Pks zych dyplom prezentacja 230618

Projekt narzędzi wspomagających terapię zajęciową seniorów

autor: Julianna Zych promotor: dr hab. Justyna Kucharczyk recenzent: dr hab. Anna Kmita współpraca: Stowarzyszenie Civitas z Dąbrowy Górniczej

Pracownia Komunikacji Społecznej prowadzący: dr hab. Wiesław Gdowicz, prof. ASP, dr hab. Justyna Kucharczyk ASP Katowice | Praca magisterska 2018

Problem

potrzeba aktywizacji i budowania relacji społecznych wśród seniorów

Odpowiedź

wspólna praca w ogrodzie społecznym

Poszukiwanie

wizyty w Szpitalu Geriatrycznym: obserwacja i wywiady z seniorami oraz specjalistami, wizyty w Parku Śląskim: obserwacja seniorów podczas zajęć, obserwacja osób starszych z własnego otoczenia.

źródło: własne oraz dr hab. Andrzej Sobaś, prof. ASP

Definiowanie obszarów problemowych

wizyty w Szpitalu Geriatrycznym

obserwacja babci podczas pracy w ogrodzie

potrzeba przebywania w grupie, nawiązywania nowych relacji

ogród jako motywacja do aktywności fizycznej, okazja do wspomnień

Stowarzyszenie Civitas zaangażowane w pracę w ogrodzie społecznym

Definiowanie obszarów problemowych

wizyty w Szpitalu Geriatrycznym

obserwacja babci podczas pracy w ogrodzie

potrzeba przebywania w grupie, nawiązywania nowych relacji

ogród jako motywacja do aktywności fizycznej, okazja do wspomnień

Stowarzyszenie Civitas zaangażowane w pracę w ogrodzie społecznym

współpraca

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Istniejące rozwiązania Analiza

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Opieka nad roślinami Doświadczenia seniorów w ogrodzie

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Istniejące rozwiązania Analiza

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Opieka nad roślinami Doświadczenia seniorów w ogrodzie

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Fizyczność: —— wykonywanie aktywności ruchowej, —— dotlenienie organizmu, —— pobudzanie zmysłów przez naturę: dotyk ziemi, zapach kwiatów.

źródło: www.pexels.com

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Psychika: —— relaks i rozluźnienie organizmu przez przebywanie w otoczeniu przyrody, —— okazja do wspomnień, —— możliwość obserwacji cyklu życia roślin, dostrzeganie efektów pracy.

źródło: www.pexels.com

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Społeczność: —— możliwość współdziałania i integracji, —— możliwość nawiązywania nowych relacji, —— okazja do wymiany wiedzy i doświadczeń.

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Istniejące rozwiązania Analiza

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Opieka nad roślinami Doświadczenia seniorów w ogrodzie

źródło: www.facebook.com/ogrodfort/, www.facebook.com/Ogr%C3%B3d-na-Paca-375619392638330/, www.facebook.com/motykaislonce/

Istniejące rozwiązania założyciel:

funkcja:

miejsce:

grupa inicjatorów

wytwarzanie jedzenia

osiedlowe podwórko

odgórna inicjatywa

rekreacja

podwórko przy instytucji publicznej

edukacja

nieużytek

promocja

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Istniejące rozwiązania Analiza

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Opieka nad roślinami Doświadczenia seniorów w ogrodzie

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej

skrzynie do uprawy

rabaty Ogród powstał jako część programu rewitalizacji Śródmieścia Dąbrowy Górniczej na terenie dawnej fabryki maszyn DEFUM (obecnie Fabryki Pełnej Życia).

ścieżka beczka z wodą

Został zaprojektowany podczas warsztatów z mieszkańcami miasta we współpracy między innymi z organizacją Napraw Sobie Miasto. rabaty

pergole z siedziskami

źródło: Plan otrzymany od Stowarzyszenia Civitas w styczniu 2018 r.; powstał we współpracy z Fundacją Napraw Sobie Miasto

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Wnioski: —— brak bieżącej wody, —— beczka z wodą do podlewania roślin znacznie od skrzyń, —— brak odpowiednio zadaszonego miejsca, —— brak wystarczającej ilości miejsc do piknikowania dla grupy osób, —— brak oznakowania informującego o tym co można robić w ogrodzie i czym jest to miejsce, —— brak łatwego dostępu do miejsca przechowywania sprzętu.

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Istniejące rozwiązania Analiza

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Opieka nad roślinami Doświadczenia seniorów w ogrodzie

Opieka nad roślinami – podlewanie W ogrodzie ustalono dyżury podlewania: 1 raz w tygodniu przez firmę ogrodniczą.

Potrzeby podlewania roślin: —— rośliny w skrzyniach: 3-4 razy w tygodniu —— rośliny posadzone na rabatach: 1 raz w tygodniu —— rośliny posadzone na rabatach oraz trawy i krzewy: 1 raz w tygodniu lub rzadziej

Opieka nad roślinami – podlewanie Wnioski: —— podlewanie raz w tygodniu nie sprawdza się w przypadku roślin uprawianych w skrzyniach, szczególnie podczas suszy, —— w ogrodzie nie ma komunikatu kiedy rośliny zostały ostatni raz podlane.

Opieka nad roślinami – komunikacja i organizacja Wnioski: —— chętni do pracy ogrodnicy nie wiedzą o sobie nawzajem – nie wiedzą co zostało zrobione, a co jest do zrobienia,

firma ogrodnicza

miasto

—— model ogrodu nie jest jasno zdefiniowany, —— w ogrodzie brakuje opiekuna – ogrodnika, organizującego bieżące działania w ogrodzie. prowadzący

Organizacja X

Organizacja Y

Terapeutyczne działanie pracy w ogrodzie Istniejące rozwiązania Analiza

Przestrzeń ogrodu w Dąbrowie Górniczej Opieka nad roślinami Doświadczenia seniorów w ogrodzie

źródło: zdjęcie Pani Alicji Kowalskiej podczas warsztatów z członkami Stowarzyszenia Civitas

Doświadczenia seniorów w ogrodzie „To co do nas należało, to myśmy robiły.

A rzeczywiście nie ma strony na facebooku, nie ma strony internetowej.

Gdyby nie Stowarzyszenie, ja jako mieszkanka Dąbrowy bym nie wiedziała.”

Doświadczenia seniorów w ogrodzie „Ogród społeczny społecznym, ale jednak etatowo ktoś musiałby być, który by to nadzorował. Zrobić harmonogram i wtenczas zorganizować te Stowarzyszenia, czy dzieci czy przedszkolaków, że w takim dniu jedna szkoła podlewa – takie dyżury.”

Doświadczenia seniorów w ogrodzie „Samemu to niekoniecznie. To jest nie po drodze gdziekolwiek. Dziewczyny tam przychodziły przy okazji, ale one to są z centrum, ale już gdybym się umówiła z dziewczynami, że przyjdziemy w dwie, czy w trzy to nie ma sprawy!”

Doświadczenia seniorów w ogrodzie Wnioski z wywiadów: —— Seniorzy przychodzili do ogrodu w większości jedynie podczas warsztatów, —— Seniorzy wiedzieli co mogą robić w ogrodzie dzięki prowadzącej warsztaty, —— dla badanych motywacją do przychodzenia do ogrodu była praca w grupie podczas warsztatów, —— brak poczucia tożsamości z miejscem.

„Jeśli chodzi o wspomnienia ogrodowe to życie wszystkich sąsiadów w domach wielorodzinnych toczyło się w ogródku.

Spajało nas to, byliśmy jedną wielką rodziną.”

Persony Formułowanie wyzwań Podsumowanie

Obszary i zakres działań Cel projektu Założenia projektowe

Persony

Pani Gabrysia, 63 lata „Generalnie lubię podziwiać bardziej niż pracować. Lubię tak przyjść, pobyć w grupie i jak jest ładnie, tak z przyrodą kontakt.”

Pani Anna, 69 lat „Ja bardzo lubiłam pracę w ogródku, nawet rękawiczek nie wkładałam żeby czuć ziemię, ale teraz trochę gorzej ze zdrowiem.”

Pan Marian, 65 lat „Ja u siebie na działce roboty to mam potąd.”

źródło: www.pexels.com

Formułowanie wyzwań mniej chętnie przychodzimy do ogrodu i nie wykorzystujemy jego potencjału

mniej chętnie przychodzimy do ogrodu i nie wykorzystujemy jego potencjału

podlewanie odbywa się rzadziej niż konieczne, rośliny usychają

samodzielne podlewanie roślin staje się niewygodne

nie możemy przebywać w ogrodzie dłużej i pracować swobodnie

brak poczucia wspólnoty i miejsca do odpoczynku po warsztatach

brak zadaszenia i schronienia przed słońcem w przestrzeni ogrodu

brak odpowiedniej ilości miejsc do piknikowania w ogrodzie

pojemniki do nawadniania są znacznie oddalone od donic

brak infrastruktury dostosowanej do potrzeb seniorów

brak bieżącej wody

dyżury raz w tygodniu nie zawsze są wystarczające

czynności mogą się powtarzać i kolidować ze sobą

brak wymiany informacji na temat tego co jest do zrobienia

nie wiemy co już zostało zrobione, a co można zrobić, zorganizować

brak oznakowania ogrodu z informacją co możemy robić

brak regularności: zagrożenie zaniedbaniem ogrodu

brak jest bieżącej weryfikacji tego co się aktualnie dzieje

informacje o wydarzeniach nie są zebrane w jednym miejscu

brak ciągłości w prowadzeniu działań, warsztatów itp.

brak szczegółowego planu prac

brak grupy zarządzającej lub koordynatora prac w ogrodzie

brak poczucia wspólnoty i odpowiedzialności za miejsce

użytkownicy nie wiedzą o sobie nawzajem

działania rozproszone pomiędzy różnymi organizacjami

Obszary i zakres działań

miasto przestrzeń

organizacja prac i komunikacja

rekomendacje

stowarzyszenie, ogrodnicy

identyfikacja i oznakowanie

projekt

animacja i warsztaty

projekt i wdrożenie

Jak zachęcić mieszkańców i członków Stowarzyszenia do częstszych wizyt w ogrodzie?

Cel projektu Cel główny: —— zachęcenie do korzystania z ogrodu i zbudowanie poczucia tożsamości z miejscem Cele szczegółowe: —— wspomaganie działań prowadzących warsztaty w ogrodzie, —— poprawa komunikacji między użytkownikami ogrodu i polepszenie organizacji prac, —— promocja ogrodu wśród mieszkańców.

Założenia projektowe —— umożliwienie podejmowania decyzji poprzez stworzenie własnych tematycznych upraw w ogrodzie, —— dostosowanie tematyki prowadzonych działań do zainteresowań grupy, —— przyjazna i czytelna identyfikacja, z użyciem naturalnych materiałów oraz ograniczonej kolorystyki, —— jasna informacja o zasadach pracy w ogrodzie, —— przyjazne i dostępne narzędzia do organizacji prac.

Organizacja prac i komunikacja Identyfikacja wizualna ogrodu Projekt Oznakowanie ogrodu Warsztaty

Organizacja prac i komunikacja – opiekun Jak jest?

firma ogrodnicza

Jak może być?

miasto

prowadzący

Organizacja X

Organizacja Y

miasto

firma ogrodnicza

Organizacja X

opiekun ogrodu

Organizacja Y prowadzący

Organizacja prac i komunikacja – opiekun

sprawdzanie czy w ogrodzie jest dostęp do świeżej wody

kontakt z ogrodnikami i przydzielanie miejsc upraw

kontakt z firmą ogrodniczą i ustalanie dyżurów podlewania

raz w miesiącu organizowanie spotkań dla wszystkich ogrodników

uzupełnianie wydarzeń w kalendarzu ogrodowym (Google Calendar)

umieszczanie postów na Facebooku o aktualnym stanie prac czy pogody

uzupenianie kredowej tablicy informacyjnej

obecność w ogrodzie w wyznaczony dzień

Organizacja prac i komunikacja – Google Calendar Kurs Google Calendar

źródlo: www.calendar.google.com

Organizacja prac i komunikacja – organizer Zadania do zrobienia w ogrodzie

maj

marzec

lipiec Podsumowanie

Prace w ogrodzie

Prace w ogrodzie

prace ogólne

prace wymagające siły

sprawdzenie zabezpieczenia roślin przed zimnem

nadrobienie prac porządkowych w ogrodzie

planowanie roślin do rozsadów

prace ogólne

zakup nasion wybranych roślin

Organizer rok

siew nasion do rozsadów dodatkowe dokarmianie ptaków

własne

Co zrobiliśmy w ogrodzie lub dla ogrodu?

W tym miejscu można krótko podsumować pracę.

sadzenie roślin z rozsadów do donic zakup nasion i sadzonek wybranych roślin obsadzenie donic

Co zostało posadzone lub zasiane?

obsadzenie rabat podlewanie i nawadnianie roślin zwalczanie chwastów

opiekun

dodatkowe produkcja kompostu dokarmianie ptaków własne

*Uwaga! Szczegółowe informacje dotyczące prac w ogrodzie można znaleźć na przykład w kalendarzu biodynamicznym. Planowane zadania należy dostosować do aktualnych warunków pogodowych w danym regionie.

*Uwaga! Szczegółowe informacje dotyczące prac w ogrodzie można znaleźć na przykład w kalendarzu biodynamicznym. Planowane zadania należy dostosować do aktualnych warunków pogodowych w danym regionie.

Obserwacje Co zakwitło lub wydało owoce? Co możemy przyciąć, rozsadzić?

Organizacja prac i komunikacja – organizer Karty warsztatów – planowanie

wzór do kserowania

Ogrodowe wspomnienia Moja ulubiona roślina to:

karta dla każdego

wzór do kserowania

Zaplanujmy uprawę „Laboratorium sałaty”

karta dla grupy

wzór do kserowania

Zaplanujmy uprawę „Domowa apteczka”

Jakie odmiany sałaty znacie?

Jakie rośliny lecznicze znacie?

Z czym mi się kojarzy?

karta dla grupy

wzór do kserowania

Warsztaty: lista zadań

karta dla organizatora

data:

nazwa: Sadzenie roślin w ogrodzie Poniższa lista zawiera kilka wskazówek dla organizatora wydarzenia w ogrodzie. Każdorazowo powinna być dostosowana do własnego wydarzenia. wybór miejsca do nasadzeń w ogrodzie przygotowanie ziemi (zakup lub przekopanie) po konsultacji z ogrodnikiem: zakup sadzonek, nasion ustalenie kto przynosi swoje sadzonki i jakie

Które z nich można wybrać do uprawy w skrzyni?

Jak można je ułożyć?

Które z nich można wybrać do uprawy w skrzyni?

Jak można je ułożyć?

zadbanie o wymianę wody w beczce powiadomienie uczestników o wydarzeniu i informacja o tym co warto zabrać (sprzęt, narzędzia, odpowiedni strój itp.)

Najczęściej w ogrodzie uprawiało się kiedyś:

przygotowanie poczęstunku przygotowanie miejsc do odpoczynku przygotowanie narzędzi do pracy: konewki, rękawiczki itp.

Ogród to dla mnie:

100 cm

100 cm

zaproszenie ogrodnika wypożyczenie parasola

125 cm

125 cm

Organizacja prac i komunikacja – nowy model Model ogrodu, w którym uprawy są dedykowane różnym organizacjom.

Klub aktywnych

Integracja może odbywać się za pomocą wydarzeń: —— konkurs na najpiękniejszą uprawę w ogrodzie,

Szkoła 31

—— festiwal wymiany sadzonek, —— konkurs na ogrodnika roku.

opiekun

Civitas

Korzyści

wiemy jakie wydarzenia odbywają się w ogrodzie, możemy integrować się z pozostałymi ogrodnikami, możemy sprawniej planować zadania, uwzględniając cykl życia ogrodu i preferencje uczestników.

Identyfikacja wizualna ogrodu – logo

1. Wersja podstawowa

2. Wersja pionowa

3. Wersja negatywowa

Identyfikacja wizualna ogrodu – zestaw ikon

Identyfikacja wizualna ogrodu – zestaw postów

Identyfikacja wizualna ogrodu – zestaw postów

Korzyści

możliwość identyfikacji z miejscem, tworzenie charakteru ogrodu i nadanie mu innej jakości.

Oznakowanie ogrodu – zestaw elementów

instrukcje tablica powitalna

znacznik podlania

oznakowanie donic

tablica kredowa

elementy identyfikacji

Problem

Korzyści

informacja o tym, co można robić w ogrodzie, system oznakowania wspomaga budowanie tożsamości z miejscem – informacja o tym, kto opiekuje się uprawą.

WdroĹźenie

Warsztaty – prototypowanie

Niektóre z roślin lepiej rosną w towarzystwie innych – tabela pomoże nam dobrać je tak, aby były dla siebie najlepszymi sąsiadami.

bakłażany

cebula

cukinia

szpinak warzywny

seler zwyczajny

burak czerwony

rzodkiewka

cykoria liściasta

sałata kędzierzawa

pietruszka

marchew

boćwina

por

sałata głowiasta

kalarepa

kapusta

czosnek pospolity

koper włoski

roszponka jadalna

truskawki

groch zwyczajny

cykoria endywia

cykoria warzywna

wzór do kserowania

Ogrodowe wspomnienia Moja ulubiona roślina to:

fasola krzaczasta cykoria warzywna cykoria endywia

Zaznacz w kółeczkach, jakie rośliny chcesz mieć w swoim ogrodzie.

fasola krzaczasta

Tabela dobrych sąsiadów

bakłażany

Wykorzystane narzędzia

Z czym mi się kojarzy?

groch zwyczajny truskawki roszponka jadalna

Przy pomocy suwaka sprawdzaj kolejno obok czego może rosnąć wybrana roślina.

koper włoski czosnek pospolity kapusta kalarepa

– dobrzy sąsiedzi

sałata głowiasta

– źli sąsiedzi – nie mają na siebie wpływu

Zapisz układ roślin na prostym schemacie, który odpowiada miejscu przeznaczonemu pod uprawę, przykładowo:

por boćwina marchew pietruszka sałata kędzierzawa cykoria liściasta rzodkiewka

kapusta

por

kalarepa

burak czerwony seler zwyczajny szpinak warzywny cukinia

źródło: K. Greiner, A. Weber, P. Michaeli-Achmule; „Rok w ogrodzie – poradnik dla hobbistów”; grafika: opracowanie własne

Najczęściej w ogrodzie uprawiało się kiedyś:

cebula

Ogród to dla mnie:

karta dla każdego

Warsztaty – prototypowanie Wnioski: —— seniorzy widzą uprawy w ogrodzie jako pole do eksperymentu, —— dla wielu osób ważny był aspekt piękna: kolorów, kompozycji, obowiązującej mody, —— kilka osób zadeklarowało możliwość podzielenia się własnymi roślinami podczas warsztatów z nasadzeń.

Warsztaty – propozycje

Donica eksperyment

Nasza sałatka

Domowa apteczka

Kolorowy zakątek

Warsztaty – tworzenie „Fioletowego zakątka”

Problem

przetacznik kłosowy

Rozwój projektu

Donica eksperyment

Nasza sałatka

obserwacja, szukanie nowości

wspólne piknikowanie

Domowa apteczka

tworzenie mikstur

Kolorowy zakątek

obserwacja, oczekiwanie na kwitnienie

Podsumowanie Co dały nam prowadzone działania? możliwość skorzystania z zalet pracy w ogrodzie (działanie terapeutyczne), moliwość podejmowania decyzji, budowania tożsamości, uruchomienie dalszych działań w ogrodzie, ocena sytuacji i rekomendacja zmian na lepsze.

Podziękowania Przy tworzeniu pracy nieoceniona okazała się pomoc wielu osób.

Pragnę serdecznie podziękować wszystkim, którzy poświęcili swój cenny czas na spotkania i rozmowy.

Pani Alicji Kowalskiej i Pani Michalinie Lulek oraz wszystkim członkom Stowarzyszenia Civitas Magdalenie Mike – Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej Annie Trela – ogrodnik Annie Karłowskiej – Napraw Sobie Miasto Ewie Kulisz – Park Śląski Psycholog Urszuli Kłosińskiej – Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II dr n. med. Jarosławowi Derejczyk – Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła dr Patrycji Rudnickiej – psycholog Karolowi Fujerskiemu – nagranie i montaż filmu Radosławowi Zych – lektor Naszym prowadzącym: dr hab. Justynie Kucharczyk dr hab. Wiesławowi Gdowicz, prof. ASP