎΑ ΩϮΑ Ϟ̰θϣ ΎΠϧ΁ έΩ Ώ΁ ϪΑ ̶γήΘγΩ ϥ΁ ί΍ Ζϋέ΍ί ‫؞‬ΣΎγ ϦϳΪϨ̩ έΩ ϥ΍ϮΘϴϣ Ϫ̯ Ζγ΍ ̵ή̴ϳΩ ϞϳΪΑ ϩϮ̯ έΩ Ϧϴϣί ̶ϠΧ΍Ω Εέ΍ήΣ ϊΑΎϨϣ ί΍ ˬϩήΧϵΎΑ ΩϮη ϩΩΎϔΘγ΍ ΩϮϤϧ ϩΩΎϔΘγ΍ ˬ̵̫ήϧ΍ ΪϴϟϮΗ ΪϤϣ ΚϴΤϨϣ ϥ΍ϮΘϴϣ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ

ζΨΑ έΩ έϮθ̯ ‫؝‬Ϊη κϴΨθΗ ̶όϴΒσ ίΎ̳ ϭ ϞϴΗ ήϳΎΧΫ ϡΎϤΗ ˴ΎΒϳήϘΗ ‫؝‬ίϮΣ έΩ ίΎ̳ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΟ ̵Ύϫ ϩίϮΣ ϭΩ έΩ Ϫ̯ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ϝΎϤη ϑήτΑ ̮ΟΎΗ ϥΎϐϓ΍ ‫؝‬ίϮΣ έΩ ϞϴΗ ϭ ˬΏήϏ ϑήτΑ ΎϳέΩ Ϯϣ΁ ϩΪϳΩή̳ ϦϴϤΨΗ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ 15 ϪΑ ϞϴΗ ήϳΎΧΫ Ωέ΍Ω ΖϴόϗϮϣ ϕήη ΪηΎΑ ̶ϣ Ϫϧ΍ίϭέ Ϫ̰θΑ ΎϬϨΗ ϞϴΗ ̶ϠΧ΍Ω ̶ϧϮϨ̯ ΪϴϟϮΗ Ζγ΍ Ϟ̡ ήγ έΩ ΕϮ̴ϧ΍ ϞϴΗ ΕΎΣΎγ ί΍ ήΘθϴΑ

ϥϮϴϠϴΑ ̶ϟ΍ 300 ϦϴΑ ΖΑΎΛήϳΎΧΫ Ζϴϓήχ ̵΍έ΍Ω ̶όϴΒσ ίΎ̳ ϊΒϨϣ ̮ϳ ϭ έϮθ̯ ̵΍ήΑ ̵̫ήϧ΍ ϢϬϣ ϊΒϨϣ Ϫ̯ ϩΩϮΑ ΐό̰ϣ ήΘϣ ϪϳΎϣήγ ϥ΍ΪϘϓ ΎΑ ϊΒϨϣ Ϧϳ΍ ΪηΎΑ ̶ϣ ΖϟϭΩ ̵΍ήΑ Ε΍ΪϳΎϋ ‫؝‬ΪϤϋ ϪΑ 1990 ϝΎγ ί΍ ίΎ̳ ̭ϼϬΘγ΍ ϭ ΪϴϟϮΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ϪΟ΍Ϯϣ ̵έ΍ά̳ ˬ˴ΎΗϭϼϋ Ζγ΍ ϪΘϓΎϳ ζϫΎ̯ ˬ̶ϧ΍ήϳϭ ϪΑ ϭέ ̵ΎϨΑήϳί ϪΑ ΎϨΑ ˬϮδϨϳ΍ ΩΩή̴ϴϣ ϊϳΎο ϝΎϘΘϧ΍ ϭ ΪϴϟϮΗ ϡΎ̴Ϩϫ έΩ ίΎ̳ 30% ˴ΎΒϳήϘΗ ˴ΎϨϴϤΨΗ ΪηΎΑ ̶ϣ ΏϮΧ Ζϴϔϴ̯ ΎΑ ϝΎϏΫ ̵΍έ΍Ω ̵ΪΣ ΎΗ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ‫؞‬ϘτϨϣ έΩ έϮθ̯ ϝΎϤη ζΨΑ έΩ ϥ΁ ήΘθϴΑ Ϫ̯ ˬ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ ΎϬ̴ϨΟ έΩ ̶Α΍ήΧ ϪΑ ΎϨΑ ˬ ΩϮη ̶ϣ ΖϓΎϳ ϥΎθΧΪΑ ϭ Ε΍ήϫ ϦϴΑ ϪϧϻΎγ Ϫ̯ Ωέ΍Ω ΖϴϟΎόϓ ΪϴϟϮΗ Ϣ̯ ϢΠΣ ΎΑ ϝΎϏΫ ΖόϨλ ˬϝΎϤϫ΍ ϭ ̶ϟ΍Ϯδϟϭ έΩ έϮθ̯ ‫؝‬ΪϤϋ ϥΩΎόϣ ΪηΎΑ ̶ϣ ϦΗ ί΍ ήΘϤ̯ ˴ ϻΎϤΘΣ΍ ϑϮλ ‫؝‬έΩ Ϫ̯ Ϊγέ ̶ϣ ήψϧ ϪΑ ΪηΎΑ ̶ϣ ϪΘθ̢γ΍ ϭ ή̯ή̯ ΪηΎΑ ϝΎϏΫ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ Ζϴϓήχ ϪΑ ήϳΎΧΫ ̵΍έ΍Ω

‫؞‬ϴϬΗ έΩ αΎϣϮϳΎΑ ̵Ϯπϋ Ω΍Ϯϣ ϭ ΩΎΑ ˬ̶ΑΎΘϓ΁ ˬ̶Α΁ ̵̫ήϧ΍ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ̵΍ ϪψΣϼϣ ϞΑΎϗ Ω΍ΪόΘγ΍ ̵΍έ΍Ω ˬ̵̫ήϧ΍ ̵̫ήϧ΍ Ε΍ϭ Ύ̴ϴϣ 2300 ΩϭΪΣ έΩ ̵ΪϴϟϮΗ Ζϴϓήχ Ϫ̯ Ϊϧ΍ϮΘϴϣ ΞϨ̡ ̵ΎϳέΩ ί΍ ϥ΁ Ε΍ϭ Ύ̴ϴϣ Ϫ̯ ˬΪϨ̯ ΩΎΠϳ΍ ΍έ ̶ϓΎο΍ ̶Α΁ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵̫ήϧ΍ ΕΎϳέϭήο – ΖϳήΜ̯΍ ήοΎΣ ϝΎΣ έΩ ˬΪϫΪϴϣ Ϟϴ̰θΗ ΍έ ϥΎΘδ̰Αί΍ ϭ ϥΎΘδ̰ΟΎΗ ΎΑ ΪΣήγ Ϫ̯ ΎϳέΩ Ϯϣ΁ ϭ ϪϟΎϔΗ ϭ ̶ΑϮ̩ ΕΎϗϭήΤϣ ˬϦϴ̳ήγ ΪϨϧΎϣ ̵̫ήϧ΍ ̶όϴΒσ ϊΑΎϨϣ ΍έ Ωή̯ Ϊϫ΍ϮΧ ΏΎΠϳ΍ ˬ̱έΰΑ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ Ϧϳ΍ ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ΪϳΎϤϧ ϞλΎΣ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

26

ΰΒγ Ωήϣί ΪηΎΑ ̶ϣ ϥΎϬΟ έΩ ΩέϮΟϻ ̲Ϩγ ίΎΘθϴ̡ ϥΎ̳ΪϨϨ̯ ΪϴϟϮΗ ΍έ ΪϳΎδ̯΍ ̵΍Ω ϦΑέΎ̯ ΩΎϳί έ΍ΪϘϣ ̮ϳ ϪϧϻΎγ ˬϩΪϧΎϤϴϗΎΑ Εϼ̴ϨΟ ΩϮη ̶ϣ ϪΘϔ̳ ϭ Ζγ΍ ΖϴϤϫ΍ ΎΑ ̶ϠϴΧ ΰϴϧ ήϴθΠϨ̡ ‫؝‬έΩ ̵Ύϫ ϩϮ̯ έΩ ΍έ ̵΍ ϪϧΎΨϠ̳ ̵Ύϫ ίΎ̳ Ε΍έΎθΘϧ΍ ϥ΁ ΐΟϮϤΑ Ϫ̯ ΪϳΎϤϨϴϣ ΏάΟ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ϥΎϬΟ ̵έΎϴόϣ ̵Ύϫ ̲Ϩγ ϦϳήΘϬΑ ί΍ Ϧϳ΍ Ϫ̯ ̵΍Ω ϦΑέΎ̯ Εϻ΍ί΍ ϭ Ε΍έΎθΘϧ΍ ϦϴΑ ̶ϧϮϨ̯ ϝΩΎόΗ ΪϳΎϤϨϴϣ ϥ΍ήΒΟ ή̴ϣ ˬήϳά̡ ΐϴγ΁ ̵έ΍ΪϠ̴ϨΟ έϮΘ̰γ ϭ Ϧϴϣί ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ έΩ ΪϳΎδ̯΍ ϦϳήΘ̳έΰΑ ϑΎθ̰ϧ΍ Ν΍ήΨΘγ΍ ϖΣ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΖϣϮ̰Σ ˬ έΩ Ϧϳ΍ ΎΗ ΩϮη ϩΩ΍Ω ̧ήΨΑ ΪϳΎΑ ήΘθϴΑ ̵Ύϫ εϼΗ ˬ˯˴ ΎϨΑ Ζγ΍ ΖΒΜϣ ΩϮη φϔΣ ϢϴϠϗ΍ Ε΍ήϴϴϐΗ ζϫΎ̯ ϝΎ̰η΍ ήϳΎγ ϭ ϝΩΎόΗ ΏϮϨΟ ̵ήΘϣ ϮϠϴ̯ 30 έΩ ϊϗ΍ϭ ˬ̮Ϩϴϋ ‫؞‬ΣΎγ ˬέϮθ̯ βϣ ήϳΎΧΫ Ύτϋ ˬϦϴ̩ ΖϣϮ̰Σ ρϮΑήϣ ˬ ̟ϭή̳ Ϟ̰ϳή̳ϮϟΎΘϴϣ ϪΑ ΍έ ϞΑΎ̯ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ϪΟϮΗ ΰ̯ήϣ ϢϳΪϗ ̵Ύϫ ϥΎϣί ί΍ ϪΣΎγ Ϧϳ΍ ΩϮϤϧ ˴ΎΗΪϤϋ ˬϩέΎϴσ ϞϴΗ ϭ ϦϳΰϨΑ ˬϝΰϳΩ ˬΪϨϧΎϣ ̶Θϔϧ Ε΍ΪϴϟϮΗ ϡΎϤΗ ˴ΎΒϳήϘΗ Ζϴϓήχ ̵΍έ΍Ω ̮Ϩϴϋ βϣ Ζγ΍ ϩΩϮΑ βϣ Ν΍ήΨΘγ΍ ̶ϟ΍ ϪϧϻΎγ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΩΩή̴ϴϣ Ωέ΍ϭ ϥΎΘδ̰Αί΍ ϭ ϥΎΘδ̯Ύ̡ ί΍ Ϫ̯ ϩΪη ̵ΪϨΑ ϪΟέΩ ϥ΁ ̶Βδϧ έ΍ΪϘϣ Ϫ̯ ˬΖγ΍ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ έΩ ϥ΁ %80 ˭ΪϳΎϤϨϴϣ ̭ϼϬΘγ΍ ΍έ ̶Θϔϧ Ε΍ΪϴϟϮΗ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ Ωϭήϴϣ έΎϤθΑ έ΍ΪϘϣ ϦϳήΘ̳έΰΑ ί΍ ϥΎϬΟ έΩ ̶ΘΣ ϭ ϪϘτϨϣ έΩ ϦϳΰϨΑ ˴ΎΗΪϤϋ ϥ΁ %20 ϭ ̶Ϩϴϣί ΕέϮ̢δϧ΍ήΗ ϞϘϧ ϭ ϞϤΣ ςΑ΍Ϯο ϖΑΎτϣ Ϫ̯ Ζγ΍ ϩΩή̢γ ΪϬόΗ ˬϥΩΎόϣ Ν΍ήΨΘγ΍ ̶Ϩ̢Ϥ̯ Ϧϳ΍ ϕήΑ ̮̩Ϯ̯ ̵Ύϫ ϩΎ̴Θγ έΩ ϝΰϳΩ ˴ΎΗΪϤϋ Ύϳ ̵̫ήϧ΍ ΪϴϟϮΗ έΩ Ζδϳί ςϴΤϣ ϥϮϧΎϗ ‫؞‬ΟέΪϨϣ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̵Ύϫ ήΠϴγϭή̡ ϭ υΎΤϟ ί΍ ΩϮη ̶ϣ Ωέ΍ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϪΑ Ϫ̰ϴϟϭήΘ̡ Ύϫ ̠Ϥ̡ήΗ΍ϭ ϭ ϞϤϋ ˬ̶Θδϳί ςϴΤϣ Ε΍ήΛ΍ ̶ΑΎϳίέ΍ ̵Ύϫ ϩέήϘϣ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ωέ΍Ϊϧ ΖϘΑΎτϣ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̵Ύϫ Ωέ΍ΪϧΎΘγ ΎΑ Ώήγ έ΍ΪϘϣ ΖϳΩϮΟϮϣ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ϑήσ ί΍ Ϫ̯ ΪϳΎϤϧ ρϮϠΨϣ ̶ϠΤϣ ϡΎΧ ϞϴΗ ΎΑ ϩΪη Ωέ΍ϭ ϝϭήΘ̡ Ωέ΍Ϯϣ ̶πόΑ έΩ ϭ Ϊη Ϊϫ΍ϮΧ ΕέΎψϧ ̶ϳΎ̡ϭέ΍ ̵Ύϫ ϡέϮϧ ήΑ΍ήΑ ΞϨ̡ ήϔϠγ έ΍ΪϘϣ ˬϝΰϳΩ έΩ ΩϮη ̶ϣ έϮτΑ ήϴΧ΍ ϝΎγ ΞϨ̡ έΩ ϊϳΎϣ ΖΧϮγ ̵΍ήΑ ΎοΎϘΗ ΪηΎΑ ̶ϣ έϮΗ΍ήϨΟ ̵ϻΎΑ ϩΪϨϳ΍ΰϓ ̵Ύ̰Η΍ ΎΑ ˭Ζγ΍ ϪΘϓέ ϻΎΑ ̵έϭ΁ ϡΎγήγ ϩΪϨϳ΁ ̵Ύϫ ϪϣΎϧήΑ ϊϗϮΗ ˬ̶̴ϧΎΧ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ϭ ̶Ϩϴϣί ϭ ̶ϳ΍Ϯϫ ‫؞‬ϴϠϘϧ ςϳΎγϭ ˬ̶ϟΰϳΩ ̵Ύϫ ̶ϠϴγϮϓ ΖΧϮγ ϕ΍ήΘΣ΍ ϭ ΪϴϟϮΗ ΪΑΎϳ ζϳ΍ΰϓ΍ ΎοΎϘΗ Ϧϳ΍ Ϫ̯ Ωϭήϴϣ ΍έ ΪϳΎδ̯΍ ̵΍Ω ϦΑέΎ̯ ϦΗ ϥϮϴϠϴϣ 5 ̶ϟ΍ 3 ί΍ ϪϧϻΎγ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ ΎοΎϘΗ ϪΑ ΦγΎ̡ ϭ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϑέΎμϣ ϞϴϠΤΗ x ΪϫΩ ̶ϣ έΎθΘϧ΍ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ίΎϏ΁ ϝ΍ήϨϣ ϊΑΎϨϣ ϭ ̵̫ήϧ΍ ‫؝‬ΪϨϳ΁ ϭ ̶ϧϮϨ̯ Ω΍Ϯϣ ˬΪϳΪΠΗ ϞΑΎϗ ̵Ύϫ ̵̫ήϧ΍ ΩέϮϣ έΩ ϖϴϘΤΗ ϭ ̶θϳΎϤϧ ˬίΎ̳ ϪΑ ξϳϮόΗ ̵΍ήΑ ̶ϳΎϬϧ Ρήσ ϭ ̵Ϯπϋ ΖΧϮγ ϪΑ ̶γήΘγΩ νήϐΑ έϮθ̯ ̶Α΁ ϕήΑ ΕΎϧΎ̰ϣ΍ ̵ϮΠΘδΟ ̵̫ήϧ΍ ̶Ϥϫ΍ήϓ Ϧϴϣ΄Η ϭ ϕήΑ ˶ ΩΪΠϣ ̵ίΎδϠ̴ϨΟ ϭ Ϟ̴ϨΟ ̵ΎϴΣ΍ ̵Ύϫ ϩ̫ϭή̡ ‫؞‬όγϮΗ x ϮϳΎΑ ̵Ϯπϋ Ω΍Ϯϣ ί΍ ϝϮϘόϣ ϭ ήΛΆϣ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ έϮψϤϨΑ ̵̫ήϧ΍ ϊΒϨϣ ΚϴΤϨϣ αΎϣ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ̵Ύϫ ϞϤόϟ΍ίήσ ϦϳήΘϬΑ ϦΘΧίΎγ ϞϣΎη ΞϳϭήΗ x ̵Ύϫ ΖόϨλ Ωή̰ϠϤϋ έΩ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ̵Ύϫ ΖϴϟϮΌδϣ ϖΑΎτΘϣ ϥϮϧΎϗ ΩΎΠϳ΍ ϭ ˬ̶Ο΍ήΨΘγ΍ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ϥΎϨ̯έΎ̯ ̵΍ήΑ Ύϫ ΕέΎϬϣ ϑΎθ̰ϧ΍ x ςϴΤϣ Ε΍ήΛ΍ ̶ΑΎϳίέ΍ ΖϬΟ έΩ NEPA Ζδϳί ςϴΤϣ άϴϔϨΗ ˬ̶ϫΩ ί΍ϮΟ ˬϥΩΎόϣ Ν΍ήΨΘγ΍ ̵Ύϫ ΖϴϟΎόϓ ̶Θδϳί Ρϼλ΍ ϭ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ΖϴχϮϔΤϣ 27

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵Ύϫ ζΨΑ ̶πόΑ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΟ ‫؝‬Ϊϴ̪ϴ̡ ‫؞‬Ϩθϴ̡ ̮ϳ ϪΑ ΎϨΑ ΰϴϧ ϭ ̶ΘϤϴϗ ϪϤϴϧ ϭ ̶ΘϤϴϗ ̵Ύϫ ̲Ϩγ ϭ Ε΍ΰϠϓ ϊϴγϭ ω΍Ϯϧ΍ ̵΍έ΍Ω ̶ϣ ΎϬΑ ΖϤϴϗ ϩήϘϧ ϭ ϼσ ϭ ΏΎϳΎϧ ϢϴΘϴϟ ˬϡΎϋ Ώήγ ϭ βϣ

ϥΩϮϤϧ έΩΎλ ϭ Ν΍ήΨΘγ΍ ήΘϬΑ Ζϴόοϭ ̮ϳ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ΪηΎΑ ˬΖϴϨϣ΍ ϭ ̵ΩΎμΘϗ΍ ϊοϭ ̵ΩϮΒϬΑ ΎΑ Ωέ΍Ω έ΍ήϗ ˬ ωΎΘϣ Ϧϳ΍ Ϊϫ΍ϮΧ ήΘϬΑ ϒϗϮϣ ̮ϳ έΩ ˬζϳϮΧ ϥΩΎόϣ ϑΎθ̰ϧ΍ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ 50 ̶ϧϮϨ̯ Ε΍ΪϴϟϮΗ ‫؞‬δϳΎϘϣ ϪΑ ˬϥΩΎόϣ ΪϴϟϮΗ ‫؞‬ϧϻΎγ έ΍ΪϘϣ ΩϮΑ ΖϓΎϳ Ϊϫ΍ϮΧ ζϳ΍ΰϓ΍ ήΑ΍ήΑ ̨Ϩ̡ ˬήϟ΍Ω ϥϮϴϠϴϣ ̶ϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϥΩΎόϣ ˬΎϴϧΩ έΩ ϩΪη ΖΒΛ ϥΩΎόϣ ϦϳήΗ ̶ϤϳΪϗ ί΍ ̶ΧήΑ ΕΎϳϻϭ Ϫ̯ Ωϭήϴϣ ϊϗϮΗ Ωέ΍Ω Ζϣ΍Ϊϗ ϝΎγ ί΍ ζϴΑ Ϫ̯ ΪηΎΑ έ΍ΪϘϣ ϪΑ ΐϴΗήΘϟΎΑ Ϫ̯ ΪϨηΎΑ ϼσ ϥΪόϣ ̵΍έ΍Ω έΎΨΗ ϭ ϥΎθΧΪΑ ̶ϨϴΒθϴ̡ ̶ϧΪόϣ ̲Ϩγ ϦΗ ̶ϓ έΩ ϼσ ϡ΍ή̳ ϭ ϩήϘϧ ϡ΍ή̳ ί΍ ̶̰ϳ ˬϥΎθΧΪΑϭ Ϟ̡ήγ ϥΩΎόϣ ί΍ ϥΎϨ̪Ϥϫ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζγ΍ ϩΪη

Energy production and import Million tonnes of oil equivalent

solid biomass

petroleum products

natural gas oil hydro

coal

Primary energy 1015 British thermal units

ϪϤΗΎΧ

ΖγήϬϓ έΩ ˬϩΪη ΖχΎϔΣ ΕΎΣΎγ ήΛΆϣ ̶Ϡϣ ϢΘδϴγ ̮ϳ ΩϮΒϧ ϭ Ύϫ ωϮϨΗ ϭ Ύϫ ϩΎ̳΍ή̩ ˬΏ΁ ϊΑΎϨϣ ϝϮϤθΑ ΍έ ϪΣΎγ ϦϳΪϨ̩ εέ΍ΰ̳ Ϧϳ΍ ΖψϓΎΤϣ ̵ίΎγ ϞϣΎη ί΍ ˬϥ΁ ̶όϴΒσ έΎη ήγ ϊΑΎϨϣ ΎΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϊϧ΍ ϩΪϳΩή̳ Ζδϟ ˬήτΧ νήόϣ έΩ ω΍Ϯϧ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ˬ ̭ΎΧ ϭ Ζϋ΍έί ˬϦϴϣί ί΍ ϩΩΎϔΘγ΍ ˬ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ΖόϔϨϣ ̶ϠϴΧ ˬ̶Ϡϣ ‫؞‬ΟΩϮΑ ϭ ̵ίΎγ ίΎΑ ̵΍ΪϨΟ΍ έΩ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϡΰϠΘδϣ Ϫ̯ ΪϳΎϤϨϴϣ ̶ϫΪϧΎθϧ ˬϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ϭ ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ ˬ̵ήϬη ‫؞‬ϴϟϭ΍ ̵Ύϫ ̵ΪϨϣίΎϴϧ ϊϓέ έΩ ΍έ έϮθ̯ έΎ̯ Ϧϳ΍ ΩήΑ Ϊϫ΍ϮΧ ΪϨηΎΑ ̶ϣ ˬϞΟΎϋ ϪΟϮΗ ̶Θδϳί ςϴΤϣ Εϼ̰θϣ ϪΑ ή̳΍ Ωή̯ Ϊϫ΍ϮΧ ̮Ϥ̯ έ΍ΪϳΎ̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ϩέ΍ϮϤϫ ̵ήϬη ΰ̯΍ήϣ έΩ ̶̳Ϊϧί Ζϴϔϴ̯ ˬϩΪϨϳ΍ΰϓ ̵ίΎγήϬη ϪΑ ΎϨΑ ΩΎμΘϗ΍ ϭ ϡΩήϣ ̵ϻΎΑ ˬΩϮθϧ ̶̳Ϊϴγέ ̶ΘγέΩ ϪΑ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϧϮϨ̯ ςϳΎγϭ ϢψϨϣ ήϴϏ έϭήϣ ϭ έϮΒϋ Ζγ΍ ϥΪη Ώ΍ήΧ ϝΎΣ έΩ ζϳ΍ΰϓ΍ ΍έ Ύϫ ήϬη έΩ ΍Ϯϫ ϭ Ώ΁ ̶̳ΩϮϟ΁ ˬ̶ΘόϨλ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ‫؞‬ϧΎϳϭΎδϣ ήϴϏ ϢϴδϘΗ ˬΪηΎΑ ̶ϣ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϊΑΎϨϣ ϦϳήΘϤϬϣ ί΍ ̶̰ϳ Ώ΁ ήϳΎγ ΪϨϧΎϣ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ Ζη΍ά̳ Ϊϫ΍ϮΧ ϪΟϮΗ ϞΑΎϗ Ε΍ήϴΛ΄Η ϥ΁ ΪηΎΒϴϣ ή̴ϳΩ ‫؝‬ΪϨϳ΍ΰϓ ̶ϧ΍ή̴ϧ ̮ϳ ˬ̵ήϬη ̵Ύϫ ϪϟΎΑί ΪϫΪϴϣ ΍έ Ζθϴόϣ ϞϳΎγϭ ˬϩΪη Ώ΁ ΪϳΪη ΖϠϗ ϪΑ ήΠϨϣ ϖσΎϨϣ ̶πόΑ έΩ ϥ΁ ϑΎθ̰ϧ΍ ϭ ̶Θγί ςϴΤϣ ΐϳήΨΗ ˬϑΎθ̰ϧ΍ ϪΑ ϭέ ̵Ύϫ έϮθ̯ ̶ϧΎδϧ΍ έ΍Ϯ̳Ύϧ Ζϴόοϭ ϭ ˬΩΎΠϳ΍ ΍έ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϦϳήΟΎϬϣ ϭ ΪϳΪϬΗ ‫؞‬τΑ΍έ ˬ̶ϧΎδϧ΍ ΖΤλ ϭ ̶ϳ΍Ωί ήϘϓ ˬΖθϴόϣ ϞϳΎγϭ ΎΑ έ΍ΪϳΎ̡ Ζγί ςϴΤϣ ̶Α΍ήΧ ϪΑ ϭέ Ε΍ήϴϴϐΗ ϪΑ ΎϨΑ ̵ΪΣ ΎΗ ˬϩήΧϵΎΑ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ή̳΍ Ϫ̰ϴΗέϮλ έΩ Ωέϭ΁ Ϊϫ΍ϮΧ έΎΒΑ ΍έ ̵ϮϘτϨϣ ΕΎϋίΎϨΗ ϭ ϊΑΎϨϣ έ΍ΪϳΎ̡ ‫؝‬ΩΎϔΘγ΍ ϭ ΖχΎϔΣ ˬή̴ϳΩ ΕέΎΒόΑ Ϊϧέ΍Ω ̮ϔϨϳϻ ΍ήΤλ ΍ήΤλ ‫؞‬Ϩϣ΍Ω εήΘδ̳ ϭ ϢϴϠϗ΍ ήϴϴϐΗ ΪϨϧΎϣ ΎϫέΎθϓ ϭ ̶ϧΎϬΟ ̶ϳ΍άϏ ΖϴϨϣ΍ ϭ ̶Θϋ΍έί ΕϼλΎΣ ˬΪϨ̯ ΍Ϊϴ̡ Ϫϣ΍Ω΍ Ώ΁ ‫؞‬ϧΎϳϭΎδϣ ήϴϏ ̵ΪϴϠ̯ ζϘϧ ϥΎη ̶̳Ϊϧί Ζϴϔϴ̯ έΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ϡΩήϣ ̵΍ήΑ ˬ̶όϴΒσ ΪηΎΑ ̶ϣ ̶̳Ϊϧί ϭ ̱ήϣ ‫؞‬ϠΌδϣ ˬΩέ΍Ϯϣ ήΘθϴΑ έΩ ϭ ˬΩέ΍Ω ΖϠϗ ϭ ̶όϴΒσ ΕΎϓ΁ ήΑ΍ήΑ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̵ήϳά̡ ΐϴγ΁ ˬ ̶ϳ΍ή̳ Ωή̯ Ϊϫ΍ϮΧ ΪϳΪϬΗ ΍έ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ϭ Ύϫ ΏϻΎΗ ̵̫ϮϟϮ̰ϳ΍ ΰϴϧ ϭ ̶̳Ϊϴγέ ϞΟΎϋ έϮτΑ ή̳΍ Ζγ΍ ζϳ΍ΰϓ΍ ϪΑ ϭέ ˬ̶̯έ΍ϮΧ Ω΍Ϯϣ ϪΑ ΍έ ήΘθϴΑ ̵ίΎγίΎΑ ϭ ϑΎθ̰ϧ΍ ̵΍ήΑ Ύϫ εϼΗ ˬΩήϴ̴ϧ ΕέϮλ ήΠϨϣ ˬΏ΁ ΖϠϗ ϭ ̶η΍Ϯϣ εή̩ ΎΑ ΍ήϤϫ ϡ΍ϭΪΘϣ Εϼ̴ϨΟ ϊτϗ ΖϓΎμϣ ˬϪΘηά̳ ϝΎγ ΞϨ̡ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ έΩ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϢϴψϨΗ ϥΎϳήΟ ˬϊΑΎϨϣ ΩϮΒϤ̯ ϭ Ϧϴϣί ΐϳήΨΗ ‫؞‬ΠϴΘϧ έΩ ϭ ϪΘΧ΍Ϊϧ΍ ήϴΧΎΗ ˬΰϴΨϠλΎΣ ̵Ύϫ Ϧϴϣί ϦΘϓέ ϦϴΑ ί΍ ϭ ̭ΎΧ ήΘθϴΑ ζϳΎγήϓ ϪΑ ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ Ϟϴ̰θΗ ΎΑ Ζγ΍ ϩΩϮϤϧ ̶σ ΍έ ̵ΩΎϳί Ϊη Ϊϫ΍ϮΧ ίΎϏ΁ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϦϳήΟΎϬϣ ΪϳΪΟ ϢΘδϴγϮ̰ϳ΍ ΕΎϣΪΧ ϭ ̶ϫΪϠλΎΣ έΩ ϝΰϨΗ ˬ΍ήΤλ ‫؞‬Ϩϣ΍Ω εήΘδ̳ ϝΎγ έΩ Ζδϳί ςϴΤϣ ϥϮϧΎϗ Ϧϴϟϭ΍ ήθϧ ϭ NEPA Ζδϳί ϢϴψϨΗ ˬΰΒγ ζηϮ̡ ϭ ΕΎΗΎΒϧ έ΍Ϊϣ΍ϭΩ ϦΘϓέ ϦϴΑί΍ ΪϳΩή̳ Ϊϫ΍ϮΧ ̵ίΎγ ϞϣΎη ϭ έ΍ΪϳΎ̡ ϑΎθ̰ϧ΍ ϑήσ ϪΑ έϮθ̯ Ϧϳ΍ ˬ2005 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶ϣϼγ΍ ̵έϮϬϤΟ Ζδϳί ςϴΤϣ ΖχΎϔΣ ̶Ϡϣ ‫؝‬έ΍Ω΍ ˬϦϴϣί εΰϐϟ ˬΎϫ Ώϼϴγ ϥΪη ήϳί΍ήγ ϪΑ ήΠϨϣ ̭ΎΧ ΖγέΩ Ύϧ ϡΪϗ ϭΩ ˬ̶ϓΎθ̰ϧ΍ ̵Ύϫ ̵̬ϴΗ΍ήΘγ έΩ ̶Θδϳί ςϴΤϣ ϞϳΎδϣ ˴ ϥ΍έΎΑ ϢγϮϣ ̵ΎϨΛ΍ έΩ Ώ΁ ΪϨΗ ϥΎϳήΟ ϭ Ϧϴϣί ήϳί Ώ΁ ϥΪη ήΗ ΪΑ ϭ ϭ ϢϟΎγ Ζδϳί ςϴΤϣ ̮ϳ Ϧϴϣ΄Η ΖϬΟέΩ Ύϣ΍ Ζη΍ΩήΑ ΍έ ϢϬϣ ϒϳήη ϡΩήϣ ί΍ ϭ ˬΪϳΎϤϧ ϪϠΑΎϘϣ Ύϫ ζϟΎ̩ ΎΑ ΎΗ Ζγ΍ ΪϬόΘϣ ϼϣΎ̯ ΕϮϋΩ Ϧϳ΍ ϪΑ ΎΗ ΪϳΎϤϨϴϣ ΕϮϋΩ ̶ϠϠϤϟ΍ ϦϴΑ ‫؞‬όϣΎΟ ϭ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ̶̰ϳ̫ϮϟϮϴΑ ωϮϨΗ ϥΩ΍Ω ΖγΩ ί΍ ϝΎΣ έΩ ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ϊη Ϊϫ΍ϮΧ ̵Ύϫ εϼΗ ϪΑ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ ‫؝‬ΪϨϳ΁ ̵Ύϫ Ϟδϧ ϭ ϡΩήϣ ̵΍ήΑ έΎΑή̡ Ζγ΍ ίΎϴϧήΘθϴΑ Ζγ΍ ϩΪϳΩή̳ ίΎϏ΁ ̵έ΍ΪϳΎ̡ ϑήσ ϪΑ ήϔγ ΪϨϳϮ̳ ̮ϴΒϟ ϩΎ̴Θδϳί ̶ϧ΍ήϳϭ ϪΑ ΎϨΑ ˬΕΎϧ΍ϮϴΣ ϭ ΕΎΗΎΒϧ ί΍ ̶ϠϴΧ ˬΖγ΍ ζϳϮΧ 2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

28

ϩΪϨ̳ Ύϳ ϑΎλ Ώ΁

έΎδϬ̯ ̶ϟϭ ί΍

«ήϳϭΎμΗ έΩ ϞΑΎ̯ Ζδϳί ςϴΤϣª ί΍ 2006 ήΒϤγΩ ˬϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ ί΍ β̰ϋ ϩΎ̴θϳΎϤϧ Ϧϴϟϭ΍ 29

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Photo by Wakil Kohsar

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ

Photo by Viktor Novikov

2008 ϥΎΘδϧΎϐϓ΍ Ζδϳί ςϴΤϣ