Jedz inaczej - dlaczego jemy to, co jemy?

Le

Jedz

er

e Coo n n p a

L

A

C

M

D

Y

ina czej ZE

GO

JE MY

CO , TO

JE

Cooper_do druku_30.11.15.indd 2

2015-12-04 12:20:51

Leanne Cooper

Jedz inaczej Dlaczego jemy to, co jemy

tłumaczenie Aleksandra Kamińska

Kraków 2016

Cooper_do druku_30.11.15.indd 3

2015-12-04 12:20:51

Tytuł oryginału Change The Way You Eat. The psychology of food Copyright © 2014 in text: Leanne Cooper This edition published by arrangement with Exisle Publishing Copyright © for the translation by Aleksandra Kamińska Projekt okładki Paweł Panczakiewicz / PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN Fotografia na pierwszej stronie okładki Copyright © luckyraccoon / Shutterstock.com Opieka redakcyjna Aleksandra Kamińska Agnieszka Księżyk Adiustacja Joanna Myśliwiec Korekta Ewa Cebo Barbara Gąsiorowska Agnieszka Stęplewska Projekt typograficzny i łamanie Anna Krawiec

ISBN 978-83-240-2750-7

Książki z dobrej strony: www.znak.com.pl Więcej o naszych autorach i książkach: www.wydawnictwoznak.pl Społeczny Instytut Wydawniczy Znak ul. Kościuszki 37, 30-105 Kraków Dział sprzedaży: tel. 12 61 99 569, e-mail: czytelnicy@znak.com.pl Wydanie I, Kraków 2016 Druk: Abedik

Cooper_do druku_30.11.15.indd 4

2015-12-04 12:20:51

Wstęp

Być może czytaliście już co nieco, albo nawet i całkiem sporo, o zdrowym odżywianiu. Niezależnie od tego, zapewne zauważycie, że ten poradnik wykracza poza tradycyjne tematy odżywiania i diet. Nie znajdziecie tu definicji ani przykładów zawartości składników odżywczych i kalorii. Zamiast tego zyskacie trochę wiedzy o badaniach i teoriach dotyczących tego, co i dlaczego jemy, i odkryjecie, że w dużym stopniu wiąże się to z psychologią. Liczenie kalorii i odmierzanie nie jest zbyt istotne, a – jak się przekonamy – i tak niewiele pomaga, co wyjaśnia, dlaczego tak wiele wysiłków, aby poprawić sposób odżywiania się społeczeństwa, nie przynosi spodziewanych rezultatów.

Ta książka nie powie wam, jak schudnąć i zachować szczupłą sylwetkę, ale mam nadzieję, że zmotywuje was do wytyczenia własnej drogi i niezbaczania z raz obranego kursu na zdrowie. Za chwilę wyruszycie na wyprawę, podczas której zbadamy procesy (te ukryte i te oczywiste)

Wstęp

Cooper_do druku_30.11.15.indd 9

9

2015-12-04 12:20:51

oddziałujące na naszą chęć jedzenia i przekładające się na ilości spożywanego pokarmu. Ich odkrywanie może się stać częścią naszego żywieniowego zbawienia, którego dokonujemy sami i dla siebie. Ta książka dotyczy raczej psychologii jedzenia niż odżywiania samego w sobie. Wyjaśnia wiele kwestii: naszą miłość do tłuszczu i soli, nasze boje, aby oprzeć się zachciankom, uwodzicielską moc marketingu oraz triumf zdrowego rozsądku nad przyzwyczajeniami. Na tym właśnie polega psychologia jedzenia.

Wprowadzenie do psychologii jedzenia Jeszcze kilka lat temu nie zetknęlibyście się zapewne z informacjami dotyczącymi psychologii jedzenia. Mielibyście pełne prawo sądzić, że na ten temat prowadzi się bardzo niewiele badań, ale byłoby to mylne wrażenie.

Naukowcy od dziesięcioleci próbują się dowiedzieć, co sprawia, że jemy więcej albo mniej. Na przykład w latach 80. XX wieku badacze szybko zauważyli, że jemy więcej, jeśli korzystamy ze szwedzkiego stołu, i że nawet ustawienie wysokokalorycznych pokarmów poza naszym zasięgiem nie powstrzymuje nas przed nałożeniem ich sobie na i tak już pełne talerze1. Jak to się jednak stało, że ta informacja nie przebiła się do powszechnej świadomości, możemy się tylko domyślać. Może ktoś się obawiał, że ludzie zdadzą sobie sprawę, iż produkcja żywności może niekoniecznie mieć na uwadze ich najlepszy interes. A mało kto cieszy się z takiego buntu w szeregach.

Mimo to nasza wiedza wciąż jeszcze nie jest kompletna i im więcej poznajemy odpowiedzi, tym więcej pojawia się nowych pytań. Dodatkowo, chociaż duża część tej wiedzy krąży w obiegu akademickim, informacje te najwyraźniej nie przebiły się do szerszej świadomości (choć marketing

10

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 10

2015-12-04 12:20:51

i reklama wykorzystują je już od dłuższego czasu). Opanowanie pewnych partii materiału z tej fascynującej dziedziny nie tylko zmieni wasze myślenie o jedzeniu, masie ciała i produkcji żywności, lecz także dostarczy wam tematów do wielogodzinnych rozmów przy stole, kiedy już przekonacie się, że ta książka podała wam jak na talerzu informacje, o których słyszało niewielu, nawet wśród „ekspertów”.

Zanim jednak rzucimy się na łeb na szyję w zgłębianie tajników zahamowań żywieniowych i sytości, zatrzymajmy się na moment i podkreślmy, że badanie ludzkich zachowań nie jest sprawą prostą. Jeśli prowadzi się je w warunkach laboratoryjnych, może to wpłynąć na wyniki, a jeśli badania odbywają się w warunkach naturalnych, również może wystąpić wiele niedających się kontrolować czynników, które zaburzą rezultaty. Badania naukowe nad zachowaniem są bardzo skomplikowane, a na każdy sposób zachowania wpływają setki czynników. Co za tym idzie, niełatwo jest powtórzyć badania, tak aby wyłonił się z nich jasny i konsekwentny schemat.

Psychologia obfituje w teorie i część z nich poznacie w tej książce. Historia uczy nas jednak, że większość teorii sprawdza się w przypadku wielu osób, ale nie wszystkich, i w końcu zawsze pojawiają się udoskonalone teorie, które zastępują lub uzupełniają poprzednie. Tak jak życie, nasza wizja jedzenia wciąż się zmienia, i bardzo dobrze!

Dlaczego warto zrozumieć psychologię jedzenia?

Zrozumienie, dlaczego jemy to, co jemy, jest kluczowe dla tych, którzy chcą żyć zdrowo, a także dla wszystkich osób pracujących w zawodach związanych ze zdrowiem i żywieniem. Ale najważniejsze jest, byśmy dla własnego dobra i dobra naszych dzieci uświadomili sobie funkcjonowanie

Wstęp

Cooper_do druku_30.11.15.indd 11

11

2015-12-04 12:20:51

wewnętrznych mechanizmów, ponieważ to one stanowią klucz do samozaparcia i samokontroli.

Na podstawie przypadków, o których słyszałam, mogę stwierdzić, że zbyt dużo osób poszukujących rozwiązań problemów z zaburzeniami odżywiania i nadwagą koncentruje się na liczbach – skupiając się na kaloryczności produktów, liczeniu wagi różnych rzeczy w gramach, punktach i tak dalej. W wielu wypadkach to tylko odwraca uwagę od prawdziwego problemu, niemal zupełnie ukrywając naszą odpowiedzialność i rolę, jaką odgrywamy w kształtowaniu się swoich nawyków żywieniowych. Zdrowe odżywianie to styl życia, jaki wybieramy, i coś, co wszyscy powinniśmy dobrze rozumieć. Zdrowe odżywianie oznacza umiejętność wyczuwania szóstym zmysłem, co składa się na zdrowy posiłek, dzięki czemu owce w wilczej skórze dadzą się wyczuć na kilometr. Nie musicie rozpraszać się liczbami. W moim przekonaniu liczby to kozły ofiarne lub temat zastępczy. Kiedyś koleżanka opowiedziała mi o znajomej, która stosuje popularną dietę, ale nadal dwa razy w tygodniu jada w McDonaldzie, ponieważ nie przekracza w ten sposób wytyczonego limitu punktów. I choć nie ma niczego złego w zamówieniu jedzenia na wynos raz na jakiś czas, jeśli zazwyczaj zdrowo się odżywiamy, tego rodzaju podejście sugeruje, że traktujemy zdrową żywność jako coś gorszego. Musimy przemyśleć swój stosunek do zdrowego odżywiania. Sprawdźmy na przykład rachunek, który musimy zapłacić. Popatrzcie na jakąś liczbę na paragonie. Co możemy z niej odczytać na temat zachowań, które doprowadziły do wystawienia tego rachunku? Macie rację: nic a nic. W oderwaniu od kontekstu nie mówi nam niczego. To jak z budowaniem domu – zanim dopieści się architektoniczne detale, trzeba zacząć od wylania fundamentów. Zrozumienie zasad zdrowego żywienia, takich jak: jakość, czas, urozmaicenie, wielkość porcji, sygnały płynące z ciała oraz różnorodność (elastyczność),

12

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 12

2015-12-04 12:20:52

jest moim zdaniem dużo ważniejsze dla osiągnięcia trwałej zmiany niż liczenie gramów i kalorii.

Rzecz jasna, jeśli zawodowo zajmujecie się zdrowiem, zrozumienie psychologii jedzenia pomoże wam lepiej rozpisywać diety dla waszych klientów oraz pracować skutecznie i z realistycznymi założeniami, aby ich wspierać i pomagać im w osiąganiu docelowych nawyków żywieniowych.

Musicie się jednak liczyć z tym, że psychologia żywienia, w miarę jak jej zasady będą wychodzić „na światło dzienne”, może wystawić na próbę tradycyjny układ ekspert–klient. W gruncie rzeczy nie ma wielu dowodów na to, że taka konfiguracja się sprawdza, najnowsze badania natomiast wskazują, że najskuteczniejsze jest podejście, które w centrum stawia klienta.

Podczas czytania tej książki na pewno przyda się wam zakreślacz. Wiele podrozdziałów zawiera informacje, które będziecie mogli odnieść do siebie. Zaznaczcie wybory i nawyki żywieniowe, które was dotyczą i które waszym zdaniem należałoby zmienić na lepsze. W stałych miejscach w tekście znajdziecie zadania i strategie, które możecie rozważyć i zadecydować, czy sami chcecie wcielić je w życie. Jeśli wcześniej zaznaczyliście fragmenty, które opisują wasze problemy, możecie w łatwy sposób cofnąć się do nich i wykorzystać je, aby określić rodzaj potrzebnych zmian.

Jedzcie, smakujcie, myślcie, przyswajajcie i budujcie!

Leanne Cooper

Cooper_do druku_30.11.15.indd 13

2015-12-04 12:20:52

Cooper_do druku_30.11.15.indd 14

2015-12-04 12:20:52

Rozdział 1

Zdrowe odżywianie

Najprawdopodobniej nie trzeba was przekonywać o dobrodziejstwach zdrowego odżywiania, ale jeśli potrzebujecie dalszych dowodów, oto coś, co powinno was zainteresować. Badania wykazują, że złe odżywianie nie tylko ma negatywny wpływ na nasze zdrowie i dobre samopoczucie na co dzień, ale także na naszą długowieczność i jakość życia w dalszej perspektywie. Złe odżywianie może: 

mieć negatywny wpływ na radzenie sobie z życiem i czynnikami stresogennymi,



zmniejszać poziom energii i zdolność do aktywności,



zwiększać ryzyko pogorszenia się stanu zdrowia i występowania takich zaburzeń, jak nadwaga, wysokie ciśnienie, choroby serca, duże stężenie (złego) cholesterolu, cukrzyca, choroby kości, niektóre typy nowotworów, choroby zębów i choroby psychiczne.

Zdrowe odżywianie

Cooper_do druku_30.11.15.indd 15

15

2015-12-04 12:20:52

Tymczasem właściwe odżywianie sprawia, że: 

czujemy się dobrze i jesteśmy pełni energii,



poprawia się jakość i wzrasta długość naszego życia,



poprawia się nasze zdrowie i zmniejsza ryzyko występowania chorób,



lepiej radzimy sobie w życiu.

Innymi słowy, zdrowe odżywianie ma dobroczynny wpływ na nasz umysł i ciało, a do tego możemy także dowieść, że wyjątkowo dobrze działa także na duszę!

Powinniśmy również się zastanowić, w jaki sposób odnosimy się do jedzenia, i przypomnieć sobie, że służy do odżywiania i przyjemności. Bardzo wiele osób kojarzy jedzenie w sposób, który prowadzi do porażki, na przykład jako: 

nagrodę lub karę,



zestaw liczb i celów do osiągnięcia,



coś powiązanego z poczuciem własnej wartości,



coś potrzebnego, aby sobie poradzić z życiowymi wyzwaniami.

Pokarmy i jedzenie wiążą się ze zdrowiem i szczęściem. Nie da się bowiem rozdzielić tych dwóch rzeczy – nasze szczęście w pewnym stopniu zależy od naszych wyborów i nawyków żywieniowych. Powinniśmy swobodnie wybierać, co chcemy zjeść, a przy tym mieć intuicyjne poczucie, ile i których rodzajów pożywienia potrzebujemy (a na które zwyczajnie mamy ochotę).

Zastanówmy się nad uwagą, jaką obecnie poświęca się problemowi rosnących obwodów w pasie i powiązanych z tym zagrożeń dla zdrowia.

Dzisiaj z reguły uważa się, że odpowiedzią powinna być dieta: liczenie

16

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 16

2015-12-04 12:20:52

kalorii, ograniczanie się, karanie się, nieustanne ważenie i tak dalej. Bardzo niewiele osób dostrzega zanikanie związku pomiędzy nami a jedzeniem, jakie wybieramy i spożywamy, nieliczni również zdają sobie sprawę z wysyłanych przez nasze ciała sygnałów dotyczących głodu i sytości oraz faktu, że powinniśmy umieć je rozpoznawać i właściwie na nie reagować.

Na czym polega właściwa dieta?

Odpowiedź na pytanie „na czym polega właściwa dieta?” jest trudna.

Przyjrzyjmy się wybranym zasadom, dzięki którym można skonstruować zdrową dietę. Odwołamy się też do mądrości tkwiącej w dietach populacji, których członkowie w zdrowiu dożywają sędziwego wieku.

Istnieją trzy proste zasady, które sprawiają, że dieta zapewnia nam właściwe odżywianie. Są to: zróżnicowanie, walory odżywcze i nieprzetworzone produkty. Dwa inne czynniki również powinniśmy brać pod uwagę: indywidualne uwarunkowania, które mogą wpływać na zmianę zapotrzebowania żywieniowego, oraz „dynamiczne” lub elastyczne podejście do jedzenia. Omówimy każdy z tych czynników po kolei.

Zróżnicowanie jest solą ziemi!

Nie da się przecenić wagi tego, czy nasza dieta jest odpowiednio urozmaicona i zawiera wiele różnych typów pokarmów. Codziennie powinniśmy dostarczać organizmowi pokarmy z rozmaitych źródeł, ponieważ diety, które wykluczają kilka typów pożywienia, wiążą się ze wzrostem ryzyka przewlekłych chorób i śmierci. Spożywanie szerokiej gamy produktów bogatych w składniki odżywcze jest ważne z czterech powodów:

Zdrowe odżywianie

Cooper_do druku_30.11.15.indd 17

17

2015-12-04 12:20:52

1. Codzienne spożywanie pokarmów należących do różnych grup zazwyczaj gwarantuje, że nasza dieta dostarcza nam odpowiednich ilości wszystkich składników odżywczych niezbędnych do zachowania zdrowia. Włączanie wszystkich typów produktów spożywczych do każdego posiłku nie jest konieczne.

2. Ponieważ różne pokarmy w obrębie tej samej grupy zawierają inne składniki odżywcze, ważne jest, byśmy włączali do naszej diety rozmaite produkty w obrębie jednej grupy. Dobrym przykładem są tu owoce: truskawki zawierają dużo witaminy C, banany – dużo witamin z grupy B. Podobnie czerwone mięso ma więcej przyswajalnego żelaza niż inne produkty należące do tej samej grupy pokarmów. Dlatego spożywanie jak najszerszej gamy produktów sprawia, że dostarczamy sobie jak najwięcej składników odżywczych. Wybierając zróżnicowane pokarmy każdego dnia, przez cały tydzień i o różnych porach roku, zwiększacie swoje szanse na zapewnienie organizmowi wszystkich składników odżywczych potrzebnych dla zdrowia i dobrego samopoczucia.

3. Spożywanie urozmaiconych produktów o różnym pochodzeniu biologicznym może mieć zbawienny wpływ na nasze zdrowie. Na przykład: • Niektóre nasycone kwasy tłuszczowe prawdopodobnie zwiększają stężenie cholesterolu we krwi, co z kolei przekłada się na wzrost ryzyka choroby wieńcowej, tymczasem nienasycone kwasy tłuszczowe mogą aktywnie redukować stężenie cholesterolu.

18

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 18

2015-12-04 12:20:52

Wybieranie pokarmów pochodzenia zarówno zwierzęcego, jak i roślinnego sprawia, że nasza dieta zawiera różnego rodzaju tłuszcze i zapewnia równowagę między nimi.

• Błonnik pokarmowy pochodzący z owsa powoduje obniżenie stężenia cholesterolu we krwi, podczas gdy błonnik pochodzący z pszenicy zapobiega zaparciom.

• Uważa się, że warzywa kapustne (takie jak brokuły, kapusta, kalafior, brukselka i pak choi) zawierają substancje, które zapobiegają występowaniu niektórych nowotworów.

4. Nie istnieje na świecie pokarm całkowicie wolny od substancji, które w dużej ilości mogą być dla nas szkodliwe. Przykładowo, truskawki mogą zawierać jakieś zanieczyszczenia, banany – inne, dlatego jedzenie różnych owoców zabezpiecza nas przed ryzykiem spożycia zbyt dużej ilości jednej szkodliwej substancji.

Rada: Badania jasno wykazują, że zdrowa, zbilansowana dieta daje dużo lepsze rezultaty niż stosowanie jakichkolwiek suplementów.

Jak się niebawem przekonamy, wyniki badań nad przeciwutleniaczami, nawykami żywieniowymi oraz suplementami stale dowodzą, że jedzenie jest bezpiecznym i bardzo skutecznym czynnikiem istotnym dla długowieczności i dobrego zdrowia.

Zdrowe odżywianie

Cooper_do druku_30.11.15.indd 19

19

2015-12-04 12:20:52

Pełne produkty – nie okrojone części Określenie „pełne” w kontekście jedzenia zazwyczaj odnosi się do pokarmów, które zostały przygotowane z całości jakiegoś produktu. I tak, pełnoziarniste pieczywo zawiera dobrodziejstwo wszystkich składników całego ziarna, czego nie można powiedzieć o wysoko przetworzonej mące, której używa się do wypieku niektórych rodzajów białego pieczywa. Właściwa dieta powinna się opierać przede wszystkim na pełnych produktach, które jak najmniej odbiegają od stanu, w jakim występują w naturze. Dzięki temu nasz jadłospis obfituje w ważne składniki odżywcze i w minimalnym stopniu zawiera pokarmy zanieczyszczone sztucznymi konserwantami, barwnikami i aromatami.

Nieprzetworzone produkty Idealna dieta nie powinna się opierać na przetworzonych produktach, takich jak częściowo ugotowane konserwy, jedzenie typu fast food czy gotowe posiłki do odgrzania. W myśl ogólnej zasady: im mniej przetworzony jest dany produkt, tym więcej zawiera składników odżywczych. Dodatkowo mniej przetworzone produkty zawierają mniejsze ilości konserwantów, barwników, aromatów i sztucznych dodatków.

Indywidualne potrzeby Przyswajając sobie powyższe zasady, nie należy zapominać, że indywidualne zapotrzebowanie pokarmowe zależy od wielu wpływających na siebie elementów, takich jak geny oraz czynniki środowiskowe, społeczne, psychologiczne i styl życia, na przykład aktywność fizyczna. Dlatego też sama zdrowa dieta nie gwarantuje nam jeszcze zdrowia. Także poleganie jedynie na dostarczaniu sobie pokarmów ze wszystkich grup w odpowiednich proporcjach nie wystarcza, aby nasza dieta była idealna. Istnieje

20

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 20

2015-12-04 12:20:52

wiele czynników, które mogą znacząco wpływać na potrzeby żywieniowe jednostki. Należą do nich: 

trawienie i przyswajanie składników pokarmowych,



wrażliwość na różne pokarmy i alergie pokarmowe,



przyjmowane w danym momencie leki,



jakość, cena i dostępność pokarmów,



wiek, stan zdrowia i tryb życia.

Dynamika Sposób odżywiania, czy też dieta, to coś dynamicznego, dostosowującego się do zmian w naszym życiu, a tego rodzaju zmiany sprawiają, że znacząco różnimy się między sobą. Mało prawdopodobne, żeby jedna dieta pasowała do wszystkich. Znaczna część diet dobrze się sprawdza u większości osób przez jakiś czas i często z ich stosowania może wyniknąć coś dobrego, ponieważ dzięki nim poznajemy nowe pokarmy i sposoby jedzenia, ale ostatecznie zazwyczaj nie przynoszą spodziewanego rezultatu i czujemy się rozczarowani – czasami sami sobą.

Jak możemy się upewnić, który sposób odżywiania jest najlepszy?

Z pewnością zachodzicie teraz w głowę, „które typy pokarmów zawierają największy pakiet elementów korzystnych dla zdrowia?”. Na tym etapie zaczyna się nam rysować pewien schemat. Jeśli przyjrzymy się diecie społeczeństw, których członkowie żyją średnio najdłużej, na przykład Japończykom z Okinawy, dostrzeżemy, że ich jadłospis obfituje w warzywa,

Zdrowe odżywianie

Cooper_do druku_30.11.15.indd 21

21

2015-12-04 12:20:52

dostarczające różnorakich fitoskładników, antyoksydantów i flawonoidów.

Spożywają oni mało czerwonego mięsa, ale dużo ryb i „pokarmów funkcjonalnych”, takich jak zioła i przyprawy1. Śródziemnomorska Sardynia (we Włoszech) także klasyfikuje się wysoko, jeśli chodzi o średnią długość życia mieszkańców. Tu również stwierdzamy duże spożycie warzyw i owoców, węglowodanów złożonych, ryb oraz zdrowych olejów i tłuszczów. Udowodniono, że taka dieta znacząco zmniejsza śmiertelność (z każdej możliwej przyczyny, także z powodu wylewów i ograniczenia zdolności poznawczych)2.

Widzicie schemat, jaki się wyłania? Tak, pokarmy roślinne to wspólny mianownik zdrowych diet! Nie tylko obejmują one produkty najbardziej zróżnicowane i najbogatsze w składniki odżywcze, lecz także ich zbawienny wpływ znajduje wyraźne dowody w postaci diety osób, które żyją najdłużej. Spożywanie ryb również, jak się wydaje, ma związek ze zdrowiem i długowiecznością.

Jak wypadamy na tle innych?

Jeśli uważacie, że przekazywane obecnie informacje i strategie nie wystarczają, aby pomóc wam schudnąć i zmienić nawyki żywieniowe na lepsze, macie pewnie rację. Pomimo wieloletnich wysiłków, aby poradzić sobie z problemem nadwagi i otyłości, wiele wysoko rozwiniętych krajów wciąż boryka się z problemem tycia. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, że prawdopodobnie możemy właśnie zaobserwować w krajach Zachodu tendencję do ustabilizowania się liczby osób otyłych na stałym poziomie, jednak ponieważ są to świeże spostrzeżenia, trudno na razie jednoznacznie stwierdzić, jakie są tego przyczyny. Są także złe wieści:

22

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 22

2015-12-04 12:20:52

wiele pozbawionych wartości odżywczych, przetworzonych produktów spożywczych zyskuje coraz większą popularność w krajach rozwijających się, i to na taką skalę, że na naszych oczach problem tycia pojawia się w takich krajach, jak Meksyk, który obecnie ustępuje jedynie Stanom Zjednoczonym pod względem wskaźnika otyłości obywateli, czy niektóre kraje Ameryki Południowej, gdzie wskaźniki te szybują w górę szybciej niż gdziekolwiek indziej na świecie.

Tabela 1. Wskaźniki otyłości w krajach członkowskich Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (procent populacji)3 Mężczyźni

Kobiety

Całkowity procent populacji

Wielka Brytania

23,9

22,1

23,0

Kanada

23,2

25,2

24,2

Australia

23,6

25,5

24,6

Chile

30,7

19,2

25,1

Nowa Zelandia

27,0

26,0

25,5

Meksyk

34,5

24,0

30,0

Stany Zjednoczone

35,5

32,2

33,8

Jak wygląda sytuacja w waszym kraju?

Wskaźniki nadwagi i otyłości u osób dorosłych w Australii wzrosły od 1995 roku (kiedy to przeprowadzono ostatnie ogólnokrajowe badania dotyczące odżywiania) z 56,3 procent osób z nadwagą lub otyłością powyżej osiemnastego roku życia do 61,2 procent w latach 2007–2008

Zdrowe odżywianie

Cooper_do druku_30.11.15.indd 23

23

2015-12-04 12:20:52

i 62,8 procent w latach 2011–2012. Nieco nadziei przynoszą dane dotyczące dzieci: u dzieci w wieku od pięciu do siedemnastu lat wskaźnik wzrósł z 20,9 procent do 24,7 procent w latach 2007–2008, ale od tamtej pory utrzymywał się na stałym poziomie aż do 2012 roku.

Jeśli macie jakiekolwiek wątpliwości co do tego, że otyłość – zarówno u dorosłych, jak i u dzieci – stwarza zagrożenie dla naszego społeczeństwa, weźcie pod uwagę poniższe fakty: 

W Australii u 60 procent dorosłych i 25 procent dzieci stwierdza się nadwagę lub otyłość. Żeby lepiej to sobie uświadomić, wyobraźcie sobie rodzinny obiad, kiedy przy stole spotyka się dziesięć osób: sześcioro dorosłych lub jedno z czworga dzieci będzie miało nadwagę lub cierpiało na otyłość.



W takich krajach, jak Anglia, Szwajcaria, Korea Południowa i Włochy wskaźnik nadwagi i otyłości stanął w miejscu, podczas gdy we Francji i w Hiszpanii wciąż nieznacznie rośnie. W Stanach Zjednoczonych, Irlandii i Kanadzie odnotowano większe wzrosty tego wskaźnika4.



Całkowite koszty otyłości w Stanach Zjednoczonych w 2008 roku liczone w wydatkach na leczenie szacuje się na 147 miliardów dolarów – dosłownie: miliardów5.



Według badań zleconych przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju u przynajmniej jednej na dwie osoby (w co drugim państwie należącym do Organizacji) stwierdza się nadwagę lub otyłość6.



Otyłość w dzieciństwie zwiększa prawdopodobieństwo otyłości w wieku dorosłym, a także ryzyko wczesnej śmierci. Pamiętajcie jednak, że nie wszyscy otyli dorośli cierpieli na nadwagę lub otyłość już w dzieciństwie.

Kiedy jednak już dziecko zacznie mieć nadwagę lub stanie się otyłe, szanse na to, że uda się to naprawić bez interwencji medycznej, maleją.

24

Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy

Cooper_do druku_30.11.15.indd 24

2015-12-04 12:20:52



Raport Światowej Organizacji Zdrowia z 2010 roku wskazuje, że około 5 procent zgonów na świecie może być powiązanych z otyłością.



W 2003 roku ponadprzeciętnie dużą masę ciała uznano za przyczynę 7,5 procenta chorób i urazów odnotowanych w Australii. Wyżej sklasyfikowano jedynie palenie tytoniu (7,8 procent) oraz nadciśnienie tętnicze (7,6 procent).

Statystyka pomaga uświadomić niektóre kwestie i jestem pewna, że macie ogląd sytuacji. Ale mimo że wiele krajów wciąż zmaga się z problemem, innym udaje się czynić w tym kierunku postępy. Ewidentnie istnieje więc droga ku lepszemu i są pionierzy w tej dziedzinie, z których osiągnięciami warto się zapoznać.

Jedz inaczej to klucz, aby zostać pionierem dla siebie. Ta książka jest szansą, aby prowadzić zdrowy styl życia dopasowany do waszych potrzeb, który wymyka się obecnym trendom – lub być może wytycza nowe. Gratulacje z okazji zrobienia pierwszego z wielu kroków na tej fascynującej drodze!

Cooper_do druku_30.11.15.indd 25

2015-12-04 12:20:52

Czy wiecie, że siadając do posiłku w dużym gronie, zjadamy więcej, a kiedy częstujemy się potrawami w określonej kolejności, jemy mniej?

Czy wiecie, że nagradzanie dziecka za zjedzenie określonego warzywa może sprawić, że nie będzie lubiło jego smaku w przyszłości?

Czy wiecie, że lubić coś to nie to samo, co mieć na coś ochotę – i odwrotnie?

Leanne Cooper wykorzystuje wiedzę z zakresu dietetyki i psychologii, by wyjaśnić wiele zjawisk, które powodują, że jemy to, co jemy.

Jedz inaczej to praktyczny poradnik z prostymi ćwiczeniami, które sprawią, że nauczycie się jeść zdrowiej, lepiej i mniej i nie będziecie musieli już próbować kolejnych diet.

Dzięki tej książce poznacie też wiele sztuczek stosowanych przez marketingowców i restauratorów i nauczycie się omijać pułapki, w które tak często wpadamy.

Cena 34,90 zł

www.jedzinaczej.pl