FOWLER Sadź, uprawiaj i bawsię dobr z e
Ilustrowała
Heidi Griffiths
Tłumaczyła
Aleksandra Weksej
Kraków 2023
ALYS
Spis treści
Witaj wcudownym świecie roślin! ........................................ 4 Jak kor zystać z tej ksią ż ki .................................................... 6 Pr zybory ogrodnic z e .............................................................. 8 Poradnik wysiewu nasion ...................................................... 10 Wyhoduj własny kr z ak pomidorów ........................................ 12 Z bieranie liści, które smakują jak d z ikie ............................... 16 KWIATY ............................................................................ 18 Z buduj dom dla małych stwor z eń .......................................... 20 Wyhoduj sobie drugie śniadanie ............................................ 22 Stwór z własne kwiatowe perfumy ......................................... 24 Wyhoduj roślinę powietr z ną ..................................................26 Wyhoduj nowego sukulenta z liścia .......................................28 Wyhoduj własne dr z ewko awokado ....................................... 30 Stwór z własne etykiety do roślin ........................................... 33 NASIONA ........................................................................... 34 Jak rośliny pobierają wodę .................................................... 36 Jadalne kwiaty ..................................................................... 38 Wyhoduj własne jadalne kwiaty ........................................... 40 Pr z episy z jadalnymi kwiatami: Pankejki mnis z kowe ......... 42 Pr z episy z jadalnymi kwiatami: Pomarańc z owy sos serowy ... 43 LIŚCIE ................................................................................ 44 Stwór z własną donic z kę ........................................................ 46 Jak z robić papier z nasionami kwiatów ................................ 48 Stwór z własny war zywny barwnik ....................................... 50
Z bieranie kor z eni, które smakują jak d z ikie .......................... 52 NOCNY OGRÓD ................................................................. 56 Kwiaty dla ciem .................................................................... 58 Stwór z własną konewkę ........................................................ 61 Wyhoduj własną pasternakową dmuchawkę na groch ............ 62 Łodygowe s z tuc z ki ................................................................ 65 Jak us z c z ęśliwić b zygi ........................................................... 66 Z bieranie nasion kolendry ..................................................... 68 Jak spróbować nektaru .......................................................... 69 KOR Z ENIE ......................................................................... 70 Stwór z d z ieło s z tuki z odbitych liści ..................................... 72 Wyhoduj słodkiego z iemniaka ............................................... 74 Jak us z c z ęśliwić motyle ........................................................ 76 Jak wysiewać nasiona dla motyli .......................................... 78 Jak pomóc tr z mielowi ...........................................................79 Z ałó ż własną farmę soc z ewicy ............................................... 80 Hodowanie mikrowar zyw ..................................................... 82 Odkryj leśny internet ............................................................. 84 Jak z ostać ps z c z ołą ............................................................... 86 ŁODYGI .............................................................................. 88 Wykor zystaj res ztki kuchenne dowyhodowania nowych roślin .... 90 Jak z robić wier z bową ró ż d ż kę z gwia z dką ........................... 92 Indeks ................................................................................... 94
kr z ak Wyhodujpomidorów własny
Hodowanie siewek
Posadź plaster pomidora i patrz, jak wyrasta las!
Weź dojrzałego pomidora i odkrój z niego plaster o grubości 1–2 cm. Koniecznie poproś o pomoc osobę dorosłą.
Przydadzą ci się:
•duży, dojrzały pomidor
•osoba dorosła do pomocy wkrojeniu pomidora
•doniczka ośrednicy 9cm lub większa
•ziemia
•przezroczysta plastikowa torebka
•podstawka
•konewka
•słoneczny parapet
Napełnij doniczkę ziemią do ¾ wysokości, a potem delikatnie ułóż na niej plaster pomidora i przykryj go ziemią.
Następnie podlej ziemię, tak żeby była mokra, i postaw doniczkę na podstawce na słonecznym parapecie. Żeby przyspieszyć kiełkowanie, możesz przykryć doniczkę przezroczystą plastikową torebką albo przezroczystym pojemnikiem z recyklingu. Stworzysz w ten sposób małą szklarnię. Teraz musisz trochę poczekać. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, kiełkowanie zajmie tydzień, ale jeśli temperatura będzie trochę za niska, może to potrwać dwa tygodnie.
Plaster pomidora włożony do ziemi zacznie gnić i zmieni się wmazistą breję. Kiedy się to stanie, nasiona pomidora się obudzą. Kiełki przebiją się przezziemię i wtedy zobaczysz gęsty las siewek, machający do ciebie na powitanie.
Kolejnym krokiem będzie wychowanie pomidorowych maluchów na dorosłe rośliny!
2
3
1 12
Chociaż las siewek wygląda na gęsty i bujny, to jeśli zostawimy wszystkie pomidorowe maluchy razem, nigdy nie urosną duże. Jeśli chcesz wyhodować smaczne pomidory, każda roślinka będzie potrzebowała własnej doniczki.
Najpierw rozłóż gazetę na stole (upewnij się, że masz dużo kartek, bo narobimy trochę bałaganu).
Weź pałeczkę i użyj jej do rozdzielenia maluchów: trzymając za listki (nigdy za łodyżkę), bardzo, bardzo delikatnie wyciągnij siewkę spomiędzy jej koleżanek. Możliwe, że trzeba będzie porozdzielać delikatnie również korzonki. Postaraj się żadnego nie oderwać.
Napełnij doniczki luźną ziemią, a potem wetknij palec w środek każdej i pokręć nim trochę, żeby zrobić dziurę.
Delikatnie wysyp swój pomidorowy las na gazetę, ale uważaj, żeby siewki nie wylądowały na głowach – nikt nie lubi wstawać w ten sposób z łóżka!
5
Nadal trzymając siewkę za listki, włóż ją do dziury w ziemi świeżo wsypanej do doniczki, tak żeby listki znalazły się na powierzchni.
6
Ostrożnie postukaj doniczką o stół, żeby ziemia ułożyła się wokół siewki, a potem dobrze ją podlej. Teraz odstaw roślinkę w doniczce z powrotem na parapet i zaczekaj, aż trochę podrośnie. To samo zrób z pozostałymi siewkami, tak by każda z nich znalazła się we własnej, nowej doniczce.
2
3
4
ośrednicy
do roślin
•pałeczki •gazeta Przydadzą ci się: Przesadzanie siewek Cią
Hodowanie 13
1 •twoje pomidorowe maluchy •doniczki
9cm •ziemia •etykieta
•konewka
g dalszy na następnej stronie…
małych stwor z eń Z buduj dom dla
Biedronki uwielbiają się chować w pęknięciach i szczelinach drzew…
Pająki kryją się w dziurach…
Chrząszcze zagrzebują się w ziemi…
Dawno, dawno temu nasz świat był dziki, a owady i inne małe stworzenia miały do dyspozycji pełno szczelin i zakamarków, w których mogły urządzać sobie mieszkania.
Domki dla małych stworzeń da się budować na bardzo wiele różnych sposobów. Oto kilka pomysłów, od których możesz zacząć:
Jednak nasze współczesne betonowe chodniki i ścieżki są za twarde, żeby maleńkie zwierzęta znalazły sobie wygodne otwory do odpoczywania, nasze budynki są zbyt gładkie, lśniące i nie mają wystarczająco dużo szczelin, żeby owady mogły się w nich osiedlić, a nasze pola i gospodarstwa są zbyt czyste i wysprzątane, żeby znalazły się na nich zagłębienia przyjazne małym stworzonkom.
Na szczęście w swoim ogrodzie, parku, a nawet po drodze do szkoły możesz znaleźć tysiące różnych rzeczy, które da się zamienić w domki dla owadów.
Oto przykłady rzeczy, które możeszzebrać na domki dla małych stworzeń:
•suche łodygi roślin zogrodu lub parku
•puste pędy zdziałki
•stare puste tyczki bambusowe
•gałązki zlasu lub parku
•kępki suchego mchu
•garść starej słomy
•stara gliniana doniczka albo cegła
zdziurami
•szyszki, suche jesienne liście ikawałki drewna
Zwiąż gałązki, łodygi ityczki wpęki albo zwiń w krążki. Możesz też włożyć je do starych kartonowych rolek.
Jeśli masz starą glinianą doniczkę– może być pęknięta, ale wtedy uważaj na ostre krawędzie– napełnij ją mchem albo suchymi liśćmi, słomą albo kawałkami drewna, które udało ci się zebrać, ipołóż ją na boku. To samo możeszzrobić z cegłami, wktórych znajdują się dziury.
Możesz też wyłożyć stare kartonowe pudło warstwą słomy albo liści, a na wierzchu poukładać szyszki.
Wystarczy nawet stos większych otoczaków, nieduża sterta kamieni albo kopczyk łupku. Jeśli tylko znajdą się wnich różne kryjówki iszczeliny, stworzonka na pewno się wprowadzą.
Niektóre małe stworzenia lubią spędzać zimę w suchych, przytulnych zagłębieniach, podczas gdy inne wolą wilgoć i chłód, więc nie ma jednego idealnego miejsca na zbudowanie dla nich domu. Pamiętaj tylko, żeby było osłonięte od deszczu. Możesz urządzić schronienie pod okapem dachu szopy, na parapecie albo po prostu pod zimozielonym krzakiem, żywopłotem czy ogrodzeniem.
Z adanie 21
Wyhoduj nowego
sukulenta z liścia
Każde żywe stworzenie na Ziemi składa się z komórek – ty, ja, kot przybłęda, ptaki, dżdżownice, ameby w glebie, meduzy i wieloryby w morzu. Wszystko składa się z komórek – to takie klocki, z których buduje się życie.
Komórki roślinne są niezwykłe, ponieważ jednego dnia mogą być korzeniem, ale jeśli przestaje im to pasować, bardzo szybko
potrafią zmienić się w łodygę albo pęd. Pozwala to roślinie mnożyć się na różne dziwne, zabawne sposoby i właśnie dlatego możesz zmienić jeden liść w całą nową roślinę albo z korzenia wyhodować pęd.
Nazywamy to rozmnażaniem wegetatywnym – te dwa długie słowa oznaczają, że rośliny zrobiłyby wszystko, byleby tylko
znaleźć sobie kolejne miejsce do rośnięcia. Może i nie mają nóg, na których mogłyby biegać po świecie, ale wypracowały sobie wiele innych sposobów na podróżowanie.
Jedną z niezwykłych cech liści sukulentów jest to, że jeśli tylko dostaną szansę, potrafią wypuścić korzenie. Sukulenty mają wyjątkowe liście, pełne komórek, które wiedzą, jak zmienić się szybko z liścia w korzeń!
Jeśli chcesz zobaczyć, jak się to dzieje, musisz najpierw poszukać sukulenta. Może znajdziesz go u jakiejś osoby dorosłej, którą znasz, u koleżanki lub nauczycielki.
Potrzebujesz tylko kilku liści z czyjegoś sukulenta.
Potrzebujesz
kilku liści, więc potrząśnij delikatnie sukulentem albo
pociągnij za jeden ze zdrowo wyglądających dolnych liści. Najlepiej zapytaj najpierw właściciela sukulenta, czy możesz to zrobić!
Następnie musisz poczekać, aż liście zrogowacieją (uschną i stwardnieją) na końcu, którym były doczepione do łodygi. W tym celu możesz je rozłożyć na spodku albo tacce. Zajmie to około pięciu dni.
•tacka po jedzeniu na wynosnaśmiecizpojemnika do recyklingu •ziemia •spodek •żwirek lub perlit Przydadzą ci się: 1 2 Perlit 28
Potem napełnij tackę ziemią, najlepiej z dodatkiem żwirku lub perlitu (spytaj osobę dorosłą, czy ma któryś z nich) – dzięki temu ziemia nie będzie ani zbyt wilgotna, ani zbyt ciężka.
Nie podlewaj, bo wtedy liść zgnije. Postaw tackę w jasnym miejscu, ale nie bezpośrednio na słońcu. Raz w tygodniu spryskuj roślinki wodą, żeby zachęcić je do wypuszczania korzeni.
Po tygodniu powinny się pokazać maleńkie korzonki, choć czasem zajmuje to więcej niż tydzień, więc uzbrój się w cierpliwość!
Po jakimś czasie zobaczysz, jak pokazują się maleńkie listki – to twoja nowa roślina!
Po kilku miesiącach będziesz mieć mnóstwo sukulentowych maluchów, które możesz przesadzić do ich własnych doniczek.
Hodowanie
3 5 7 6
29
Do sukulentów, które bardzo łatwo rozmnożyć, należą : eszewerie, kalanchoe, grubosze i rozchodniki.
4
ZIEM iA
Wyhoduj własne
dr z ewko awokado
My, ludzie, uwielbiamy awokado – zajadamy się nim od ponad dziesięciu tysięcy lat. A pochodzi ono z doliny Tehuacán w Meksyku.
Pestka znajdująca się w środku awokado to olbrzymie nasiono. Badacze uważają, że w czasach, gdy awokado wyewoluowało, po Ziemi chodziły jeszcze mamuty włochate i inne bardzo duże zwierzęta, które połykały w całości ten mięsisty owoc, a potem wydalały razem z odchodami pestkę gotową do wykiełkowania.
Przydadzą ci się:
•pestka awokado
•plastikowa butelka (jeśli korzystasz
•wykałaczkizplastikowązmetodybutelką) isłoik po dżemie albo szklanka (jeśli korzystasz zmetody
•osobazwykałaczkami) dorosła
•nożyczki
•głęboka doniczka (15-centymetrowa powinna wystarczyć)
•ziemia
Na nieszczęście dla awokado, ale na szczęście dla ludzi, w dzisiejszych czasach nie ma już tak dużych zwierząt, które mogłyby połykać awokado w całości, a potem robić kupę z pestką. I tu pojawia się zadanie dla nas: jeśli chcemy mieć nowe drzewka awokado, musimy sprawić, żeby pestka wykiełkowała, ale raczej w wodzie, a nie w kupie!
Metoda zplastikową butelką
Najpierw umyj i osusz pestkę awokado.
1
Potem, z pomocą osoby dorosłej, odetnij górną część butelki, mniej więcej w ¼ wysokości, tuż pod szyjką. Tam będzie siedziała twoja pestka. Odwróć odcięty kawałek butelki do góry nogami i wpasuj go starannie w dolną część, tak żeby szyjka znalazła się teraz w środku butelki.
2
30
Metoda zwykałaczkami
Wbij 3lub 4 wykałaczki w boki pestki awokado, zachowując równe odstępy.
Teraz napełnij butelkę wodą z kranu, tak żeby sięgała do środka szyjki.
Napełnij szklankę lub słoik po dżemie wodą iumieść pestkę na wierzchu (pamiętaj, że jej szerszy koniecpowinien być zanurzony wwodzie).
Następniepostaw szklankę lub słoik nasłonecznym parapecie i czekaj.
Teraz postaw swoje awokado na ciepłym, słonecznym parapecie i uzbrój się w cierpliwość – awokado potrzebuje czasem kilku miesięcy, żeby wykiełkować, ale kiedy już to zrobi, zacznie rosnąć bardzo szybko!
Następnie umieść pestkę awokado w odwróconej szyjce butelki. Korzenie zaczną wyrastać z szerszego końca pestki, więc ten kawałek powinien siedzieć z pupą w wodzie.
Może się okazać, że do butelki trzeba będzie dolać wody, bo jeśli pestka nie będzie miała mokrej pupy, to nie wykiełkuje!
Jeśli nie masz plastikowej butelki, możesz spróbować innej metody…
3
4
5
Hodowanie
Ciąg dalszy na następnej stronie… 31
wyhodować dr z ewko Jak z kiełkującej pestki awokado
Kiedy twoja pestka wykiełkuje, wypuści od jednego do trzech listków. Gdy roślina osiągnie co najmniej 10 cm wysokości, możesz przesadzić ją do ziemi. Wybierz na tyle głęboką doniczkę, żeby korzenie zmieściły się w środku bez ściskania, i napełnij ją świeżą ziemią.
1 Ponieważ do tej pory pestka mieszkała w wodzie, ziemia będzie jej się wydawała bardzo sucha, więc musisz regularnie ją podlewać. Jeśli brzegi liści zrobią się brązowe i kruche, to znak, że roślina potrzebuje więcej wody.
Gdy twoje awokado urośnie do 20–30 cm i będzie miało cztery lub więcej liści, trzeba będzie przyciąć je na czubku. Odetnij kawałek tuż nad jednym z niższych liści, tak żeby usunąć górną część. Dzięki temu roślina się rozgałęzi i zyska o wiele ciekawszy kształt. W przeciwnym wypadku skończysz z bardzo wysokim, chudym drzewkiem.
Twoje awokado będzie rosło tak wysoko, jak mu pozwolisz. Wchłodniejszym klimacie drzewka awokado nie rosną na zewnątrz, ale uwielbiają warunki panujące wdomach, bo lubią, gdy jest im ciepło. Jeśli chcesz wyhodować duże drzewo, to za każdym razem gdy zobaczysz korzenie wystające z otworów na dnie doniczki, przesadź roślinę do większego pojemnika.
2
3
32
Im większa doniczka, tym większe urośnie drzewko!
etykiety do roślin Stwór z własne
Rośliny mają wiele różnych nazw.
Mają nazwę łacińską, taką jak Calendula officinalis Calendula to coś w rodzaju nazwiska, a officinalis to imię. Czasem mają też nazwy zwyczajowe. To coś w rodzaju przydomka. Calendula officinalis jest też znana jako nagietek lekarski, a w niektórych miejscach jako miesięcznica, pazurki czy paznokietki.
No i są też nazwy, które sami nadajemy swoim roślinom. Ja mam w domu roślinę o imieniu Fred, która mieszka ze mną od dwudziestu lat. Jeśli się przeprowadzaliśmy, to zawsze razem!
Małe, płaskie kamyki świetnie się nadają na etykiety. Możesz na nich malować albo pisać niezmywalnym markerem. Sąidealne do ogrodu, do oznaczania roślin, których sieje się dużo, takich jak bazylia, sałata, buraki, tymianek…
Bardzo łatwo zapomnieć, jaką roślinę zasialiśmy, więc zamiast mylić siewki, lepiej użyć etykiet do roślin.
Oprócz nazwy możesz umieścić na etykiecie inne przydatne informacje, takie jak:
Data wysiewu. Jeśli twoje nasiona nie obudzą się po paru tygodniach od wysiewu, możesz spojrzeć na datę i sprawdzić, czy warto poczekać jeszcze trochę, czy lepiej zacząć od nowa.
Twoje imię , żeby twoje siewki nie myliły się z roślinkami twojego brata/siostry/ kota/taty.
etykiety:
Możesz wyciąć etykiety z kubeczków po jogurcie. Z pomocą osoby dorosłej odetnij dno kubeczka, a boki potnij wpaski albo trójkąty. Dobrze się na nich pisze niezmywalnym markerem.
Z patyków od lodów można zrobić wspaniałe etykiety.
Jeśli mieszkasz blisko plaży, możesz nazbierać dużych muszli i zrobić napisy po ich wewnętrznej stronie!
Sałata
Z adanie pasternak NAGIETEK MARCHEW BURAK kapusta B U R A K I Tymianek NAGIETEK ZIEMN I AK Brukiew Sałata Bazylia 33
Kilka przedmiotów, które możesz wykorzystać jako
