Podręcznik stanów nagłych oraz intensywnej opieki medycznej u małych zwierząt

Spis treści

Podr ¢c z n i k STAnÓW nAG¸YcH oraz intensywnej opieki medycznej u małych zwierząt

i

Douglass K. Macintire Kenneth J. Drobatz steven c. hasKins WilliaM D. saxon

Tytuł oryginału: Manual of Small Animal Emergency and Critical Care Medicine ©2006 Blackwell Publishing ©2005 Lippincott Williams & Wilkins

All Rights Reserved. Authorised translation from the English language edition published by Blackwell Publishing Limited. Responsibility for the accuracy of the translation rests solely with Wydawnictwo Galaktyka Sp. z o.o. and is not the responsibility of Blackwell Publishing Limited. No part of this book may be reproduced in any form without the written permission of the original copyright holder, Blackwell Publishing Limited.

Wszelkie prawa zastrzeżone. Autoryzowany przekład wydania w języku angielskim opublikowanego przez Blackwell Publishing Limited. Odpowiedzialność za jakość przekładu spoczywa wyłącznie na wydawnictwie Galaktyka Sp. z o.o. Blackwell Publishing Limited nie ponosi żadnej odpowiedzialności za przekład. Żadna część niniejszej książki nie może być reprodukowana w żaden sposób bez wcześniejszej zgody na piśmie od oryginalnego właściciela praw autorskich, Blackwell Publishing Limited.

ISBN wydania oryginalnego: 978-0-397-58463-5

© for the Polish edition Wydawnictwo Galaktyka Sp. z o.o., Łódź 2012 90-562 Łódź, ul. Łąkowa 3/5 tel.: 042 639 50 18, tel./fax: 042 639 50 17 e-mail: info@galaktyka.com.pl www.galaktyka.com.pl

Nakład: 1000 egz.

Objętość: 47 arkuszy wydawniczych Podręcznik akademicki dotowany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Przekładu z języka angielskiego na podstawie wydania z 2006 r. dokonali: dr n. wet. Magdalena Kalwas (rozdz. 16, 17, dodatki A–K, indeks), lek. wet. Dorota Jagodzińska (rozdz. 18–21), lek. wet. Urszula Rzeszutek (rozdz. 4, 6–8), lek. wet. Michał Gajewski (rozdz. 1–3, 5, 9–15) Redakcja naukowa: prof. dr hab. Roman Lechowski Redakcja językowa: Aneta Wieczorek, Marta Sobczak Redakcja techniczna: Małgorzata Kryszkowska Korekta: Monika Ulatowska, Małgorzata Kryszkowska Projekt okładki: Jakub Kabała Skład: Garamond Druk: Colonel S.A. Koordynacja projektu: Marta Sobczak ISBN: 978-83-7579-217-1 Uwaga

Medycyna jest gałęzią nauki cechującą się stałym rozwojem wiedzy. Badania naukowe i trwały postęp w klinicznych metodach postępowania wywierają także wpływ na farmakoterapię. Autorzy niniejszego dzieła starali się przedstawić dokładne informacje i wskazówki dotyczące dawkowania różnych leków przy odpowiednim zastosowaniu oraz w zgodzie z aktualnym stanem wiedzy. Te wskazówki dawkowania są zgodne ze standardowymi przepisami i wskazaniami producentów. Mimo to, ani Autorzy, ani Wydawnictwo, nie mogą gwarantować prawidłowości dawkowania. Lekarzom praktykującym zaleca się, aby w każdym przypadku stosowania leków uwzględniali informacje producenta odnośnie dawkowania i przeciwwskazań.

Podanie w niniejszej książce nazw użytkowych, nazw handlowych, oznakowań towarów itp. nie uprawnia do przypuszczeń, że takie nazwy można uznać za wolne w sensie ustawodawstwa o znakach fabrycznych i o ochronie prawnej znaków fabrycznych, czyli takie, których każdy może dowolnie używać. Niniejsze dzieło jest chronione prawem autorskim. Ugruntowane w ten sposób prawa, zwłaszcza prawo wykonywania przekładów, przedruków, wygłaszania wykładów i odczytów, wykorzystywania fotografii i tabel, przesyłania drogą radiową, mikrofilmowania lub powielania innymi sposobami oraz gromadzenia i magazynowania w zakładach przetwarzania danych, są zastrzeżone, z uwzględnieniem także wykorzystywania w postaci streszczenia. Powielanie niniejszego dzieła lub jego części jest, nawet w pojedynczym przypadku, dozwolone jedynie w granicach prawnych postanowień ustawy obejmującej prawo autorskie. Wykroczenia podlegają postanowieniom karnym wynikającym z ustawy o prawie autorskim.

Spis treści część I: RATOWANIE ŻYCIA, WSTĘPNA STABILIZACJA, MONITOROWANIE I INTENSYWNA OPIEKA NAD PACJENTAMI W STANIE KRYTYCZNYM

1. Postępowanie z pacjentem w stanie krytycznym 3

II. Wytyczne dotyczące znieczulania pacjentów w stanie krytycznym 43 III. Leki stosowane u pacjentów w stanie krytycznym 44 IV. Ryzyko związane ze znieczuleniem i schematy anestetyczne stosowane przy najczęstszych zabiegach 49 V. Dawkowanie anestetyków u zdrowych pacjentów 49 VI. Połączenia leków iniekcyjnych do krótkich zabiegów 54 VII. Leczenie bólu u pacjentów w stanie krytycznym 54

I. Triage – termin pochodzący od francuskiego słowa oznaczającego „sortowanie” 3 II. Identyfikacja zaburzeń zagrażających życiu: wstępne badanie pacjentów 3 III. Drugie badanie pacjenta 9

2. Pomieszczenie gotowe do reanimacji 13

I. II.

III. IV.

Znaczenie gotowości do reanimacji 13 Urządzenia umożliwiające zapewnienie optymalnej opieki pacjentom w stanie krytycznym 13 Zalecane wyposażenie 14 Zalecane leki 15

I. II. III. IV. V.

Definicja 17 Czynniki predysponujące 17 Objawy kliniczne 17 Rokowanie / zalecenia 17 Leczenie 17

6. Leczenie płynami 62

I. Roztwory krystaloidów 62 II. Roztwory koloidów 65 III. Zaburzenia wymagające płynoterapii 69

3. Resuscytacja sercowo-płucno-mózgowa (CPCR) 17

7. obserwowanie pacjentów w stanie krytycznym 79

I. II. III. IV. V.

4. Wstrząs 31

I. Definicja 31 II. Rodzaje wstrząsu 31 III. Leczenie wstrząsu 33

Monitorowanie układu krążenia 79 Monitorowanie oddychania 88 Monitorowanie układu moczowego 93 Monitorowanie procesów metabolicznych 94 Monitorowanie układu nerwowego 98

8. Żywienie pacjentów w stanie krytycznym 99

I. Ostre niedożywienie 99 II. Metody i techniki żywienia dojelitowego 99 III. Żywienie pozajelitowe 117 Aneks 8.1. Domowe preparaty do żywienia

dojelitowego (płynne i miksowane) 121 Aneks 8.2. Żywienie pacjentów w stanie krytycznym

/ dreny do żywienia dojelitowego /

żywienie dojelitowe karmą A/D 122

5. Schematy anestetyczne stosowane do krótkich zabiegów 43 I. Przegląd leków anestetycznych stosowanych u pacjentów w stanie krytycznym 43

x

Spis treści

część II: ZASADY POSTĘPOWANIA I ZABIEGI W STANACH NAGŁYCH POSZCZEGÓLNYCH UKŁADÓW

9. Stany nagłe układu oddechowego 125

14. HEMATOLOGICZNE STANY NAGŁE 330 I. Objawy kliniczne, rozpoznanie 330 II. Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 332 III. Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 340

I. Uwagi ogólne / sposoby prowadzenia tlenoterapii 125 II. Niedrożność górnych dróg oddechowych (gardło, krtań, tchawica) 128 III. Choroby opłucnej 140 IV. Choroby dolnych dróg oddechowych 158 V. Choroby miąższu płuc 167 VI. Sinica 173 VII. Oddychanie wspomagane (wentylacja mechaniczna) 174

15. ENDOKRYNOLOGICZNE I METABOLICZNE STANY NAGŁE 353

I. Objawy kliniczne, rozpoznanie 353 II. Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 353 III. Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 358

10. Stany nagłe układu sercowo-naczyniowego 179 I. II. III.

IV.

Objawy kliniczne 179 Rozpoznanie 180 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 180 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 187

I. II.

III.

Objawy kliniczne, rozpoznanie 215 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 215 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 221

I. II.

III.

Objawy kliniczne, rozpoznanie 263 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 264 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 274

I. II.

III.

Objawy kliniczne, rozpoznanie 294 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 294 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 298

16. Stany nagłe w rozrodzie 399

I. II.

III.

Objawy kliniczne, rozpoznanie 399 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 400 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 401

I.

II.

III.

Resuscytacja noworodków (od urodzenia do drugiego tygodnia życia) 408 Choroby zwierząt w wieku od dwóch do sześciu tygodni 414 Choroby zwierząt w wieku od sześciu do dwunastu tygodni 417

I. II.

III.

Objawy kliniczne, rozpoznanie 422 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 422 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 425

I. II.

III.

Objawy kliniczne, rozpoznanie 444 Czynności diagnostyczne i obserwacja pacjenta 445 Postępowanie przy poszczególnych zaburzeniach 446

17. Stany nagłe w pediatrii 408

11. Stany nagłe przewodu pokarmowego 215

18. stany nagłe w okulistyce 422

12. Stany nagłe układu moczowego 263

19. stany nagłe w dermatologii 444

13. Stany nagłe układu nerwowego 294

20. toksykologiczne stany nagłe 457

I. Rozpoznanie i objawy kliniczne 457 xi

Podręcznik stanów nagłych...

II.

III.

Wstępne postępowanie z zatrutym pacjentem 458 Postępowanie w poszczególnych zatruciach 461

I. II. III. IV. V. VI.

Przegrzanie organizmu (hipertermia) 478 Wychłodzenie organizmu (hipotermia) 480 Odmrożenie 483 Podtopienie 485 Ukąszenia owadów i pająków 487 Ukąszenia węży 490

21. Różne stany nagłe 478

dodatki 496

Dodatek A: Tabele kalibracyjne tonometru

Schiötza 496 Dodatek B: Prawidłowe wartości badania

elektrokardiograficznego

u psów i kotów 497 Dodatek C: Zasady resuscytacji krążeniowo -oddechowej (RKO) 498 Dodatek D: Często stosowane równania 500 Dodatek E: Wlewy dożylne ciągłe 501 Dodatek F: Tabele przeliczeniowe 506 Dodatek G: Prawidłowe wartości parametrów

hemodynamicznych i określających

utlenowanie krwi 509 Dodatek H: Toksykologia 512 Dodatek I: Karta przetaczania krwi i jej

składników 517 Dodatek J: Receptariusz 519 Dodatek K: Wskazówki dotyczące znieczulenia

zwierząt w stanie krytycznym 578

indeks 583

Ratowanie życia, wstępna stabilizacja, monitorowanie i intensywna opieka...

Rycina 8.7. Opatrunek na szyi chroniący dren.

W miejscu, w którym dren wyłania się ze skóry, znajduje się klapa. Gdy dostęp do rany jest niepotrzebny, klapę zamyka się za pomocą czterech agrafek. (Źródło: Bojrab M.J., Ellison G.W., Slocum B.S., eds., Current Techniques in Small Animal Surgery, 4th ed., Baltimore: Williams & Wilkins, 1998: 165)

2. Dren umieszcza się w żołądku lub doogonowej części przełyku (zob. zgłębnik nosowo-żołądkowy).

3. Technika wprowadzania drenu (ryc. 8.6 i 8.7) a. Skórę po lewej stronie szyi należy wygolić i przygotować do zabiegu chirurgicznego. b. Na drenie należy oznaczyć (mierząc od końca rurki) odległość od środkowoszyjnej części przełyku (miejsce wprowadzenia) do ostatniego żebra (żołądek). c. Kleszczyki Carmalt (lub narzędzie o podobnym kształcie) wprowadza się przez jamę ustną aż do środkowoszyjnej części przełyku i naciska od wewnątrz skórę po lewej stronie szyi, tak by od zewnątrz powstało wyraźne wybrzuszenie. d. Skórę nad koniuszkiem kleszczyków trzeba naciąć, a cięcie pogłębić do przełyku przez podskórną tkankę łączną. Nacięcie przełyku powinno być możliwie jak najmniejsze (takie, by mogła przez nie przejść końcówka kleszczyków). e. Kleszczyki wyprowadza się przez nacięcie w przełyku/skórze. f. Końcówkę drenu chwyta się kleszczykami i wyciąga przez jamę ustną.

106

g. Za pomocą kleszczyków należy następnie skierować dren z powrotem do przełyku i wprowadzić na wcześniej wyznaczoną długość. Dren jest wprowadzany do przełyku w kierunku doogonowym, a więc jego koniec przymocowany na szyi staje się w tym momencie końcem doczaszkowym. h. Odpowiednie umiejscowienie drenu należy ocenić tak jak w przypadku zgłębnika nosowo-gardłowego. i. Przytwierdza się dren za pomocą gęstych, zachodzących na siebie szwów i bandażuje wokół szyi. j. Przez tak założony dren można podawać pokarm w postaci kleiku lub papki.

4. Na rynku dostępny jest specjalistyczny sprzęt do odżywiania doprzełykowego marki Cook Veterinary Products (Bloomington, IN).

G. Gastrostomię wykonuje się chirurgicznie lub przezskórnie. Gastrostomia przezskórna może być wykonana endoskopowo.

1. Psy i koty dobrze tolerują obecność drenu gastrostomijnego.

2. Ze względu na dużą średnicę tego typu drenów można podawać przez nie pokarm w postaci papki oraz zmiksowaną komercyjną karmę dla zwierząt.

3. W przeciwieństwie do zgłębników nosowo-gardłowych i drenów ezofagostomijnych dreny gastrostomijne nie doprowadzają do zapalenia gardła lub przełyku ani nie zaburzają działania zwieracza przełyku ani głośni.

4. Gastrostomia umożliwia normalne pobieranie pokarmu, co ułatwia „przestawienie” zwierzęcia na normalne odżywianie przed usunięciem drenu.

5. Najczęściej stosowany schemat leczenia zakłada podawanie małych objętości (2 ml/ kg) wody do drenu po 12–24 godzinach od wykonania gastrostomii. Jeżeli pacjent nie odczuwa dyskomfortu, nie dochodzi do ulewania, wymiotów, a w żołądku nie ma pozostałości pokarmu, karmienie można rozpocząć 24–48 godzin po wprowadzeniu drenu (zob. schemat karmienia dalej).

6. Dreny wprowadzone przezskórnie należy pozostawić przez co najmniej 5 dni przed usunięciem. a. Pomiędzy błoną surowiczą żołądka a otrzewną powinien wytworzyć się mocny zrost. b. Powinien on zapobiec wyciekowi i zapaleniu otrzewnej w trakcie stosowania drenu oraz w momencie jego usuwania.

Żywienie pacjentów w stanie krytycznym

Rycina 8.8. W przypadku wykonywania gastrostomii „na ślepo” należy wprowadzić sztywny dren do żołądka, a jego końcówkę skierować ku ścianie lewej strony jamy brzusznej za ostatnim żebrem. Trzeba upewnić się, że śledziona i inne narządy nie znajdują się w pobliżu. (Źródło: Crow S.E., Walshaw S.O., Manual of Clinical Procedures in the Dog, Cat, and Rabbit. 2nd ed., Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 1997: 183)

Rycina 8.9. Do światła drenu, przez ścianę jamy brzusznej i żołądka, należy wprowadzić igłę lub cewnik. Za pomocą igły przeciąga się sztywną nić przez dren na zewnątrz jamy ustnej. Następnie usuwa się igłę i dren, a pozostawia nić rozciągającą się od lewej ściany jamy brzusznej aż do jamy ustnej. (Źródło: Crow S.E., Walshaw S.O., Manual of Clinical Procedures in the Dog, Cat, and Rabbit, 2nd ed., Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 1997: 185) Rycina 8.10. Cewnik z grzybkiem można wyposażyć w dodatkowy ogranicznik, aby zapewnić dodatkową ochronę przed przemieszczeniem. Ogranicznik można wykonać z fragmentu zgłębnika żołądkowego, który odcina się od jego części dalszej. (Źródło: Crow S.E., Walshaw S.O., Manual of Clinical Procedures in the Dog, Cat, and Rabbit, 2nd ed., Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 1997: 181)

107

8

Zasady postępowania i zabiegi w stanach nagłych poszczególnych układów

II. ROZPOZNANIE Rozpoznanie stawia się na podstawie badania klinicznego, osłuchiwania klatki piersiowej, badania elektrokardiograficznego, echokardiograficznego, radiologicznego klatki piersiowej, a niekiedy także monitorowania holterowskiego.

III. CZYNNOŚCI DIAGNOSTYCZNE I obserwacja pacjenta

A. Osłuchiwanie 1. Osłuchuje się serce pod kątem występowania szmerów, rytmu cwałowego lub zaburzeń rytmu serca.

2. Brak szmerów lub częstoskurczu u psów małych ras zasadniczo wyklucza zastoinową niewydolność serca jako przyczynę duszności.

3. Równocześnie z osłuchiwaniem serca należy zawsze badać falę tętna, aby wykryć tętno brakujące, mogące wskazywać na zaburzenia rytmu serca.

4. Każdy szmer ma inny punkt największej intensywności: a. zastawka pnia płucnego: trzecia przestrzeń międzyżebrowa po lewej stronie klatki piersiowej, nisko; b. zastawka aorty: czwarta przestrzeń międzyżebrowa po lewej stronie klatki piersiowej, wysoko; c. zastawka dwudzielna: piąta przestrzeń międzyżebrowa po lewej stronie klatki piersiowej, nisko; d. przetrwały przewód tętniczy (PDA): trzecia przestrzeń międzyżebrowa po lewej stronie klatki piersiowej, wysoko; e. zastawka trójdzielna: czwarta przestrzeń międzyżebrowa po prawej stronie klatki piersiowej; f. ubytek przegrody międzykomorowej (VSD): trzecia przestrzeń międzyżebrowa po prawej stronie klatki piersiowej; g. u kotów szmery są często najgłośniejsze przy osłuchiwaniu klatki piersiowej nisko, wzdłuż przebiegu mostka.

B. Elektrokardiografia 1. Pacjent powinien leżeć na prawym boku, jeśli to możliwe. U pacjentów z dusznością można prowadzić zapis elektrokardiogramu (EKG) na stojąco.

2. Elektrody przyczepia się do skóry bezpośrednio nad stawami łokciowymi i kolanowymi, 180

po wcześniejszym zmoczeniu ich alkoholem lub specjalnym żelem.

3. W sytuacjach wymagających wykonywania ciągłego zapisu EKG można założyć w miejscach przyczepiania elektrod stalowe szwy, na które z kolei zakłada się szczypczyki, lub zastosować komercyjnie produkowane podkładki do elektrod.

4. Załamki widoczne w zapisie EKG (ryc. 10.1, 10.3) a. Załamek P to przejaw depolaryzacji przedsionków. Powiększenie lewego przedsionka prowadzi do powstania szerokiego, dwuszczytowego załamka P, a powiększenie prawego skutkuje wystąpieniem wysokiego załamka P. b. Odstęp PR przedstawia czas, w którym impuls elektryczny przechodzi z węzła zatokowego do węzła przedsionkowo-komorowego (AV). Mierzy się go od początku załamka P do początku zespołu QRS. Wydłużenie odstępu PR oznacza występowanie bloku przedsion0,1 s

0,02 s

0,5 mV 0,1 mV

linia izoelektryczna

odstęp PR

odstęp QT

Rycina 10.1. Zbliżenie prawidłowego zapisu EKG psa w odprowadzeniu II przedstawiającego prawidłowe załamki P–QRS–T z oznaczeniem załamków i odstępów; P – 0,04 s, 0,3 mV; PR – 0,1 s; QRS – 0,05 s, 1,7 mV; odcinek ST i załamek T są prawidłowe; QT – 0,18 s. (Źródło: Tilley L.P., Essentials of canine and feline electrocardiography, Philadelphia: Lea & Febiger, 1992)

Stany nagłe układu sercowo-naczyniowego

Rycina 10.2. Prawidłowy zapis elektrokardiogramu psa. Częstotliwość pracy serca 165/min. Prawidłowy rytm zatokowy. Załamki i odstępy: P – 0,04 s i 0,3 mV; PR – 0,08 s; QRS – 0,05 s i 1,9 mV; odcinek ST i załamek T prawidłowe; QT – 0,16 s. Średnia oś elektryczna +70E. (Źródło: Tilley L.P., Essentials of canine and feline electrocardiography, Philadelphia: Lea & Febiger, 1992) 0,1 s

0,02 s

10 0,1 mV

0,5 mV

linia izoelektryczna

odstęp PR

odstęp QT

Rycina 10.3. Zbliżenie prawidłowego zapisu EKG kota w odprowadzeniu II, załamki P–QRS–T i odstępy z opisami. (Źródło: Tilley L.P., Essentials of canine and feline electrocardiography, Philadelphia: Lea & Febiger, 1992)

kowo-komorowego I stopnia, towarzyszącego zatruciu glikozydami naparstnicy oraz innym zaburzeniom przewodnictwa. c. Zespół QRS odpowiada depolaryzacji komór serca. Szeroki zespół QRS wskazuje na spowolnienie przekaźnictwa i może to-

warzyszyć przerostowi lewej komory serca, blokowi odnogi pęczka Hisa lub dodatkowym pobudzeniom komorowym.

1) Gdy wysokość zespołu QRS > 3,0 mV, można podejrzewać powiększenie komór serca.

181

Zasady postępowania i zabiegi w stanach nagłych poszczególnych układów

230

a. Należy wykluczyć chorobę uogólnioną z zastosowaniem minimalnej ilości badań: 1) zagęszczenie krwi (­Ht): odwodnienie, krwotoczne zapalenie żołądka i jelit; 2) leukopenia: parwowirusowe zapalenie jelit, posocznica z przeciążeniem układu odpornościowego, panleukopenia kotów, endotoksemia; 3) hipoproteinemia: zaburzenia wchłaniania, zaburzenia trawienia, enteropatia białkogubna; 4) niedokrwistość: utrata krwi przez przewód pokarmowy (mikrocytoza – niedobór żelaza); 5) małopłytkowość: podstawowym objawem klinicznym często bywa krwista biegunka; 6) azotemia: odwodnienie, choroba nerek, niedoczynność kory nadnerczy; zwiększony stosunek BUN/kreatynina przy krwawieniu do przewodu pokarmowego; 7) hiperkaliemia/hiponatremia: niedoczynność kory nadnerczy, włosogłówczyca; 8) badanie kału: Giardia sp., Coccidia sp., tęgoryjce, nicienie, włosogłówki, klostridia, rzęsistki, Campylobacter sp., Salmonella sp.; 9) nadczynność tarczycy stanowi częstą przyczynę biegunek u kotów w wieku > 10 lat. Należy zbadać palpacyjnie dobrzuszną część szyi pod kątem występowania guzowatych zmian w tarczycy oraz oznaczyć stężenie T4 w surowicy. b. Zwierzęta z krwistą biegunką, bolesnością jamy brzusznej, odwodnieniem, we wstrząsie, osłabione, z zapaścią lub z innymi objawami choroby uogólnionej należy hospitalizować w celu wykonania dalszych czynności diagnostycznych i leczenia wspomagającego: 1) dożylna płynoterapia, antybiotyki, przywrócenie równowagi kwasowo-zasadowej i elektrolitowej; 2) badanie morfologiczne krwi, badania biochemiczne surowicy; badanie ogólne moczu; jonogram; badanie gazometryczne krwi; aktywność lipazy i amylazy; stężenie kwasu foliowego, witaminy B12 i test immunoreakcyjny trypsynogenu (TLI); badanie parazytologiczne kału; 3) badanie radiologiczne i ultrasono-

graficzne jamy brzusznej, badania kontrastowe przewodu pokarmowego; 4) laparotomia zwiadowcza, biopsja przewodu pokarmowego, endoskopia. c. Objawowe leczenie ostrej biegunki 1) Wstrzymuje się podawanie pokarmu doustnie na co najmniej 24 godziny, aby zapewnić „odpoczynek” układowi trawiennemu; pacjent powinien mieć swobodny dostęp do wody.

2) Po głodówce wprowadza się pokarm o małej zawartości tłuszczu i dużej zawartości węglowodanów; podaje się go często i w małych porcjach. Można stosować komercyjne diety lub podawać gotowany ryż, ziemniaki bądź makaron w połączeniu z ugotowanym bez skóry kurczakiem, jogurtem lub chudym białym serem. a) Koty często nie tolerują nadmiaru węglowodanów ani nie wymagają ograniczenia ilości białka w diecie. Podaje się komercyjne karmy dla kotów. b) Stosowanie diety o małej zawartości tłuszczu i znacznej zawartości włókna pokarmowego sprzyja oddawaniu lepiej uformowanego kału.

3) Można stopniowo powracać do podawania dotychczasowej karmy po ustąpieniu biegunki. Przy podejrzeniu choroby zapalnej jelit lub nadwrażliwości pokarmowej należy wprowadzić na próbę dietę zalecaną przy tych zaburzeniach.

4) Przy biegunkach o niewielkim nasileniu, szczególnie u noworodków, które nie są odwodnione, można podawać doustnie preparaty elektrolitowe (Entrolyte, Beecham), aby wyrównać straty w przewodzie pokarmowym.

5) Objawowe leczenie giardiozy i włosogłówczycy nieraz jest konieczne przed przystąpieniem do inwazyjnych i kosztownych zabiegów diagnostycznych, ponieważ siewstwo pasożytów często ma charakter okresowy. a) Metronidazol 10–25 mg/kg p.o. dwa razy dziennie przez 8 dni. b) Fenbendazol 50 mg/kg p.o. raz dziennie przez 3 kolejne dni (powtarza się po 3 tygodniach i 3 miesiącach). c) Nawracające inwazje włosogłówek można wyeliminować poprzez

Stany nagłe przewodu pokarmowego

podawanie comiesięcznej dawki preparatów służących profilaktyce dirofilariozy, ponieważ zapobiegają one także inwazji pasożytów jelitowych.

6) Enterotoksyna Clostridium perfringens może stanowić przyczynę biegunki stresowej z jelita grubego ze śluzem, krwią i bardzo nieprzyjemnym zapachem. a) Badanie ELISA kału umożliwia identyfikację enterotoksyny (TechLabs, Blacksburg, VA). b) W badaniu cytologicznym kału widoczne są liczne przetrwalniki klostridiów (> 5 wpw; owalne struktury o wyglądzie „agrafki”). c) Z reguły uzyskuje się szybką reakcję na leczenie (w ciągu 48 godz.) z zastosowaniem odpowiednich antybiotyków (ampicylina, amoksycylina, metronidazol, tylozyna, klindamycyna).

7) Objawowe leczenie biegunki bywa wskazane przez krótki czas, ale może też uniemożliwiać ocenę reakcji na leczenie przyczynowe. a) Opioidy spowalniają pasaż jelitowy i zmniejszają straty płynów w jelitach poprzez zwiększenie nasilenia skurczów odcinkowych i hamowanie ruchów perystaltycznych (jest to prawdopodobnie najskuteczniejszy sposób objawowego leczenia biegunki): 1. difenoksylat (Lomotil) 0,1– 0,2 mg/kg p.o. co 8–12 godzin (psy) lub 0,05–0,1 mg/kg p.o. co 12 godzin (koty); 2. loperamid (Imodium) 0,1 mg/kg p.o. co 12 godzin. b) Środki o działaniu antyprostaglandynowym mają działanie przeciwzapalne i zmniejszające wydzielanie do światła przewodu pokarmowego: 1. podsalicylan bizmutu (Pepto-Bismol) 0,25–2,0 ml/kg p.o. co 6–8 godzin (pies); 2. sulfasalazyna – pies: 10–20 mg/kg p.o. co 8 godzin, w zapaleniu okrężnicy; kot: 10 mg/kg p.o. co 12–24 godziny, należy zachować ostrożność przy stosowaniu leku z uwagi na potencjalne zatrucie salicylanami. c) Leki przeciwskurczowe zmniej-

szają motorykę jelit, przez co mogą nasilać czynnościową niedrożność jelit, ale przy zapaleniu okrężnicy przynoszą korzyści, ponieważ zmniejszają parcie na kał i dyskomfort towarzyszący chorobie: 1. aminopentamid (Centrine) – pies: 0,01–0,03 mg/kg i.m., s.c., p.o. co 8–12 godzin; kot: 0,1 mg/ kota i.m., s.c., p.o. co 8–12 godzin; 2. izopropamid/prochlorperazyna (Darbazine) 0,14–0,22 mg/ kg s.c. co 12 godzin.

I. Ostre zapalenie trzustki 1. Czynniki ryzyka: a. pies: osobniki w średnim wieku/starsze, otyłość, zaburzenia metabolizmu lipidów/ trójglicerydów (cukrzyca, nadczynność kory nadnerczy, niedoczynność tarczycy, rodzinna hiperlipidemia), leki (przeciwdrgawkowe, azatiopryna, ± glikokortykosteroidy), wcześniejsze choroby przewodu pokarmowego, rasa (yorkshire teriery, pudle miniaturowe, cocker-spaniele), hiperkalcemia; b. koty: uraz, choroby zakaźne (np. toksoplazmoza), potencjalnie współistniejąca choroba wątroby (zapalenie dróg żółciowych i wątroby, stłuszczenie wątroby) i/lub choroba zapalna jelit. Podejrzewa się predyspozycję u kotów syjamskich.

2. Objawy kliniczne są zmienne, od nieznacznego ograniczonego stanu zapalnego reagującego na leczenie wspomagające do rozległego, uogólnionego procesu zapalnego prowadzącego do zespołu uogólnionej reakcji zapalnej i niepoddającego się leczeniu wstrząsu: a. wymioty – częste u psów, ale rzadkie u kotów; b. bolesność przodobrzusza – niechęć do poruszania się, postawa z wygiętym grzbietem (psy); c. biegunka – może być z krwią; d. koty – objawy zmienne i słabo zaznaczone, najczęściej apatia, brak łaknienia, utrata masy ciała, odwodnienie i hipotermia.

3. Badanie kliniczne a. W zaawansowanych przypadkach pacjenci mogą trafiać do lecznicy z objawami wstrząsu hipowolemicznego lub septycznego (tj. gorączka, odwodnienie, niedociśnienie, zapaść). b. Jama brzuszna jest bolesna, napięta i ma zwiększony obrys – spowodowane jest 231

11

Rozdział 13 Stany nagłe układu nerwowego

I. OBJAWY KLINICZNE, ROZPOZNANIE A. Obraz kliniczny choroby zależy od umiejscowienia zmian w układzie nerwowym.

B. Następstwem zmian w mózgu są: ataki drgawkowe, zmiany w zachowaniu, nieustanne poruszanie się zwierzęcia po okręgu, ślepota, niedobory czuciowe oraz niewielkie zmiany w sposobie chodzenia. Objawy zmian ogniskowych występują po stronie przeciwnej do uszkodzenia.

C. Choroby móżdżku prowadzą do niezborności, hipermetrii, drżeń i niekiedy zaburzeń odruchu zagrożenia bez utraty wzroku i objawów przedsionkowych. Obserwuje się też szeroką postawę z prawidłowym napięciem mięśni i reakcjami postawnymi. Drżenia zamiarowe to zaburzenie pojawiające się, zanim zwierzę wykona zamierzoną czynność, np. pobierze pokarm lub wodę.

D. Zmiany w pniu mózgu prowadzą do zaburzeń odruchów nerwów czaszkowych, zaawansowanych zaburzeń chodu i postawy, a także zmian w stanie świadomości w przypadkach, gdy choroba obejmuje też elementy wstępującego, aktywującego układu siatkowatego. Zaburzenia występują zazwyczaj po tej samej stronie co uszkodzenie, jeśli znajduje się ono doogonowo od śródmózgowia (tab. 13.1).

E. Uszkodzenie rdzenia kręgowego wywołuje objawy zaburzeń górnego motoneuronu (np. wzmożone odruchy odcinkowe, tylnie od miejsca uszkodzenia) i dolnego motoneuronu (osłabienie lub brak odruchów oraz reakcji cofania w miejscu uszkodzenia), jeśli zmiany dotyczą zgrubienia szyjnego (C6–T2) lub lędźwiowo-krzyżowego (L4–S3). Zmiany jednostronne powodują jednostronne zaburzenia zlokalizowane po tej samej stronie.

F. Choroby nerwów obwodowych lub połączeń nerwowo-mięśniowych wywołują objawy uszkodzenia dolnego motoneuronu z zaburzeniami lub bez zaburzeń czucia.

294

G. Badanie danego obszaru w układzie nerwowym umożliwia dokładne zlokalizowanie zmian (tab. 13.2).

II. CZYNNOŚCI DIAGNOSTYCZNE I OBSERWACJA PACJENTA A. Dokładne badanie neurologiczne to podstawowe, najistotniejsze narzędzie diagnostyczne u pacjentów z objawami uszkodzenia układu nerwowego.

B. Informacje z wywiadu i ogólnego badania klinicznego są pomocne w rozpoznawaniu różnicowym i rozpoznawaniu chorób zlokalizowanych poza układem nerwowym.

C. Po rozpoznaniu i zlokalizowaniu miejsca występowania choroby układu nerwowego można przystąpić do dalszych badań.

D. Badanie radiologiczne bywa pomocne przy wykrywaniu chorób wewnątrzczaszkowych (wodogłowie, złamania czaszki itp.), ale jest zdecydowanie bardziej przydatne przy ocenie pacjenta z objawami uszkodzenia rdzenia kręgowego. Złamania lub zwichnięcia kręgosłupa odnotowuje się u pacjentów po urazach.

Zwężone lub klinowate przestrzenie międzykręgowe razem z wgłębieniem w powierzchniach stawowych kręgów wskazują na przepuklinę krążków międzykręgowych. Często trzeba pacjenta znieczulić ogólnie, aby w optymalny sposób ułożyć go do zdjęć rentgenowskich.

E. Mielografia polega na wprowadzeniu dodatniego środka cieniującego do przestrzeni podpajęczynówkowej rdzenia kręgowego w celu oceny przemieszczenia rdzenia kręgowego, ucisku na rdzeń kręgowy lub jego obrzęku (tab. 13.3).

Wskazaniem do tego badania jest także lokalizowanie zmian przed zabiegiem chirurgicznym. Zaleca się je również w sytuacjach, gdy zaburzenia neurologiczne wskazują na uszkodzenie innego

Stany nagłe układu nerwowego

Tabela 13.1. Nerwy czaszkowe Nerw czaszkowy

Funkcja

Zmiany w badaniu neurologicznym przy uszkodzeniu tego nerwu

I, węchowy

węch

niezdolność do zlokalizowania pokarmu po zasłonięciu oczu

III, okoruchowy

skurcz źrenic, ruchy gałek ocznych (dogrzbietowe, przyśrodkowe i dobrzuszne), unoszenie powiek

rozszerzenie lub asymetria źrenic; brak odruchu oczno-głowowego (oczopląsu fizjologicznego, tzw. oczy lalki) przy bocznych ruchach głowy; zez brzuszno-boczny

II, wzrokowy

IV, bloczkowy V, trójdzielny

wzrok

ustawienie oczu, unerwienie mięśnia skośnego górnego

część czuciowa – czucie w całej części twarzowej oraz na głowie część ruchowa – mięśnie żuciowe

VI, odwodzący VII, twarzowy VIII, przedsionkowo-ślimakowy

XI, dodatkowy

XII, podjęzykowy

rotacja gałek ocznych na stronę boczną, lepiej widoczna u kotów dzięki pionowo ustawionej źrenicy

brak reakcji po zadziałaniu bodźca na małżowinę uszną, błonę śluzową jamy nosowej, przyśrodkowy kąt oka lub rogówkę (nerw twarzowy odpowiada za część ruchową tych odruchów) zaniki/asymetria mięśni skroniowych; niezdolność do żucia pokarmu lub zamknięcia jamy ustnej (przy obustronnym uszkodzeniu)

zez w stronę przyśrodkową ustawienie gałek ocznych, unerwienie mięśnia prostego bocznego / mięśnia cofacza gałki ocznej mimika twarzy

ruch gałek ocznych / równowaga (część przedsionkowa), słuch (część ślimakowa)

IX, językowo-gardłowy unerwienie czuciowe i ruchowe gardła X, błędny

brak reakcji na zagrożenie; brak zdolności do omijania przeszkód, zwierzę nie podąża wzrokiem za opadającym kłębkiem waty

unerwienie czuciowe i ruchowe gardła, oddaje włókna przywspółczulne do narządów trzewnych

opadnięcie mięśni twarzy, brak odruchu mrugania (nerw trójdzielny odpowiada za część czuciową tego odruchu)

oczopląs, przechylenie głowy, niezborność (część przedsionkowa); brak reakcji na hałas, ujemny wynik badania potencjałów wywołanych z pnia mózgu (nerw ślimakowy) brak odruchu krztuszenia; niezdolność do połykania pokarmu (dysfagia) brak odruchu krztuszenia; niezdolność do połykania pokarmu (dysfagia)

unerwienie ruchowe mięśni szyi zaniki mięśni szyi/ramion i ramion unerwienie ruchowe języka

zanik lub asymetria mięśni języka

295

13

Dodatek H

toksykologia ASPCA National Animal Poison Control Center (Narodowy Ośrodek ds. Zatruć u Zwierząt w Stanach Zjednoczonych) Informacja dotycząca zatruciami roślinami trującymi: na stronie internetowej ASPCA National Animal Poison Control (www.apcc.aspca.org)

dostępny jest alfabetyczny spis wszystkich nazw zwyczajowych trujących i nietrujących roślin.

Lista ta zawiera: nazwę naukową rośliny i substancji toksycznej, która się w niej znajduje, opis objawów klinicznych zatrucia oraz, w wybranych przypadkach, także zdjęcie rośliny.

Tabela H.1. Substancje trujące oraz odtrutki działające ogólnoustrojowo – dawki i metody leczenia Substancja trująca

Odtrutka działająca ogólnoustrojowo

Dawka i sposób leczenia

Acetaminofen

N-acetylocysteina (Mucomyst, Apothecon)

dawka wysycająca 150 mg/kg p.o. lub i.v., a następnie 50 mg/kg co 4 godz. podawanych jako17–20 dodatkowych dawek

Arsen, rtęć i inne metale ciężkie (z wyjątkiem kadmu, ołowiu, srebra, selenu i talu)

dimerkaprol (BAL, Hynson, Wescott & Dunning)

10% roztwór w oleju, małym zwierzętom podaje się 2,5–5,0 mg/kg i.m. co 6 godz. przez 2 dni, a następnie co 12 godz. przez kolejnych 10 dni, aż do wyleczenia (uwaga: w przypadku ostrego, poważnego zatrucia dawkę 5 mg/kg należy zastosować jedynie pierwszego dnia)

Atropina, alkaloid belladonna

salicylan fisostigminy

Amfetamina

Barbiturany

chloropromazyna

β-penicylamina (Cuprimine, Merck) doksapram

Bromki

chlorki (sodu lub sole amonu)

Cholekalcyferol

kalcytonina (Calcimar, Rhöne-Poulenc Roter)

Tlenek węgla

Substancje o działaniu cholinergicznym Inhibitory cholinoesterazy

512

tlen

1 mg/kg i.m. lub i.v., należy zastosować jedynie połowę dawki, substancja ta w przypadku podania barbituranów zmniejsza pobudzenie

przeznaczona do leczenia przewlekłych zatruć ołowiem, obecnie wydaje się coraz bardziej obiecującym lekiem, nie opracowano dawek dla zwierząt, należy podawać 3–4 mg/kg co 6 godz.

0,1–0,6 mg/kg (nie stosować neostygminy)

roztwór 2%, małym zwierzętom podawać 3–5 mg/kg tylko i.v.

(0,14–0,25 ml/kg), a w razie konieczności powtórzyć podanie (uwaga: powyższy schemat odnosi się tylko do przypadków, w których stwierdza się łagodną depresję; u zwierząt z poważniejszą depresją oddechową, zastosowanie wentylacji mechanicznej i tlenoterapii jest koniecznością) 0,5–1,0 g p.o. raz dziennie przez kilka dni, zwiększa wydzielanie czysty tlen podawany pod normalnym lub wysokim ciśnieniem, sztuczne oddychanie, przetoczenie krwi 4 j.m./kg s.c. lub i.m. co 8–12 godz.

siarczan atropiny

0,02–0,04 mg/kg w zależności od potrzeb

siarczan atropiny

0,2 mg/kg, należy powtórzyć w zależności od potrzeb w celu atropinizacji; w pierwszej kolejności należy leczyć sinicę (jeśli występuje); hamuje jedynie efekty pobudzenia receptora muskarynowego; aby osiągnąć długotrwały efekt, można wstrzyknąć atropinę w postaci zawiesiny w oleju. Należy unikać przedawkowania atropiny!

Toksykologia

Tabela H.1. Substancje trujące oraz odtrutki działające ogólnoustrojowo – dawki i metody leczenia (cd.)

Substancja trująca

Odtrutka działająca ogólnoustrojowo

Dawka i sposób leczenia

Środki cholinergiczne i inhibitory cholinoesterazy (związki fosforoorganiczne, niektóre związki karbaminianowe, ale nie: karbaryl, morfina, sukcynylcholina lub karbampiloksyma)

chlorek pralidoksymu (2-PAM)

roztwór 5%; 20–50 mg/kg i.m. lub w powolnej iniekcji dożylnej (0,2–1,0 mg/kg, dawka maksymalna wynosi 500 mg/min), podanie należy powtórzyć w razie konieczności; 2-PAM zmniejsza nasilenie objawów nikotynowych i prowadzi do odtworzenia cholinoesterazy; przeciwwskazane jest równoczesne stosowanie leków i środków uspokajających, będących pochodnymi fenotiazyny

zob. Arsen

Antykoagulanty będące pochodnymi kumaryny

β-penicylamina (Cuprimine)

witamina K1 (AcqaMEPHYTON, 5 mg kapsułki lub zawiesina 1% , Merck)

podawać 3–5 mg/kg dziennie s.c. lub p.o. z wilgotną karmą puszkową, leczenie należy stosować przez 7 dni w przypadku środków z grupy warfaryny, a 21–30 dni w przypadku rodentycydów należących do antykoagulantów drugiej generacji; podawanie leków drogą doustną jest skuteczniejsze niż leczenie parenteralne

metylosiarczan neostygminy

roztwór 1 : 5000 lub 1 : 2000 (1 ml = 0,2 lub 0,5 mg/ml): dawka wynosi 0,005 mg/5 kg s.c., następnie należy podać atropinę w iniekcji dożylnej (0,04 mg/kg)

methemoglobina (powstaje z wykorzystaniem azotynu sodu)

roztwór 1% azotynu sodu, dawkowanie: 16 mg/kg i.v. (1,6 ml/kg)

chlorek potasu

psy: 0,5–2 g p.o. w dawkach podzielonych; w poważnych przypadkach zatrucia można podawać roztwór wodny w powolnym wlewie dożylnym (bardzo ważna jest jednoczesna obserwacja zapisu EKG)

Miedź

Kurara

Cyjanek

krew pełna, osocze lub osocze świeżo mrożone

chlorek edrofonium (Tensilon, Roche), wspomaganie oddechu tiosiarczan sodu

Glikozydy naparstnicy, oleander, jad ropuchy z rodzaju Bufo

difenhyldatontoina propranolol (betabloker) siarczan atropiny

przetoczenie krwi: 10–25 ml/kg w zależności od potrzeb

roztwór 1%: podać 0,05–1,0 mg/kg i.v.

po podaniu azotynu sodu stosuje się 20% roztwór tiosiarczanu sodu w dawce 30–40 mg/kg (0,15–0,2 ml/kg) i.v.; jeżeli leczenie powtarza się, należy zastosować jedynie tiosiarczan sodu (uwaga: obydwie wymienione substancje mogą być podawane jednocześnie tylko według poniższej zasady: 0,5 ml/kg mieszaniny składającej się z 10 g azotynu sodu, 15 g tiosiarczanu sodu rozpuszczonych w wodzie q.s. do 250 ml; podanie można powtórzyć tylko raz; jeżeli niezbędne jest dalsze leczenie podaje się jedynie 20% roztwór tiosiarczanu w dawce 0,2 ml/kg)

25 mg/min i.v. do czasu opanowania niemiarowości komorowych

0,5–1,0 mg/kg i.v. lub i.m. w zależności od potrzeby, w celu opanowania niemiarowości komorowych (bardzo ważna jest jednoczesna obserwacja zapisu EKG)

0,02–0,04 mg/kg zgodnie z potrzebą w celu zablokowania receptorów cholinergicznych i opanowania niemiarowości komorowych

513

Dodatki

Nazwa leku

Działanie i wskazania do stosowania

Działania uboczne i środki ostrożności

Dawkowanie

Pentoksyfilina (Trental) tabletki 400 mg

metyloksantyna; pentoksyfilina stosowana jest głównie jako środek reologiczny u ludzi (zwiększa przepływ krwi przez naczynia o wąskim świetle), może mieć działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie syntezy cytokiny; u psów stosowana w leczeniu niektórych chorób skóry (zapalenie skóry w wyniku grzybicy) i zapalenia naczyń

może powodować podobne objawy jak inne metyloksantyny (zob.

Teofilina); u ludzi opisano mdłości, wymioty; przełamana tabletka jest niesmaczna dla kotów

psy: w dermatologii – 10 mg/kg co 12 godz. p.o. w innych przypadkach – 10 mg/kg co 8–12 godz. p.o., 400 mg/psa jest dawką wystarczającą u większości zwierząt koty: 1/4 tabletki 400 mg (100 mg) co 8–12 godz. p.o.

podobne środki ostrożności jak w przypadku innych penicylin iniekcyjnych (zob. Ampicylina)

40 mg/kg i.v. lub i.m. co 6 godz.

bardzo bezpieczny u wszystkich gatunków

44–66 mg/kg p.o. podawany w pojedynczej dawce

rak z komórek przejściowych u psów

owrzodzenia przewodu pokarmowego

psy: 0,3 mg/kg co 24–48 godz.

środek przeciwnowotworowy, obniża poziom wapnia, może oddziaływać bezpośrednio na osteoklasty, powodując zmniejszenie stężenia wapnia; stosowany w leczeniu raka i hiperkalcemii

obserwowano hipokaliemię i toksyczne działanie na przewód pokarmowy; może prowadzić do nadmiernych krwawień

psy: przeciwnowotworowo – 25–30 µg/kg/dzień i.v. (w powolnej infuzji) przez 8–10 dni w leczeniu hiperkalcemii – 25 µg/kg/dzień i.v. (w powolnej infuzji) podawane w ciągu 4 godz.

Piperacylina (Piperacil) fiolki 2, 3, 4 i 40 g do przygotowania roztworu do iniekcji

Piperazyna (wiele) proszek 860 mg kapsułki 140 mg zawiesina doustna 170, 340 i 800 mg/ ml

Piroksykam kapsułki 10 lub 20 mg

Plikamycyna (dawna nazwa to mitramycyna) (Mithracin) roztwór do iniekcji 2,5 µg

562

antybiotyk β-laktamowy należący do klasy acylureidopenicylin, podobny do innych penicylin poza tym, że wykazuje dużą aktywności przeciwko Pseudomonas aeruginosa, cechuje się również dobrą aktywnością przeciwko paciorkowcom

środek przeciwpasożytniczy, blokuje przewodnictwo nerwowo-mięśniowe u pasożyta poprzez zahamowanie neutrotransmitera, powodując paraliż ciała robaka; stosowany głównie w leczeniu inwazji pasożytów jelitowych

Receptariusz

Nazwa leku

Działanie i wskazania do stosowania

Działania uboczne i środki ostrożności

Dawkowanie

Polisiarczanowy glikozaminoglikan (PSGAG) (Adequatan Canine) roztwór do iniekcji 1000 mg/ml

dużocząsteczkowe składniki podobne do prawidłowych składowych zdrowych stawów, chondroprotekcyjne, hamują enzymy mogące niszczyć chrząstkę stawową, stosowane głównie w leczeniu i zapobieganiu chorobie stawów

działania niepożądane występują rzadko, możliwe są reakcje uczuleniowe, PSGAG ma działanie podobne do heparyny i może nasilać krwawienia u niektórych zwierząt

4,4 mg/kg i.m. 3 razy na tydzień, podawać do 4 tygodni

działania niepożądane związane są z wysokimi poziomami bromku, do objawów działania toksycznego na CUN należą: posmutnienie, osłabienie, niezborność; należy rozważyć zastosowanie bromku sodu u pacjentów z niedoczynnością kory nadnerczy

psy i koty: 30–40 mg/kg co 24 godz. p.o.; jeśli lek jest stosowany bez fenobarbitalu, niezbędne mogą być wyższe dawki, wynoszące do 40–50 mg/kg, dawkę koryguje się na podstawie stężenia leku w surowicy, podawano dawki wysycające 400 mg/kg podzielone na 3 dni

toksyczność wynikająca z wysokiego stężenia potasu może być niebezpieczna dla życia, hiperkaliemia działa toksycznie na układ sercowo-naczyniowy (rzadkoskurcz i zatrzymanie akcji serca) i prowadzi do osłabienia mięśniowego, doustne uzupełnianie potasu może powodować mdłości i podrażnienie żołądka, nie należy przekraczać prędkości 0,5 mEq/kg/godz. i.v.

0,5 mEq potasu/kg/dzień lub dodać 1–40 mEq/500 ml płynów, zależnie od stężenia potasu w surowicy pacjenta

Potasu bromek (KBr) (brak postaci komercyjnie dostępnej, ale może być przygotowany przez farmaceutę)

lek przeciwdrgawkowy; bromek stosowany jest zazwyczaj wspólnie z fenobarbitalem; należy kontrolować stężenie bromku w surowicy i odpowiednio korygować dawkę; poziom bromku w surowicy skuteczny terapeutycznie wynosi 1–2 mg/ml (100–200 mg/dl), jednak jeśli stosowany jest samodzielnie (bez fenobarbitalu), wymagane są wyższe stężenia (2–4 mg/ ml); dieta bogata w chlorki będzie skracała czas półtrwania leku i wymagała użycia wyższej dawki

Potasu chlorek (generyczny) roztwór do iniekcji 2 mEq/ml

źródło potasu; stosowany w leczeniu hipokaliemii, zwykle dodawany do płynów we wlewach kroplowych

Potasu cytrynian (generyczny, Urocit-K) tabletki 5 mEq

jak w przypadku chlorku potasu alkalizuje mocz i może zwiększać w nim stężenie kwasu cytrynowego, stosowany w leczeniu kamicy moczowej związanej w obecnością szczawianów wapnia, podawany także w kanalikowej kwasicy nerkowej

2,2 mEq/100 kcal energii/ dzień p.o. lub 40–75 mg/kg co 12 godz. p.o.

563

Podręcznik stanów nagłych...

Podręcznik stanów nagłych oraz intensywnej opieki medycznej u małych zwierząt to nowoczesne opracowanie z dziedziny intensywnej terapii i opieki nad pacjentami w stanie krytycznym, przygotowane przez wybitnych naukowców i klinicystów.

W pierwszej części książki zostały omówione wszystkie działania z zakresu intensywnej terapii, wyposażenie specjalistycznego oddziału ratunkowego, zestaw niezbędnych leków, odżywianie pacjentów w stanach krytycznych i płynoterapia.

Z kolei w drugiej przedstawiono specyficzne schematy postępowania, korzystając z opisu w układzie narządowo-układowym. Wszystkie informacje zostały uporządkowane w niezwykle przejrzysty i praktyczny sposób, co umożliwia szybkie odnalezienie interesujących zagadnień, a nawet pozwala na przygotowanie wzorców postępowania, które powinny znaleźć się w widocznym miejscu w każdej klinice weterynaryjnej zajmującej się stanami nagłymi.

To książka dla wszystkich studentów medycyny weterynaryjnej i dla każdego lekarza praktyka – specjalisty chorób małych zwierząt. prof. dr hab. Roman Lechowski

w w w.g a l a k t y k a .c o m.p l

ISBN 978-83-7579-217-1

9 7 8 8 3 7 5 7 9 2xiv 171