Arboretum WIRTY - Milorzęby

MIŁORZĘBY Klasa: Miłorzębowce (Ginkgopsida) Rodzina: Miłorzębowate (Ginkgoaceae) Rodzaj: Miłorząb (Ginkgo)

Kolekcja miłorzębów

Miłorzęby określane były jako forma przejściowa pomiędzy gatunkami iglastymi i liściastymi. Oglądając liście zauważymy jakby wiele igieł zrośniętych w jedną blaszkę liściową. Nie są to jednak zrośnięte w liść igły, a liście. Miłorząb dwuklapowy, (Ginkgo biloba L.), czasami mylnie nazywany japońskim, pochodzi z Chin i w Japonii naturalnie nie występuje. Jest drzewem długowiecznym, często dożywającym 1000 lat, a wiek niektórych egzemplarzy jest określany na 3400 lat. Miłorząb jest jedynym liściastym, żyjącym do dzisiaj, drzewem nagozalążkowym.

Drzewo to określane jest czasami jako żywa skamielina. Odkrył go, w pobliżu świątyni, przebywający w Japonii niemiecki lekarz Engelbert Kaempfer. Kopalne znaleziska miłorzębowych sięgają ery paleozoicznej i uważa się za możliwe, że miłorzęby rosły już w sylurze.

Najczęściej jednak, początki miłorzębowych umiejscawia się w permie.

Rozkwit tej klasy roślin następuje w mezozoiku, a pod koniec tej ery następuje szybkie i masowe wymieranie miłorzębowych. Miłorzęby były prawdopodobnie dużymi drzewami z wysoko zawieszoną na grubym kolumnowym pniu koroną.

Pierwsze okazy tego gatunku sprowadzono do Europy już w roku 1727, a do Polski około 1728. Najstarszy z nich rośnie w Łańcucie. Miłorząb dwuklapowy (G. biloba L.), czasem nazywany dwudzielnym, charakteryzuje duża odporność na niskie temperatury, zanieczyszczenie powietrza i suszę. U starych okazów np. w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie, na pniu i gałęziach można zaobserwować narośle o niezwykłych kształtach zwane „czi-czi”, które rosnąc wykazują geotropizm ujemny. Po dotarciu do ziemi mogą doprowadzić do wytworzenia korzeni i powstania nowej rośliny przy pniu starego egzemplarza.

Miłorząb to drzewo bardzo dekoracyjne, szczególnie gdy rośnie samotnie na dużej przestrzeni. Jego liście tworzą latem plamę, o żywozielonej barwie, która w jesieni uzyskuje złotożółty kolor.

Po opadnięciu, złocisty kolor liści długo utrzymuje się na podłożu, dając ciekawy efekt w nasadzeniach krajobrazowych. Kształt liści przypomina wachlarz, a ich barwa może być różna w zależności od odmiany. Na terenie Arboretum można porównać 5 odmian (2011 rok).

Najczęściej spotykaną w uprawie jest odmiana ‘Variegata’ o liściach kremowo paskowanych (czasem całych żółtych), lub ‘Praga’ o formie parasolowatej. Wiele odmian różni się między sobą pokrojem lub siłą wzrostu.

Miłorzęby to drzewa dwupienne, a nasiona na okazach żeńskich otoczone są mięsistą osnówką przebarwiającą się na żółto.

Owoce po dojrzeniu i opadnięciu na ziemię wydzielają nieprzyjemny zapach zjełczałego masła, co sprawia, że niechętnie sadzone są w terenach zieleni. Najstarszy egzemplarz w Wirtach od niedawna zaczął owocować. Prażone nasiona miłorzębu są jadalne i do dzisiaj powszechnie spożywane w Japonii.

Drewna miłorzębu, które jest lekkie, miękkie, odporne na ogień i gnicie, używa się w rzeźbiarstwie i przemyśle meblarskim. Z wyglądu przypomina drewno gatunków iglastych z wyraźnie zaznaczonymi słojami (przyrostami rocznymi). Z drewna miłorzębu wytwarzane są także pojemniki do przechowywania wódki Sake. W medycynie miłorząb znalazł zastosowanie w leczeniu wielu chorób, szczególnie w profilaktyce demencji i choroby Alzheimera.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

ARBORETUM WIRTY

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY odm. Praga, Ginkgo biloba ‘Praga’

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY, Ginkgo biloba L.

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY odm. pstra, Ginkgo biloba ‘Variegata’

MIŁORZĄB DWUKLAPOWY odm. Praga, Ginkgo biloba ‘Praga’

© Fundacja OKO-LICE KULTURY we współpracy z Nadleśnictwem Kaliska

ARBORETUM WIRTY - KOLEKCJA: MIŁORZĘBY Teksty - Krzysztof Frydel, Włodzimierz Wałaszewski Fotografie - Krzysztof Frydel, Lech J. Zdrojewski Projekt - Lech J. Zdrojewski Redakcja - Krzysztof Frydel, Lech J. Zdrojewski Skład - Katarzyna Stosik, Wanda Krzywicka Wydanie elektroniczne Zrealizowano na zlecenie Nadleśnictwa Kaliska