Winkels met ambachtelijke producten
Groene ruimte, actief genieten
Handel, landbouw en industrie op internationaal niveau
Stoere kapiteins, avonturiers en pioniers, de opkomst van de emancipatie, handel over de hele wereld en een florerende industrie: het gebeurde allemaal in de Veenkoloniën. Het zuidoosten van Groningen was eeuwenlang een economische hotspot van turfwinning, scheepsbouw, landbouw en zeevaart. De sporen van dit rijke verleden zijn nog steeds te zien in de karakteristieke steden en dorpen. Het industriële erfgoed wordt gekoesterd en gaat hand in hand met een bruisende toekomst.
Natuurliefhebbers en sportievelingen kunnen in de Veenkoloniën ook hun hart ophalen dankzij het vele aanwezige groen. Breng een bezoek aan Parkstad Veendam en recreatiegebied Borgerswold aan de rand van de stad. Hier vind je vele kilometers aan wandel– en fietsroutes en ruiterpaden. Stap op de pedalen en maak een mooie fietstocht door de aangrenzende natuurgebieden. Voorkeur voor een activiteit op cultureel gebied? Breng dan een bezoek aan de vele musea of maak een ritje in een oude stoomtrein. De Veenkoloniën heeft het allemaal!
4 Regiokaart
8 Cultuur en geschiedenis
Dompel je onder in de geschiedenis van de Veenkoloniën
20 Leuk uit met kinderen
De Veenkoloniën bieden volop vertier en avontuur
28 Walhalla Borgerswold
Voor liefhebbers van buitenactiviteiten
34 HoogezandSappemeer De Veenkoloniën bieden volop vertier en avontuur
36 De leukste evenementen Ontdek de meest boeiende evenementen van de Veenkoloniën
54 Midden-Groningen Alle ruimte voor jezelf
Tips
> Op de wereldkaart gezet 16
> Op de fiets 24
> Lekker hengelen 33
> Varen door rijke historie 42
> Parkstad Veendam 44
> Verhalenbanken 46
> Pelgrimage routes 48
> Ontdek het ommeland 50
> Eropuit 56
LEGENDA
Mooi dorp
Kerk Museum
Molen Theater Natuur Vissen
Mooie dorpen
1. Veendam
2. Wildervank
3. Wildervanksterdallen
4. Bareveld
5. Nieuwe Pekela
6. Oude Pekela
7. Borgercompagnie
8. Kiel-Windeweer
9. Sappemeer
Kerken
1. Hervormde Kerk Oude Pekela
2. Margaretha Hardenbergkerk Wildervank
3. Grote Kerk Veendam
4. Dorpskerk Meeden
5. Koepelkerk Sappemeer
6. St. Willibrorduskerk Sappemeer
7. Julianakerk Kolham
Musea
1. Museumspoorlijn STAR Stadskanaal
2. Veenkoloniaal Museum Veendam
3. Station Veendam
4. Museum Kapiteinshuis Nieuwe Pekela
5. Siep & Co Oude Pekela
6. Nationaal Bus Museum Hoogezand
7. Brandweermuseum Sappemeer
8. Groninger Schaatsmuseum Sappemeer
9. Historische Scheepswerf Wolthuis Sappemeer
Molens
1. Industrie- en papiermolen De Zwaluw Nieuwe Pekela
2. Molen De Onrust Oude Pekela
3. De Molenwiek Veendam
4. Molen Mulder Pot Kropswolde
5. Poldermolen Koetze Tibbe Kropswolde
6. Amerikaanse windmotor en poldermolen De Putter Foxhol
Theaters
1. VanBeresteyn Veendam
2. Kielzog Theater Hoogezand
3. Met Meer Cultuur
Cultuurwerkplaats BC 47
Borgercompagnie
Natuurgebieden
1. Borgerswold Recreatie Veendam
2. De Wiede Muntendam
3. De Heemtuin en Natuurpark Tussen de Venen Muntendam
4. Julianapark Veendam
5. Pekelderbos Oude Pekela
6. Hugo de Grootpark Oude Pekela
7. Hoetmansmeer Boven Pekela
8. Heeresmeer Nieuwe Pekela
9. Recreatiegebied Tusschenwegen Winschoten
10. Adriaan Tripbos Sappemeer
11. Zuidlaardermeergebied Kropswolde
12. Drevenbos Hoogezand
Plekken om te vissen
1. Visstek Boven Oosterdiep Veendam
2. Visplas Ons Genoegen Alteveer
3. Nachtvissen Heeresmeer Nieuwe Pekela
4. Ruitershorn Muntendam
5. Kieldiep Hoogezand - Kiel-Windeweer
6. Winschoterdiep HoogezandSappemeer
Er is volop cultuur in de Groninger Veenkoloniën. Zo vertellen diverse musea het buitengewone verhaal over de bewoners van de regio. Op geheel eigen wijze nemen ze je mee terug in de tijd. Verschillende musea vieren in 2024 een jubileum en besteden daar in de loop van het jaar aandacht aan.
VEENKOLONIAAL MUSEUM
Het Veenkoloniaal Museum in Veendam is een van de meest verrassende musea in de regio. Het vertelt niet alleen over de vervening, maar ook over de rijkdom en het succes dat hierdoor is ontstaan. Zo kwam rond 1850 meer dan zestig procent van de zeegaande wereldvloot uit onze regio en maakte de landbouwindustrie aan het eind van de negentiende eeuw een grote vlucht. Anthony Winkler Prins maakte dit allemaal mee. Hij vestigde zich in 1850 in Veendam, waar hij zijn bekende encyclopedie schreef. Het museum vind je in de monumentale voormalige HBS van Veendam, dat is vernoemd naar de bekende encyclopedist.
Wist je dat Nieuwe Pekela tot in de jaren ’30 een eigen zeemanscollege bezat? En dat de Veenkoloniale zeevaart in de negentiende eeuw een bloeiperiode doormaakte? De Oostzee, Engeland en het Middellandse Zeegebied werden aangedaan en in de loop van de negentiende eeuw stak men ook de oceaan over naar New York, Recife, Rio Grande do Sul en andere exotische bestemmingen. Soms was men maanden van huis. Toch bezaten de meeste kapiteins en stuurlieden aan wal een zogenaamd kapiteinshuis. In Museum Kapiteinshuis Pekela kun je zien hoe een kapiteinshuis er destijds uit zag. Het is zo ingericht dat het lijkt alsof de kapitein een ommetje is gaan maken. Kun jij even lekker rondneuzen…
SIEP & CO
KAPITEINSHUIS
VEENKOLONIAAL
NATIONAAL BUS MUSEUM
Bij Stichting Industrieel Erfgoed Pekela en Culturele Ontwikkeling (SIEP & CO) in Oude Pekela kun je zien welke technologische hoogstandjes in de negentiende eeuw de uitbundige ontwikkeling van de strokartonindustrie in Pekela mogelijk maakten. Zoals het pronkstuk van de collectie: een Stork stoommachine uit 1929 met een enorm vliegwiel. De stichting houdt zich onder meer bezig met het bewaren en zo mogelijk draaiend maken en houden van deze machines. Een bezoek aan SIEP & CO is sowieso een aanrader vanwege de indrukwekkende locatie: het iconische gebouw van de strokartonfabriek Free & Co.
In vroegere tijden nam je niet gewoon de bus, maar ging je ‘mit Gado noar stad’ of met een van die andere busmaatschappijen zoals de ESA en de DAM. In het Nationaal
Bus Museum in Hoogezand staan ze allemaal keurig in het gelid: de bussen van weleer. Je vindt er een bijzondere collectie autobussen en diverse touringcars uit vervlogen tijden, en zelfs een gevangenisbus. Miriam Gorter vertelt over het pronkstuk van het museum: de Gado 4400. “Met deze bus is het begonnen in 1978. De bus had zijn dienstjaren erop zitten en zou naar de sloop gaan, maar een oudgediende van de Gado kocht de bus, samen met een paar anderen. Toen hij een stalling zocht voor de oude dame, is het museum geboren. Het verhaal ging rond onder busliefhebbers en zo werden er steeds meer bussen aangeboden; eerst vanuit het Noorden, later uit het hele land.” Behalve de collectie autobussen vind je er ook kaartjes, kniptangen, stropdassen, petten en uniformen. Daarnaast maakt het Logomuseum deel uit van het Bus Museum, een verzameling met zevenhonderd handgemaakte logo’s van Nederlandse vervoersmaatschappijen vanaf 1948. Instappen maar!
VEENKOLONIAAL MUSEUMOf je nu houdt van ‘echte’ treinen of juist van de kleine modeltreintjes, de liefhebber kan in het Noord-Nederlands Trein & Tram Museum in Zuidbroek zijn hart ophalen. En het mooie is: het museum is gevestigd in een oud stationsgebouw. Hier vind je alles over de geschiedenis van de spoorwegen, van conducteurspetten en een complete wachtkamer tot treinkaartjes en oude stempels. Henk Nijhuis: “In het museum kunnen bezoekers als machinist een fictieve trein besturen, en naast het ‘grote spoor’ zijn er werkende modelspoorbanen. Er zijn veel bijzondere voorwerpen te vinden in de collectie, maar het stationsgebouw uit 1865, waar het museum is gevestigd, is echt een pronkstuk. Het gebouw is compleet gerestaureerd en als enige representant van dit bouwtype in Nederland te bewonderen. Een ander topstuk is de pet van de stationschef van de Staatsspoorwegen uit 1890. Een dergelijke pet was ook in gebruik bij de stationschef van Zuidbroek.”
Ben je geïnteresseerd in scheepsvaart of scheepsbouw, hou je van oude machines of ben je gewoonweg dol op alles van vroeger? Dan is de Historische Scheepswerf Wolthuis een aanrader. Hier is namelijk helemaal niets veranderd in de afgelopen decennia. De smidse is er nog en de meeste machines die er staan zijn meer dan honderd jaar oud. En alles werkt nog. Dat is wat het museum onderscheidend maakt, vindt Johan Kielman van de Historische Scheepswerf. “Het is een museumwerf waar ook wordt gewerkt. Je vindt hier geen starre opstelling van interessante zaken uit het verleden, maar een dynamisch geheel. We hebben geen uitzonderlijk paradepaardje, maar beschouwen onze collectie van honderdjarige scheepsbouwmachines als pronkstuk van de werf.”
Voor velen is het een kinderdroom: werken bij de brandweer. In het Brandweermuseum in Sappemeer kun je je droom voor eventjes waarmaken. Er staan tientallen gerestaureerde brandweerwagens, veel uit Groningen. Een bezoek aan het museum is een ideaal uitje voor het hele gezin of voor een kinderfeestje. Marc Bakker: “Wij zijn het enige brandweermuseum in de drie noordelijke provincies met een collectie van allemaal rijdende voertuigen. Een pronkstuk is moeilijk te kiezen, toch noem ik onze Austin Bellenwagen. Deze heeft van 1948 tot einde jaren zestig dienst gedaan bij de brandweer Hoogezand. Daarna werd het voertuig nog tien jaar gebruikt als gereedschapswagen bij gemeentewerken. Wij hebben de wagen in 2018 gekocht en compleet gerestaureerd. Prachtig!”
Alex Kampinga van het Groninger Schaatsmuseum in Sappemeer begon met het verzamelen van ‘scheuvels’ omdat hij een ontspannende hobby zocht. “Nu heb ik schaatsen van over de hele wereld, waarvan sommige al eeuwenoud.” In het museum vind je unieke exemplaren zoals zwanenschaatsen of schaatsen van bekende schaatsers, en ook het gewone ‘houtje’ uit begin vorige eeuw. Kampinga: “En de klapschaats, zowel van Nederlandse als buitenlandse uitvoeringen. Het zijn allemaal pronkstukken, te veel om op te noemen.” Naast schaatsen vind je er ook medailles, oude reclameposters voor schaatsen, stempelkaarten van de Elfstedentocht en Noorderrondrit van bekende Groningse schaatsers, nostalgische schoolplaten en Elfstedenkruisjes. Sinds kort is de collectie aangevuld met kleding, sporttassen, schaatsen en medailles van Marianne Timmer, de in Sappemeer geboren wereldkampioen schaatsen.
BRANDWEERMUSEUM
In de knusse dorpen van de Veenkoloniën kun je heerlijk winkelen. Van kledingzaken en boetiekjes tot hobbyzaken en winkels met ambachtelijke producten uit de regio: dankzij veel verschillende enthousiaste ondernemers is hier van alles te vinden. Tijd om een paar pareltjes uit te lichten.
Bij Molen de Hoop in Kropswolde wordt op ambachtelijke wijze met molenstenen gemaald. Hoe dat proeft kun je zelf ervaren: alle producten zijn te koop in de molenwinkel Mulder Pot. Je vindt hier heerlijke cake- en broodmixen waar je zelf mee aan de slag kan gaan. We hebben het allemaal: mix voor kaneelcake, bitterkoekjescake, cranberrycake. Een mix voor kniepertjes of voor brownies.
En natuurlijk één voor poffert. Dit typisch Gronings streekgerecht is een soort van broodcake en van oudsher een traditioneel boerengerecht. En dat alles maken ze van tarwe, rogge en spelt uit de buurt.
Aan de Dorpstraat in Kiel-Windeweer vind je de Pompoenenschuur. Deze locatie ligt vol met, je raadt het al, pompoenen. Van kalebassen voor de sier tot grijsgroene
LAK OF SMAK
ROMALA’S HOME
Montafana pompoenen en de oranje ‘Halloween’ pompoen: er liggen ruim driehonderd verschillende soorten op je te wachten. Let wel even op of je niet voor een dichte deur staat: de schuur is alleen open in het pompoenenseizoen, van begin september tot eind oktober.
Aan het eind van het dorp vind je De Scharrelderij: dé plek voor een stukje rundvlees van echte ‘Grunneger bloarkoppen’. Dit zijn hun eigen koeien. “Wij werden een beetje verdrietig van het vlees dat in de supermarkt wordt verkocht en dan vooral van hoe die dieren moeten leven. We zijn deze boerderij met streekproductenwinkel begonnen omdat we geloven dat het ook anders kan,” vertelt eigenaar Pieter Heida. Daarnaast verkopen ze ook veel streekproducten zoals groente van Tuinderij het Groeipunt.
In het zuidelijkste puntje van Kiel-Windeweer vind je Romala’s Home. Hier kun je terecht voor allerlei Vietnamese spulletjes, variërend van prachtig houtsnijwerk en stoere bamboemeubels tot tropische schilderijen en zijden kleding. Eigenaar Marlies de Gouw runt deze winkel al achttien jaar. “Het handwerk komt uit Vietnam en wordt apart voor ons gemaakt, van echte natuurlijke materialen. Daardoor is het wat kostbaarder, maar dan heb je wel iets dat mooi blijft en zijn
waarde behoudt. Typisch Vietnamees zijn producten met lacquer. Daarbij krijgt het kunstwerk, lichtobject of meubelstuk wel zeventien lagen lak, echt prachtig.”
SAPPEMEER
Aan de Noorderstraat in Sappemeer zit Lak of Smak, een hippe conceptstore waar je kunt genieten van een lunch, een gezellige high tea of high choc-o-lat. Als je uitgegeten bent, kun je lekker neuzen in het brede assortiment van eigentijdse kleding en interieurspulletjes. Ook leuk: de eigenaren denken met je mee als je op zoek bent naar unieke relatieschenken of cadeaus. Zo kom jij origineel uit de verf.
TRIPSCOMPAGNIE EN BORGERCOMPAGNIE
Liefhebbers van asperges kunnen in het seizoen (april tot eind juni) goed terechtbij Doornbosch Asperges in Borgercompagnie en Grol Asperges in Tripscompagnie. Bij Doornbosch Asperge- en Aardbeiboerderij wordt het witte goud dagelijks gestoken en in het bedrijf verwerkt. Ook bij Grol Asperges telen en verkopen ze alleen de allerbeste asperges. “Het geheim van asperges steken? Dat is liefde!,” aldus eigenaar Anton Grol. “We verzorgen de asperges goed. ‘s Nachts gaat er altijd een natte theedoek over de gestoken voorraad.”
Een eindeloze horizon, lange lintdorpen en een spinnenweb aan kanalen dat de hele streek verbindt met de zee. Een bijzonder landschap met een even bijzondere geschiedenis in het zuidoosten van Groningen. Wie hier wandelt, fietst, kanoot of vaart kan er niet omheen: dit zijn de Groninger Veenkoloniën.
Eeuwenlang waren de Veenkoloniën een economische hotspot van turfwinning, scheepsbouw, landbouw, zeevaart en
moderne industrie. Groningers houden niet van ‘snakken’ (opscheppen), maar het moet gezegd worden: de Veenkoloniën hebben een uitzonderlijk rijk en bruisend verleden. Veendam, Wildervank en de Pekela’s hadden de grootste en modernste zeevloot van heel Nederland. Het is bijna niet voor te stellen, maar er gingen meer dan veertigduizend schepen per jaar door de sluis bij Martenshoek.
Deze succesvolle binnenvaart veranderde langzaam in grootschalige zeevaart over de
MOLEN ‘DE ZWALUW’ IN NIEUWE PEKELA
WINKLER PRINS
TURFSTEKEN
ALETTA JACOBS
hele wereld. En dat heeft zijn sporen nagelaten. Overal in het gebied vind je historische schippershuizen, herenboerderijen, oude fabrieken, antieke bruggen en sluizen die vaak nog volop in bedrijf zijn. Wie goed oplet ziet hier overal de overblijfselen van de Groninger ‘gouden’ negentiende eeuw.
Zoals de goudzoekers destijds in Amerika voor booming business zorgden, gebeurde dat hier ook. Maar dan met de turfwinning uit het veen: het bruine goud. Pioniers uit alle windstreken vestigden zich vanaf de zestiende eeuw in de Veenkoloniën. Ze zetten allemaal hun stempel op het niemandsland. Wat tot de middeleeuwen nog een moeras was, werd in rap tempo een bedrijvig en welvarend gebied. Zelfs toen de turf halverwege de negentiende eeuw op was. De pioniersgeest bleek nog volop aanwezig. Groningers stapten over op de wereldwijde zeevaart, handel, landbouw en industrie. En met succes.
Toen de vervening in de negentiende eeuw op z’n einde liep, bleef er een enorm netwerk aan veenkanalen achter. Maar die bleven niet onbenut. Inmiddels voeren de schippers allang niet alleen maar met turf. Vanuit de Veenkoloniën werden in hoog tempo vrachtschepen in de Groninger diepen gelaten. Om vervolgens koers te zetten naar Rio de Janeiro, Riga, New York, Singapore en alle andere wereldhavens. Bovendien namen ze retourladingen mee terug naar het Noorden. In de negentiende eeuw hadden honderden kapiteins hun thuisbasis in de Veenkoloniën. Dit zorgde decennialang voor welvaart, bloei en ontwikkeling op en rond de veenkanalen.
Het zakelijke succes gold niet alleen voor mannen. De vrouwelijke zeekapiteins, kapiteinskes genoemd, waren gelijkwaardig
aan hun mannen. Veenkoloniale vrouwen waren vroeger al veel geëmancipeerder dan hun zusters in de rest van Nederland en zelfs daarbuiten. Een uniek verschijnsel in die tijd. Deze wereldburgers namen niet alleen kostbare souvenirs uit verre landen mee, maar ook zelfverzekerdheid en feminisme. Het is dan ook geen wonder dat Aletta Jacobs, feministe en allereerste vrouwelijke arts, uit de Veenkoloniën kwam. In haar geboorteplaats Sappemeer was de toen 16-jarige Aletta de eerste Nederlandse vrouw die werd toegelaten aan een HBS en later de eerste vrouwelijke student aan de universiteit. Ze was een groot voorvechter van vrouwenkiesrecht en zette zich als huisarts in om de gezondheid van vrouwen te verbeteren. Ook elders in de Veenkoloniën lieten vrouwen van zich horen: de allereerste vrouwenstaking speelde zich af in een fabriek in Nieuwe Pekela.
Als eind negentiende eeuw de concurrentie met grote motorschepen te groot wordt, vinden de Groningers in de Veenkoloniën zichzelf opnieuw uit. Avontuurlijk volk, niet bang voor verandering en een geweldige handelsgeest. Zo zou je de bewoners van de Veenkoloniën het beste kunnen omschrijven. Schippers slaan de handen ineen met de boeren uit het gebied en richten zich op de gloednieuwe landbouwindustrie: strokarton en aardappelzetmeel. Terwijl ‘s werelds allereerste landbouwindustrieel, Willem Albert Scholten, fabriek na fabriek opent in de rest van Groningen, doen ze dat in de Veenkoloniën liever zelf. Ze willen niet afhankelijk zijn en richten verschillende coöperaties op zoals ‘De Eersteling’. In de loop der tijd zullen nog vele coöperaties volgen. Zo blijft de pioniersgeest in dit gebied de geschiedenis bepalen.
Pionieren was ook Veendammer Anthony Winkler Prins (1817-1908) niet vreemd. De van oorsprong doopsgezinde predikant
vervaardigde in de negentiende eeuw de zestiendelige encyclopediereeks
‘Geïllustreerde Encyclopedie’. Hiermee werd hij landelijk bekend. Maar dat was nog niet alles: Winkler Prins zorgde voor nog meer belangrijke ontwikkelingen in de Groninger Veenkoloniën. Hij richtte de Eerste Groninger Tramway Maatschappij op, de vrijmetselaarsloge, de rederijkerskamer en de HBS, een kweekschool voor onderwijzers en onderwijzeressen. In Veendam wordt hij nog steeds als grootheid gezien en zijn standbeeld pronkt dan ook voor het Veenkoloniaal Museum.
Wie goed kijkt, ziet tegenwoordig nog veel sporen uit dit rijke verleden. Soms kun je er niet omheen, maar vaak moet je even om het hoekje kijken. Daar vind je verborgen parels in authentieke staat: molens, houtzagerijen,
steenhouwerijen, strokartonfabrieken, een suikerfabriek en een locomotiefremise. Het industriële erfgoed wordt hier gekoesterd, terwijl er ook hard gewerkt wordt aan de toekomst. Oude panden krijgen nieuwe, creatieve bestemmingen en ondernemers vinden zichzelf weer opnieuw uit. De rijke geschiedenis en bruisende toekomst gaan hier altijd hand in hand. Ga op pad en ontdek zelf het unieke karakter van de Groninger Veenkoloniën.
“DE GRONINGER VEENKOLONIËN: EEN JONG GEBIED MET EEN RIJKE GESCHIEDENIS.”
ANTIEKE BRUGGEN
MUSEUMSCHIP DE FAMILIETROUW
Survivallen, boomklimmen, conducteur spelen op een historische trein of een rit maken op een pony of paard. Deze avonturen beleef je allemaal in de Veenkoloniën. En het leuke is: je vriendjes mogen ook mee!
VEENJAGERSPAD BORGERSWOLD
Leef je uit op het Veenjagerspad in Borgerswold. Dit pad bestaat uit een beleef- en een beweegroute, waar jong en oud allerlei uitdagingen kunnen aangaan. Zo kunnen kinderen onderweg spelen en klauteren op diverse toestellen. Ga samen op pad, beklim de Veenjagerstoren en steek de rivier over op het Jagersschip. De sportieve bezoeker kan diverse apparaten uitproberen om oefeningen mee te doen. En alles is lekker in de buitenlucht!
Op de kinderboerderij in Borgerswold wordt heel wat afgeknord en gemekkerd. Door alle harige bewoners natuurlijk, want aan de kids heb je geen kind meer in deze gezellige beestenboel. Een bezoekje aan de kinderboerderij is dan ook al jaren een klassieker. En ook voor de volwassenen blijft het altijd een feestje om gezellig een middagje tussen de kippen te scharrelen.
Speelbos Meeden is de perfecte plek voor kinderen om even uit te razen. Er is een hindernisbaan, een huttenbouwbos en een speeltuin. Lekker schommelen in de nestschommel, snelheid maken op de kabelbaan, kliederen met de waterpomp en een wedstrijdje doen in de klimtouwen!
Stroomversnellingen, interactieve glijbanen en een peuter- en kleuterparadijs. Subtropisch zwembad Tropiqua in Veendam barst van het zwemplezier voor jong en oud. Neem een duik in het verwarmde buitenzwembad of klim buiten op de speeltoestellen. Voor de bezoekers die op zoek zijn naar ontspanning zijn er een saunaplein en een bubbelbad. En traditiegetrouw sluit je zo’n heerlijk dagje zwemmen natuurlijk af met wat lekkers in het restaurant.
Paintballen, boomklimmen, freerunnen, boogschieten, survivallen en ga zo maar door. Het is moeilijk kiezen bij de Borgerswold Experience. Geen zin in een wedstrijd? Ook daar hebben ze aan gedacht. Stap bijvoorbeeld in een kano of ga het water op met een SUP-board. Wie liever zelf zijn vaartuig in elkaar zet, kan ook zijn eigen vlot bouwen.
Een pretpark gemaakt van natuur, zo zou je De Heemtuin in Muntendam kunnen noemen. Jonge avonturiers halen hun hart op in de kleinebeestjestuin, de natuurspeeltuin en op het spannende ‘Mammoetpad’. Met een beetje geluk is er tijdens je bezoek een prehistorische activiteit, waar je bijvoorbeeld kunt leren hoe je een visfuik moet maken. Nog even niet naar huis? Blijf kamperen op de mini-camping en vervolg morgen je pad.
Nee, het is niet de Zweinstein Express. Maar de STAR-trein lijkt er wel een beetje op. Deze historische museumtrein rijdt tussen Veendam en Musselkanaal en wordt voortgetrokken door een indrukwekkende stoomlocomotief. Combineer je treinreisje met een rondleiding door de rijtuigenloods en een smakelijke tussenstop bij de stationsrestauratie. Helaas geen perron 9 ¾ of Hermelien, maar magisch voelt het zeker als je door het Groninger landschap rijdt.
Bij de Dierenweide in Nieuwe Pekela maak je van dichtbij kennis met de kleurrijke kudde. Er zijn veel soorten vogels, konijnen, geiten, herten en schapen. En niet te vergeten: het vriendelijke Kunekune-varken Janet.
In het Gorechtpark in Hoogezand vind je Natuur- en Milieu Educatie Hoogezand-Sappemeer. Hier kun je heerlijk buitenspelen en kom je allemaal leuke dieren tegen. In het knuffelhok op de kinderboerderij speel je met de cavia’s en konijnen, en elke dag om 15.30 uur mag je helpen om de geiten, schapen, eenden, kalkoenen, kippen, pauwen en varkens te voeren. Er is een speeltuin met goede klimtoestellen én een super mooie omliggende tuin. Iedere woensdagmiddag is er een activiteit voor kinderen van 4 tot 12 jaar.
Voor velen is het een kinderdroom: werken bij de brandweer. In het Brandweermuseum in Sappemeer kun je je droom voor eventjes waarmaken. In het museum vind je brandweervoertuigen, motorspuiten, handbrandspuiten en vele kleine attributen die vroeger en tegenwoordig gebruikt worden bij de brandweer. Een leuk uitje voor jong en oud.
STAR BRANDWEERMUSEUM SAPPEMEERBEWEEG- EN SPORTPARK LANGELEEGTE
MANEGE
SAMEN AVONTUREN BELEVEN
Op de pedalen de regio verkennen. Heerlijk in je eigen tempo, genietend van de prachtige natuur en de bijzondere bezienswaardigheden. Er zijn verschillende routes waarmee je de Veenkoloniën per fiets kunt ontdekken. Geef je benen tussendoor even wat rust en plof met een kopje koffie op het terras. De regio is precies groot én klein genoeg voor fantastische tochten. Lekker je eigen gang gaan? Met het fietsknooppuntennetwerk heb je alle vrijheid om je eigen weg te kiezen. Kijk voor meer info op routesingroningen.nl/fietsen.
Fietsroute 1 - 47,5 kilometer Prachtig Pekela via route.nl
De diversiteit van de Veenkoloniën Zeg je Veenkoloniën, dan zeg je eeuwen van handel en noeste arbeid. Of dat nu in de veenputten of op het land was, over de kanalen, wereldzeeën of ventend langs de dorpen. In Oude Pekela zijn ze daar trots op en eren ze hun hardwerkende voorouders met standbeelden. Kunstenaar Hans Mes maakte een serie beelden van uitgestorven ambachten die eeuwenlang typerend waren voor dit gebied. Stap in Oude Pekela even af bij de kiepkerel (Raadhuisplein), de venter
met hondenkar (hoek Raadhuislaan/ F. Clockstraat) en de scheepsjager (F. Clockstraat). Stap weer op je pedalen en fiets over allerlei kenmerkende bruggetjes. Deze karakteristieke stukjes erfgoed zijn beeldbepalend voor de lintdorpen in de regio. Op je weg van dorp naar dorp ontdek je de groene omgeving. Laat je verrassen door het Pekelderbos en natuurgebied de Tusschenwegen; een mooi gebied met open water en moeras. De ideale fietstocht om de diversiteit van de Veenkoloniën zelf te ontdekken.
—
Fietsroute 2 - 51,7 kilometer Fiets via hub de oude Veenkoloniën
Fiets door een rijk verleden
De Veendammer Turfcentrale zorgde in 1901 voor veel welvaart in Wildervank en Veendam. Mede dankzij haar aanwezigheid kregen de dorpen elektrische straatlantaarns die de straten verlichtten. De Turfcentrale aan de Molenstreek was een innovatief hoogstandje en al van verre te zien door de veertig meter hoge schoorsteen. Na de komst van steenkolen werd de elektriciteitscentrale overbodig. Vandaag de dag is de Turfcentrale nog altijd een plek van innovatie. Het is een inspiratiebron voor de creatieve industrie en een plek voor de kunstenaars die er werken, om exposities te houden en workshops te geven. Vanaf de Turfcentrale fiets je zo naar het centrum van Veendam. In het Veenkoloniaal Museum aan het Museumplein leer je alles over de historie van de regio. Na een rondje door het museum is het tijd om de omgeving verder te verkennen. Fiets langs de kanalen door de lintdorpen. Onderweg kom je de monumentale stoomtrein van de STAR tegen. Even uitrusten? Breng in Onstwedde een
bezoekje aan de eeuwenoude Juffertoren en lees de bijzondere legende over dit bouwwerk. Kortom: een actieve dag vol cultuur en historie.
Borgerswold is een walhalla voor liefhebbers van buitenactiviteiten. Het uitgestrekte recreatiegebied ligt midden in de natuur, maar wel op loopafstand van het centrum van Veendam. Je zult je hier niet snel vervelen, er is voor elk wat wils. Van kamperen tot paardrijden, zwemmen, fietsen, golfen of vissen. Maar het is er ook heerlijk wandelen, losgaan in de speeltuin of chillen op een kleedje.
Het Borgerswold is een park gelegen in de Groninger Veenkoloniën. Het park heeft een oppervlakte van 450 hectare en is heel water- en bosrijk. Naast een uitdagende mountainbikeroute, heeft het Borgerswold nog veel meer te bieden voor liefhebbers van outdoor activiteiten. Je kunt hier onder meer wandelen, schaatsen, zwemmen, watersporten, vissen, golfen en zelfs paardrijden.
—
Mountainbiken (MTB)
Op de pedalen stappen en ‘broezen’ over de ruige paden van mountainbikeroute Borgerswold. Heerlijk buiten actief bezig zijn. Tel daar de spanning en de sensatie van het zinderende parcours bij op en je begrijpt waarom deze sport zo populair is. In het Borgerswold kun je jouw vaardigheden testen op een van de avontuurlijkste MTBroutes van Nederland. Het parcours is maar liefst 24,5 kilometer lang en bestaat uit bochten, heuvels en rechte stukken waarop je snelheid kunt maken. Ben je meer van de technische uitdagingen? Kies dan voor de kortere route van 19 kilometer. De super smalle paden zijn ronduit spectaculair, vooral de steile afdaling aan de noordkant van de route. De meeste paden zijn gereserveerd voor mountainbikers, maar sommige grotere paden deel je met andere bezoekers van dit veelzijdige recreatiepark.
—
Golfen
Aan de rand van Veendam vind je de golfbaan van Golfclub De Compagnie. De club heeft een
rijke historie. Zo werd in 1989 op sportpark
De Langeleegte voor het eerst gespeeld op 9 holes. Sinds 2006 is de tweede lus van 9 holes in gebruik genomen. De baan is ontworpen door een golfbaanarchitect en dat zie je meteen: de vele strategisch gelegen waterpartijen vormen in het landschap een perfecte eenheid met de interessante hoogteverschillen. De greens zijn groot, kennen veel glooiing en worden bewaakt door diverse bunkers. Zowel beginners als ervaren golfers kunnen hier met een gerust hart een balletje slaan. Wil je even uitrusten? Dat kan op het terras van Restaurant De Compagnie, waar je geniet van het uitzicht op de vijver van de golfbaan.
—
Wandelen
Hoe heerlijk kan het zijn om even een stukje te wandelen. Stap voor stap ontspannen en je hoofd leegmaken. In het Borgerswold kan je een lekker rondje slenteren, maar er zijn ook twee bijzondere wandelroutes van elk 5 kilometer. Het Compagniepad loopt dwars door het zuidelijke gedeelte van Borgerswold en biedt mooie vergezichten over het Veenkoloniale
landschap. De andere route, Wold & Wotter, voert door het bos en langs waterplassen.
—
Paardrijden
Dol op paarden of pony’s? Ga dan naar manege Lipizza en verken te paard de vele ruiterpaden van dit gebied. Maak een heerlijke tocht door het bos of langs het water. Ervaren ruiters zijn hier zeker op hun plek, maar ook beginners krijgen bij deze manege een goede start. Zo kan je op een laagdrempelige manier kennismaken met deze vriendelijke dieren. Hier staat niet alleen het plezier van de bezoekers, maar ook zeker van de dieren voorop.
—
Borgerswold Experience
Wie van een uitdaging houdt, heeft wat te kiezen bij de Borgerswold Experience. Klimmen, klauteren en zweven in het klimbos bijvoorbeeld. Of ga op avontuur in het survivalbos, de escaperoom of tijdens een GPS-tocht. Hier zijn genoeg activiteiten voor enthousiaste kinderen en fanatieke volwassenen. Geen zin om er een wedstrijdje
van te maken? Je kunt hier ook leren hoe je een vlot of een mega katapult moet bouwen. Of neem de tijd en peddel een rondje in een kano.
—
Camperplaatsen
Er is hier zo veel te doen, je hebt aan één dag eigenlijk niet genoeg. Camperbezitters hebben geluk, want midden in het gebied ligt de eerste grote campercamping van Nederland. Jouw huis op wielen zet je hier op een droomplekje met uitzicht op het water. Slecht weer? Dan kan je in je camper droog een bordspelletje spelen. Of kijk je favoriete serie op Netflix. Er is namelijk goede wifi op het hele terrein.
—
Beleven en bewegen
Het Veenjagerspad is een avontuur voor het hele gezin, met bij het Beleefpad de spannende Borgerswolf als metgezel! Ga samen op pad, beklim de Veenjagerstoren en steek de rivier over op het Jagersschip.
Als je het avontuur tot een goed einde brengt en het antwoord op alle vragen hebt gevonden, krijg je een leuk aandenken! Als de kinderboerderij gesloten is, kun je een QR code scannen voor het Beleefpad zodat je alle vragen toch kunt beantwoorden. Voor de sportievelingen is er een Beweegpad met diverse toestellen om je uit te leven en te genieten van de buitenlucht. Beide routes starten bij de kinderboerderij in Veendam. Meer informatie vind je op veenjagerspad.nl.
— Watersporten
Wil je waterskiën, kneeboarden of wakeboarden? Dat kan bij Watersport Centrum Veendam. Hier zijn twee waterskibanen waar je deze sporten goed kunt uitoefenen. Of je nu beginnend of bedreven bent: een team van ervaren medewerkers staat klaar om je een spetterende watersportervaring te geven. Zowel groepen als individuen kunnen bij het centrum terecht.
In de Veenkoloniën zijn veel wateren. Vroeger werd dit gebruikt om het veen af te voeren, nu leent het zich uitstekend voor recreatie. Ideaal voor een dagje vissen.
—
Kanaal Veendam Musselkanaal
Aan het Kanaal Veendam Musselkanaal, in de buurt van Stadskanaal, liggen 90 vissteigers en een steiger voor mindervaliden. Het water is eenvoudig te bereiken en je kunt je auto achter de steiger parkeren. In het kanaal leven vele vissoorten, met name witvis. Dit maakt het een zeer populaire plek voor wedstrijdvissers.
—
Nachtvissen in Pekela
Hengelaars met een nachtvispas mogen in drie viswateren ook ’s nachts vissen. Dit zijn de visplas Alteveer, het Heeresmeer (met uitzondering van de strook achter de woningen aan de Merellaan) en het water aan de weg Oud Alteveer van de Poortmanswijk tot de weg Ommelanderdijk. Je mag nachtvissen van twee uur na zonsondergang tot een uur voor zonsopkomst.
—
Visstek Oosterdiep
In het Oosterdiep vang je vooral voorn en kolblei. Over het algemeen geen grote vissen, maar je kunt er wel veel van vangen. Zeker in de zomer. Vooral in de maanden september tot november vang je wat forsere vissen, omdat ze dan verder landinwaarts trekken.
—
Visvijver ‘Ons Genoegen’
‘Ons Genoegen’ beschikt als een van de weinige verenigingen in het Noorden over een eigen visvijver. De vijver ligt aan de Langeleegte in Veendam en is ongeveer drie hectare groot. Een ideale plek voor karpervissers en voornvissers.
—
Vissen aan het Oude Winschoterdiep Het Oude Winschoterdiep is een zijtak van het Winschoterdiep. Hier kan je van juni tot en met september veel verschillende soorten vis vangen.
— Rust of iets drukker?
Gooi een hengel uit aan of op het weidse Zuidlaardermeer, terwijl je tegelijkertijd in het oog houdt of een otter het op dezelfde vangst heeft voorzien. Zoek een plek aan de rustige zijde van het Kieldiep, dat van Hoogezand dwars door beschermd dorpsgezicht Kiel-Windeweer loopt. Wil je iets meer bedrijvigheid, dan is het Winschoterdiep aan de rand van Hoogezand en Sappemeer een aanrader. Hier zie je regelmatig vrachtschepen en pleziervaarten langskomen. Wil je vissen met kinderen, dan zijn de vijvers in het Gorechtpark in Hoogezand geschikt. Ben je slecht ter been, dan kun je prima terecht in Midden-Groningen, bijvoorbeeld op de makkelijk toegankelijke steiger langs het Borgercompagniesterdiep in Sappemeer.
Wil je lekker shoppen, cultuur snuiven en geschiedenis ontdekken? Dan zijn Hoogezand en het naastgelegen Sappemeer een aanrader. Hoogezand is de grootste plaats van de gemeente Midden-Groningen, en Sappemeer ligt zo dichtbij dat ze vaak in één adem worden genoemd. En het leuke is: een combinatie-bezoek aan beide plekken is een gezellig dagje uit.
Winkelcentrum De Hooge Meeren in Hoogezand is het grootste winkelcentrum van het Noorden: met een oppervlakte van ruim 23.000 vierkante meter en circa
honderd winkels haal je alles wat op je wensenlijstje staat. Fijne bijkomstigheid: het hele winkelcentrum is overdekt, dus je blijft lekker droog. Dát is nog eens comfortabel winkelen. Zoek je iets bijzonders om cadeau te geven? Cocoon Coffee & More verkoopt leuke eigentijdse woonaccessoires en je drinkt er de lekkerste koffie. Voor mensen die van handwerken houden zijn Suzanne’s Handwerk Shop en Het Stoffencentrum net snoepwinkels met verschillende soorten wol, stof, fournituren, breipennen en brei- en haakpatroonboeken. De lekkerste borrelhapjes haal je bij Kaashuis Wrongel en Of Je Worst Lust.
KAASHUIS WRONGEL
THEATER EN GRAND CAFÉ KIELZOG
Na het shoppen kun je bij het naastgelegen Theater en Grand Café Kielzog terecht voor wat ontspanning. De gezellige huiskamersfeer bij het Grand Café nodigt uit tot een drankje of hapje eten. In de zomer plof je neer op het terras waar je uitzicht hebt op de fonteinen. In juni en juli kun je hier op enkele zaterdagen genieten van Terras Theater: diverse voorstellingen en optredens die buiten plaatsvinden. Ga je toch liever naar binnen? Bij Theater Kielzog staat een gevarieerd programma voor je klaar. “Ik denk dat wij het theater zijn met het meest diverse programma”, aldus theaterdirecteur Ids Dijkstra. “Je vindt hier alle genres en we zijn niet bang om ‘plat vermaak’ te programmeren naast het serieuzere werk.” Naar het theater gaan betekent bij Theater Kielzog echt een avondje uit. “Bij binnenkomst krijg je koffie en daarna wacht je in de zaal gespannen op wat komen gaat. Een live-uitvoering van een theaterstuk of een muziekvoorstelling heeft iets magisch.”
Wil je meer te weten komen over de omgeving, dan zijn er een aantal interessante wandelroutes waarbij je terug in de tijd gaat. Zo kun je in Sappemeer ‘In de voetsporen van Aletta Jacobs’ treden. De Aletta Jacobs-wandelroute neemt je mee naar de belangrijkste plekken uit het leven van deze bekende voorvechtster van vrouwenkiesrecht. Onderweg loop je langs een paar fraaie staaltjes architectuur, zoals de Koepelkerk en de voormalige Rijks HBS waar Aletta en haar broers en zussen op school hebben gezeten. Maar ook de hippe conceptstore Lak of Smak ligt aan de route.
Tussen Hoogezand en Martenshoek ligt de historische wandelroute ‘Van Faber naar de Sluis’. Hier loop je langs gebouwen die oorspronkelijk aan het Winschoterdiep lagen en zie je hoe het er vroeger uitzag in Hoogezand en Martenshoek. Deze route begint bij Hotel Restaurant Faber. Op www.ontdekmiddengroningen.nl vind je de verkooppunten van beide routes.
In en rondom Hoogezand zijn verschillende accommodaties en vakantiehuizen waar je kunt overnachten. Ook kampeerders kunnen in de regio goed hun tentje opzetten. Op ongeveer tien minuten rijden vind je Siblu Camping Meerwijck in Kropswolde. Deze grote familiecamping ligt aan het Zuidlaardermeer en heeft een eigen strand, een animatieteam, een Beachclub en diverse leuke accommodaties. Hier kun je heerlijk zonnen op het strand terwijl de kinderen in het water spelen, vissen tijdens ondergaande zon en actief genieten van de vele watersporten. Dankzij het water en de omliggende natuur is de camping een fijn startpunt om de omgeving te ontdekken. Heb je een camper of boot, dan is Allround Watersport een ideale uitvalsbasis. De camperplaatsen hebben uitzicht over de haven en het Zuidlaardermeer. In de bijbehorende winkel vind je alles wat je nodig hebt voor je boot.
Sportievelingen kunnen terecht in Sportcentrum De Kalkwijck in Hoogezand, dat bestaat uit een sport- en evenementenhal met zwembad. Hier vind je maar liefst vijf baden en diverse aanvullende faciliteiten, waar je het hele jaar door terecht kunt. Ook vinden er regelmatig evenementen plaats zoals sporttoernooien, beurzen en themafeesten en kun je deelnemen aan groepslessen zoals yoga en zumba. Een leuke plek, waar sport, recreatie en gezelligheid samenkomen.
De evenementen geven je een stevige dosis extra energie. Laat je verrassen tijdens foodtruckfestivals, culturele feesten, muziekfestivals, nautische spektakels en sportieve evenementen. Trouwens: niet alleen in de zomer zijn er allerlei activiteiten, maar het gehele jaar door. Je bent van harte welkom.
In juni gooit Bogdike de trossen los! Het maritieme feest in Veendam met shantykoren, radiografisch bestuurbare bootjes, viskraam, straattheater en meer keert terug na het succes van 2023, maar nu nog groter en met plannen voor activiteiten in het centrum. In de haven legt een flink aantal schepen aan van klein tot groot, waaronder het schip ‘Familietrouw’ van het Veenkoloniaal Museum. Er zijn verschillende kramen waar oude ambachten te zien zijn. Ook zullen radiografisch bestuurbare bootjes in het water zorgen voor een klein spektakel. Mis het niet!
Ben je toe aan een uitdaging? Doe dan mee aan de Ruigste Run van de Veenkoloniën in het prachtige Adriaan Tripbos bij Sappemeer. Deelnemers leggen in wedstrijdvorm een spectaculair parcours af door te klimmen, zwemmen, rennen, glijden en kruipen door de modder. Je kunt kiezen uit verschillende afstanden (4,5, 7,5 en 15 kilometer). Een snelle finishtijd is onbelangrijk; met elkaar de finish halen wel. De Ruigste Run vindt meestal plaats begin september.
Wandelliefhebbers kunnen hun hart ophalen tijdens het Wandelfestival Tocht om de Noord. Het populaire wandelevenement doorkruist in september 2024 MiddenGroningen en heeft als thema water. En dat is er volop, zoals het Winschoterdiep waar vroeger en nu nog steeds schepen worden gebouwd, het sfeervolle Kieldiep in Kiel-Windeweer of de ruige moerassen in natuurgebied ’t Roegwold. Ontdek het zelf tijdens Tocht om de Noord 2024!
Lekker struinen langs de leukste winkeltjes, dat kan tijdens de Wieze Winkeltjesroute. Je komt bij zaken met bloemen, woonaccessoires, brocante en vintage, maar ook langs bijzondere lunchplekken. Verschillende kleine ondernemers in Harkstede, Hoogezand, Kolham, Sappemeer, Schildwolde en Slochteren doen mee aan de route en maken de winkelvloer extra gezellig voor het evenement. Rij of fiets je de route? Dan heb je alle tijd om de mooie omgeving te bekijken. De Wieze Winkeltjesroute heeft een voorjaar- en wintereditie.
— Festival GRN
Houd je van streektaal en Groningse gezelligheid? Bezoek het jaarlijks in november terugkerende festival GRN in Kielzog, Hoogezand. Met optredens, talkshows, Groningse activiteiten en een ‘toalmaarkt’.
—
Sightseeing Run Veendam
Ervaar de opwinding van avontuur in juli met de Sightseeing Run Veendam. Ren door de iconische bezienswaardigheden van Veendam en laat je verrassen door deze unieke hardloop ervaring. Verken de stad eens op een manier.
—
Ven van Vrouger
In april komen de ondernemers van Veendam met Ven van Vrouger. Het centrum wordt gevuld met tal van kramen en activiteiten rondom oud Veendam, in samenwerking met het Veenkoloniaal Museum. Verwacht oud Hollandse spelletjes, muziek van toen en zelf creatief zijn met spullen van toen.
—
Olympisch Veendam
In juli staat het centrum van Veendam in het teken van de Olympische Spelen. Beleef de spelen eens op een andere manier.
—
Secret Forest Stadskanaal
Verlies jezelf in de betoverende sfeer van het Secret Forest Festival! Laat je meevoeren door de muziek onder de sterrenhemel, omringd door de rustgevende natuur. Ontdek verborgen kunstwerken en geniet van heerlijk eten en drinken.
—
Rondje Midden-Groningen
Ontdek kunst en cultuur in Midden-Groningen tijdens Rondje Midden-Groningen. Elk tweede weekend van april tot oktober zijn musea, galeries en erfgoedlocaties open. Kijk voor meer info op uitinzo.nl en visitgroningen.nl/midden-groningen.
LEUTJE SAIL DE RUIGSTE RUN TOCHT OM DE NOORD WIEZE WINKELTJESROUTE
De Groninger Veenkoloniën zijn ontstaan rond 1600; een relatief jong gebied dus. Pioniers uit alle windstreken kwamen hiernaartoe voor het veen, ook wel het bruine goud genoemd. Ze droegen bij aan de ontwikkeling van het toenmalige niemandsland. Vanuit die pioniersgeest ontstonden onder meer Veendam, Wildervank en de Pekela’s. Het was de drijfveer achter zeevaart, handel, landbouw en industrie op internationaal niveau.
Een wingewest van turf, centrum van de zeevaart, bloeiende wereldhandel en een welvarende lokale economie. Ze hadden het in de Veenkoloniën goed voor elkaar. Maar eind negentiende eeuw werd de concurrentie van de grote motorschepen te groot. In plaats van bij de pakken neer te gaan zitten, vonden de Groningers in de Veenkoloniën zichzelf helemaal opnieuw uit. De schippers sloegen de handen ineen met de boeren en richtten zich op gloednieuwe landbouwindustrie: strokarton en aardappelzetmeel.
STROKARTON: WAARDEVOL
LANDBOUWAFVAL
Stro was tot dat moment landbouwafval, maar het bleek een waardevolle grondstof. Groninger boeren ontdekten dat je er stevig strokarton van kon maken. Vooral Engeland en Duitsland waren grote afnemers van dit gloednieuwe product. Vanaf 1867 werden er daarom twintig strokartonfabrieken gebouwd, waarvan negen in Oude Pekela. De eerste fabrieken werden opgericht door rijke investeerders, maar de bewoners richtten al snel hun eigen coöperaties op. Ook nu nog neemt Groningen het voortouw met karton. Het bedrijf Solidus in Oude Pekela voorziet wereldwijd vele bedrijven van karton. Niet meer gemaakt van stro, maar van gerecycled oud papier.
Willem Albert Scholten was de man die de Grunneger eerappels in goud veranderde. Hij ontdekte dat je met het zetmeelpoeder oneindig veel producten kon maken. Van bindmiddel voor de voedselindustrie tot textielstijfsel en lijm. In de hoogtijdagen waren er maar liefst 31 aardappelmeelfabrieken, de meeste van Scholten. Ze stonden vooral in Veendam-Wildervank. De Veenkoloniale landbouwers verenigden zich in een coöperatie: AVB, ofwel Avébé. Nu, ruim een eeuw later, is Royal Avebe nog altijd gevestigd in Veendam.
De voormalige steenhouwerij Prummel in Wildervank werd in 1897 oorspronkelijk gebouwd als een stoomzuivelfabriek. Toen deze in 1923 failliet ging, werd het overgenomen door H.Prummel die er een steenhouwerij van maakte. Van de stoomzuivelfabriek bleef alleen de boterkelder met een gewelfd plafond bewaard. Tegenwoordig is het pand in gebruik als particulier opslagruimte.
De succesvolle bedrijven Hempflax en DunAgro in Oude Pekela zijn hedendaagse voorbeelden van de Groningse pioniersgeest. Hier werd ontdekt dat de hennepplant een uitstekende duurzame grondstof is voor (onder meer) bouwmaterialen. Het eerste prefab Hennephuis van Nederland staat zelfs in Pekela. De muren, het dak en de verdiepingsvloeren bevatten hennep. Uiteraard hebben we het over een speciale vezelvariant, niet over de geestverruimende versie. In Veendam zit nog zo’n succesverhaal: Paragon Pet Products Europe BV. Dit bedrijf maakt hondensnacks op natuurlijke basis. De producten zijn all natural en vegetarisch, vrij van granen, tarwe, gluten, suiker en conserveringsmiddelen. De plantaardige grondstoffen voor deze snacks komen uit de regio.
Hoogezand, Sappemeer, Foxhol en de scheepsbouw horen al eeuwenlang bij elkaar. In de regio waren vroeger wel dertig tot veertig werven. De Historische Scheepswerf Wolthuis in
Sappemeer is de enige werf op staalgebied ten noorden van Amsterdam waar je nog kunt zien hoe het toen was. De werf is vernoemd naar de laatste eigenaren die de werf in 1922 kochten, maar bestaat al sinds 1690. In de zeventiende en achttiende eeuw werden hier hele schepen gebouwd, zoals tjalken en bolschepen. Toen er steeds meer bruggen en sluizen kwamen, werd Wolthuis uiteindelijk een reparatiewerf voor de binnenvaart. Nog steeds kun je hier vrijwilligers aan het werk zien op de oude machines en in de smidse. De werf is elke dinsdag- en donderdagmiddag en van april t/m september elke tweede zaterdag van de maand te bezichtigen.
Aan het Winschoterdiep liggen meerdere scheepswerven die volop in bedrijf zijn. Ze zijn karakteristiek en beeldbepalend in de gemeente en de zijwaartse tewaterlatingen van meestal kustvaarders en binnenvaartschepen zijn indrukwekkend om te zien. Een tewaterlating wordt gecontroleerd uitgevoerd en is een spektakel om bij te wonen. Wil je erbij zijn? Houd de Facebookpagina van Ontdek MiddenGroningen in de gaten én houd rekening met natte voeten.
“HENNEP IS EEN EEUWENOUD GEWAS DAT OOK IN DE FOODINDUSTRIE EEN COMEBACK MAAKT. DAT HEEFT TE MAKEN MET DE GEZONDHEIDSVOORDELEN DIE DE PLANT MET ZICHT MEEBRENGT.”
In de Veenkoloniën zijn diverse vaarroutes beschikbaar waarbij je een groot deel van deze regio doorkruist. Twee routes laten je de schoonheid en geschiedenis van deze oorspronkelijk belangrijke turfvaartregio zien. Stap aan boord en vaar terug in de tijd.
—
Een grensgeval is het kleine Bareveld. De ene kant van het dorp ligt in Groningen, de andere in Drenthe. Het ligt ook nog eens aan de grens van twee waterwegen: het Stadskanaal en het Oosterdiep. Komend vanuit Stadskanaal ga je onder de spoorbrug bij Bareveld door. Het Batjeverlaat, dat naar Veendam leidt, laat je aan stuurboordzijde liggen. Ongeveer 100 meter verder is er een aanlegplek met een meldpaal voor begeleide vaarten naar het Zuidlaardermeer.
Groningen
Haren
Tijdens de tocht door het Grevelingskanaal en Kieldiep passeer je twintig bruggen en sluizen. Brug- en sluiswachters op bromfietsen bedienen de kunstwerken, die in Kiel-Windeweer behoren tot het beschermd dorpsgezicht, en helpen je bij het afmeren. De snelheid is beperkt tot 6 km/u. Er zijn mooie aanlegplaatsen onderweg, waar je kunt overnachten en de volgende dag verder kunt varen. Na Kiel-Windeweer gaat de tocht verder via de Leinewijk richting het Zuidlaardermeer. Vanaf daar kun je koers zetten naar de havens van Allround Watersport Meerwijck of Siblu Camping Meerwijck of ervoor kiezen het meer over te steken naar het kronkelende Drentsche Diep en het Winschoterdiep richting Groningen.
—
Sluizen 3 - Hoogte 3 meter (2 vaste bruggen) - Diepgang 1,20 meter - Afstand circa 25 kilometer - Via vaartips.nl
De vaarroute langs het Oosterdiep biedt een unieke blik op Veendam en Wildervank, beginnend in de jachthaven in het centrum van Veendam. Deze route combineert natuur en geschiedenis, met kenmerken
HoogezandSappemeer
Meerwijck
Zuidlaarder meer
Noordlaren
Zuidlaren
Leinewijk
A7
Zuidbroek
Muntendam
Kiel-Windeweer
Veendam
Zeilplas Langebosch
Grevelingskanaal
Wildervank
Oosterdiep
N33
A.G. Wildervanckkanaal
TIP
Vanaf het water bekijk je de Veenkoloniën met andere ogen.
zoals oude bruggen en statige huizen. De route begint in Veendam en leidt naar Bareveld, waar je vervolgens kunt kiezen om naar Stadskanaal te varen, richting Ter Apel en Duitsland, of naar Drenthe, het Koning Willem-Alexanderkanaal op.
Bareveld
Stadskanaal
Onderweg kom je langs diverse bezienswaardigheden, zoals de oude spoorbrug, herenhuizen uit de 19e en 20e eeuw, de Sarabrug, een historische katholieke kerk en meer. Je zult sluizen, bruggen en sluiswachters tegenkomen, die je begeleiden tijdens de tocht.
De route eindigt in Bareveld, aan de driesprong van Oosterdiep en Stadskanaal, waar je de provinciegrens tussen Drenthe en Groningen bereikt.
—
Sluizen 6 - Hoogte 2,50 meterDiepgang 1,30 meter - Afstand circa 48 kilometer - Via vaartips.nl
Met 41 rijksmonumenten, een groene kern, een levendig centrum en een boeiende geschiedenis mag je Parkstad Veendam tijdens je bezoek aan de Veenkoloniën niet overslaan. Deze gezellige stad heeft alle ingrediënten voor een heerlijk dagje uit.
De bijnaam Parkstad is niet zomaar gegeven: wie Veendam vanaf grote hoogte bekijkt, ziet dat de stad omringd is door een grote hoeveelheid groen. Ook in de stad is er genoeg te vinden voor liefhebbers, want Veendam staat bol van de parken, vijverpartijen en groenstroken. Zo is er bijvoorbeeld het statige Julianapark in het centrum. Hier zijn genoeg plekjes om even te gaan zitten tijdens een stadswandeling.
Aan de rand van de stad vind je het recreatiegebied Borgerswold. Dit gebied van 450 hectare groot bevat vele kilometers aan wandel– en fietsroutes en ruiterpaden. Jong en oud kunnen hun energie kwijt op de (speel)toestellen op het Veenjagerspad. Daarnaast zijn er zwemstrandjes, speelweides, een kinderboerderij en speeltuintjes. Er is een waterskibaan, een klimbos en een aquapark. Ook golfers kunnen er terecht om een balletje te slaan op een mooie groene baan.
Tussen Veendam en Muntendam ligt het natuurgebied De Wiede. Door dit stukje beeklandschap loopt het meanderende riviertje de Oude Ae. Een ander verborgen pareltje tussen Veendam en Muntendam is Boerenbos de Lange. In dit bos, dat in 1996
is geplant, wonen veel reeën. Deze prachtige dieren kun je tijdens een wandeling tegenkomen. Ben je vlak bij Muntendam, neem dan een kijkje bij de Heemtuin en Natuurpark Tussen de Venen. Dit is zowel educatief als spannend dankzij de vele bruggetjes, historische bomen, uitkijkheuvels en ruïne. Als je dan toch in de buurt bent, ga dan even naar het nabijgelegen kleine Oude Ae-park. Dit park met zijn mooie boompartijen dankt zijn naam aan de middeleeuwse veenrivier. Hier kun je rustig van de natuur genieten.
KARAKTERISTIEKE ELEMENTEN Veendam ontstond in de zeventiende eeuw door de scheiding van de kerken van Zuidbroek en Muntendam. Het nieuwe kerkdorp werd Veendam genoemd. De historie kwam pas echt tot leven toen de winning van turf toenam in de regio. Veendam groeide uit tot een belangrijke industriestad. Dit rijke verleden zie je nog altijd terug wanneer je door de stad loopt. Er zijn in totaal wel 41 rijksmonumenten in de stad te vinden, zoals het gemeentehuis in Hollandse neorenaissance stijl, de Wilkensfontein uit 1934 en het prachtige ’t Bouwhuis aan de Jacob Bruggemalaan. Ook de museumtreinen van Museumspoorlijn STAR uit Stadskanaal komen aan bij het station van Veendam.
GEMEENTEHUIS
Ben je geen geschiedenisliefhebber, maar meer iemand van deze tijd? De aanblik van de hedendaagse architectuur in Veendam biedt ook genoeg vertier. Zo heb je de ronde hoek van de Vestepoort als blikvanger aan de Sorghvlietlaan zijde en het rode gebouw van de Winkler Prins school, dat ontworpen is als een loods of bedrijfshal.
In het centrum van de stad is nog veel meer te beleven. Je vindt er een groot aanbod aan winkels om te shoppen. Met 69.071 vierkante meter verkoopvloeroppervlakte is Veendam zelfs de vierde winkelstad van de provincie Groningen. De winkels vind je op het Ooster- en het Westerdiep, die in het centrum een vorkvorm vormen omdat hier oorspronkelijk het riviertje de Munte stroomde. Ook goed om te weten: alles is op loopafstand. Je kunt er goed shoppen zonder ver te lopen. Ideaal met kinderen. Bij de vele gezellige restaurants in het centrum kun je heerlijk tafelen. Op de pleinen van de stad worden ook met regelmaat leuke activiteiten georganiseerd. Zo vind je iedere week op het Museumplein en het Raadhuisplein een gezellige markt met verse producten. Voor een cultureel avondje uit is Cultuurcentrum vanBeresteyn een aanrader. In het theater worden regelmatig landelijke en lokale voorstellingen opgevoerd.
Het maken van een parkstadswandeling is een leuke manier om kennis te maken met de stad. De wandeling is uitgezet door de gemeente en is ongeveer 1,75 kilometer lang. Je start vanaf het plein bij de Hervormde Kerk en maakt een rondje langs onder meer het Veenkoloniaal Museum, Cultuurcentrum vanBeresteyn, het Hertenkamp en het gemeentehuis. Wil je de wandeling maken? De route met een korte beschrijving kun je ophalen bij Cultuurcentrum vanBeresteyn.
In de bouwvak staat het centrum van Veendam drie maandagen in het teken van de vakantiemarkten met ruim 150 kramen.
TIP CULTUURCENTRUM VANBERESTEYN GENIETEN OP HET TERRAS
Even een ommetje maken in het voormalige sportpark van SC Veendam? Dat kan! Dit sportpark, omgedoopt tot het Leer- en Sportpark de Langeleegte, biedt genoeg vertier voor bezoekers. Zo kun je plaatsnemen op hele bijzondere zitplekken: twaalf mozaïekbanken met een eigen uniek ontwerp waarin de sport-, onderwijs- en cultuurhistorie van Veendam en de buitendorpen tot uiting komt. De verhalenbanken nodigen uit om met elkaar in gesprek te gaan. En het leuke is: ze zijn gemaakt door inwoners uit de gemeente Veendam. Wij lichten er vier voor je uit.
SC VEENDAM BANK
Gezien de geschiedenis van dit park mag een geel/zwarte voetbalbank niet ontbreken. Een enthousiaste groep supporters werkte vol overgave aan een bank over Sportclub Veendam en haar roemrijke verleden. Gemotiveerd werden er steentjes geplakt, bijgepraat en anekdotes verteld over de mooie tijd met de club. Het resultaat is een kleurrijke bank die de hele historie van de voetbalclub vertelt, met als hoogtepunt de promotie naar de Eredivisie. Alle elftallen staan rondom op de bank afgebeeld met foto’s van onvergetelijke momenten.
Voor deze verhalenbank verdiepte een groepje leerlingen en docenten van het vmbo zich in het beroepsonderwijs van toen en nu. In Veendam bestonden vroeger de Afina Doornbosch huishoudschool en de Lagere Technische School (LTS). Nu is al het beroepsonderwijs ondergebracht op het leer- en sportpark in het vmbo van Winkler Prins. De grote, kleurrijke wandbeschildering van De Ploeg-kunstenaar Jan van der Zee in de LTS was het uitgangspunt voor de voorkant van de bank. De achterkant toont een greep uit verschillende beroepen waarvoor leerlingen worden opgeleid en twee leerlingen die met hart en ziel aan het project hebben gewerkt. Inspirerend!
Inwoners van alle leeftijden uit Ommelanderwijk en Zuidwending hebben over de invulling van deze bank meegedacht. Een historische tekening uit 1899 en gedeeltelijk herzien van het gebied tussen Veendam en de Pekela’s in 1910 is als ‘onderdeken’ gebruikt. De dorpen
Ommelanderwijk, Zuidwending en omgeving zijn opgevuld met foto’s uit lang vervlogen tijden. Op de zijkant van de bank is de betreffende kaart te zien met daarbij een aantal logo’s en een gouden hart. Deze verwijzen naar de vele verenigingen en de hechte gemeenschap in beide dorpen (nr. 4).
Deze tropisch uitziende bank vertelt over een ver verleden. Het is nauwelijks voor te stellen, maar diep verborgen onder het aardoppervlak van het noordelijk deel van Europa ligt de Zechsteinzee: een oerzee die ongeveer 250 miljoen jaar geleden is ontstaan. Op 1600 meter onder Veendam loopt een deel van deze zee met grote zout- en magnesiumchloride velden. Wat er toen mogelijk in de Zechsteinzee leefde, was de inspiratie voor deze bank. Via de mozaïeksteentjes schitteren de kristallen uit de diepe bodem van de zee. Afbeeldingen van fossielen als de Tiktaalik, de Coelacanth, trilobieten en ammonieten geven een beeld van wat er miljoenen jaren geleden leefde in deze zee onder Veendam (nr. 7). Droom je al weg?
6,5KM
Groningen is een echte wandelprovincie. Loop langs jaagpaden, over oude handelsroutes en door historische dorpjes. Via routesingroningen.nl stippel je heel eenvoudig je eigen route uit, van knooppunt naar knooppunt. Of kies voor een van de themaroutes vol verhalen en bezienswaardigheden. Zoals de pelgrimsroutes in de Veenkoloniën.
— 7,9 kilometer
Via routesingroningen.nl
Pelgrimstocht Wildervank Wildervank is een typisch veendorp met lintbebouwing. Het werd in de zeventiende eeuw gesticht door de bekende ‘vervener’ Adriaan Wildervanck. Op deze route kom je twee bijzondere kerken tegen. De Margaretha Hardenbergkerk, ook wel Oude Kerk genoemd, is vernoemd naar zijn vrouw. Volgens de legende viel Margaretha op een zomerse dag tijdens een wandeling op de heide in slaap. Toen ze wakker werd, kronkelde een adder zich om haar arm. Bang om gebeten te worden, beloofde Margaretha dat ze op die plaats een kerk zou laten bouwen als ze gespaard werd. Na de belofte gleed de slang van haar arm en verdween. En zoals beloofd werd de kerk gebouwd. Het verhaal werd verbeeld op de plaquette van Wildervank en Veendam; de plaatsen hoorden in die tijd nog bij elkaar. Toen de dorpen werden gesplitst behield Veendam het oude wapen, met daarop de arm en de slang. Daarom worden Veendammers nog altijd ‘woap’ndaivm’ genoemd, oftewel ‘wapendieven’. De andere kerk op je route is de Grote Kerk, het huidige kerkgebouw van de Protestantse Gemeente. De kerk heeft elementen in neo-Romaanse,
Veendam
Zwemplas
Wildervank
Nieuwe
neo-Byzantijnse en art-nouveau stijl. Heel modern voor die tijd. Een echt pronkjewail is het Walckerorgel uit 1913, waar nog steeds concerten mee worden gegeven.
—
6,5 kilometer
Via routesingroningen.nl
Pelgrimstocht Nieuwe Pekela
Het gebied rondom de Pekela’s kende niet enkel het christendom, maar ook een volksgeloof. De wortels hiervan liggen misschien wel helemaal in de oertijd. Zo’n vijfduizend jaar geleden kwam een rondtrekkende groep nomaden namelijk met regelmaat in het gebied. Ze lieten stenen pijlpunten en haardkuilen achter, die bij opgravingen zijn gevonden. Het grillige landschap uit die tijd, met donkere moerassen en mistige veenmeertjes, leent zich goed voor griezelige verhalen. Zo ook de sage over de ‘stommelsteert’; een spookhond die in het stroomdal van de Pekel Aa leefde en rechtstreeks uit de hel zou komen. Zijn naam dankte hij aan een lange, ruige staart. Eeuwenlang maakte hij vele slachtoffers in het veen. Alleen al bij het zien van de stommelsteert
vielen mensen dood neer. Pas toen in de negentiende eeuw de veenmeren waren drooggelegd, vertrok hij uit het gebied. Toch kan je tot op de dag van vandaag, als het hard heeft geregend en het water kleine meertjes op het land vormt, de stommelsteert nog horen huilen. Natuurlijk wel bij volle maan.
Groningen herbergt een van de oudste cultuurlandschappen van Europa en grenst aan UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee. Groningen in één dag? Vergeet het maar. De provincie bestaat uit zeven regio’s. Elk met een eigen karakter, eigen natuur en natuurlijk eigen bezienswaardigheden. Ga op pad en ontdek zelf het Groninger ommeland.
Weinig gebieden in Nederland zijn zó rijk bedeeld met verrassende landschappen, oude bossen, prachtige beekdalen en schitterende natuurgebieden als Westerwolde. Een echte actieveling? Fiets of wandel een van de tientallen uitgezette routes of vaar met een kano over de Ruiten Aa. In dit veelzijdige natuurgebied kun je op allerlei manieren genieten. Van een rustige wandeling langs onontdekte plekken tot broezen op de mountainbike met je haren in de wind. Kijk voor meer informatie op visitwesterwolde.nl.
RONDJE WESTERWOLDE
Van melkboer tot koningin: iedereen is groot geworden met Brinta van Gronings graan. Het wuivende goud leidde in Oldambt tot steenrijke boeren, lokaal communisme en enorme fabrieken van rood baksteen.
De vlam doofde, maar het vuur van De Graanrepubliek bleef smeulen. Anno nu wordt er in deze regio weer volop gezaaid, geteeld, gemout, gebrouwen, gebakken en gestookt. Voeg daar het Oldambtmeer en de grote hoeveelheid evenementen aan toe en je hebt een gebied dat absoluut de moeite van een bezoek waard is.
Kijk voor meer informatie op visitoldambt.nl.
DE GRAANREPUBLIEK
ALLE RUIMTE VOOR JEZELF
Midden-Groningen is het groenblauwe hart van de provincie. Waterplassen om op te varen, moerassen om langs te fietsen, dorpsbossen om in te wandelen en rietvlaktes om vogels te spotten. Het stadsleven lijkt ver weg in deze streek waar Groninger blaarkoppen grazen en vogels met duizenden tegelijk neerstrijken. Toch ligt Midden-Groningen op minder dan een half uurtje rijden van de stad. Duik de natuur in en waan je voor even in een andere wereld. Kijk voor meer informatie op visitgroningen.nl/midden-groningen.
NOORDERMOLEN
LANDGOED FRAEYLEMABORG
“ER ZIJN VOLOP ROUTES WAARMEE JE MIDDEN-GRONINGEN AL WANDELEND, FIETSEND OF VAREND KUNT ONTDEKKEN. GENIET MET VOLLE TEUGEN VAN CULTUUR EN NATUUR! EN NATUURGEBIED ’T ROEGWOLD LIGT VLAK OM DE HOEK.”
Wil je meer ontdekken over deze regio? Blijf dan (nog) een nachtje! De Veenkoloniën hebben een aantal unieke overnachtingsadressen die uitnodigen tot een prettig verblijf. Wat dacht je van een overnachting in een sfeervol hotel? Of zet je tentje op bij een van de campings midden in het groen. De Veenkoloniën leer je kennen door de sfeer en de smaak van streekproducten en huisgemaakte drankjes. Breng een bezoek aan een restaurant, theetuin of rustpunt in de regio. Geniet van de smaken uit de Veenkoloniën en haar gastvrijheid!
Prachtig
In het centrum van Midwolda maar met de rust en ruimte van het Groningerland. U kunt bij ons boeken in onze Boutique B&B, op de SVR mini-camping of camperhof (alleen met eigen middelen). Ook voor grote groepen, tot 40 personen, bieden wij onderdak. Bezoek onze website voor meer informatie. Blauwestadhoeve •
B &B’S,
B&B’S
B&B en Museum
Lammert Boerma
Borgercompagniesterweg 44
9632 TD Borgercompagnie
0598 393 381 museum-boerma.com
Peddel en zo
Pieter Venemakade 213
9605 PP Kiel-Windeweer 06 51564188 peddelenzo.nl
Romala’s Home
Pieter Venemakade 209
9605 PP Kiel-Windeweer
0598 352 585 romala.nl
Camping ZomersBuiten
De Akkers 12
9665 MZ Oude Pekela 06 26026929 campingzomersbuiten.nl
B&B Tante Tally
Wildervanksterdallen 10
9648 TD Wildervank
0598 235 563 tantetally.nl
CAMPERPLAATSEN
Camper Camping Borgerswold
Flora 2
9642 LW Veendam
0598 625 190 borgerswoldhoeve.nl
CAMPINGS
Camping De Veenborg
Van Arnhemslaan 2
9615 TD Kolham 06 20478897 campingdeveenborg.nl
Camping Hof van Kolham (Ecomotion)
Hoofdweg 137
9615 AC Kolham 06 12505050 hofvankolham.nl
—
Siblu Camping Meerwijck
Strandweg 2
9606 PR Kropswolde
0598 323 659 siblu.nl/camping/nederland/ groningen/meerwijck
Camping De Heemtuin Nieuweweg 127
9649 AD Muntendam
0598 724 808
heemtuinmuntendam.nl/ camping-de-heemtuin
Camping Tante Tally
Wildervanksterdallen 10 9648 TD Wildervank
0598 235 563 tantetally.nl
—
Camping ZomersBuiten De Akkers 12
9665 MZ Oude Pekela
06 26026929 campingzomersbuiten.nl
HOTELS
—
Hotel Restaurant Faber Meint Veningastraat 123
9601 KE Hoogezand
0598 393 336 hotelfaber.nl
Brouwhotel Parkzicht - Hotel Museumplein 3
9641 AD Veendam
0598 666 888 parkzicht.com
JACHTHAVENS
—
Allround Watersport Jachthavenweg 2
9606 RS Kropswolde
0598 323 556
allroundwatersport.nl
—
Jachthaven De Leine Meerweg 62a
9606 PP Kropswolde
0598 322 700
paviljoendeleine.nl
Jachthaven Oude Pekela Flessingsterrein
9665 BZ Oude Pekela wsvoudepekela.nl
Jachthaven Schipperskwartier Aquapark 11
9641 PJ Veendam
0598 696 737
Jachthaven Wildervank Nijverheidskade 82
9648 JK Wildervank
06 40843212
Raadhuislaan 109
9665 JC Oude Pekela
Tel. 0597-618444
info@pekelahof.nl
www.pekelahof.nl
Koffie met gebak | Lunch & diner | Feesten & partijen | High Tea
“Brasserie Old School” is gevestigd in een prachtig schoolgebouw (1869), gelegen aan de sluis van Midwolda met groot terras en weids uitzicht over het Oldambtmeer! We koken met verse (streek)producten voor de vegetarier, de vis- en vlees liefhebbers.
U bent van harte welkom!
Huningaweg 2 | 9682 PB Oostwold | Tel 0597 - 674159
brasserieoldschool@gmail.com |
www.brasserieoldschool.nl
BOWLEN
STEAKHOUSE BUFFETRESTAURANT
Bij de Rode Loper moet je een keer zijn geweest. Een plek voor jong en oud.
Kom kijken, kom heerlijk eten, kom borrelen, kom poolbiljart spelen, kom darten, kom genieten, kom lekker luieren op ons terras… kom Bowlen!
Kijk op onze site…
www.bowlingstadskanaal.nl
www.restaurantderodeloper.nl
Cocoon Coffee & More
Gorecht-Oost 24
9603 AA Hoogezand 06 15107877
cocoon-coffee.nl
GRAND CAFÉS
Kielzog Grand Café
Gorecht-Oost 157
9603 AE Hoogezand 0598 373 777
Grand Café vanBeresteyn
Museumplein 5
9641 AD Veendam
0598 634 566
vanberesteyn.nl
Hotel Restaurant Faber Meint Veningastraat 123
9601 KE Hoogezand 0598 393 336 hotelfaber.nl
Romala’s Home Pieter Venemakade 209
9605 PP Kiel-Windeweer 0598 352 585
romala.nl
Beachclub Vifero Strandweg 4
9606 PR Kropswolde 0598 323 225
beachclubvifero.nl
Paviljoen De Leine Meerweg 62a
9606 PP Kropswolde
0598 322 700
paviljoendeleine.nl
K ERKEN EN MOLENS
KERKEN
Julianakerk Kolham
Hoofdweg 44
9615 AG Kolham
Dorpskerk Meeden
Kerkstraat 12
9651 BA Meeden
Hervormde Kerk Oude Pekela
Hendrik Westerstraat 114
9665 AR Oude Pekela
0597 614 896
kerkoudepekela.nl
—
Koepelkerk Sappemeer
Noorderstraat 169
9611 AD Sappemeer
0598 857 000 koepelkerksappemeer.nl
Paviljoen De Heemtuin Muntendam Nieuweweg 127
9649 AD Muntendam 0598 632 770 heemtuinmuntendam.nl
Brasserie Pekelahof Raadhuislaan 109 9665 JC Oude Pekela 0597 618 444 pekelahof.nl
Borgerswoldhoeve Flora 2
9642 LW Veendam 0598 625 190 borgerswoldhoeve.nl
—
Brouwhotel ParkzichtGrand Café - Restaurant Museumplein 3
9641 AD Veendam
0598 666 888
parkzicht.com
Golfrestaurant De Compagnie
Golflaan 1
9646 DS Veendam
0598 632 068
restaurantdecompagnie.nl
—
‘t Hoeske Kinderboerderij Borgerswold Veendam Woldlaan 5
9642 LX Veendam
0598 619 830
—
The Ranch Parkweg 1
9642 ZZ Veendam
0598 235 593
ranchveendam.nl
—
Theetuin Tante Tally
Wildervanksterdallen 10
9648 TD Wildervank
0598 235 563
tantetally.nl
St. Willibrorduskerk
Noorderstraat 154
9611 AP Sappemeer
0598 392 492
—
Grote Kerk
J.G. Pinksterstraat 5
9641 AX Veendam
Margaretha Hardenbergkerk
Torenstraat 108
9648 CW Wildervank
MOLENS
—
Amerikaanse windmotor en poldermolen De Putter
Westerbroekstermaderpolder Foxhol
Het Klokkengieterijmuseum: een monument voor een historisch ambacht in het originele fabriekspand uit 1863. Het museum Slag bij Heiligerlee. Weet u nog? ‘Graeff Adolf is ghebleven in Vrieslandt in den Slagh’?
Provincialeweg 46 en 55 • www.museaheiligerlee.nl
Whisky uit Groningen Van eigen gerst ambachtelijk gemaakt op de boerderij
opgeslagen in zorgvuldig geselecteerde vaten
Heeft u altijd al een vat whisky willen hebben: Nu kan het vanaf 10 liter
Bezoek alleen na telefonische afspraak Zie website voor details Ommelanderwijk 164 9644 TR Veendam wiekedistillers.nl
www.tropiqua.nl
Je vindt onze moderne en sfeervolle handwerkwinkel aan de buitenzijde van Winkelcentrum De Hooge Meeren
Gorecht Oost 6c - 9603 AA Hoogezand (0598) 371 126 - www.suzanneshandwerkshop.nl
2
9
Roelina
MOLENS
Molen Mulder Pot Woldweg 70
9606 PG Kropswolde 0598 394 953 molenmulderpot.com
Poldermolen Koetze Tibbe Kropswolderbuitenpolder Kropswolde
Papiermolen De Zwaluw Molenstraat 37
9663 ST Nieuwe Pekela
Molen De Onrust
F. Clockstraat 111
9665 BG Oude Pekela
De Molenwiek Houtduifstraat 28
9644 VL Veendam
MUSEA
Nationaal Bus Museum Produktieweg 13
9601 MA Hoogezand 0598 383 004 nationaalbusmuseum.nl
—
Museum Kapiteinshuis Nieuwe Pekela
Ds. S. Tjadenstraat C 96 9663 RD Nieuwe Pekela
0597 612 372 kapiteinshuis.nl
Siep & Co
H. Westerstraat 22
9665 AL Oude Pekela
0597 612 930 siepco.info
Brandweermuseum
Kleinemeersterstraat 158
9611 JJ Sappemeer
06 51826079 hbvvhs.nl
Groninger Schaatsmuseum
Noorderstraat 274
9611 AS Sappemeer
0598 398 002
groningerschaatsmuseum.nl
—
Historische Scheepswerf Wolthuis
Noorderstraat 308
9611 AT Sappemeer
0598 395 676 historischescheepswerf.nl
—
Museumspoorlijn STAR
0599 651 890 stadskanaalrail.nl
Station Stadskanaal Stationsstraat 3
9503 AD Stadskanaal
Station Veendam
Parallelweg 4
9641 KG Veendam
Veenkoloniaal Museum
Museumplein 5
9641 AD Veendam
0598 364 224 veenkoloniaalmuseum.nl
OUTDOORACTIVITEITEN
—
Peddel en zo
Pieter Venemakade 213
9605 PP Kiel-Windeweer 06 51564188 peddelenzo.nl
—
Mammoetpad De Heemtuin Muntendam Nieuweweg 127
9649 AD Muntendam 0598 632 770 heemtuinmuntendam.nl
—
Natuurpark Tussen de Venen
Tolweg Muntendam staatsbosbeheer.nl
Adriaan Tripbos
Parkeerplaats naast De Vosholen 66
9611 Sappemeer staatsbosbeheer.nl
Party & Recreatiecentrum Borgerswoldhoeve Flora 2
9642 LW Veendam 0598 625 190 borgerswoldhoeve.nl
Golfclub Landgoed
De Compagnie
Golflaan 1
9646 DS Veendam 0598 625 272 golfclubveendam.nl
Lipizza Manege Veendam
Fauna 4-6
9642 LX Veendam 0598 615 397
manegeveendam.nl
OVERIGE BEDRIJVEN
De Pompoenenschuur
Dorpsstraat 242
9605 PG Kiel-Windeweer 06 44954546
pompoenenschuur.nl
De Scharrelderij
Dorpsstraat 314
9605 PJ Kiel-Windeweer 06 20155724
descharrelderij.nl
JoMilly Vintage & Molen Entreprise
Hoofdweg 90
9615 AD Kolham jomilly.nl
Kwekerij Foltz
Hereweg 346
9651 AT Meeden 0598 635 000 tuingoedfoltz.nl
Galerie Beeldenkunst
Kleinemeersterstraat 153
9611 JD Sappemeer 06 11014262 beeldenkunst.nl
O VERIGE BEDRIJVEN, THEATERS, UIT MET KIDS, VISSEN, WATERSPORT (-VERHUUR), ZWEMMEN EN WELLNESS
Wieke Distillers
Ommelanderwijk 164
9644 TR Veendam 06 41553815 wiekedistillers.nl
Draaiorgel Zwarte Dorus Het mooiste draaiorgel van Noord-Nederland! zwartedorus.nl
Innovatiehub Oost-Groningen Innovatiekracht in Oost-Groningen ihog.nl
THEATERS
Met Meer Cultuur / BC47 Borgercompagnie 47
9632 TC Borgercompagnie metmeercultuur.nl
Kielzog Theater
Gorecht Oost 157 9603 AE Hoogezand 0598 373 777 kielzog.nl
—
Theater vanBeresteyn Museumplein 5
9641 AD Veendam
0598 634 566 vanberesteyn.nl
NME Kinderboerderij
Burg. van Royenstraat 11
9602 CR Hoogezand
0598 323 040 nme-hs.nl
Dierenweide Nieuwe Pekela Beukenlaan 1
9663 EZ Nieuwe Pekela
0598 635 095
dierenweidenieuwepekela.nl
‘t Hoeske Kinderboerderij Borgerswold Veendam Woldlaan 5
9642 LX Veendam
0598 619 830
—
Spelerij Borgerswold Flora 2
9642 LW Veendam
0598 625 190
borgerswoldhoeve.nl
—
Subtropisch Zwembad
Tropiqua
Jan Salwaweg 2
9641 LN Veendam
0598 652 300 tropiqua.nl
VeenjagerspadBeleven en bewegen in Park Borgerswold Veendam veenjagerspad.nl
VISSEN
Visplas ‘Ons Genoegen’
Beumeesweg 186
Alteveer
—
Kieldiep
Hoogezand - Kiel-Windeweer
—
Winschoterdiep
Hoogezand - Sappemeer
—
Ruitershorn Helder Camaraweg 1
Muntendam
—
Nachtvissen Heeresmeer Heeresmeer 1
Nieuwe Pekela
—
Borgercompagniesterdiep Sappemeer – Borgercompagnie
Visstek Boven Oosterdiep
Boven Oosterdiep 123 C Veendam
WATERSPORT (-VERHUUR)
Peddel en zo
Pieter Venemakade 213
9605 PP Kiel-Windeweer 06 51564188 peddelenzo.nl
Allround Watersport
Jachthavenweg 2
9606 RS Kropswolde
0598 323 556
allroundwatersport.nl
—
Jachthaven Oude Pekela
Flessingsterrein
9665 BZ Oude Pekela wsvoudepekela.nl
Jachthaven Schipperskwartier
Aquapark 11
9641 PJ Veendam
0598 696 737
ZWEMMEN EN WELLNESS
Subtropisch Zwembad
Tropiqua
Jan Salwaweg 2
9641 LN Veendam
0598 652 300
tropiqua.nl
Zwembad De Kalkwijck Nieuweweg 8
9603 BM Hoogezand
0598 350 310
facebook.com/DeKalkwijck
COLOFON
© Maart 2024
SAMENSTELLING
ZO! Groningen zogroningen.nl
Ontdek Midden-Groningen ontdekmiddengroningen.nl
Marketing Groningen visitgroningen.nl
ONTWERP EN ILLUSTRATIES
Studio Anne-Marijn
MAKI
OPMAAK, ACQUISITIE EN DRUK
MarneVeenstra
Druk > Print > Sign
FOTOGRAFIE
Bas Meelker
Kenley Uil
Lars Meyer
Luna de Wit
Marcel Kerkhof
Marieke Kijk in de Vegte
Marketing Groningen
Marleen Godlieb
Parkstad Ballooning Veendam
Peter Panneman
Sebastiaan Rodenhuis
Siep & Co
Stella Dekker Fotografie
Wilco van der Laan
—
TEKST
Heidi van Duuren
Marketing Groningen
VERANTWOORDING
Alle gegevens zijn met grote zorgvuldigheid verzameld en verwerkt. ZO! Groningen, Ontdek Midden-Groningen en Marketing Groningen kunnen echter niet aansprakelijk gesteld worden voor eventuele onjuistheden.
TOERISTISCH INFORMATIEPUNT IN DE VEENKOLONIËN
Cultuurcentrum vanBeresteyn Museumplein 5
9641 AD Veendam
De Veenborg
Van Arnhemslaan 2
9615 TD Kolham
JoMilly Vintage Hoofdweg 90
9615 AD Kolham
Woonboerderij Casa Woldweg 63
9606 PB Kropswolde
Rustpunt het Taphuisje
Hereweg 267
9651 AH Meeden
VISITVEENKOLONIEN.NL
Martha’s tuin
Zuidwendingerweg 56
9663 AM Nieuwe Pekela
—
De Klimroos de Vosholen 8
9611 KR Sappemeer
—
Rustpunt De Ei Halte Achterdiep Noordzijde 7
9611 BS Sappemeer
—
Rustpunt Slochteren Groene Dijk 3
9621 TL Slochteren
—
Omange Terra Art
Sluisweg 42
9644 TS Veendam
—
Tante Tally
Wildervanksterdallen 10
9648 TD Wildervank
VISITGRONINGEN.NL/MIDDEN-GRONINGEN
Midden in Oost-Groningen vind je het Oldambtmeer en Blauwestad. Een unieke plek om te wonen. Maar Blauwestad is zoveel meer. Wist je dat je hier in elk seizoen eindeloos kunt genieten van de prachtige natuur, op het water en rondom het meer? Dus stap in je boot of op de fiets en kom eens kijken wat Blauwestad voor jou in petto heeft.
Midden in Oost-Groningen vind je het Oldambtmeer en Blauwestad. Een unieke plek om te wonen. Maar Blauwestad is zoveel meer. Wist je dat je hier in elk seizoen eindeloos kunt genieten van de prachtige natuur, op het water en rondom het meer? Dus stap in je boot of op de fiets en kom eens kijken wat Blauwestad voor jou in petto heeft.
Midden in Oost-Groningen vind je het Oldambtmeer en Blauwestad. Een unieke plek om te wonen. Maar Blauwestad is zoveel meer. Wist je dat je hier in elk seizoen eindeloos kunt genieten van de prachtige natuur, op het water en rondom het meer? Dus stap in je boot of op de fiets en kom eens kijken wat Blauwestad voor jou in petto heeft.
Scan de QR-code voor inspiratie of kijk op blauwestad.nl
Scan de QR-code voor inspiratie of kijk op blauwestad.nl
Scan de QR-code voor inspiratie of kijk op blauwestad.nl
