Przyroda i edukacja Wolna Szkoła Waldorfska

PRZYRODA I EDUKACJA WOLNA SZKOŁA WALDORFSKA

PROJEKTY EKOLOGICZNE Budowa uli

Domki dla owadów

Uprawa warzyw

Piękny ogród

WOLNA SZKOŁA WALDORFSKA

Zdjęcia: Piotr Młynarczyk, Grazyna Skalniak, Joanna Makijenko, Ewelina Sitarska

1

PRZYRODA I EDUKACJA

2

Szkoła i ogród GRAŻYNA SKALNIAK

W szkołach waldorfskich ogrodnictwo jest częścią cyklu edukacji od szkoły podstawowej do liceum.

Uczniowie

podejmują

współpracę

w

obrębie ogrodnictwa począwszy od planowanie upraw, pielęgnację roślin, a także prac z zakresu architektury

krajobrazu.

Przeżycie

przyrody

wszechstronnie kształci człowieka, pobudza i rozwija w nim różnorodne funkcje intelektualne, emocjonalne, normatywne i wartościujące. Las, park, ogród w naszej szkole stanowią idealne miejsce

organizowania

indywidualnych,

zespołowych,

zabaw,

gier

ruchowych,

a

także tło dla tworzenia i odbioru dzieł sztuki.

Dodatkowo praca z roślinami z uwzględnieniem cyklów przyrody, łączy - piękno, twórczość, dobroć w codziennych relacjach między dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. To w tej wzajemnej równowadze każdy człowiek odnajduje dopiero swą wolność, chociaż ograniczoną stosunkami między elementami przyrody i społeczeństwa. Środowisko przyrodnicze złożone jest z wielu obiektów i zjawisk różniących się cechami i relacjami, stanowi zatem idealny sposób na naukę

obserwacji,

eksperymentowania,

czy

rozwijania prac z zakresu zaangażowanej kultury proekologicznej. Wspólne doświadczenie piękna przyrody w edukacji szkolnej przekłada się na późniejsze innowacyjne planowanie i racjonalne wykorzystywanie zasobów przyrodniczych.

Dlatego tak ważne jest wzrastanie w harmonii z przyrodą, odczuwanie przynależności i zależności od naszego wspólnego środowiska.

BUDYNEK SZKOŁY

PRZYRODA I EDUKACJA

3

ULE WIELOKOMOROWE NA TERENIE SZKOŁY

UCZNIOWIE KLASY 6 WTAPIAJĄ PLASTRY WOSKOWE W RAMKI

PRZYRODA I EDUKACJA

4

Budowa ula PAWEŁ STOCZYŃSKI

Owady zapylające, wykorzystują wszystkie wolne przestrzenie, jakie im daje przyroda.

Przestrzenie mniejsze lub większe : otwory, pęknięcia, dziury czy opuszczone dziuple.

Opuszczone

dziuple

najczęściej

zajmują

pszczoły, ponieważ budują duże rodziny.

Od 20000 tyś w zimie do 60000tyś w sezonie letnim. Dawniej mówiło się na to „barć” Niestety drzewa się starzały, więc człowiek chcący uratować taką rodzinę odcinał część drzewa z zamieszkałą rodziną i stawiał na ziemi, dodając nogi i daszek, stawiając ich coraz więcej zrozumiał że pszczołom nie robi to różnicy, a dla niego samego stanowiło to prostszą obsługę i tak powstały pasieki.

Czy w drzewie, czy na poddaszu, czy we współczesnym ulu jedno się nie zmieniło, plastry pszczele zbudowane z wosku, które same produkują. Pszczoły budują je tak samo, są zbiorem komórek w kształcie sześciokąta.

W

komórkach

potrzebne

tych

do

jest

wszystko

przetrwania

co

rodziny.

Przechowują w nich pyłek, pierzge oraz miód, rodzą się w nich również młode pszczoły. Na plastrze pszczelim odbywa się również taniec pszczeli, którym pszczoły przekazują swoim siostrom

informacje

gdzie

znajdują

atrakcyjne w nektar kwiatowy rejony.

się

BUDOWA ULI

PRZYRODA I EDUKACJA

5

PRZYRODA I EDUKACJA

6

Domki dla owadów JAK MIESZKAJĄ OWADY?

Zapylacze

tworzą

wykorzystują

mniejsze

mniejsze

kolonie

i

przestrzenie

mieszkalne.

Szerszenie i ich kuzynki osy, swoje plastry budują z masy papierowej wytworzoną przez nie z cząsteczek próchniejącego drewna i śliny.

BUDOWA DOMKÓW DLA OWADÓW

Trzmiele znane potocznie jako bąki, budują bardziej siedliska z mchu, suchych listków czy siana. Takie siedliska znajdują się najczęściej w ziemi lub pod kamieniem lub konarami drzew.

Ich siedliska podzielone są na przestrzenie w jednej rodzą się młode, druga to spiżarnia z jedzeniem.

Jeszcze mniejsze przestrzenie zajmują tak zwane pszczoły samotnice, zalicza się do nich wiele

odmian.

Najbardziej

nam

znane

to

murarki. Ten gatunek wykorzystuje jeszcze inny budulec. Najlepiej czują się w otworach 8, 10 mm. Składając jajeczko gromadzi wokół niego pokarm po czym zamyka taką przestrzeń ścianą, która buduje z gliny i piasku mieszając ze śliną. Młode owady po urodzeniu maja zapewniony pokarm na jakiś czas, a potem bez problemu przegryzają taką ściankę aby wyjść na zewnątrz, aby dorosnąć i jak jej mama odnaleźć odpowiednie miejsce na dom. W ten sposób

przyroda

zatacza

koło

i

jeżeli

zbudujemy taki domek w naszym ogródku możemy to obserwować na własne oczy.

Klasa 7 pod opieką

pszczelarza zbudowała

domki dla owadów, które pozwalają przetrwać zimę różnym gatunkom.

Owady

zapylające

zwiększenia

przyczyniają

plonów

krzewów

się i

do

drzew

owocowych oraz innych upraw, są także naturalnymi

wrogami

mszyc,

mączlików,

komarów i innych uciążliwych bezkręgowców w naszych ogrodach

PRZYRODA I EDUKACJA

BUDOWA DOMU KL.3

7

PRZYRODA I EDUKACJA

8

Permakultura BEATA SMOŁAWSKA

Z nastaniem wiosny teren wokół szkoły napełnia się

życiem,

pięknem

i

radością.

Zakwita

brzoskwinia i rajska jabłoń. W trawie pojawiają się pierwsze wiosenne kwiaty, kwitną poziomki i truskawki. Dzieci „częstują się” pierwszymi listkami mięty i melisy. Uczniowie lubią bawić się w ziemi, przekopywać grządki, siać, sadzić, plewić, ale niekoniecznie chcą mieć spieczoną przez słońce szyję, obolałe plecy i pot spływający z czoła. Z pomocą

może

im

przyjść

permakultura.

Na

początku trzeba włożyć w ogród trochę pracy i wysiłku, jednak po kilku sezonach można już tylko czerpać z dobrodziejstw natury.

Permakultura to metoda, która zakłada, że nowo powstający ogród będzie jak najbardziej zbliżony do naturalnego ekosystemu. Ogród wymagający,

zdrowy,

jest mało

samowystarczalny,

ekologiczny i piękny. Wykorzystujemy w nim zachodzące w naturze procesy, dobroczynne działanie organizmów glebowych, których nie niszczymy przekopywaniem. Mikroflora glebowa zwiększa odporność roślin na choroby, odpowiada za

efektywniejsze

zaopatrzenie

w

składniki

odżywcze i substancje bioaktywne. Warto docenić resztki

organiczne,

stosować

uprawę

prowadzić

kompostownik,

współrzędną

roślin:

sadzić

rośliny lubiące przebywać w swoim towarzystwie, ponieważ pobudzają się wzajemnie do wzrostu oraz chronią przed szkodnikami. Warto łączyć różne

funkcje

w

jednej

przestrzeni:

ogród

warzywny nie musi być monotonny, pośród grządek warzywnych powinny rosnąć kwiaty, które przyciągają owady zapylające.

PRZYGOTOWANIE OGRODU

PRZYRODA I EDUKACJA

9

Z nastaniem wiosny teren wokół szkoły napełnia się

życiem,

pięknem

i

radością.

Zakwita

brzoskwinia i rajska jabłoń. W trawie pojawiają się pierwsze wiosenne kwiaty, kwitną poziomki i truskawki.

Dzieci

„częstują

się”

pierwszymi

listkami mięty i melisy. Uczniowie lubią bawić się w ziemi, przekopywać grządki, siać, sadzić, plewić, ale niekoniecznie chcą mieć spieczoną przez

słońce

szyję,

obolałe

plecy

i

pot

spływający z czoła. Z pomocą może przyjść permakultura. Na początku trzeba włożyć w ogród trochę pracy

i wysiłku, jednak po kilku

sezonach

już

można

tylko

czerpać

z

dobrodziejstw natury.

Permakultura to metoda, która zakłada, że nowo powstający ogród będzie jak najbardziej zbliżony do naturalnego ekosystemu. Ogród permakulturowy jest mało wymagający, zdrowy, samowystarczalny,

ekologiczny

i

piękny.

Wykorzystujemy zachodzące w naturze procesy na przykład dobroczynne działanie organizmów glebowych,

których

nie

niszczymy

przekopywaniem. Mikroflora glebowa zwiększa odporność roślin na choroby, odpowiada za efektywniejsze

zaopatrzenie

odżywcze

i

substancje

docenić

resztki

w

składniki

bioaktywne.

organiczne,

Warto

prowadzić

kompostownik, stosować uprawę współrzędną roślin : sadzić rośliny lubiące przebywać w swoim towarzystwie, ponieważ mają na siebie pozytywny wpływ, pobudzają się wzajemnie do wzrostu oraz chronią przed szkodnikami. Warto łączyć różne funkcje w jednej przestrzeni: ogród warzywny nie musi być monotonny, pośród grządek warzywnych powinny rosnąć kwiaty, które przyciągają owady zapylające.

PRZYGOTOWANIE OGRODU

PRZYRODA I EDUKACJA

10

Dziecko i przyroda EWELINA SITARSKA

W edukacji waldorfskiej przyświeca nam idea, by dziecko wzrastało w poczuciu połączenia z naturą, która ofiarowuje swoje zasoby, o którą dziecko dba i aby - osadzone w niej - czuło się jej integralną częścią: ja należę do świata przyrody, świat przyrody jest częścią mnie.

W przebiegu procesu edukacji i wychowania ważne jest nieustające odwoływanie się do świata

przyrody,

której

rozmaite

LEŚNE ŚRODY

aspekty

wykorzystać daje się w nauczaniu każdego przecież przedmiotu, ale nie poprzez sztucznie konstruowane sytuacje edukacyjne, w których dziecko przeprowadza symulacje rzeczywistych działań, natomiast poprzez bezpośredni kontakt i doświadczenie.

Istotne

jest

bowiem

naturalne

zanurzenie

dziecka w środowisku przyrodniczym. Dziecko wzmocnione

poprzez

realne

przeżycie

i

doświadczenie siebie w świecie jako podmiotu kształtuje

postawy

uwzględniające Dostrzega

i

sposoby

wieloobraz

działania

rzeczywistości.

jednocześnie

złożoność

przebiegających w niej procesów i głębokie piękno, czasem - niezwykle ulotne.

Biorąc pod uwagę tendencje do opracowywania rzeczywistości współczesnego pokolenia dzieci głównie

za

pomocą

analizy

wzrokowej

i

wzrokowo- słuchowej kontakt z naturą daje możliwość rozwijania nieświadomie pomijanych, bardziej

pierwotnych

zmysłów

oraz

propriocepcji. W świecie cyfryzacji, globalizacji i betonu inwestycja w kontakt dziecka z naturą jest dla niego podstawowym wyposażeniem na całą dalszą podróż poprzez życie.

SZTUKA W PLENERZE

ZABYTKI PRZYRODY

11

PARK ZABYTKOWY

12

Park zabytkowy ZDJĘCIA I INWENTARYZACJA ROŚLIN- JOANNA MAKIJENKO

Szkoła sąsiaduje z zespółem dworskim, gdzie do dziś zachował się dwór z XIX w. i fragmenty parku krajobrazowego o układzie kaligraficznym z 1890. Układ ścieżek był przewodnikiem po kolekcji zgromadzonych tu rzadkich drzew i krzewów. Rodzime gatunki przetykano egzotami (m.in.

niezwykły,

20-pienny

tulipanowiec,

wyrastający z jednego odziomka). W starannie wybranych punktach perspektywy ukazywały widoki sięgające Tatr. Dziś kiedy poruszamy się wśród drzew i krzewów zmierzając do szkoły lub spacerując w trakcie przerw wokół niej, warto bacznie przyglądać się ich kształtom, wielkościom, barwie, liściom czy kwiatom.

PLATAN - POMNIK PRZYRODY

Napotykamy tu pomniki przyrody o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, odznaczające

się

indywidualnymi

cechami,

okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych.

Warto patrząc na otaczającą nas przyrodę mieć na uwadze zróżnicowanie form ich budowy, przystosowanie do różnorodnych warunków środowiskowych właśnie

panujących

roślinność

znaczenie dla

ma

na

Ziemi.

To

fundamentalne

życia człowieka, to jej obecność

pozwala nam tworzyć kulturę.

TULIPANOWIEC - AMERYK

WYBRANE ROŚLINY DĄB SZYPUŁKOWY – QUERCUS ROBUR (EUROPA, AZJA ZACHODNIA)

ZAWILEC ZWYCZAJNY – ANEMONE NEMOROSA

13

WYBRANE ROŚLINY

GRUJECZNIK JAPOŃSKI – CERCIDIPHYLLUM JAPONICUM (CHINY, JAPONIA, EUROPA)

FORSYCJA POŚREDNIA – FORSYTHIA INTERMEDICA (EUROPA)

14

WYBRANE ROŚLINY

METASEKWOJA CHIŃSKA – METASEQUOIA GLYPTOSTROBOIDES (EUROPA I AZJA)

JAŁOWIEC CHIŃSKI – JUNIPERUS CHINENSIS (AZJA, EUROPA)

15

WYBRANE ROŚLINY

MODRZEW – LARIX (AZJA I EUROPA) CIS POSPOLITY

16

– TAXUS BACCATA (EUROPA, AZJA ZACHODNIA, AFRYKA PÓŁNOCNA)