
5 minute read
Ben Bronkhorst
Door Willie Bronkhorst
Op 7 december 2021 overleed Ben in het verpleeghuis Antonia in Terborg. Ben is geboren op 22 september 1933 aan de Voorthuizerweg (toen Nieuwe weg geheten) als zoon van Marie Böhmer en Willem Bronkhorst. Toen na de Tweede Wereldoorlog het normale leven weer een beetje op gang kwam stierf zijn vader. Armoe en verdriet overheerste, pas nadat moeder Marie met Gerrit Bronkhorst trouwde (broer van Willem) begon de zon weer te schijnen in huize Bronkhorst. Na de oorlog was er in Nederland behoefte aan vakbe- Op de foto van L naar R. Thea, Jhon, Marie kwame vaklieden om het land weer op te bouwen. Böhmer, Gerrit Bronkhorst, Annie en Ben. Ben had zich geschoold als timmerman en na enkele jaren was hij als uitvoeder betrokken bij diverse grote bouwprojecten. Ben was lid van de Stokkumse harmonie en bespeelde daar de klarinet. Naast de muziek had Ben nog veel meer hobby’s en was overal wel in geïnteresseerd. Die algemene interesse kwam hem goed van pas toen hij in 1991 met de VUT ging. Hij genoot van zijn vrijheid, er werd veel gewandeld, gefietst, gefotografeerd, gelezen en gemusiceerd. Wat velen niet weten is dat hij zijn gedachte van wat er zich zo heeft afgespeeld in het dorp en zijn waarnemingen tijdens de vele bergwandelingen in Zwitserland met zijn familie op papier heeft gezet. Deze verhalen die op een streekromanachtige manier zijn beschreven bevatten vele mooie en leuke anekdotes die weergeven hoe in het dorp werd geleefd. Dochter Ingrid maakte mij attent op dit boekwerk. Daarna heb ik Ben hierover nog kunnen spreken. Hij stelde het zeer op prijs om iets hiervan in de Zandhaas te publiceren. Kort daarna overleed hij. Er staan meerdere mooie verhalen in dit boekje, gekozen heb ik voor een verhaal over het kweken van tabaksplanten in Stokkum en de gevolgen hiervan. Dit verhaal speelde zich af in de oorlog, de aanvoer van tabaksartikelen uit het buitenland was gestopt. Menig Stokkummer ging toen zelf over tot het verbouwen van tabaksplanten. Bekend is dat bij Oswald Scheers onder een afdak achter aan de schuur tabaksplanten hingen te drogen. Ook Toon van Uum aan de Eltenseweg had tabaksplanten in zijn tuin staan. Tabak was een favoriet ruilmiddel op de zwarte markt in de oorlogsjaren. Maar deze zelfgemaakte tabak was zoals wij gaan lezen van mindere kwaliteit. Toen tijdens de bevrijding in 1945 de geallieerden sigaretten uitdeelden was het geen wonder dat deze gretig aftrek vonden. Ben beschrijft de situatie in oorlogstijd in Stokkum, het oorspronkelijk verhaal is bewerkt en ingekort.
Advertisement
Het huis aan de Voorthuizerweg

SFEERVOL TAFELEN BIJ DE GRACHT

Kogelbiefstuk met balsamico en honingsaus ����������������������������������������������������������������� 18,50 Garlic steak met knoflookzeezoutboter �������������������������������������������������������������������������� 18,50 Boerenschnitzel�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 15,50 Huisgemaakte spareribs������������������������������������������������������������������������������������������������� 17,50 Kipsaté �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 16,50 Italiaanse burger met pesto, gemarineerde tomaatjes en mozarella ������������������������������� 16,50 Varkenshaas, gevuld met brie, cranberry/saliesaus �������������������������������������������������������� 17,50 Spies de Gracht (kip, biefstuk en varkenshaas) met peper of champignonsaus������������� 19,50 Zalm chimichurri met wasabikroepoek��������������������������������������������������������������������������� 19,50 Visrolletjes met gebakken zeekraal, oosterse touch en banaanchips ����������������������������� 19,50 Gamba’s Piri Piri������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 18,50 Pasta met courgette, gedroogde tomaat, mozzarella, pesto en rucola �������������������������� 15,50 Quiche met broccolli, pompoen, feta en geroosterde cashewnoten������������������������������� 15,50
Eetcafé – Zalencentrum de Gracht Marktstraat 1 | ‘s-Heerenberg | 0314 – 66 19 89 Reserveer uw tafel op www.eetcafedegracht.nl

Havanna aan de “Weatering”
Er was schaarste maar geen acuut gebrek. Dit gold echter niet voor de rokende bevolking. En wie rookte er nou niet in die tijd. Tabak was schaars, zeg maar gerust niet aan te komen en voor de verstokte paffers een regelrechte ramp. Maar als de nood het hoogst is, is dikwijls de redding nabij. Zo ook nu, enkele hadden ontdekt dat je gemakkelijk zelf tabak kon verbouwen. Vrij spoedig wisten een paar handige jongens beslag te leggen op een paar jonge tabaksplantjes “Nicotiane Affenis” geheten. Het verhaal en ook het plantje verspreidde zich als een lopend vuurtje door de streek en al spoedig groeide op diverse akkers in het dorp de reusachtige groene bladeren van de tabaksplant die later in het jaar naar goudgeel verkleurde. Dat was de tijd om ze te oogsten en aaneengeregen op te hangen om ze te drogen. Overal, in veldschuren, karschoppen, houtloodsen en afdakjes zag men de bladeren dan ook rijen dik hangen. Het dorp was hard op weg om Cuba naar de kroon te steken. Het kreeg al snel de bijnaam “Havanna aan de Weatering”. Niks nieuws eigenlijk want in de Gouden Eeuw was de geur van de Republiek der Nederlanden al de geur van de tabak. Men kon bijna niet wachten, de nood was hoog, tot de eerste droge bladeren fijngesneden konden worden. Maar men was er dan nog niet, het goedje moest nu gefermenteerd worden. Wat zeg je, gefermenteerd, wat is dat dan voor een circus? Het is het besprenkelen met een soort saus, zonder deze saus zou het product niet te genieten zijn. Veel kennis van zaken had men niet. Iedereen ontwikkelde zo zijn eigen brouwsel en dat had soms verstrekkende gevolgen met de medische gesteldheid van de roker.Er overleed voor zover bekend niemand, maar het scheelde bij sommige maar verrekte weinig, men rookte zogezegd een zware pijp. Ook al was het product niet goed dan genoot de roker zichtbaar, dat wil zeggen, hij zag wazig, keek scheel, werd kortademig en vreesde dat het einde der tijden nabij was.
Oorlogsperikelen
Veel gezonder was de eigengemaakte stroop die uit “suukerruuven” suikerbieten werd geperst. Het slachten van varkens was aan strenge regels gebonden, deze regels werden massaal overtreden. Elk dorp had wel slachters in de gelederen en ook hier waren enkele waaghalzen die in oorlogstijd door gingen met de clandestiene slacht. Er werden de meest uiteenlopende geluiddempers aangewend, bijvoorbeeld het schietmasker. Had men geen ruimte voor dit model vee, dan stond er achter in de tuin wel een konijnenhok met een paar Vlaamse reuzen. Langs wegen en paden stond genoeg gras en het felbegeerde kettingspul/paardenbloem. Wat gevoerd werd aan de konijnen.Met Kerstmis was het dan weer zover, vader repte zich naar het konijnenverblijf, draaide het gazen deurtje met fietsbanden als scharniertjes open en greep mis. Het dievengespuis had weer toegeslagen. Naarmate de oorlog duurde was ook veel hongerig volk onderweg op zoek naar eten. En een konijn was een delicatesse, dikwijls nam men dan ook maar een rode kool wat wortelen en prei mee uit de groentetuin.
Tabaksbladeren hangen te drogen Ben Bronkhorst 1933-2021