Αποτύπωση Εκπαιδευτικών Συστημάτων σε Χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ), Ιςπανία, Ιταλία, Σουηδία, Φιλανδία

΢υντονιςτήσ Ζργου:

Βαρουτάσ Δημήτριοσ, Επίκουροσ Κακθγθτισ, ΕΚΡΑ

΢υγγραφική Ομάδα:

Κάργασ Αντϊνιοσ, Ερευνητήσ – Υποψήφιοσ Διδάκτωρ Κωςτάκοσ Κωνςταντίνοσ, Ερευνητήσ – Υποψήφιοσ Διδάκτωρ Νεοκοςμίδησ Ιωάννησ, Ερευνητήσ – Υποψήφιοσ Διδάκτωρ Ροκκάσ Θοδωρήσ, Ερευνητήσ – Υποψήφιοσ Διδάκτωρ

ΑΘΗΝΑ 2011

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΑ ΡΕ΢ΛΕΧΟΜΕΝΑ ............................................................................................................... 2 Α. ΑΝΤΛ Ρ΢ΟΛΟΓΟΥ ........................................................................................................ 4 Β. ΓΑΛΛΛΑ........................................................................................................................ 5 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτθ Γαλλία ................................................................... 5 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα .......................................................................... 6 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία ..................................................................... 8 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία ............................................................... 11 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία ............................................................. 13 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία .................................................................. 18 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία ........................................................................ 22 Γ. ΓΕ΢ΜΑΝΛΑ................................................................................................................. 24 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτθ Γερμανία ............................................................ 24 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα ........................................................................ 25 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτθ Γερμανία ............................................................... 27 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γερμανία ........................................................... 29 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γερμανία ........................................................ 31 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γερμανία ............................................................. 35 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτθ Γερμανία .................................................................... 39 Δ. ΘΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΛΛΕΛΟ (πλθν Σκωτίασ) ...................................................................... 40 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) .................... 40 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα ........................................................................ 42 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) ...................... 44 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) ................... 46 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) ................ 48 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) ..................... 53 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) ............................ 58 Ε. ΛΣΡΑΝΛΑ .................................................................................................................... 59 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτθν Λςπανία ............................................................. 59 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα ........................................................................ 60 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία ............................................................... 62

Σελίδα 2

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία ............................................................ 64 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία ......................................................... 66 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία .............................................................. 70 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία ..................................................................... 74 ΣΤ. ΛΤΑΛΛΑ ..................................................................................................................... 76 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτθν Λταλία ................................................................ 76 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα ........................................................................ 77 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία .................................................................. 79 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία............................................................... 80 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία ............................................................ 82 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία ................................................................. 88 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία........................................................................ 91 Η. ΣΟΥΘΔΛΑ ................................................................................................................... 92 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτθ Σουθδία .............................................................. 92 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα ........................................................................ 93 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτθ Σουθδία ................................................................ 94 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Σουθδία ............................................................. 95 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Σουθδία .......................................................... 97 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Σουθδία ............................................................. 100 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτθ Σουθδία .................................................................... 102 Θ. ΦΛΛΑΝΔΛΑ .............................................................................................................. 103 1. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ςτθ Φιλανδία .......................................................... 103 2. Σθμεία κλειδιά – Συμπεράςματα ...................................................................... 103 3. Ρροςχολικι εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία ............................................................ 106 4. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία ......................................................... 107 5. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία ...................................................... 110 6. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία ........................................................... 112 7. Δια βίου εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία .................................................................. 116 Κ. ΒΛΒΛΛΟΓ΢ΑΦΛΑ ....................................................................................................... 117 ΣΣ. Τα γραφόμενα αντανακλοφν προςωπικζσ απόψεισ των ςυγγραφζων με βάςη την την ζρευνα ςτην οποία προχϊρηςαν και τα ςτοιχεία τα οποία κατόρθωςαν να ςυγκεντρϊςουν. Σελίδα 3

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Α. ΑΝΣΙ ΠΡΟΛΟΓΟΤ Σκοπόσ τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι θ αποτφπωςθ των βαςικϊν ςθμείων των εκπαιδευτικϊν ςυςτθμάτων μίασ ςειράσ χωρϊν – μελϊν τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Στόχοσ ιταν θ αποτφπωςθ γενικϊν αρχϊν και αξιϊν που αυτά αντανακλοφν, αλλά και θ καταγραφι των ςτοιχείων εκείνων που τα διαφοροποιοφν από το ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα. Θ αρχι τθσ ζρευνασ ζγινε πάνω ςτθν παραδοχι πωσ τα ςυςτιματα εκπαίδευςθσ αντανακλοφν κουλτοφρεσ και ωσ ςυνζπεια δεν υπάρχουν «καλά» ι «κακά» εκπαιδευτικά ςυςτιματα, αλλά μόνο δομζσ που υλοποιοφν ι δεν υλοποιοφν τουσ εκάςτοτε εκνικοφσ ςτόχουσ ςτον τομζα τθσ παιδείασ. Ωσ εκ τοφτου δεν υπιρξε ςφγκριςθ με το ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα. Ζχοντασ αυτά κατά νου, ο αναγνϊςτθσ του παρόντοσ πονιματοσ κα πρζπει να δεχτεί πωσ θ «ςτείρα» υιοκζτθςθ πρακτικϊν ι αξιϊν που ζχουν βρει γόνιμθ εφαρμογι ςε άλλεσ χϊρεσ, δεν αποτελεί εγγφθςθ επιτυχίασ. Τα ςυςτιματα εκπαίδευςθσ των περιςςοτζρων χωρϊν διαμορφϊκθκαν ςταδιακά με τθν πάροδο των ετϊν και είχαν τθν ευκαιρία να εντοπίςουν αδυναμίεσ και να τισ βελτιϊςουν. Ρριν αλλάξει κανείσ τθν υπάρχουςα κατάςταςθ, ασ αναλογιςτεί πρϊτα: α) με ποιεσ αρχζσ και αξίεσ κζλει να δομείται το εκπαιδευτικό ςφςτθμα, β) πϊσ κα ικελε να είναι ςτθν ιδεατι του μορφι και γ) τα βιματα που πρζπει προοδευτικά να γίνουν για να φτάςει ςτο ιδεατό.

Σελίδα 4

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Β. ΓΑΛΛΙΑ 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτη Γαλλία

Θ εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία είναι υποχρεωτικι και δωρεάν από τθν θλικία των 6 και μζχρι τα 16 χρόνια. Το γαλλικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Ρροςχολικι εκπαίδευςθ (ecole maternelle), που είναι προαιρετικι (αν και ςχεδόν το 100% των παιδιϊν ςυμμετζχουν ςε αυτιν) και ξεκινά από τθν θλικία των τριϊν. Για τα παιδιά θλικίασ 2 ετϊν υπάρχουν ςχολεία φφλαξθσ, αλλά ςε περιοριςμζνο αρικμό κζςεων. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν οποία προχωράνε υποχρεωτικά όλα τα παιδιά θλικίασ 6 ετϊν και θ φοίτθςθ ςτθν οποία διαρκεί 5 ζτθ μζχρι τθν θλικία των 11 (ι ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ 12) ετϊν. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ διάρκειασ 7 ετϊν θ οποία χωρίηεται ςε: α) κατϊτερθ δευτεροβάκμια (college) διάρκειασ 4 ετϊν, που είναι υποχρεωτικι και δωρεάν για όλα τα παιδιά και ςτο τζλοσ τθσ οποίασ μπορεί ο μακθτισ να δϊςει εξετάςεισ για να λάβει το εκνικό δίπλωμα (brevet), το οποίο όμωσ δεν απαιτείται για τθν είςοδο ςτθν επόμενθ φάςθ εκπαίδευςθσ και β) ανϊτερθ δευτεροβάκμια (lycee) διάρκειασ 3 ετϊν θ οποία διακρίνεται ςτο πρϊτο ζτοσ (κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ) και ςτα επόμενα δφο ζτθ (που

Σελίδα 5

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ αντιςτοιχοφν ςε θλικιακά επίπεδα 17 και 18 ετϊν). Θ ανϊτερθ δευτεροβάκμια διακζτει ςχολεία γενικισ και επαγγελματικισ παιδείασ, που οδθγοφν ςτθ λιψθ αντίςτοιχου πτυχίου και ςτθν είςοδο ςε αντίςτοιχα ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, θ είςοδοσ ςτθν οποία βαςίηεται πάνω ςτο εκνικό πτυχίο (Baccalaureat ι Vocational Baccalaureat ι Certificat d’ aptitude proffessionnelle) και χωρίηεται ςε τριετι φοίτθςθ για τθ λιψθ πρϊτου πτυχίου, διετι φοίτθςθ για τθ λιψθ μεταπτυχιακοφ διπλϊματοσ και τριετι φοίτθςθ για τθ λιψθ διδακτορικοφ τίτλου. Διά βίου εκπαίδευςθ

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη από 3 μζχρι 6 ετϊν, με δυνατότθτα φφλαξθσ του παιδιοφ και πριν τθν θλικία των 3. Θ ςυμμετοχι του παιδιοφ είναι προαιρετικι αλλά ςχεδόν όλα τα παιδιά ςυμμετζχουν ςτθ προςχολικι εκπαίδευςθ. Τα ςθμαντικότερα χαρακτθριςτικά τθσ είναι αφενόσ θ προςπάκεια καλλιζργειασ των παιδιϊν ςε πλθκϊρα ηθτθμάτων και αφετζρου θ φπαρξθ δομθμζνου εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ από τθ μικρι αυτι θλικία με ξεκάκαρουσ ςτόχουσ. Αν και τα παιδιά δεν βακμολογοφνται, καλοφνται να αναπτφξουν κοινωνικά και μακθςιακά χαρακτθριςτικά και ουςιαςτικά θ προςχολικι εκπαίδευςθ αποτελεί προκάλαμο τθσ πρωτοβάκμιασ. Λδιαίτερθ ζμφαςθ δίνεται ςε ηθτιματα γλϊςςασ με επαρκι εκπαίδευςθ ςτα παιδιά. Στόχοσ είναι, με τθν ειςαγωγι ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, ο μακθτισ να είναι ζτοιμοσ να διδαχκεί και όχι να μάκει κανόνεσ διδαςκαλίασ ι να λάβει ειςαγωγικζσ γνϊςεισ. Τα βαςικά ζχουν ιδθ διδαχκεί ςτθν προςχολικι εκπαίδευςθ και κεωροφνται αυτονόθτα.

2. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 6 μζχρι και 11 ετϊν. Δόγμα τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι πωσ κανζνα παιδί δεν πρζπει να μζνει πίςω και για το λόγο αυτό δίνεται ζμφαςθ ςτθν ενιςχυτικι διδαςκαλία και ςτθν παροχι ςυμβουλευτικϊν υπθρεςιϊν ςε γονείσ και παιδί. Θ αξιολόγθςθ των παιδιϊν δε γίνεται ςτθ βάςθ ανταγωνιςμοφ αλλά ςτο επίπεδου το εάν αυτά ζχουν τα απαραίτθτα εφόδια και δεξιότθτεσ προκειμζνου να ςυνεχίςουν με επιτυχία ςτθν επόμενθ τάξθ. ΢όλοσ του δαςκάλου είναι να ενθμερϊνει το ςχολικό ςυμβοφλιο και τουσ γονείσ και από κοινοφ να λαμβάνονται αποφάςεισ. Το ςχολικό ςυμβοφλιο κρίνει αν ζνα παιδί κα προαχκεί ι όχι, ενϊ εάν οι γονείσ ζχουν αντίκετθ γνϊμθ, θ υπόκεςθ πθγαίνει ςε ςχολικό επικεωρθτι, αλλά τζτοιεσ περιπτϊςεισ είναι ελάχιςτεσ αφοφ το ςχολείο προςπακεί «να μθν μζνει πίςω κανζνα παιδί». Ουςιαςτικά το πρόγραμμα δομείται πάνω ςτο πρότυπο των ελάχιςτων προςόντων που πρζπει να αποκομίςουν όλοι οι μακθτζσ.

Σελίδα 6

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ 3. Θ Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 11 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 18. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, τθν κατϊτερθ (θλικία από 11 μζχρι 15) και τθν ανϊτερθ (θλικία 15 μζχρι 18 ετϊν).

4. Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςκοπό ζχει τθν παροχι βαςικϊν γνϊςεων ςτουσ μακθτζσ και ςτθν καλλιζργεια των επιμζρουσ κλίςεϊν τουσ. Θ ειςαγωγι ςτο επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ δε γίνεται με εξετάςεισ, αλλά αυτόματα, ενϊ όςοι μακθτζσ επικυμοφν, μποροφν να δϊςουν εξετάςεισ για να λάβουν το εκνικό δίπλωμα brevet.

5. Θ ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη παρζχει το πλαίςιο υπό το οποίο οι μακθτζσ καλοφνται να οριςτικοποιιςουν τθν επαγγελματικι τουσ κατεφκυνςθ. Θ ειςαγωγι γίνεται χωρίσ ειςαγωγικζσ εξετάςεισ, αλλά θ ςχολικι διεφκυνςθ του ςχολείου κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ, ςτο οποίο φοίτθςε ο μακθτισ, αποφαςίηει αν αυτόσ κα φοιτιςει ςε γενικό ι επαγγελματικό λφκειο. Σε περίπτωςθ διαφωνίασ των γονζων το κζμα αναπζμπεται ςτο ςχολικό επικεωρθτι. Στο πρϊτο ζτοσ φοίτθςθσ παρζχεται γενικι παιδεία και επαγγελματικόσ προςανατολιςμόσ, ενϊ ςτα τελευταία δφο χρόνια πραγματοποιείται ουςιαςτικι προετοιμαςία για τθ λιψθ του εκνικοφ πτυχίου (bacallaureat) ι και για τθν ειςαγωγι ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ (πανεπιςτθμιακι ι επαγγελματικι).

6. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη, χαρακτθρίηεται από τα πολλαπλά, δθμόςια και ιδιωτικά ιδρφματα που παρζχουν εκπαίδευςθ, αλλά και από τα πολλαπλά και διαφορετικά είδθ πτυχίων που παρζχουν, με ξεχωριςτά επαγγελματικά και ακαδθμαϊκά δικαιϊματα το κακζνα. Οι ςπουδζσ είναι χωριςμζνεσ ςε τρεισ κφκλουσ (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό), με τον πρϊτο κφκλο να διαρκεί 3 χρόνια (ι 2 χρόνια ςε επαγγελματικά ι τεχνικά πεδία), ο δεφτεροσ κφκλοσ 2 χρόνια και ο τρίτοσ κφκλοσ 3 με 4 χρόνια.

7. Θ ειςαγωγή ςτην τριτοβάθμια εκπαίδευςη δε γίνεται με εξετάςεισ ςε μεγάλο ποςοςτό, αλλά με τθν απόκτθςθ του εκνικοφ πτυχίου bacallaureat. Σε ςυγκεκριμζνεσ περιπτϊςεισ απαιτείται θ λιψθ εκνικοφ πτυχίου με εξειδίκευςθ (για παράδειγμα ςτισ τεχνολογίεσ), ενϊ ςε ελάχιςτεσ περιπτϊςεισ είναι αναγκαίεσ οι ειςαγωγικζσ εξετάςεισ. Το εκνικό πτυχίο αποτελεί πάντωσ το ιςχυρό χαρτί που ζχει ςτθ διάκεςι του ο μακθτισ μετά τθν ολοκλιρωςθ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ του.

8. Γενικό γνϊριςμα τθσ εκπαίδευςθσ ςτθ Γαλλία είναι θ ζντονθ επικυμία εκ μζρουσ τθσ πολιτείασ «να μθν μζνει κανείσ μακθτισ – φοιτθτισ πίςω». Με βάςθ τθν αρχι αυτι φαίνεται να δομείται ο χαρακτιρασ τθσ εκπαίδευςθσ. Στουσ μακθτζσ και φοιτθτζσ παρζχεται ςυμβουλευτικι, ενϊ το εκπαιδευτικό ςφςτθμα φαίνεται να δομείται πάνω ςτθν αρχι του ότι όλοι οι μακθτζσ πρζπει να λάβουν ζνα ελάχιςτο επίπεδο εκπαίδευςθσ, που είναι απαραίτθτο για τθ μελλοντικι τουσ πορεία. Εκνικόσ ςτόχοσ εξάλλου αποτελεί θ μείωςθ του αρικμοφ τω φοιτθτϊν που δεν ολοκλθρϊνουν τισ ςπουδζσ τουσ. Αυτό που καμία επίςθμθ

Σελίδα 7

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ μελζτθ δεν αναφζρει είναι πωσ πολλοί ςτοχαςτζσ, ερευνθτζσ και διανοοφμενοι κατθγοροφν το γαλλικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα πωσ ουςιαςτικά ζχει καταλιξει να πράττει ακριβϊσ το ανάποδο από αυτό που ευαγγζλεται. Θ προςπάκεια να μθν μείνει κανείσ πίςω, ζχει μεταβλθκεί ςτθν παροχι ενόσ ελάχιςτου διαςφαλιςμζνου επιπζδου γνϊςεων ςε μεγάλεσ μάηεσ μακθτϊν, με αποτζλεςμα να δθμιουργοφνται φαινόμενα «ελίτ» ςτθν εκπαίδευςθ. Θ αρχι τθσ αριςτείασ ζχει κατθγορθκεί ότι υποκρφπτει κοινωνικζσ ανιςότθτεσ.

9. ΢ημαντικό ςτοιχείο αποτελεί το γεγονόσ πωσ θ αντίςτοιχθ ςχολι δθμόςιασ διοίκθςθσ ςτο γαλλικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα δεν απαιτεί τθν φπαρξθ πανεπιςτθμιακοφ προπτυχιακοφ τίτλου, αλλά απαιτεί απλά τθν προετοιμαςία ςε ειδικά ιδρφματα. Δεν αποτελεί δθλαδι επαγγελματικι προοπτικι αλλά και εκπαιδευτικι, αφοφ επί τθσ ουςίασ οι υποψιφιοι επιλζγουν να ςπουδάςουν το αντικείμενο τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ, ενϊ ακόμα και θ ολοκλιρωςθ τθσ προετοιμαςίασ παρζχει πιςτοποιθτικό απόκτθςθσ γνϊςεων, ακόμα και αν ο υποψιφιοσ αποτφχει ςτισ ειςαγωγικζσ εξετάςεισ.

10. Το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ αξιοποιεί ςε μεγάλο βακμό τισ μικρομεςαίεσ επιχειριςεισ που δραςτθριοποιοφνται ςτθ γαλλικι επικράτεια, προκειμζνου να παρζχει επαγγελματικι κατάρτιςθ, πζραν τθσ κεωρθτικισ εκπαίδευςθσ ςτουσ μακθτζσ. Χιλιάδεσ ιδιωτικζσ επιχειριςεισ, οργανιςμοί του ευρφτερου δθμοςίου τομζα και μθ κερδοςκοπικοί οργανιςμοί ςυνεργάηονται με τα εκπαιδευτικά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ για τον ςκοπό αυτό. Θ γενικότερθ αίςκθςθ που αφινει όμωσ το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ είναι πωσ οι επιχειριςεισ αποτελοφν ςυμπλθρωματικό ςτοιχείο ςτο ςφςτθμα, πωσ δεν κεωροφνται «κοινωνικόσ εταίροσ» ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία και πωσ δεν επιδροφν μζςω των επιμελθτθρίων και των φορζων τουσ ςτθ διαμόρφωςθ εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων που μπορεί να ζχει ανάγκθ θ αγορά.

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτη Γαλλία

Θ προςχολικι εκπαίδευςθ ξεκινά επίςθμα ςτθν θλικία των 3 ετϊν, κατά τθν οποία τα παιδιά γράφονται ςε προαιρετικι βάςθ ςτα αντίςτοιχα ςχολεία (ecole maternelle). Στα ςχολεία αυτά μποροφν να εγγραφοφν και παιδιά 2 ετϊν εάν υπάρχουν διακζςιμεσ κζςεισ ι διαφορετικά μποροφν να ενταχκοφν ςε ςχολεία Σελίδα 8

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ φφλαξθσ. Αν και θ προςχολικι εκπαίδευςθ είναι προαιρετικι, ζχει παρατθρθκεί πωσ ςχεδόν όλα τα παιδιά εντάςςονται ςε αυτιν. Τα κφρια χαρακτθριςτικά των ςχολείων προςχολικισ εκπαίδευςθσ είναι: Ανικουν ςτο δθμόςιο τομζα και ςτθν αρμοδιότθτα του αντιςτοίχου υπουργείου, ϊςτε να διαςφαλίηεται θ φπαρξι τθσ ςε όλθ τθν επικράτεια, παρόμοιοσ τρόποσ λειτουργίασ και κοινοί εκπαιδευτικοί ςτόχοι. Κεωρείται ενδογενζσ ςτοιχείο τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ και για το λόγο αυτό αν και προαιρετικι θ εκπαίδευςθ, δίνεται μεγάλθ βαρφτθτα και κζτονται ςυγκεκριμζνοι εκπαιδευτικοί ςτόχοι από το υπουργείο. Στελεχϊνεται από εκπαιδευτικοφσ με κατάρτιςθ αντίςτοιχθ αυτϊν που μετζχουν ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ διαμορφϊνεται και βάςει των αναγκϊν και ςτόχων τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, ϊςτε να υπάρχει λειτουργικι και εκπαιδευτικι ςυνζχεια και ςυνζπεια. Αν και προαιρετικι, θ προςχολικι εκπαίδευςθ είναι δωρεάν και κεωρείται κοινωνικι κρατικι παροχι. Στόχοσ τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ είναι θ κοινωνικι ενςωμάτωςθ του παιδιοφ αλλά και θ προετοιμαςία του ϊςτε να μπορζςει να ανταποκρικεί τθσ απαιτιςεισ των δφο πρϊτων ετϊν τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Μεγάλθ ζμφαςθ δίνεται ςε ηθτιματα χριςθσ τθσ γλϊςςασ και κατανόθςθσ, ενϊ θ εκπαιδευτικι διαδικαςία περιλαμβάνει κυρίωσ παιχνίδια και δραςτθριότθτεσ που προςφζρουν ερεκίςματα ςτα παιδιά. Ο διαχωριςμόσ των παιδιϊν και θ κατανομι τθσ ςε τάξεισ γίνεται πρωτίςτωσ με θλικιακά κριτιρια, χωρίηοντασ τα παιδιά ςε τρεισ ομάδεσ: α) θ μικρι ομάδα περιλαμβάνει παιδιά μζχρι 4 ετϊν, β) θ μεςαία ομάδα περιλαμβάνει παιδιά από 4 ζωσ και 5 ετϊν, ενϊ θ γ) μεγάλθ ομάδα περιλαμβάνει παιδιά από 5 μζχρι 6 ετϊν και ςτα οποία γίνεται πιο ζντονθ προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Ρζραν των θλικιακϊν κριτθρίων ζνα παιδί μπορεί να τοποκετθκεί ςε διαφορετικι ομάδα από τθν θλικία του αν κρικεί πωσ αυτό είναι απαραίτθτο για τθν ορκι πνευματικι και κοινωνικι του ανάπτυξθ, κακϊσ και για τθν απόκτθςθ των απαραίτθτων δεξιοτιτων και ερεκιςμάτων. Θ προςχολικι εκπαίδευςθ γίνεται ςε χρονικό διάςτθμα 24 ωρϊν τθν εβδομάδα, με ανϊτερο όριο τθσ 6 ϊρεσ ςε μία θμζρα. Το πρόγραμμα δεν είναι αυςτθρά διαμορφωμζνο, αλλά ο δάςκαλοσ ελεφκερα επιλζγει τθσ θμεριςιεσ δραςτθριότθτεσ ανάλογα με τθσ ανάγκεσ και τθσ ικανότθτεσ των παιδιϊν, με απϊτερο ςτόχο τθν εκπλιρωςθ των εκπαιδευτικϊν ςτόχων. Ωσ κομμάτι τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ

Σελίδα 9

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ζχει ενςωματωκεί θ παροχι δίωρθσ εξατομικευμζνθσ υποςτιριξθσ για κάκε παιδί με βάςθ τα ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά και τθσ κλίςεισ του και πάντα κατόπιν εγκρίςεωσ των γονζων του. Θ εκπαίδευςθ ςε ηθτιματα γλϊςςασ ζχει πρωτεφουςα κζςθ ςτθν προςχολικι εκπαίδευςθ με τα παιδιά να χωρίηονται ςε μικρότερεσ ομάδεσ των 5 ι 6 ατόμων ϊςτε να είναι πιο αποδοτικι θ διδαςκαλία. Θ προςχολικι εκπαίδευςθ περιλαμβάνει ηθτιματα τθσ: Κατανόηςη τησ γλϊςςασ, μζςω ερωταπαντιςεων, ονοματοδοςίασ αντικειμζνων, ενεργειϊν και ιδιοτιτων, ανάπτυξθ ικανότθτασ περιγραφισ, αφιγθςθ προςωπικϊν ιςτοριϊν, ζκφραςθ προςωπικϊν απόψεων. Ανακάλυψη τησ γραπτήσ γλϊςςασ, αναγνϊριςθ και γραφι των γραμμάτων του αλφαβιτου, αναγνϊριςθ βαςικϊν λζξεων, αντιςτοίχθςθ ιχων και γραμμάτων, γραφι απλϊν λζξεων, γραφι του ονόματοσ και άλλα. Κοινωνικοποίηςη, ςεβαςμόσ των άλλων, ςεβαςμόσ των κανόνων του ςχολείου, ανάπτυξθ κανόνων αλλθλοβοικειασ και ςυνεργαςίασ, μάκθςθ του να ηθτάσ βοικεια, ανάπτυξθ αυτοεκτίμθςθσ, αναγνϊριςθ των ενθλίκων και του ρόλου τθσ, ανάλθψθ πρωτοβουλιϊν ςε επίπεδο κάλυψθσ προςωπικϊν αναγκϊν, ανάπτυξθ τθσ ζκφραςθσ. Ανακάλυψη του εαυτοφ και του ςϊματοσ, ζκφραςθ μζςω γλϊςςασ και ςϊματοσ ςυναιςκθμάτων, εφρεςθ ρυκμοφ και κινθςιολογίασ, πειραματιςμόσ πάνω τθσ δυνατότθτεσ του ανκρωπίνου ςϊματοσ, επιβολι κανόνων ωσ τθσ τθσ κοινωνικά αποδεκτζσ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ και άλλα. Ανακαλφπτοντασ τον κόςμο, επαφι με χλωρίδα και πανίδα, ονοματοδοςία μελϊν του ανκρωπίνου ςϊματοσ, των αιςκιςεων και λειτουργιϊν, κανόνεσ υγιεινισ, αναγνϊριςθ θμερομθνιϊν και ςθμαντικϊν θμερϊν του χρόνου, αναγνϊριςθ ςχθμάτων τθσ κφκλοι, τετράγωνα και τρίγωνα, γνϊςθ μζτρθςθσ μζχρι το 30, αντιςτοίχθςθ ονομάτων με πρόςωπα, κατανόθςθ τθσ ζννοιασ του χρόνου και των διαςτάςεων του χϊρου και άλλα. Αντίληψη, αίςθηςη, φανταςία και δημιουργία, κατανόθςθ χριςθσ των αντικειμζνων, καλλιτεχνικι ζκφραςθ, αποςτικιςθ τραγουδιϊν και ποιθμάτων και άλλα. Θ αξιολόγθςθ των παιδιϊν ςκοπό δεν ζχει τθ βακμολόγθςι τθσ, αλλά τθν ενθμζρωςθ των γονζων για τθν πρόοδό τθσ, τθ δυνατότθτά τθσ να κατανοοφν και να ενςωματϊνουν γνϊςθ, κακϊσ και για τθσ ιδιαίτερεσ κλίςεισ και δεξιοτεχνίεσ τθσ. Τα ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά κάκε παιδιοφ, κακϊσ και μία ςφντομθ περιγραφι τθσ εκπαίδευςθσ που ζλαβε, περιγράφονται ςε ειδικό βιβλίο για όλα τα παιδιά.

Σελίδα 10

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Γαλλία

Θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ χωρίηεται νοθτά ςε δφο κφκλουσ. Στον πρϊτο κφκλο, που διαρκεί τα δφο πρϊτα ζτθ φοίτθςθσ, οι μακθτζσ λαμβάνουν βαςικζσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ (ομιλία, ανάγνωςθ, γραφι και μζτρθςθ) και ςτο δεφτερο κφκλο που διαρκεί τρία χρόνια και ςκοπό ζχει τθν ανάπτυξθ ειδικότερων δεξιοτιτων και των νοθτικϊν διαδικαςιϊν των μακθτϊν. Το ςχολείο τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ αποτελεί ζνα χωνευτιρι ίςων ευκαιριϊν, ανάπτυξθσ κοινισ κουλτοφρασ και ανάπτυξθσ προςωπικϊν δεξιοτιτων και κοινωνικϊν χαρακτθριςτικϊν. Θ ειςαγωγι ςτα ςχολεία πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ γίνεται ελεφκερα βάςει τθσ γεωγραφικισ τοποκεςίασ κατοικίασ τθσ οικογζνειασ. Οι γονείσ ζχουν το δικαίωμα να αιτθκοφν τθ μεταφορά του παιδιοφ τουσ ςε άλλο ςχολείο εντόσ τθσ επικράτειασ του διμου ςτον οποίο κατοικοφν, αρκεί να αιτιολογιςουν επαρκϊσ το αίτθμα τουσ και να υπάρχουν ελεφκερεσ κζςεισ ςτο ςχολείο που προτείνουν. Ειδικι μζριμνα λαμβάνεται για τα παιδιά με ειδικζσ ανάγκεσ ϊςτε να φοιτοφν ςε ειδικά ςχολεία. Θ ςχολικι χρονιά διαρκεί 36 εβδομάδεσ και χωρίηεται ςε 5 ίςεσ διδακτικζσ περιόδουσ, με άνιςα χρονικά διαςτιματα διακοπϊν ενδιάμεςα. Οι εβδομαδιαίεσ ϊρεσ διδαςκαλίασ ανζρχονται ςτισ 24, με μζγιςτο επιτρεπόμενο αρικμό ωρϊν διδαςκαλίασ ςε μία θμζρα τισ 6. Τα ςχολεία αφινονται ελεφκερα να επιλζξουν το πρόγραμμά τουσ και τθν κατανομι των ωρϊν. Θ πλειοψθφία επιλζγει διδαςκαλία τζςςερισ θμζρεσ τθσ εβδομάδασ με μακιματα το πρωί και το απόγευμα, κατόπιν μεςθμεριανοφ διαλλείματοσ. Διδαςκαλία μπορεί να υπάρξει για δφο ϊρεσ και το Σάββατο το πρωί που ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ λειτουργεί ωσ ενιςχυτικι διδαςκαλία πάνω ςε εξατομικευμζνα προγράμματα για κάκε μακθτι. Θ ζννοια τθσ δίωρθσ ενιςχυτικισ και εξατομικευμζνθσ διδαςκαλίασ ζχει να κάνει με τθ διάχυτθ πεποίκθςθ εντόσ του γαλλικοφ ςυςτιματοσ εκπαίδευςθσ ότι με τον τρόπο αυτό τα παιδιά ολοκλθρϊνουν τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ λαμβάνοντασ τα μζγιςτα δυνατά εφόδια. Βαςικι αρχι του γαλλικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ είναι «κανζνα παιδί δεν πρζπει να μζνει πίςω». Οι μακθτζσ προάγονται αυτόματα ςτισ τάξεισ του ςχολείου εκτόσ και αν κάποιοσ διδάςκων προτείνει να γίνει κάτι διαφορετικό. Στθν περίπτωςθ αυτι το ςχολικό ςυμβοφλιο εξετάηει τα δεδομζνα και τισ γνϊςεισ – δεξιότθτεσ του παιδιοφ και λαμβάνει τθν τελικι απόφαςθ. Σελίδα 11

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Οι δφο πρϊτεσ τάξεισ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ περιλαμβάνουν μακιματα όπωσ; Γαλλικά, μακθματικά, ακλθτιςμό και φυςικι αγωγι, φυςικζσ επιςτιμεσ, ξζνεσ γλϊςςεσ, καλλιτεχνικά. Στισ επόμενεσ τάξεισ προςτίκενται οι πειραματικζσ επιςτιμεσ και οι επιςτιμεσ τεχνολογιϊν, κακϊσ και οι ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ. Κατά τον πρϊτο κφκλο τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ οι μακθτζσ αποκτοφν βαςικζσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ. Μία ζκκεςθ προόδου και των δεξιοτιτων που απζκτθςαν οι μακθτζσ καταχωρείται ςτο ςχολικό βιβλίο κατά το τζλοσ του πρϊτου κφκλου. Στο δεφτερο κφκλο εφαρμόηονται παραδοςιακά εργαλεία εξζταςθσ και αξιολόγθςθσ, όπωσ γραπτά τεςτ, προφορικζσ εξετάςεισ, εργαςίεσ για το ςπίτι και άλλα. Τα ςτοιχεία αυτά αξιολογοφνται από το δάςκαλο προκειμζνου να καταγραφεί ςτο ςχολικό βιβλίο θ πρόοδοσ των μακθτϊν και να κρατοφνται μζςω αυτοφ ενιμεροι οι γονείσ. Το ςχολικό βιβλίο περιλαμβάνει: Ρεριοδικζσ εκκζςεισ των δαςκάλων για τθν πρόοδο του μακθτι Τα αποτελζςματά του ςτισ εξετάςεισ γαλλικϊν και μακθματικϊν από τισ τρεισ πρϊτεσ τάξεισ. Τθ βακμολογία του για τα μακιματα των δφο τελευταίων τάξεων ςε πεδία όπωσ: θ χριςθ τθσ γαλλικισ γλϊςςασ, μακθματικά, κοινωνικζσ δεξιότθτεσ, γνϊςθ ξζνθσ γλϊςςασ, γνϊςεισ τεχνολογιϊν, γνϊςεισ ςτισ ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ. Γνϊςεισ που αποκτικθκαν πάνω ςε κανόνεσ αςφαλείασ και πρϊτεσ βοικειεσ. Ρροτάςεισ των διδαςκόντων και αποφάςεισ του ςχολικοφ ςυμβουλίου ςχετικά με τθν καταλλθλότερθ ςυνζχεια των ςπουδϊν του παιδιοφ. Οι πρόταςθ και θ απόφαςθ του ςχολικοφ ςυμβουλίου δεν είναι τελείωσ δεςμευτικι για το παιδί. Εντόσ 15 θμερϊν οι γονείσ μποροφν να ηθτιςουν επανεξζταςθ τθσ υπόκεςθσ, αν και τζτοιεσ περιπτϊςεισ είναι λίγεσ βάςει τθσ εμπειρίασ του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. Στο τζλοσ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, το ςχολικό βιβλίο δίνεται ςτουσ γονείσ, ενϊ αντίτυπο ςτζλνεται και ςτο ςχολείο δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ (college) τθσ επιλογισ του μακθτι και των γονζων του. Κανζνα άλλο ζντυπο ι πτυχίο αποφοίτθςθσ δε δίνεται ςτουσ μακθτζσ με τθν ολοκλιρωςθ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ.

Σελίδα 12

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτη Γαλλία

Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία διαρκεί 7 χρόνια, εκ των οποίων τα 5 εντάςςονται ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ, ενϊ τα τελευταία 2 όχι και αφοροφν κυρίωσ τουσ μακθτζσ εκείνουσ που ενδιαφζρονται να ςυνεχίςουν ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Χρονικά χωρίηεται ςε δφο μζρθ: α) τθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ θ οποία διαρκεί τζςςερα χρόνια και παρζχεται από ενιαία ςχολεία (colleges) και β) τθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια θ οποία διαρκεί τρία χρόνια, χωρίηεται ςε δφο κφκλουσ (το πρϊτοσ ζτοσ που εντάςςεται ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ και τα δφο τελευταία που είναι προετοιμαςία για ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ) και περιλαμβάνει δφο κατθγορίεσ ςχολείων, τα γενικά και τα επαγγελματικά – τεχνικά λφκεια. Οι γενικοί ςτόχοι τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι να παρζχουν ςε όλουσ τουσ μακθτζσ τα απαραίτθτα μζςα και τισ βαςικζσ εκείνεσ γνϊςεισ που απαιτοφνται για τθν ακαδθμαϊκι επιτυχία και τθν επαγγελματικι κατάρτιςθ. Το γαλλικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα ζχει ορίςει 7 αρχζσ – δεξιοτεχνίεσ τισ οποίεσ πρζπει υποχρεωτικά να παρζχει ςε όλουσ τουσ μακθτζσ του και να ελζγχει το κατά πόςο αυτοί τισ ζχουν κάνει γνωςιακό κτιμα και εςωτερικό τουσ βίωμα. Οι δεξιοτεχνίεσ αυτζσ είναι: Θ ςωςτι χρήςη τησ γαλλικήσ γλϊςςασ, ωσ ανάγκθ για κάκε εκπαιδευτικι ςυνζχεια, αλλά και για κάκε κοινωνικι εναρμόνιςθ.

Σελίδα 13

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Θ ςωςτι χρήςη τουλάχιςτον μίασ ξζνησ γλϊςςασ, ωσ ανάγκθ να υπάρχουν διεπαφζσ με διαφορετικά περιβάλλοντα και δυνατότθτεσ προςαρμοςτικότθτασ ςε ζνα παγκοςμιοποιθμζνο περιβάλλον. Θ απόκτηςη μαθηματικϊν και επιςτημονικϊν ςτοιχείων, τα οποία αποτελοφν εργαλεία για τθν κακθμερινι ηωι αλλά και τθν περαιτζρω ζρευνα. Θ ανακάλυψη των πληροφοριακϊν τεχνολογιϊν, προκειμζνου οι μακθτζσ να είναι ςφγχρονοι με τθν εποχι τουσ και να μποροφν να χρθςιμοποιιςουν ωσ εργαλείο τισ νζεσ τεχνολογίεσ. Θ απόκτηςη κοινωνικϊν και πολιτικϊν ερεθιςμάτων, προκειμζνου οι μακθτζσ να αποτελοφν ενεργά μζλθ του κοινωνικοφ ςυνόλου και ενεργοί πολίτεσ. Θ καλλιζργεια τησ αυτονομίασ και τησ πρωτοβουλίασ, ϊςτε να μποροφν να είναι αυτάρκεισ και να δραςτθριοποιοφνται αυτόνομα εντόσ του κοινωνικοφ ςυνόλου. Ρζραν των ανωτζρω, τα ςχολεία τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ζχουν ςτόχο να βοθκιςουν τουσ μακθτζσ να διακρίνουν τισ κλίςεισ τουσ και τθν καταλλθλότθτά τουσ για να ενταχκοφν ςε γενικό ι επαγγελματικό λφκειο, κακϊσ και θ ανάπτυξθ δεξιοτιτων γραπτοφ και προφορικοφ λόγου, θ ανάπτυξθ τθσ λογικισ ςκζψθσ, θ καλλιζργεια τθσ δθμιουργικισ ςκζψθσ και άλλα. Θ ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ζχει ωσ επιπλζον ςτόχο τθν παροχι επαρκοφσ ακαδθμαϊκισ, τεχνικισ ι επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ είτε για τθν ολοκλιρωςθ αυτοφ του ςταδίου εκπαίδευςθσ, είτε για τθ ςυνζχιςθ ςε ανϊτερο επίπεδο ςπουδϊν. Στόχοσ του γενικοφ κλάδου ςπουδϊν είναι θ προετοιμαςία των μακθτϊν για ανϊτερεσ ςπουδζσ μζςω τθσ λιψθσ του baccalaureat. Ο ςτόχοσ του τεχνολογικοφ κλάδου ςπουδϊν που οδθγεί ςτθ λιψθ του τεχνολογικοφ baccalaureat είναι κυρίωσ θ προετοιμαςία για ανϊτερεσ τεχνολογικζσ ςπουδζσ ςτα αντίςτοιχα ιδρφματα, ενϊ ο επαγγελματικόσ κλάδοσ ςπουδϊν ζχει ωσ ςτόχο να προςφζρει πρακτικζσ γνϊςεισ ςε ςυγκεκριμζνα επαγγελματικά πεδία ϊςτε να βοθκιςει τουσ μακθτζσ να ειςζλκουν πιο ομαλά και με μεγαλφτερα εφόδια ςτον εργαςιακό ςτίβο. Θ επιλογι ςχολείου γίνεται με γεωγραφικά κριτιρια. Τα παιδιά κατανζμονται ςτο πιο κοντινό ςτον τόπο κατοικίασ τουσ, ςχολείο εκτόσ και αν οι γονείσ αιτθκοφν τθν ειςαγωγι ςε άλλο ςχολείο τθσ περιοχισ ςτο οποίο να υπάρχουν διακζςιμεσ κζςεισ. Θ ειςαγωγι ςτα ςχολεία γίνεται με απόφαςθ του ςχολικοφ ςυμβουλίου με βάςθ ςυγκεκριμζνθ ιεράρχθςθ που είναι: άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ, παιδιά που χριηουν ςυγκεκριμζνθσ ιατροφαρμακευτικισ αγωγισ από κζντρα υγείασ κοντά ςτο ςχολείο, επιφανείσ χορθγοφσ του ςχολείου, κοινωνικοφσ χορθγοφσ του ςχολείου, μακθτζσ που ακολουκοφν ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα ςτα οποία εξειδικεφεται το

Σελίδα 14

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ςχολείο, μακθτζσ που ζχουν αδερφό / ι που φοιτά ςτο ςχολείο, μακθτζσ που κατοικοφν κοντά ςτο ςχολείο. Οι μζςοι αρικμοί μακθτϊν ανά τάξθ είναι 24 για τθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, 27,6 για τθν πρϊτθ τάξθ τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ και 30,6 για τισ δφο τελευταίεσ τάξεισ τθσ. Πςον αφορά τα επαγγελματικά λφκεια οι τάξεισ περιλαμβάνουν περίπου 18,6 μακθτζσ ανά τάξθ. Θ φπαρξθ ιδιωτικϊν εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων επιτρζπεται, κατζχοντασ περίπου το 21% τθσ ςυνολικισ εκπαίδευςθσ ςτθ χϊρα. Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει ζναν τφπο ςχολείου (colleges) με μόνθ εξαίρεςθ κάποια ειδικά ςχολεία που ειδικεφονται ςε καλλιτεχνικοφσ, ακλθτικοφσ, γλωςςολογικοφσ ι ςυγγραφικοφσ τομείσ και παρζχουν πζραν τθσ γενικισ παιδείασ, ςυμπλθρωματικι εξειδικευμζνθ εκπαίδευςθ ςε τομείσ. Θ ειςαγωγι ςτα ςχολεία αυτά γίνεται αυτόματα από τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, με εξαίρεςθ τουσ αποφοίτουσ ιδιωτικϊν ςχολείων των οποίων το πρόγραμμα μακθμάτων δεν είναι εναρμονιςμζνο με τισ οδθγίεσ του γαλλικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. Οι μακθτζσ αυτοί καλοφνται να δϊςουν εξετάςεισ προκειμζνου να πιςτοποιθκεί θ επάρκεια τουσ. Θ αρίκμθςθ των τάξεων ακολουκεί τθν αντίςτροφθ ροι από αυτιν που ακολουκείται ςτο ελλθνικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα, ενϊ οι τάξεισ λειτουργοφν ςε τρεισ κφκλουσ ςπουδϊν. Λειτουργεί ουςιαςτικά ωσ αντίςτροφθ μζτρθςθ, με τθν 6θ τάξθ να είναι πρϊτθ (κεωρείται ειςαγωγικι τάξθ ι τάξθ προςαρμογισ – πρϊτοσ κφκλοσ), τθν 5θ δεφτερθ, τθν 4θ τρίτθ (οι δφο αυτζσ τάξεισ αποτελοφν τον μεςαίο κφκλο ςπουδϊν) και τθν 3θ τζταρτθ τάξθ (τρίτοσ κφκλοσ ςπουδϊν που αποτελεί τάξθ επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ). Τα μακιματα που διδάςκονται περιλαμβάνουν: γαλλικά, μακθματικά, ξζνεσ γλϊςςεσ, ιςτορία, γεωγραφία, πολιτικζσ επιςτιμεσ, επιςτιμεσ τθσ γθσ και τθσ ηωισ, τζχνεσ, τεχνολογικά μακιματα, επιςτιμεσ φυςικισ αγωγισ και ακλθτιςμοφ, φυςικι, χθμεία, μάκθςθ κάποιασ αρχαίασ γλϊςςασ ι εξειδίκευςθ ςε κάποιο τεχνικό επάγγελμα. Οι ϊρεσ διδαςκαλίασ κυμαίνονται από 24 μζχρι 28 τθν εβδομάδα, ανάλογα τθν τάξθ. Οι μακθτζσ βακμολογοφνται κάκε τετράμθνο με αντικειμενικό ςκοπό τθν ενθμζρωςθ των γονζων τουσ, αλλά και τθν παρακολοφκθςθ εκ μζρουσ του ςχολείου του βακμοφ ςτον οποίο οι μακθτζσ ανταποκρίνονται ςτο εκπαιδευτικό πρόγραμμα και ςτο κατά πόςο μποροφν και ενςωματϊνουν τθν προςφερόμενθ γνϊςθ. Το πζραςμα από τθ μία τάξθ ςτθν άλλθ γίνεται με απλι αίτθςθ γονζα ι του ίδιου του μακθτι αν είναι ενιλικο. Το ςχολικό ςυμβοφλιο εξετάηει τα αιτιματα αφοφ λάβει υπόψθ του τισ υποδείξεισ των δαςκάλων του μακθτι. Το ςχολικό ςυμβοφλιο προτείνει ςτουσ γονείσ τθν προαγωγι ςτθν επόμενθ τάξθ ι τθν παρακολοφκθςθ εκ

Σελίδα 15

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ νζου τθσ τάξθσ. Αν υπάρξει διχογνωμία μεταξφ των δφο πλευρϊν τθν τελικι κρίςθ ζχει ο Επικεωρθτισ Εκπαίδευςθσ του ςχολείου. Το ςφςτθμα αυτό ιςχφει για όλθ τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, με μόνθ διαφορά πωσ ςτθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ζχει ειςαχκεί ο κεςμόσ τθσ «επανεξζταςθσ» ςε κάποια μακιματα. Με τθν ολοκλιρωςθ του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ οι μακθτζσ μποροφν να δϊςουν εξετάςεισ για τθν απόκτθςθ του εκνικοφ διπλϊματοσ brevet, το οποίο πιςτοποιεί τθν ολοκλιρωςθ τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Οι εξετάςεισ αυτζσ είναι προαιρετικζσ και δεν αποτελοφν κριτιριο για τθν είςοδο ςτο επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ. Ρζραν του πτυχίου αυτοφ, οι μακθτζσ μποροφν να εξεταςτοφν και να λάβουν άλλουσ δφο τφπουσ πτυχίων, το Certification de formation generale και το Brevet με ειδίκευςθ ςτθν επιςτιμθ τεχνολογιϊν και διαδικτφου. Θ ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει δφο κατθγορίεσ ςχολείων, τα γενικά λφκεια και τα λφκεια επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ. Θ ειςαγωγι ςτο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ και ςυγκεκριμζνα ςε ποιο είδοσ ςχολείου κα ενταχκεί ο κάκε μακθτισ αποφαςίηεται από το ςχολικό ςυμβοφλιο του ςχολίου κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Θ απόφαςθ λαμβάνεται κατόπιν διαλόγου με τουσ γονείσ, αλλά και τισ δυνατότθτεσ του κάκε μακθτι. Στθν περίπτωςθ του γενικοφ ι τεχνολογικοφ λυκείου, οι γονείσ και ο μακθτισ μποροφν να αποφαςίςουν τα μακιματα – τθν κατεφκυνςθ που κα ακολουκθκεί, πάντα με τθ ςφμφωνθ γνϊμθ του ςχολικοφ ςυμβουλίου. Σε περίπτωςθ διαφωνίασ, το λόγο ζχει ο διευκυντισ του ςχολείου. Θ ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ περιλαμβάνει τρεισ τάξεισ (δφο κφκλουσ ςπουδϊν), τθ 2θ τάξθ (πρϊτοσ κφκλοσ – τάξθ κακοριςμοφ αντικειμζνου – κακοριςμοφ αντικειμζνου baccalaureat), τθν 1θ τάξθ και τθν «Τελικι» (δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν) που προετοιμάηουν τουσ μακθτζσ για το εκνικό απολυτιριο. Τα γενικά λφκεια παρζχουν εκπαίδευςθ που οδθγεί ςτθ λιψθ του γενικοφ ι του τεχνικοφ baccalaureat. Θ γενικι εκπαίδευςθ περιλαμβάνει τρεισ ςειρζσ μακθμάτων. Στθ ςειρά μακθμάτων φιλολογίασ οι μακθτζσ καλοφνται να διδαχκοφν ξζνεσ γλϊςςεσ, γαλλικά και λατινικά, γαλλικζσ τζχνεσ και γαλλικά μακθματικά. Στθ ςειρά μακθμάτων οικονομικϊν και κοινωνικϊν επιςτθμϊν, οι μακθτζσ διδάςκονται μακιματα τθσ κατθγορίασ οικονομικϊν και κοινωνικϊν επιςτθμϊν ι τθσ κατθγορίασ οικονομικϊν επιςτθμϊν και μακθματικϊν. Τζλοσ ςτθ ςειρά μακθμάτων επιςτθμϊν διδάςκονται μακθματικά, πειραματικζσ επιςτιμεσ (φυςικι, χθμεία, γεωλογία), μθχανικζσ επιςτιμεσ και βιολογία – οικολογία.

Σελίδα 16

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Αντιςτοίχωσ για το τεχνικό baccalaureat οι ςειρζσ των μακθμάτων είναι εφτά: επιςτιμθ διοίκθςθσ και τεχνολογία, βιομθχανικζσ επιςτιμεσ και τεχνολογία, εργαςτθριακζσ επιςτιμεσ, επιςτιμεσ υγείασ, τζχνεσ μουςικισ και χοροφ, γεωπονία και επιςτιμεσ τθσ ηωισ, διοίκθςθ ξενοδοχειακϊν επιχειριςεων. Επιπλζον υπάρχουν μακιματα που προετοιμάηουν για το πτυχίο brevet de technician το οποίο παρζχει τεχνικι εξειδίκευςθ ςε ζναν τομζα και με το οποίο οι μακθτζσ μποροφν να προχωριςουν είτε ςτον εργαςιακό ςτίβο, είτε ςε ανϊτερεσ ςπουδζσ. Οι ϊρεσ διδαςκαλίασ κυμαίνονται μεταξφ 27 και 32 τθν εβδομάδα ανάλογα με τθν τάξθ. Θ αξιολόγθςθ των μακθτϊν γίνεται με τεςτ, κυρίωσ γραπτά, κατά τθ διάρκεια του εξαμινου αλλά και τελικζσ εξετάςεισ ςτο τζλοσ τθσ χρονιάσ, που βαςικότερο ςκοπό ζχουν να προετοιμάςουν τουσ μακθτζσ για τισ εξετάςεισ του εκνικοφ απολυτθρίου. Οι μζκοδοι αυτοί βακμολόγθςθσ δεν είναι υποχρεωτικοί αλλά θ διοίκθςθ του κάκε ςχολείου αποφαςίηει αν κα τουσ εφαρμόςει ι όχι. Τα επαγγελματικά λφκεια παρζχουν εκπαίδευςθ που οδθγεί ςτθ λιψθ του επαγγελματικοφ baccalaureat μετά από επιτυχι τριετι φοίτθςθ ι ςτο πτυχίο Certification d’ aptitude professionelle μετά από τθν επιτυχι διετι φοίτθςθ. Οι ειδικεφςεισ που παρζχονται ςτα επαγγελματικά λφκεια ξεπερνοφν τισ 200 μερικζσ εκ των οποίων είναι θλεκτρολογία, τεχνικόσ αυτοκινιτων, τεχνικϊν βιομθχανικϊν μθχανϊν, επαγγζλματα εςτιατορίων, πωλιςεισ προϊόντων, καλλιτεχνικά επαγγζλματα, αγροτικζσ εργαςίεσ, επαγγζλματα επεξεργαςίασ ξφλου, τεχνίτθσ, αρτοποιόσ, ηαχαροπλάςτθσ, λογιςτισ και άλλα. Οι ϊρεσ διδαςκαλίασ υπολογίηονται ςτισ 35 εβδομαδιαίωσ (περιλαμβάνονται και οι ϊρεσ πρακτικισ άςκθςθσ) με ανϊτερο επιτρεπτό όριο τισ 8 ϊρεσ θμερθςίωσ. Οι μακθτζσ εξετάηονται με γραπτά τεςτ και ςε τελικζσ εξετάςεισ που προςομοιάηουν με τισ τελικζσ εξετάςεισ των γενικϊν λυκείων. Ο τρόποσ εξζταςθσ εξαρτάται από το αντικείμενο ςπουδϊν και τισ ιδιαίτερεσ απαιτιςεισ που αυτό ζχει. Για τθν απόκτθςθ του τελικοφ πτυχίου απαιτείται θ επιτυχισ εξζταςθ ςε 7 πεδία εκ των οποίων τα 3 είναι γενικισ παιδείασ (μεταξφ των γαλλικϊν, ιςτορίασ – γεωγραφίασ, μακθματικϊν και φυςικισ αγωγισ), ενϊ τα υπόλοιπα 4 αφοροφν πρακτικζσ αςκιςεισ.

Σελίδα 17

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Γαλλία

Υπάρχουν τεςςάρων ειδϊν εκπαιδευτικά προγράμματα που προςφζρει θ γαλλικι τριτοβάκμια εκπαίδευςθ: Ρανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ Ρροπαραςκευαςτικά μακιματα για τα Grandes Ecoles Ανϊτερθ τεχνικι εκπαίδευςθ Ειδικευμζνα προγράμματα ςτα Grandes Ecoles Τα ανωτζρω εκπαιδευτικά προγράμματα μποροφν να κατανεμθκοφν και ωσ εξισ: Εκπαιδευτικά προγράμματα ςτα οποία μπορεί να ενταχκεί κανείσ με baccalaureat ι με αντίςτοιχο ανϊτερο δίπλωμα, χωρίσ άλλθ διαδικαςία ειςόδου (με εξαίρεςθ τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα τεχνολογίασ). Εκπαιδευτικά προγράμματα ςτα οποία υπάρχει ζλεγχοσ τθσ διαδικαςίασ ειςόδου, όπωσ τα Grandes Ecoles, τα ανϊτερα ιδρφματα τεχνολογικισ εκπαίδευςθσ και τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα τεχνολογίασ. Θ ειςαγωγι ςτα ιδρφματα αυτά γίνεται με ειδικό τφπο με baccalaureat και με τθ βακμολογία ςε ειδικά πεδία που ζλαβε ο μακθτισ ςτισ δφο τελευταίεσ τάξεισ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Εκπαιδευτικά προγράμματα ςτα οποία θ επιλογι γίνεται μετά τθν απόκτθςθ εκ μζρουσ του υποψθφίου ειδικισ άδειασ, όπωσ είναι τα εκπαιδευτικά ιδρφματα για δαςκάλουσ. Τα Grandes Ecoles ςτα οποία θ είςοδοσ γίνεται μζςω απαιτθτικϊν εξετάςεων θ προετοιμαςία των οποίων κρατά 2 – 3 χρόνια. Θ ανϊτερθ εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία είναι δομθμζνθ ςε κφκλουσ, των οποίων ο αρικμόσ και θ διάρκεια ποικίλει ανάλογα με το είδοσ των ςπουδϊν. Κάκε κφκλοσ ζχει τουσ δικοφσ του ςτόχουσ, ενϊ και κάκε κφκλοσ ζχει τα δικά του διπλϊματα

Σελίδα 18

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ (πτυχία, μεταπτυχιακοί τίτλοι και διδακτορικά). Τα πεδία μελζτθσ ποικίλουν και μποροφν να χωριςτοφν ςε πεδία μικρισ και μακράσ διάρκειασ φοίτθςθσ. Τα πεδία μικρήσ φοίτηςησ, αντιςτοιχοφν ςτον πρϊτο κφκλο ςπουδϊν και ζχουν διάρκεια δφο χρόνων φοίτθςθσ. Ρτυχία τζτοιου τφπου είναι: πανεπιςτθμιακό δίπλωμα ςτισ τεχνολογίεσ με 25 ειδικότθτεσ, πανεπιςτθμιακό δίπλωμα ςτισ εξειδικευμζνεσ τεχνολογίεσ που ςυνδυάηει ςπουδζσ με πρακτικι άςκθςθ ςε εταιρείεσ (τα πτυχία αυτά ελαττϊνονται ςταδιακά λόγω τθσ φπαρξθσ αντίςτοιχων επαγγελματικϊν διπλωμάτων), πανεπιςτθμιακό δίπλωμα επιςτθμονικϊν τεχνικϊν ςτο χϊρο τθσ υγείασ (περιλαμβάνει αντικείμενα του χϊρου τθσ υγείασ όπωσ λογοκεραπεία, κοινωνικι βοικεια, προςκετικι και άλλα), brevet ςτθν ανϊτερθ μθχανικι (με αντικείμενα ςτθν θλεκτρονικι, θλεκτρολογία, μθχανικι, εφαρμοςμζνεσ τζχνεσ και άλλα) και επαγγελματικά διπλϊματα προετοιμαςίασ για τον επαγγελματικό ςτίβο. Τα πεδία μακράσ φοίτηςησ αντιςτοιχοφν ςτο πρότυπο του ελλθνικοφ ςυςτιματοσ τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ και περιλαμβάνουν: α) τα προπτυχιακά διπλϊματα (πρϊτοσ κφκλοσ ςπουδϊν) διάρκειασ τριϊν ετϊν (χωρίηονται ςε δφο ςτάδια, όπου ςτα πρϊτα δφο χρόνια οι φοιτθτζσ λαμβάνουν και γενικότερθ πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ, ενϊ ςτο τρίτο ζτοσ υπάρχει μεγαλφτερθ εξειδίκευςθ). Για τθν ολοκλιρωςθ του κφκλου αυτοφ οι φοιτθτζσ πρζπει να λάβουν 180 μονάδεσ του ευρωπαϊκοφ ςυςτιματοσ βακμολόγθςθσ. Ζνασ κφριοσ ςτόχοσ κεντρικισ εκπαιδευτικισ πολιτικισ είναι θ μείωςθ του ποςοςτοφ αποτυχίασ ςτθ λιψθ του προπτυχιακοφ διπλϊματοσ. Ιδθ τα ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα ζχουν εξωκθκεί ςτθ δθμιουργία εκπαιδευτικϊν ομάδων οι οποίεσ αςχολοφνται με τθν πρόλθψθ των αιτιϊν αποτυχίασ, παρζχοντασ ςυμβουλευτικι και άλλθ υποςτιριξθ εξατομικευμζνα ςτουσ φοιτθτζσ. β) τα μεταπτυχιακά διπλϊματα (δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν) που καταςτοφν τουσ φοιτθτζσ κατάλλθλουσ για ερευνθτικι εργαςία, διάρκειασ 2 ετϊν. Για τθν ολοκλιρωςθ τουσ απαιτείται θ ςυμπλιρωςθ 120 εκπαιδευτικϊν μονάδων, με τισ 60 πρϊτεσ να αφοροφν τθ λιψθ ενόσ ενδιάμεςου εκνικοφ πτυχίου (maitrise) και τισ επόμενεσ 60 να λαμβάνονται από το εκάςτοτε μεταπτυχιακό πρόγραμμα. γ) οι διδακτορικοί τίτλοι (τρίτοσ κφκλοσ) ςτα οποία θ φοίτθςθ διαρκεί 3 με 4 χρόνια. Στο επίπεδο αυτό οι φοιτθτζσ γίνονται ικανοί για ανϊτερθ και προθγμζνθ ζρευνα, κακϊσ και για διδαςκαλία. Μετά τθν υποςτιριξθ τθσ διδακτορικισ τουσ διατριβισ μποροφν να αιτθκοφν τθν ανάλθψθ του δικοφ τουσ ερευνθτικοφ προγράμματοσ, όπου κα κακοδθγοφν νεϊτερουσ ερευνθτζσ προσ μία ςυγκεκριμζνθ επιςτθμονικι

Σελίδα 19

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ κατεφκυνςθ. Τελικόσ ςτόχοσ είναι θ δθμιουργία ατόμων ικανϊν να ειςζλκουν ωσ διδάςκοντεσ – ερευνθτζσ ςτο ςφςτθμα τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ. δ) μακράσ διαρκείασ πεδία ςτα grandes ecoles όπου παρζχεται τεχνικι και επαγγελματικι εκπαίδευςθ. Θ διάρκεια φοίτθςθσ εξαρτάται από το επίπεδο με αντίςτοιχα διπλϊματα να απονζμονται. Τα πανεπιςτήμια αποτελοφν επιςτθμονικά και επαγγελματικά ιδρφματα. Συνολικά λειτουργοφν 82 πανεπιςτιμια τα οποία διαχωρίηονται ςε εκπαιδευτικζσ και ερευνθτικζσ μονάδεσ, ενϊ κάποια από αυτά περιλαμβάνουν και αυτόνομα ινςτιτοφτα, κυρίωσ ςε τομείσ πλθροφορικισ και νζων τεχνολογιϊν. Θ πλειοψθφία των πανεπιςτθμίων περιλαμβάνουν πολλαπλά πεδία, αλλά υπάρχουν και ιδρφματα τα οποία εξειδικεφονται ςε ςυγκεκριμζνα αντικείμενα, όπωσ επαγγζλματα υγείασ, καλϊν τεχνϊν, νομικισ και άλλα. Για τθν είςοδο ςτα πανεπιςτιμια απαιτείται ο υποψιφιοσ να είναι κάτοχοσ baccalaureat ι πτυχίου αντίςτοιχου επιπζδου ι ςε διαφορετικι περίπτωςθ υποχρεοφται να δϊςει τισ ειδικζσ ειςαγωγικζσ εξετάςεισ. Τα ecole normale superieure αποτελοφν τα πλζον εγνωςμζνου κφρουσ Grande Ecoles και ουςιαςτικά αποτελοφν το αντίςτοιχο τθσ Σχολισ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ ςτθν Ελλάδα. Συνολικά λειτουργοφν τζςςερα ςε όλθ τθ γαλλικι επικράτεια, ενϊ οι φοιτθτζσ ςε αυτά κεωροφνται δθμόςιοι λειτουργοί ςε εκπαίδευςθ και λαμβάνουν αμοιβι κατά τθ διάρκεια των ςπουδϊν τουσ, με αντάλλαγμα τθν υπογραφι ςφμβαςθσ εργαςίασ για τουλάχιςτον 10 χρόνια μετά τθν αποφοίτθςθ. Θ ειςαγωγι γίνεται με εξετάςεισ πάνω ςε μακιματα δθμόςιασ διοίκθςθσ. Επιπλζον λειτουργοφν άλλα δεκαεννιά Grande Ecoles ςε πολλαπλά αντικείμενα, όπωσ τζχνεσ, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, βιβλιοκθκονομία, επιςτιμεσ τεχνολογίασ, πολιτικζσ επιςτιμεσ, φυςικι ιςτορία, δθμόςια υγεία, ιςτορία και άλλα. Αποτελοφν ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ θ ειςαγωγι ςτα οποία γίνεται με αυςτθρζσ εξετάςεισ. Για τθν ειςαγωγι ο υποψιφιοσ πρζπει να είναι κάτοχοσ baccalaureat και να πετφχει ςε ειδικζσ ειςαγωγικζσ εξετάςεισ, για τισ οποίεσ θ προετοιμαςία ςυνικωσ διαρκεί 2 με 3 χρόνια, ςε ειδικά ιδρφματα για τθν είςοδο ςτα οποία απαιτείται οφτωσ ι αλλιϊσ το baccalaureat. Στα ανωτζρω ςυνυπολογίηονται και οι βακμοί τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςε ειδικά πεδία, κακϊσ οι κζςεισ είναι περιοριςμζνεσ και ο ανταγωνιςμόσ ςκλθρόσ. Χωρίηονται ςε τάξεισ τριϊν κατθγοριϊν: α) τάξεισ οικονομικϊν και διοίκθςθσ, β) τάξεισ λογοτεχνίασ και γ) τάξεισ επιςτθμϊν. Θ προετοιμαςία γίνεται για ειςαγωγι ςε ιδρφματα με αντίςτοιχα αντικείμενα. Με τθν ολοκλιρωςθ των μακθμάτων

Σελίδα 20

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ προετοιμαςίασ δίνεται αντίςτοιχο δίπλωμα, ακόμα κι αν ο υποψιφιοσ αποτφχει ςτισ εξετάςεισ ειςαγωγισ. Τα ινςτιτοφτα δημόςιασ διοίκηςησ αποτελοφν εκπαιδευτικά ιδρφματα διαφόρων αντικειμζνων, τα οποία ανικουν ςτθ δικαιοδοςία διαφόρων υπουργείων. Τα ακόλουκα ανικουν ςτθν κατθγορία αυτι: Τοπικά ινςτιτοφτα δθμόςιασ εκπαίδευςθσ, τα οποία παρζχουν εκπαίδευςθ προετοιμαςίασ για τθν ειςαγωγι ςτα Grande Ecoles. Κάποια εξειδικευμζνα Grande Ecoles, ειδικά ςε αντικείμενα καλϊν τεχνϊν. Ανϊτερα ιδρφματα ςτρατιωτικισ εκπαίδευςθσ Ανϊτερα γεωπονικά ιδρφματα Ανϊτερθ ςχολι αρχιτεκτονικισ Ανϊτερθ ςχολι μθχανικισ. Και άλλεσ Τα ιδιωτικά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ χωρίηονται ςε δφο κατθγορίεσ: α) τα νεϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα, δεκατρία ςτον αρικμό ςε όλθ τθ γαλλικι επικράτεια, εκ των οποίων πζντε είναι κακολικά κρθςκευτικά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ και β) ιδιωτικά τεχνικά και ςυμβουλευτικά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ, 134 ςτον αρικμό. Χαρακτθριςτικό τθσ γαλλικισ τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι θ φπαρξθ διδάκτρων για τθν παρακολοφκθςθ των μακθμάτων. Οι τιμζσ ενδεικτικά είναι περί τα 171 ευρϊ για προπτυχιακό μάκθμα, 231 ευρϊ για μεταπτυχιακοφ επιπζδου μάκθμα και 350 ευρϊ ςε επίπεδο διδακτορικοφ προγράμματοσ. Ραράλλθλα όμωσ με τθν φπαρξθ διδάκτρων το κράτοσ ζχει μεριμνιςει για τθν φπαρξθ πολλαπλϊν μορφϊν οικονομικϊν βοθκθμάτων και παροχϊν. Τα βοθκιματα αυτά δίνονται με αυςτθρά κοινωνικά κριτιρια, κακϊσ και ςε περιπτϊςεισ εκνικϊν καταςτάςεων εκτάκτου ανάγκθσ. Δίνοντασ μία ςυνολικι αποτφπωςθ των πτυχιακϊν τίτλων που παρζχει θ γαλλικι τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ζχουμε: Τίτλοσ περιοριςμζνοσ ικανοτιτων (για όςουσ δεν κατορκϊνουν να ολοκλθρϊςουν) Ρανεπιςτθμιακά διπλϊματα ςε επιςτθμονικά και τεχνικά αντικείμενα Διπλϊματα γενικισ επιςτθμονικισ εκπαίδευςθσ (με τθν ολοκλιρωςθ μόνο των δφο πρϊτων ετϊν πανεπιςτθμιακισ εκπαίδευςθσ) Ρανεπιςτθμιακά διπλϊματα ςτισ τεχνολογίεσ Ρανεπιςτθμιακά διπλϊματα ςε εξειδικευμζνα τεχνολογικά μζςα Σελίδα 21

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Γενικά πανεπιςτθμιακά διπλϊματα επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ Ρροπτυχιακά διπλϊματα ςπουδϊν Επαγγελματικά προπτυχιακά διπλϊματα ςπουδϊν

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτη Γαλλία Θ δια βίου εκπαίδευςθ ςτθ Γαλλία περιλαμβάνει διαφορετικισ μορφισ και δομισ τρόπουσ εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ. α) Κζντρα εκπαίδευςθσ τα οποία ςυνεργάηονται με πάνω από 45.000 επιχειριςεισ ςε όλθ τθ γαλλικι επικράτεια για να παρζχουν εκπαίδευςθ παράλλθλα με κατάρτιςθ. Το 38% των επιχειριςεων αυτϊν είναι ιδιωτικζσ επιχειριςεισ, το 35% μθ – κερδοςκοπικοί ιδιωτικοί οργανιςμοί και μόνο το 23% επιχειριςεισ και οργανιςμοί του ευρφτερου δθμοςίου τομζα. Μόλισ το 12% των επιχειριςεων και των οργανιςμϊν αυτϊν ςυγκαταλζγονται ςτισ μεγάλου μεγζκουσ, ενϊ θ ςυντριπτικι πλειοψθφία εντάςςονται ςτθ μικρομεςαία κατθγορία. β) Εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ που λειτουργεί υπό τθν εποπτεία του αντίςτοιχου εκνικοφ κζντρου και υπό τον υψθλό ζλεγχο του υπουργείου παιδείασ τθσ χϊρασ. Ραρζχει εκπαίδευςθ ςχεδόν ςε όλουσ τουσ τομείσ και ςε πολλαπλά επίπεδα (πανεπιςτθμιακοί τίτλοι, επαγγελματικι κατάρτιςθ και άλλα). Το εκνικό κζντρο εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ ςυνεργάηεται με πλθκϊρα πανεπιςτθμίων ςε όλθ τθ χϊρα και καλφπτει τισ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ ςε περίπου 35.000 ενιλικεσ κάκε χρόνο. Χρθςιμοποιεί τόςο τισ νζεσ τεχνολογίεσ, όςο και τισ παραδοςιακζσ μορφζσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ. Ο αρικμόσ φοιτθτϊν του μειϊνεται κάκε χρόνο ωσ αποτζλεςμα τθσ ςυνεχοφσ προςπάκειασ εκ μζρουσ του γαλλικοφ κράτουσ, να ολοκλθρϊνουν τισ ςπουδζσ τουσ όςο το δυνατόν περιςςότεροι νζοι. γ) Θ υπό μακθτεία εκπαίδευςθ, επιτρζπει τθ μακθτεία ςε εργαςιακοφσ χϊρουσ ςε νζουσ θλικίασ 16 μζχρι 25 χρονϊν. Οι νζοι επωφελοφνται τθσ δυνατότθτασ που τουσ δίνεται να ςυνδυάηουν εκπαίδευςθ με επαγγελματικι κατάρτιςθ, από 12 μζχρι 36 μινεσ. Σκοπόσ είναι οι μακθτευόμενοι να αποκτοφν ζνα πλεονζκτθμα ςτον εργαςιακό ςτίβο, χωρίσ όμωσ να ςτεροφνται κεωρθτικοφ υποβάκρου. δ) Διά βίου πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ, θ οποία παρζχεται από τα ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα. Τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα τθσ χϊρασ διακζτουν μακρόχρονθ παράδοςθ ςτθν αναβάκμιςθ και επικαιροποίθςθ των επαγγελματικϊν προςόντων και δεξιοτιτων. Ραρείχαν πρόςβαςθ ςε επαγγελματικι εκπαίδευςθ από το 1985, ενϊ παρείχαν και ενδιάμεςουσ τίτλουσ από το 1993. Ραρζχουν τρεισ μορφζσ εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων: α) μικρισ διάρκειασ εκπαιδευτικά

Σελίδα 22

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ προγράμματα για επιχειριςεισ και οργανιςμοφσ, β) μακροχρόνια προγράμματα τα οποία μποροφν να οδθγιςουν ςτθ λιψθ πανεπιςτθμιακοφ τίτλου και γ) προγράμματα που οδθγοφν ςτθ λιψθ εκνικϊν τίτλων, ςυνικωσ προςανατολιςμζνων ςε κάποιο ςυγκεκριμζνο επάγγελμα.

Σελίδα 23

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Γ. ΓΕΡΜΑΝΙΑ 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτη Γερμανία

Το γερμανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Ρροςχολικι εκπαίδευςθ Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ Δια βίου εκπαίδευςθ Θ υποχρεωτικι εκπαίδευςθ ξεκινάει ςτθν θλικία των 6, ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ και ολοκλθρϊνεται με τθν ολοκλιρωςθ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ.

Σελίδα 24

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη από 3 μζχρι 6 ετϊν, με δυνατότθτα φφλαξθσ του παιδιοφ και πριν τθν θλικία των 3. Θ «άτυπθ» αξιολόγθςθ των μακθτϊν ξεκινά από τθν προςχολικι εκπαίδευςθ. Στα πρϊτα βιματα δίνεται ζμφαςθ ςτθν ανάπτυξθ του χαρακτιρα και των δεξιοτιτων του παιδιοφ.

2. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 6 μζχρι και 10 ετϊν. Στόχοσ θ ζνταξθ ςτθ ςυςτθματικι μάκθςθ, αλλά και ςτθν προβολι των ιδιαίτερων χαρακτθριςτικϊν του κάκε παιδιοφ. Στο τζλοσ τθσ φοίτθςθσ οι γονείσ, το ςχολείο ι θ επιβλζπουςα αρχι των ςχολείων (ανάλογα με τθν ιςχφουςα νομοκεςία ςε κάκε περιοχι) και ςε ςυνδυαςμό με τισ επιδόςεισ του ςτισ τελευταίεσ τάξεισ αποφαςίηει το είδοσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ που κα λάβει.

3. Θ Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 10 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 19. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, τθν κατϊτερθ (θλικία από 10 μζχρι 16 ι 15 ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ) και τθν ανϊτερθ (θλικία 15 ι ςυνικωσ 16 μζχρι 19 ετϊν).

4. Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει δφο ειςαγωγικά ζτθ κατά τα οποία οι μακθτζσ λαμβάνουν γενικζσ γνϊςεισ και αρχίηουν να αντιλαμβάνονται τθν κλίςθ και τα ενδιαφζροντα τουσ, ενϊ ςτθ ςυνζχεια μποροφν να αλλάξουν κατθγορία ςχολείου πθγαίνοντασ προσ πιο επαγγελματικι ι κεωρθτικι κατεφκυνςθ προκειμζνου να προετοιμαςτοφν για το επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ.

5. Θ ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη, αποτελεί το ςτοιχείο εκείνο ςτο οποίο οι μακθτζσ καλοφνται να οριςτικοποιιςουν τθν επαγγελματικι τουσ κατεφκυνςθ. Τα ςχολεία τθσ κατθγορίασ αυτισ εντάςςονται ςε τρεισ μεγάλεσ ομάδεσ. Τα ςχολεία κεωρθτικισ εκπαίδευςθσ με ςτόχο τθν ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ, τα ςχολεία επαγγελματικισ - τεχνικισ εκπαίδευςθσ πλιρουσ απαςχόλθςθσ τα οποία προετοιμάηουν τουσ μακθτζσ ςε ςυγκεκριμζνα επαγγζλματα αλλά παράλλθλα δίνουν επαρκι κεωρθτικι εκπαίδευςθ για ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ και τζλοσ τα ςχολεία επαγγελματικισ – τεχνικισ εκπαίδευςθσ μθ – πλιρουσ απαςχόλθςθσ ςτα οποία οι μακθτζσ πζραν τθσ όποιασ κεωρθτικισ εκπαίδευςθσ πάνω ςε ςυγκεκριμζνα επαγγζλματα ταυτόχρονα εργάηονται ϊςτε να αποκτιςουν εργαςιακζσ δεξιότθτεσ.

6. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη, χωρίηεται ςε ιδρφματα τριϊν κυρίωσ κατθγοριϊν και μερικϊν μικρότερων υποκατθγοριϊν: τα πανεπιςτιμια, τα κολλζγια τεχνϊν και μουςικισ και τα πανεπιςτιμια εφαρμοςμζνων επιςτθμϊν. Θ εκπαίδευςθ ξεκινά ςτα 19 και διαρκεί οχτϊ με δζκα εξάμθνα ι και παραπάνω, ενϊ παρζχεται θ δυνατότθτα για επζκταςθ τθσ ςπουδισ ςε μεταπτυχιακό και εν ςυνεχεία ςε διδακτορικό επίπεδο. Θ ειςαγωγι γίνεται με το απολυτιριο δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, το οποίο ανάλογα με τον τφπο – βακμό δυςκολίασ του κακορίηει τα ιδρφματα και τισ ςχολζσ ςτισ οποίεσ μπορεί να

Σελίδα 25

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ενταχκεί κανείσ. Σε ςχολζσ με μεγάλθ ηιτθςθ, θ αρμόδια υπθρεςία του Υπουργείου κάνει τθν επιλογι των φοιτθτϊν που κα ενταχκοφν ςε εκνικό επίπεδο, ενϊ για τισ υπόλοιπεσ (περίπου το 50%) θ ειςαγωγι γίνεται αυτόματα με τθν εκδιλωςθ ενδιαφζροντοσ. Ραρζχονται και εναλλακτικά ςυςτιματα ειςαγωγισ ςτα ανϊτερα ιδρφματα για διάφορεσ κατθγορίεσ μακθτϊν ι πλθκυςμοφ, όπωσ εξετάςεισ, επιτρζποντασ τθν κινθτικότθτα αλλά και δίνοντασ εναλλακτικι ευκαιρία ςε ανκρϊπουσ που αναηθτοφν μία ευκαιρία ι ζκαναν λάκοσ επιλογι ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ.

7. Οι απόφοιτοι τησ τριτοβάθμιασ εκπαίδευςησ καλφπτουν τρεισ βαςικζσ κατθγορίεσ. Απόφοιτοι επιςτθμονικϊν πεδίων και τεχνϊν, απόφοιτοι επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ με ανϊτερθ κεωρθτικι κατάρτιςθ και απόφοιτοι επαγγελματικϊν ςχολϊν διετοφσ φοίτθςθσ που αποτελοφν το ενδιάμεςο ςτοιχείο μεταξφ των αποφοίτων ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ και των εξειδικευμζνων εργαηομζνων τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Θ διαφοροποίθςθ ςτθν εκπαίδευςθ δεν είναι κριτιριο κοινωνικισ καταξίωςθσ, αλλά προςφζρει επαγγελματικό προςανατολιςμό, χωρίσ αυτό να ςυνεπάγεται μεγαλφτερεσ ι μικρότερεσ επαγγελματικζσ ευκαιρίεσ. Το μζγεκοσ του φόρτου που είναι διατεκειμζνοσ να αναλάβει κάκε μακθτισ κακορίηει το είδοσ τθσ εκπαίδευςθσ που κα λάβει και το επάγγελμα που κα ακολουκιςει.

8. Θ ειςαγωγή ςτην τριτοβάθμια εκπαίδευςη δε γίνεται με εξετάςεισ ςε μεγάλο ποςοςτό. Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ με το βάκοσ και το βάροσ εργαςίασ, που κζτει, κάνει τθ διαλογι, κατανζμοντασ τουσ μακθτζσ ανάλογα με τισ κλίςεισ, τα ενδιαφζροντα και τθ κζλθςι τουσ ςε διαφορετικά ςχολεία που οδθγοφν ςε διαφορετικά εκπαιδευτικά μονοπάτια. Πταν οι μακθτζσ φτάνουν να ολοκλθρϊςουν τθ ςχολικι τουσ εκπαίδευςθ ουςιαςτικά γνωρίηουν που κα βρεκοφν όςον αφορά τθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, αλλά πάντα με κεςμοκετθμζνθ τθ δυνατότθτα δεφτερθσ ευκαιρίασ.

9. Γενικό γνϊριςμα τθσ εκπαίδευςθσ ςτθ Γερμανία δεν είναι μόνο το ςφςτθμά τθσ, αλλά και οι παράπλευρεσ παροχζσ που δίνει. Τα ολοιμερα ςχολεία, θ οικονομικι ενίςχυςθ των μακθτϊν ϊςτε να διακζτουν όλοι τα απαραίτθτα μζςα εκπαίδευςθσ, θ μεταφορά ςτο ςχολείο, θ δυνατότθτα να διατθριςεισ ανοιχτοφσ πολφπλευρουσ ορίηοντεσ (ςυνδυαςμόσ επαγγελματικισ και ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ κατά τθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια), θ δυνατότθτα που παρζχει κεςμοκετθμζνα το ςχολείο για εργαςία παράλλθλα με αυτό ϊςτε να αποκτθκοφν δεξιότθτασ και προχπθρεςία, αναδεικνφουν τθν παιδεία ωσ κοινωνικό αγαθό.

10. ΢ημαντικό ςτοιχείο αποτελεί και θ ςυνεργαςία κεντρικισ κυβζρνθςθσ με τισ τοπικζσ αρχζσ ςτα κζματα παιδείασ (regionalization). Κατά τόπουσ υπάρχουν ςχολεία αλλά και ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα που προςφζρουν ςτοιχεία διαφοροποιθμζνθσ εκπαίδευςθσ με βάςθ τισ τοπικζσ ανάγκεσ ι παραδόςεισ. Το ςφςτθμα παιδείασ δεν είναι άκαμπτο, οφτε ωσ προσ τισ κατευκφνςεισ που

Σελίδα 26

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ μποροφν να εναλλάξουν οι μακθτζσ, οφτε ωσ προσ το να παρζχει διαφορετικά χαρακτθριςτικά φοίτθςθσ από περιοχι ςε περιοχι. Ρρόκειται για ςτοιχείο που το ζχουν αποδεχτεί και το ζχουν υιοκετιςει ςτθν κουλτοφρα τουσ.

11. Θ απενοχοποίηςη τησ επαγγελματικήσ – τεχνικήσ εκπαίδευςησ, ςτθ γερμανικι κοινωνία και εκπαίδευςθ είναι μζροσ τθσ κουλτοφρασ τουσ. Θ πλειοψθφία των μακθτϊν οδθγοφνται ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ όχι ςαν αποτζλεςμα τθσ «αποτυχίασ» ςε κάποιεσ εξετάςεισ, αλλά ωσ ςυνειδθτι επιλογι. Θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ γίνεται με όρουσ επιςτθμονικοφσ και υπό κεςμοκετθμζνο κρατικό πλαίςιο. Ο φορζασ – επιχείρθςθ ςτθν οποία εκπαιδεφεται ο μακθτισ ςυνειςφζρει οικονομικά και τον ςζβεται, ενϊ το ςχολείο δρα ςυνεπικουρικά παρζχοντασ κεωρθτικι κατάρτιςθ. Οι μακθτζσ ζχουν τθν ευκαιρία να ςυνεχίςουν τθν επαγγελματικι τουσ εκπαίδευςθ ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ και δεν υφίςτανται διακρίςεισ επιπζδου ΑΕΛ – ΤΕΛ. Επιπλζον, για τουσ μακθτζσ εκείνουσ που κεωροφν πωσ δεν ζκαναν ςωςτι εκπαιδευτικι επιλογι υπάρχουν δικλείδεσ ϊςτε να μποροφν να μεταπθδιςουν από τθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ ςτθν κεωρθτικι και αντίςτροφα.

12. Το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ τθσ Γερμανίασ προφανϊσ βρίςκεται εναρμονιςμζνο με την αγορά εργαςίασ και τισ επιχειρηματικζσ ανάγκεσ, όχι ωσ αποτζλεςμα νομοκετικισ παρζμβαςθσ αλλά ωσ ςτοιχείο κοινωνικισ λειτουργικότθτασ. Για το λόγο αυτό υπάρχει και μεγάλθ ζμφαςη ςτην επαγγελματική εκπαίδευςη, ςτθν εκτεταμζνθ επαγγελματικι εκπαίδευςθ μακθτϊν και φοιτθτϊν μζςα ςτισ επιχειριςεισ, κακϊσ και πλθκϊρα διαφορετικϊν ιδρυμάτων δευτεροβάκμιασ και τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ ϊςτε κάθε νζοσ να επιλζξει το φόρτο εργαςίασ που επικυμεί να επωμιςτεί και το βάκοσ των ςπουδϊν ςτο οποίο κζλει να προχωριςει.

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτη Γερμανία

Σελίδα 27

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Θ προςχολικι εκπαίδευςθ κεωρείται ουςιϊδεσ ςτοιχείο του γερμανικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. Τα κζντρα φφλαξθσ παιδιϊν ςκοπό ζχουν να ενκαρρφνουν τθν ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ του παιδιοφ, ϊςτε να καταςτεί ζνα υπεφκυνο και αυτόνομο μζλοσ τθσ κοινότθτασ. Επιπροςκζτωσ, ςκοπόσ είναι να βοθκιςουν τουσ γονείσ ςτθν ανατροφι των τζκνων τουσ, με βάςθ τισ υπάρχουςεσ κοινωνικζσ αξίεσ. Θ προςχολικι εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε δφο φάςεσ: α) για παιδιά κάτω των 3 ετϊν και β) για παιδιά μεταξφ 3 και 6 ετϊν. Για τα παιδιά κάτω των 3 ετϊν υπάρχουν τα ςχετικά ιδρφματα (Kinderkrippen) ςτα οποία φφλαξθ γίνεται όχι με βάςθ θλικιακά κριτιρια, αλλά ςε μικτζσ ομάδεσ. Βάςει τθσ νομοκεςίασ το κράτοσ (ςε ςυνδυαςμό με τθν ιδιωτικι πρωτοβουλία) οφείλει να καλφπτει τισ ανάγκεσ για κζντρα φφλαξθσ παιδιϊν ςε όλθ τθν επικράτεια. Το ςφςτθμα φφλαξθσ για παιδιά κάτω των 3 ετϊν βρίςκεται ςε διαδικαςία περαιτζρω ανάπτυξθσ. Θ προςχολικι εκπαίδευςθ για παιδιά μεταξφ 3 και 6 ετϊν παρζχεται από ιδρφματα (Kindegarten) και ςτα οποία επίςθσ λειτουργοφν μικτζσ θλικιακζσ ομάδεσ. Τα ιδρφματα προςχολικισ εκπαίδευςθσ δεν εμπίπτουν ςτισ ευκφνεσ του Υπουργείου Εκπαίδευςθσ, παρόλο που κζτει τουσ κανόνεσ λειτουργίασ. Ζνασ από αυτοφσ είναι πωσ για κάκε ομάδα παιδιϊν πρζπει να υπάρχει τουλάχιςτον ζνα κατάλλθλα εκπαιδευμζνο μζλοσ του προςωπικοφ και τουλάχιςτον ζνασ βοθκόσ. Επιπροςκζτωσ, τα δθμόςια κζντρα φφλαξθσ λειτουργοφν και ςτισ περιόδουσ των διακοπϊν για περιπτϊςεισ παιδιϊν που δεν ζχουν τθ δυνατότθτα φφλαξθσ ςτο ςπίτι. Θ μζκοδοσ διδαςκαλίασ ακολουκεί τθν ολιςτικι προςζγγιςθ ςτθν εκπαίδευςθ. Θ ζμφαςθ δίνεται ςτθν εργαςία πάνω ςε projects τα οποία άπτονται του περιβάλλοντοσ που μεγαλϊνουν τα παιδιά και των ενδιαφερόντων τουσ. Οι μζκοδοι διδαςκαλίασ ενκαρρφνουν τθν αυτό – οργάνωςθ ςτθ μάκθςθ, παρζχουν τθν ελευκερία ςτθ δθμιουργικότθτα, βοθκοφν ςτθν ομαδικότθτα, προωκοφν τθν εκμάκθςθ μζςα από τα λάκθ, κακϊσ και τον πειραματιςμό και τθν ζρευνα. Θ αξιολόγθςθ των παιδιϊν δε γίνεται με ςφςτθμα βακμολόγθςθσ, αλλά με τον εντοπιςμό των ιδιαίτερων χαρακτθριςτικϊν και των κλίςεων του κάκε παιδιοφ, των δυνατοτιτων του για περαιτζρω εξζλιξθ και πρόοδο, ϊςτε να κρατοφνται τακτικά ενιμεροι οι γονείσ. Στα παιδιά που βρίςκονται ςε θλικία να ενςωματωκοφν ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, αλλά δεν ζχουν το ανάλογο υπόβακρο (είτε λόγω ικανοτιτων, είτε λόγω ειδικϊν περιπτϊςεων όπωσ λόγοι μετανάςτευςθσ), παρζχεται θ δυνατότθτα να ενταχκοφν ςε ειδικά ιδρφματα – ςχολεία (Vorklassen ςτθν θλικία των πζντε ετϊν και Schulkindergarten ςτθν θλικία των ζξι ετϊν), τα οποία εμπίπτουν ςτισ αρμοδιότθτεσ του Υπουργείου. Θ ςυμμετοχι ςε αυτά είναι ςυνικωσ εκελοντικι

Σελίδα 28

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ (εμπίπτει ςτθ βοφλθςθ του γονζα), αν και ςτισ περιςςότερεσ περιοχζσ οι κατά τόπουσ εκπαιδευτικζσ αρχζσ ζχουν τθν αρμοδιότθτα να επιβάλλουν τθν παρακολοφκθςθ.

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Γερμανία

Σα γενικόσ κανόνασ ιςχφει θ ειςαγωγι ςτθν θλικία των 6 ετϊν ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ (Grundschule) θ οποία διαρκεί 4 χρόνια (τάξεισ 1 ζωσ και 4), με εξαίρεςθ τθν περιοχι του Βερολίνου και του Βραδεβοφργου που θ διάρκεια τθσ ανζρχεται ςτα 6 χρόνια (ζξι τάξεισ). Ο πρωταρχικόσ ςτόχοσ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι το να οδθγιςει τουσ μακθτζσ από τισ αδόμθτεσ και «role – playing» μορφζσ μάκθςθσ τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ, ςε πιο δομθμζνα και ςυςτθματικά επίπεδα εκπαίδευςθσ. Σκοπόσ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι να παράςχει τισ βαςικζσ γνϊςεισ και εφόδια ςε όλουσ τουσ μακθτζσ, τα οποία κα τουσ φανοφν απαραίτθτα τόςο για το πζραςμα ςτο επόμενο επίπεδο, όςο και για τθ ηωι τουσ εν γζνει. Λδιαίτερθ ζμφαςθ δίνεται ςτθν κατανόθςθ του γραπτοφ και προφορικοφ λόγου, ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων ζκφραςθσ, ςτθν κατανόθςθ μακθματικϊν και επιςτθμονικϊν εννοιϊν. Ραράλλθλα, ςυνεχίηονται οι προςπάκειεσ ομαλισ κοινωνικοποίθςθσ και ενςωμάτωςθσ ςτουσ γενικά αποδεκτοφσ κοινωνικοφσ κανόνεσ. Τα παιδιά με ειδικζσ εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ, των οποίων θ εκπαίδευςθ δε μπορεί να εναρμονιςτεί με το κφριο εκπαιδευτικό ςφςτθμα, υπάρχει μία ποικιλία ςχολείων, ανάλογα με το είδοσ των ιδιαιτεροτιτων που παρουςιάηουν (Forderzentren, Sonderschulen, Schulen fur

Σελίδα 29

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Behinderte). Ευκφνθ του κράτουσ αποτελεί θ παροχι επαρκϊν ςχολείων, όλων των ειδϊν, προκειμζνου να διαςφαλίηεται για όλα τα παιδιά το δικαίωμα ςτθ μάκθςθ και ςτισ ίςεσ ευκαιρίεσ. Τα δφο πρϊτα χρόνια φοίτθςθσ, θ διδαςκαλία των μακθμάτων γίνεται κυρίωσ από ζνα δάςκαλο. Από τθν τάξθ 3 και μετά αρχίηει και ειςάγεται ο κεςμόσ του δαςκάλου ανά αντικείμενο, ϊςτε να ςυνθκίςουν τα παιδιά το ςφςτθμα που ακολουκείται ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Κατά μζςο όρο οι θμζρεσ διδαςκαλίασ ενόσ ακαδθμαϊκοφ ζτουσ ανζρχονται από 188 ζωσ 208, ανάλογα με το ςχολείο (ςε κάποια πραγματοποιοφνται μακιματα και το Σάββατο). Ανεξαρτιτωσ των θμερϊν διδαςκαλίασ όμωσ, ο ςυνολικόσ αρικμόσ των ωρϊν διδαςκαλίασ είναι ίδιοσ για όλουσ τουσ μακθτζσ ςε ετιςιο επίπεδο. Τα μακιματα κρατάνε 45 λεπτά και πραγματοποιοφνται πρωινζσ ϊρεσ. Τα κυριότερα μακιματα είναι: γερμανικι γλϊςςα, γενικζσ ςπουδζσ, δράμα, μουςικι, τζχνεσ και χειροτεχνία. Επιπροςκζτωσ, δίνεται με τθν πάροδο των ετϊν ςταδιακά αυξθμζνο βάροσ ςε κζματα όπωσ θ ανάπτυξθ τθσ χριςθσ τθσ γλϊςςασ, θ κατανόθςθ και εμβάκυνςθ ςτα μακθματικά, θ αιςκθτικι – καλλιτεχνικι παιδεία, θ χριςθ νζων τεχνολογιϊν, θ εκμάκθςθ τθσ αρμονίασ με το περιβάλλον και άλλα. Θ εκμάκθςθ ξζνθσ γλϊςςασ κεωρείται επιπρόςκετθ και δεν περιλαμβάνεται ςτο κφριο πρόγραμμα μακθμάτων, ενϊ ακολουκείται και ξεχωριςτι μζκοδοσ διδαςκαλίασ τθσ. Θ εκπαιδευτικι μζκοδοσ που χρθςιμοποιείται ενκαρρφνει τθ ςυμμετοχι των μακθτϊν και ςκοπεφει ςτο χτίςιμο των ατομικϊν τουσ δεξιοτιτων. Ζμφαςθ δίνεται ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων, ςτθν αυτόβουλθ επιλογι προγραμμάτων και εκπαιδευτικϊν μεκόδων από τα παιδιά που να κεωροφν πωσ ταιριάηουν με τισ προςωπικότθτζσ τουσ, ςτθν ανάπτυξθ ομαδικότθτασ και ςτθ διαχείριςθ του φόρτου εργαςίασ του ςχολείου. Τα παιδιά προάγονται αυτομάτωσ από τθν 1 θ ςτθ 2θ τάξθ. Από τθ 2θ τάξθ και μετά ειςάγεται θ δυνατότθτα να επαναλάβει ζνασ μακθτισ μία τάξθ, αν θ απόδοςι του δεν κρικεί ικανοποιθτικι. Μόλισ το 1,3% των μακθτϊν τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ χρειάςτθκε να επαναλάβουν το ζτοσ τθν περίοδο 2007 – 2008. Ραράλλθλα με τθν κανονικι εκπαίδευςθ, το πρωτοβάκμιο εκπαιδευτικό ςφςτθμα περιλαμβάνει και τα μετά – το – ςχολείο κζντρα, που ουςιαςτικά αναλαμβάνουν τθ φφλαξθ, το διάβαςμα και τθ δθμιουργικι απαςχόλθςθ για όςα παιδιά το επικυμοφν ι που λόγω εργαςίασ των γονζων τουσ δεν υπάρχει άλλθ εναλλακτικι λφςθ. Στα κζντρα αυτά, οι γονείσ ςυνειςφζρουν οικονομικά με μικρά ποςά, ανάλογα τα είδθ τθσ δραςτθριότθτασ που ακολουκεί το παιδί τουσ. Ρραγματοποιοφνται

Σελίδα 30

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ςυςτθματικζσ προςπάκειεσ από πολλά ιδρφματα θ διαδικαςία αυτι να ενςωματωκεί με τα πρωινά ςχολεία. Θ μετάβαςθ από τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςε κάποιον από τουσ πολλοφσ τφπουσ ςχολείων τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ποικίλει ανάλογα τθν περιοχι και τουσ κανόνεσ που ιςχφουν ςε αυτιν, αλλά πάντα με τθ λεπτομερι ενθμζρωςθ και ςυμβουλι προσ τουσ γονείσ. Τθν τελικι απόφαςθ για το είδοσ του ςχολείου που κα ακολουκιςει το παιδί, τθν λαμβάνει (ανάλογα με το ιςχφον νομοκετικό ςφςτθμα τθσ περιοχισ), είτε ο γονζασ, είτε το ςχολείο πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, είτε θ επιβλζπουςα αρχι πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Για τθν ειςαγωγι ςε κάποια ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ απαιτείται να ζχει επιτφχει ο μακθτισ ςυγκεκριμζνουσ βακμοφσ / ικανότθτεσ (τουσ διαφορετικοφσ τρόπουσ ειςαγωγισ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ανάλογα με τθν περιοχι μπορεί κανείσ να αναηθτιςει ςτο www.kmk.org). Στουσ μακθτζσ δεν απονζμεται δίπλωμα ολοκλιρωςθσ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, αν και ςτο τζλοσ τθσ τελευταίασ τάξθσ δίνεται πιςτοποιθτικό τθσ βακμολογίασ τουσ, κακϊσ κάτι τζτοιο ίςωσ χρειαςτεί για τθν ειςαγωγι τουσ ςε ςχολείο τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Θ φπαρξθ ιδιωτικϊν ςχολείων πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ επιτρζπεται και υπάγονται ςτθ δικαιοδοςία και τον ζλεγχο του αρμόδιου υπουργείου.

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτη Γερμανία

Σελίδα 31

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ περιλαμβάνει εφτά ι οχτϊ χρόνια εκπαίδευςθσ (τάξεισ από πζντε ετϊν ζωσ και 12 ι 13 ετϊν) και χωρίηεται ςε διαφορετικά εκπαιδευτικά μονοπάτια με ςκοπό τθν παροχι διαφορετικϊν διπλωμάτων και ικανοτιτων ςτουσ φοιτοφντεσ. Για τα διπλϊματα αυτά υπεφκυνα είναι τα ςχολεία που τα παρζχουν. Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε δφο επίπεδα: α) τθν κατϊτερθ (που διαρκεί ςυνικωσ μζχρι τα 16 ι ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ τα 15) και β) τθν ανϊτερθ (θ οποία διαρκεί ςυνικωσ μζχρι τα 19 ι ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ μζχρι τα 18). Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει μία ςειρά ςχολείων (Hauptschule, Realschule, Gymnasium, Gesamtschleand). Οι δφο πρϊτεσ τάξεισ (τάξθ 5θ και 6θ) αφοροφν γενικι εκπαίδευςθ και δίνουν μεγάλθ ζμφαςθ ςτθν προβολι, επίβλεψθ και κακοδιγθςθ των μακθτϊν όςον αφορά το εκπαιδευτικό μονοπάτι που κζλουν και μποροφν να ακολουκιςουν για το μζλλον τουσ. Αποτελοφν ουςιαςτικά ειςαγωγικζσ τάξεισ, με πρωτεφοντα ςκοπό τθν παροχι γενικϊν γνϊςεων και με κυριότερο δευτερεφοντα τον προςανατολιςμό των μακθτϊν ςτο είδοσ τθσ εκπαίδευςθσ που κα ακολουκιςουν ςτο μζλλον. Ππωσ και ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ειδικι μζριμνα δίνεται για τα άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ, που παρακολουκοφν ςε ξεχωριςτά εκπαιδευτικά ιδρφματα (Forderzentren, Sonderschulen, Schulen fur Behinderte), ανάλογα με το πρόβλθμα που αντιμετωπίηουν. Οι βαςικοί ςτόχοι που κζτει το υπουργείο είναι: α) θ πνευματικι, ςυναιςκθματικι και ψυχολογικι ανάπτυξθ των παιδιϊν, διδάςκοντάσ τουσ να είναι ανεξάρτθτα, να λαμβάνουν αποφάςεισ και να αναλαμβάνουν τισ προςωπικζσ, κοινωνικζσ και πολιτικζσ τουσ υποχρεϊςεισ, β) θ παροχι εξειδικευμζνων και επιςτθμονικϊν γνϊςεων, μζςω τθσ παροχισ οδθγιϊν για τθν αναηιτθςθ τθσ γνϊςθσ, γ) θ ςταδιακι αφξθςθ του βακμοφ ειδίκευςθσ βάςει των ικανοτιτων και των κλίςεων του κάκε μακθτι και δ) θ λειτουργία ενόσ ανοιχτοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ, ϊςτε να παρζχεται θ δυνατότθτα μεταπιδθςθσ ςε διαφορετικό εκπαιδευτικό μονοπάτι μετά το πζρασ του ειςαγωγικοφ ςταδίου πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Το Hauptschule παρζχει τθ βαςικι γενικι εκπαίδευςθ ςτα γερμανικά, μία ξζνθ γλϊςςα (ςυνικωσ τα αγγλικά), τα μακθματικά, τθ φυςικι / χθμεία, τθ βιολογία, τθ

Σελίδα 32

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ γεωγραφία, τθν ιςτορία, ειςαγωγικά ςτισ επαγγελματικζσ ςπουδζσ, ςτισ κοινωνικζσ επιςτιμεσ, τθ μουςικι, τισ τζχνεσ, τον ακλθτιςμό, τα κρθςκευτικά και ςε μερικζσ περιπτϊςεισ ςε εξειδικευμζνα ηθτιματα, όπωσ τα οικονομικά. Ρροετοιμάηει τουσ μακθτζσ κυρίωσ για τθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ Το Realschule παρζχει πιο εκτεταμζνθ γενικι παιδεία ςτα παραπάνω πεδία, αλλά επιτρζπει ςτουσ μακθτζσ του να λάβουν ςυμπλθρωματικι εκπαίδευςθ τθσ επιλογισ τουσ ςτα πεδία που τουσ ενδιαφζρουν ι ζχουν κλίςθ. Το ςχολείο αυτό παρζχει ςτουσ μακθτζσ του ανοιχτοφσ τουσ ορίηοντεσ όςον αφορά τθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ τουσ, κακϊσ τουσ επιτρζπει να επιλζξουν είτε μεταξφ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ είτε μεταξφ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ. Το Gymnasium παρζχει μία ζντονθ γενικι εκπαίδευςθ ςτα παραπάνω πεδία, με ςκοπό τθν απόκτθςθ του εκνικοφ απολυτθρίου και τθν ειςαγωγι ςε κάποιο ανϊτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Το ςχολείο αυτό διακζτει και ειδικζσ τάξεισ ςτισ οποίεσ μποροφν να ενταχκοφν μακθτζσ από τουσ δφο άλλουσ τφπουσ ςχολείου αν αλλάξουν γνϊμθ για τθν επιλογι τουσ. Στθν ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη οι μακθτζσ μποροφν να ειςζλκουν ςτθν θλικία των 15 (ςτα 16 είναι το ςυνθκζςτερο). Ο τφποσ του ςχολείου που κα ειςζλκουν εξαρτάται από τισ επιδόςεισ και τισ ικανότθτεσ που κα ζχουν αποκτιςει ςτα τελευταία χρόνια τθσ κατϊτερθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Το ςτάδιο αυτό τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ περιλαμβάνει ςχολεία γενικήσ παιδείασ (Gymnasium / gymnasiale Oberstufe, Fachoberschule) ςε πλιρεσ ωράριο (full time), κακϊσ και επαγγελματικά ςχολεία (Berufsschule, Berufsfachschule), κάποια εκ των οποίων λειτουργοφν ςτο δυαδικό ςφςτθμα (dual system – είτε full time, είτε part time με παράλλθλθ επαγγελματικι απαςχόλθςθ). Οι ςτόχοι τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςτα ςχολεία γενικισ παιδείασ είναι θ παροχι γενικισ εκπαίδευςθσ, με αφξθςθ των ικανοτιτων των μακθτϊν ςε ηθτιματα ακαδθμαϊκισ μελζτθσ και προπαίδευςθ για επιςτθμονικι εργαςία. Λδιαίτερθ ζμφαςθ δίνεται ςτθν εκμάκθςθ τθσ γερμανικισ γλϊςςασ, ςτα μακθματικά και ςτισ ξζνεσ γλϊςςεσ. Ειδικά ςτα Gymnasiale Oberstufe παρζχεται επιπρόςκετθ επιμόρφωςθ για τα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ ιδρφματα, για επαγγελματικά πεδία, για δομζσ και απαιτιςεισ τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ κακϊσ και τθσ επαγγελματικισ ηωισ. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, ςτο πρϊτο ζτοσ που είναι ειςαγωγικό και ςτα δφο επόμενα που πραγματοποιείται θ προετοιμαςία για τισ τελικζσ εξετάςεισ (Abitur examination) και τθν απονομι του απολυτθρίου. Οι τρεισ μεγάλεσ κεματικζσ περιοχζσ ςτισ οποίεσ εξετάηονται οι μακθτζσ είναι: α) γλϊςςεσ, λογοτεχνία και τζχνεσ, β) κοινωνικζσ επιςτιμεσ και γ) μακθματικά, φυςικζσ επιςτιμεσ και τεχνολογία. Στο τζλοσ τθσ εκπαίδευςθσ απονζμεται το απολυτιριο Allgemeine

Σελίδα 33

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Hochschulreife το οποίο εξαςφαλίηει ςτον κάτοχο μία κζςθ ςτθν ανϊτερθ ι ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ. Ραράλλθλα από τθν θλικία των 15 – 16 ετϊν εντάςςεται θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ ςτθ ηωι των παιδιϊν. Τα ςχολεία επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ χωρίηονται ςε πλιρουσ και μθ – πλιρουσ απαςχόλθςθσ. Επαγγελματικά – τεχνικά ςχολεία πλήρουσ απαςχόληςησ είναι τα Berufsfachschule, Fachoberschule, Berufliches Gymnasium – Fachgymnasium, Berufsoberschule και άλλα. Το Berufsfachschulen ειςάγει τουσ μακθτζσ ςε ζνα ι περιςςότερα επαγγζλματα, παρζχει εκπαίδευςθ ςε διάφορα αναγνωριςμζνα επαγγζλματα ι μπορεί να οδθγιςει ςε επαγγελματικι εκπαίδευςθ ςε κάποιο ςυγκεκριμζνο επάγγελμα. Τζτοιου είδουσ επαγγζλματα μπορεί να είναι οι ξζνεσ γλϊςςεσ, επαγγζλματα οικιακισ οικονομίασ και κοινωνικισ εργαςίασ, καλλιτεχνικά επαγγζλματα, επαγγζλματα του κλάδου τθσ υγείασ και άλλα. Τθν ίδια ϊρα όμωσ φροντίηει και για τθ γενικι παιδεία των μακθτϊν, ενϊ θ εκπαίδευςθ μπορεί να κρατιςει από ζνα ζωσ τρία χρόνια ανάλογα με τισ απαιτιςεισ του επαγγζλματοσ που ςπουδάηει κάκε μακθτισ. Το Fachoberschule παρζχει πρακτικι εκπαίδευςθ και κεωρθτικζσ γνϊςεισ ςτουσ μακθτζσ και οδθγεί ςτο Fachhochschukreife που αποτελεί ςτάδιο προπαίδευςθσ πριν τθν ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ ςτο Fachhochschule. Ρεριλαμβάνει αντικείμενα όπωσ θ διοίκθςθ και οι επιχειριςεισ, θ τεχνολογία, το ςχζδιο, θ αγροοικονομία και άλλα. Ρεριλαμβάνει ςτάδιο κεωρθτικισ εκπαίδευςθσ ςτα γερμανικά, τισ ξζνεσ γλϊςςεσ, τα μακθματικά, τισ φυςικζσ επιςτιμεσ, κακϊσ και επαγγελματικι εκπαίδευςθ. Το Berufliches Gymnasium – Fachgymnasium παρζχει πζραν τθν εκπαίδευςθσ που προςφζρεται ςτο Gymnasium και επιπρόςκετθ εκπαίδευςθ πάνω ςε αντικείμενα προςανατολιςμζνα ςε ςυγκεκριμζνα επαγγζλματα όπωσ τεχνολογία, επιχειρθματικότθτα, διατροφολογία, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, επαγγζλματα του κλάδου τθσ υγείασ και άλλα. Μία ακόμα πρωτοτυπία του ςυγκεκριμζνου ςχολείου είναι πωσ παρζχει τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ να παρακολουκιςουν πάνω από μία ειδικότθτεσ. Στο Berufsoberschule παρζχεται περιςςότερο κεωρθτικι εκπαίδευςθ και ανάπτυξθ δεξιοτιτων ςτθ διάρκεια των τριϊν με τζςςερα χρόνια φοίτθςθσ ϊςτε οι μακθτζσ να αποκτιςουν τόςο επαγγελματικζσ ικανότθτεσ, αλλά και προςόντα για τθν ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Το γερμανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ δίνει δεφτερεσ ευκαιρίεσ ςτουσ μακθτζσ του. Υπάρχουν ςχολεία που εκτόσ από επαγγελματικι εκπαίδευςθ παρζχουν και

Σελίδα 34

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ κεωρθτικι κατάρτιςθ, αφινοντασ ανοιχτό το ενδεχόμενο ςε κάποιο μακθτι να περάςει από τθν επαγγελματικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ πανεπιςτθμιακι ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Θ τελευταία κατθγορία ςχολείων ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι τα επαγγελματικά – τεχνικά ςχολεία μη – πλήρουσ απαςχόληςησ. Στα ςχολεία αυτά φοιτοφν ςφμφωνα με εκτιμιςεισ περίπου τα 2/3 των γερμανϊν μακθτϊν. Το ςφςτθμα ονομάηεται δυαδικό γιατί θ εκπαίδευςθ λαμβάνει χϊρα ςε δφο μζρθ, ςτο τόπο εργαςίασ και ςτο ςχολείο (Berufsschule). Θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ γίνεται ςε αναγνωριςμζνεσ από το κράτοσ επιχειριςεισ, ενϊ θ ειςαγωγι ςτο ςφςτθμα αυτό δεν απαιτεί προχποκζςεισ, κακϊσ πρόκειται για ζνα ανοιχτό ςφςτθμα ςτο οποίο μπορεί να ςυμμετάςχει όποιοσ επικυμεί. Θ εκπαίδευςθ ςτο ςχολείο περιλαμβάνει μακιματα γενικισ παιδείασ και κάποια ειδικευμζνα επαγγελματικά μακιματα και πραγματοποιείται ςυνικωσ 2 μζρεσ τθν εβδομάδα (ζναντι 3 που οι μακθτζσ εργάηονται).

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Γερμανία

Σελίδα 35

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Θ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ περιλαμβάνει ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ και ιδρφματα με ςκοπό τθν παροχι μακθμάτων και ικανοτιτων επαγγελματικισ κατεφκυνςθσ ςτουσ μακθτζσ εκείνουσ που ολοκλιρωςαν τθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ και πζτυχαν τουσ απαραίτθτουσ ςτόχουσ ειςόδου ςε αυτά. Το γερμανικό ςφςτθμα εκπαίδευςθσ περιλαμβάνει τα ακόλουκα ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα: Universitaten, Technische Hochschulen, Technische Univeristate, Padagogische Hochschulen, Theologische Hochschulen (πανεπιςτιμια) Kunsthochschulen & Musikhochschulen (ανϊτερα κολζγια τεχνϊν και μουςικισ) Fachhochschulen (πανεπιςτιμια εφαρμοςμζνων επιςτθμϊν) Τα Πανεπιςτήμια περιλαμβάνουν αντικείμενα όπωσ: α) Γλωςςϊν ,Αθλητιςμοφ και Ανθρωπιςτικϊν Επιςτημϊν (Φιλοςοφία, Κεολογία, Αρχαιολογία, Λςτορία, Μουςικι Λςτορία, Κεατρικζσ Επιςτιμεσ, Ευρωπαϊκζσ και μθ – Ευρωπαϊκζσ γλϊςςεσ και λογοτεχνία, Ραιδαγωγικι, Ψυχολογία, Βιβλιοκθκονομία, Ακλθτικζσ Επιςτιμεσ), β) Νομικζσ, Οικονομικζσ και Κοινωνικζσ Επιςτήμεσ (Νομικι, Κοινωνικζσ Επιςτιμεσ, Επιςτιμθ τθσ Διοίκθςθσ, Οικονομικά, Ρολιτικζσ Επιςτιμεσ), γ) Μαθηματικά και Φυςικζσ Επιςτήμεσ (Μακθματικά, Φυςικι, Χθμεία, Επιςτιμθ των Υπολογιςτϊν, Βιοχθμεία, Βιολογία, Γεωλογία, Φαρμακευτικι), δ) Ιατρική (Λατρικι, Οδοντιατρικι, Κτθνιατρικι), ε) Αγρονομία, Δαςολογία, Επιςτήμεσ τησ Διατροφήσ, η) Πολυτεχνικζσ Επιςτήμεσ (Αρχιτεκτονικι, Γεωδαιςία, Θλεκτρολογία Μθχανικι, Μθχανολογία, Χθμικι Μθχανολογία, Συγκοινωνιολογία, Ρεριβαλλοντικι Τεχνολογία και άλλα). Θ φοίτθςθ ςτα Ρανεπιςτθμιακά Λδρφματα διαρκεί οχτϊ με δζκα εξάμθνα το ελάχιςτο (με εξαίρεςθ τισ επιςτιμεσ υγείασ), ενϊ υπολογίηεται πωσ κατά μζςο όρο οι φοιτθτζσ χρειάηονται ζνα με δφο επιπλζον χρόνια για να ολοκλθρϊςουν. Με τθν ολοκλιρωςθ απονζμεται Diplom, Magister ι Staatsexamen ανάλογα με το αντικείμενο τθσ επιςτιμθσ και ο φοιτϊν μπορεί να προχωριςει ςε μεταπτυχιακζσ (διαρκοφν ςυνικωσ τζςςερα εξάμθνα) και αργότερα διδακτορικζσ ςπουδζσ. Τα ανϊτερα κολλζγια τεχνϊν και μουςικήσ περιλαμβάνουν αντικείμενα όπωσ: α) Μουςικήσ (ειδίκευςθ ςε κάποια μουςικά όργανα με ςκοπό τθν επαγγελματικι εναςχόλθςθ ι τθ διδαςκαλία μουςικισ), β) Εικαςτικζσ Σζχνεσ (ςχζδιο, φωτογραφία και άλλα), γ) Σζχνεσ Απόδοςησ –Παράςταςησ (δράμα, όπερα, μιοφηικαλ, χορόσ, ςκθνοκεςία και άλλα), δ) Εφαρμοςμζνεσ τζχνεσ (ςχζδιο και αρχιτεκτονικι ςτα μζςα προβολισ και ςτουσ υπολογιςτζσ), ε) Εκπαίδευςη ςτην Σζχνη και την Σζχνη ωσ Καςη (δάςκαλοι τζχνθσ για τα ςχολεία), η) Μζςα Προβολήσ (φιλμ, τθλεόραςθ, γραφικζσ τζχνεσ). Θ φοίτθςθ ςτα κολλζγια αυτά μπορεί να κρατιςει μζχρι και ζξι χρόνια και οι απόφοιτοι λαμβάνουν Bachelor και Master μαηί.

Σελίδα 36

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Τα πανεπιςτήμια εφαρμοςμζνων επιςτημϊν περιλαμβάνουν αντικείμενα όπωσ: αγρονομία, μθχανικζσ επιςτιμεσ, οικονομικά, νομοκεςία, κοινωνικι εργαςία, δθμόςια διοίκθςθ, διοικθτικι επιςτιμθ, επιςτιμθ υπολογιςτϊν, μακθματικά, επιςτιμεσ τθσ φφςθσ, ςχζδιο, τθλεπικοινωνίεσ, νοςθλευτικι και διοίκθςθ μονάδων υγείασ. Θ φοίτθςθ διαρκεί οχτϊ εξάμθνα, ενϊ ακολουκοφν άλλα δφο εξάμθνα εργαςιακισ πρακτικισ (Praxissemester) μζχρι τθν απονομι του διπλϊματοσ (Diplom). Ο φοιτθτισ μπορεί να πραγματοποιιςει και μεταπτυχιακζσ ςπουδζσ διάρκειασ τριϊν ι τεςςάρων εξαμινων για τθν απονομι του τίτλου Master. Ρζραν των ανωτζρω υφίςταται και θ επαγγελματικι τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, όπωσ είναι οι Ακαδθμίεσ του ςτρατοφ (Verwaltugsfachhochschule) είτε τα λεγόμενα Berufsakademie (Ακαδθμίεσ που παρζχουν επιςτθμονικι αλλά και πρακτικι κατάρτιςθ – επαγγελματικζσ ακαδθμίεσ) που κάποιεσ περιοχζσ διακζτουν και αποτελοφν ςυνζχεια του δυαδικοφ ςυςτιματοσ, με τισ επιχειριςεισ να πλθρϊνουν κομμάτι του κόςτουσ εκπαίδευςθσ των φοιτθτϊν. Τα κυριότερα πεδία ςπουδϊν είναι θ επιχειρθματικότθτα, θ κοινωνικι εργαςία και οι νζεσ τεχνολογίεσ, ενϊ θ φοίτθςθ διαρκεί τρία χρόνια. Στθν ίδια κατθγορία ανικουν διάφορεσ επαγγελματικζσ ςχολζσ (Fachschulen) κακϊσ και ςχολζσ του κλάδου υγείασ (με τριετι ςυνικωσ φοίτθςθ). Οι απόφοιτοι των ςχολϊν αυτϊν λειτουργοφν ωσ ενδιάμεςοι μεταξφ των αποφοίτων τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ και των ειδικευμζνων εργαηομζνων και διακζτουν κατοχυρωμζνα επαγγελματικά δικαιϊματα. Θ φοίτθςθ διαρκεί δφο χρόνια, ενϊ τα επαγγελματικά πεδία είναι περίπου 160 με κυριότερα εξ αυτϊν: αγροτικι οικονομία, ςχζδιο, τεχνολογίεσ, επιχειρθματικότθτα, κοινωνικι εργαςία, θλεκτρολογία, μθχανολογία, καταςκευζσ και διοίκθςθ επιχειριςεων. Θ απονομι διπλϊματοσ γίνεται με τθν επιτυχι εξζταςθ ςε διάφορα πεδία και μακιματα. Για τθν είςοδο ςτθ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ απαιτείται από τουσ μακθτζσ να ζχουν αποφοιτιςει από τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ και να διακζτουν απολυτιριο του επιπζδου Allgemeine Hochschulreife ι Fachgebundene Hochschulreife, με τθ διαφοροποίθςθ να ζγκειται ςτο ότι το πρϊτο επιτρζπει τθν είςοδο ςε κάκε αντικείμενο ι πεδίο, ενϊ το δεφτερο μόνο ςε ςυγκεκριμζνα. Για μθ – μακθτζσ (εργαηόμενουσ ι άλλεσ κατθγορίεσ ενθλίκων) θ είςοδοσ ςε κάποια ανϊτερθ ςχολι μπορεί να πραγματοποιθκεί είτε με το να δϊςουν εξετάςεισ για το δίπλωμα Abitur είτε με το να εξεταςτοφν ςε ειςαγωγικζσ εξετάςεισ που διοργανϊνει το κάκε πανεπιςτιμιο (αυτό ιςχφει μόνο για τουσ εργαηόμενουσ με ςυγκεκριμζνο εκπαιδευτικό υπόβακρο). Για το περίπου 50% των τμθμάτων δεν υπάρχει κανζνασ άλλοσ περιοριςμόσ ειςόδου πζραν των ανωτζρω και κάκε αιτοφμενοσ εγγράφεται ςτο τμιμα τθσ επιλογισ του.

Σελίδα 37

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Για τα υπόλοιπα τμιματα ςτα οποία οι αιτιςεισ εγγραφισ υπερβαίνουν τισ προςφερόμενεσ κζςεισ γίνεται κεντρικι επιλογι από το Central Office for the Allocation of Study Places. Οι διαδικαςίεσ ειςόδου ζχουν να κάνουν με τα μακιματα που παρακολοφκθςαν ωσ μακθτζσ τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ και τισ επιδόςεισ τουσ ςε αυτά. Συνικωσ τζτοια τμιματα είναι θ ιατρικι, θ οδοντιατρικι, θ φαρμακευτικι, θ βιολογία και θ ψυχολογία. Σε κάποιεσ ανϊτερεσ ςχολζσ όπωσ το Fachhochschule πζραν των ανωτζρω τρόπων μποροφν να ειςαχκοφν και μακθτζσ τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ αφοφ πρϊτα εξεταςτοφν ςε ςυγκεκριμζνα μακιματα που το κάκε ίδρυμα ορίηει. Τα περιςςότερα ιδρφματα δεν ζχουν δίδακτρα. Σε κάποια που ζχουν κζςει, το ποςό ανζρχεται ςτα 500 ευρϊ το εξάμθνο και λαμβάνεται ειδικι μζριμνα για τουσ οικονομικά αδφναμουσ μακθτζσ είτε με τθν παροχι υποτροφιϊν, είτε με τθν ανάπτυξθ του κεςμοφ των φοιτθτικϊν δανείων. Τα δίδακτρα χρθςιμοποιοφνται για τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ των μακθμάτων και των ςυνκθκϊν φοίτθςθσ. Σε κάποια άλλα ιδρφματα υπάρχει χρζωςθ για τθ χριςθ των κοινωνικϊν εγκαταςτάςεων τουσ. Ραράλλθλα με αυτζσ τισ χρεϊςεισ όμωσ, οι φοιτθτζσ που διακζτουν πόρουσ (από τισ οικογζνειεσ τουσ) λαμβάνουν ενίςχυςθ από τθν ομοςπονδιακι κυβζρνθςθ, είτε είναι γερμανοί υπικοοι, είτε φοιτθτζσ προερχόμενοι από κράτοσ – μζλοσ τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ, είτε αλλοδαποί με μόνιμθ κατοικία ςτθ Γερμανία. Τα μακιματα λαμβάνουν τθ μορφι διαλζξεων, ςεμιναρίων αλλά και πρακτικϊν αςκιςεων, ταξιδιϊν μελζτθσ και εφαρμογισ ςτο χϊρο εργαςίασ. Οι διαλζξεισ ςκοπό ζχουν να μεταφζρουν τισ βαςικζσ γνϊςεισ πάνω ςε ζνα αντικείμενο, ενϊ τα ςεμινάρια δίνουν τθν ευκαιρία να παρουςιαςτοφν ςε βάκοσ πιο εξειδικευμζνα κζματα ι μελζτεσ περιπτϊςεων. Οι πρακτικζσ αςκιςεισ δίνουν τθν ευκαιρία να χρθςιμοποιθκοφν οι κεωρθτικζσ γνϊςεισ ςτθν πράξθ, ενϊ θ εφαρμογι ςτο χϊρο τθσ εργαςίασ δίνει μία εικόνα ςτουσ φοιτθτζσ του πϊσ οι γνϊςεισ που λαμβάνουν ζχουν βρει εφαρμογι ςτθν αγορά. Θ χριςθ νζων τεχνολογιϊν και διαδραςτικϊν μζςων ενκαρρφνεται, ενϊ από το 2004 ζχει προωκθκεί θ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ ςτα Ρανεπιςτιμια. Θ ιδιωτικι ανϊτερθ εκπαίδευςθ δεν απαγορεφεται ςτθ χϊρα, με τισ τοπικζσ αρχζσ να ζχουν τθν αρμοδιότθτα τθσ αναγνϊριςθσ των πτυχίων των ιδιωτικϊν ιδρυμάτων, θ λειτουργία των οποίων κακορίηεται από τισ ίδιεσ αρχζσ και κανόνεσ που διζπουν τα δθμόςια εκπαιδευτικά ιδρφματα, ενϊ θ ποιότθτα ςπουδϊν εξαςφαλίηεται από ειδικά οριςμζνθ επιςτθμονικι επιτροπι (Science Council)..

Σελίδα 38

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτη Γερμανία Θ δια βίου εκπαίδευςθ από ποικίλα ιδρφματα και φορείσ όπωσ: δθμοτικοφσ οργανιςμοφσ (Volkschochschulen), ιδιωτικά ιδρφματα, ιδρφματα τθσ εκκλθςίασ, επαγγελματικζσ ενϊςεισ, επιμελθτιρια, πολιτικά κόμματα, ακαδθμίεσ, ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ, ιδρφματα εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ και άλλα. Οι κυρίαρχεσ ιδζεσ τθσ δια βίου εκπαίδευςθσ είναι: α) θ ενίςχυςθ τθσ υπευκυνότθτασ και τθσ αυτάρκειασ των μακθμάτων, β) θ μείωςθ των ανιςοτιτων ςτισ ευκαιρίεσ, γ) ο ςυντονιςμόσ μεταξφ των παρόχων εκπαίδευςθσ και των τελικϊν αποδεκτϊν τθσ, δ) θ ενίςχυςθ τθσ ςχζςθσ μεταξφ των διαφορετικϊν τομζων εκπαίδευςθσ. Οι ενιλικεσ μποροφν να ενταχκοφν ςε διαφορετικά επίπεδα είτε τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, είτε να προςπακιςουν να ενταχκοφν ςε κάποιο ίδρυμα τθσ τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Οι μζκοδοι εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ δίνουν τθ δυνατότθτα ςε εργαηόμενουσ ενιλικουσ να ςυνεχίςουν τθν εκπαίδευςι τουσ με ζναν πιο ευζλικτο τρόπο. Το 2006 υπολογίςτθκε πωσ περίπου 219.000 άνκρωποι εντάχκθκαν ςτο ςφςτθμα τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ ςε μία ςειρά αντικείμενα όπωσ οι κοινωνικζσ επιςτιμεσ, θ εκπαίδευςθ, θ ψυχολογία, οι ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ, οι γλϊςςεσ, το εμπόριο και θ διοίκθςθ, τα μακθματικά, οι νζεσ τεχνολογίεσ, ο κλάδοσ υγείασ και άλλα. Τα πιο διαδεδομζνα αντικείμενα είναι αυτά του εμπορίου και τθσ διοίκθςθσ που ςυγκεντρϊνουν περίπου 1 ςτουσ 4 που επιλζγουν αυτι τθ μορφι εκπαίδευςθσ. Θ δια βίου εκπαίδευςθ αφορά ανκρϊπουσ διαφορετικοφ επαγγελματικοφ και εκπαιδευτικοφ υποβάκρου. Για τθν παρακολοφκθςθ απογευματινϊν μακθμάτων για τθν απόκτθςθ του δικαιϊματοσ ειςόδου ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ κα πρζπει να αποδειχτεί επαγγελματικι εμπειρία ι ςυνεχι εργαςία για τουλάχιςτον τρία χρόνια, ενϊ κα πρζπει να ζχει ςυμπλθρωκεί και το 19 ο θλικιακό ζτοσ. Πςοι ενταχκοφν ςτθ δια βίου ανϊτερθ εκπαίδευςθ πρζπει να ςυνεχίςουν τθν εργαςία τουσ, με εξαίρεςθ τα τελευταία τρία ζτθ ςπουδϊν. Ειδικά για τθν είςοδο ςτα πανεπιςτιμια απαιτείται θ απόκτθςθ πτυχίου από κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα, ενϊ για τθν ειςαγωγι ςε μεταπτυχιακό πρόγραμμα απαιτείται τίτλοσ πανεπιςτθμίου και εργαςιακι εμπειρία πάνω ςτο αντικείμενο ςπουδϊν τουλάχιςτον ενόσ ζτουσ. Θ δια βίου μάκθςθ περιλαμβάνει δίδακτρα, τα οποία εκπίπτουν από τθ φορολογία, ενϊ για τισ οικονομικά αδφναμεσ κοινωνικζσ ομάδεσ υπάρχουν ευνοϊκζσ ρυκμίςεισ.

Σελίδα 39

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Δ. ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑ΢ΙΛΕΙΟ (πλην ΢κωτίας) 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτο Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ)

Σελίδα 40

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα τθσ Αγγλίασ, Ουαλίασ και Βορείου Λρλανδίασ, παρά τισ όποιεσ διαφορζσ που μπορεί να παρουςιάηει, κεωρθτικά ανικει ςτο ίδιο εκπαιδευτικό πλαίςιο και για το λόγο αυτό παρουςιάηεται ςε μία ενιαία κεματικι ενότθτα. Θ υποχρεωτικι εκπαίδευςθ ξεκινά με τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 16. Χωρίηεται ςε 4 ςτάδια (5 για τθ Βόρεια Λρλανδία) τα οποία με ανάςτροφθ ςειρά είναι: ΢τάδιο 4 – από 14 ζωσ 16 ετϊν που είναι κομμάτι τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. ΢τάδιο 3 – από 11 ζωσ 14 ετϊν που είναι κομμάτι τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. ΢τάδιο 2 – από 7 μζχρι 11 ετϊν που είναι οι τελευταίεσ τάξεισ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ (θ Β. Λρλανδία διαφοροποιείται με το ςτάδιο αυτό να ξεκινά ςτθν θλικία των 8 και να ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 11). ΢τάδιο 1 – από 5 μζχρι 7 ετϊν που είναι οι δφο πρϊτεσ τάξεισ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ (θ Β. Λρλανδία διαφοροποιείται με το ςτάδιο αυτό να ξεκινά ςτθν θλικία των 6 και να ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 8). Ειςαγωγικό ΢τάδιο (ιςχφει μόνο για τθν Β. Λρλανδία) – από 4 μζχρι 6 ετϊν. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα του Θνωμζνου Βαςιλείου ζχει πλοφςια παράδοςθ ςτθ διδαςκαλία ςτο ςπίτι, θ οποία αποτελεί επιλογι των γονζων και υπάρχει νομοκετικό πλαίςιο το οποίο τθν υποςτθρίηει και κζτει τουσ κανόνεσ λειτουργίασ τθσ. Θ εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο (πλθν Σκωτίασ) είναι υποχρεωτικι ςε επίπεδο υποχρεωτικισ πρωτοβάκμιασ και μζχρι τθν θλικία των 16. Το βρετανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςε ςτάδια εκπαίδευςθσ όπωσ παρουςιάηονται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Προςχολική εκπαίδευςη, που είναι προαιρετικι και ξεκινά λίγουσ μινεσ μετά από τθ γζννθςθ του παιδιοφ μζχρι και τθν θλικία που ειςάγεται ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Ραρόλο που το ςτάδιο αυτό ξεκινά από πολφ μικρι θλικία, ουςιαςτικά τα παιδιά μετά τθν θλικία 3 ετϊν κεωρείται πωσ ειςάγονται ςε εκπαιδευτικό ςφςτθμα με ξεκάκαρουσ ςτόχουσ και ςκοποφσ, ενϊ, μζχρι τθν θλικία αυτι, θ προςχολικι εκπαίδευςθ λαμβάνει το χαρακτιρα τθσ φφλαξθσ. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη, ςτθν οποία τα παιδιά ειςζρχονται ςε διαφορετικά χρονικά ςθμεία. Στθν Αγγλία και τθν Ουαλία, θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ξεκινά ςτθν θλικία των 5, ενϊ ςτθ Βόρεια Λρλανδία, ςτθν θλικία των 4. Σε κάκε περίπτωςθ πάντωσ ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 11. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςε ςτάδια με διαφορετικοφσ ςτόχουσ.

Σελίδα 41

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη, θ οποία χωρίηεται ςε ανϊτερθ και κατϊτερθ, ενϊ θ διάρκειά τθσ είναι από τθν θλικία των 11 και μζχρι τα 18 χρόνια. o Θ κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ είναι υποχρεωτικι για παιδιά από 11 μζχρι 14 ετϊν. o Θ ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε δφο ςτάδια:  ανϊτερθ δευτεροβάκμια υποχρεωτικι εκπαίδευςθ που ξεκινά ςτθν θλικία των 14 και ολοκλθρϊνεται ςτα 16, κακϊσ και  ανϊτερθ δευτεροβάκμια μθ – υποχρεωτικι εκπαίδευςθ από τθν θλικία των 16 και μζχρι τα 18. Σριτοβάθμια εκπαίδευςη, θ οποία χωρίηεται ςε τρεισ κφκλουσ (προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά) βάςει των ευρωπαϊκϊν προτφπων. Δια βίου εκπαίδευςη.

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη θ οποία παρζχεται από λίγων μθνϊν μζχρι 5 ετϊν (4 ετϊν ςτθ Βόρεια Λρλανδία), αν και επί τθσ ουςίασ εκπαίδευςθ παρζχεται για μία διετία. Θ ςυμμετοχι του παιδιοφ είναι προαιρετικι. Ρζραν τθσ επίςθμθσ αγγλικισ γλϊςςασ, τα παιδιά λαμβάνουν εκπαίδευςθ και ςτισ τοπικζσ διαλζκτουσ.

2. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 5 μζχρι και 11 ετϊν (από 4 μζχρι 11 ετϊν ςτθ Βόρεια Λρλανδία). Χωρίηεται ςε δφο κφκλουσ (τρεισ ςτθ Βόρεια Λρλανδία). Οι μακθτζσ αξιολογοφνται μζςω τθσ κακθμερινισ τουσ παρουςίασ ςτθν τάξθ αλλά και μζςω γραπτϊν εξετάςεων ςε μία ςειρά πεδίων. Θ εξζταςθ δε γίνεται για τθν προαγωγι ςτο επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ, οφτε για τθν παροχι τίτλου ςπουδϊν (δεν υπάρχει τίτλοσ ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ), αλλά φαίνεται πωσ λειτουργεί ωσ προςπάκεια ειςαγωγισ των μακθτϊν ςε ζναν ςυγκεκριμζνο τρόπο ςκζψθσ και ςε μία εκπαιδευτικι διεργαςία θ οποία δίνει ζμφαςθ ςτισ γραπτζσ εξετάςεισ. Οι τελικζσ εξετάςεισ πραγματοποιοφνται από εξεταςτικι επιτροπι θ οποία δεν προζρχεται αποκλειςτικά από το ςχολείο, ζτςι ϊςτε να διαςφαλίηεται θ αμερολθψία.

3. Θ Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 11 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 18. Χωρίηεται ςε δφο κεματικά ςτάδια, τθν κατϊτερθ (θλικία από 11 μζχρι 14) που είναι υποχρεωτικι και τθν ανϊτερθ (θλικία 14 μζχρι 18 ετϊν) που με τθ ςειρά τθσ ςπάει ςε δφο κομμάτια τθν ανϊτερθ υποχρεωτικι (θλικία 14 μζχρι 16 ετϊν) και τθν ανϊτερθ μθ – υποχρεωτικι (θλικία 16 μζχρι 18 ετϊν).

4. Θ δευτεροβάθμια υποχρεωτική εκπαίδευςη (ανϊτερθ και κατϊτερθ) ςκοπό ζχει τθν παροχι βαςικϊν γνϊςεων ςτουσ μακθτζσ και ςτθν καλλιζργεια των επιμζρουσ κλίςεϊν τουσ. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, ςτο τζλοσ του οποίου οι

Σελίδα 42

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ μακθτζσ καλοφνται να εξεταςτοφν. Ειδικά ςτθν περίπτωςθ τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ υπάρχει μία πλειάδα διαφορετικϊν τφπων εξζταςθσ που διαχωρίηονται ανάλογα με τθν εκπαίδευςθ του μακθτι (γενικι ι επαγγελματικι), το επίπεδό του και το βάροσ εξζταςθσ που επικυμεί. Είναι χαρακτθριςτικό ότι ςε γενικζσ γραμμζσ ο μακθτισ ανάλογα με τουσ ςτόχουσ του επιλζγει τον αρικμό των πεδίων ςτα οποία κα εξεταςτεί.

5. Θ δευτεροβάθμια μη υποχρεωτική εκπαίδευςη, χωρίηεται ςε γενικι και επαγγελματικι. Για τθν ειςαγωγι ςτο ςτάδιο αυτό ο μακθτισ κα πρζπει να ζχει πετφχει ςε ςυγκεκριμζνο αρικμό πεδίων και με ςυγκεκριμζνεσ επιδόςεισ ςτα προθγοφμενα ςτάδια. Ζτςι κινθτοποιοφνται οι μακθτζσ να πετφχουν ςτισ ςπουδζσ τουσ και ςτισ τελικζσ εξετάςεισ που οι ίδιοι επιλζγουν να δϊςουν ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Ππωσ και ςτα προθγοφμενα ςτάδια ζτςι και ςε αυτό υπάρχουν πολλαπλοί διαφορετικοί τρόποι εξζταςθσ που παρζχουν διαφορετικά πτυχία ςε ιςχφ και με δυνατότθτεσ μελλοντικισ εξζλιξθσ. Ρζραν των ςυμβατικϊν πτυχίων, αυτό το ςτάδιο εκπαίδευςθσ παρζχει και πιςτοποιιςεισ δεξιοτιτων ςε ςυγκεκριμζνα πεδία είτε για ακαδθμαϊκι είτε για επαγγελματικι χριςθ.

6. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει μία ςειρά διαφορετικϊν ιδρυμάτων με άλλα χαρακτθριςτικά και διαφορετικζσ δυνατότθτεσ ςτθν παροχι πτυχίων ι άλλων πανεπιςτθμιακϊν τίτλων. Οι ςπουδζσ δεν είναι δωρεάν, αλλά το κράτοσ ζχει μεριμνιςει για τθν φπαρξθ πολλαπλϊν και διαφορετικϊν τρόπων οικονομικισ ενίςχυςθσ των φοιτθτϊν. Το κράτοσ κζτει ςυγκεκριμζνουσ ςτόχουσ τουσ οποίουσ καλοφνται να υλοποιιςουν τα ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα. Το ιδιοκτθςιακό τουσ κακεςτϊσ δεν αποτελεί κζμα ςυηιτθςθσ ςτθ χϊρα, κακϊσ ζχουν κεςπιςτεί ωσ ιδιωτικά ιδρφματα που τυγχάνουν κρατικισ χρθματοδότθςθσ για να παρζχουν ςυγκεκριμζνθσ ποιότθτασ εκπαιδευτικζσ υπθρεςίεσ ςτο κοινωνικό ςφνολο. Θ διαςφνδεςθ τουσ με τθν ελεφκερθ αγορά και τθν ζρευνα είναι δεδομζνθ. Το κράτοσ με βάςθ τθ νομοκεςία του κακορίηει το εάν κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα πλθροί τισ προχποκζςεισ ϊςτε να μπορεί να κεωρείται πανεπιςτιμιο και να παρζχει αντίςτοιχουσ τίτλουσ. Τα πανεπιςτιμια παρζχουν τθ δυνατότθτα για μία ευρεία γκάμα ακαδθμαϊκϊν και πανεπιςτθμιακϊν τίτλων ςπουδϊν, ανάλογα με τισ κλίςεισ και τισ δυνατότθτεσ του κάκε φοιτθτι.

7. Θ ειςαγωγή ςτην τριτοβάθμια εκπαίδευςη δε γίνεται με εξετάςεισ αλλά με τα αποτελζςματα ςτισ τελικζσ εξετάςεισ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Κάκε μακθτισ μπορεί να επιλζξει τον αρικμό μακθμάτων ςτα οποία κα εξεταςτεί και το επίπεδο δυςκολίασ τθσ εξζταςθσ. Τα ανϊτερα εκπαιδευτικά ιδρφματα κακορίηουν, δεδομζνθσ τθσ αυτονομίασ τουσ, τα κριτιρια για τθν ειςαγωγι ςε αυτά, με βάςθ τθ φιμθ τουσ, τθ ηιτθςθ για ειςαγωγι ςε αυτά, αλλά και τθν υποχρζωςι τουσ από το κράτοσ να μθ διατθροφν κενζσ κζςεισ φοίτθςθσ. Οπότε οι μακθτζσ, ανάλογα με τισ προςδοκίεσ τουσ για τισ μελλοντικζσ τουσ ςπουδζσ, αποφαςίηουν ςε πόςα πεδία επικυμοφν να εξεταςτοφν και το επίπεδο

Σελίδα 43

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ δυςκολίασ τθσ εξζταςθσ, ζτςι ϊςτε να επιτφχουν το ελάχιςτο επίπεδο που απαιτείται για τθν ειςαγωγι. Φυςικά ανάλογα με τον ανταγωνιςμό μπορεί το ελάχιςτο απαιτοφμενο για τθν ειςαγωγι ςε κάποιο ίδρυμα να μθν είναι επαρκζσ.

8. Γενικό γνϊριςμα τθσ εκπαίδευςθσ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο είναι θ προςπάκεια του κράτουσ μζςω των πολλαπλϊν εξετάςεων αλλά και των πολλϊν εναλλακτικϊν ςυςτθμάτων εξζταςθσ, να οριοκετιςει το επίπεδο των μακθτϊν, να κζςει ςτόχουσ βελτίωςισ του, χωρίσ όμωσ να περιορίςει ςε ςτενά μονοπάτια τισ επιλογζσ τουσ. Ζτςι μπορεί, για παράδειγμα, να κζςει ωσ ςτόχο τθν αφξθςθ του επιπζδου των μακθτϊν, μζςω τθσ αφξθςθσ των επιδόςεϊν τουσ ςτισ εξετάςεισ (ελζγχεται το κατά πόςο κάτι τζτοιο είναι δόκιμο). Οι μακθτζσ από τθν πλευρά τουσ μποροφν να επιλζξουν μζςα από μία ευρεία γκάμα διαφορετικϊν ςυςτθμάτων εξζταςθσ, αυτό που ανταποκρίνεται καλφτερα ςτισ ανάγκεσ και τισ δεξιότθτζσ τουσ, ενϊ ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ είναι δυνατό να επιλζξουν ακόμα και το επίπεδο δυςκολίασ ςτο οποίο κζλουν να εξεταςτοφν.

9. Θ δια βίου εκπαίδευςθ επιτρζπει ςε ενθλίκουσ, που δεν κατόρκωςαν να ολοκλθρϊςουν τθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ, να επιςτρζφουν ςε διάφορα ςτάδια τθσ εκπαίδευςθσ και να παρακολουκιςουν μακιματα ι να εξεταςτοφν για κάποιο δίπλωμα ι πιςτοποιθτικό δεξιοτιτων. Λδιαίτερα διαδεδομζνα είναι τα ανοικτά πανεπιςτιμια και τα προγράμματα εξ’ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ, τα οποία είναι ιδιαίτερα ωφζλιμα ςε άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ.

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτο Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ)

Θ προςχολικι εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο διαρκεί δφο χρόνια και ξεκινά υπό τθ μορφι τθσ εκπαίδευςθσ ςτθν θλικία των 3 ετϊν για τα παιδία ςε Αγγλία και Ουαλία, ενϊ ςτθ Β. Λρλανδία ςτθν θλικία των 2 ετϊν. Ρριν τισ θλικίεσ αυτζσ λειτουργοφν ςχολεία φφλαξθσ παιδιϊν τα οποία όμωσ δεν παρζχουν εκπαίδευςθ υπό τθ μορφι τθσ προετοιμαςίασ για τθν ειςαγωγι ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Ρζραν τθσ προετοιμαςίασ αυτισ, τα παιδιά μακαίνουν ανάγνωςθ, αρικμθτικι και ενκαρρφνονται να αναπτφξουν τισ προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ και κλίςεισ. Θ

Σελίδα 44

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ προςχολικι εκπαίδευςθ παρζχεται δωρεάν από το κράτοσ, αν και δεν ανικει ςτο κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ παιδείασ. Το κράτοσ δθμιουργεί τισ απαραίτθτεσ υποδομζσ προκειμζνου κάκε παιδί να μπορεί να ςυμμετάςχει ςτο εκπαιδευτικό αυτό ςτάδιο. Οι γονείσ επιλζγουν ελεφκερα το εκπαιδευτικό ίδρυμα τθσ επιλογισ τουσ ι μπορεί να επιλζξουν και τθν κατ’ οίκον εκπαίδευςθ. Τα ςχολεία προςχολικισ αγωγισ μπορεί να χρειαςτεί να επιλζξουν μακθτζσ, αν οι αιτιςεισ είναι περιςςότερεσ από τισ διακζςιμεσ κζςεισ, με βαςικό κριτιριο τθ γεωγραφικι πρόςβαςθ. Τα παιδιά χωρίηονται ςε τμιματα ανάλογα με τθν θλικία τουσ, ενϊ αντιςτοιχοφν 1 παιδαγωγόσ για κάκε 13 μακθτζσ από τθν θλικία των 3 και μετά (τθν θλικία των 2 για τθ Β. Λρλανδία), 1 παιδαγωγόσ για κάκε 4 μακθτζσ, που είναι μικρότεροι τθσ θλικίασ αυτισ. Τα όρια αυτά είναι ακόμα αυςτθρότερα για τισ εκτόσ ςυνθκιςμζνθσ λειτουργίασ ϊρεσ (για ϊρεσ εκτόσ 8:00 – 16:00), με τθν αναλογία να μειϊνεται ςε ζναν παιδαγωγό για κάκε 8 μακθτζσ. Τα παιδιά καλοφνται να απορροφιςουν ςυγκεκριμζνο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο αφορά τθν ανάπτυξθ τθσ τριπλζτασ «ανάγνωςθ – κριτικι ςκζψθ – ζκφραςθ», ειςαγωγι ςτισ μακθματικζσ ζννοιεσ, εξερεφνθςθ και κατανόθςθ του κόςμου, φυςικι αγωγι και ανάπτυξθ προςωπικϊν δεξιοτιτων και κλίςεων. Επιπροςκζτωσ, ςτθν Ουαλία και τθ Β. Λρλανδία διδάςκονται ςτοιχεία από τισ τοπικζσ διαλζκτουσ. Ρζραν αυτϊν, τα παιδιά καλοφνται να αναπτφξουν δεξιότθτεσ ςε τομείσ που αφοροφν τθν αυτονομία ςτθν κάλυψθ των προςωπικϊν τουσ αναγκϊν, ηθτιματα προςωπικισ αςφάλειασ και υγιεινισ, κοινωνικοποίθςθ και ςυναιςκθματικι εξζλιξθ. Τα παιδιά δεν αξιολογοφνται βάςει βακμολογικϊν κριτθρίων, αλλά οι παιδαγωγοί τουσ μζςω τθσ κακθμερινισ παρατιρθςθσ και επίβλεψθσ, πρζπει να καταγράφουν τθν πρόοδο και τθν εξζλιξι τουσ, να ενθμερϊνουν τουσ γονείσ και τουλάχιςτο μία φορά το χρόνο (ςυνικωσ ςτο τζλοσ τθσ ςχολικισ χρονιάσ) να παραδίδουν αντίγραφο τθσ ςχολικισ αναφοράσ. Οι παιδαγωγοί ζχουν εφοδιαςτεί με μία κλίμακα του 9, ςτθν οποία καταγράφεται όχι βακμολογία αλλά επίτευξθ μακθςιακϊν ςτόχων. Οι βακμολογίεσ 1 ζωσ 3 καταδεικνφουν τθν πρόοδο και τθν εξζλιξθ του παιδιοφ, οι βακμολογίεσ 4 ζωσ 8 το βακμό ενςωμάτωςθσ των βαςικϊν γνϊςεων και το 9 αντιςτοιχεί ςτισ περιπτϊςεισ εκείνεσ που κάποιο παιδί ζχει υπερκαλφψει τισ βαςικζσ γνϊςεισ.

Σελίδα 45

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτο Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ) Αγγλία και Ουαλία

Βόρεια Λρλανδία

Θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ξεκινά ςτθν θλικία των 5 για τα παιδιά ςτθν Αγγλία και τθν Ουαλία και ςτθν θλικία των 4 για τα παιδιά ςτθ Β. Λρλανδία. Ανεξαρτιτωσ θλικίασ ζναρξθσ, ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 11 ετϊν. Θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ περιλαμβάνει τα δφο πρϊτα ςτάδια εκπαίδευςθσ τα οποία με ανάςτροφθ ςειρά είναι: ΢τάδιο 2 – από 7 μζχρι 11 ετϊν που είναι οι τελευταίεσ τάξεισ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ (θ Β. Λρλανδία διαφοροποιείται με το ςτάδιο αυτό να ξεκινά ςτθν θλικία των 8 και να ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 11). ΢τάδιο 1 – από 5 μζχρι 7 ετϊν που είναι οι δφο πρϊτεσ τάξεισ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ (θ Β. Λρλανδία διαφοροποιείται με το ςτάδιο αυτό να ξεκινά ςτθν θλικία των 6 και να ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 8). Ειςαγωγικό ΢τάδιο (ιςχφει μόνο για τθ Β. Λρλανδία) – από 4 μζχρι 6 ετϊν. Ο γενικόσ ςτόχοσ του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ είναι να προάγει το πνευματικό, θκικό, πολιτιςμικό και φυςικό υπόβακρο των παιδιϊν, ϊςτε να τα προετοιμάςει για τισ ευκαιρίεσ και τισ απαιτιςεισ τθσ πραγματικισ ηωισ και να τα καταςτιςει χριςιμα ςτελζχθ τθσ κοινωνίασ. Το κράτοσ ζχει αναλάβει τθν υποχρζωςθ ςτα πλαίςια τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ να διακζτει επαρκι αρικμό ςχολείων ι να διαςφαλίηει τθν αςφαλι μεταφορά των μακθτϊν ςε αυτά, όταν δεν υπάρχει θ δυνατότθτα δθμιουργίασ ςχολείου ςε περιοχζσ με μικρό πλθκυςμό. Οι γονείσ μποροφν να επιλζξουν ελεφκερα ςχολείο αρκεί να υπάρχουν διακζςιμεσ κζςεισ από τα παιδιά που κατοικοφν ςτθν περιοχι. Μόνο ςε ςυγκεκριμζνεσ περιπτϊςεισ (κρθςκευτικά ςχολεία) υπάρχουν περιοριςμοί ειςόδου. Σε όλεσ τισ άλλεσ περιπτϊςεισ, θ είςοδοσ ςτα ςχολεία πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι ελεφκερθ. Τα παιδιά χωρίηονται ςε τάξεισ ανάλογα με τθν θλικία τουσ, με ζνα δάςκαλο να αναλαμβάνει κάκε τάξθ. Ο μζγιςτοσ επιτρεπτόσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ ζχει οριςτεί ςτουσ 30, ενϊ θ ακαδθμαϊκι χρονιά αποτελείται το ελάχιςτο από 380 μιςζσ θμζρεσ διδαςκαλίασ (ι αλλιϊσ 190 πλιρεισ θμζρεσ διδαςκαλίασ – 200 ςτθ Β. Λρλανδία). Αυτό αναλογεί ςε περίπου 21 ϊρεσ διδαςκαλίασ τθν εβδομάδα για τα

Σελίδα 46

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ παιδιά του πρϊτου ςταδίου και 23,5 ϊρεσ για τα παιδιά του δευτζρου ςταδίου. Τα μακιματα γίνονται από Δευτζρα μζχρι και Ραραςκευι χωρίσ να αποκλείεται θ δυνατότθτα να γίνουν προαιρετικά μακιματα και το Σάββατο. Τα μακιματα που διδάςκονται είναι: αγγλικά (και ουαλικά ςτθν Ουαλία), μακθματικά, φυςικζσ επιςτιμεσ, επιςτιμεσ τεχνολογίασ και τθλεπικοινωνιϊν, ςχζδιο, ιςτορία, γεωγραφία, τζχνεσ, μουςικι και φυςικι αγωγι. Τα ςχολεία μποροφν να παρζχουν και άλλα μακιματα ϊςτε να καλφψουν ανάγκεσ των μακθτϊν ι των γονζων τουσ για επιμζρουσ γνϊςεισ ςε ςειρά μακθμάτων μεταξφ των οποίων: ξζνεσ γλϊςςεσ, μάκθμα πολιτικισ αγωγισ, επιςτιμεσ υγείασ, οικονομικά, ςεξουαλικι διαπαιδαγϊγθςθ, εκπαίδευςθ ςε ηθτιματα ναρκωτικϊν και κρθςκευτικά. Θ μζκοδοσ διδαςκαλίασ δεν είναι προκακοριςμζνθ αλλά διαμορφϊνεται από το διδάςκοντα βάςει τθσ εμπειρίασ του, των ιδιαιτεροτιτων κάκε περιοχισ και τθσ διοίκθςθσ του ςχολείου. Σε κάκε περίπτωςθ το κράτοσ φροντίηει να υπάρχει θ κατάλλθλθ υποδομι ςε οπτικοακουςτικά μζςα, υπολογιςτζσ, πρόςβαςθ ςτο διαδίκτυο, βιβλιοκικεσ και εκπαιδευτικό υλικό ζτςι ϊςτε να μπορεί να παράςχει ςφγχρονθ εκπαίδευςθ. Θ αξιολόγθςθ των μακθτϊν γίνεται ςτθ βάςθ του εκνικοφ προγράμματοσ ςπουδϊν όχι για τθν παροχι διπλϊματοσ (με τθν ολοκλιρωςθ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ δεν απονζμεται πτυχίο ι βεβαίωςθ) αλλά για τθν παρακολοφκθςθ τθσ προόδου τουσ. Θ αξιολόγθςθ πραγματοποιείται κακθμερινά και αφορά 3 τομείσ: αγγλική γλϊςςα, μαθηματικά και επιςτήμεσ. Πςον αφορά τθν αγγλικι γλϊςςα, υφίςτανται τρεισ ςτόχοι: α) ομιλία και κατανόθςθ, β) διάβαςμα και γ) ςυγγραφι. Πςον αφορά τα μακθματικά, υφίςτανται τζςςερισ ςτόχοι: α) χριςθ και εφαρμογι των μακθματικϊν, β) αρικμοί και άλγεβρα, γ) ςχιματα, διαςτιματα και μετριςεισ και δ) διαχείριςθ δεδομζνων. Πςον αφορά τισ επιςτιμεσ, υφίςτανται τζςςερισ ςτόχοι: α) επιςτθμονικι αναηιτθςθ, β) θ διαδικαςία τθσ ηωισ, γ) τα υλικά και οι ιδιότθτζσ τουσ και δ) οι φυςικζσ διαδικαςίεσ. Ειδικά για τθν Ουαλία, πζραν τθσ αγγλικισ γλϊςςασ, οι εξετάςεισ ςυμπεριλαμβάνουν και τα ουαλικά. Στουσ τομείσ αυτοφσ, οι μακθτζσ βακμολογοφνται επί τθσ προόδου τουσ με βάςθ τουσ κεςμοκετθμζνουσ ςτόχουσ. Στα υπόλοιπα μακιματα θ βακμολόγθςθ γίνεται επί τθσ κατανόθςθσ του υπό εξζταςθ αντικειμζνου. Θ βακμολόγθςθ γίνεται ςε κλίμακα του 8, χωρίσ να υπάρχουν βακμοί προβιβάςιμοι και μθ – προβιβάςιμοι. Στο πρϊτο ςτάδιο τθσ εκπαίδευςθσ οι μακθτζσ αναμζνεται να λαμβάνουν βακμολογία μεταξφ 1 ζωσ 3, ενϊ ςτο δεφτερο ςτάδιο μεταξφ 3 ζωσ 6 τθσ κλίμακασ. Στο τζλοσ του πρϊτου ςταδίου εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ καλοφνται να εξεταςτοφν ςτα αγγλικά (και ουαλικά ςτθν Ουαλία), τισ επιςτιμεσ και τα μακθματικά. Οι εξετάςεισ αυτζσ πραγματοποιοφνται ςε χϊρουσ του ςχολείου, αλλά τθν εποπτεία και τον ζλεγχο των εξετάςεων ζχει ανεξάρτθτθ αρχι για λόγουσ αμερολθψίασ.

Σελίδα 47

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Αντίςτοιχεσ εξετάςεισ πραγματοποιοφνται ςτο τζλοσ του δεφτερου ςταδίου πάνω ςτα αγγλικά, τα μακθματικά και τα ςτοιχεία επιςτθμϊν (από όλεσ τισ επιςτιμεσ που διδάςκονται). Οι εξετάςεισ δεν κακορίηουν τθν ειςαγωγι ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Κατά τθ διάρκεια του ζτουσ, οι γονείσ ενθμερϊνονται μζςω των ελζγχων για τθ βακμολογία και τθν πρόοδο των παιδιϊν ςε όλα τα πεδία. Τα ςχολεία υποχρεοφνται να διατθροφν αρχείο με τουσ βακμοφσ, τουσ ελζγχουσ και τθν πρόοδο των παιδιϊν.

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτο Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ)

Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο χωρίηεται ςε τρεισ κατθγορίεσ: α) κατϊτερθ δευτεροβάκμια (ςτάδιο 3) που είναι κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ, β) ανϊτερθ δευτεροβάκμια υποχρεωτικι εκπαίδευςθ (ςτάδιο 4) και γ) ανϊτερθ δευτεροβάκμια μθ – υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Ζνα γενικό χαρακτθριςτικό τθσ είναι πωσ δεν υπάρχει ακριβϊσ οριςμζνοσ ελάχιςτοσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ. Ζνασ γενικόσ κανόνασ είναι πωσ οι τάξεισ δε μποροφν να υπερβαίνουν τουσ 20 μακθτζσ, αλλά υπάρχουν περιπτϊςεισ υπό τισ οποίεσ ο αρικμόσ μακθτϊν μπορεί να υπερβεί τουσ 20. Οι ετιςιεσ ϊρεσ διδαςκαλίασ κυμαίνονται από τισ 920 ζωσ τισ 950. Θ δευτεροβάθμια υποχρεωτική εκπαίδευςη χωρίηεται ςε δφο ςτάδια: α) Στάδιο 3 – κατϊτερθ δευτεροβάκμια (θλικίεσ 11 μζχρι 14) και β) Στάδιο 4 – ανϊτερθ δευτεροβάκμια (θλικίεσ 14 μζχρι 16). Ζχει ςτόχο τθν παροχι γνϊςεων ςτουσ μακθτζσ και τθν απόκτθςθ δεξιοτιτων. Στθν κατθγορία αυτι, υπάρχουν ςχολεία γενικισ παιδείασ, ςχολεία εξειδικευμζνθσ παιδείασ (όπου ζμφαςθ δίνεται ςε τομείσ

Σελίδα 48

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ μακθμάτων που αφοροφν τθν τεχνολογία, τισ τζχνεσ, τισ επιχειριςεισ και τθν επιχειρθματικότθτα, τθ μθχανολογία, τισ ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ, τα μακθματικά, τουσ υπολογιςτζσ, τθ μουςικι και τον ακλθτιςμό), τα City technology colleges (CTC’s) με ζμφαςθ ςτισ τεχνολογίεσ και ςτισ εφαρμοςμζνεσ τζχνεσ και οι Ακαδθμίεσ, οι οποίεσ ςυνικωσ λειτουργοφν με ιδιωτικι χρθματοδότθςθ. Θ ειςαγωγι γίνεται αυτόματα από τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτα πλαίςια τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ. Δεν υπάρχουν περιοριςμοί ςτθν είςοδο, παρά μόνο ςε περιπτϊςεισ που ζχουν ςυμπλθρωκεί οι κζςεισ, οπότε και μπορεί να γίνει επιλογι με πρϊτο κριτιριο τθν τοποκεςία κατοικίασ του παιδιοφ και τθν πρόςβαςι του ςτο ςχολείο. Στθν περίπτωςθ τθσ Β. Λρλανδίασ υπάρχουν περιπτϊςεισ που οι γονείσ επιλζγουν ςχολείο βάςει του κρθςκεφματόσ τουσ, χωρίσ αυτό να αποτελεί τον κανόνα. Το κράτοσ υποςτθρίηει τισ προςπάκειεσ να ςυνυπάρχουν ςτισ ίδιεσ ςχολικζσ αίκουςεσ παιδιά Ρροτεςταντικοφ και ΢ωμαιοκακολικοφ κρθςκεφματοσ. Στο Στάδιο 3 τθσ εκπαίδευςθσ (κατϊτερθ δευτεροβάκμια υποχρεωτικι εκπαίδευςθ) οι μακθτζσ διδάςκονται τρία μακιματα κορμοφ, αγγλικά, μακθματικά και ςτοιχεία επιςτθμϊν και πολλαπλά μακιματα επιςτθμϊν όπωσ ςχζδιο και τεχνολογία, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, φυςικζσ επιςτιμεσ, τεχνολογίεσ πλθροφορικισ και επικοινωνιϊν, ιςτορία, γεωγραφία, ξζνεσ γλϊςςεσ, τζχνεσ, μουςικι, κρθςκευτικά (επιλογι του παιδιοφ), φυςικι αγωγι και αγωγι του πολίτθ. Στθν Ουαλία διδάςκονται ςτα υποχρεωτικά μακιματα και τα ουαλικά, ενϊ ςτθ Β. Λρλανδία, ςε κάποια ςχολεία, τα ιρλανδικά. Με τθν ολοκλιρωςθ του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ καλοφνται ςε εκνικό επίπεδο να εξεταςτοφν προκειμζνου να ελεγχκεί από τθ διεφκυνςθ του υπουργείου το επίπεδο τθσ μακθτιϊςασ νεολαίασ και αν επιτεφχκθκαν οι εκπαιδευτικοί ςτόχοι. Οι εξετάςεισ αφοροφν τθν αγγλικι γλϊςςα (ζκκεςθ, κατανόθςθ κειμζνου και εξετάςεισ πάνω ςτον Σαίξπθρ), τα μακθματικά (τεςτ που επιτρζπεται θ χριςθ υπολογιςτι, τεςτ που δεν επιτρζπεται θ χριςθ υπολογιςτι και τεςτ μακθματικϊν δεξιοτιτων) και τζλοσ τισ επιςτιμεσ (2 τεςτ πάνω ςε διαφορετικά ςτοιχεία επιςτθμϊν). Θ βακμολόγθςθ γίνεται ςε κλίμακα του 8, με τουσ περιςςότερουσ μακθτζσ να λαμβάνουν 5 και ο εκνικόσ ςτόχοσ είναι ο μζςοσ όροσ να ανζλκει ςτο 6. Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ζχει μεριμνιςει να οριοκετιςει και τισ ϊρεσ που κα πρζπει να αφιερϊνουν οι μακθτζσ για εργαςία ςτο ςπίτι, ϊςτε οι κακθγθτζσ να διαμορφϊνουν το πρόγραμμα διδαςκαλίασ αναλόγωσ. Ζτςι τα δφο πρϊτα χρόνια τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ ο φόρτοσ εργαςίασ ςτο ςπίτι πρζπει να είναι μεταξφ 45 και 90 λεπτά τθσ ϊρασ, το τελευταίο ζτοσ τθσ να κυμαίνεται μεταξφ 1 και 2 ωρϊν, ενϊ ςτθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια υποχρεωτικι εκπαίδευςθ οι ϊρεσ εργαςίασ ςτο ςπίτι κυμαίνονται μεταξφ 1,5 και 2,5 ϊρεσ.

Σελίδα 49

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Στο Στάδιο 4 τθσ εκπαίδευςθσ (ανϊτερθ δευτεροβάκμια υποχρεωτικι εκπαίδευςθ) οι ϊρεσ διδαςκαλίασ των ανωτζρω μακθμάτων μειϊνονται, ενϊ προςτίκενται νζα μακιματα όπωσ ςτοιχεία επιςτθμϊν, μάκθμα επαγγελματικοφ προςανατολιςμοφ, μάκθμα για τα ναρκωτικά και μάκθμα ςεξουαλικισ διαπαιδαγϊγθςθσ. Οι μακθτζσ λαμβάνουν βακμοφσ τουλάχιςτον μία φορά το ζτοσ, ενϊ οι μακθτζσ, που δεν επικυμοφν να ςυνεχίςουν ςπουδζσ περαιτζρω του επιπζδου αυτοφ, πρζπει να εφοδιαςτοφν με ζναν τελικό ζλεγχο, ο οποίοσ κα αναγράφει υποχρεωτικά όλα τα μακιματα που παρακολοφκθςαν και τουσ βακμοφσ που ζλαβαν ςε αυτά. Στο τζλοσ του ςταδίου αυτοφ οι μακθτζσ εξετάηονται ςτα μακιματα του εκνικοφ ςυςτιματοσ εκπαίδευςθσ, όπωσ ςυμβαίνει και ςτο προθγοφμενο ςτάδιο. Ο πιο κοινόσ τφποσ εξετάςεων είναι το GCSE (General Certificate of Secondary Education), το οποίο αποτελείται από μία ςειρά εξετάςεων ςε διάφορα αντικείμενα, χωρίσ να υπάρχει ελάχιςτοσ ι μζγιςτοσ αρικμόσ μακθμάτων προσ εξζταςθ. Σε κάποια πεδία μάλιςτα, ο τελικόσ βακμόσ προκφπτει εν μζρει από τισ εξετάςεισ και εν μζρει από τουσ βακμοφσ που λαμβάνει ο μακθτισ μζςα ςτθν τάξθ. Το πτυχίο δίνεται με τθν αναγραφι του βακμοφ που ζλαβε ο μακθτισ ςε όλα τα αντικείμενα εξζταςθσ, ενϊ θ βακμολογία ξεκινά από Α* και Α και ολοκλθρϊνεται ςτο G. Για τουσ μακθτζσ που δεν κατόρκωςαν να λάβουν το ελάχιςτο βακμό, το γράμμα U ςυμβολίηει ότι είναι unclassified. Οι μακθτζσ μποροφν να επιλζξουν το επίπεδο ςτο οποίο επικυμοφν να εξεταςτοφν, ανάλογα με τισ φιλοδοξίεσ και τθν αυτογνωςία που διακζτουν. Ζτςι, ςε άλλα κζματα κα εξεταςτοφν μακθτζσ που απλά επικυμοφν να προβιβαςτοφν και ςε διαφορετικά μακθτζσ που επικυμοφν να αριςτεφςουν. Οι μακθτζσ μποροφν να διαφωνιςουν με τθν βακμολογία που ζλαβαν και να προςφφγουν ςε ανεξάρτθτθ αρχι προκειμζνου να κατοχυρϊςει τθν τελικι τουσ βακμολογία. Ρζραν των GCSE υπάρχουν και οι Applied GCSE (Applied General Certificate of Secondary Education), οι οποίοι δίνουν τθ δυνατότθτα εξζταςθσ ςε εφαρμοςμζνα αντικείμενα ςπουδϊν όπωσ οι εφαρμοςμζνεσ τζχνεσ και το ςχζδιο, οι εφαρμοςμζνεσ επιςτιμεσ διοικιςεων, οι εφαρμογζσ τεχνολογιϊν πλθροφορικισ και τθλεπικοινωνιϊν, οι εφαρμοςμζνεσ επιςτιμεσ, θ μθχανικι, ο κλάδοσ τθσ υγείασ και τθσ κοινωνικισ φροντίδασ, ο τουριςμόσ και θ βιομθχανία. Για τουσ μακθτζσ, που δεν κρίνονται επαρκείσ να ανταποκρικοφν ςε κάποιον από τουσ παραπάνω δφο τίτλουσ, ζχει κεςπιςτεί το Entry Level Qualification το οποίο αποτελεί ειςαγωγικό τίτλο δεξιοτιτων με ςκοπό να ενκαρρφνει ςτθν περαιτζρω ςυνζχιςθ των ςπουδϊν ακόμα και για ενθλίκουσ. Ουςιαςτικά παρζχει πιςτοποίθςθ εξειδίκευςθσ ςε κάποιο ςυγκεκριμζνο πεδίο. Ενϊ ςτθν αρχι θ γκάμα των πεδίων, ςτα οποία ζνασ μακθτισ κα μποροφςε να αποκτιςει τζτοιον τίτλο ςπουδϊν, ιταν μικρι, τα τελευταία χρόνια ζχει παρατθρθκεί ιδιαίτερα μεγάλθ αφξθςθ των πεδίων.

Σελίδα 50

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Τίτλοι επαγγελματικϊν δεξιοτιτων είναι και οι Introductory Certificates and Diplomas οι οποίοι αφοροφν προγράμματα πλιρουσ ι μερικισ απαςχόλθςθσ. Με τουσ τίτλουσ αυτοφσ μποροφν να αςχολθκοφν και ενιλικοι, πζραν των μακθτϊν θλικίασ 16 ζωσ 19 χρονϊν. Στόχοσ είναι θ ανάπτυξθ των γνϊςεων, των δεξιοτιτων και τθσ κατανόθςθσ κάποιου εξειδικευμζνου επαγγελματικοφ τομζα. Το κράτοσ ζχει ειςάγει και 17 Diplomas τα οποία ςυνδυάηουν κεωρθτικι και επαγγελματικι εκπαίδευςθ. Τα διπλϊματα αυτά αφοροφν μία ευρεία γκάμα αντικειμζνων, όπωσ μζςα επικοινωνίασ, καταςκευζσ και οικοδόμθςθ, μθχανικι, τεχνολογίεσ πλθροφορικισ, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, επιςτιμεσ υγείασ, περιβαλλοντικζσ ςπουδζσ, ςχεδιαςμόσ προϊόντων, κομμωτικι και τζχνεσ αιςκθτικισ, διοίκθςθ και επιχειρθματικότθτα, κλάδοσ φιλοξενίασ και τουριςμοφ. Τα διπλϊματα αυτά δίνονται ςε 3 διαφορετικά επίπεδα: α) Foundation (το οποίο είναι αντίςτοιχο με 5 GCSE), β) Higher (το οποίο είναι αντίςτοιχο με 7 GCSE) και γ) Advanced (το οποίο είναι αντίςτοιχο με 3 και ½ GCSE επιπζδου Α). Θ δευτεροβάθμια μη – υποχρεωτική εκπαίδευςη διαρκεί 2 χρόνια (θλικίεσ 16 μζχρι 18) και ζχει ςτόχο τθν παροχι επαγγελματικϊν – τεχνικϊν γνϊςεων ι τθν προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Για τθν ειςαγωγι ςτο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ δεν υπάρχει ζνα ενιαίο ςφςτθμα, αλλά ανάλογα τθ γεωγραφικι περιοχι που εδρεφει κάκε ςχολείο ι κάκε ομάδα ςχολείων τθσ περιοχισ κζτει τισ δικζσ του / τουσ προχποκζςεισ για τθν ειςαγωγι. Το πιο ςφνθκεσ μζτρο για τθν ειςαγωγι είναι να ζχουν επιτφχει οι μακθτζσ βακμολογία μεταξφ “A” – “C” ςε τουλάχιςτον 5 πεδία του προθγοφμενου επιπζδου. Στο επίπεδο αυτό, κάκε διδάςκων αναλαμβάνει ζνα αντικείμενο διδαςκαλίασ, ενϊ οι τάξεισ είναι μικρότερεσ ςε μζγεκοσ για να υπάρχει μεγαλφτερθ εξειδίκευςθ, χωρίσ να ορίηεται κάπου όμωσ ο ελάχιςτοσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ. Τα μακιματα που διδάςκονται ςε αυτό το ςτάδιο τθσ εκπαίδευςθσ είναι ίδια με αυτά τθσ δευτεροβάκμιασ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ. Θ διαφοροποίθςθ ζγκειται ςτισ ϊρεσ που αφιερϊνονται ςτα μακιματα, με ζμφαςθ να δίνεται όςον αφορά τισ ϊρεσ διδαςκαλίασ ςτα μακιματα των πεδίων που ενδιαφζρουν τθν κάκε ομάδα μακθτϊν για τθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ. οι μακθτζσ λαμβάνουν εκκζςεισ προόδου τουλάχιςτο μία φορά το χρόνο, οι οποίεσ αναγράφουν τα μακιματα, τουσ βακμοφσ, τισ απουςίεσ, τισ δεξιότθτεσ, τθ διαγωγι και άλλα. Οι μακθτζσ του ςταδίου αυτοφ μποροφν να παρακολουκιςουν μία ςειρά μακθμάτων που οδθγοφν ςε εγκεκριμζνα πτυχία διαφορετικισ δομισ και περιεχομζνου. Τα πιο γνωςτά είναι τα GCE A- levels (General Certificate of Education Advanced – level) τα οποία αποτελοφν εξετάςεισ πάνω ςε ζνα και μόνο αντικείμενο, παρόλο που μποροφν να εντάςςονται ςε ζνα γενικότερο πρόγραμμα ςπουδϊν με πολλαπλά

Σελίδα 51

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ πεδία και αντικείμενα. Τα μακιματα διαρκοφν 2 χρόνια και οι εξετάςεισ δίνονται ςτθν θλικία των 18, με δυνατότθτα για χαριςματικοφσ μακθτζσ να εξεταςτοφν και θλικιακά νωρίτερα. Οι μακθτζσ μποροφν ςε οποιαδιποτε ςτιγμι τθσ ηωισ τουσ να ζχουν πρόςβαςθ ςτο διορκωμζνο γραπτό τουσ, είτε για να το χρθςιμοποιιςουν ωσ αποδεικτικό ςτθ μετζπειτα ακαδθμαϊκι τουσ πορεία, είτε ωσ ςτοιχείο για τθν επαγγελματικι τουσ εξζλιξθ. Στισ εξετάςεισ αυτζσ παρζχεται πρόςβαςθ και ςε ενθλίκουσ ςτα πλαίςια τθσ δια βίου μάκθςθσ. Ραραπλιςιο του ανωτζρω είναι και το GCE A- levels In applied subjects το οποίο, όπωσ δθλϊνει και ο τίτλοσ, αφορά μακθτζσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ και μάλιςτα βάςει τθσ νομοκεςίασ μόνο εφόςον φοιτοφν ςε προγράμματα πλιρουσ απαςχόλθςθσ. Δεν υπάρχει μία και μοναδικι δομι εξετάςεων για το πτυχίο αυτό, αλλά ο μακθτισ μπορεί να επιλζξει μεταξφ 4 διαφορετικϊν επιπζδων εξζταςθσ, των οποίων θ διαφοροποίθςθ ζγκειται ςτον αρικμό των υπό εξζταςθ μακθμάτων, αλλά και τθ δυςκολία εξζταςθσ. Τα αντικείμενα που περιλαμβάνονται ςε αυτό το είδοσ εξετάςεων είναι: οι εφαρμοςμζνεσ τζχνεσ και το ςχζδιο, θ εφαρμοςμζνθ επιχειρθματικότθτα, οι τεχνολογίεσ πλθροφορικισ και επικοινωνιϊν, θ μθχανικι, οι επιςτιμεσ υγείασ και κοινωνικισ πρόνοιασ, τα μζςα επικοινωνίασ και ενθμζρωςθσ, οι τζχνεσ παράςταςθσ, ο τουριςμόσ και άλλα. Για τουσ μακθτζσ που είναι ςε πιο προχωρθμζνο επίπεδο και επικυμοφν να διαγωνιςτοφν ςε κάποιο «προθγμζνο» ςφςτθμα ζχει ειςαχκεί το AEA (Advanced Extension Award). Οι εξετάςεισ αυτζσ ειςιχκθςαν το 2002 ςτο εκπαιδευτικό ςφςτθμα του Θνωμζνου Βαςιλείου και ςκοπό ζχουν να ξεχωρίςουν το κορυφαίο 10% των μακθτϊν. Μζχρι το 2008 το πτυχίο αυτό αποτελοφςε τθν αφρόκρεμα αλλά μετά το ςθμείο εκείνο εγκαταλείφκθκε όταν ςτο GCE A- levels προςτζκθκε ο βακμόσ Α* για να ξεχωρίςει τουσ εξαιρετικοφσ μακθτζσ. Σιμερα το πτυχίο αυτό δε χρθςιμοποιείται παρά μόνο ςτθ μακθματικι επιςτιμθ και αυτό μζχρι το 2013. Ραράλλθλα με τα ανωτζρω οι μακθτζσ μποροφν να επιλζξουν να εξεταςτοφν και ςε τεςτ δεξιοτιτων και να λάβουν αντίςτοιχο πτυχίο, το Key Skills Qualification. Οι μακθτζσ μποροφν να επιλζξουν να εξεταςτοφν ςε μία ι περιςςότερεσ δεξιότθτεσ εκ των εξισ ζξι: 1) μακθματικά, 2) επικοινωνία, 3) τεχνολογίεσ πλθροφορικισ, 4) βελτίωςθ τθσ απόδοςθσ ςτθ γνϊςθ, 5) επίλυςθ λογικϊν προβλθμάτων και 6) ςυνεργαςία με άλλουσ ανκρϊπουσ. Το ςφςτθμα αυτό εξετάςεων αναμζνεται να αλλάξει ςθμαντικά ςτα επόμενα χρόνια. Τζλοσ το Free – standing maths qualifications ειςιχκθ για να ενκαρρφνει τουσ μακθτζσ να ςυνεχίςουν τθ μελζτθ τουσ ςτα μακθματικά και να πιςτοποιθκοφν για τθν πρόοδο τουσ με κάποιο ςυγκεκριμζνο πτυχίο είτε ςε μζςο είτε ςε προχωρθμζνο επίπεδο. Ρζραν τθσ ςυμβατικισ διδαςκαλίασ προχωρθμζνων γνϊςεων ςτα

Σελίδα 52

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ μακθματικά, οι μακθτζσ οφείλουν να μποροφν να εφαρμόςουν μακθματικζσ γνϊςεισ και ςε άλλα αντικείμενα μελζτθσ, ζτςι ϊςτε να αντιλθφκοφν τισ πολλαπλζσ προεκτάςεισ των μακθματικϊν ςτθν ανκρϊπινθ ηωι και επιςτιμθ.

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτο Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ)

Το εκπαιδευτικό ςφςτθμα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ του Θνωμζνου Βαςιλείου ζχει οριοκετιςει τουσ γενικοφσ του ςτόχουσ από το 1963. Αυτοί είναι: α) θ κακοδιγθςθ ςτθν απόκτθςθ δεξιοτιτων να διαδραματίςουν ρόλο ςτθ διαμόρφωςθ του ανκρϊπινου εργατικοφ δυναμικοφ τθσ χϊρασ, β) θ προαγωγι των γενικϊν δυνατοτιτων τθσ διανόθςθσ, γ) θ ανάπτυξθ τθσ γνϊςθσ και δ) θ διαμόρφωςθ μίασ κοινισ κουλτοφρασ και κοινϊν προτφπων τθσ ζννοιασ του πολίτθ. Θ ζμφαςθ δίνεται όχι μόνο ςτισ εκπαιδευτικζσ αλλά και ςτισ οικονομικζσ προεκτάςεισ, που μπορεί να ζχει θ γνϊςθ για μία κοινωνία. Θ διαμόρφωςθ μιασ «κοινωνίασ τθσ μάκθςθσ» μζςω τθσ αφξθςθσ τθσ γνϊςθσ των επιμζρουσ μονάδων – ατόμων αναμζνεται να οδθγιςει ςε ςθμαντικά οικονομικά και κοινωνικά οφζλθ. Για να επιτευχκεί αυτό απαιτείται εκνικι δζςμευςθ, πωσ όποιοσ ζχει τισ ικανότθτεσ να λάβει γνϊςεισ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ, δεν πρζπει να υφίςταται εμπόδια πρόςβαςθσ ςε αυτιν. Από το 2000 τζκθκαν ςυγκεκριμζνοι εκνικοί ςτόχοι μεταξφ των οποίων θ ςταδιακι αφξθςθ τθσ ςυμμετοχισ κατά 50% των ςυμμετεχόντων ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ θλικίασ 18 ζωσ 30 και θ μείωςθ των φαινόμενων αδυναμίασ ολοκλιρωςθσ των ςπουδϊν. Επιπροςκζτωσ, αποφαςίςτθκε θ αφξθςθ τθσ ζρευνασ ςτθ χρθματοδότθςθ, θ ενίςχυςθ των δεςμϊν μεταξφ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ και επιχειριςεων, θ οριοκζτθςθ και εφαρμογι υψθλϊν ςτάνταρντ ςτθ διδαςκαλία ϊςτε να παρζχεται υψθλισ ποιότθτασ γνϊςθ.

Σελίδα 53

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Από το 2009 και μετά θ κυβζρνθςθ ζκεςε τουσ νζουσ ςτόχουσ για τθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ, οι οποίοι περιλαμβάνουν: Μεγαλφτεροσ ανταγωνιςμόσ μεταξφ των πανεπιςτθμίων, με προτεραιότθτα να δίνεται ςτα προγράμματα που απαιτοφν τθν ανάπτυξθ υψθλϊν δεξιοτιτων. Οι επιχειριςεισ να αρχίςουν να διαδραματίηουν ςυνεχϊσ αυξθμζνο ρόλο ςτθ χρθματοδότθςθ των πανεπιςτθμίων, ςτο ςχεδιαςμό των εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων, ςτθ χρθματοδότθςθ φοιτθτϊν και ςτθν εξαςφάλιςθ κζςεων ςτθν αγορά εργαςίασ. Θ δθμιουργία περιςςότερων Part – time προγραμμάτων και προγραμμάτων που κα ςυνδυάηουν εργαςία και ςπουδζσ, ζτςι ϊςτε να είναι πιο εφκολο για τουσ ενιλικεσ θ ςυμμετοχι ςτθν ανϊτερθ πανεπιςτθμιακι αλλά και επαγγελματικι εκπαίδευςθ. Θ ενκάρρυνςθ των πανεπιςτθμίων να υιοκετιςουν πολλαπλά και εναλλακτικά ςυςτιματα ειςαγωγισ ϊςτε να δίνεται ςε όλουσ τουσ νζουσ μία ευκαιρία για πρόςβαςθ ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ μζςω διαφορετικϊν «δρόμων». Τα πανεπιςτιμια να οριοκετιςουν τουσ φοιτθτζσ που μποροφν να πάρουν με βάςθ τα επίπεδα ποιότθτασ ςπουδϊν που ζχουν. Ενκάρρυνςθ τθσ ζρευνασ και τθσ παραγωγισ γνϊςθσ θ οποία να αναγνωρίηεται ςε παγκόςμιο επίπεδο, ακόμα κι αν αυτό απαιτεί τθ ςυνεργαςία – ςφμπραξθ διαφορετικϊν πανεπιςτθμίων ι φορζων. Ραγίωςθ του ορίου του 50% των νζων να ςυμμετζχουν ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ, χωρίσ αυτό να ςυνεπάγεται ότι 1 ςτουσ 2 νζουσ κα πρζπει να είναι κάτοχοσ πτυχίου. Αυτό οριοκετεί κυρίωσ τθ δζςμευςθ του κράτουσ για επζκταςθ του αρικμοφ νζων που λαμβάνουν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Θ μεγάλθ πλειοψθφία των εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων που λειτουργοφν ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο χαρακτθρίηονται ωσ «εξαρτϊμενα από τθν κυβζρνθςθ ιδιωτικά ιδρφματα». Είναι αυτόνομοι, ανεξάρτθτοι οργανιςμοί με τισ δικζσ τουσ νομικζσ οντότθτεσ, τόςο από ακαδθμαϊκισ όςο και από επιχειρθματικισ πλευράσ. Θ εξάρτθςι τουσ από τθν κεντρικι κυβζρνθςθ ζχει να κάνει με το μικρότερο ι μεγαλφτερο βακμό κρατικισ χρθματοδότθςισ τουσ. Φυςικά υπάρχει και ζνασ μικρόσ αρικμόσ ιδιωτικϊν εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων που δε λαμβάνουν καμία κρατικι ενίςχυςθ. Για να αναγνωριςτεί ζνα εκπαιδευτικό ίδρυμα ωσ πανεπιςτιμιο, πζραν των ακαδθμαϊκϊν και ερευνθτικϊν κριτθρίων που κα πρζπει να πλθρεί, κα πρζπει να διακζτει και τουλάχιςτον 4.000 εγγεγραμμζνουσ φοιτθτζσ εκ των οποίων οι 3.000 να είναι ενταγμζνοι ςε κάποιο προπτυχιακό πρόγραμμα. Θ αναγνϊριςθ ενόσ ιδρφματοσ ωσ πανεπιςτιμιο αποτελεί μία προοδευτικι διαδικαςία κατά τθν οποία το ίδρυμα πρζπει να αποδείξει ότι πλθροί προχποκζςεισ και κριτιρια. Σε περίπτωςθ που δεν τθρείται θ αναλογία φοιτθτϊν, το ίδρυμα μπορεί να λάβει τον τίτλο του πανεπιςτθμιακοφ κολλεγίου. Οι τίτλοι «πανεπιςτιμιο» και Σελίδα 54

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ «πανεπιςτθμιακό κολλζγιο» είναι οι δφο τίτλοι οι οποίοι ελζγχονται πλιρωσ από τθν κρατικι νομοκεςία. Κάποια κολλζγια μποροφν να παρζχουν πανεπιςτθμιακοφσ τίτλουσ αρκεί αυτοί να πιςτοποιοφνται (δθλαδι τίκεται κζμα εποπτείασ) από κάποιο αναγνωριςμζνο πανεπιςτιμιο. Ο ςυνολικόσ αρικμόσ των φοιτθτϊν που ειςάγονται κάκε ζτοσ ςτα ανϊτερα ιδρφματα κακορίηεται από τθν κεντρικι κυβζρνθςθ, κατόπιν εξζταςθσ των αιτθμάτων των ιδρυμάτων και κρίνει με βάςθ τθν κρατικι χρθματοδότθςθ που ζλαβαν αν αξιοποιοφνται επαρκϊσ τα κρατικά κονδφλια. Για κάποιεσ ςχολζσ, όπωσ θ ιατρικι και θ οδοντιατρικι, υπάρχει κρατικόσ ζλεγχοσ όχι του ποιοι κα ειςαχκοφν, αλλά του αρικμοφ των ειςακτζων ϊςτε να καλυφκοφν οι κοινωνικζσ ανάγκεσ. Το κράτοσ γενικά δεν επεμβαίνει ςτο ηιτθμα τθσ ειςαγωγισ, αλλά το κάκε εκπαιδευτικό ίδρυμα κακορίηει το ίδιο τα κριτιρια ειςαγωγισ που κεωρεί ικανοποιθτικά, με επικρατζςτερα κριτιρια το βακμό ςε ςυγκεκριμζνα μακιματα ι ςε ομάδεσ μακθμάτων. Το ςυνθκζςτερο κριτιριο ειςαγωγισ ςτο πανεπιςτιμιο είναι θ φπαρξθ τουλάχιςτον 2 ι 3 βακμϊν επιπζδου “A” ςε κάποια πεδία και ζνασ ελάχιςτοσ αρικμόσ μακθμάτων με βακμό “C” και πάνω. Ανάλογα τον ανταγωνιςμό που υπάρχει, κακορίηεται και το επίπεδο ειςαγωγισ. Οι αιτιςεισ για ειςαγωγι γίνονται μζχρι τισ 15 Λανουαρίου για το επόμενο ακαδθμαϊκό ζτοσ. Κάκε φοιτθτισ μπορεί να κατακζςει ςτθν επίςθμθ αρχι ςυγκζντρωςθσ των αιτθμάτων για ειςαγωγι ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, μόνο μία αίτθςθ, ςτθν οποία περιλαμβάνονται ςυνολικά πζντε προτιμιςεισ. Τα ιδρφματα κάνουν τθν επιλογι των υποψιφιων ςυχνά με τθν πραγματοποίθςθ ςυνεντεφξεων ςτουσ υποψθφίουσ. Θ επίςθμθ αρχι μπορεί να πάρει υποψθφίουσ που δεν ζχουν επιλεγεί από τα εκπαιδευτικά ιδρφματα και με βάςθ τισ προτιμιςεισ τουσ να τουσ τοποκετιςει ςε τμιματα που ζχουν κενζσ κζςεισ, ϊςτε να ζχουν μία δεφτερθ ευκαιρία να επιλεγοφν από κάποιο πανεπιςτιμιο. Θ παρακολοφκθςθ ςτα ιδρφματα τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ απαιτεί δίδακτρα των οποίων το μζγιςτο ποςό ανζρχεται ςτισ 3.225 αγγλικζσ λίρεσ ανά εξάμθνο. Ραράλλθλα το κράτοσ ζχει μεριμνιςει ϊςτε να υπάρχουν δυνατότθτεσ οικονομικισ ςτιριξθσ ςτουσ φοιτθτζσ. Τα μζςα για τθν παροχι οικονομικισ ςτιριξθσ περιλαμβάνουν χρθματοδότθςθ διδάκτρων (μζρουσ ι του ςυνόλου), βοικθμα διαβίωςθσ, δάνεια φοίτθςθσ, δάνεια διαβίωςθσ, υποτροφίεσ για επιδόςεισ ςτισ ςπουδζσ και άλλα. Πςον αφορά τα προγράμματα ςπουδϊν, τα ίδια τα πανεπιςτιμια αποφαςίηουν τα αντικείμενα που κα παρζχουν ςτουσ φοιτθτζσ τουσ, ενϊ ζχουν και τον πλιρθ ζλεγχο ςε ηθτιματα εκςυγχρονιςμοφ και ελζγχου τουσ. Τα περιςςότερα ιδρφματα παρζχουν ευρεία γκάμα αντικειμζνων, αλλά υπάρχουν και άλλα που εξειδικεφονται ςε ςυγκεκριμζνουσ τομείσ, όπωσ θ μουςικι, οι τζχνεσ, τα

Σελίδα 55

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ οικονομικά και άλλα. Ζχει υπολογιςτεί πωσ παρζχονται περίπου 44.000 προγράμματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο. Από τα προγράμματα αυτά, ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ αφορά part – time προγράμματα τα οποία ςτόχο ζχουν να καλφπτουν τισ ανάγκεσ των τοπικϊν κοινωνιϊν για εκπαίδευςθ, ςυνικωσ ςε εξειδικευμζνα προγράμματα τοπικοφ ενδιαφζροντοσ (όπωσ τοπικι ιςτορία, γεωγραφία, γλϊςςα και λογοτεχνία) ι γενικότερου ενδιαφζροντοσ. Θ δθμιουργία part – time προγραμμάτων δεν αφορά φυςικά μόνο τισ τοπικζσ κοινωνίεσ αλλά γίνεται και για το ςφνολο τθσ τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Τα ίδια τα ιδρφματα κακορίηουν τόςο το φόρτο εργαςίασ που απαιτείται για τθν ολοκλιρωςθ ενόσ εκπαιδευτικοφ τουσ προγράμματοσ, όςο και για τουσ βακμοφσ – credits που λαμβάνουν οι φοιτθτζσ με τθν ολοκλιρωςθ του. Το κάκε εκπαιδευτικό ίδρυμα κακορίηει τον τρόπο με τον οποίο εξετάηει τουσ φοιτθτζσ του προκειμζνου αυτοί να ολοκλθρϊςουν τισ ςπουδζσ τουσ. Μζςα ςτουσ πικανοφσ τρόπουσ εξζταςθσ περιλαμβάνονται γραπτζσ εξετάςεισ, εργαςίεσ, προφορικζσ εξετάςεισ, γραπτζσ κζςεισ επί αντικειμζνων, ερευνθτικά δοκίμια και άλλα. Θ πολιτεία ζχει κακορίςει τόςο τουσ ςτόχουσ όςο και τα ποιοτικά κριτιρια ςτα οποία πρζπει να πετφχει ζνασ φοιτθτισ προκειμζνου να ολοκλθρϊςει τισ ςπουδζσ του. Ζχει υπολογιςτεί πωσ περίπου το 80% των φοιτθτϊν ςε προπτυχιακό επίπεδο κατορκϊνει να ολοκλθρϊςει τισ ςπουδζσ του, με μεςοπρόκεςμο κρατικό ςτόχο το ποςοςτό αυτό να αυξθκεί. Θ αυτονομία των εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων τουσ επιτρζπει να παρζχουν τίτλουσ ςπουδϊν διαφορετικισ διαβάκμιςθσ, που πάντα όμωσ ακολουκοφν τουσ κφκλουσ ςπουδϊν τθσ Συνκικθσ τθσ Μπολόνια. Ο πρϊτοσ κφκλοσ περιλαμβάνει τισ προπτυχιακζσ ςπουδζσ (χωριςμζνεσ ςε βραχείασ και κανονικισ διάρκειασ ςπουδζσ), ο δεφτεροσ κφκλοσ τα μεταπτυχιακά διπλϊματα και ο τρίτοσ κφκλοσ τα διδακτορικά διπλϊματα. Ο ακόλουκοσ πίνακασ αποτυπϊνει τθν κατάταξθ και τθ χρονικι διάρκεια που απαιτείται ωσ ελάχιςτθ για τθ λιψθ κάποιου τίτλου ςπουδϊν.

Σελίδα 56

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Τα πτυχία επιπζδου 4 διαρκοφν ςυνικωσ ζνα χρόνο (ςε full time απαςχόλθςθ), ενϊ παρζχονται κυρίωσ από επαγγελματικά εκπαιδευτικά ιδρφματα. Τα πτυχία επιπζδου 5 ςτθν εκνικι κλίμακα ζχουν διάρκεια δφο χρόνων ςε επίπεδο πλιρουσ απαςχόλθςθσ και αποτελοφν ζνα ενδιάμεςο ςτάδιο πριν τθν ολοκλιρωςθ του πρϊτου κφκλου ςπουδϊν. Τα πτυχία επιπζδου 6 αποτελοφν τα πλζον διαδεδομζνα πτυχία επαγγελματικισ – τεχνικισ εκπαίδευςθσ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο, ενϊ παρζχουν και τθ δυνατότθτα ςτουσ αποφοίτουσ να ςυνεχίςουν ςε προπτυχιακι πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ αν διακζτουν ςυγκεκριμζνα ακαδθμαϊκά χαρακτθριςτικά. Και ςτα τρία παραπάνω επίπεδα, πζραν τθσ κεωρθτικισ κατάρτιςθσ, ςυμπεριλαμβάνεται και υποχρεωτικι επαγγελματικι κατάρτιςθ μικρότερθσ ι μεγαλφτερθσ διάρκειασ (ανάλογα το είδοσ του πτυχίου) ςε επαγγελματικοφσ χϊρουσ και εταιρείεσ. Στα πτυχία επιπζδου 6 ςυμπεριλαμβάνονται και τα προπτυχιακά πτυχία πανεπιςτθμιακισ εκπαίδευςθσ με τθν ολοκλιρωςθ των οποίων δίνεται θ δυνατότθτα ειςόδου ςτο δεφτερο κφκλο εκπαίδευςθσ. Ο δεφτεροσ κφκλοσ εκπαίδευςθσ (μεταπτυχιακά προγράμματα ςπουδϊν) περιγράφεται από τα πτυχία επιπζδου 7 τα οποία διαρκοφν κατ’ ελάχιςτο ζνα ζτοσ, ενϊ τζλοσ τα διδακτορικά διπλϊματα αποτελοφν τα πτυχία επιπζδου 8. Ραράλλθλα με τουσ ανωτζρω τίτλουσ,

Σελίδα 57

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ πολλά ιδρφματα ςε ςυνεργαςία με επαγγελματικοφσ φορείσ, ςωματεία και επιμελθτιρια παρζχουν επαγγελματικοφσ τίτλουσ ειδικά ςε αντικείμενα όπωσ θ λογιςτικι, θ αρχιτεκτονικι, θ οδοντοτεχνικι, θ δικθγορία, θ ιατρικι και άλλα.

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτο Ηνωμένο Βαςίλειο (πλην Σκωτίασ) Θ δια βίου εκπαίδευςθ ςτο Θνωμζνο Βαςίλειο παρζχει τθ δυνατότθτα ειςαγωγισ ςε διαφορετικά ςτάδια τθσ εκπαίδευςθσ και τθ δυνατότθτα ςυμμετοχισ ςε πολλά είδθ εξετάςεων και πιςτοποιιςεων. Λδιαίτερθ ζμφαςθ δίνεται ςτα ανοιχτά και εξ αποςτάςεωσ προγράμματα εκπαίδευςθσ. Λειτουργοφν ιδθ ανοικτά πανεπιςτιμια διαφορετικϊν αντικείμενων ςε όλθ τθ χϊρα, τα οποία διζπονται από τουσ ίδιουσ κανόνεσ και τα ίδια δικαιϊματα όπωσ τα υπόλοιπα πανεπιςτιμια τθσ επικράτειασ. Συνολικά 175.000 φοιτθτζσ λαμβάνουν εκπαίδευςθ ςε ανοικτά και εξ αποςτάςεωσ προγράμματα, ενϊ τεράςτια είναι θ ςυνειςφορά τουσ ςτα άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ κακϊσ 10.000 εξ αυτϊν φοιτοφν ςε τζτοιουσ είδουσ προγράμματα.

Σελίδα 58

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Ε. Ι΢ΠΑΝΙΑ 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτην Ιςπανία

Θ εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία είναι υποχρεωτικι και δωρεάν από τθν θλικία των 6 και μζχρι τα 16 χρόνια. Το ιςπανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Ρροςχολικι εκπαίδευςθ, που είναι προαιρετικι και ξεκινά από θλικία λίγων μθνϊν μζχρι τα παιδιά 6 ετϊν. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια: α) για παιδιά μζχρι 3 ετϊν και β) για παιδιά από 3 μζχρι 6 ετϊν. Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν οποία προχωράνε υποχρεωτικά όλα τα παιδιά θλικίασ 6 ετϊν και θ φοίτθςθ ςτθν οποία διαρκεί 6 ζτθ μζχρι τθν θλικία των 12 ετϊν. Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ διάρκειασ 6 ετϊν θ οποία χωρίηεται ςε: α) κατϊτερθ δευτεροβάκμια διάρκειασ 4 ετϊν, που είναι υποχρεωτικι και δωρεάν για όλα τα παιδιά και β) ανϊτερθ δευτεροβάκμια διάρκειασ 2 ετϊν. Θ ανϊτερθ δευτεροβάκμια διακζτει ςχολεία γενικισ (bachillerato) και επαγγελματικισ παιδείασ, που οδθγοφν ςτθ λιψθ αντίςτοιχου πτυχίου και ςτθν είςοδο ςε αντίςτοιχα ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ. Με τθν επιτυχι ολοκλιρωςθ τθσ

Σελίδα 59

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ απονζμεται πτυχίο ςτουσ μακθτζσ που αποτελεί και το «μζτρο» ειςόδου ςτα ςχολεία ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ. Για τουσ μακθτζσ που δεν επιτυγχάνουν, απονζμεται δίπλωμα που οριοκετεί τα ζτθ ςπουδϊν, τα μακιματα που παρακολοφκθςαν και τουσ βακμοφσ που πζτυχαν. Με τθν επιτυχι ολοκλιρωςθ τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ απονζμεται το εκνικό απολυτιριο το οποίο αποτελεί απαραίτθτο προαπαιτοφμενο για τθν είςοδο ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, θ είςοδοσ ςτθν οποία βαςίηεται πάνω ςτο εκνικό πτυχίο, αλλά και ςτθν επιτυχι εξζταςθ ςε ειςαγωγικζσ εξετάςεισ. Οι ςπουδζσ ακολουκοφν δφο προγράμματα: α) το παλαιοφ τφπου το οποίο διακζτει προπτυχιακά προγράμματα μικρισ διάρκειασ φοίτθςθσ (πρϊτοσ κφκλοσ), μεγάλθσ διάρκειασ προγράμματα (πρϊτοσ και δεφτεροσ κφκλοσ μαηί), μεταπτυχιακά προγράμματα (δεφτεροσ κφκλοσ), διδακτορικά διπλϊματα (τρίτοσ κφκλοσ) και β) του νζου τφπου με προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά προγράμματα ςαφϊσ διαχωριςμζνα. Διά βίου εκπαίδευςθ

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη από λίγων μθνϊν μζχρι 6 ετϊν. Θ ςυμμετοχι του παιδιοφ είναι προαιρετικι, αλλά παρζχει ουςιαςτικι εκπαίδευςθ ςε τομείσ ςυναιςκθματικισ καλλιζργειασ, κοινωνικοποίθςθσ και προετοιμαςίασ για τθν είςοδο ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ.

2. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 6 μζχρι και 12 ετϊν. Χωρίηεται ςε τρεισ κφκλουσ των 2 ετϊν ο κακζνασ. Οι μακθτζσ προάγονται αυτόματα μεταξφ των τάξεων του κάκε κφκλου αλλά για να προαχκοφν από τον ζναν κφκλο ςτον άλλο κα πρζπει να υπάρχει θ ςφμφωνθ γνϊμθ των διδαςκόντων. Το ςχολείο δίνει ζμφαςθ ςτθ γενικι παιδεία, ςτθν ομογενοποίθςθ των μακθτϊν και ςτθ διδαςκαλία χριςθσ νζων τεχνολογιϊν. Επιπροςκζτωσ, το ςχολείο μακαίνει ςτουσ μακθτζσ τον τρόπο με τον οποίο πρζπει να μελετοφν και να εργάηονται ϊςτε αυτό να τουσ γίνει βίωμα και εν ςυνεχεία να μάκουν να εργάηονται με τον ίδιο τρόπο ςτο ςπίτι. Θ ιδιωτικι εκπαίδευςθ καλφπτει το 1/3 περίπου των μακθτϊν, είναι ιδιαίτερα διαδεδομζνθ δθλαδι.

3. Θ Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 12 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 18. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, τθν κατϊτερθ (θλικία από 12 μζχρι 16) που είναι υποχρεωτικι και τθν ανϊτερθ (θλικία 16 μζχρι 18 ετϊν) που δεν είναι μζροσ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ.

4. Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςκοπό ζχει τθν παροχι βαςικϊν γνϊςεων ςτουσ μακθτζσ και ςτθν καλλιζργεια των επιμζρουσ κλίςεϊν τουσ ςτο τζταρτο και τελευταίο ζτοσ. Θ ειςαγωγι ςτο επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ δε

Σελίδα 60

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

5.

6.

7.

8.

9.

γίνεται με εξετάςεισ, αλλά αυτόματα βάςει των μακθμάτων και των κλίςεων των μακθτϊν. Οι μακθτζσ μποροφν να επαναλάβουν κάποια τάξθ μόνο μία φορά και δε μποροφν να κρικοφν μθ προβιβάςιμοι πάνω από 2 φορζσ κατά τθ διάρκεια τθσ φοίτθςθσ ςε αυτό το ςτάδιο εκπαίδευςθσ. Θ ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη, χωρίηεται ςε γενικι και επαγγελματικι. Θ ειςαγωγι γίνεται χωρίσ ειςαγωγικζσ εξετάςεισ. Στθ γενικι ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, οι μακθτζσ, πζραν τθσ γενικισ εκπαίδευςθσ, καλοφνται να επιλζξουν και κατεφκυνςθ πιο εξειδικευμζνων μακθμάτων. Θ κατεφκυνςθ αυτι κα αποτελζςει τον οδθγό τουσ για τθν ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Στθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ οι μακθτζσ λαμβάνουν αντίςτοιχο πτυχίο με τθν ολοκλιρωςι τθσ και ανάλογα με το πεδίο εφαρμογισ, ςτο οποίο κατζλθξαν, μποροφν να δϊςουν εξετάςεισ για τθν ειςαγωγι ςε ανϊτερο ίδρυμα τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη, περιλαμβάνει, δθμόςια και ιδιωτικά ιδρφματα που παρζχουν εκπαίδευςθ τόςο πανεπιςτθμιακι όςο και επαγγελματικι. Οι ςπουδζσ είναι χωριςμζνεσ ςε τρεισ κφκλουσ (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό και διδακτορικό). Χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ είναι πωσ δεν είναι δωρεάν. Το κόςτοσ τθσ μάλιςτα αυξάνεται για τουσ φοιτθτζσ όςο περιςςότερεσ φορζσ εξετάηονται ςε κάποιο μάκθμα. Υπό το κόςτοσ αυτό οι φοιτθτζσ πιζηονται να παρακολουκοφν και να προετοιμάηονται ςυςτθματικά πριν εξεταςτοφν ςε κάποιο μάκθμα. Ραράλλθλα το κράτοσ με υποτροφίεσ, ευκαιρίεσ απαςχόλθςθσ εντόσ του πανεπιςτθμίου και οικονομικά βοθκιματα βοθκά κάποιουσ από τουσ οικονομικά αδφναμουσ φοιτθτζσ. Θ ειςαγωγή ςτην τριτοβάθμια εκπαίδευςη γίνεται κυρίωσ με εξετάςεισ ςε μεγάλο ποςοςτό, αλλά προκειμζνου να μπορεί κάποιοσ να ςυμμετζχει ςε αυτζσ απαιτείται θ απόκτθςθ του εκνικοφ πτυχίου bachillero. Επειδι το εκνικό πτυχίο δίνεται για τρεισ ξεχωριςτζσ κατευκφνςεισ, το είδοσ τθσ κατεφκυνςθσ παίηει ρόλο για τθν ειςαγωγι ςτα πανεπιςτιμια. Οι απόφοιτοι επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ με το εκνικό πτυχίο Technico μποροφν να ειςαχκοφν ςε αντίςτοιχο με το αντικείμενο ειδίκευςισ τουσ ίδρυμα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ, αφοφ διαγωνιςτοφν ςε εκνικοφ επιπζδου ειςαγωγικζσ εξετάςεισ. Γενικό γνϊριςμα τθσ εκπαίδευςθσ είναι θ προςπάκεια πρόλθψθσ και αποτροπισ τθσ ςχολικισ αποτυχίασ. Στόχοσ είναι θ αποφοίτθςθ όςο το δυνατόν περιςςότερων μακθτϊν από τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Συμπλθρωματικι διδαςκαλία και μακιματα επανάλθψθσ τθσ φλθσ κεωροφνται τα κυριότερα μζςα για αυτό. Ο μακθτισ δεν αφινεται να φτάςει ςτο τζλοσ για να διαπιςτωκεί θ αδυναμία του, αλλά με το που εμφανιςτοφν ςθμάδια αδυναμίασ κατά τθ διάρκεια τθσ ςχολικισ χρονιάσ λαμβάνεται μζριμνα. Σε περίπτωςθ αποτυχίασ ςε κάποια μακιματα επιτρζπεται θ επανεξζταςθ το Σεπτζμβριο. Θ επαγγελματική εκπαίδευςη είναι ςυνυφαςμζνθ με τθν αγορά. Οι εκνικοί φορείσ αναφοράσ για κάκε πεδίο εκπαίδευςθσ ςυμμετζχουν ςτθ διαμόρφωςθ

Σελίδα 61

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ του προγράμματοσ εκπαίδευςθσ, αλλά και ςτθν επικαιροποίθςθ των εκπαιδευτικϊν προγραμμάτων ζτςι ϊςτε να είναι ςε ςυνεχι ςυμφωνία με τισ ανάγκεσ τθσ αγοράσ και τθσ κοινωνίασ. Γίνεται προςπάκεια ϊςτε οι μακθτζσ να λαμβάνουν όςο το δυνατόν πιο κοντά ςτισ ςφγχρονεσ απαιτιςεισ παιδεία και κατάρτιςθ. Στα πλαίςια αυτά ζχει δθμιουργθκεί και εκνικό ςφςτθμα πιςτοποίθςθσ τθσ επαγγελματικισ εμπειρίασ, ζτςι ϊςτε θ επαγγελματικι κατάρτιςθ να είναι οριςμζνθ και αναγνωρίςιμθ ςε εκνικό επίπεδο.

10. Ζνα ιδιαίτερο γνϊριςμα τθσ πανεπιςτθμιακισ εκπαίδευςθσ είναι ο διαχωριςμόσ τθσ διδαςκαλίασ από τθν ζρευνα. Θ διδαςκαλία πραγματοποιείται από τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα, ενϊ θ ζρευνα από ειδικά πανεπιςτθμιακά ινςτιτοφτα που δθμιουργοφνται ειδικά για τον ςκοπό αυτό. Με τον τρόπο αυτό διευκολφνονται οι ςυνεργαςίεσ μεταξφ ινςτιτοφτων διαφορετικϊν πανεπιςτθμίων, οι ςυμπράξεισ με φορείσ και ενϊςεισ, αλλά και θ ςυνεργαςία ι χρθματοδότθςθ από δθμόςιεσ και ιδιωτικζσ επιχειριςεισ. Θ παροχι και διάχυςθ γνϊςεων, κακϊσ και θ διδαςκαλία αποτελεί κοινωνικό αγακό, αλλά θ παραγωγι νζασ γνϊςθσ και θ ερευνθτικι προςπάκεια αποτελεί ηιτθμα με κοινωνικζσ και επιχειρθματικζσ προεκτάςεισ.

11. Θ διά βίου εκπαίδευςθ επιτρζπει ςε ενθλίκουσ που δεν κατόρκωςαν να ολοκλθρϊςουν τθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ, να επιςτρζφουν ςε οποιοδιποτε ςτάδιο τθσ εκπαίδευςθσ και να παρακολουκιςουν μακιματα ι και χωρίσ να παρακολουκοφν τα μακιματα, να ςυμμετζχουν με δικι τουσ πρωτοβουλία ςτισ τελικζσ εξετάςεισ των πεδίων ςτα οποία είχαν ςτο παρελκόν αποτφχει. Ζτςι όλοι ζχουν μία δεφτερθ ευκαιρία να ολοκλθρϊςουν τθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ.

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτην Ιςπανία

Θ ιςπανικι προςχολικι εκπαίδευςθ αςχολείται με παιδιά λίγων μθνϊν μζχρι και 6 ετϊν. Ραρόλο που δεν αποτελεί κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ, ζχει ιδιαίτερα παιδαγωγικό χαρακτιρα, με τθν ανάπτυξθ και καλλιζργεια του δικοφ τθσ εκπαιδευτικοφ προγράμματοσ. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια: α) αυτό για παιδιά μζχρι 3 ετϊν και β) για παιδιά μεταξφ 3 και 6 ετϊν που γίνεται κυρίωσ θ προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ.

Σελίδα 62

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Οι γενικοί ςτόχοι τθσ είναι θ φυςικι, ςυναιςκθματικι, κοινωνικι και πνευματικι ανάπτυξθ του παιδιοφ, πάντα ςε ςυνεργαςία με τθν οικογζνειά του. Συγκεκριμζνα ζμφαςθ δίνεται: Στθν κατανόθςθ του ανκρωπίνου ςϊματοσ και ςτο ςεβαςμό τθσ διαφορετικότθτασ. Στθν παρατιρθςθ και διερεφνθςθ τθσ οικογζνειασ, του φυςικοφ και κοινωνικοφ περιβάλλοντοσ. Στθν απόκτθςθ αυτονομίασ ςτισ κακθμερινζσ λειτουργίεσ. Στθν ανάπτυξθ των ςυναιςκθματικϊν λειτουργιϊν. Στθν κοινωνικοποίθςθ και ςτθ διδαςκαλία των βαςικϊν κανόνων ςυμπεριφοράσ και ςτθν εκμάκθςθ κανόνων αποφυγισ προςτριβϊν. Στθν ζναρξθ τθσ διαδικαςίασ ανάπτυξθσ λογικϊν και μακθματικϊν ικανοτιτων, ανάγνωςθσ και γραφισ, κακϊσ και ςτθν ανάπτυξθ κινιςεων, ρυκμοφ και καλλιτεχνικϊν δεξιοτιτων. Οι γονείσ ι κθδεμόνεσ ζχουν τθν πλιρθ ελευκερία να επιλζξουν το ςχολείο προςχολικισ εκπαίδευςθσ τθσ επιλογισ τουσ, με μοναδικό περιοριςμό αυτόν τθσ θλικίασ, κακϊσ ςε περίπτωςθ ανεπάρκειασ κζςεων επιλζγονται τα παιδιά μεγαλφτερθσ θλικίασ, που βρίςκονται πιο κοντά ςτθν ειςαγωγι ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Ο διαχωριςμόσ των παιδιϊν ςε τάξεισ γίνεται με βάςθ το ζτοσ γζννθςθσ, με κάκε τάξθ να ζχει ζνα διδάςκων ο οποίοσ παρακολουκεί τθν ανάπτυξθ των παιδιϊν μζχρι τθν θλικία των 6 που περνάνε ςτο επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ. Θ νομοκεςία ζχει ορίςει ωσ ανϊτερο αρικμό παιδιϊν ανά τάξθ τα 25, με εξαίρεςθ τισ τάξεισ για παιδιά κάτω του 1 ζτουσ, όπου μζγιςτοσ αρικμόσ είναι τα 8 και τισ τάξεισ των παιδιϊν μεταξφ ενόσ και δφο ετϊν όπου ο αρικμόσ αυτόσ είναι τα 14 παιδιά ανά τάξθ. Για τθ διδαςκαλία των παιδιϊν χρθςιμοποιοφνται εκπαιδευτικά εργαλεία όπωσ βιβλία δραςτθριοτιτων, τυπωμζνο υλικό, καταςκευζσ από τα παιδιά, παιδικζσ βιβλιοκικεσ, το διαδίκτυο και θλεκτρονικζσ πθγζσ, οπτικοακουςτικά μζςα, παιχνίδια και άλλα. Τα παιδιά βρίςκονται ςε ςυνεχι ζλεγχο και αξιολόγθςθ εκ μζρουσ του διδάςκοντα. Σκοπόσ τθσ αξιολόγθςθσ δεν είναι θ ςυγκριτικι βακμολόγθςθ αλλά το κατά πόςο το παιδί ςυμμετζχει ςτισ δραςτθριότθτεσ και αφομοιϊνει το εκπαιδευτικό υλικό. Οι αξιολογιςεισ γίνονται τρεισ φορζσ κατά τθ διάρκεια τθσ ςχολικισ χρονιάσ, ενϊ θ τελικι κακορίηει το βακμό απορροφθτικότθτασ του παιδιοφ για το υλικό τθσ χρονιάσ.

Σελίδα 63

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτην Ιςπανία

Στο ιςπανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα αποτελεί το πρϊτο κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ. Θ διάρκεια τθσ ανζρχεται ςτα ζξι χρόνια, ενϊ διακρίνεται ςε τρία κομμάτια διάρκειασ 2 ετϊν ζκαςτο. Γενικοί ςτόχοι τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι θ παροχι επαρκοφσ εκπαίδευςθσ ςτα παιδιά, θ ανάπτυξθ βαςικϊν πολιτιςμικϊν δεξιοτιτων (ομιλίασ, γραφισ, ακοισ, διαβάςματοσ, κατανόθςθσ βαςικϊν μακθματικϊν), θ ανάπτυξθ κοινωνικισ ςυμπεριφοράσ, καλλιτεχνικϊν ευαιςκθςιϊν και θ εκμάκθςθ μεκοδολογιϊν εργαςίασ ςτο ςπίτι. Θ επιλογι ςχολείου γίνεται ελεφκερα από τουσ γονείσ, τόςο ωσ προσ τθ γεωγραφικι του τοποκεςία, όςο και ωσ προσ το νομικό κακεςτϊσ λειτουργίασ του (δθμόςιο ι ιδιωτικό ι εξειδικευμζνο ςχολείο). Τα δθμόςια χρθματοδοτοφμενα ςχολεία πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ ωςτόςο, δζχονται μακθτζσ με ςυγκεκριμζνα κριτιρια (λόγω του ότι οι κζςεισ ςε αυτά είναι περιοριςμζνεσ). Τα κριτιρια αυτά είναι το ετιςιο οικογενειακό ειςόδθμα, γεωγραφικά κριτιρια (πόςο κοντά ςτο ςχολείο είναι το ςπίτι ι θ εργαςία των γονζων), παιδιά με ειδικζσ ανάγκεσ, πολφτεκνεσ οικογζνειεσ. Τα παιδιά τοποκετοφνται θλικιακά ςτισ τάξεισ, ενϊ ζνασ δάςκαλοσ τοποκετείται ανά τάξθ, με ςκοπό τθν ολοκλιρωςθ με τον ίδιο διδάςκοντα ολόκλθρου του κφκλου (υπενκυμίηεται πωσ θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε 3 κφκλουσ διετισ φοίτθςθσ). Εξειδικευμζνοι δάςκαλοι υφίςτανται για τα μακιματα φυςικισ αγωγισ, μουςικισ και ξζνων γλωςςϊν. Ο μζγιςτοσ επιτρεπτόσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ είναι 25. Θ ακαδθμαϊκι χρονιά είναι 175 θμζρεσ και διαρκεί από τον Σεπτζμβριο ζωσ τον Λοφνιο, ενϊ θ διδαςκαλία γίνεται ςτισ 5 εργάςιμεσ θμζρεσ τθσ εβδομάδασ. Κάκε μάκθμα διαρκεί 55 λεπτά τθσ ϊρασ, ενϊ τα μακιματα μποροφν να διδάςκονται και πρωί και απόγευμα. Τα μακιματα που διδάςκονται είναι: φυςικζσ και κοινωνικζσ επιςτιμεσ, τζχνεσ και πολιτιςμόσ, φυςικι αγωγι, ιςπανικι γλϊςςα Σελίδα 64

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ και λογοτεχνία (ςε δίγλωςςεσ κοινότθτεσ διδάςκεται και θ τοπικι γλϊςςα), ξζνεσ γλϊςςεσ, μακθματικά και τα δικαιϊματα του πολίτθ. Θ διδαςκαλία τθσ ξζνθσ γλϊςςασ ςτα περιςςότερα ςχολεία ξεκινά ςτο δεφτερο κφκλο πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, αλλά υπάρχουν και περιοχζσ τθσ χϊρασ που ξεκινά από τον πρϊτο. Θ διδαςκαλία των κρθςκευτικϊν δεν είναι υποχρεωτικι και αποτελεί απόφαςθ των γονζων αν το παιδί κα παρακολουκιςει το μάκθμα αυτό. Θ διδαςκαλία τθσ Κακολικισ Κρθςκείασ ειςιχκθ ςτο εκπαιδευτικό ςφςτθμα το 2007. Ειδικι μζριμνα δίνεται ςτθ διδαςκαλία χριςθσ των νζων τεχνολογιϊν μζςα ςτθν τάξθ προκειμζνου τα παιδιά να εξοικειωκοφν με αυτζσ. Επιπροςκζτωσ, ενκαρρφνεται θ διαδικαςία κακιζρωςθσ τθσ ανάγνωςθσ κειμζνων μζςα ςτθν τάξθ, ϊςτε τα παιδιά να ςυνθκίςουν ςε αυτιν και τθν επαναλαμβάνουν και ςτο ςπίτι. Ειδικι μζριμνα λαμβάνεται για παιδιά με ζφεςθ ςτθ μουςικι και τον χορό. Μετά τθν ολοκλιρωςθ του πρϊτου κφκλου τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ μποροφν να ειςαχκοφν ςε ειδικά ςχολεία με ςκοπό να λάβουν επιπλζον εκπαίδευςθ ςτα πεδία αυτά. Τα βιβλία και το υπόλοιπο εκπαιδευτικό υλικό που παρζχεται ςτα παιδιά είναι δωρεάν, ενϊ οι οικογζνειεσ με οικονομικά προβλιματα λαμβάνουν βοικθμα για τθν υποςτιριξθ τθσ εκπαιδευτικισ διαδικαςίασ των παιδιϊν τουσ. Θ βακμολόγθςθ των παιδιϊν αποτελεί μία κακθμερινι διαδικαςία που ςκοπό ζχει να αξιολογιςει τθν ικανότθτά τουσ να ενςωματϊνουν τθν προςφερόμενθ γνϊςθ. Θ κλίμακα βακμολόγθςθσ είναι: Μθ – προβιβάςιμοσ, προβιβάςιμοσ, καλόσ, πολφ καλόσ, εξαιρετικόσ. Σε περιπτϊςεισ που οι μακθτζσ δεν λαμβάνουν προβιβάςιμουσ βακμοφσ οι δάςκαλοι οφείλουν να λάβουν τα απαραίτθτα μζτρα ϊςτε να τουσ ενιςχφςουν. Εντόσ του ίδιου κφκλου οι μακθτζσ προάγονται αυτόματα, ενϊ ςτο τζλοσ κάκε κφκλου οι διδάςκοντεσ αποφαςίηουν το εάν οι μακθτζσ κα προαχκοφν. Θ πρόοδοσ ςτο επόμενο ςτάδιο μπορεί να γίνει ακόμα και αν ο μακθτισ δε ςυγκεντρϊςει προβιβάςιμουσ βακμοφσ ςε όλα τα μακιματα, αλλά ο διδάςκων κρίνει πωσ αυτό δεν κα εμποδίςει τθν περαιτζρω πρόοδο του. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ δεν απονζμεται τίτλοσ ςπουδϊν, αλλά οι μακθτζσ λαμβάνουν βακμολόγιο ςτο οποίο περιγράφονται τα μακιματα και οι βακμοί που ζλαβαν. Θ ιδιωτικι πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ είναι ιδιαίτερα διαδεδομζνθ ςτθν Λςπανία. Τα ιδιωτικά ςχολεία λειτουργοφν από το 1978 με δφο μορφζσ: α) τα Centros Concertados που είναι ιδιωτικά ιδρφματα χρθματοδοτοφμενα όμωσ από κρατικοφσ πόρουσ και παρζχουν δωρεάν παιδεία, λειτουργϊντασ ουςιαςτικά ωσ δθμόςια εκπαιδευτικά ιδρφματα υπό ιδιωτικι διοίκθςθ και β) εκπαιδευτικά ιδρφματα με ιδιωτικοφσ πόρουσ τα οποία λαμβάνουν δίδακτρα από τουσ μακθτζσ. Είναι χαρακτθριςτικό πωσ περίπου 1 ςτουσ 3 μακθτζσ φοιτοφν ςε κάποιασ μορφισ ιδιωτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Σελίδα 65

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτην Ιςπανία

Θ ιςπανικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ μπορεί να χωριςτεί ςε δφο διακριτά κομμάτια: α) τα 4 πρϊτα χρόνια (κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ) που αποτελοφν κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ και β) τα τελευταία 2 (ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ) που πραγματοποιείται θ προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ και τα οποία δεν είναι υποχρεωτικά. Ωσ προσ τον χαρακτιρα τθσ εκπαίδευςθσ και εδϊ υπάρχουν διαφοροποιιςεισ. Θ κατϊτερθ δευτεροβάκμια διακζτει γενικά ςχολεία και ςχολεία εξειδικευμζνα ςε αντικείμενα μουςικισ και χοροφ, αλλά όχι άλλεσ κατθγορίεσ επαγγελματικϊν ςχολείων. Θ ανϊτερθ δευτεροβάκμια διακζτει τα ςχολεία γενικισ εκπαίδευςθσ (bachillero) διάρκειασ 2 ετϊν και τα επαγγελματικά ςχολεία διάρκειασ 1,5 ι 2 χρόνων, κακϊσ και εξειδικευμζνα ςχολεία ςε καλλιτεχνικοφσ, ακλθτικοφσ και άλλουσ τομείσ. Θ ςχολικι χρονιά αποτελείται από 35 εβδομάδεσ και ςυνολικά 175 θμζρεσ διδαςκαλίασ. Το ιςπανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα δίνει μεγάλθ ζμφαςθ ςτθν πρόληψη και αντιμετϊπιςη τησ ςχολικήσ αποτυχίασ. Στόχοσ είναι θ μείωςθ των μακθτϊν που αποτυγχάνουν να ολοκλθρϊςουν και θ αφξθςθ του αρικμοφ αυτϊν που ολοκλθρϊνουν τθ βαςικι εκπαίδευςθ. Αποτελεί μία προςπάκεια ιςορρόπθςθσ «τθσ ποιότθτασ ςπουδϊν με τθν ποςότθτα» ςτθν αποφοίτθςθ. Ζμφαςθ δίνεται και ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ ςτθν οποία ζχουν παρουςιαςτεί τζςςερα ςθμεία κλειδιά:

Σελίδα 66

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Αυξθμζνθ ποιότθτα επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ μζςω τθσ ανάπτυξθσ του δικτφου εκνικϊν ινςτιτοφτων αναφοράσ (κακοριςμοφ αρμοδιοτιτων) Αναγνϊριςθ τθσ εμπειρίασ μζςω τθσ υιοκζτθςθσ ςυςτιματοσ πιςτοποίθςθσ τθσ επαγγελματικισ εμπειρίασ. Εγκατάςταςθ ψθφιακισ πλατφόρμασ για εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ. Εξ ευρωπαϊςμόσ τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ μζςω τθσ αποςτολισ για εργαςία ςε ευρωπαϊκζσ χϊρεσ Τα ςχολεία κατϊτερησ δευτεροβάθμιασ εκπαίδευςησ μπορεί να είναι είτε δθμόςια είτε ιδιωτικά. Τα ςχολεία υποχρεοφνται να διακζτουν εγκαταςτάςεισ όπωσ εργαςτιρια, βιβλιοκικεσ, γυμναςτιρια, αίκουςεσ μουςικισ, υπολογιςτζσ και άλλεσ εγκαταςτάςεισ. Ο νόμοσ ορίηει το μζγιςτο αρικμό μακθτϊν ανά κακθγθτι ςτουσ 30. Για τθν ειςαγωγι ςτο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ δεν απαιτείται κάτι από πλευράσ μακθτϊν, αλλά ςτα πλαίςια τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ το κράτοσ οφείλει να παρζχει επαρκείσ κζςεισ ςε όλουσ τουσ μακθτζσ χωρίσ εξαίρεςθ. Λόγω τθσ ςυνεργαςίασ ςχολείων πρωτοβάκμιασ και δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, μακθτζσ που προζρχονται από το ίδιο ςχολικό ςυγκρότθμα ζχουν προτεραιότθτα ςτθν ειςαγωγι τουσ. Για κάκε τάξθ ορίηεται ζνασ κακθγθτισ, αλλά υπάρχουν εξειδικευμζνοι κακθγθτζσ για πλθκϊρα μακθμάτων. Το πρόγραμμα μακθμάτων αφορά τθν παροχι γενικϊν γνϊςεων και ευρφτερθσ παιδείασ, με μόνθ διαφοροποίθςθ το τζταρτο και τελευταίο ζτοσ φοίτθςθσ ςτο οποίο οι μακθτζσ βοθκοφνται να επιλζξουν τθν κλίςθ που τουσ ταιριάηει καλφτερα και να οραματιςτοφν τθν επαγγελματικι τουσ ςταδιοδρομία. Τα μακιματα, που διδάςκονται, περιλαμβάνουν φυςικζσ επιςτιμεσ, φυςικι αγωγι, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, γεωγραφία, ιςτορία, ιςπανικά, λογοτεχνία, μακθματικά, μουςικι, τεχνολογία και καλλιτεχνικά. Σε κάποιο από τα τρία πρϊτα χρόνια ςπουδϊν οι μακθτζσ πρζπει να επιλζξουν να παρακολουκιςουν μακιματα πολιτικισ αγωγισ και δικαιωμάτων του πολίτθ. Οι μακθτζσ μποροφν να παρακολουκιςουν και προαιρετικά μακιματα, όπωσ ξζνεσ γλϊςςεσ και μακιματα κλαςςικισ κουλτοφρασ. Στο τζταρτο ζτοσ ςπουδϊν που χαράςςεται ο δρόμοσ επαγγελματικισ πορείασ οι μακθτζσ διδάςκονται φυςικι αγωγι, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, γεωγραφία και ιςτορία, ιςπανικά και λογοτεχνία, ενϊ μποροφν να επιλζξουν δφο πεδία μεταξφ των ακολοφκων: βιολογία και γεωλογία, φυςικι και χθμεία, επιςτιμεσ υπολογιςτϊν, λατινικά, μουςικι, δεφτερθ ξζνθ γλϊςςα, τζχνεσ, Οι μακθτζσ αξιολογοφνται ςε κακθμερινό επίπεδο από τουσ διδάςκοντζσ τουσ, ενϊ θ αξιολόγθςθ γίνεται ςε κλίμακα του 10. Εάν παρατθρθκοφν φαινόμενα κατά τα οποία κάποιοσ μακθτισ δε μπορεί να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ και δε λαμβάνει προβιβάςιμουσ βακμοφσ,

Σελίδα 67

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ το ςχολικό ςυμβοφλιο επεμβαίνει άμεςα προκείμενου να προχωριςει ο μακθτισ ςε ενιςχυτικι διδαςκαλία και επανάλθψθ τθσ φλθσ ζτςι ϊςτε να γίνει κάκε τι δυνατό για να μπορζςει να ςυνεχίςει ομαλά τισ ςπουδζσ του. Σε περίπτωςθ αποτυχίασ ςε τρία πεδία, ο μακθτισ υποχρεοφται να επαναλάβει τθν τάξθ, εκτόσ και αν κρικεί από τουσ διδάςκοντεσ πωσ ο μακθτισ μπορεί να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ του επόμενου ςταδίου. Οι μακθτζσ μποροφν να επαναλάβουν μόνο μία φορά τθν κάκε τάξθ και μποροφν να επαναλάβουν τάξθ μζχρι 2 φορζσ ςυνολικά κατά τθ διάρκεια τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ απονζμεται ςτουσ μακθτζσ το Education Secundaria Obligatoria το οποίο είναι απαραίτθτο για τθν είςοδο ςτο επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ. Το δίπλωμα μποροφν να πάρουν και μακθτζσ που κατά τθν τελευταία τάξθ απζτυχαν ςε μζχρι 2 μακιματα. Πςοι μακθτζσ δεν κατορκϊςουν να πάρουν το εν λόγω πτυχίο, τουσ απονζμεται πτυχίο ςτο οποίο αναγράφονται τα ζτθ που παρακολοφκθςαν και τα μακιματα ςτα οποία πζτυχαν. Μετά τθν θλικία των 18 δίνεται θ δυνατότθτα ςτουσ ενθλίκουσ να επιςτρζφουν ςτο ςχολείο και να δίνουν εξετάςεισ ςτα μακιματα που απζτυχαν ςτο παρελκόν ζτςι ϊςτε αν το επικυμοφν να μποροφν ζτςι να ολοκλθρϊςουν το ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ. Τα γενικά ςχολεία ανϊτερησ δευτεροβάθμιασ εκπαίδευςησ πρζπει να διακζτουν τουλάχιςτον αίκουςεσ υπολογιςτϊν, γυμναςτιριο και βιβλιοκικθ, ενϊ υποχρεοφνται να παρζχουν τουλάχιςτον δφο τφπουσ bachillero και να ζχουν κατ’ ελάχιςτο 4 τάξεισ μακθτϊν. Ο μζγιςτοσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ ορίηεται ςτουσ 35. Για τθν ειςαγωγι τουσ ςτο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ πρζπει να ζχουν το απολυτιριο τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ, ενϊ ρόλο παίηουν και οι βακμοί ςε ςυγκεκριμζνα πεδία Για κάκε τάξθ ορίηεται ζνασ επιβλζπων κακθγθτισ, αλλά θ διδαςκαλία γίνεται ανά αντικείμενο από εξειδικευμζνουσ κακθγθτζσ. Τα ςχολεία αυτά, πζραν του γενικοφ προγράμματοσ που παρζχεται ςε όλουσ τουσ μακθτζσ, ζχουν τρεισ κατευκφνςεισ, ϊςτε κάκε μακθτισ ανάλογα με τθν κλίςθ του να επιλζγει τθ μία. Οι κατευκφνςεισ αυτζσ είναι: α) τζχνεσ (που με τθ ςειρά τουσ διαιροφνται ςε 1) πλαςτικζσ τζχνεσ, εικόνα και ςχζδιο και 2) μουςικι και χορόσ), β) ανθρωπιςτικζσ και κοινωνικζσ επιςτήμεσ και γ) επιςτήμεσ και τεχνολογία. Στα μακιματα γενικισ παιδείασ διδάςκονται: πολιτικι και φυςικι γεωγραφία, φυςικι αγωγι, φιλοςοφία, ιςτορία φιλοςοφίασ, ιςπανικι ιςτορία, ιςπανικι γλϊςςα και λογοτεχνία, ξζνθ γλϊςςα και κρθςκευτικά. Ππωσ και ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ θ διδαςκαλία των κρθςκευτικϊν είναι προαιρετικι.

Σελίδα 68

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Πςον αφορά τισ κατευκφνςεισ τα μακιματα που διδάςκονται είναι: α1) τζχνεσ (πλαςτικζσ τζχνεσ, εικόνα και ςχζδιο) – οπτικοακουςτικι κουλτοφρα, καλλιτεχνικό ςχζδιο (2 μακιματα), τεχνικό ςχζδιο (2 μακιματα), ςχζδιο, ιςτορία τθσ τζχνθσ, τεχνικζσ ζκφραςθσ και γραφιςτικισ, ιχοσ, α2) τζχνεσ (μουςικι και χορόσ) – μουςικι ανάλυςθ (2 μακιματα), εφαρμοςμζνθ ανατομία, τζχνεσ παράςταςθσ, οπτικοακουςτικι κουλτοφρα, ιςτορία τθσ μουςικισ και τθσ τζχνθσ, παγκόςμια λογοτεχνία, μουςικι γλϊςςα και πρακτικι, β) ανκρωπιςτικζσ και κοινωνικζσ επιςτιμεσ – οικονομία, βιομθχανικι, γεωγραφία, ελλθνικά (2 μακιματα), ιςτορία τθσ τζχνθσ, παγκόςμια ιςτορία, λατινικά (2 μακιματα), παγκόςμια λογοτεχνία, μακθματικά εφαρμοςμζνα ςτισ κοινωνικζσ επιςτιμεσ (2 μακιματα), γ) επιςτιμεσ και τεχνολογία – βιολογία, γεωλογία, περιβαλλοντικζσ επιςτιμεσ, τεχνικό ςχζδιο (2 μακιματα), θλεκτροτεχνολογία, φυςικι και χθμεία, μακθματικά (2 μακιματα), βιομθχανικι τεχνολογία (2 μακιματα). Οι μακθτζσ αξιολογοφνται κακθμερινά από τουσ διδάςκοντζσ τουσ, ςε κλίμακα του 10. Θ βακμολόγθςθ αφορά τθν ωριμότθτα του μακθτι ωσ προσ τουσ ςτόχουσ του εκνικοφ πτυχίου και το κατά πόςο ο μακθτισ μπορεί να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ. Στο τζλοσ απονζμεται απολυτιριο που παρζχει πλθροφορίεσ για το εκπαιδευτικό ςφςτθμα, τουσ βακμοφσ και τθν ωριμότθτα του μακθτι να περάςει ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Στο ιςπανικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα δίνεται θ δυνατότθτα επαναλθπτικισ εξζταςθσ τον Σεπτζμβρθ ςε περίπτωςθ αποτυχίασ ςτισ εξετάςεισ του Λουνίου. Στο τζλοσ του πρϊτου ζτουσ θ ςχολικι επιτροπι πρζπει να αποφαςίςει ποιοι μακθτζσ κρίνονται ικανοί για τθν επόμενθ τάξθ. Σε περίπτωςθ αποτυχίασ ςε πάνω από δφο πεδία, οι μακθτζσ δεν προάγονται και μποροφν να επαναλάβουν άλλθ μία φορά τθν τάξθ. Αν ζχουν αποτφχει ςε μζχρι 2 πεδία και προαχκοφν, οι μακθτζσ οφείλουν να παρακολουκιςουν ξανά τα πεδία αυτά ςτο δεφτερο ζτοσ. Με τθν ολοκλιρωςθ του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ και ανεξαρτιτωσ τθσ κατεφκυνςθσ που ζχει επιλζξει ο μακθτισ, του απονζμεται το bachillero, το οποίο αναγράφει τθν κατεφκυνςθ και τουσ βακμοφσ του μακθτι. Θ είςοδοσ ςτα πανεπιςτιμια δε γίνεται αποκλειςτικά με το εκνικό απολυτιριο αλλά απαιτοφνται και ειςαγωγικζσ εξετάςεισ οι οποίεσ εναρμονίηονται με τθν επιλεγμζνθ από τον μακθτι κατεφκυνςθ. Τα επαγγελματικά ςχολεία ανϊτερησ δευτεροβάθμιασ εκπαίδευςησ παρζχουν αποκλειςτικά επαγγελματικι εκπαίδευςθ αλλά μποροφν να μοιράηονται εγκαταςτάςεισ ι ακόμα και ανκρϊπινο δυναμικό με τα γενικά ςχολεία. Κφριο χαρακτθριςτικό τουσ είναι θ ςτενι ςυνεργαςία τουσ με τα εκνικά ινςτιτοφτα αναφοράσ (το κακζνα από τα οποία ζχει ξεχωριςτό παραγωγικό τομζα) για τον ςυχνό επαναςχεδιαςμό και επικαιροποίθςθ τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ, ςε ςυνεργαςία και υπό τθν εποπτεία του κράτουσ. Ο μζγιςτοσ επιτρεπτόσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ ορίηεται ςτουσ 30. Για τθν ειςαγωγι τουσ ςτο ςτάδιο αυτό τθσ

Σελίδα 69

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ πρζπει να ζχουν το απολυτιριο τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ. Σε περίπτωςθ που δεν κατόρκωςαν να το πάρουν, θ ειςαγωγι ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ μπορεί να γίνει και με εκνικζσ εξετάςεισ. Οι υποψιφιοι είναι ανεξαρτιτωσ θλικίασ, με μικρότερθ δυνατι θλικία εξζταςθσ τα 17 χρόνια. Ζτςι δίνεται και δεφτερθ ευκαιρία ςε ανκρϊπουσ που δεν κατόρκωςαν να ολοκλθρϊςουν τθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Τα προγράμματα διάρκειασ 1,5 χρόνου είναι τα πλζον διαδεδομζνα ενϊ θ εκπαίδευςθ πραγματοποιείται ςε μεταξφ 1.300 και 2.000 ωρϊν διδαςκαλίασ και πρακτικισ. Θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ περιλαμβάνει μία ςειρά πεδία όπωσ: αγροκαλλιζργειεσ, επαγγζλματα ψαρζματοσ και ιχκυοκαλλιεργειϊν, βιομθχανία τροφίμων, επαγγζλματα κλάδου χθμικϊν προϊόντων, επαγγζλματα υγείασ, αςφάλεια και περιβάλλον, θλεκτρολογία και θλεκτρονικι, βιομθχανικι παραγωγι, ενζργεια και υδάτινοι πόροι, εξαγωγικζσ βιομθχανίεσ, μεταφορζσ, κεραμικά και προϊόντα γυαλιοφ, επιπλοκαταςκευζσ και καταςκευζσ ξφλου, βιομθχανία ενδφματοσ, γραφιςτικζσ τζχνεσ, ιχοσ και εικόνα, personal image, εγκαταςτάςεισ και καταςκευζσ, επιςτιμεσ υπολογιςτϊν και επικοινωνιϊν, διοίκθςθ, εμπόριο και μάρκετινγκ, κοινωνικζσ υπθρεςίεσ, βιομθχανία τουριςμοφ, επιςτιμεσ φυςικισ αγωγισ, χειρονακτικζσ τζχνεσ. Θ βακμολόγθςθ ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ γίνεται ςε όρουσ επιτυχίασ / αποτυχίασ και διενεργείται από το δάςκαλο του ςχολείου και από τον επιβλζποντα κατά τθν πρακτικι ςτον χϊρο εργαςίασ. Με τθν ολοκλιρωςθ του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ απονζμεται το δίπλωμα Technico για το ανάλογο πεδίο που φοίτθςε ο μακθτισ. Για όςουσ αποτφχουν απονζμεται δίπλωμα ςτο οποίο αναγράφονται τα μακιματα και τα πεδία ςτα οποία υπιρξε επιτυχία.

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτην Ιςπανία

Σελίδα 70

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Θ ανϊτερθ εκπαίδευςθ ςτθν Λςπανία περιλαμβάνει: Τθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ Τθν προχωρθμζνθ επαγγελματικι εκπαίδευςθ Τθν προχωρθμζνθ εκπαίδευςθ ςτισ τζχνεσ Τθν προχωρθμζνθ εκπαίδευςθ ςτισ πλαςτικζσ τζχνεσ και το ςχζδιο Τθν προχωρθμζνθ εκπαίδευςθ ςτον ακλθτιςμό και τθ φυςικι αγωγι. Θ εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε τρεισ κφκλουσ, ενϊ αυτι τθ ςτιγμι λειτουργοφν 4 διαφορετικοί τφποι των κφκλων αυτϊν. Συγκεκριμζνα υπάρχουν: ο πρϊτοσ κφκλοσ ςπουδϊν (ςπουδζσ μικρισ διάρκειασ) με διάρκεια 3 χρόνια, ο πρϊτοσ και δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν μαηί (ςπουδζσ μακράσ διάρκειασ) διάρκειασ από 4 μζχρι 6 χρόνια ανάλογα το αντικείμενο, ο δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν διάρκειασ 2 ετϊν και ο τρίτοσ κφκλοσ ςπουδϊν διάρκειασ τουλάχιςτον 2 ετϊν. Στα πλαίςια τθσ ςυνκικθσ τθσ Μπολόνια όμωσ το ςφςτθμα αυτό κα αναμορφωκεί ςε 3 ξεκάκαρουσ και διαφορετικοφσ κφκλουσ. Επιπροςκζτωσ, θ ανϊτερθ επαγγελματικι εκπαίδευςθ δεν ανικει ςτθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ, αλλά ςτθ «μεταλυκειακι» (ελλθνικι απόδοςθ του μετά τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ) εκπαίδευςθ. Στόχοι τθσ πανεπιςτημιακήσ εκπαίδευςησ είναι να παρζχει υψθλισ ποιότθτασ εκπαίδευςθ προκειμζνου να μποροφν οι φοιτθτζσ να ανταποκρικοφν ςτισ ςφγχρονεσ ανάγκεσ τθσ κοινωνίασ και των αγορϊν. Τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα είναι επιφορτιςμζνα με: α) τθν ανάπτυξθ, μετάδοςθ και άςκθςθ κριτικισ ςτθ νζα γνϊςθ, ςτισ επιςτιμεσ, ςτθ τεχνολογία και ςτθ κουλτοφρα, β) τθν εκπαίδευςθ για τθν παροχι επαγγελματικϊν υπθρεςιϊν, επιςτθμονικϊν υπθρεςιϊν και καλλιτεχνικϊν αναγκϊν ςτθν κοινωνία, γ) τθν παραγωγι και προϊκθςθ τθσ γνϊςθσ για τθν προάςπιςθ και επζκταςθ τθσ κουλτοφρασ, τθσ ποιότθτασ ηωισ και τθσ οικονομικισ ανάπτυξθσ. Τθν παροφςα ςτιγμι λειτουργοφν 77 πανεπιςτθμιακά ιδρφματα εκ των οποίων τα 50 είναι δθμόςια και τα 27 ιδιωτικά. Ρζντε από αυτά (1 δθμόςιο και 4 ιδιωτικά) παρζχουν εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ. Τα πανεπιςτιμια μποροφν να διακζτουν ερευνθτικά ινςτιτοφτα τα οποία εςτιάηουν ςτθ επιςτθμονικι, τεχνικι και καλλιτεχνικι δθμιουργία. Τα ινςτιτοφτα αυτά μποροφν να ςυνεργάηονται με ινςτιτοφτα άλλων πανεπιςτθμίων, με ιδιωτικοφσ φορείσ και δθμόςια ιδρφματα. Θ ποιότθτα ςπουδϊν είναι διαςφαλιςμζνθ και ορίηεται ςαφϊσ ςτθν κρατικι νομοκεςία. Για τθν ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ απαιτείται ο υποψιφιοσ να είναι κάτοχοσ του εκνικοφ απολυτθρίου και να επιτφχει ςε ειςαγωγικζ εξετάςεισ. Τα πανεπιςτιμια και θ εκνικι αρχι ςυνεργάηονται για να κακορίςουν τισ θμερομθνίεσ,

Σελίδα 71

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ενϊ θ εξεταςτζα φλθ αφορά αντικείμενα που διδάχτθκαν ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Οι εξετάςεισ ςκοπό ζχουν να εξετάςουν τθν ωριμότθτα των υποψθφίων ςτο να ενςωματϊνουν τθ διδαχκείςα φλθ. Το ςφςτθμα εξετάςεων ζχει αλλάξει από το 2010, με τισ εξετάςεισ να χωρίηονται ςε δφο μζρθ. Το πρϊτο μζροσ, το οποίο είναι γενικό, αφορά εξζταςθ πάνω ςε 4 αντικείμενα τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ (το 1ο αντικείμενο αφορά κζματα ιςπανικισ γλϊςςασ και λογοτεχνίασ, το 2ο αντικείμενο αφορά κζματα από όλα τα υποχρεωτικά μακιματα του δεφτερου ζτουσ τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, το 3 ο αντικείμενο αφορά εξζταςθ ςε ξζνθ γλϊςςα τθσ επιλογισ του υποψθφίου και το 4 ο αντικείμενο αφορά ζνα από τα πεδία κατεφκυνςθσ που παρακολοφκθςε ο υποψιφιοσ), ενϊ ςτο δεφτερο μζροσ όποιοσ υποψιφιοσ επικυμεί μπορεί να επανεξεταςτεί ςε κάποια πεδία προκειμζνου να βελτιϊςει τθ βακμολογία του. Το νζο ςφςτθμα υιοκετικθκε προκειμζνου να προωκθκεί θ δια βίου μάκθςθ και να διευρυνκοφν οι δυνατότθτεσ των μακθτϊν – να μθν προκακορίηεται το επαγγελματικό τουσ μζλλον αποκλειςτικά από τθν κατεφκυνςθ που πιραν ςτθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Επιπροςκζτωσ, με το ςφςτθμα αυτό οι εξετάςεισ δεν είναι τελείωσ κακοριςτικζσ, αφοφ δίνεται θ δυνατότθτα επανεξζταςθσ και βελτίωςθσ βακμοφ. Οι βακμοί ςτθ δεφτερθ εξζταςθ ιςχφουν μόνο ςτθν περίπτωςθ που είναι καλφτεροι από αυτοφσ τθσ πρϊτθσ εξζταςθσ. Μετά τθν επιτυχι εξζταςθ τα πανεπιςτιμια κάνουν τθν επιλογι για τθν πλιρωςθ των κενϊν κζςεων. Θ κριτιρια ειςόδου είναι τα εξισ: 1) πρϊτα οι υποψιφιοι με τθν υψθλότερθ βακμολογία από τθν πρϊτθ ςειρά εξετάςεων (μόνο) του ςυγκεκριμζνου ζτουσ ι με τθ βακμολογία ανεξαρτιτωσ περιόδου παλαιότερων ετϊν, β) κατόπιν οι υποψιφιοι με τθ βακμολογία από τθ δεφτερθ εξζταςθ του ςυγκεκριμζνου ζτουσ και γ) τζλοσ όςων θ εξζταςθ ςτο τζταρτο αντικείμενο είναι ίδια με το αντικείμενο του τμιματοσ ςτο οποίο επικυμοφν να ειςαχκοφν. Το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ ζχει μεριμνιςει για τθν φπαρξθ κζςεων για ςυγκεκριμζνεσ κατθγορίεσ ατόμων. Συγκεκριμζνα: Τουλάχιςτον 2% των κζςεων είναι για άτομα άνω των 25 ετϊν που επικυμοφν να δϊςουν ειςαγωγικζσ εξετάςεισ και οι οποίοι δεν ζχουν πανεπιςτθμιακό τίτλο. Μεταξφ 1% και 3% των κζςεων για άτομα άνω των 45. Στθν περίπτωςθ αυτι μποροφν να δϊςουν εξετάςεισ μόνο για ςυγκεκριμζνα πεδία. Το 5% των κζςεων για άτομα με αναπθρία τουλάχιςτον 33%. Τουλάχιςτον 3% για υψθλισ απόδοςθσ ακλθτζσ κατόχων του εκνικοφ απολυτθρίου. Μεταξφ 1% και 3% για κατόχουσ πανεπιςτθμιακοφ τίτλου.

Σελίδα 72

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Θ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ζχει δίδακτρα για τουσ φοιτθτζσ, με τα κόςτθ ανά μάκθμα ι κατά credits να ποικίλουν ανάλογα με τθ φορά που κα δϊςει ο φοιτθτισ το μάκθμα. Ζτςι οι φοιτθτζσ ζχουν κίνθτρο να εξετάηονται και να επιτυγχάνουν ςτο μάκθμα και μειϊνεται ο «κόρυβοσ» από τθν πολλαπλι εξζταςθ ςτο ίδιο πεδίο πολλζσ φορζσ. Ραράλλθλα, το κράτοσ υποςτθρίηει τουσ οικονομικά αδφναμουσ φοιτθτζσ μζςω τθσ παροχισ υποςτθρικτικισ εργαςίασ ςτο πανεπιςτιμιο ζναντι αμοιβισ, μζςω τθσ κάλυψθσ του εξόδου εγκατάςταςθσ ςε φοιτθτζσ που οι γονείσ τουσ μζνουν μακριά, μζςω τθσ κάλυψθσ του κόςτουσ μετακίνθςθσ, μζςω υποτροφιϊν και μζςω μζτρων οικονομικισ ενίςχυςθσ προκειμζνου αυτοί να μθν εγκαταλείψουν τισ ςπουδζσ τουσ. Θ ακαδθμαϊκι χρονιά ςτα πανεπιςτιμια διαρκεί 220 θμζρεσ, ενϊ είναι χαρακτθριςτικό ότι τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα ςυνεχίηουν και λειτουργοφν ακόμα και τουσ καλοκαιρινοφσ μινεσ για τουσ ερευνθτικοφσ τουσ ςκοποφσ βεβαίωσ. Τα πανεπιςτθμιακά αντικείμενα ςπουδϊν χωρίηονται ςε 5 βαςικζσ κατθγορίεσ: α) ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ, β) πειραματικζσ επιςτιμεσ, γ) επιςτιμεσ υγείασ, δ) κοινωνικζσ και νομικζσ επιςτιμεσ και ε) τεχνικι εκπαίδευςθ. Τα προπτυχιακά προγράμματα παρζχουν 240 μονάδεσ βάςει του ευρωπαϊκοφ ςυςτιματοσ βακμολόγθςθσ, τα μεταπτυχιακά προγράμματα μεταξφ 60 και 120 μονάδεσ, ενϊ για τα διδακτορικά προγράμματα απαιτοφνται κατά ελάχιςτο 32 μονάδεσ. Οι φοιτθτζσ μποροφν να εξεταςτοφν περιοριςμζνο αρικμό φορϊν ςε κάκε μάκθμα, που ςυνικωσ κυμαίνεται μεταξφ 4 με 6. Στισ τελευταίεσ 2 φορζσ θ εξζταςθ γίνεται από ζνα ςυμβοφλιο τριϊν κακθγθτϊν προκειμζνου να διαςφαλιςτεί θ δίκαια κρίςθ. Οι εξεταςτικζσ περίοδοι κατά τθ διάρκεια του ζτουσ είναι δφο το μζγιςτο. Θ επαγγελματική ανϊτερη εκπαίδευςη μπορεί να είναι είτε δθμόςια είτε ιδιωτικι. Για τθν ειςαγωγι τθσ απαιτείται απλά θ κατοχι του απολυτθρίου επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ (Technico), χωρίσ άλλεσ εξετάςεισ, αρκεί ο υποψιφιοσ να επιλζξει τθν είςοδο ςε τμιμα αντίςτοιχο του πεδίου ςτο οποίο εκπαιδεφτθκε κατά τθ φοίτθςθ του ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Για ειδικζσ ςχολζσ (καλϊν τεχνϊν, φυςικισ αγωγισ και μεταφραςτϊν) απαιτοφνται ειδικζσ εξετάςεισ που δίνονται ςτισ ςχολζσ που επικυμεί να ειςζλκει ο υποψιφιοσ. Για όςουσ δεν είναι κάτοχοι πτυχίου ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ θ ειςαγωγι μπορεί να πραγματοποιθκεί με ειςαγωγικζσ εξετάςεισ, οι οποίεσ γίνονται ςε δφο μζρθ και αφοροφν αντικείμενα κεωρθτικισ κατάρτιςθσ αλλά και επαγγελματικισ εμπειρίασ πάνω ςτο αντικείμενο τθσ ςχολισ ςτθν οποία επικυμεί να ςπουδάςει ο υποψιφιοσ. Θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ ζχει δίδακτρα, με ςφςτθμα όμοιο με αυτό τθσ πανεπιςτθμιακισ. Τα προγράμματα ςπουδϊν τθσ είναι ακριβϊσ ίδια με αυτά τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, γεγονόσ που καταδεικνφει τθ ςυνζχεια των ςπουδϊν

Σελίδα 73

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ςτο ςυγκεκριμζνο ηιτθμα. Θ φοίτθςθ υπολογίηεται ςτισ 1300 με 2000 ϊρεσ, εκ των οποίων οι 350 με 750 είναι επαγγελματικι κατάρτιςθ. Με τθν ολοκλιρωςθ των ςπουδϊν απονζμεται το Techico Superior με το οποίο αποκτοφν πρόςβαςθ ςτθν αγορά εργαςίασ ωσ ειδικευμζνοι εργαηόμενοι. Το δίπλωμα αυτό μπορεί να χρθςιμοποιθκεί και για τθν είςοδο ςε οριςμζνεσ ςχολζσ τθσ πανεπιςτθμιακισ εκπαίδευςθσ χωρίσ να δοκοφν εξετάςεισ. Στο χϊρο τθσ ανϊτερθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ δεν υπάρχουν ιδιωτικά ιδρφματα, αν και είναι υπό ςυηιτθςθ θ δθμιουργία πλαιςίου που κα επιτρζπει τθν ίδρυςθ και λειτουργία τουσ.

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτην Ιςπανία Στθν Λςπανία θ δια βίου εκπαίδευςθ και θ ςυνεχισ κατάρτιςθ ενθλίκων παρζχεται τόςο από τισ αρμόδιεσ εκπαιδευτικζσ αρχζσ τισ χϊρασ, μζςω των ιδρυμάτων που διακζτει, όςο και από μθ - επίςθμουσ φορείσ. Θ δια βίου εκπαίδευςθ περιλαμβάνει: Βαςικι εκπαίδευςθ ενθλίκων Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ενθλίκων Εκνικό απολυτιριο για ενθλίκουσ Επαγγελματικι κατάρτιςθ για ενθλίκουσ Εκπαίδευςθ προετοιμαςίασ για ειςαγωγικζσ εξετάςεισ Γλωςςολογικι εκπαίδευςθ Εκπαίδευςθ για τθν απόκτθςθ κάποιου επαγγελματικοφ τίτλου Ρρογράμματα επαγγελματικισ κακοδιγθςθσ Τεχνικι εκπαίδευςθ Ζμφαςθ δίνεται ςε ειδικζσ κοινωνικζσ ομάδεσ όπωσ: γυναίκεσ, άνεργοι νζοι, άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ, κφματα τρομοκρατικισ ενζργειασ, κακοποιθμζνεσ γυναίκεσ, άτομα άνω των 45 ετϊν, μακροχρόνια άνεργοι, άτομα που αντιμετωπίηουν το φάςμα του κοινωνικοφ αποκλειςμοφ και εργαηόμενοι ςε μικρζσ και μεςαίεσ επιχειριςεισ με λίγα προςόντα και κατάρτιςθ. Οι ςτόχοι τθσ δια βίου εκπαίδευςθσ είναι: Ραροχι βαςικισ εκπαίδευςθσ προκειμζνου να επεκτείνει το γενικό μορφωτικό επίπεδο και να δϊςει πρόςβαςθ ςε πιο εξειδικευμζνθ γνϊςθ. Βελτίωςθ τθσ επαγγελματικισ κατάρτιςθσ για τθν αναβάκμιςθ του εργατικοφ δυναμικοφ τθσ χϊρασ. Ανάπτυξθ δεξιοτιτων επικοινωνίασ και ομογενοποίθςθσ του πλθκυςμοφ για τθ ςυμμετοχι του ςτα κοινωνικά και πολιτιςτικά δρϊμενα. Αποτροπι φαινόμενων κοινωνικοφ αποκλειςμοφ για λόγουσ παιδείασ.

Σελίδα 74

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Θ διά βίου εκπαίδευςθ παρζχεται από μία ςειρά ιδρυμάτων δθμόςιων και ιδιωτικϊν, τοπικισ εμβζλειασ ι εκνικισ, πάντα υπό τθν εποπτεία του αντίςτοιχου υπουργείου παιδείασ. Συγκεκριμζνα θ δια βίου εκπαίδευςθ μπορεί να παρζχεται ςε: Σε δθμόςια και ιδιωτικά ιδρφματα – ςχολεία ειδικά για τθν εκπαίδευςθ ενθλίκων ςτα οποία θ παρακολοφκθςθ μακθμάτων είναι υποχρεωτικι. Αυτι τθ ςτιγμι λειτουργοφν πάνω από 2.000 δθμόςια ςχολεία ενθλίκων ςε όλθ τθν ιςπανικι επικράτεια και 240 ιδιωτικά. Εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ για ενθλίκουσ θ οποία μπορεί να παρζχεται τόςο από ιδρφματα εκνικισ εμβζλειασ, όςο και από φορείσ ι τοπικζσ αρχζσ. Ενϊςεισ εργοδοτϊν και εργαηομζνων κακϊσ και επιμελθτιρια τα οποία ειδικεφονται ςτθν παροχι επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ κυρίωσ. Επιχειριςεισ που δραςτθριοποιοφνται ςτον τομζα παροχισ εκπαίδευςθσ ςε εργαηομζνουσ ι ανζργουσ. Θ πρόςβαςθ ςτα διάφορα επίπεδα δια βίου εκπαίδευςθσ γίνεται ανάλογα με τισ διακζςιμεσ κζςεισ, τισ ομάδεσ κοινωνικισ ευαιςκθςίασ και τα τυπικά προςόντα των υποψθφίων. Στθν περίπτωςθ τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ οι υποψιφιοι πρζπει να δϊςουν ειςαγωγικζσ εξετάςεισ, με τθ νομοκεςία να ορίηει ότι ζνα ελάχιςτο ποςοςτό ειςακτζων πρζπει να προζρχεται από τθν κατθγορία αυτι. Θ δια βίου εκπαίδευςθ και επαγγελματικι κατάρτιςθ ενθλίκων είναι δωρεάν ςτα ιδρφματα εκείνα που χρθματοδοτοφνται από δθμόςια κονδφλια, με εξαίρεςθ το κρατικό πρόγραμμα για εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ το οποίο ζχει ζνα κόςτοσ περίπου 24 ευρϊ το μινα για τουσ ςυμμετζχοντεσ.

Σελίδα 75

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

΢Σ. ΙΣΑΛΙΑ 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτην Ιταλία

Θ εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία είναι υποχρεωτικι και δωρεάν από τθν θλικία των 6 και μζχρι τα 16 χρόνια. Το ιταλικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςε ςτάδια εκπαίδευςθσ (κλαςςικι μορφι εκπαίδευςθσ: προςχολικι, πρωτοβάκμια κλπ) και ςε κφκλουσ που αφοροφν το περιεχόμενο και τθ ςυνζχεια τθσ εκπαίδευςθσ. Και οι δφο μορφζσ παρουςιάηονται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Ρροςχολικι εκπαίδευςθ (scuola de l’ infanzia), που είναι προαιρετικι και ξεκινά από θλικία 3 και μζχρι τα 6 χρόνια. Πρϊτοσ κφκλοσ εκπαίδευςησ: διαρκεί 8 χρόνια φοίτθςθσ και ανικει ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Ρεριλαμβάνει τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ (διάρκεια 5 χρόνια) και τθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ (διάρκεια 3 χρόνια φοίτθςθσ). o Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθν οποία προχωράνε υποχρεωτικά όλα τα παιδιά θλικίασ 6 ετϊν και θ φοίτθςθ ςτθν οποία διαρκεί 6 ζτθ μζχρι τθν θλικία των 12 ετϊν. o Κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ που είναι υποχρεωτικι για παιδιά από 12 μζχρι 15 ετϊν.

Σελίδα 76

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Δεφτεροσ κφκλοσ εκπαίδευςησ: χωρίηεται ςτθν ανϊτερθ γενικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ και ςτθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ. o Ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ θ οποία περιλαμβάνει τθ γενικι εκπαίδευςθ και τθν επαγγελματικι εκπαίδευςθ. Θ διάρκεια τθσ ποικίλει ανάλογα με το είδοσ τθσ εκπαίδευςθσ και κυμαίνεται από 3 μζχρι 5 χρόνια. Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, θ είςοδοσ ςτθν οποία βαςίηεται ςτθν επιτυχι εξζταςθ ςε ειςαγωγικζσ εξετάςεισ. Διά βίου εκπαίδευςθ

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη από 3 ετϊν μζχρι 6 ετϊν. Θ ςυμμετοχι του παιδιοφ είναι προαιρετικι. Σθμαντικό ςτοιχείο αποτελεί θ ενςωμάτωςθ των εκπαιδευτικϊν ςτόχων τθσ κακολικισ εκκλθςίασ από το προςχολικό ςτάδιο. Σε αντίκεςθ με τθν επίςθσ κακολικι Λςπανία που θ παρακολοφκθςθ των κρθςκευτικϊν είναι προαιρετικι, ςτθν Λταλία παρατθρείται θ ενςωμάτωςθ τθσ από πρϊιμο ςτάδιο.

2. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 6 μζχρι και 12 ετϊν. Μαηί με τθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ αποτελοφν τον πρϊτο κφκλο ςπουδϊν. Στο ςτάδιο αυτό μπαίνουν οι βάςεισ του μακθτι τόςο από πλευράσ γνϊςεων, όςο και από πλευράσ υποδομισ ςτον τρόπο διαβάςματοσ και εργαςίασ. Οι μακθτζσ προάγονται αυτόματα από τθν μία τάξθ ςτθν άλλθ εκτόσ και αν ςυντρζχει ςοβαρόσ λόγοσ να επαναλθφκεί κάποια τάξθ, οπότε και αυτό πραγματοποιείται μετά από πρόταςθ των διδαςκόντων και ομόφωνθ απόφαςθ του ςχολικοφ ςυμβουλίου. Οι μακθτζσ εξετάηονται ςε τακτά χρονικά διαςτιματα πάνω ςτθ διδαχκείςα φλθ, ενϊ ςτο τζλοσ τθσ κάκε χρονιάσ υπάρχουν τελικζσ εξετάςεισ. Ζςτω και αν θ βακμολογία δεν είναι κακοριςτικι ςε αυτό το ςτάδιο για τθ ςυνζχιςθ των ςπουδϊν, παρατθρείται μία τάςθ εκμάκθςθσ ςτα παιδιά «πϊσ να εξετάηονται» και γενικότερα οι εξετάςεισ φαίνεται να αποτελοφν «εκπαιδευτικό εργαλείο» και να ςυμβάλλουν ςτθν καλλιζργεια μίασ ςυγκεκριμζνθσ κουλτοφρασ.

3. Θ Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 12 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 18. Χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, τθν κατϊτερθ (θλικία από 12 μζχρι 15) που είναι υποχρεωτικι και τθν ανϊτερθ (θλικία 15 μζχρι 18 ετϊν) που δεν είναι μζροσ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ, παρά μόνο το πρϊτο ζτοσ τθσ.

4. Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ανικει ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ και με τθν ολοκλιρωςι τθσ, ςυμπλθρϊνεται ο πρϊτοσ κφκλοσ ςπουδϊν. Στο τζλοσ τθσ, οι μακθτζσ καλοφνται να διαγωνιςτοφν ςε εκνικό επίπεδο προκειμζνου να τουσ απονεμθκεί ο τίτλοσ ολοκλιρωςθσ του πρϊτου κφκλου

Σελίδα 77

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

5.

6.

7.

8.

ςπουδϊν. Οι εξετάςεισ περιλαμβάνουν γραπτζσ εξετάςεισ ςτα ιταλικά, μακθματικά, τεχνολογία και κάποια ξζνθ γλϊςςα, προφορικζσ εξετάςεισ πάνω ςτα μακιματα διδαςκαλίασ ςτθν τελευταία τάξθ και τεςτ με ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ. Οι εξετάςεισ διενεργοφνται ανά ςχολείο, με τθν εξεταςτικι επιτροπι να αποτελείται τόςο από κακθγθτζσ του ςχολείου, όςο και από εξωτερικοφσ κακθγθτζσ για λόγουσ αμερολθψίασ. Θ ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη, αποτελεί τον δεφτερο κφκλο ςπουδϊν, ενϊ χωρίηεται ςε γενικι και επαγγελματικι. Ανεξαρτιτωσ κατεφκυνςθσ όλοι οι μακθτζσ υποχρεοφνται να λάβουν κάποια κοινι εκπαίδευςθ ϊςτε να διαςφαλίηεται ζνα ελάχιςτο επίπεδο γνϊςεων. Οι κοινζσ αυτζσ γνϊςεισ χωρίηονται ςε 4 μεγάλεσ κατθγορίεσ: α) γλϊςςεσ, β) μακθματικά, γ) επιςτιμεσ και τεχνολογία και δ) ιςτορία και κοινωνικζσ επιςτιμεσ. Για τθν ολοκλιρωςθ αυτοφ του ςταδίου εκπαίδευςθσ, απαιτοφνται εξετάςεισ γραπτζσ και προφορικζσ, με διαφορετικοφσ ςυντελεςτζσ βαρφτθτασ, οι οποίεσ και δίνουν ζναν τελικό βακμό. Ο τελικόσ βακμόσ αποφοίτθςθσ προκφπτει κατά 45% από τρία γραπτά τεςτ ςε διαφορετικά αντικείμενα, κατά 30% από τθν προφορικι εξζταςθ και κατά 25% από τθ βακμολογία κατά τθ διάρκεια του τελευταίου ζτουσ φοίτθςθσ. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει τα μθ – πανεπιςτθμιακά ιδρφματα που παρζχουν εκπαίδευςθ κυρίωσ ςε αντικείμενα τεχνϊν και εφαρμοςμζνων τεχνϊν, τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα και τα ιδιωτικά ιδρφματα που είναι αναγνωριςμζνα από το κράτοσ και μποροφν να τφχουν ακόμα και κρατικισ χρθματοδότθςθσ. Χαρακτθριςτικό γνϊριςμα τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ είναι πωσ δεν είναι δωρεάν. Ζνα επιπλζον χαρακτθριςτικό τθσ είναι πωσ περιλαμβάνει ιδρφματα τα οποία εξειδικεφονται ςτισ μεταπτυχιακζσ και διδακτορικζσ ςπουδζσ, χωρίσ να περιλαμβάνουν προπτυχιακζσ ςπουδζσ ςτο πρόγραμμα τουσ. Γενικό γνϊριςμα τθσ εκπαίδευςθσ ςτθν Λταλία είναι θ ζμφαςθ που δίνεται ςτισ εξετάςεισ. Από μικρι θλικία οι μακθτζσ μπαίνουν ςτθ διαδικαςία να ενςωματϊςουν ςτθ ςχολικι τουσ ρουτίνα τον κεςμό των εξετάςεων. Οι μακθτζσ καλοφνται να εξεταςτοφν ςε εκνικό επίπεδο για τθν ολοκλιρωςθ του πρϊτου κφκλου ςπουδϊν, τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ και ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ για τθν ειςαγωγι ςτο πανεπιςτιμιο ςε προπτυχιακό ι μεταπτυχιακό επίπεδο. Στθν περίπτωςθ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ μάλιςτα οι εξετάςεισ διενεργοφνται από μικτζσ εξεταςτικζσ επιτροπζσ, αποτελοφμενεσ από κακθγθτζσ εντόσ και εκτόσ του ςχολείου. Θ ςυνειςφορά του όλου αυτοφ ςυςτιματοσ εξετάςεων ςτθν εξφψωςθ του επιπζδου ςπουδϊν ςτθ χϊρα, δεν είναι ςαφισ. Θ επαγγελματική εκπαίδευςη ςυνδζεται περιςςότερο με τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ παρά με τθν τριτοβάκμια. Ουςιαςτικά ξεκινά ωσ κομμάτι τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ και ςυνεχίηει ωσ μεταλυκειακι εκπαίδευςθ. Στο

Σελίδα 78

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ τελευταίο μάλιςτα αυτό ςτάδιο, θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ χωρίηεται και ακολουκεί άλλθν οδό από τθν τεχνικι, με διαφορετικά αντικείμενα, ςε διαφορετικζσ ςχολζσ. Ραρ’ ότι θ επαγγελματικι και θ τεχνικι εκπαίδευςθ ςυνδζεται με τθν αγορά εργαςίασ, δε φαίνεται θ ςχζςθ αυτι να είναι τόςο δυνατι και καλά καλλιεργθμζνθ όπωσ ςε βόρειεσ ευρωπαϊκζσ χϊρεσ.

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτην Ιταλία

Θ προςχολικι εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία διαρκεί 3 χρόνια, από τθν θλικία των τριϊν μζχρι τα ζξι και δεν είναι υποχρεωτικι. Στόχοσ τθσ είναι να ςυμβάλει ςτθ ψυχικι, θκικι, κρθςκευτικι και κοινωνικι ανάπτυξθ των παιδιϊν. Ραράλλθλα προωκεί τθν αυτονομία, τθ δθμιουργικότθτα, τθ φιλομάκεια των παιδιϊν και διαςφαλίηει ίςεσ ευκαιρίεσ ςτθ γνϊςθ, ενϊ παρζχει ουςιαςτικι φφλαξθ ςτα παιδιά κατά τισ ϊρεσ εργαςίασ των γονζων τουσ. Το Κράτοσ ζχει αναλάβει το ζργο τοφ να παρζχει ςε κάκε παιδί ιςότθτα ςτισ ευκαιρίεσ, μζςω τθσ εξαςφάλιςθσ επαρκϊν κζςεων ςτα ςχολεία προςχολικισ εκπαίδευςθσ. Οι γονείσ ζχουν τθν ελευκερία να επιλζξουν το ςχολείο ςτο οποίο επικυμοφν να ςτείλουν το παιδί τουσ, με μόνο περιοριςμό τθν φπαρξθ επαρκϊν κζςεων και επαρκοφσ διδακτικοφ προςωπικοφ. Τα παιδιά κατατάςςονται ςε τάξεισ ανάλογα με τθν θλικία τουσ, ενϊ καμία τάξθ δεν επιτρζπεται να ζχει πάνω από 25 μακθτζσ και ωσ ελάχιςτοσ αρικμόσ ορίηονται οι 18 μακθτζσ με εξαίρεςθ τισ αραιοκατοικθμζνεσ περιοχζσ που μπορεί να ζχουν και λιγότερουσ. Τα μακιματα διαρκοφν 35 εβδομάδεσ, που αντιςτοιχοφν από 875 ϊρεσ ι 25 ϊρεσ τθν εβδομάδα μζχρι 1750 ϊρεσ ι 50 ϊρεσ τθν εβδομάδα. Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ακολουκείται κακορίηεται από τον εκνικό εκπαιδευτικό οδθγό. Σε αυτόν ορίηονται ςυγκεκριμζνοι εκπαιδευτικοί ςτόχοι που πρζπει να επιτευχκοφν κατά τθν προςχολικι αγωγι. Οι ςτόχοι αυτοί δίνονται υπό

Σελίδα 79

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ τίτλουσ: ο εαυτόσ μου και οι άλλοι, το ςϊμα, θ κίνθςθ και θ υγεία, θ χριςθ και το νόθμα των μθνυμάτων, εξερευνϊντασ, μακαίνοντασ, ςχεδιάηοντασ. Επιπροςκζτωσ, οι ςτόχοι τθσ κακολικισ πίςτθσ ζχουν ενςωματωκεί ςτουσ ανωτζρω ςτόχουσ. Οι ςτόχοι αυτοί επιτυγχάνονται μζςα από δράςεισ, παιχνίδια και δραςτθριότθτεσ.

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτην Ιταλία

Θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ είναι υποχρεωτικι, ενϊ μαηί με τθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ αποτελοφν τον πρϊτο κφκλο ςπουδϊν. Το ηιτθμα του πρϊτου κφκλου ςπουδϊν είναι κυρίωσ διοικθτικό, αφοφ ουςιαςτικά ενςωματϊνουν κάτω από τθν ίδια διοίκθςθ ςχολεία πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ και ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ ςχολεία προςχολικισ εκπαίδευςθσ. Στόχοσ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι θ ανάπτυξθ των προςωπικϊν και ατομικϊν ικανοτιτων και γνωςιακϊν βάςεων του κάκε μακθτι. Ουςιαςτικά, ςτο ςτάδιο αυτό τίκενται οι βάςεισ για τον τρόπο που πρζπει να διαβάηει και να εργάηεται ο μακθτισ, κακϊσ παρζχονται οι πρϊτεσ δομικζσ βάςεισ γνϊςεων. Το κράτοσ οφείλει να παρζχει ςε όλουσ τουσ μακθτζσ πρόςβαςθ ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, με όρουσ ιςότθτασ και αυτάρκειασ. Οι τοπικζσ και περιφερειακζσ αρχζσ εποπτεφουν τα ςχολεία ςε επίπεδο υλικοτεχνικισ υποδομισ και ςυνδράμουν όπου υπάρχει ανάγκθ. Ο αρικμόσ και θ γεωγραφικι κατανομι των ςχολείων μεταβάλλεται ανάλογα με τισ δθμογραφικζσ αλλαγζσ. Στθν παροφςα χρονικι ςυγκυρία ο πλθκυςμόσ ςτα νότια τθσ χϊρασ αυξάνεται, όπωσ και τα ςχολεία, ςε αντίκεςθ με τισ κεντρικζσ και τισ βόρειεσ περιοχζσ. Θ οικογζνεια του παιδιοφ επιλζγει ελεφκερα το ςχολείο ςτο οποίο κζλει να φοιτιςει το παιδί. Ο μόνοσ περιοριςμόσ τίκεται ςε περιπτϊςεισ που δεν υπάρχει διακεςιμότθτα ςε κζςεισ ςε κάποιο ςχολείο, οπότε και πρζπει να καταφφγουν ςε κάποιο άλλο κοντινό.

Σελίδα 80

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Τα παιδιά κατανζμονται ςε τάξεισ με βάςθ τθν θλικία τουσ, με ελάχιςτο αρικμό τα 15 παιδιά (με εξαίρεςθ αραιοκατοικθμζνεσ περιοχζσ που ο αρικμόσ μπορεί να είναι και μικρότεροσ) και μζγιςτο τα 27. Σε οριςμζνεσ περιοχζσ λειτουργοφν και μονοκζςια ι δικζςια ςχολεία λόγω ζλλειψθσ μακθτϊν. Θ διδαςκαλία γίνεται με εκπαιδευμζνουσ δαςκάλουσ, ενϊ ςε κάκε τάξθ αντιςτοιχεί ζνασ διδάςκων ο οποίοσ ζχει τθν ευκφνθ για όλα τα πεδία που διδάςκονται. Θ ςχολικι χρονιά αποτελείται από 200 διδακτικζσ θμζρεσ, ενϊ ξεκινά το Σεπτζμβριο και ολοκλθρϊνεται τον Αφγουςτο. Τα ςχολεία προςφζρουν πολλαπλά προγράμματα, ουςιαςτικά φφλαξθσ και ενίςχυςθσ των παιδιϊν, με τουσ γονείσ να αποφαςίηουν για το πρόγραμμα. Ζτςι δίνεται θ δυνατότθτα για εβδομαδιαίο πρόγραμμα 24 ωρϊν, 27 ωρϊν, 30 ωρϊν και 40 ωρϊν. Θ διδαςκαλία μοιράηεται μεταξφ των 5 εργάςιμων θμερϊν τθσ εβδομάδασ. Τα μακιματα που διδάςκονται περιλαμβάνουν: Λταλικά Αγγλικά Κρθςκευτικά ι άλλο πεδίο επιλογισ για τουσ μθ – κακολικοφσ μακθτζσ Λςτορία Γεωγραφία Μακθματικά Φυςικζσ επιςτιμεσ Τεχνολογία Μουςικι και τζχνεσ Φυςικι αγωγι Ραράλλθλα παρζχονται προαιρετικά μακιματα ςε ποικίλα αντικείμενα όπωσ: αρχζσ του πολίτθ, κυκλοφοριακι αγωγι, διατροφολογία, αρχζσ υγιεινισ, πρϊτεσ βοικειεσ και άλλα. Οι μακθτζσ εξετάηονται ςτθ διδακτζα φλθ ςτο τζλοσ του κάκε τριμινου (ι τετράμθνου αν το ςχολείο ζχει επιλζξει το ςφςτθμα αυτό), ενϊ υπάρχουν και τελικζσ εξετάςεισ με τθν ολοκλιρωςθ τθσ χρονιάσ. Θ βακμολόγθςθ των μακθτϊν γίνεται ςε κλίμακα του 10, ενϊ θ προαγωγι ι μθ του μακθτι εξαρτάται από τουσ βακμοφσ ςτισ προφορικζσ αλλά και ςτισ γραπτζσ εξετάςεισ. Ραράλλθλα με τουσ βακμοφσ, οι δάςκαλοι ςυμπλθρϊνουν και κείμενο που περιγράφουν τισ δεξιότθτεσ και, τισ αδυναμίεσ του παιδιοφ κακϊσ και πάςα άλλθ παρατιρθςθ. Το μάκθμα τθσ Κακολικισ Κρθςκείασ είναι το μόνο μάκθμα το οποίο δε βακμολογείται. Για να μθν προαχκεί κάποιοσ μακθτισ πρζπει να ςυντρζχουν ςοβαροί λόγοι, ενϊ τθν απόφαςθ τθ λαμβάνει το ςχολικό ςυμβοφλιο και πρζπει να είναι ομόφωνθ. Θ ίδια διαδικαςία γίνεται και για τθν είςοδο ςτθν κατϊτερθ

Σελίδα 81

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Μόνο ςε ςοβαρζσ περιπτϊςεισ και με τθν ομόφωνθ γνϊμθ του ςχολικοφ ςυμβουλίου δεν επιτρζπεται ςε κάποιο μακθτι να προαχκεί. Στο τζλοσ τθσ κάκε χρονιάσ παρζχεται απολυτιριο ςτουσ μακθτζσ, ενϊ ςτθν τελευταία τάξθ του ςχολείου τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ παρζχεται το τελικό απολυτιριο, το οποίο ανεξαρτιτωσ βακμολογίασ, αποτελεί το μοναδικό ζγγραφο που χρειάηεται για τθν εγγραφι ςτθν πρϊτθ τάξθ τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ.

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτην Ιταλία

Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ αποτελείται από δφο διακριτά κομμάτια. Τθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια, θ οποία διαρκεί 3 χρόνια και μαηί με τθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ αποτελοφν τον πρϊτο κφκλο ςπουδϊν και τθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια θ οποία διαρκεί από 3 μζχρι 5 χρόνια και μαηί με τθν μεταλυκειακι μθ-τριτοβάκμια εκπαίδευςθ αποτελοφν τον δεφτερο κφκλο ςπουδϊν. Το κυριότερο γνϊριςμα του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ είναι θ αρχι τθσ αυτό – αξιολόγθςθσ προκειμζνου κάκε μακθτισ να εντοπίςει τα δυνατά και αδφναμα ςτοιχεία του προκειμζνου να βελτιϊςει τθν απόδοςθ του. Θ κατϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ανικει ςτο κομμάτι τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ. Το ςτάδιο αυτό ζχει ςκοπό να ςυμπλθρϊςει τισ βαςικζσ γνϊςεισ των μακθτϊν, να τουσ προετοιμάςει για το επόμενο ςτάδιο εκπαίδευςθσ και να τουσ παρζχει κακοδιγθςθ ςχετικά με το είδοσ των ςπουδϊν που κα πρζπει να ακολουκιςουν ςτο μζλλον με βάςθ τισ κλίςεισ και τισ δεξιότθτζσ τουσ. Για τθν είςοδο ςτο ςτάδιο αυτό δεν απαιτοφνται εξετάςεισ, αλλά με το απολυτιριο του

Σελίδα 82

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ςχολείου πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ, ο μακθτισ εγγράφεται αυτομάτωσ. Μόνθ προχπόκεςθ αποτελεί θ υπογραφι από τουσ γονείσ ι κθδεμόνεσ Συμφϊνου Κοινισ Ευκφνθσ με το ςχολείο, με βάςει το οποίο ορίηονται τα δικαιϊματα αλλά και οι υποχρεϊςεισ ςχολείου, μακθτι και οικογζνειασ του. Οι τάξεισ ορίηονται με θλικιακά κριτιρια ενϊ βάςει νομοκεςίασ οι μακθτζσ μποροφν να κυμαίνονται από 18 μζχρι 28. Ο ίδιοσ κακθγθτισ μπορεί να διδάςκει πάνω από ζνα αντικείμενο ςε κάκε τάξθ αρκεί να διακζτει τθν απαραίτθτθ ειδίκευςθ ςε αυτά. Το ςχολικό ζτοσ απαρτίηεται από 200 θμζρεσ διδαςκαλίασ ι 30 ϊρεσ διδαςκαλίεσ τθν εβδομάδα. Ο βαςικόσ κορμόσ μακθμάτων που διδάςκονται περιλαμβάνει: ιταλικά, ιςτορία, γεωγραφία, λογοτεχνία, μακθματικά και φυςικζσ επιςτιμεσ, τεχνολογία, αγγλικά, κάποια δεφτερθ ξζνθ γλϊςςα, τζχνεσ και ςχζδιο, φυςικι αγωγι, μουςικι, κρθςκευτικά. Οι μακθτζσ εξετάηονται με τριμθνιαίεσ ι τετραμθνιαίεσ εξετάςεισ (ανάλογα με το τι ιςχφει ςε κάκε ςχολείο) πάνω ςτθ διδαχκείςα φλθ. Στο τζλοσ τθσ χρονιάσ δίνονται εξετάςεισ ξανά ςτο ςφνολο τθσ φλθσ. Για να προαχκεί κάποιοσ μακθτισ ςτθν επόμενθ τάξθ, πρζπει να ζχει παραςτεί τουλάχιςτον ςτο οριςμζνο ωσ ελάχιςτο αρικμό παραδόςεων και να ζχει ςυγκεντρϊςει βακμολογία 6/10 ςε κάκε μάκθμα ι ςε κάκε ομάδα μακθμάτων. Στο τζλοσ του πρϊτου κφκλου ςπουδϊν (ςτο τζλοσ τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ δθλαδι) και εφόςον ζχουν ολοκλθρϊςει επιτυχϊσ αυτό το ςτάδιο τθσ εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ λαμβάνουν μζροσ ςτισ εκνικζσ εξετάςεισ ολοκλιρωςθσ προκειμζνου να ειςαχκοφν ςτθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Οι εξετάςεισ αυτζσ περιλαμβάνουν α) εξζταςθ ςε τζςςερα πεδία τθσ διδαχκείςασ ςχολικισ φλθσ (ιταλικά, μακθματικά, ξζνεσ γλϊςςεσ και τεχνολογία), β) προφορικι εξζταςθ πάνω ςτα αντικείμενα που διδάχτθκαν οι μακθτζσ κατά το τελευταίο ζτοσ φοίτθςθσ και γ) ζνα πανεκνικό τεςτ που αναπτφχκθκε από το εκνικό Λνςτιτοφτο για τθν Αξιολόγθςθ του Εκπαιδευτικοφ Συςτιματοσ. Τα αποτελζςματα των εξετάςεων αυτϊν, με ςυντελεςτζσ βαρφτθτασ, δίνουν ζναν τελικό βακμό ο οποίοσ αναγράφεται ςτο πτυχίο – απολυτιριο τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Οι μακθτζσ πρζπει να ςυγκεντρϊςουν τουλάχιςτον 6/10. Το κάκε ςχολείο αναλαμβάνει να ενθμερϊςει γονείσ και μακθτζσ για τουσ τελικοφσ βακμοφσ και να απονείμουν τουσ τίτλουσ ολοκλιρωςθσ του πρϊτου κφκλου ςπουδϊν, οι οποίοι υπογράφονται από τον πρόεδρο τθσ εξεταςτικισ επιτροπισ και φζρουν τον βακμό των τελικϊν εξετάςεων. Θ ανϊτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευςη διακρίνεται ςε γενικι, θ λειτουργία τθσ οποίασ αποτελεί ευκφνθ του κράτουσ, και επαγγελματικι, που αποτελεί ευκφνθ των περιφερειϊν. Θ κατθγορία αυτι εκπαίδευςθσ διακζτει 3 ειδϊν ςχολεία: τα γενικισ

Σελίδα 83

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ παιδείασ, τα επαγγελματικισ παιδείασ και τα τεχνικισ παιδείασ. Θ αρχι τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ είναι κοινι για όλουσ τουσ μακθτζσ ζτςι ϊςτε να υπάρχει ιςότθτα ςτισ γνϊςεισ, αλλά και μζςα από αυτιν τθ διαδικαςία να αντιλθφκοφν καλφτερα τισ κλίςεισ τουσ. Οι κοινζσ αυτζσ γνϊςεισ χωρίηονται ςε 4 μεγάλεσ κατθγορίεσ: α) γλϊςςεσ, β) μακθματικά, γ) επιςτιμεσ και τεχνολογία και δ) ιςτορία και κοινωνικζσ επιςτιμεσ. Για τθν είςοδο ςε οποιοδιποτε ςχολείο δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ δεν απαιτοφνται εξετάςεισ, παρά μόνο το απολυτιριο τθσ κατϊτερθσ δευτεροβάκμιασ. Θ φοίτθςθ ςτο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ δεν είναι δωρεάν, αλλά υπάρχει ςυμβολικι ςυμμετοχι που πολλζσ φορζσ λαμβάνει τθν μορφι αντιτίμου για τθ χριςθ των ςχολικϊν εγκαταςτάςεων (βιβλιοκικθ, εργαςτιρια, γυμναςτιρια και άλλα). Το ςχολικό ζτοσ απαρτίηεται από 200 θμζρεσ διδαςκαλίασ. Τα σχολεία γενικής παιδείας ςκοπό ζχουν να προετοιμάςουν τουσ μακθτζσ για πανεπιςτθμιακζσ ςπουδζσ. Τα ςχολεία γενικισ εκπαίδευςθσ (liceo) περιλαμβάνουν ειδικότθτεσ – ςχολεία όπωσ: Ειδικότθτα ςτισ κλαςςικζσ ςπουδζσ, θ οποία διαρκεί 5 χρόνια. Ουςιαςτικά θ εκπαίδευςθ ςτισ κλαςςικζσ ςπουδζσ ξεκινά ςτθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ (2 χρόνια) και ςυνεχίηεται ςτθν ανϊτερθ δευτεροβάκμια (3 χρόνια). Ρεριλαμβάνει μακιματα όπωσ ιταλικι γλϊςςα και λογοτεχνία, λατινικι γλϊςςα και λογοτεχνία, ελλθνικι γλϊςςα και λογοτεχνία, κάποια ξζνθ γλϊςςα και τθ λογοτεχνία τθσ, ιςτορία, φιλοςοφία, φυςικζσ επιςτιμεσ, χθμεία, γεωγραφία, μακθματικά, φυςικι, ιςτορία τθσ τζχνθσ και φυςικι αγωγι. Τα κρθςκευτικά είναι προαιρετικά. Ειδικότθτα ςτισ επιςτθμονικζσ ςπουδζσ. Ρεριλαμβάνει μακιματα όπωσ ιταλικι γλϊςςα και λογοτεχνία, λατινικι γλϊςςα και λογοτεχνία, κάποια ξζνθ γλϊςςα και τθ λογοτεχνία τθσ, ιςτορία, φιλοςοφία, φυςικζσ επιςτιμεσ, χθμεία, γεωγραφία, μακθματικά, φυςικι, ςχζδιο και φυςικι αγωγι. Τα κρθςκευτικά είναι προαιρετικά. Ειδικότθτα ςε αντικείμενα τζχνθσ, που περιλαμβάνει ςχζδιο και αρχιτεκτονικι. Ρεριζχει μακιματα όπωσ ιταλικι γλϊςςα και λογοτεχνία, ιςτορία τθσ τζχνθσ, φυςικζσ επιςτιμεσ, χθμεία, γεωγραφία, μακθματικά, φυςικι, ηωγραφικι και μοντελιςμόσ, γεωμετρικό ςχζδιο, διακόςμθςθ, προοπτικι και ανατομία. Τα κρθςκευτικά είναι προαιρετικά. Ειδικότθτα ςτισ κοινωνικζσ, ψυχολογικζσ και παιδαγωγικζσ επιςτιμεσ. Ρεριλαμβάνει μακιματα όπωσ ιταλικι γλϊςςα, λατινικι γλϊςςα, κάποια ξζνθ γλϊςςα, ιςτορία, φιλοςοφία, γεωγραφία, μακθματικά, επιςτιμεσ τθσ γθσ, μουςικι, δίκαιο και οικονομία, ιςτορία τθσ τζχνθσ, παιδαγωγικι, κοινωνιολογία, κοινωνικι νομοκεςία, φυςικι, χθμεία, βιολογία, και φυςικι αγωγι. Τα κρθςκευτικά είναι προαιρετικά.

Σελίδα 84

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Ειδικότθτα ςτισ ξζνεσ γλϊςςεσ, θ οποία όμωσ δεν υπάρχει ςε όλα τα ςχολεία. Οι μακθτζσ χωρίηονται ςε τάξεισ των 27 μζχρι 30 ατόμων το πρϊτο ζτοσ, ενϊ ςτθ ςυνζχεια ο αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ περιορίηεται ςτουσ 22. Στο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ κάκε κακθγθτισ διδάςκει μόνο ζνα αντικείμενο ςυνικωσ. Θ βακμολόγθςθ των μακθτϊν γίνεται από τον κάκε διδάςκοντα πάνω ςτθ εξζλιξθ του μακθτι, τθ διαγωγι του και τθν αποδοτικότθτά του ςτισ εξετάςεισ. Οι μακθτζσ βακμολογοφνται ςτο τζλοσ κάκε τριμινου ι τετραμινου από τουσ κακθγθτζσ του κάκε μακιματοσ και οι βακμοί εγκρίνονται από το ςχολικό ςυμβοφλιο. Θ βακμολόγθςθ γίνεται με άριςτα το 10, ενϊ προβιβάςιμοσ κεωρείται κάκε βακμόσ άνω του 6. Οι βακμοί κάκε περιόδου αντιςτοιχοφν ςε διδακτικζσ μονάδεσ, οι οποίεσ ακροίηονται ςυνολικά ςτο ζτοσ, ενϊ το ςφνολό τουσ δεν μπορεί να ξεπερνά τισ 25. Ο ακόλουκοσ πίνακασ παρουςιάηει τον τρόπο υπολογιςμοφ των μονάδων από τουσ βακμοφσ.

Στο τζλοσ τθσ ανϊτερθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ οι μακθτζσ καλοφνται να δϊςουν εξετάςεισ εκνικοφ επιπζδου. Στισ εξετάςεισ αυτζσ μποροφν να ςυμμετάςχουν οι μακθτζσ που ςυγκζντρωςαν βακμολογία ίςθ ι μεγαλφτερθ του 6/10 ςε όλα τα μακιματα και ςε ηθτιματα διαγωγισ. Το ςχολικό ςυμβοφλιο είναι ο τελικόσ κριτισ του ποιοσ μακθτισ μπορεί να ςυμμετάςχει ςτισ εξετάςεισ αυτζσ. Οι εξετάςεισ πραγματοποιοφνται ανά ςχολείο και θ εξεταςτικι επιτροπι αποτελείται από τρία μζλθ του εκπαιδευτικοφ προςωπικοφ του ςχολείου και τρία μζλθ τθσ εκπαιδευτικισ κοινότθτασ αλλά εκτόσ ςχολείου. Θ μικτι αυτι εξεταςτικι επιτροπι γίνεται για να διαςφαλιςτεί θ αντικειμενικότθτα τθσ εξζταςθσ, κακϊσ πζραν των γραπτϊν εξετάςεων οι μακθτζσ εξετάηονται και προφορικά, οπότε τίκεται κζμα τυχόν αμερολθψίασ των κακθγθτϊν που προζρχονται από το ςχολείο. Οι μακθτζσ εξετάηονται γραπτά ςε τρία πεδία: α) τθ ςωςτι χριςθ τθσ ιταλικισ γλϊςςασ, τθν ανάπτυξθ λογικισ και δομθμζνθσ ςκζψθσ, β) κάποιο από τα μακιματα ειδικότθτασ του ςχολείου και γ) τεςτ πολλαπλϊν ερωτιςεων, ανάλυςθσ κεμάτων και επίλυςθσ προβλθμάτων από όλα τα μακιματα που διδάχτθκαν ςτο

Σελίδα 85

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ τελευταίο ζτοσ. Οι προφορικζσ εξετάςεισ αφοροφν και αυτζσ τα μακιματα που διδάχτθκαν ςτο τελευταίο ζτοσ φοίτθςθσ. Ο τελικόσ βακμόσ αποφοίτθςθσ προκφπτει κατά 45% από τα τρία γραπτά τεςτ, κατά 30% από τθν προφορικι εξζταςθ και κατά 25% από τθ βακμολογία κατά τθ διάρκεια του τελευταίου ζτουσ φοίτθςθσ. Στουσ επιτυχόντεσ (με βακμολογία ίςθ ι μεγαλφτερθ του 60/100) απονζμεται το αντίςτοιχο εκνικό δίπλωμα, ενϊ υπάρχουν κεςμοκετθμζνεσ επιβραβεφςεισ για τουσ αριςτοφχουσ μακθτζσ όπωσ: προνομιακι πρόςβαςθσ ςε βιβλιοκικεσ, μουςεία και πολιτιςτικά κζντρα, αυτόματθ εγγραφι ςε κζντρα επαγγελματικισ κατάρτιςθσ, εγγραφι ςε ειδικά προγράμματα που διοργανϊνουν διάφορα επιςτθμονικά κζντρα ςε όλθ τθ χϊρα, εκπαιδευτικά ταξίδια, οικονομικά ζπακλα. Επιπροςκζτωσ, για τθν ειςαγωγι ςτθν πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ ςτισ ειςαγωγικζσ εξετάςεισ υπολογίηονται 25 από τουσ 105 βακμοφσ με βάςθ τθν πορεία του μακθτι ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Θ ανωτζρα περιγραφι για τισ τελικζσ εξετάςεισ δεν αφορά μόνο τθ γενικι εκπαίδευςθ αλλά και τθν επαγγελματικι. Μετά τθν επιτυχι εξζταςθ, απονζμεται δίπλωμα και απολυτιριο ςτουσ μακθτζσ. Ράνω ςτο απολυτιριο αναγράφονται θ διάρκεια ςπουδϊν, τα μακιματα ειδικότθτασ και τα γενικά μακιματα που παρακολοφκθςε ο μακθτισ, ο τελικόσ βακμόσ, ο βακμόσ των γραπτϊν τεςτ, ο βακμόσ τθσ προφορικισ εξζταςθσ, οι βακμοί ςτα μακιματα του ςχολείου και οι ϊρεσ διδαςκαλίασ για κάκε μάκθμα. Τα σχολεία επαγγελματικής παιδείας παρζχουν εκπαίδευςθ, κεωρθτικι και πρακτικι, ςε τεχνικά και διοικθτικά επαγγζλματα, κακϊσ και ςε επαγγζλματα όπωσ: του εμπορίου, των υπθρεςιϊν, τθσ βιομθχανίασ, των καταςκευϊν, τθσ αγροκουλτοφρασ, τθσ ναυπθγικισ και αεροναυτικισ. Επίςθσ παίηουν ςθμαντικό ρόλο ςτθν εκπαιδευτικι δραςτθριότθτα ςτισ τζχνεσ. Τα ςχολεία επαγγελματικισ παιδείασ αρχικά περιλαμβάνουν τόςο τθν επαγγελματικι όςο και τθν τεχνικι εκπαίδευςθ, ενϊ ςτο πλαίςιο τθσ μεταλυκειακισ εκπαίδευςθσ υπάρχει διαχωριςμόσ των αντικειμζνων και των ςχολϊν φοίτθςθσ. Θ επαγγελματικι εκπαίδευςθ λοιπόν χωρίηεται ςε δφο επίπεδα ςτο Βαςικό και ςτο Δεφτερο ι μεταλυκειακό. Στο βαςικό (ή πρϊτο) επίπεδο παρζχεται επαγγελματικι και τεχνικι εκπαίδευςθ ςτουσ μακθτζσ που ζχουν ολοκλθρϊςει τον πρϊτο κφκλο ςπουδϊν. Το ςτάδιο αυτό είναι διάρκειασ 3 χρόνων και οδθγεί ςτθ λιψθ περιφερειακοφ πτυχίου ειδικότθτασ. Τα ιδρφματα, δθμόςια και ιδιωτικά, που παρζχουν εκπαίδευςθ ςτο ςτάδιο αυτό πρζπει να πλθροφν ςυγκεκριμζνεσ διοικθτικζσ, λογιςτικζσ, εκπαιδευτικζσ και άλλεσ προχποκζςεισ, θ τιρθςθ των οποίων υπάγεται ςτον ζλεγχο τθσ Ρεριφζρειασ. Κάκε τάξθ πρζπει να ζχει τουλάχιςτον 12 μακθτζσ για να τρζξει το αντικείμενο, ενϊ ο μζγιςτοσ αρικμόσ μακθτϊν ανά τάξθ είναι 20. Τα μακιματα που διδάςκονται οι μακθτζσ τεχνικισ εκπαίδευςθσ είναι: ιταλικά, ιςτορία, ξζνθ γλϊςςα, μακθματικά,

Σελίδα 86

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ φυςικι, φυςικζσ επιςτιμεσ, χθμεία, γεωγραφία και μακιματα ειδίκευςθσ (ανάλογα το αντικείμενο τεχνικισ εκπαίδευςθσ που διαλζγει ο κάκε μακθτισ). Τα μακιματα που διδάςκονται οι μακθτζσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ είναι: ιταλικά, ιςτορία, ξζνθ γλϊςςα, δίκαιο και οικονομικά, μακθματικά, φυςικι, φυςικζσ επιςτιμεσ, χθμεία, γεωγραφία, μακιματα ειδικότθτασ (ανάλογα τθν επαγγελματικι κατεφκυνςθ του κακενόσ) και φυςικά ςυμμετζχουν και ςε επαγγελματικι πρακτικι άςκθςθ. Θ εξζταςθ των μακθτϊν είναι διαρκισ κατά τα ζτθ τθσ φοίτθςθσ, ενϊ ςτο τζλοσ του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ διενεργείται μία τελικι εξζταςθ θ οποία περιλαμβάνει γραπτζσ εξετάςεισ επί των κεωρθτικϊν γνϊςεων, γραπτζσ εξετάςεισ επί των πρακτικϊν δεξιοτιτων και ςυνζντευξθ. Τίτλοι ςπουδϊν απονζμονται με τθν ολοκλιρωςθ ολόκλθρου του ςταδίου αυτοφ τθσ εκπαίδευςθσ, αλλά και κατόπιν αίτθςθσ του φοιτιςαντοσ, αν ζχει ολοκλθρϊςει κάποιο κφκλο μακθμάτων, τότε μπορεί να απονεμθκεί αποδειχτικό φοίτθςθσ. Το δεφτερο ςτάδιο επαγγελματικήσ – τεχνικήσ εκπαίδευςησ αποτελεί κομμάτι τθσ μεταλυκειακισ (μθ τριτοβάκμιασ) εκπαίδευςθσ και διαχωρίηεται ςε επαγγελματικό και τεχνικό κομμάτι. Για τθν είςοδο ςτο ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ απαιτείται το απολυτιριο του πρϊτου κφκλου εκπαίδευςθσ και λόγω υψθλισ ηιτθςθσ, ςε κάποια αντικείμενα είναι πικανό να χρειαςτεί οι υποψιφιοι να δϊςουν ειςαγωγικζσ εξετάςεισ ι ςυνζντευξθ, ενϊ προςμετράται και θ οποιαδιποτε επαγγελματικι εμπειρία υπάρχει. Απαιτοφνται 12 μακθτζσ για να λειτουργιςει τάξθ πάνω ςε ςυγκεκριμζνο αντικείμενο, ενϊ θ νομοκεςία ορίηει ωσ μζγιςτο επιτρεπόμενο αρικμό μακθτϊν ανά τάξθ τουσ 20. Το επαγγελματικό κομμάτι παρζχει ανϊτερθ επαγγελματικι εκπαίδευςθ τόςο ςε κεωρθτικό όςο και ςε πρακτικό επίπεδο. Τα μακιματα είναι πλιρουσ απαςχόλθςθσ και διαρκοφν από 400 μζχρι 600 ϊρεσ. Οι κυριότεροι τομείσ ςπουδϊν είναι: αγροκαλλιζργειεσ, βιομθχανικόσ ςχεδιαςμόσ, κλάδοσ υπθρεςιϊν, κλάδοσ παραϊατρικϊν επαγγελμάτων, εξειδικευμζνοι τομείσ (αρτοποιόσ, κεραμοποιόσ, φωτογράφοσ, αργυροχρυςοχόοσ και άλλα), κακϊσ και πάνω από 20 καλλιτεχνικζσ ειδικότθτεσ. Το τεχνικό κομμάτι παρζχει ςτουσ μακθτζσ τουσ δφο δυνατότθτεσ: α) φοίτθςθ ςτα Ανϊτερα Τεχνικά Λνςτιτοφτα ι β) φοίτθςθ ςτα Ανϊτερα Λνςτιτοφτα Τεχνικισ Εκπαίδευςθσ και Κατάρτιςθσ. Τα ςχολεία αυτά εκπαιδεφουν νζουσ αλλά και ενθλίκουσ ςτο να αποκτιςουν κάποια εξειδικευμζνθ τεχνολογικι ειδικότθτα, λαμβάνοντασ ςτοιχεία κουλτοφρασ τόςο από τον ιδιωτικό όςο και από τον ευρφτερο δθμόςιο τομζα. Λδιαίτερθ ζμφαςθ δίνεται ςε τομείσ που ζχουν να κάνουν με τθν ανάπτυξθ τεχνολογικϊν καινοτομιϊν και με τθ διεκνοποίθςθ των αγορϊν. Οι κυριότεροι τομείσ είναι: αεροναυτικόσ τομζασ με ζμφαςθ ςτθν πλοιγθςθ, τομζασ αγρό - οικονομίασ, τεχνικόσ εμπορικϊν επιχειριςεων, βιομθχανικόσ τεχνικόσ,

Σελίδα 87

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ τεχνικόσ οικοδομϊν, τεχνικόσ ναυπθγικισ και άλλα. Ειδικά τα ινςτιτοφτα τθσ πρϊτθσ κατθγορίασ παρζχουν εξειδικευμζνθ εκπαίδευςθ ςτουσ εξισ τομείσ: ενεργειακι αποδοτικότθτα, ςυνεχισ κινθτικότθτα, νζεσ τεχνολογίεσ ςτθ ηωι, νζεσ τεχνολογίεσ ςτθν παραγωγι ιταλικϊν προϊόντων, καινοτόμεσ τεχνολογίεσ ςτισ τζχνεσ και τον πολιτιςμό. Στο τζλοσ τθσ φοίτθςθσ υπάρχουν εξετάςεισ από κλιμάκιο που αποτελείται από εκπροςϊπουσ του ςχολείου, κακθγθτζσ τθσ πανεπιςτθμιακισ και τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ, κακϊσ και από ανκρϊπουσ τθσ αγοράσ.

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτην Ιταλία

Θ ανϊτερθ εκπαίδευςθ ςτθν Λταλία πρόςφατα υπζςτθ ςε αναδιάρκρωςθ προκειμζνου να εναρμονιςτεί με τα ευρωπαϊκά πρότυπα και μοντζλα. Ρεριλαμβάνει ιδρφματα 3 κατθγοριϊν: α) πανεπιςτθμιακά ιδρφματα, β) μθπανεπιςτθμιακά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ ειδικά ςε τομείσ τζχνθσ και μουςικισ (Afarm) και γ) ανϊτερα ιδρφματα που παρζχουν τεχνικι εκπαίδευςθ. Το ςτάδιο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ ςυνδυάηει επιςτθμονικι ζρευνα και διδαςκαλία προκειμζνου να εφοδιάςει τουσ φοιτθτζσ με επιςτθμονικζσ γνϊςεισ. Τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα διοικοφνται με βάςθ τισ αρχζσ τθσ αυτονομίασ και τθσ υπευκυνότθτασ. Ο γενικόσ ςτόχοσ τθσ μη – πανεπιςτημιακήσ εκπαίδευςησ είναι: α) μακιματα που οδθγοφν ςε ακαδθμαϊκό δίπλωμα πρϊτου επιπζδου το οποίο πιςτοποιεί τθν άριςτθ γνϊςθ ςτισ καλλιτεχνικζσ μεκόδουσ και τεχνικζσ, κακϊσ και τθν απόκτθςθ επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςε ςυγκεκριμζνουσ τομείσ, β) μακιματα που οδθγοφν ςε ακαδθμαϊκό δίπλωμα δευτζρου επιπζδου το οποίο πιςτοποιεί προθγμζνθ γνϊςθ ςε καλλιτεχνικζσ μεκόδουσ και τεχνικζσ, κακϊσ και τθν απόκτθςθ υψθλοφ επιπζδου επαγγελματικϊν δεξιοτιτων ςε ςυγκεκριμζνουσ τομείσ, γ) μακιματα που οδθγοφν ςε κάποιο εξειδικευμζνο δίπλωμα, δ) μακιματα που οδθγοφν ςε δίπλωμα

Σελίδα 88

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ μεταπτυχιακοφ επιπζδου. Ο τίτλοσ του πτυχίου που δίνεται είναι Diploma academico. Θ μθ – πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ περιλαμβάνει μία ςειρά ιδρυμάτων όπωσ: Ακαδθμίεσ καλϊν τεχνϊν. 24 ςυνολικά ςε όλθ τθν επικράτεια εκ των οποίων οι 20 κρατικζσ Ανϊτερα Λνςτιτοφτα τθσ Καλλιτεχνικισ Βιομθχανίασ, τα οποία είναι κρατικά και αςχολοφνται με το γραφιςτικό ςχζδιο. Λειτουργοφν 4 ςτθν επικράτεια. Εκνικι Ακαδθμία Δράματοσ “Silvio D’ Amico”, που παρζχει μακιματα ςε θκοποιοφσ και ςκθνοκζτεσ.

Conservatoires, τα οποία είναι ανϊτερα ινςτιτοφτα εφαρμοςμζνθσ μουςικισ για διδαςκαλία. Λειτουργοφν άνω των 50 ςε όλθ τθ χϊρα. Εκνικι Ακαδθμία Χοροφ για τθν εκπαίδευςθ χορευτϊν και χορογράφων. Εκνικι Σχολι Κινθματογράφου Κεντρικό Λνςτιτοφτο Διακόςμθςθσ Σχολείο Διακόςμθςθσ Μωςαϊκϊν Σχολι Αργυροχρυςοχοϊασ Στρατιωτικζσ Ακαδθμίεσ Σχολι Συντιρθςθσ Βιβλίων Ανϊτερεσ Σχολζσ Χειριςμοφ τθσ Γλϊςςασ, ςχολζσ για μεταφραςτζσ που είναι κυρίωσ ιδιωτικζσ Άλλα αντικείμενα ςπουδϊν Θ είςοδοσ ςτισ ςχολζσ αυτζσ γίνεται μετά τθν πλιρθ ολοκλιρωςθ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςυν ειςαγωγικζσ εξετάςεισ ςε κάποιεσ από αυτζσ τισ ςχολζσ, εξαιτίασ του περιοριςμζνου αρικμοφ κζςεων που υπάρχουν. Ο κλάδοσ αυτόσ ςπουδϊν ζχει δίδακτρα, τα οποία κακορίηονται από το εκάςτοτε εκπαιδευτικό ίδρυμα ςτα πλαίςια τθσ αυτοτζλειασ και αυτονομίασ του. Οι ςπουδζσ διακρίνονται ςε δφο κφκλουσ. Ο πρϊτοσ διάρκειασ 3 χρόνων οδθγεί ςε δίπλωμα πρϊτου βακμοφ (180 ECTS), ενϊ ο δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν διάρκειασ 2 χρόνων, μετά τθν ολοκλιρωςθ του πρϊτου κφκλου, οδθγεί ςε ανϊτερο πτυχίο (120 ECTS). Για κάκε ζνα από τα ςτάδια αυτά παρζχεται δίπλωμα – πτυχίο που αναγνωρίηει ακαδθμαϊκά δικαιϊματα. Ο γενικόσ ςτόχοσ τθσ πανεπιςτημιακήσ εκπαίδευςησ τόςο του πρϊτου όςο και του δεφτερου κφκλου είναι: α) μακιματα που οδθγοφν ςτο Laurea που παρζχει ανϊτερεσ γενικζσ γνϊςεισ και επαγγελματικι κατανόθςθ ςε κάποια ειδικότθτα, β) μακιματα που οδθγοφν ςε εξειδικευμζνο Laurea ςχεδιαςμζνο να παρζχει προχωρθμζνεσ δεξιότθτεσ ςε ςυγκεκριμζνουσ τομείσ, γ) μακιματα που οδθγοφν ςε

Σελίδα 89

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ πρϊτου επιπζδου πανεπιςτθμιακό δίπλωμα ςτουσ κατόχουσ του εξειδικευμζνου Laurea και δ) μακιματα που οδθγοφν ςε δίπλωμα μεταπτυχιακοφ επιπζδου. Στθν Λταλία λειτουργοφν 56 κρατικά πανεπιςτιμια ςε όλθ τθν επικράτεια, 3 κρατικά πολυτεχνικά ινςτιτοφτα, 16 ανοικτά και μθ κρατικά πανεπιςτιμια (αναγνωριςμζνα από το κράτοσ), 3 πανεπιςτιμια για ξζνουσ φοιτθτζσ, 6 ανϊτερα ινςτιτοφτα – ςχολεία που παρζχουν εκπαίδευςθ μόνο ςτο δεφτερο και τρίτο κφκλο ςπουδϊν και 11 on – line πανεπιςτιμια. Στα πανεπιςτιμια αυτά περιοριςμζνθ πρόςβαςθ υπάρχει ςτα τμιματα ιατρικισ, χειρουργικισ, κτθνιατρικισ και αρχιτεκτονικισ. Για τθν ειςαγωγι ςε οποιοδιποτε τμιμα πανεπιςτθμιακισ εκπαίδευςθσ απαιτείται κατά ελάχιςτο θ φπαρξθ απολυτθρίου δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ κακϊσ και βακμόσ επιτυχίασ ςτισ τελικζσ εξετάςεισ. Θ ανϊτερθ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ δεν είναι δωρεάν, αλλά λειτουργεί με δίδακτρα το φψοσ των οποίων αλλάηει κάκε χρόνο ανάλογα με τισ ςυνκικεσ του επικρατοφν, οικονομικά, κοινωνικά και άλλα κριτιρια. Ενδεικτικά αναφζρεται πωσ για τθν ακαδθμαϊκι χρονιά 2006/2007 το ποςό των διδάκτρων κυμάνκθκε ςτα 172 περίπου ευρϊ. Οι ςπουδζσ διακρίνονται ςε δφο κφκλουσ. Ο πρϊτοσ διάρκειασ 3 χρόνων οδθγεί ςε δίπλωμα πρϊτου βακμοφ (180 ECTS), ενϊ ο δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν διάρκειασ 2 χρόνων μετά τθν ολοκλιρωςθ του πρϊτου κφκλου οδθγεί ςε ανϊτερο πτυχίο (120 ECTS). Τα πανεπιςτθμιακά ιδρφματα είναι υπεφκυνα για τον κακοριςμό των προχποκζςεων προκειμζνου ο φοιτθτισ να ςυμπλθρϊςει τισ απαραίτθτεσ μονάδεσ και να ολοκλθρϊςει τισ ςπουδζσ του, ενϊ αυτά απονζμουν τίτλουσ τόςο προπτυχιακοφ όςο και μεταπτυχιακοφ επιπζδου. Ραράλλθλα λειτουργεί αυτόνομα και ο τρίτοσ κφκλοσ ςπουδϊν ο οποίοσ παρζχει διδακτορικά διπλϊματα ςε διάφορα πεδία ακαδθμαϊκισ ζρευνασ. Κάκε πανεπιςτιμιο κζτει τουσ δικοφσ του όρουσ ειςαγωγισ ςτον κφκλο αυτό ςπουδϊν, ενϊ όλα τα πανεπιςτιμια που λειτουργοφν νόμιμα ςτθ χϊρα και αναγνωρίηονται από το κράτοσ μποροφν να παρζχουν διδακτορικοφσ τίτλουσ ςπουδϊν. Θ είςοδοσ ςε οποιοδιποτε ςτάδιο εκπαίδευςθσ μετά τον προπτυχιακό κφκλο ςπουδϊν γίνεται με εξετάςεισ μεταξφ των υποψθφίων. Οι διδακτορικζσ ςπουδζσ όχι μόνο δε χρεϊνονται ςτουσ φοιτθτζσ αλλά αντίκετα λαμβάνουν και οικονομικι ενίςχυςθ – επίδομα για το ότι ςυμβάλλουν ςτθν παραγωγι νζασ γνϊςθσ. Πςον αφορά τθν ιδιωτικι εκπαίδευςθ υπάρχουν τριϊν ειδϊν ιδρφματα: Αυτά που παρζχουν εκπαίδευςθ ςε ηθτιματα γλωςςικά, όπωσ μεταφραςτζσ Αυτά που παρζχουν πανεπιςτθμιακι ι άλλθ ανϊτερθ εκπαίδευςθ, τα οποία πρζπει να αναγνωρίηονται από το κράτοσ και μποροφν να αιτθκοφν ακόμα και κρατικισ χρθματοδότθςθσ.

Σελίδα 90

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Αυτά που παρζχουν εκπαίδευςθ ςε ηθτιματα τεχνϊν.

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτην Ιταλία Σκοπόσ τθσ διά βίου εκπαίδευςθ είναι θ παροχι κεωρθτικϊν γνϊςεων αλλά και επαγγελματικισ κατάρτιςθσ ςε όλα τα ςτάδια τθσ εκπαίδευςθσ. Για τθν ειςαγωγι ςε κάποιο ςτάδιο τθσ εκπαίδευςθσ απαιτείται το πτυχίο του προθγοφμενου επίπεδου. Ειδικά για εργαηόμενουσ λειτουργεί ςφςτθμα απογευματινϊν μακθμάτων, το οποίο ςε αντίκεςθ με το υπόλοιπο ςφςτθμα τθσ δια βίο εκπαίδευςθσ, ζχει δίδακτρα.

Σελίδα 91

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Ζ. ΢ΟΤΗΔΙΑ 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτη Σουηδία

Το ςουθδικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Ρροςχολικι εκπαίδευςθ (από ενόσ ζτουσ μζχρι τθν θλικία των εφτά) Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ (υποχρεωτικι, διάρκειασ εννζα ετϊν) Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ (προαιρετικι, τρία χρόνια, κεωρθτικι επαγγελματικι) Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ Δια βίου εκπαίδευςθ

ι

Θ προςχολικι εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε δφο κατθγορίεσ: α) τθν εκπαίδευςθ – φφλαξθ για τα παιδιά μζχρι 6 ετϊν (Forskolan) και τθν εκπαίδευςθ από 6 μζχρι 7 ετϊν (Forskoleklassen) που γίνεται θ προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Θ πρωτοβάκμια υποχρεωτικι εκπαίδευςθ διαρκεί εννζα χρόνια, ενϊ θ δευτεροβάκμια τρία και χωρίηεται ςε γενικι και επαγγελματικι – τεχνικι. Θ ανϊτερθ εκπαίδευςθ διαχωρίηεται ςε πανεπιςτιμια και πανεπιςτθμιακά κολλζγια.

Σελίδα 92

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη από ενόσ ζτουσ μζχρι 7 ετϊν. Τα παιδιά χωρίηονται ςε δφο κατθγορίεσ: α) μζχρι ζξι ετϊν και β) από ζξι μζχρι εφτά, όπου πραγματοποιείται θ προετοιμαςία για τθν ειςαγωγι ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ.

2. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 7 μζχρι και 16 ετϊν. Ουςιαςτικά χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, τα 6 πρϊτα χρόνια όπου παρζχονται γενικζσ γνϊςεισ και τα επόμενα τρία που γίνεται προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ.

3. Θ πρόοδοσ των παιδιϊν από μία τάξθ ςε άλλθ γίνεται με βάςθ τθ μελλοντικι δυνατότθτα του μακθτι να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ τθσ επόμενθσ τάξθσ. Οι δάςκαλοι, μαηί με τθ διοίκθςθ του ςχολείου και τουσ γονείσ μποροφν να αποφαςίςουν για το εάν το παιδί απζκτθςε τισ απαραίτθτεσ δεξιότθτεσ και γνϊςεισ ϊςτε να προαχκεί ι ακόμα και να υπερπθδιςει τάξθ.

4. Θ δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 16 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 19 και είναι ενιαία, με τθν ζννοια πωσ ςτα ίδια ςχολεία εντάςςεται θ γενικι και θ επαγγελματικι – τεχνικι εκπαίδευςθ. Πλα τα ςχολεία πρζπει να εντάςςονται ςε κάποιο ςυγκεκριμζνο πρόγραμμα και τα προγράμματα ςκοπό ζχουν να δίνουν βαρφτθτα ςε πεδία ϊςτε να βοθκοφν το μακθτι ςτθν προετοιμαςία για μελλοντικζσ ςπουδζσ.

5. Θ ειςαγωγή ςτη τριτοβάθμια εκπαίδευςη δεν πραγματοποιείται με ζνα μόνο ςφςτθμα, αλλά περιλαμβάνει πολλαπλζσ μεκόδουσ. Το 1/3 ειςάγεται με βάςθ τουσ βακμοφσ ςτα μακιματα του ςχολείου και άλλο 1/3 ειςάγεται με ειςαγωγικζσ εξετάςεισ που διοργανϊνει το κάκε πανεπιςτιμιο. Το τελευταίο 1/3 ειςάγεται με βάςθ τθ βοφλθςθ του πανεπιςτθμίου και του αντικειμζνου ςπουδϊν ςτο οποίο κζλει να εκπαιδευτεί. Το ςχολείο δε δίνει ζνα γενικό βακμό απολυτθρίου αλλά βγάηει μζςουσ όρουσ για τα μακιματα ι τισ ομάδεσ μακθμάτων.

6. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη περιλαμβάνει πανεπιςτιμια, πανεπιςτθμιακά κολλζγια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρφματα, πιςτοποιθμζνα από το κράτοσ. Θ κυριότερθ διαφορά μεταξφ πανεπιςτθμιακϊν και πανεπιςτθμιακϊν ιδρυμάτων είναι πωσ τα πρϊτα παρζχουν εκπαίδευςθ ςε μεγαλφτερο αρικμό πεδίων και ςε μεγαλφτερο βάκοσ ανάλυςθσ και ςτουσ τρεισ κφκλουσ ςπουδϊν (τθσ ςυνκικθσ τθσ Μπολόνια) ςτθν οποία θ χϊρα ζχει ενταχκεί από το 2007.

7. ΢ημαντικό ςτοιχείο αποτελεί θ δυνατότθτα δια βίου εκπαίδευςθσ που επιτρζπει τθν επιςτροφι ςτα μακθτικά ι φοιτθτικά ζδρανα προκειμζνου να βελτιϊςει το κοινωνικό του ςτάτουσ ι τθν επαγγελματικι του ηωι.

Σελίδα 93

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτη Σουηδία

Θ προςχολικι εκπαίδευςθ ςτθ Σουθδία παρζχεται από τισ δθμοτικζσ αρχζσ και περιλαμβάνει δφο διακριτά ςτάδια. Από ενόσ μζχρι ζξι χρονϊν τα παιδιά φοιτοφν ςε ειδικά ςχολεία (Forskolan) που κφριο ςτόχο ζχουν τθ φφλαξθ, τθν ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ και τθν κοινωνικοποίθςθ των παιδιϊν. Θ προςχολικι εκπαίδευςθ ςε αυτό το ςτάδιο είναι προαιρετικι και δωρεάν για μζχρι 525 ϊρεσ το ζτοσ. Οι δραςτθριότθτεσ ςτισ οποίεσ ςυμμετζχουν τα παιδιά διαμορφϊνονται κατόπιν ςυνεννοιςεωσ με τουσ γονείσ, ϊςτε να μακαίνουν βαςικοφσ κανόνεσ κοινωνικισ ςυμπεριφοράσ αλλά και αυτενζργειασ (για παράδειγμα μζςα ςτο ςπίτι), ϊςτε να διευκολφνεται όςο το δυνατόν περιςςότερο το ζργο των γονζων ςτο κομμάτι τθσ διαπαιδαγϊγθςθσ. Θ εκπαίδευςθ από 6 μζχρι 7 ετϊν (Forskoleklassen) περιλαμβάνει μία τάξθ θ οποία ουςιαςτικά αποτελεί προετοιμαςία για τθν ειςαγωγι του παιδιοφ ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Αν και θ τάξθ αυτι είναι επίςθσ εκελοντικι, θ ςυντριπτικι πλειοψθφία των παιδιϊν φοιτοφν ςε αυτιν (περίπου το 95% υπολογίηεται), κακϊσ οι γονείσ κεωροφν πωσ βοθκά τα παιδιά τουσ ςτθν ομαλότερθ ζνταξθ, εξαςφαλίηοντασ με τον τρόπο αυτό καλφτερθ ςχολικι εξζλιξθ ςτο μζλλον. Θ ςυνεργαςία προςχολικισ εκπαίδευςθσ και ςπιτιοφ κεωρείται κρίςιμθ για τθν επιτυχία τθσ εκπαίδευςθσ των παιδιϊν. Το προςωπικό ςτο ςφνολο τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ κακορίηει τον τρόπο που οι εκπαιδευτικοί ςτόχοι κα επιτευχκοφν, με βάςθ τθν παραδοχι πωσ τα παιδιά ςε αυτι τθν θλικία μακαίνουν κυρίωσ μζςα από δράςεισ και παιχνίδια. Ουςιαςτικά οι μακθτζσ ενκαρρφνονται να εξερευνοφν, να ρωτοφν και να πειραματίηονται μζςα από το παιχνίδι, το τραγοφδι, τθ μουςικι, τισ κεατρικζσ παραςτάςεισ, τισ χειροτεχνίεσ, τα βιβλία, τισ θχθτικζσ ιςτορίεσ και άλλα. Δεν υπάρχει ςυγκεκριμζνοσ τρόποσ κατανομισ των παιδιϊν, κακϊσ άλλα ςχολεία κατανζμουν τα παιδιά με βάςθ θλιακά κριτιρια, άλλα με βάςθ ευρφτερα θλικιακά κριτιρια (παιδιά από ενόσ μζχρι τριϊν και από τριϊν μζχρι ζξι χρονϊν).

Σελίδα 94

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Οι διδάςκαλοι αξιολογοφν τθ ςυμπεριφορά και τα γνωςιακά χαρακτθριςτικά των παιδιϊν και ςε τακτά χρονικά διαςτιματα (τουλάχιςτον 2 φορζσ το χρόνο) διενεργείται διάλογοσ με τουσ γονείσ για τθν εξζλιξι τουσ. Δεν υπάρχει ςφςτθμα βακμολόγθςθσ ςε αυτό το ςτάδιο εκπαίδευςθσ και θ ειςαγωγι ςτθν υποχρεωτικι πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ γίνεται αυτόματα.

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Σουηδία

Θ ςουθδικι υποχρεωτικι εκπαίδευςθ (Grundskola) ζχει μία ενιαία δομι, θ οποία αντιςτοιχεί ςτθν πρωτοβάκμια και ςτθν κατϊτερθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ άλλων ςυςτθμάτων. Θ διάρκεια τθσ ορίηεται ςτα 9 χρόνια και χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, με το πρϊτο να περιλαμβάνει ζξι τάξεισ και το δεφτερο τρεισ. Τα ςχολεία λειτουργοφν είτε υπό τθ διοίκθςθ των διμων, είτε ωσ ανεξάρτθτα ιδρφματα, με δθμοτικοφσ πόρουσ και ζςοδα από χορθγίεσ ι τθν περιουςία τουσ. Οι διμοι είναι υπεφκυνοι για να εξαςφαλίηουν και τθν εφκολθ πρόςβαςθ των μακθτϊν ςτα ςχολεία. Δεν υπάρχουν ιδιωτικά ςχολεία ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ και απαγορεφεται νομοκετικά θ φπαρξθ διδάκτρων. Θ επιλογι ςχολείου γίνεται ςυνικωσ με βάςθ τον τόπο κατοικίασ τθσ οικογενείασ, αν και οι γονείσ μποροφν να επιλζξουν άλλο ςχολείο, είτε άλλο διμο ςτον οποίο επικυμοφν να φοιτιςει το παιδί τουσ, αν υπάρχει διακζςιμθ κζςθ κενι. Το μζγεκοσ των ςχολείων ποικίλει κακϊσ υπάρχουν πολλζσ αραιοκατοικθμζνεσ περιοχζσ τθσ χϊρασ, οπότε και ςυχνά προκρίνεται θ λφςθ των μικτϊν θλικιακά τάξεων (παιδιά διαφορετικϊν θλικιϊν παρακολουκοφν μαηί τα μακιματα), προκειμζνου να διατθρθκοφν ανοιχτά τα ςχολεία. Οι ςτόχοι τθσ εκπαίδευςθσ είναι πολφπλευροι: α) θ παροχι κινιτρου για ςυνεχι μάκθςθ και προετοιμαςία για τον κόςμο, β) θ εξαςφάλιςθ τθσ ιςότθτασ ςτθ μάκθςθ και θ μεγιςτοποίθςθ τθσ ευθμερίασ των μακθτϊν και γ) θ προετοιμαςία των μακθτϊν για τθν ενθλικίωςθ και τθν είςοδο ςτον εργαςιακό ςτίβο. Μζςα ςτισ δυνατότθτεσ των γονζων είναι να μπορεί το παιδί να κακυςτεριςει τθν ζναρξθ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ (μζχρι τθν θλικία των 8, ζνα ζτοσ δθλαδι αργότερα) ι να τθν ξεκινιςει νωρίτερα (ςτθν θλικία των 6, ζνα ζτοσ δθλαδι νωρίτερα). Επιπλζον, το ςουθδικό ςφςτθμα εκπαίδευςθσ δίνει τθ δυνατότθτα ςτα Σελίδα 95

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ παιδιά που μποροφν να αποδείξουν ότι κατζχουν επαρκείσ γνϊςεισ, να προχωριςουν ταχφτερα τθ φοίτθςθ τουσ, ακόμα και να ολοκλθρϊςουν γρθγορότερα τθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Θ ςχολικι χρονιά χωρίηεται ςε δφο εξάμθνα, με τουλάχιςτον 178 θμζρεσ διδαςκαλίασ (υπολογίηεται περίπου ςτισ 6.665 ϊρεσ διδαςκαλίασ). Το πρόγραμμα μακθμάτων που ιςχφει ςιμερα εφαρμόςτθκε το 1998 και αναμζνεται να τροποποιθκεί κατόπιν δθμόςιασ διαβοφλευςθσ το 2012. Το πρόγραμμα μακθμάτων λειτουργεί παράλλθλα με εκπαιδευτικοφσ ςτόχουσ που ζχουν να κάνουν με τισ ελάχιςτεσ γνϊςεισ και δεξιότθτεσ με τισ οποίεσ πρζπει να αποφοιτιςει κάκε μακθτισ. Το 13% των μακθμάτων που διδάςκονται ςτα εννζα χρόνια υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ, αφοροφν μακιματα επιλογισ, δίνοντασ ζτςι τθ δυνατότθτα ςτουσ μακθτζσ να εντρυφιςουν ςτουσ τομείσ εκείνουσ που ζχουν μεγαλφτερθ κλίςθ. Τα κυριότερα μακιματα που διδάςκονται είναι: τζχνεσ, χειροτεχνία, αγγλικά, οικιακι οικονομία, μάκθμα καταναλωτικισ ςυμπεριφοράσ, μακθματικά, μουςικι, επιςτιμεσ ακλθτιςμοφ και υγείασ, γεωγραφία, ιςτορία, κρθςκευτικά, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, βιολογία, χθμεία, νζεσ τεχνολογίεσ, φυςικι και άλλα. Τα ςχολεία μπορεί να επιλζξουν να περικόψουν ϊρεσ μακθμάτων από κάποια πεδία (μζχρι 20% περικοπζσ επιτρζπονται), προκειμζνου να εξειδικευτοφν ςε κάποια άλλα (όπωσ μουςικι, κουλτοφρα, ακλθτιςμόσ, επιςτιμεσ, γλϊςςεσ) και να διαμορφϊςουν ζτςι ζνα ςυγκεκριμζνο εκπαιδευτικό προφίλ. Κατά το τρίτο ζτοσ ςπουδϊν οι μακθτζσ εξετάηονται ςε εκνικό επίπεδο (ϊςτε να διαςφαλιςτεί ότι τα αποτελζςματα είναι ςυγκρίςιμα) πάνω ςτθ ςουθδικι γλϊςςα και τα μακθματικά, ενϊ ςτθν πζμπτθ και ζνατθ τάξθ εξετάηονται ξανά ςτα δφο αυτά πεδία ςυν τθν αγγλικι γλϊςςα. Τα αγγλικά αποτελοφν τθ μόνθ ξζνθ υποχρεωτικι γλϊςςα ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, αν και οι μακθτζσ καλοφνται να επιλζξουν μζχρι τθν ολοκλιρωςθ των ςπουδϊν τουσ άλλθ μία ξζνθ γλϊςςα. Σε πολλά ςχολεία θ διδαςκαλία τθσ αγγλικισ ξεκινά από το πρϊτο ζτοσ φοίτθςθσ. Το ςφςτθμα βακμολόγθςθσ βαςίηεται κυρίωσ ςτθν προφορικι ενθμζρωςθ των γονιϊν για τθν πρόοδο και τισ δεξιότθτεσ των παιδιϊν και λιγότερο ςτθν αρικμθτικι κλίμακα. Οι γονείσ ενθμερϊνονται τουλάχιςτον δφο φορζσ τον χρόνο, αλλά μποροφν και κατά τθ διάρκεια του εξαμινου να πλθροφορθκοφν τθν πρόοδο που ζχει ςυντελεςτεί. Το ςουθδικό ςφςτθμα βακμολογίασ αντικατοπτρίηει το αν ο μακθτισ ανταποκρίνεται ςτουσ ςτόχουσ του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ και περιλαμβάνει τρεισ βακμίδεσ: Ρροβιβαςμόσ, Ρροβιβαςμόσ με διάκριςθ και Ρροβιβαςμόσ με ειδικι διάκριςθ. Σε περίπτωςθ που ζνασ μακθτισ δεν μπορεί να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ κάποιου μακιματοσ δεν απονζμεται τίτλοσ για το ςυγκεκριμζνο πεδίο και λαμβάνει μία γραπτι πιςτοποίθςθ που προςδιορίηει ςε ποια πεδία εμφανίηει δεξιότθτεσ, άρα και μπορεί να ςυνεχίςει τισ ςπουδζσ του.

Σελίδα 96

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Σκοπόσ δεν είναι θ τιμωρία των μακθτϊν αλλά θ διαςφάλιςθ των ςυνκθκϊν ϊςτε κανείσ να μθν μζνει ςτάςιμοσ και όλοι να λαμβάνουν τουλάχιςτον το ελάχιςτο επίπεδο γνϊςεων ςε κάκε πεδίο που απαιτεί το εκνικό ςφςτθμα εκπαίδευςθσ. Σε περίπτωςθ που οι κακθγθτζσ κάποιου παιδιοφ διακρίνουν πωσ δε κα κατορκϊςει να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ των εξετάςεων ςε κάποια από τισ τρεισ τάξεισ που διενεργοφνται (3θ, 7θ και 9θ), ενθμερϊνονται οι γονείσ και λαμβάνονται ειδικά μζτρα. Τα μζτρα αυτά ζχουν να κάνουν όχι με τθν τιμωρία του μακθτι αλλά με το να εντοπίςουν το πρόβλθμα και να τον βοθκιςουν με ςυμπλθρωματικι εκπαίδευςθ. Σε ακραίεσ περιπτϊςεισ και πάντα με τθ ςφμφωνθ γνϊμθ των γονιϊν μπορεί να χρειαςτεί να επαναλάβει κάποια τάξθ. Με τθν ολοκλιρωςθ και τθσ τελευταίασ τάξθσ απονζμεται πιςτοποιθτικό ςπουδϊν ςτο οποίο αναγράφονται οι βακμοί για κάκε πεδίο, για κάκε ομάδα πεδίων και για τα μακιματα επιλογισ.

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτη Σουηδία

Θ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ ςτο ςουθδικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα διαρκεί τρία χρόνια για μακθτζσ θλικίασ 16 ζωσ 19 χρονϊν. Υπάρχουν 17 εκνικά προγράμματα τα οποία και παρζχουν τα ςχολεία τθσ κατθγορίασ αυτισ (Gymnasleskolan). Τα προγράμματα αυτά περιλαμβάνουν οχτϊ βαςικά πεδία μελζτθσ (ςουθδικά, αγγλικά, κρθςκευτικά, μακθματικά, τζχνεσ, μακιματα ακλθτιςμοφ και υγείασ, επιςτιμεσ και δικαιϊματα - υποχρεϊςεισ του πολίτθ), κακϊσ και μία ςειρά ειδικά μακιματα ανάλογα με το είδοσ του προγράμματοσ. Επί τθσ ουςίασ τα ίδια ςχολεία περιλαμβάνουν τα ιδρφματα τόςο γενικισ παιδείασ, όςο και επαγγελματικισ – τεχνικισ εκπαίδευςθσ, ενϊ θ διαφοροποίθςθ με άλλα ςυςτιματα ζχει να κάνει με το πϊσ κάκε ςχολείο εντάςςεται ςε ζνα από τα 17 εκνικά προγράμματα – ειδικεφςεισ. Το 2009 το 43% των μακθτϊν ακολοφκθςαν επαγγελματικά - τεχνικά προγράμματα και το 46% προγράμματα γενικισ παιδείασ, ενϊ το υπόλοιπο ποςοςτό δεν κατόρκωςε να ειςζλκει ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ και ακολοφκθςε τα ειδικά προγράμματα που ζχει κεςπίςει το κράτοσ. Θ είςοδοσ γίνεται με βάςθ τουσ βακμοφσ που λαμβάνουν οι μακθτζσ ςτα ςουθδικά, αγγλικά και μακθματικά ςτθν τελευταία τάξθ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ (μακθτισ από

Σελίδα 97

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ διαφορετικό διμο μπορεί να κάνει αίτθςθ αρκεί να υπάρχουν διακζςιμεσ κζςεισ, ζτςι ουςιαςτικά εξαςφαλίηεται ότι θ ηιτθςθ είναι περίπου ίςθ με τθν προςφορά). Τα ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθ λειτουργοφν είτε υπό δθμοτικι φροντίδα είτε ωσ ανεξάρτθτα ιδρφματα κρατικϊν φορζων. Κάκε διμοσ υποχρεοφται να ζχει αρικμό ςχολείων επαρκι για τουσ μακθτζσ του. Θ φοίτθςθ είναι δωρεάν και ςε αυτιν περιλαμβάνονται βιβλία, εργαςτιρια και εγκαταςτάςεισ, αν και μπορεί να ηθτθκεί ςυμμετοχι των μακθτϊν για τθν αγορά κάποιων υλικϊν για πειράματα ι εργαςίεσ. Οι ςτόχοι τθσ εκπαίδευςθσ είναι ίδιοι με αυτοφσ τθσ πρωτοβάκμιασ ςυν τθ ςτόχευςθ του ςχολείου ςτο να διαμορφϊςει κοινωνικά υπεφκυνουσ πολίτεσ, οι οποίοι μποροφν και αυτενεργοφν, διαμορφϊνουν τθ ηωι τουσ και ςυνειςφζρουν δθμιουργικά ςτο ςφνολο. Ραράλλθλα, δίνεται ζμφαςθ ςτθν ευθμερία των μακθτϊν (μζςω των διαφόρων εκδθλϊςεων ακλθτικοφ και καλλιτεχνικοφ χαρακτιρα), αλλά και ςτθν προετοιμαςία για τθν είςοδό τουσ ςτον κοινωνικό και εργαςιακό ςτίβο. Θ φοίτθςθ τον πρϊτο χρόνο είναι κοινι για όλα ςχεδόν τα ςχολεία, ενϊ από το δεφτερο ζτοσ αρχίηουν και διαφοροποιοφνται τα μακιματα και ο προςανατολιςμόσ για κάκε μακθτι. Τα 17 εκνικά προγράμματα είναι: 1. Ρρόγραμμα Ραιδιοφ και Ανάπλαςθσ: περιλαμβάνει τθν παιδαγωγικι επιςτιμθ, τθ φροντίδα ατόμων όλων των θλικιϊν, τισ κοινωνικζσ δραςτθριότθτασ, επαγγζλματα υγείασ και ακλθτιςμό.

2. Ρρόγραμμα Καταςκευϊν: περιλαμβάνει μακιματα που ζχουν να κάνουν με τθν καταςκευι ςπιτιϊν και με μικροκαταςκευζσ γενικότερα.

3. Ρρόγραμμα Θλεκτρολογίασ και Θλεκτρονικισ: περιλαμβάνει πεδία που ζχουν να κάνουν με θλεκτρολογικζσ εγκαταςτάςεισ, με τθλεπικοινωνιακό εξοπλιςμό, με αυτοματιςμοφσ και με θλεκτρονικοφσ υπολογιςτζσ.

4. Ρρόγραμμα Ενζργειασ: περιλαμβάνει μακιματα που ζχουν να κάνουν με επιςκευζσ και εγκαταςτάςεισ τεχνικϊν ςυςτθμάτων ςτθ βιομθχανία ενζργειασ, με εγκατάςταςθ μονάδων κζρμανςθσ και κλιματιςμοφ ςε οικίεσ και επιχειριςεισ και άλλα.

5. Ρρόγραμμα Τεχνϊν; Δίνει γνϊςεισ ςε ηθτιματα κουλτοφρασ και αιςκθτικισ και παρζχει εκπαίδευςθ για τθν περαιτζρω εξζλιξθ ςε τζχνεσ όπωσ το ςχζδιο, θ μουςικι, το δράμα, το κζατρο και άλλα.

6. Ρρόγραμμα Τεχνικϊν Οχθμάτων: περιλαμβάνει μακιματα ςε τομείσ επιςκευισ και εγκατάςταςθσ εξοπλιςμοφ οχθμάτων και αεροςκαφϊν.

7. Ρρόγραμμα Διοίκθςθσ και Επιχειρθματικότθτασ: περιλαμβάνει μακιματα ςε αντικείμενα εμπορίου, επιχειρθματικότθτασ και διοίκθςθσ είτε ςτθ βιομθχανία είτε ςτο δθμόςιο τομζα.

8. Ρρόγραμμα Χειροτεχνιϊν: περιλαμβάνει μακιματα για εργαςίεσ που ζχουν να κάνουν με χείρα - καταςκευζσ ςε ξφλο, ςε μάρμαρο και ςε άλλα υλικά.

Σελίδα 98

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ 9. Ρρόγραμμα Ξενοδοχείων, Εςτιατορίων και Catering: μακιματα που ςχετίηονται με τουσ προαναφερκζντεσ κλάδουσ.

10. Βιομθχανικό Ρρόγραμμα: για εργαςία ςτθ βιομθχανία και άλλουσ ανταγωνιςτικοφσ προσ τθ βιομθχανία τομείσ.

11. Ρρόγραμμα Κλάδου Τροφίμων: για εργαςία ςτον κλάδο τροφίμων, ςτο εμπόριο τουσ και αλλοφ.

12. Ρρόγραμμα ςτον Κλάδο των Μζςων Επικοινωνίασ: περιλαμβάνει μακιματα ςτο χϊρο των μζςων επικοινωνίασ, ςτθ διαφιμιςθ, ςε μορφζσ δθμιουργικοφ ςχεδίου, ςτθ βιομθχανία εκτυπϊςεων και αλλοφ.

13. Ρρόγραμμα ςτθ Χριςθ Φυςικϊν Ρόρων: μακιματα ςτθ δαςολογία και χορτολογία, ςτισ αγροκαλλιζργειεσ, ςτο ψάρεμα, ςτθ διαχείριςθ υδάτων, ςτθ ηωι ςτθν άγρια φφςθ, ςτθν προςταςία του περιβάλλοντοσ και άλλα.

14. Ρρόγραμμα Φυςικϊν Επιςτθμϊν: περιλαμβάνει μακιματα μακθματικϊν, φυςικϊν επιςτθμϊν, νζων τεχνολογιϊν και θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν.

15. Ρρόγραμμα Υγείασ και Νοςθλευτικισ: περιλαμβάνει μακιματα ιατρικισ και παραϊατρικισ φροντίδασ ανκρϊπων.

16. Ρρόγραμμα Κοινωνικϊν Επιςτθμϊν: μακιματα ςε κοινωνικά κζματα, οικονομικά και γλϊςςεσ.

17. Ρρόγραμμα Τεχνολογίασ: περιλαμβάνει αντικείμενα που ζχουν να κάνουν με τθν ανάπτυξθ και τθν προϊκθςθ νζων τεχνολογιϊν και τεχνολογικϊν εξελίξεων ςτθν κακθμερινι ηωι και ςτθ λειτουργία τθσ αγοράσ. Στο επίπεδο αυτό τθσ εκπαίδευςθσ, ειςάγεται ο Μθ – Ρροβιβαςμόσ ςε περίπτωςθ αποτυχίασ ςε κάποιο μάκθμα. Για να ολοκλθρϊςουν τισ ςπουδζσ τοφσ, οι μακθτζσ πρζπει να ολοκλθρϊςουν το ςφνολο των μακθμάτων που απαιτεί κάκε ςυγκεκριμζνο πρόγραμμα. Σε περίπτωςθ αποτυχίασ ςε κάποιο μάκθμα, υπάρχει θ δυνατότθτα επανεξζταςθσ. Αν δεν καταφζρει ο μακθτισ να περάςει το μάκθμα, μπορεί να του επιτραπεί υπό ειδικζσ ςυνκικεσ να εξεταςτεί τρίτθ φορά ι αλλιϊσ καλείται να επαναλάβει τθν τάξθ. Ρριν επζλκει το ςθμείο αυτό όμωσ, το ςχολείο φροντίηει να ενιςχφςει τθ διδαςκαλία των μακθτϊν και να τουσ παρζχει κατάλλθλθ υποςτιριξθ και ςυμβουλι. Θ πρόοδοσ των μακθτϊν αποτελεί αντικείμενο διαλόγου μεταξφ ςχολείου, γονζων και μακθτι, ενϊ ο διάλογοσ πραγματοποιείται τουλάχιςτον μία φορά κάκε εξάμθνο, ενϊ θ ςυηιτθςθ κινείται πάνω ςτο πρόγραμμα ςπουδϊν που ο μακθτισ ζχει αποφαςίςει να ακολουκιςει και ςε τι βακμό υλοποιεί τουσ ςτόχουσ που ο ίδιοσ ζχει κζςει. Στο τζλοσ τθσ φοίτθςθσ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ δεν υπάρχουν τελικζσ εξετάςεισ. Οι μακθτζσ λαμβάνουν βεβαίωςθ περάτωςθσ και βακμοφ για κάκε μάκθμα ι ομάδα πεδίων που ζχουν ολοκλθρϊςει, κακϊσ και για το πρόγραμμα που ζχουν ακολουκιςει. Μακθτζσ που ζχουν ολοκλθρϊςει περιςςότερα πεδία ι ζχουν επιλζξει επιπλζον μακιματα, λαμβάνουν επιπλζον

Σελίδα 99

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ βεβαιϊςεισ για τα μακιματα – πεδία αυτά, κακϊσ ςε πολλά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ αυτό ςυνυπολογίηεται. Ζνα ιδιαίτερο ςθμείο τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςτθ Σουθδία είναι θ δυνατότθτα επανεξζταςθσ ςε μακιματα για βελτίωςθ του βακμοφ. Ρριν τθ ςυμπλιρωςθ των 18 ετϊν (πριν τθν αποφοίτθςθ δθλαδι) αυτι θ δυνατότθτα παρζχεται δωρεάν, ενϊ μετά τθν θλικία των 18 υπάρχει χρζωςθ για κάκε εξζταςθ ςτθν οποία λαμβάνει μζροσ ο εξεταηόμενοσ. Στο ςθμείο αυτό πρζπει να τονιςτεί πωσ το ςφςτθμα δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ αναμζνεται να αλλάξει με κυριότερεσ αλλαγζσ: Αυςτθρότερουσ όρουσ ειςαγωγισ, όπου κα απαιτείται θ επιτυχισ εξζταςθ ςτα τρία βαςικά πεδία (ςουθδικά, αγγλικά, μακθματικά) και προβιβαςμόσ ςε τουλάχιςτον άλλα εννζα πεδία (πζντε πεδία για τθν επαγγελματικι – τεχνικι εκπαίδευςθ). Διαφοροποίθςθ ςτο πτυχίο όςων ακολουκοφν γενικι εκπαίδευςθ και επαγγελματικι – τεχνικι εκπαίδευςθ. Στθν επαγγελματικι – τεχνικι εκπαίδευςθ λιγότερεσ ϊρεσ διδαςκαλίασ και περιςςότερεσ ϊρεσ πρακτικισ εφαρμογισ. Τα προγράμματα ανκρωπιςτικϊν επιςτθμϊν και οικονομικϊν επανιδρφονται, ενϊ το πρόγραμμα μζςων επικοινωνίασ κα ςυγχωνευτεί ςε άλλα προγράμματα.

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Σουηδία

Θ Σουθδία ζχει μακροχρόνια εμπειρία ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ, κακϊσ το πρϊτο πανεπιςτθμιακό ίδρυμα τθσ χϊρασ, το Ρανεπιςτιμιο τθσ Ουψάλα, ιδρφκθκε το 1477 με πρϊτα τμιματα αυτά τθσ φιλοςοφίασ, τθσ νομικισ και τθσ κεολογίασ,

Σελίδα 100

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ενϊ ςτισ αρχζσ του 17ου αιϊνα επεκτάκθκε ςτισ φυςικζσ επιςτιμεσ και ςτθν εκπαίδευςθ των υπαλλιλων του δθμόςιου τομζα. Θ υψθλότερθ εκπαίδευςθ αποτελείται από μακιματα και προγράμματα ςπουδϊν, τα οποία οδθγοφν ςτθ λιψθ πτυχίου ι ςτθν απόκτθςθ διπλϊματοσ επαγγελματικισ – τεχνικισ εκπαίδευςθσ. Τα μακιματα ουςιαςτικά αποτελοφν ελεφκερεσ επιλογζσ του φοιτθτι με ςκοπό τθν επιμόρφωςθ, τθν εξειδίκευςθ ι τθ βελτίωςθ τθσ βακμολογίασ. Τα προγράμματα μακθμάτων ουςιαςτικά αποτελοφν τον κφριο κορμό ςπουδϊν που οδθγοφν και ςτθν ειδίκευςθ με πτυχίο. Οι τρεισ κφκλοι ςπουδϊν, όπωσ θ Συνκικθ τθσ Μπολόνια ορίηει, ζχουν εφαρμοςτεί ιδθ από το 2007 και αποτελοφν ςιμερα το μοναδικό εκνικό ςφςτθμα. Ο πρϊτοσ και δεφτεροσ κφκλοσ ςπουδϊν αφοροφν τισ προπτυχιακζσ ςπουδζσ, ενϊ ο τρίτοσ μεταπτυχιακζσ και άνω. Σιμερα, θ ανϊτερθ εκπαίδευςθ αποτελείται από 14 κρατικά πανεπιςτιμια (Universitet) και 21 πανεπιςτθμιακά κολλζγια (Hogskolor). Ρζραν αυτϊν υπάρχουν και ανεξάρτθτα (ιδιωτικά ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ) εκπαιδευτικά ιδρφματα που παρζχουν τίτλουσ ςπουδϊν υπό τθν επίβλεψθ και τον ζλεγχο του κράτουσ, ςε αντικείμενα όπωσ θ νοςθλευτικι, θ κεολογία και θ ψυχοκεραπεία. Θ κυριότερθ διαφορά μεταξφ πανεπιςτθμιακϊν και πανεπιςτθμιακϊν ιδρυμάτων είναι πωσ τα πρϊτα παρζχουν εκπαίδευςθ ςε μεγαλφτερο αρικμό πεδίων και ςε μεγαλφτερο βάκοσ ανάλυςθσ και ςτουσ τρεισ κφκλουσ ςπουδϊν (τθσ ςυνκικθσ τθσ Μπολόνια). Επιπροςκζτωσ, τα πανεπιςτιμια επιχορθγοφνται από τον κρατικό προχπολογιςμό προκειμζνου να πραγματοποιοφν ζρευνα. Τα πανεπιςτθμιακά κολλζγια προςφζρουν ςπουδζσ για τουσ πρϊτουσ δφο κφκλουσ, χρειάηονται ζγκριςθ προκειμζνου να παρζχουν εκπαίδευςθ μεταπτυχιακοφ επιπζδου, ενϊ κάποια από αυτά μποροφν να προχωριςουν ςε διδακτορικζσ διατριβζσ ςε ςυγκεκριμζνα μόνο πεδία. Πλα τα ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ παρζχουν προγράμματα που οδθγοφν απευκείασ ςε επαγγελματικοφσ τίτλουσ. Υπάρχουν και εξειδικευμζνα ιδρφματα ςε κζματα τεχνολογίασ, ιατρικισ, νοςθλευτικισ, ακλθτιςμοφ και φυςικισ αγωγισ, κακϊσ και για καλζσ τζχνεσ. Στόχοσ τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ είναι θ παροχι εξειδικευμζνων επιςτθμονικϊν και επαγγελματικϊν γνϊςεων, θ διεξαγωγι ζρευνασ και αναπτυξιακισ ι καλλιτεχνικισ ανάπτυξθσ, κακϊσ και θ ςυνεργαςία με το κράτοσ για τθν προαγωγι του κοινωνικοφ ςυμφζροντοσ. Ειδικά ςε κζματα ζρευνασ και διάχυςθσ τθσ γνϊςθσ δίνεται μεγάλθ ζμφαςθ και αποτελεί ςτόχο τόςο των ιδρυμάτων όςο και τθσ κρατικισ διοίκθςθσ. Χαρακτθριςτικό τθσ ςουθδικισ εκπαίδευςθσ είναι πωσ τα ιδρφματα τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ παρζχουν διαρκι και δια βίου εκπαίδευςθ (εξ αποςτάςεωσ και δια ηϊςθσ) είτε ωσ ςυμπλθρωματικι είτε ωσ δεφτερθ ευκαιρία για τθν αλλαγι επαγγελματικισ ςταδιοδρομίασ.

Σελίδα 101

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Θ ειςαγωγι ςτα πανεπιςτιμια περιλαμβάνει κριτιρια επιλογισ (ζνα ι περιςςότερα) όπωσ: Βακμοί Ειςαγωγικά τεςτ Ειδικά τεςτ Ρροθγοφμενθ εκπαίδευςθ Εργαςιακι εμπειρία Συνζντευξθ Το ζνα τρίτο των ειςακτζων γίνεται μζςω των βακμϊν και ζνα τρίτο με τθ μζκοδο των ειςαγωγικϊν τεςτ που βάηουν τα πανεπιςτιμια. Για το υπόλοιπο ζνα τρίτο τα ανϊτερα ιδρφματα επιλζγουν με ποιο κριτιριο κα γίνει θ ειςαγωγι τουσ, ςυχνά ανάλογα και με το αντικείμενο ςπουδϊν. Τα ανϊτερα ιδρφματα δίνουν τθ δυνατότθτα οικονομικισ ενίςχυςθσ των φοιτθτϊν τουσ, μζςω τθσ μορφισ δανείων, θ αποπλθρωμι των οποίων ξεκινά ζξι μινεσ μετά τθν αποφοίτθςθ και μζγιςτο χρόνο αποπλθρωμισ 25 χρόνια. Με τον τρόπο αυτό ουςιαςτικά δίνουν τθ δυνατότθτα ςε κάκε Σουθδό να ςπουδάςει ανεξαρτιτωσ οικονομικισ κατάςταςθσ.

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτη Σουηδία Θ δια βίου μάκθςθ ςκοπό ζχει να παρζχει ςυμπλθρωματικι εκπαίδευςθ ςε ενιλικεσ προκειμζνου αυτοί να είναι ικανοί να βελτιϊςουν τθν κοινωνικι τουσ κζςθ και τθν εργαςιακι τουσ ηωι. Θ δια βίου μάκθςθ χωρίηεται ςε: α) γενικι εκπαίδευςθ ενθλίκων, β) εκπαίδευςθ ενθλίκων με ειδικά προβλιματα και γ) διδαςκαλία ςουθδικϊν για μετανάςτεσ. Θ είςοδοσ ςτθ διά βίου μάκθςθ γίνεται με κριτιριο τθν ανάγκθ ςτθν οποία βρίςκεται ο αιτϊν, δθλαδι με τθν εργαςιακι του κατάςταςθ, τουσ λόγουσ που αιτείται να ειςαχκεί και άλλα. Ειδικζσ επιτροπζσ εξετάηουν τισ αιτιςεισ ςτισ περιπτϊςεισ που θ ηιτθςθ υπερβαίνει τισ προςφερόμενεσ κζςεισ.

Σελίδα 102

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Η. ΥΙΛΑΝΔΙΑ 1. Το εκπαιδευτικό ςύςτημα ςτη Φιλανδία

Το φιλανδικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα χωρίηεται ςτισ ακόλουκεσ κατθγορίεσ: Ρροςχολικι εκπαίδευςθ (από λίγων μθνϊν μζχρι τθν θλικία των εφτά) Ρρωτοβάκμια εκπαίδευςθ (υποχρεωτικι, διάρκειασ εννζα ετϊν) Δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ (προαιρετικι, τρία χρόνια, κεωρθτικι επαγγελματικι) Τριτοβάκμια εκπαίδευςθ Δια βίου εκπαίδευςθ

ι

2. Σημεία κλειδιά – Συμπεράςματα 1. Προςχολική εκπαίδευςη από λίγων μθνϊν μζχρι 7 ετϊν. Τα παιδιά χωρίηονται ςε δφο κατθγορίεσ: α) μζχρι τριϊν ετϊν και β) από τριϊν μζχρι ζξι, όπου πραγματοποιείται θ προετοιμαςία για τθν ειςαγωγι ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ απονζμεται

Σελίδα 103

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

2.

3.

4.

5.

6.

7.

τίτλοσ που ουςιαςτικά περιγράφει τα αντικείμενα και τισ δεξιότθτεσ που διδάχτθκε το παιδί. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη από 7 μζχρι και 16 ετϊν. Ουςιαςτικά χωρίηεται ςε δφο ςτάδια, τα 6 πρϊτα χρόνια όπου παρζχονται γενικζσ γνϊςεισ και τα επόμενα τρία που γίνεται προετοιμαςία για τθν είςοδο ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Στθν πρϊτθ φάςθ θ διδαςκαλία γίνεται με ζνα διδάςκοντα ανά τάξθ, ενϊ ςτο δεφτερο ςτάδιο θ διδαςκαλία γίνεται με το ςφςτθμα “ζνασ κακθγθτισ ανά αντικείμενο”. Το βαθμολογικό ςφςτημα ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ είναι αρκετά χαλαρό (με εξαίρεςθ τισ δφο τελευταίεσ τάξεισ). Θ βακμολογία αποτυπϊνει τθν ικανότθτα να ανταποκρικεί ο μακθτισ ςτο τυπικό πρόγραμμα διδαςκαλίασ και όχι εν γζνει τισ ικανότθτεσ του. Σθμαντικό ρόλο παίηουν τα ςχόλια των διδαςκόντων, προφορικά ι/και γραπτά, για τθν πορεία και τισ δυνατότθτεσ του μακθτι. Θ δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ξεκινά ςτθν θλικία των 16 και ολοκλθρϊνεται ςτθν θλικία των 19. Ρεριλαμβάνει τρεισ κατθγορίεσ: τα ςχολεία γενικισ εκπαίδευςθσ, τα ςχολεία επαγγελματικισ – τεχνικισ εκπαίδευςθσ και τζλοσ τθ δυνατότθτα παρακολοφκθςθσ μίασ επιπλζον τάξθσ (10θσ τάξθσ) ωσ ςυνζχεια τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ και τθν ολοκλιρωςθ ςε εκείνο το ςθμείο των ςπουδϊν. Θ γενική δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςκοπό ζχει να προετοιμάςει τουσ μακθτζσ για τθν ειςαγωγι τουσ ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Οι μακθτζσ καλοφνται να παρακολουκιςουν μακιματα γενικισ παιδείασ, μακιματα εξειδίκευςθσ (προζκταςθ των μακθμάτων γενικισ παιδείασ που ουςιαςτικά δίνουν κατεφκυνςθ για τισ μετζπειτα ςπουδζσ ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ) και μακιματα εφαρμοςμζνα. Στο τζλοσ δίνουν εξετάςεισ, όχι για τθν ειςαγωγι ςτο πανεπιςτιμιο, αλλά για τθν ολοκλιρωςθ του ςχολείου (θ επιτυχία ςτισ εξετάςεισ αποτελεί ζνα από τα ςτοιχεία για τθν είςοδο ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ και όχι το κακοριςτικό ςτοιχείο). Δεν υπάρχει γενικόσ βακμόσ αποφοίτθςθσ (άρα και ςυναγωνιςμόσ των μακθτϊν ςτο ςφνολο των μακθμάτων), αλλά βακμόσ ανά πεδίο (για παράδειγμα γενικόσ βακμόσ ςτα μακθματικά, από τα μακιματα γενικισ παιδείασ και τισ εξειδικεφςεισ τουσ). Θ επαγγελματική - τεχνική δευτεροβάθμια εκπαίδευςη, ςκοπό ζχει να παράςχει κεωρθτικι και πρακτικι κατάρτιςθ ςτουσ μακθτζσ τθσ. Δίνεται θ δυνατότθτα να ςυνεχίςουν τισ ςπουδζσ τουσ είτε ςε μεταλυκειακι επαγγελματικι εκπαίδευςθ, είτε ςε πολυτεχνικζσ ςχολζσ. Το κράτοσ ςυνεργάηεται ςτενά με φορείσ προκειμζνου να παράςχεται όςο το δυνατόν καλφτερθ επαγγελματικι κατάρτιςθ. Θ τριτοβάθμια εκπαίδευςη χωρίηεται ςε πανεπιςτθμιακι και πολυτεχνικι (ςτθν οποία εντάςςεται θ επαγγελματικι – τεχνικι εκπαίδευςθ). Σκοπόσ τθσ είναι να παρζχει γενικζσ και εξειδικευμζνεσ γνϊςεισ, αλλά και να εντάξει τουσ φοιτθτζσ

Σελίδα 104

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ομαλά ςτο κοινωνικό ςφνολο και τισ ανάγκεσ του. Κάκε αντικείμενο ςπουδϊν αντιμετωπίηεται με ςοβαρότθτα και επαγγελματιςμό, ενϊ υπάρχουν πολλαπλζσ εναλλακτικζσ ωσ προσ το αντικείμενο, προτρζποντασ τουσ φοιτθτζσ να επιλζγουν ζνα κφριο αντικείμενο ςπουδϊν, αλλά περιςςότερα του ενόσ δευτερεφοντα. Τα πανεπιςτιμια κακορίηουν τα μακιματα και το εν γζνει ακαδθμαϊκό τουσ πρόγραμμα. Οι φοιτθτζσ ζχουν ςυγκεκριμζνο χρονοδιάγραμμα εντόσ του οποίου μποροφν να ολοκλθρϊςουν τισ ςπουδζσ τουσ, μετά το πζρασ του οποίου δίνεται μικρι παράταςθ υπό τθν επίβλεψθ ςυμβοφλου-κακθγθτι. Θ αποτυχία ολοκλιρωςθσ των ςπουδϊν οδθγεί ςτθν επανζναρξι τουσ από μθδενικι βάςθ, εάν το επικυμεί ο φοιτθτισ.

8. Θ ειςαγωγή ςτην τριτοβάθμια εκπαίδευςη δεν γίνεται με ζναν και μοναδικό τρόπο. Βακμοί μακθμάτων από τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, διεκνείσ εξετάςεισ, ειςαγωγικζσ εξετάςεισ, ςυνζντευξθ υποψθφίων και προχπθρεςία είναι μερικά από τα ςτοιχεία που μποροφν να κακορίςουν τθν ειςαγωγι ενόσ υποψθφίου. Οι υποψιφιοι επιλζγουν τα ιδρφματα και τα αντικείμενα που επικυμοφν να ςπουδάςουν και τα ιδρφματα επιλζγουν τουσ υποψθφίουσ που κεωροφν πωσ μποροφν να ανταποκρικοφν ςτισ απαιτιςεισ τουσ, ςε μία δυναμικι διαδικαςία που ςυνεχίηεται μζχρι να ςυμπλθρωκοφν όλεσ οι κζςεισ ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ.

9. Γενικό γνϊριςμα τθσ εκπαίδευςθσ ςτθ Φιλανδία αποτελεί το ςφςτθμα βακμολόγθςθσ που εφαρμόηουν κατά τθ διάρκεια των ςπουδϊν τουσ. Οι εξετάςεισ και θ βακμολόγθςθ δε γίνονται για να κρίνουν τουσ μακθτζσ, αλλά για να εντοπίςουν πόςο καλά ενςωμάτωςαν τισ γνϊςεισ και τθν εκπαίδευςθ που τουσ δόκθκε κατά τθ διάρκεια τθσ εκπαίδευςθσ τουσ. Ζμφαςθ δίνεται ςτισ ικανότθτεσ του ατόμου και όχι ςτθ βακμολογία που λαμβάνει. Μακθτισ με μθ προβιβάςιμθ βακμολογία μπορεί εν τζλει να προαχκεί αν κεωρθκεί πωσ μπορεί να ανταποκρικεί ςτισ απαιτιςεισ τθσ επόμενθσ τάξθσ (ιςχφει και το αντίςτροφο). Θ ειςαγωγι ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ δεν περνάει από ζνα μονοπάτι, τθν επίτευξθ βακμολογίασ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ, αλλά από πολλαπλοφσ δρόμουσ επιτρζποντασ ςτα άτομα να αναπτφξουν τισ προςωπικζσ τουσ δεξιότθτεσ και να γνωρίηουν πωσ πάντα ζχουν τθ δυνατότθτα δεφτερθσ ευκαιρίασ.

10. ΢ημαντικό ςτοιχείο αποτελεί θ δυνατότθτα δια βίου εκπαίδευςθσ και ο κεςμόσ του ανοιχτοφ πανεπιςτθμίου. Σχεδόν το 50% του ενεργοφ εργαςιακοφ δυναμικοφ τθσ χϊρασ ςυμμετζχει κάκε χρόνο ςε κάποιο πρόγραμμα τθσ δια βίου μάκθςθσ, ενϊ κρατικόσ ςτόχοσ είναι το ποςοςτό αυτό να ανζλκει ςτο 60%. Σθμαςία φυςικά δεν ζχουν μόνο οι ςτόχοι, αλλά και οι ευκαιρίεσ που δίνουν. Ζτςι, θ δια βίου μάκθςθ είναι δωρεάν (με εξαίρεςθ κάποια επαγγελματικά – τεχνικά αντικείμενα), ενϊ θ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθ παίηει ςθμαντικό ρόλο, παρζχοντασ μάλιςτα κίνθτρα και ςτουσ ίδιουσ τουσ φοιτθτζσ (ευνοϊκότερο ςφςτθμα βακμολόγθςθσ).

Σελίδα 105

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ 11. Το ςφςτημα εκπαίδευςησ τθσ Φιλανδίασ βρίςκεται ςε μία ςυνεχι διαβοφλευςθ και διάλογο προκειμζνου να αναβακμίηεται ςυνεχϊσ. Τα εκπαιδευτικά ιδρφματα, ειδικά τθσ ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ, κακορίηουν πολλζσ και ςθμαντικζσ από τισ λειτουργίεσ τουσ, ενϊ είναι υπεφκυνα και για τθν επιλογι των φοιτθτϊν τουσ. Το κράτοσ ουςιαςτικά ρυκμίηει το πλαίςιο λειτουργίασ και τουσ κανόνεσ, χωρίσ να διαδραματίηει τον κυρίαρχο ρόλο. Τα πανεπιςτιμια ςυνεργάηονται μεταξφ τουσ, διαμορφϊνοντασ ουςιαςτικά ζνα ενιαίο ςφςτθμα εκπαίδευςθσ, αντί να αποτελοφν αυτόνομεσ νθςίδεσ με διαφοροποιθμζνα ςυςτιματα και αρχζσ.

3. Προςχολική εκπαίδευςη ςτη Φιλανδία

Θ υποχρεωτικι εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία ξεκινά ςτθν θλικία των 7 ετϊν με τθν ειςαγωγι ςτθ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ. Ρριν τθν θλικία αυτά τα παιδιά μποροφν να ςυμμετζχουν (ςε προαιρετικι – εκελοντικι βάςθ) ςτο ςφςτθμα προςχολικισ αγωγισ, το οποίο περιλαμβάνει ςχολεία, ςτακμοφσ φφλαξθσ και ςπίτια φφλαξθσ παιδιϊν. Αν και το ςτάδιο αυτό είναι προαιρετικό, οι τοπικζσ και δθμοτικζσ αρχζσ είναι υποχρεωμζνεσ από το κράτοσ να διακζτουν τισ απαραίτθτεσ υποδομζσ για να παρζχουν τθν υπθρεςία ςε όςουσ γονείσ επικυμοφν τθ ςυμμετοχι του παιδιοφ τουσ. Θ προςχολικι εκπαίδευςθ λειτουργεί παράλλθλα και ωσ κζντρο φφλαξθσ παιδιϊν για τουσ εργαηόμενουσ γονείσ. Στόχοσ τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ είναι να βοθκιςει ςτθν ομαλι ανάπτυξθ τθσ προςωπικότθτασ των παιδιϊν και ςτθν προετοιμαςία τουσ για τθν ειςαγωγι ςτθν υποχρεωτικι εκπαίδευςθ. Οι εκπαιδευτικοί καταβάλουν ςθμαντικζσ προςπάκειεσ για να εντοπίηουν γνωςιακζσ αδυναμίεσ ςε πρϊιμο ςτάδιο, ϊςτε ςε ςυνεργαςία με τουσ γονείσ να τυγχάνει το παιδί ειδικισ φροντίδασ. Το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ προβλζπει τακτικζσ ενθμερϊςεισ των γονζων για τθν πρόοδο και τθ κοινωνικι ςυμπεριφορά του παιδιοφ.

Σελίδα 106

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Τα παιδιά χωρίηονται ςε ομάδεσ των 13 ζωσ 20 ατόμων το μζγιςτο, ενϊ θ κατθγοριοποίθςι τουσ γίνεται με βάςθ δφο μεγάλα θλικιακά γκρουπ: παιδιά μζχρι 3 ετϊν και παιδιά από 3 μζχρι 6 ετϊν. Θ δεφτερθ κατθγορία παιδιϊν είναι που τυγχάνουν ςυςτθματικότερθσ προετοιμαςίασ για να μπορζςουν να ενταχκοφν ομαλά ςτισ απαιτιςεισ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ. Στο τζλοσ τθσ προςχολικισ εκπαίδευςθσ παρζχεται ςτα παιδιά δίπλωμα ολοκλιρωςισ τθσ, όχι με ςκοπό τθν αξιολόγθςθ των παιδιϊν, αλλά τθν καταγραφι των ςτοιχείων που τα παιδιά διδάχτθκαν. Θ ιδιωτικι προςχολικι εκπαίδευςθ επιτρζπεται ςτο φιλανδικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα και διζπεται από τισ ίδιεσ αρχζσ και κανόνεσ που υπάρχουν ςτθ δθμόςια εκπαίδευςθ.

4. Πρωτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Φιλανδία

Θ πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ ξεκινά ςτθν θλικία των 7 ετϊν και κρατά ςυνολικά εννζα χρόνια. Ουςιαςτικά περιλαμβάνει (άτυπα) δφο ςτάδια. Το πρϊτο διαρκεί ζξι χρόνια (ςαν το δθμοτικό του ελλθνικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ) και το δεφτερο τρία (ςαν το γυμνάςιο). Ραράλλθλα, ςτουσ αποφοίτουσ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ που δεν επικυμοφν να ςυνεχίςουν τισ ςπουδζσ τουσ, μπορεί να παραςχεκεί ςυμπλθρωματικι εκπαίδευςθ ενόσ ακόμα ζτουσ (10 θ τάξθ), αλλά θ ςυμμετοχι ςε αυτιν είναι προαιρετικι και οι τοπικζσ εκπαιδευτικζσ αρχζσ αποφαςίηουν κάκε ζτοσ το αν κα οργανωκεί θ τάξθ αυτι και ςε ποια ςχολεία. Θ ειςαγωγι ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ πραγματοποιείται με μοναδικό κριτιριο τθν θλικία (θ ειςαγωγι γίνεται ςτο ζτοσ που το παιδί ζχει τα γενζκλια ςυμπλιρωςθσ των εφτά ετϊν), ενϊ θ ειςαγωγι μπορεί να γίνει και ζνα χρόνο νωρίτερα αν αποδειχκεί με ειδικά ψυχογραφικά τεςτ πωσ το παιδί διακζτει τισ ικανότθτεσ και τθν ωριμότθτα για κάτι τζτοιο. Με τθν ίδια διαδικαςία μπορεί να

Σελίδα 107

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ κακυςτεριςει κατά ζνα χρόνο θ ειςαγωγι αν κρικεί πωσ ςυντρζχουν λόγοι που αφοροφν τθν ψυχικι υγεία και τθν πρόοδο του παιδιοφ. Τα ςχολεία τθσ κατθγορίασ αυτισ (Peruskoulou) ςκοπό ζχουν να παρζχουν βαςικζσ γνϊςεισ, να εφοδιάςουν με δεξιοτεχνίεσ και πρακτικζσ ικανότθτεσ, ϊςτε να μποροφν τα παιδιά να ανταποκρικοφν ςτισ ανάγκεσ τθσ κακθμερινότθτασ και τζλοσ να ςυνδράμουν ςτθν ανάπτυξθ του αιςκιματοσ θκικισ και κοινωνικισ υπευκυνότθτασ. Βαςικι αρχι, είναι θ αρχι τθσ ιςότθτασ ςτθν εκπαίδευςθ, παρζχοντασ ςε όλουσ τουσ μακθτζσ ίδιεσ ευκαιρίεσ ςε όλθ τθν κρατικι επικράτεια. Τα πρϊτα ζξι εκπαιδευτικά χρόνια θ οργάνωςθ των τάξεων γίνεται με το ςφςτθμα “ζνασ διδάςκοντασ ανά τάξθ”, ενϊ για τα τελευταία τρία χρόνια εκπαίδευςθσ κάκε διδάςκοντασ αναλαμβάνει ζνα μάκθμα. Τα κυριότερα μακιματα που διδάςκονται είναι: θ μθτρικι γλϊςςα (ςυνικωσ φιλανδικά, αλλά ςε κάποιεσ περιοχζσ τα ςουθδικά), θ δευτερεφουςα γλϊςςα (ςουθδικά ι φιλανδικά ανάλογα τθν πλθκυςμιακι ομάδα), περιβαλλοντικζσ ςπουδζσ, εκπαίδευςθ ςε κζματα υγείασ, κρθςκευτικά, ιςτορία, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, μακθματικά, φυςικι, χθμεία, βιολογία, γεωγραφία, μουςικι, χειροτεχνία και οικιακι οικονομία. Ο προςανατολιςμόσ των μακθμάτων είναι περιςςότερο προσ τθν κακθμερινι ηωι και λιγότερο ωσ προσ τθ κεωρθτικι εμβάκυνςθ. Σθμαντικό ςτοιχείο αποτελεί θ φπαρξθ ςυμβοφλου-κακθγθτι, ο οποίοσ αναλαμβάνει τθν επίβλεψθ και τον ζλεγχο τθσ προόδου ι των τυχόν προβλθμάτων (εκπαιδευτικϊν, οικογενειακϊν, κοινωνικϊν, οικονομικϊν) μίασ ομάδασ παιδιϊν. Θ διάρκεια του ςχολικοφ ζτουσ ζχει προςδιοριςτεί ςτισ 190 θμζρεσ, ενϊ τα μακιματα διαρκοφν πζντε θμζρεσ τθν εβδομάδα. Ο νομοκζτθσ ζχει ρυκμίςει κζματα όπωσ ο μζγιςτοσ και ελάχιςτοσ αρικμόσ μακθμάτων ςτθ διάρκεια μίασ ςχολικισ θμζρασ (7 το μζγιςτο και 5 το ελάχιςτο), ενϊ θ ϊρα διδαςκαλίασ ζχει οριςτεί ςτα 60 λεπτά εκ των οποίων τα 45 υποχρεωτικά δίνονται ςτθν παράδοςθ και τα υπόλοιπα 15 είτε ςτθν εξζταςθ των μακθτϊν, είτε ςτθν πραγματοποίθςθ ςυηιτθςθσ, πειραμάτων και άλλων δραςτθριοτιτων. Θ μζκοδοσ διδαςκαλίασ δεν είναι προκακοριςμζνθ, αλλά επιλζγεται ελεφκερα από τουσ διδάςκοντεσ με βάςθ το τι κεωροφν πωσ μπορεί να βοθκιςει περιςςότερο τουσ μακθτζσ τουσ. Το υπουργείο ζχει περιγράψει διάφορεσ μεκόδουσ και εργαλεία προτρζποντασ τουσ διδάςκοντεσ να επιλζξουν μεταξφ αυτϊν. Ζτςι είναι ςυχνό φαινόμενο να πραγματοποιοφνται ανοιχτζσ ςυηθτιςεισ για ηθτιματα που ενδιαφζρουν τα παιδιά και προτάκθκαν από αυτά, να παρουςιάηονται ομαδικζσ ι ατομικζσ ερευνθτικζσ προςπάκειεσ, να πραγματοποιοφνται εκπαιδευτικζσ εκδρομζσ και επιςκζψεισ ςε ποικίλεσ εκκζςεισ.

Σελίδα 108

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Μζςα από τα εργαλεία αυτά οι διδάςκοντεσ πρζπει να ςυλλζγουν ςτοιχεία για το χαρακτιρα, τισ κλίςεισ και τισ δεξιότθτεσ του κάκε παιδιοφ, αλλά και να αξιολογοφν τα παιδιά όχι μζςα από ςφςτθμα εξζταςθσ τθσ γνϊςθσ, αλλά μζςα από τθ δθμιουργικότθτα. Ενκαρρφνονται ζτςι τα παιδιά ςτθ λιψθ πρωτοβουλιϊν και ςτθ κριτικι ςκζψθ και ελζγχονται για αυτά. Οι μακθτζσ λαμβάνουν ελζγχουσ προόδου κατά τθ διάρκεια τθσ χρονιάσ (προαιρετικό ςφςτθμα), κακϊσ και τελικό ζλεγχο προόδου ςτο τζλοσ τθσ χρονιάσ. Για τισ 7 πρϊτεσ τάξεισ, οι ζλεγχοι αυτοί μπορεί να είναι είτε αρικμθτικοί (βακμολογία) είτε προφορικοί (περιγραφι τθσ προόδου) ι ςε ςυνδυαςμό και των δφο. Στισ τελευταίεσ δφο τάξεισ θ βακμολόγθςθ γίνεται υποχρεωτικά ςε κλίμακα, αλλά μπορεί να ςυνοδευτεί και από ςχόλια των διδαςκόντων. Θ κλιμακωτι βακμολόγθςθ βάςει του εκνικοφ ςυςτιματοσ εκπαίδευςθσ περιγράφει απλά τθν απόδοςθ των μακθτϊν ςε ςχζςθ με τουσ ςτόχουσ του προγράμματοσ, ενϊ δεν επιτρζπεται να προζρχεται μόνο από τθν βακμολόγθςθ γραπτϊν εξετάςεων, αλλά αντικζτωσ πρζπει να προκφπτει μζςα από μία πλθκϊρα διαδικαςιϊν αξιολόγθςθσ. Θ βακμολόγθςθ γίνεται ςε κλίμακα του 10, με βάςθ το 5. Αν κάποιοσ μακθτισ λάβει βακμολογία 4 ςε κάποιο ι κάποια μακιματα πρζπει να επαναλάβει τθν τάξθ εκτόσ κι αν ο κακθγθτισ κρίνει πωσ διακζτει τισ απαραίτθτεσ ικανότθτεσ να ανταποκρικεί επιτυχϊσ ςτισ απαιτιςεισ τθσ επόμενθσ τάξθσ. Με τθν ίδια φιλοςοφία, μακθτζσ που μπορεί να ζχουν λάβει βακμολογία 5, μπορεί να χρειαςτεί να επαναλάβουν τθν τάξθ, αν κρικεί πωσ δε κα μπορζςουν να ανταποκρικοφν ςτισ νζεσ απαιτιςεισ. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ δίνουν εκνικοφ επιπζδου εξετάςεισ πάνω ςτα αντικείμενα που διδάχτθκαν. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ αποδίδεται πτυχίο. Ρτυχίο όμωσ μπορεί να αποδοκεί (άλλου είδουσ ιςχφοσ βεβαίωσ) και για τθν ολοκλιρωςθ κάποιου πεδίου τθσ βαςικισ εκπαίδευςθσ ι όταν ζνασ μακθτισ αποφαςίςει να εγκαταλείψει τθν εκπαίδευςθ. Τα ςτατιςτικά νοφμερα δείχνουν πωσ το 51% των μακθτϊν τθσ πρωτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςυνεχίηουν ςτθ γενικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ και το 41% ςτθν επαγγελματικι – τεχνικι δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Ζνα 2% των μακθτϊν επιλζγει να ςυνεχίςει ςτθ παρακολοφκθςθ τθσ προαιρετικισ 10θσ τάξθσ, να λάβει το ειδικό πτυχίο που αυτι παρζχει και να ολοκλθρϊςει ςτο ςθμείο αυτό τισ ςπουδζσ του, ενϊ ζνα 6% δεν ςυνεχίηει περαιτζρω. Θ ιδιωτικι εκπαίδευςθ επιτρζπεται αλλά οι εταιρείεσ ελζγχονται και εγκρίνονται από τθν κεντρικι κυβζρνθςθ, ενϊ απαιτείται και θ ςφναψθ ςυμφωνίασ για τθ δθμιουργία ςχολείου και με τισ τοπικζσ αρχζσ.

Σελίδα 109

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

5. Δευτεροβάθμια εκπαίδευςη ςτη Φιλανδία

Μετά τθν ολοκλιρωςθ τθσ υποχρεωτικισ εκπαίδευςθσ, οι νζοι ζχουν τθ δυνατότθτα είτε να ςυνεχίςουν τισ ςπουδζσ τουσ είτε να ειςζλκουν ςτον εργαςιακό ςτίβο. Αν και το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ (με τθν κρατικι ςυνδρομι) δεν ενκαρρφνει τθν είςοδο ςε επάγγελμα από τθν θλικία των 16, εντοφτοισ αφινει ανοιχτό το ενδεχόμενο, αν και φροντίηει παράλλθλα να παρζχει δωρεάν τθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ. Θ φοίτθςθ ςτθ δευτεροβάκμια εκπαίδευςθ διαρκεί τρία χρόνια, με μζγιςτθ επιτρεπτι διάρκεια φοίτθςθσ τα τζςςερα (αν κάποιοσ μακθτισ μείνει ςτάςιμοσ ςε κάποια τάξθ) εκτόσ και αν ςυντρζχουν ειδικοί λόγοι. Σκοπόσ τθσ είναι θ κοινωνικοποίθςθ των μακθτϊν, παράλλθλα με τθν παροχι των απαραίτθτων γνϊςεων κεωρθτικϊν ι επαγγελματικϊν – τεχνικϊν. Τα ςχολεία τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ χωρίηονται ςε δφο κατθγορίεσ: α) ςχολεία γενικισ εκπαίδευςθσ (Lukio ςτα φιλανδικά, Gymnasium ςτα ςουθδικά) και β) τα επαγγελματικά – τεχνικά ςχολεία (Ammatillinen Koulutus ςτα φιλανδικά, Yrkesutbildning ςτα ςουθδικά). Τα ςχολεία γενικήσ εκπαίδευςησ παρζχουν τισ γενικζσ γνϊςεισ, ςτο βάκοσ ανάλυςθσ εκείνο που απαιτείται για να είναι εφικτι θ ςυνζχιςθ των ςπουδϊν ςε ανϊτερο επίπεδο εκ μζρουσ των μακθτϊν. Θ επιλογι ςτα ςχολεία τθσ κατθγορίασ αυτισ γίνεται απλά με τθ μελζτθ τθσ βακμολογίασ ι με τθν εξζταςθ ςε κάποια πεδία ςπουδϊν, εκ μζρουσ του ςχολείου. Μακθτζσ που δεν επιλζχτθκαν ςε κάποιο ςχολείο μπορεί να επιλεγοφν ςε κάποιο άλλο. Ρρόκειται για μία γενικϊσ δυναμικι διαδικαςία που εν τζλει οδθγεί τόςο τουσ υποψθφίουσ ςτο ςυνδυαςμό επικυμθτϊν και παράλλθλα εφικτϊν λφςεων, αλλά και τα ςχολεία ςτθν επιλογι των μακθτϊν εκείνων που κεωροφν πωσ κα μπορζςουν να ανταποκρικοφν ςτισ ακαδθμαϊκζσ απαιτιςεισ.

Σελίδα 110

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ Τα ςχολεία τθσ κατθγορίασ αυτισ περιλαμβάνουν υποχρεωτικά, ειδικευμζνα και εφαρμοςμζνα μακιματα. Τα υποχρεωτικά μακιματα αφοροφν γνϊςεισ γενικισ παιδείασ πάνω ςε πλθκϊρα αντικειμζνων όπωσ: μθτρικι και ξζνεσ γλϊςςεσ, μακθματικά και φυςικζσ επιςτιμεσ, ανκρωπιςτικζσ και κοινωνικζσ επιςτιμεσ, κρθςκευτικά, ακλθτιςμόσ και επιςτιμεσ τθσ υγείασ, καλλιτεχνικά και πρακτικά μακιματα. Τα ειδικευμζνα μακιματα ςυμπλθρϊνουν και εξειδικεφουν τισ γνϊςεισ των μακθτϊν πάνω ςε ςυγκεκριμζνα υποχρεωτικά μακιματα. Ουςιαςτικά παρζχουν επιπρόςκετεσ γνϊςεισ ςε μακιματα που οι μακθτζσ κεωροφν χριςιμα για τθν ειςαγωγι τουσ ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Τα μακιματα εφαρμογϊν δίνουν μία πιο πρακτικι εκδοχι των κεωρθτικϊν γνϊςεων που παρζχονται. Το ενδιαφζρον ςθμείο είναι πωσ οι μακθτζσ μποροφν να παρακολουκοφν ειδικευμζνα μακιματα που προςφζρονται και ςε άλλα ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ. Ρζραν αυτϊν υπάρχουν και ςχολεία τα οποία δίνουν ζμφαςθ ςε μακιματα τα οποία κεωροφνται ειδικευμζνα για τθν πλειοψθφία των ςχολείων του φιλανδικοφ εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ. Τζτοια ςχολεία αςχολοφνται με τθ μουςικι, τισ οπτικζσ τζχνεσ, το δράμα, τισ γλϊςςεσ, τισ επιςτιμεσ τθσ φφςθσ, τισ περιβαλλοντικζσ επιςτιμεσ, τον ακλθτιςμό, τισ νζεσ τεχνολογίεσ και άλλα. Στο τζλοσ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ οι μακθτζσ δίνουν τισ τελικζσ εξετάςεισ (matriculation examination). Το τεςτ απαρτίηεται από τζςςερισ ενότθτεσ: εξζταςθ ςτθ μθτρικι γλϊςςα και επιλογι τριϊν από τισ ακόλουκεσ τζςςερισ ενότθτεσ (δεφτερθ εκνικι γλϊςςα, ξζνθ γλϊςςα, μακθματικά, ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ). Οι μακθτζσ δεν λαμβάνουν τελικό βακμό αποφοίτθςθσ, αλλά αντίκετα λαμβάνουν βακμό για κάκε αντικείμενο ι μάκθμα ςπουδϊν που ολοκλθρϊνουν κατά τθν τριετι φοίτθςθ. Οι βακμοί ςτα διάφορα μακιματα, που ολοκλθρϊνουν, βοθκοφν ςτθν ειςαγωγι ςτθν τριτοβάκμια εκπαίδευςθ. Από τα γενικά ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, το 4% καταλιγει ςε επαγγελματικά ιδρφματα ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ, 19% ςε πολυτεχνικά ιδρφματα, 19% ςε πανεπιςτιμια, ενϊ ζνα 58% επιλζγει να μθν ςυνεχίςει τισ ςπουδζσ του. Θ επαγγελματική εκπαίδευςη περιλαμβάνει, πζραν τθσ κεωρθτικισ εκπαίδευςθσ, τθν απόκτθςθ εργαςιακισ εμπειρίασ τουλάχιςτον ενόσ εξαμινου ι εναλλακτικι εξζταςθ πάνω ςε πρακτικά εργαςιακά ηθτιματα. Σκοπόσ τθσ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ είναι θ παροχι γνϊςεων και δεξιοτιτων προκειμζνου να καταςτοφν οι μακθτζσ ικανοί να ανταπεξζλκουν ςτθν αγορά εργαςίασ (είτε ωσ μιςκωτοί είτε ωσ ελεφκεροι επαγγελματίεσ) ι να ςυνεχίςουν τισ ςπουδζσ τουσ ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ. Τα ςχολεία δεν προςφζρουν ακριβϊσ τα ίδια αντικείμενα, αλλά υπάρχει εξειδίκευςθ ςυχνά με βάςθ τισ επιχειρθματικζσ δραςτθριότθτεσ και ανάγκεσ τθσ κάκε περιοχισ. Σε πολλζσ περιπτϊςεισ υπάρχουν ςυνεργαςίεσ ςε επίπεδο πρακτικισ άςκθςθσ και όχι μόνο μεταξφ των ςχολείων και τοπικϊν αρχϊν,

Σελίδα 111

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ δθμοτικϊν εκπαιδευτικϊν κζντρων, ιδρυμάτων ι κρατικϊν εταιρειϊν για τθ ςτοχευμζνθ εκπαίδευςθ των μακθτϊν. Τα κριτιρια για τθν επιλογι από ζναν τζτοιο ςχολείο είναι οι επιδόςεισ ςτθν πρωτοβάκμια εκπαίδευςθ, θ τυχόν προθγοφμενθ εργαςιακι εμπειρία και θ εξζταςθ που κζτει το ςχολείο πάνω ςε ςυγκεκριμζνα πεδία. Τα πεδία φοίτθςθσ ςτα επαγγελματικά ςχολεία είναι: εκπαίδευςθ, κουλτοφρα, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, διοίκθςθ και επιχειρθματικότθτα, φυςικζσ επιςτιμεσ, τεχνολογίεσ, επικοινωνίεσ και μεταφορζσ, φυςικοί πόροι και περιβάλλον, επαγγζλματα υγείασ και ακλθτιςμοφ, τουριςτικά επαγγζλματα και επαγγζλματα παροχισ υπθρεςιϊν. Το πρόγραμμα ςπουδϊν ςε πολλά από τα επαγγελματικά ςχολεία κακορίηεται κατόπιν ςυμφωνίασ του Εκνικοφ Συμβουλίου για τθν Ραιδεία με φορείσ των εργοδοτϊν, των επαγγελματικϊν ςωματείων και των εκπροςϊπων των μακθτϊν. Θ βακμολόγθςθ ςτα πρακτικά αντικείμενα γίνεται ςτθ κλίμακα του τρία, όπου με 1 βακμολογείται θ απλά ικανοποιθτικι απόδοςθ, με 2 θ καλι απόδοςθ και με 3 θ εξαιρετικι απόδοςθ. Τα μακιματα ελεφκερθσ επιλογισ δε βακμολογοφνται, απλά δίνεται προβιβάςιμοσ ι μθ προβιβάςιμοσ βακμόσ. Με τθν ολοκλιρωςθ τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, οι μακθτζσ δίνουν εξετάςεισ (Ylioppilastutkinto) για τθν ειςαγωγι τουσ ςτθ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ.

6. Τριτοβάθμια εκπαίδευςη ςτη Φιλανδία

Θ τριτοβάκμια εκπαίδευςθ ςτθ Φιλανδία περιλαμβάνει δφο τομείσ: τα πανεπιςτιμια και τα πολυτεχνεία, τα οποία είναι γνωςτά και ωσ πανεπιςτιμια εφαρμοςμζνων επιςτθμϊν. Θ είςοδοσ ςτισ πολυτεχνικζσ ςχολζσ μπορεί να πραγματοποιθκεί και από τισ δφο κατθγορίεσ ςχολείων τθσ δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ, ενϊ θ είςοδοσ ςτα πανεπιςτιμια γίνεται με τθν επιτυχι εξζταςθ ςε

Σελίδα 112

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ ειδικζσ εξετάςεισ, ςε διεκνείσ εξετάςεισ, ςε ειςαγωγικζσ εξετάςεισ ι με ςυνζντευξθ. Σε πολλζσ περιπτϊςεισ ο τρόποσ ειςαγωγισ είναι ςφνκετοσ ι παρζχονται εναλλακτικζσ ευκαιρίεσ ςτουσ υποψθφίουσ. Θ ανϊτερθ εκπαίδευςθ δε διακζτει ιδιωτικά ιδρφματα επί τθσ παροφςθσ, αλλά αναμζνεται ςτα επόμενα χρόνια να αποδεςμευτοφν από το κράτοσ, επιλζγοντασ να γίνουν είτε οργανιςμοί που υπόκεινται ςτο δθμόςιο δίκαιο είτε ιδρφματα υπαγόμενα ςτουσ νόμουσ των ιδιωτικϊν ιδρυμάτων. Τα πανεπιςτήμια επικεντρϊνονται ςτθν ανεξάρτθτθ ακαδθμαϊκι και επιςτθμονικι ζρευνα. Ο πανεπιςτθμιακόσ τομζασ ςτθ Φιλανδία αποτελείται από πανεπιςτιμια με τθν κλαςςικι ζννοιά τουσ, τεχνολογικά πανεπιςτιμια, οικονομικζσ ςχολζσ και Ακαδθμίεσ τεχνϊν. Στα πανεπιςτιμια αυτά παρζχεται εκπαίδευςθ προπτυχιακοφ, μεταπτυχιακοφ και διδακτορικοφ επίπεδου. Οι ςτόχοι τθσ εκπαίδευςθσ και τα κριτιρια αποδοτικότθτασ κακορίηονται κατόπιν διαλόγου και ςυμφωνίασ των πανεπιςτθμίων με το Υπουργείο Ραιδείασ. Στθ βάςθ του διαλόγου αυτοφ, τα πανεπιςτιμια αποφαςίηουν για τον αρικμό των φοιτθτϊν που κα ειςαγάγουν και κάνουν τθν τελικι επιλογι υποψθφίων. Επιπροςκζτωσ, τα πανεπιςτιμια κακορίηουν τα προγράμματα ςπουδϊν τουσ και το πλαίςιο λειτουργίασ τουσ, με βάςθ τισ εκνικζσ και νομοκετικζσ ριτρεσ. Στθ Φιλανδία ιδιαίτερα διαδεδομζνοσ είναι ο κεςμόσ του ανοιχτοφ πανεπιςτθμίου, ςτα οποία δεν υπάρχουν κριτιρια ειςαγωγισ κακϊσ δεν μποροφν να απονείμουν πτυχίο αλλά μόνο εκπαίδευςθ ςτουσ φοιτθτζσ τουσ. Ραρζχουν όμωσ το δικαίωμα φοίτθςθσ και λιψθσ πτυχίου από κανονικό πανεπιςτιμιο ςε όποιον καταφζρει να ολοκλθρϊςει το ζνα τρίτο των μακθμάτων που απαιτείται για τθ λιψθ πτυχίου. Το ςφςτθμα του ανοιχτοφ πανεπιςτθμίου δίνει μία δεφτερθ ευκαιρία ςε πολλοφσ, αλλά παράλλθλα παρζχει ςυμπλθρωματικι εκπαίδευςθ χωρίσ προαπαιτοφμενα ςε όποιον επικυμεί να παρακολουκιςει μία ςειρά μακθμάτων ςε κάποιο πεδίο. Βάςει τθσ φιλανδικισ νομοκεςίασ τα πανεπιςτιμια υποχρεοφνται να λειτουργιςουν και ςυνεργαςτοφν με τθν κοινωνία μζςω των ερευνθτικϊν δραςτθριοτιτων τουσ. Συγκεκριμζνα, ενκαρρφνονται να ςυνδράμουν ςτθν ανάπτυξθ τοπικϊν καινοτομικϊν ςυςτθμάτων και ςτθν ςυμμετοχι ςε επιχειρθματικά και ανταγωνιςτικά εκπαιδευτικά κζντρα. Στθ Φιλανδία λειτουργοφν 16 πανεπιςτθμιακά ιδρφματα, εκ των οποίων τα 7 είναι ιδρφματα με εξειδικευμζνα αντικείμενα και τα 9 με γενικά αντικείμενα, με ςυνολικά 170.000 φοιτθτζσ. Τα 7 εξειδικευμζνα ιδρφματα περιλαμβάνουν ζνα πανεπιςτιμιο ςτα οικονομικά, ζνα ςτθ διοίκθςθ επιχειριςεων, δφο πάνω ςτθν αρχιτεκτονικι και τθ μθχανολογία και τρία είναι ακαδθμίεσ καλϊν τεχνϊν. Θ φοίτθςθ ςτο προπτυχιακό επίπεδο διαρκεί περίπου τρία χρόνια (υπάρχουν και προγράμματα με

Σελίδα 113

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ δφο χρόνια φοίτθςθσ), ςτο μεταπτυχιακό επίπεδο δφο χρόνια και ςε διδακτορικό επίπεδο τζςςερα χρόνια. Οι φιλανδικζσ εκνικζσ εξετάςεισ (matriculation examination) αποτελοφν το κριτιριο ειςόδου ςτθν ανϊτερθ εκπαίδευςθ, αλλά με δυνατότθτα ειςόδου μζςω του διεκνοφσ και του ευρωπαϊκοφ Baccalaureate και των εξετάςεων Reifeprufung. Επιπροςκζτωσ, δίνεται θ δυνατότθτα ειςόδου ςτο πανεπιςτιμιο, ςε κατόχουσ πτυχίου πολυτεχνικισ ςχολισ και πτυχίου από ςχολι επαγγελματικισ μεταλυκειακισ εκπαίδευςθσ. Για τουσ μθ κατόχουσ κάποιου από τα ανωτζρω πτυχία, ορίηονται γραπτζσ εξετάςεισ πάνω ςτο αντικείμενο ςπουδϊν του τμιματοσ που κζλουν να ειςαχκοφν, ενϊ ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ θ ειςαγωγι γίνεται με τθν πραγματοποίθςθ ςυνεντεφξεων. Για κάποιεσ ςχολζσ επιπρόςκετο κριτιριο μπορεί να αποτελζςει θ φπαρξθ επαγγελματικισ εμπειρίασ και θ πραγματοποίθςθ πρακτικισ άςκθςθσ. Θ πανεπιςτθμιακι εκπαίδευςθ χωρίηεται ςε 20 πεδία μελζτθσ: κεολογία, ανκρωπιςτικζσ επιςτιμεσ, νομικι, κοινωνικζσ επιςτιμεσ, οικονομικά, ψυχολογία, παιδαγωγικά, φυςικζσ επιςτιμεσ, γεωπονία και δαςολογία, επιςτιμεσ ακλθτιςμοφ, μθχανικι και αρχιτεκτονικι, ιατρικι, επιςτιμεσ υγείασ, κτθνιατρικι, φαρμακευτικι, μουςικι, τζχνεσ και ςχζδιο, κζατρο και χορόσ, καλζσ τζχνεσ. Στα γενικά πανεπιςτιμια οι φοιτθτζσ καλοφνται ςυνικωσ να επιλζξουν ζνα κφριο κζμα μελζτθσ (Major), αλλά ταυτόχρονα φοιτοφν και ςε ζνα ι περιςςότερα δευτερεφοντα αντικείμενα (Minors). Το ςφςτθμα με τισ πολλαπλζσ κατευκφνςεισ είναι αποτζλεςμα διαβοφλευςθσ και ςυνεργαςίασ μεταξφ των πανεπιςτθμίων τθσ χϊρασ. Οι φοιτθτζσ καλοφνται να κακορίςουν τα μακιματα που επικυμοφν να παρακολουκιςουν και τθ ςειρά που κα τα πάρουν, με βάςθ τουσ κανόνεσ λειτουργίασ του πανεπιςτθμίου και λαμβάνοντασ υπόψθ το ςφςτθμα προαπαιτουμζνων μακθμάτων που χρειάηεται για τθν ολοκλιρωςθ κάκε κατεφκυνςθσ είτε ωσ κυρίασ, είτε ωσ δευτερεφουςασ. Τα πανεπιςτιμια δθμιουργοφν διεπαφζσ μεταξφ τουσ, μζςω κατάλλθλων ςυμφωνιϊν, παρζχοντασ ςυμπλθρωματικά μακιματα το ζνα ςτο άλλο και δθμιουργϊντασ ζνα ενιαίο πλαίςιο ανϊτερθσ εκπαίδευςθσ. Οι φοιτθτζσ λαμβάνουν πτυχίο αφοφ εξεταςτοφν επιτυχϊσ ςε μία ςειρά μακθμάτων, είτε γραπτϊσ είτε προφορικϊσ, είτε με τθ μορφι εργαςιϊν. Τα πολυτεχνεία είναι περιςςότερο προςανατολιςμζνα ςτθν εργαςιακι ηωι. Θ εκπαίδευςθ και θ άςκθςθ είναι ςχεδιαςμζνεσ να ανταποκρίνονται ςτισ εργαςιακζσ ανάγκεσ τθσ ελεφκερθσ αγοράσ. Επιπροςκζτωσ, διεξάγουν ζρευνα και ανάπτυξθ θ οποία ςτθρίηει τισ δομζσ τουσ και βοθκοφν ςτθν τοπικι ανάπτυξθ, ειδικά ςτο ηιτθμα τθσ δθμιουργίασ και ανάπτυξθσ μικροφ και μεςαίου μεγζκουσ επιχειριςεων.

Σελίδα 114

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Λειτουργοφν τουλάχιςτον 26 πολυτεχνικά ιδρφματα, τα οποία κακορίηουν μόνα τουσ τα αντικείμενα ςπουδϊν και το πρόγραμμα μακθμάτων τουσ, αλλά ςε ςυντονιςμό και με τθ ςφμφωνθ γνωμοδότθςθ του Υπουργείου Ραιδείασ τθσ χϊρασ. Θ φοίτθςθ ςτα ιδρφματα αυτά διαρκεί από τρειςιμιςι ζωσ τζςςερα χρόνια ςε προπτυχιακό επίπεδο (ςυμπεριλαμβανομζνθσ και τθσ εξάμθνθσ πρακτικισ άςκθςθσ) και ενάμιςθ ζωσ δφο χρόνια ςε μεταπτυχιακό επίπεδο. Για τθν ειςαγωγι ςτισ πολυτεχνικζσ ςχολζσ απαιτείται απολυτιριο γενικισ (matriculation examination) ι επαγγελματικισ – τεχνικισ εκπαίδευςθσ ι αντίςτοιχο διεκνζσ πτυχίο. Κάκε ςχολι κζτει τα κριτιρια ειςόδου που κεωρεί απαραίτθτα, ενϊ ςυνυπολογίηεται και θ επαγγελματικι εμπειρία των υποψθφίων. Σε κάποιεσ περιπτϊςεισ πραγματοποιοφνται και ειςαγωγικζσ εξετάςεισ για τθν είςοδο ςε ςυγκεκριμζνα τμιματα. Τα πολυτεχνεία ζχουν εφαρμόςει και προωκοφν το ςφςτθμα τθσ εξ αποςτάςεωσ εκπαίδευςθσ, με μακιματα να παραδίδονται μζςω διαδικτφου και να δίνονται βακμολογικά κίνθτρα ςτουσ φοιτθτζσ που επιλζγουν τθν διαδικτυακι εκπαίδευςθ. Τα αντικείμενα ςτα οποία δίνουν ζμφαςθ και διδάςκουν τα πολυτεχνικά ιδρφματα είναι: θ εκπαίδευςθ, θ κουλτοφρα, οι κοινωνικζσ επιςτιμεσ, θ οικονομία και διοίκθςθ, οι φυςικζσ επιςτιμεσ θ τεχνολογία, οι τθλεπικοινωνίεσ, οι μεταφορζσ, οι φυςικοί πόροι και το περιβάλλον, οι κοινωνικζσ υπθρεςίεσ, θ υγεία και ο ακλθτιςμόσ, ο τουριςμόσ και ο κλάδοσ των υπθρεςιϊν. Για τθν επιτυχι ολοκλιρωςθ ενόσ κφκλου μακθμάτων οι φοιτθτζσ καλοφνται να εξεταςτοφν επιτυχϊσ ςτα μακιματα κορμοφ (90 μονάδεσ ECTS), ςτα εξειδικευμζνα επαγγελματικά μακιματα (75 μονάδεσ ECTS), ςτθν πρακτικι εφαρμογι των γνϊςεων ςε χϊρο εργαςίασ (30 μονάδεσ ECTS τουλάχιςτον) και ςε ζνα τελικό project, κομμάτι του οποίου είναι και ζνα τεςτ επαγγελματικισ ωριμότθτασ (15 μονάδεσ ECTS). Θ αποτυχία ςε κάποιο μάκθμα ςυνεπάγεται επανεξζταςθ του, ενϊ ςε κάποια ιδρφματα μπορείσ να εξεταςτείσ το μζγιςτο 2 φορζσ ςε κάκε μάκθμα. Οι φοιτθτζσ μποροφν να επεκτείνουν τθ διάρκεια των ςπουδϊν τουσ κατά 1 ζτοσ το μζγιςτο, κακϊσ εν ςυνεχεία κα πρζπει να κακορίςουν ςυγκεκριμζνο χρονοδιάγραμμα ςπουδϊν με τθ βοικεια Συμβοφλου-Κακθγθτι, το οποίο και οφείλουν να τθροφν πιςτά. Εάν αποτφχουν να ολοκλθρϊςουν το ςχζδιο ςπουδϊν, καλοφνται να ξεκινιςουν εξ αρχισ τισ ςπουδζσ τουσ.

Σελίδα 115

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

7. Δια βίου εκπαίδευςη ςτη Φιλανδία Θ δια βίου εκπαίδευςθ ενθλίκων δίνει τθν ευκαιρία για μία δεφτερθ ευκαιρία ι ςυμπλθρωματικι εκπαίδευςθ. Θ φοίτθςθ πραγματοποιείται είτε ςτα ιδθ υπάρχοντα ιδρφματα, είτε ςε ειδικά ιδρφματα για τθν εκπαίδευςθ ενθλίκων. Θ απόκτθςθ των επαγγελματικϊν πτυχίων μπορεί να γίνει και με τθν επιτυχία ςε γραπτζσ εξετάςεισ, ανεξαρτιτωσ του τρόπου που αποκτικθκε θ εργαςιακι εμπειρία. Με εξαίρεςθ τθν εκπαίδευςθ ενθλίκων που αφορά τεχνικά ι επαγγελματικά αντικείμενα, όλα τα υπόλοιπα πεδία δια βίου μάκθςθσ είναι χωρίσ χρζωςθ. Υπολογίηεται πωσ ςε ετιςιο επίπεδο 1,7 εκατομμφρια ενιλικοι λαμβάνουν μζροσ ςτθ δια βίου μάκθςθ, δθλαδι περίπου 1 ςτουσ 2 από το ενεργό εργαςιακό δυναμικό τθσ χϊρασ. Θ φιλανδικι κυβζρνθςθ ζχει κζςει ωσ ςτόχο να ανεβάςει το ποςοςτό αυτό ςτο 60%. Οι ενιλικοι μποροφν αν ενταχκοφν ςε διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευςθσ όπωσ: Στα γενικά ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ Σε παραδοςιακά ςχολεία δευτεροβάκμιασ εκπαίδευςθσ Σε κζντρα εκπαίδευςθσ ενθλίκων, Σε ινςτιτοφτα εκπαίδευςθσ ςε ηθτιματα τζχνθσ και μουςικισ, Σε καλοκαιρινά πανεπιςτιμια Σε ινςτιτοφτα παροχισ επαγγελματικισ εκπαίδευςθσ Σε κζντρα διά βίου εκπαίδευςθσ πανεπιςτθμίων Σε πολυτεχνικά ιδρφματα Σε εμπορικοφσ οργανιςμοφσ διαπιςτευμζνουσ για παροχι εκπαίδευςθσ

Σελίδα 116

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ

Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ 1. Ειδικι ζκκεςθ: Θ δομι τθσ τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςτθν Ευρϊπθ 2006/2007, Eurydice 2007 2. Key data on Education in Europe 2009, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009 3. Διακυβζρνθςθ τθσ τριτοβάκμιασ εκπαίδευςθσ ςτθν Ευρϊπθ, Eurydice 2008 4. The structure of the European education systems 2010/2011: schematic diagrams, European Commission 2011 5. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: Finland, Eurydice, November 2010.

6. Organization of education system in Finland, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 7. Structures of education and training systems in Europe: Finland, Eurydice, 2009/2010 8. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: France, Eurydice, November 2010.

9. Organization of education system in France, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 10. Structures of education and training systems in Europe: France, Eurydice, 2009/2010 11. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: Germany, Eurydice, November 2010.

12. Organization of education system in Germany, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 13. Structures of education and training systems in Europe: Germany, Eurydice, 2009/2010 14. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: Italy, Eurydice, November 2010.

15. Organization of education system in Italy, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 16. Structures of education and training systems in Europe: Italy, Eurydice, 2009/2010 17. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: Spain, Eurydice, November 2010.

18. Organization of education system in Spain, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 19. Structures of education and training systems in Europe: Spain, Eurydice, 2009/2010 20. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: Sweden, Eurydice, November 2010. Σελίδα 117

Αποτύπωςη Εκπαιδευτικών Συςτημάτων ςε Χώρεσ τησ Ευρωπαΰκήσ Ένωςησ 21. Organization of education system in Sweden, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 22. Structures of education and training systems in Europe: Sweden, Eurydice, 2009/2010 23. National systems overviews on education systems in Europe and ongoing reforms: United Kingdom, Eurydice, November 2010.

24. Organization of education system in United Kingdom, Education, Audiovisual and Culture Executive Agency, 2009/2010 25. Structures of education and training systems in Europe: United Kingdom, Eurydice, 2009/2010

Σελίδα 118