Arboretum Wirty - Jedlica i choina

JEDLICE i CHOINY Rodzina: Sosnowate (Pinaceae) Rodzaj: Daglezja (Pseudotsuga) Choina (Tsuga)

Kolekcja jedlice i choiny

Jedlica (Pseudotsuga), potocznie nazywana daglezją, jest rodzajem drzew, który liczy pięć gatunków. Dwa z nich rosną w Ameryce Północnej, jeden w Meksyku, a dwa w Azji. W XIX wieku do Polski introdukowano dwa północnoamerykańskie gatunki: daglezję zieloną (Pseudotsuga menziesii Carriere) daglezję siną (P. menziesii var. Glauca Franco). Obydwa gatunki występują w zachodnim rejonie Ameryki Północnej, w tym w Górach Skalistych do wysokości 3000 metrów n.p.m. Daglezja zielona została po raz pierwszy sprowadzona do Polski w 1833 roku i stała się jednym z najcenniejszych gatunków w naszych lasach. Na naturalnych stanowiskach daglezja jest potężnym drzewem, wysokością ustępującym tylko sekwojom.

Tworzy lasy jednogatunkowe, ale też występuje wspólnie z choiną różnolistną (Tsuga heterophylla) i żywotnikiem olbrzymim (Thuja plicata). Dorasta do 100 metrów, a podobno najwyższy okaz tego gatunku miał 117 metrów wysokości i 4,4 metra średnicy. W Polsce najwyższe daglezje dorastają do 50 metrów.

W Arboretum Wirty znajdują się powierzchnie doświadczalne daglezji zielonej (P. menziesii) założone przez prof. Adama Schwappacha i nadleśniczego Adama Puttricha w latach 80-dziesiątych XIX wieku.

Rosnące na tych powierzchniach okazy daglezji zielonej (P. menziesii), obok równie potężnych jodeł szlachetnych (Abies procera) i żywotnika olbrzymiego (T. plicata) znajdują się tylko w Arboretum Wirty.

Tak potężnych okazów drzew tych gatunków, pochodzących z Ameryki Północnej nie ma w żadnym innym arboretum, ani ogrodzie botanicznym w Polsce. Igły tej daglezji po roztarciu wydzielają zapach jabłek. Drewno daglezji znajduje zastosowanie w budownictwie, stolarstwie i przemyśle papierniczym.

Drugim gatunkiem, jest daglezja sina (P. menziesii var. glauca), która nie dorasta jednak do tak wielkich rozmiarów i osiąga „zaledwie” 45 metrów wysokości. Jest drzewem bardzo odpornym na mrozy i susze, stąd chętnie sadzonym w parkach i ogrodach. Jej igły po roztarciu pachną terpentyną.

Pokrewny rodzaj choina (Tsuga) liczy 10 gatunków występujących w Ameryce północnej i Azji wschodniej.

W Arboretum Wirty uprawiane są amerykańskie gatunki tego rodzaju: Choina kanadyjska (Tsuga canadensis Carr.), to drzewo z nieregularną koroną, wierzchołek ma cienki, przegięty ku dołowi. Igły posiadają od spodu paski woskowego nalotu. Ten gatunek rośnie na niżu, gdzie tworzy lasy mieszane z sosną wejmutką, świerkiem czerwonym i klonem cukrowym. Od dawna jest uprawiana w Europie. Były zakładane również leśne powierzchnie doświadczalne choiny kanadyjskiej.

Nadaje się na cięte żywopłoty.

Choina karolińska (T. caroliniana Eng.), jest gatunkiem rzadko uprawianym, pomimo tego że odznacza się małymi wymaganiami i mogłaby być szerzej rozpowszechniona. Zawiązuje charakterystyczne szyszki, wyraźnie wydłużone i otwierające się szeroko. Na naturalnych stanowiskach rośnie w górach od Wirginii do Georgii na wysokości od 750 do 900 m n.p.m. i w Appalachach do 1300 m n.p.m. Jest wolno rosnącym gatunkiem, ma gęstą i szeroką koronę, co jest korzystną cechą dla parków i przydomowych ogrodów.

DAGLEZJA ZIELONA, Pseudotsuga menziesii Franco

Choina zachodnia (T. heterophylla Sarg.), to najwyższy i najszybciej rosnący gatunek choiny. Występuje od Alaski do Kalifornii. W granicach naturalnego występowania tworzy jednogatunkowe lasy, lub występuje z daglezją, jodłą olbrzymią i żywotnikiem olbrzymim. Jest jednym z najważniejszych drzew użytkowych tamtej części Ameryki. W Polsce Ch. występuje rzadko i głównie znana jest z kilku powierzchni doświadczalnych w lasach.

Tą kolekcję w Arboretum Wirty uzupełnia pochodząca z Japonii choina różnolistna (T. diversifolia Mast.), która jest niskim drzewem z gęstą, kopulastą koroną i rzadko z pojedynczym pniem. Ma krótkie i szerokie igły, jakby ucięte, z wyraźnym wcięciem. Górna strona jej igieł jest ciemna i błyszcząca, a dolna z bardzo wyraźnymi białymi paskami. Igły tego gatunku choiny są ułożone bardzo gęsto i odstająco. Wykształca małe szyszki o jajowatym kształcie, które po otwarciu szeroko się rozchylają. Gatunek ten zasługuje na szersze rozpowszechnienie w uprawie, bo niezbyt dynamicznie rośnie, jest efektownie ugałęziony do samej ziemi, przez to godny polecenia do małych, przydomowych ogrodów. W części leśnej arboretum jest powierzchnia Ch. różnolistnej założona przez prof. A. Schwappacha.

DAGLEZJA ZIELONA, Pseudotsuga menziesii Franco

DAGLEZJA ZIELONA, Pseudotsuga menziesii Franco

DAGLEZJA SINA, Pseudotsuga menziesii var. glauca Mayr.

DAGLEZJA ZIELONA, Pseudotsuga menziesii Franco

CHOINA KANADYJSKA, Tsuga canadensis Carr.

CHOINA KANADYJSKA, Tsuga canadensis Carr.

CHOINA KAROLIŃSKA, Tsuga caroliniana Eng.

CHOINA KAROLIŃSKA, Tsuga caroliniana Eng.

CHOINA RÓŻNOLISTNA, Tsuga diversifolia Mast.

CHOINA RÓŻNOLISTNA, Tsuga diversifolia Mast.

CHOINA ZACHODNIA, Tsuga heterophylla Sarg.

CHOINA ZACHODNIA, Tsuga heterophylla Sarg.

CHOINA ZACHODNIA, Tsuga heterophylla Sarg.

© Fundacja OKO-LICE KULTURY we współpracy z Nadleśnictwem Kaliska

ARBORETUM WIRTY - KOLEKCJA: JEDLICE i CHOINY Teksty - Krzysztof Frydel, Włodzimierz Wałaszewski Fotografie - Krzysztof Frydel, Lech J. Zdrojewski Projekt - Lech J. Zdrojewski Redakcja - Krzysztof Frydel, Lech J. Zdrojewski Skład - Katarzyna Stosik, Wanda Krzywicka Wydanie elektroniczne Zrealizowano na zlecenie Nadleśnictwa Kaliska