Pks wilk dyplom praca pisemna200617

OPIEKUJĘ SIĘ projekt systemu organizacji i wymiany informacji między osobami zaangażowanymi w opiekę nad chorymi niesamodzielnymi

AKADEMIA SZTUK PIĘKNYCH w Katowicach

Karolina Wilk

DYPLOM 2017 Wydział Projektowy Studia drugiego stopnia – stacjonarne Kierunek: Wzornictwo Specjalność: Projektowanie Komunikacji Wizualnej Temat pracy dyplomowej: projekt systemu organizacji i wymiany informacji między osobami zaangażowanymi w opiekę nad chorymi niesamodzielnymi Promotor pracy dyplomowej: dr hab. Wiesław Gdowicz, prof. ASP Recenzent: prof. dr hab. Jan Nuckowski Parametry pracy: – Projekt systemu organizacji i wymiany informacji między osobami zaangażowanymi w opiekę nad chorymi niesamodzielnymi – Projekt aplikacji na telefon – Projekt tablicy do odhaczania zrealizowanych czynności związanych z opieką – Interaktywny prototy aplikacji, służący do testów z użytkownikiem – 4 plansze prezentujace projekt – Praca pisemna– 97 str.

4

5

Spis treści I.Wtęp / 5 1 Temat pracy / 5 2 Uzasadnienie wyboru tematu / 5 3 Sposób opracowania / 6 II.Część teoretyczna / 8 1. Opieka geriatryczna w Polsce / 12 2. Opiekun osoby starszej niedołężnej / przewlekle chorej / 13 3. Komunikacja / 15 4. Emocje / 18 5. Innowacyjne formy sprawowania opieki / 21 6. Podsumowanie / 23 III Część analityczna / 24 1. Metody Badawcze / 26 2. Przeprowadzenie badania / 27 3. Analiza wyników badania / 28 4. Wnioski płynące z badań / 53 IV. Proponowane rozwiązanie / 54 V. Modelowanie / 56 VI Projektowanie / testowanie (Ewaluacja) / 56 1. Algorytmy / 59 2. Pierwszy prototyp aplikacji / 60 3. Testowanie paper protyping / 61 4. Testowanie prototypu interaktywnego / 62 VII. Prezentacja projektu / 64 1. Działanie systemu / 64 2. Opis aplikacji / 82 3. Wizualna stron aplikacji / 90 4. Tablica czynności pielęgnacyjne / 91 8. Podsumowanie / 94 9. Biblografia / 96

6

I. Wstęp

7

1 | Temat pracy Tematem mojej pracy magisterskiej jest projekt systemu organizacji i wymiany informacji między osobami zaangażowanymi w opiekę nad chorymi niesamodzielnymi.

Projekt ten zadedykowałam osobom, które opiekują się ludźmi niedołężnymi, nie mogącymi o siebie zadbać z powodu wieku lub choroby. Grupa docelowa napotyka na trudności podczas sprawowania opieki. Możliwe jest, że problemy wynikają ze złej organizacji pracy i przeszkód w procesie komunikacji pomiędzy opiekunami oraz opiekunami a podopiecznymi.

Celem nadrzędnym projektu jest zmiana doświadczeń ludzi sprawujących opiekę nad osobami starszymi lub chorymi, podniesienie jakości sprawowanej opieki, pomoc opiekunom, ułatwienie im pracy.

2 | Uzasadnienie wyboru tematu Impulsem do podjęcia tematu było nieoczekiwane wydarzenie (którego przypadkowo stałam się świadkiem), w którym choroba dwóch osób na długi czas zmieniła sytuację całej rodziny. Rodzina nagle zetknęła się z problemami, o których wcześniej nie zdawała sobie sprawy.

Najbliżsi chorzy stali się problemem. Niezbędna komunikacja w ich otoczeniu stała się chaotyczna. Samopoczucie wszystkich pogarszało się z dnia na dzień. Można stwierdzić, że w efekcie chorowała cała rodzina, bo zgodnie z tym co nauczał Hipokrates: Zdrowie równa się dobre samopoczucie, a złe samopoczucie to wyraz choroby. Zewnętrzna równowaga między człowiekiem, a środowiskiem umożliwia powstanie równowagi wewnętrznej.1

1.

E. Szwałkiewicz, Opiekun medyczny w praktyce wyd. Lekarskie, 2013, s. 28

8

3 | Sposób opracowania Moja praca pisemna składa się z kilku części: teoretycznej, analitycznej, proponowanego rozwiązania, modelowania, projektowania/ testowania (Ewaluacja), opisu projektu, podsumowania.

W części teoretycznej odwołuję się do wybranych zagadnień związanych z opieką nad ludźmi niedołężnymi. Dla pełnego przybliżenia charakteru mojej pracy przedstawiam zestaw ważnych pojęć, kluczowych zagadnień: opieka geriatryczna w Polsce, opiekun, emocje, komunikacja – bariery występujące podczas komunikowanie się, e-medycyna / telemedycyna Część analityczna zawiera wykorzystane przeze mnie metody badawcze, opis przeprowadzonych badań, analizę wyników badania, wnioski – na podstawie, których określam cele i założenia projektowe. Następnie przedstawiam proponowane rozwiązanie – stawiam hipotezę badawczą.

Na etapie modelowania, w odpowiedzi na hipotezę badawczą tworzę koncepcję rozwiązania wykorzystując wyniki z badań. Problem wskazywany przez respondentów badania zestawiam z proponowaną przeze mnie funkcją systemu.

W części projektowanie uwzględniam wybrane funkcjonalności, tworzę projekty systemu, wielokrotnie konfrontuję je – testuję z przyszłymi potencjalnymi użytkownikami systemu. Opisuję zmiany jakie zachodzą w projekcie po testach. W opisie projektu przedstawiam finalny projekt. Po zaprezentowaniu projektu podsumowuję swoją pracę.

9

10

II. Część teoretyczna

11

1 | Opieka geriatryczna w Polsce Pierwszym ważnym zagadnieniem jest opieka geriatryczna w Polsce.

W zdecydowanym stopniu to jej jakość rzutuje na sytuację osób starszych, niesamodzielnych. Stan zdrowia i sprawność ludzi starszych w Polsce w porównaniu z innymi krajami są niezadowalające według miernika HRQL (Health-Related Quality of Life).

Zmiany demograficzne związane z wydłużeniem czasu życia ludzi w Polsce nie są równoważne do jego jakości pod względem stanu zdrowia, samopoczucia i samodzielności. Równolegle z wiekiem pojawia się zjawisko wielochorobowości i wielolekowości. Potwierdzają to wyniki ogólnopolskiego badania Pol Senior. Wskazują one, iż zdecydowana większość osób starszych cierpi na więcej niż jedno schorzenie przewlekłe, zwłaszcza między 70 a 84 rokiem życia.

W tym też okresie najczęściej obserwuje się utratę pełnej samodzielności, a w związku z tym znaczące obniżenie jakości życia. Wspomniana wielolekowość wynika między innymi z braku koordynacji leczenia osób starszych, które z powodu wielu chorób są pod opieką wielu specjalistów. Sytuacja ta powoduje często przepisywanie leków w ramach swojej specjalności bez konsultacji z innymi lekarzami. Zjawisko to ma wpływ nie tylko na jakość leczenia, ale też na ponoszone koszty (z budżetu państwa, jak i przez samych pacjentów).

Z problemami zdrowotnymi ludzi starszych często współistnieją problemy społeczne i socjalne (związane z zubożeniem), psychologiczne związane z wykluczniem i samotnością. Można zauważyć, że osoby starsze i niepełnosprawne mają najmniejsze szanse na uzyskanie odpowiedniej, dostosowanej do ich potrzeb opieki medycznej, a nawet są skazane, ze względu na swoją słabość, na porażkę w dochodzeniu swoich praw, w zakresie opieki medycznej i socjalnej – pielęgnacyjnej.

Problemami stanu zdrowia wieku podeszłego zajmuje się dziedzina medycyny – geriatria. Liczba specjalistów z dziedziny geriatrii w Polsce jest bardzo mała, gdyż np.w 2014 r. było 321 geriatrów, czyli średnio 0,8 geriatry na 100 tys. mieszkańców. W porównaniu w W Szwecji na 100 tys ludzi przypada geriatrów w liczbie 7,7; w przeliczeniu w Polsce jest ponad 4 mln ludzi po 70 roku życia, na 12 tys osób powyżej 70 lat przypada 0,8 geriatry, czyli 1 geriatra

E. Szwałkiewicz, Opiekun medyczny w praktyce wyd. Lekarskie, 2013, s. 28 1.

12

.I. Witczak, A. Mal, E. Kuriata-Kościelniak Opieka geriatryczna w Polsce 2016, Warszawa s. 20–21 2

przypada na 15 tys osób powyżej 70 roku życia. Natomiast w Polsce jest około 300 pielęgniarek posiadających specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego. Jednoczenie według raportu NIK z brakiem geriatrów łączy sie brak łóżek opieki geriatrycznej, a także bardzo nierównomierne rozłożenie ich na terenie naszego kraju.

Polska jest jednym z nielicznych krajów w Europie, w których rośnie liczba łóżek szpitalnych tzw. ostrych, podczas gdy w większości krajów liczba łóżek ostrych maleje na rzecz łóżek przewlekłych i opieki ambulatoryjnej. 2 Opieka geriatryczna to nie tylko dostęp do lekarza geriatry. W Polsce do form opieki nad osobami starszymi zarówno w zakresie opieki społecznej jak i zdrowotnej zalicza się: A. formy opieki instytucjonalnej: – stacjonarnej – w której seniora obejmuje się opieką całodobową.

Są to szpitale geriatryczne, stacjonarne DPS-y, zakłady opieki długoterminowej (pielęgnacyjno - opiekuńcze, opiekuńczo lecznicze, sanatoria, zakłady rehabilitacji, hospicja.)

– półstacjonarnej – dziennej, czyli dzienne szpitale geriatryczne i dzienne domy pomocy społecznej, ośrodki wsparcia dla osób starszych pomoc ambulatoryjna, czyli świadczenia dla osób nie wymagających całodobowej opieki, specjalistyczne poradnie geriatryczne i POZ. B. formy opieki pozainstytucjonalnej: – opieka środowiskowa – profesjonalna opieka zapewniana w środowisku domowym realizowana przez m.in.: pielęgniarkę POZ, pielęgniarkę środowiskową, pielęgniarkę opieki długoterminowa (domowa), opiekunkę społeczną, opiekuna osoby starszej, wolontariuszy.

– opieka domowa – rodzinna realizowana wyłącznie przez rodzinębez udziału zawodowego personelu oraz instytucji.

Czyli w aktualnym systemie opieki nad osobami wieku senioralnego znajdują się zakłady opiekuńczo-lecznicze, hospicja, domy pomocy społecznej oraz inne podobne placówki. Uzyskanie miejsca w takiej placówce zostało objęte systemem kolejkowym, a czas oczekiwania wynosi średnio ok 12 miesięcy. Według danych NFZ średni czas oczekiwania ludzi starszych na oddział geriatryczny kształtuje się

13

między 80 a 90 dni.3 Oczywiście istnieją prywatne podobne ośrodki ale dla dużej części społeczeństwa jest to wydatek za wysoki w stosunku do zarobków. Jednocześnie taka forma opieki nie jest zawsze dobrym rozwiązaniem. W związku z długością oczekiwania na instytucjonalną formę a nawet poza instytucjonalną czyli np. dostęp do pielęgniarki środowiskowej, system opieki geriatrycznej w Polsce nie zabezpiecza odpowiednio potrzeb w zakresie opieki nad osobami starszymi, chorymi, wymagającymi stałego dozoru.

Warto dodać, iż skorzystanie z usług pielęgniarek w formie opieki pozainstytucjoanlnej – środowiskowej jest znacznie ograniczony w czasie, w ciągu dnia. Brak jest też profesjonalnej pomocy w opiece nad osobami leżącymi, niesamodzielnymi w czasie nocnym, również w czasie oczekiwania na przydział placówki. Należy też wspomnieć, że warunki bytowe w ośrodkach stacjonarnych na terenie kraju są mocno zróżnicowane. Placówki często wymagają, nakładów finansowych na remont, unowocześnienie, modernizację. Miejsce w placówkach niepublicznych być może i lepiej funkcjonujących pod różnymi względami jest zbyt kosztowne dla rodzin i ich podopiecznych.

Dodatkowo warto podkreślić, że w przypadku form instytucjonalnych, opieka nad osobą niedołężną wiąże się ze znaczącymi zmianami w jego życiu. Już sama zmiana miejsca zamieszkania, otoczenia, ludzi może stać się powodem stresu, niepewności, lęków, niechęci, a nawet depresji i utraty chęci do życia. Dlatego wydaje się, iż istnieje przewaga opieki domowej nad opieką instytucjonalną.

Główną zaletą opieki nad osobą starszą w domu jest jej poczucie bezpieczeństwa, komfort, pozytywne samopoczucie, a co za tym idzie szansa na szybszy powrót do zdrowia lub opóźnienie progresji choroby. Jednakże forma opieki pozainstytucjonalnej w Polsce w znacznej mierze skupia się na działaniu rodziny. Organizacja tej opieki spada na barki rodzin i przyjaciół.4 Jednakże brakuje nam systemu kompleksowej, pozainstytucjonalnej opieki nad chorymi – takiego, gdzie ktoś zawodowo krok po kroku planuje, a także realizuje działania opiekuńcze od momentu diagnozy chorego.

Brakuje szybkiego dostępu do uzyskania odpowiedniego, kompetentnego wsparcia dla rodzin, których dotknęła choroba bliskiego.

Przewlekła choroba bliskiej osoby niejednokrotnie wywołuje poważny kryzys w życiu całej rodziny. Zmianie ulega rytm codziennego życia. Rodzina na dalszy plan spycha swoje potrzeby. Człon-

kolejki.nfz.gov.pl/Informator/ Index/ 3

. Zespół redakcyjny szpitala Szpital Na Wyspie Sp. z o.o.

Praktyczny poradnik opieki nad przewlekle chorymi 4

14

Fundacja razem zmieniamy świat Damy rade; 2016 Toruń, s. 68 5

kowie rodziny przeorganizują swoje całe życie, by poświęcić się pomaganiu drugiej osobie. Zmieniają się ich życiowe role i zadania, a w rezultacie stają się opiekunami. 5

15

2 | Opiekun osoby starszej niedołężnej / przewlekle chorej.

Synonimy do pojęcia / słowa „opiekun”: patron, strażnik, obrońca, piastun, pielęgniarz, ktoś sprawujący opiekę; Słownik języka polskiego PWN „opieka": dbanie o kogoś, o coś; Wielki słownik języka polskiego: zajmowanie się jakąś osobą lub rzeczą w taki sposób, żeby było jej dobrze lub żeby była w dobrym stanie; Synonimy do pojęcia / słowa „opieka: troszczenie się, czuwanie, dbałość, piecza, pilnowanie, monitoring, kontrolowanie, nadzór, ochranianie, pielęgnacja, zabezpieczenie, zabieganie, staranie.

Do zadań opiekuna osoby niesamodzielnej należy pomoc w zspakajaniu jej podstawowych potrzeb życiowych, aby zapewnić takiej osobie podstawową aktywność życiową dostosowaną do możliwości organizmu, stanu zdrowia. Są to czynności w zakresie samo-opieki, której osoba niesamodzielna nie może sobie sama zapewnić w ramach własnych decyzji związanych z dbaniem o swoje zdrowie i samopoczucie. Wchodzą w to czynności pielęgnacyjne w zakresie utrzymania higieny osobistej i otoczenia, odżywiania – przygotowania i przyjmowania pokarmów, organizowania snu, wypoczynku, aktywności fizycznej – poruszania się, organizacji procesu leczenia – wizyt lekarskich i przyjmowania leków.

W sytuacji, kiedy członek rodziny wchodzi w rolę opiekuna osoby niesamodzielnej, niedołężnej napotyka wiele przeszkód i barier, które jednocześnie obniżają jakość i poziom świadczonej opieki, a także samopoczucia opiekuna. Aby opiekun prawidłowo wypełniał swoje zadania, nie może zapomnieć o zaspokajaniu własnych potrzeb i wypełnianiu codziennych, dotychczasowych obowiązków. Jednakże często bywa, że stała opieka, natłok nowych obowiązków dnia codziennego, konieczność dotychczasowej aktywności np. zawodowej prowadzą do wyczerpania emocjonalnego i fizycznego opiekuna. Konsekwencje konieczności przeorganizowania życia codziennego, poradzenia sobie z lękiem, żalem i bezsilnością, niepewnością i przeciążeniem obowiązkami określane jest w literaturze jako obciążenie opiekuna.

16

W. Kopalińsk, słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych wiedza powszecha, Warszawa 6

Fundacja razem zmieniamy świat Damy rade, 2016 Toruń, s. 69-73 7

Zjawisko to jest bardzo ważne zarówno dla osoby opiekującej się jak i wymagającej stałej opieki. Jedną z reakcji na obciążenie może być pogorszenie się ogólnego stanu zdrowia opiekuna np. depresja, przewlekłe znużenie, poczucie winy, a nawet nieświadome przejmowanie niektórych objawów choroby podopiecznego np. zaniki pamięci, nadciśnienie wrzody żołądka, cukrzycy, choroby serca, osłabienie odporności.

W. Kopaliński stwierdził: W pojedynkę można dużo, ale razem jeszcze więcej 6 Ważne jest, aby opiekun w rodzinie nie był osamotniony w swoim działaniu, aby całkowicie nie rezygnował z dotychczasowej aktywności, aby zadbał o stan swojego organizmu i równowagę psychiczną (wyeliminował własne poczucie winy z powodu angażowania innych w opiekę). W sytuacji tej umiejętność współpracy między większą liczbą opiekunów jest niezwykle istotna dla zabezpieczenia potrzeb niesamodzielnego bliskiego. Współdziałanie wszystkich opiekunów dla dobra podopiecznego przyniesie najlepsze efekty w sytuacji właściwej organizacji i komunikacji. 7

17

3 | Komunikacja Kolejnym ważnym zagadnieniem dla mojej pracy jest komunikacja, jako proces przebiegający w sieci związków społecznych. Komunikacja jest procesem organizowania wiadomości w celu stworzenia znaczenia. 8 Jej istotą jest obcowanie z ludźmi i ze światem, gdyż nie ma społecznych interakcji bez różnych form komunikowania się.

Komunikacja jest wyznacznikiem człowieczeństwa, społeczności i kultury. Proces ten pełni różne funkcje w społeczeństwie: – przekazu informacji – pomocy w zrozumieniu innych i siebie – pomocy w zrozumieniu kultury i świata fizycznego – oddziaływania na innych – tworzenia łączności z innymi ludźmi – tworzenia interakcji i koordynacji działań – gromadzenia i przekazu doświadczeń oraz treści pamięci społecznej – tworzenia kultury.

Komunikacja może przebiegać na różnych poziomach i zakresach — od komunikowania się między jednostkami przez komunikowanie grupowe. Różne są też środki komunikacji: od najprostszych obejmujących tylko trzy elementy ( nadawcę, przekaz i odbiorcę) po bardziej złożone.

Komunikacja zawsze wiąże się z nadawaniem i odbieraniem znaków, ciągu znaków graficznych muzycznych lub głosowych utworzonych przez nadawcę w celu zakomunikowania czegoś, przekazania informacji. Znak stanowi komunikat, przekaz, wypowiedź. To jest postrzegalne zmysłowo zjawisko, przedmiot, lub zachowanie. 9 Za środek komunikowania uważany bywa język narodowy, ale też każdy inny zbiór znaków lub sygnałów, takich jak gesty dźwięki lub obrazy. Dzięki środkom przekazu jednostka lub grupa ludzka komunikuje na zewnątrz swoje stany wewnętrzne, myśli, nastroje, odczucia, opinie, reakcje, wartości. Nośnikami informacji są m.in. gazety, czasopisma, radio telewizja, film i plakaty, sieć telefoniczna, internet zaliczane do mediów – od komunikowania niewerbalnego przez mowę, pismo, prasę telefon, telewizję do Internetu.

Jednakże w komunikacji istotne znaczenie dla jej prawidłowego przebiegu mają bariery o różnorodnym podłożu.10

8

S.P Morreale, B.H Spitzberg, J.K Barge, Komunikacja między ludźmi — motywacja, wiedza i umiejętności, Warszawa 2007; str. 31

9

W. Pisarek Wstęp do Komunikacji, 2008 Warszawa, s. 18 – 29

10

Marian Golka; Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez) informacyjne,Warszawa 2008 str. 6

18

11

J Stewart mosty zamiast murów Warszawa 2007 s.175-183

Bariery komunikacyjne o wysokim stopniu ryzyka są zachowaniami ludzi, których wpływ na komunikację jest często negatywny. Według Johna Stewarta można je podzielić na 3 grupy: osądzanie, dawanie rozwiązań, unikanie udziału w troskach drugiego człowieka.

– Osądzanie – do tej grupy należą, krytykowanie, przezywanie, stawianie diagnozy, chwalenie połączone z oceną. Są to cztery rodzaje zachowań, których celem jest osądzanie drugiej osoby.

– Dawanie rozwiązań innym – W jej skład wchodzą zachowania typu rozkazywanie, grożenie, moralizowanie, stawianie zbyt wielu pytań i oczekiwań, doradzanie. Rozwiązania mogą być proponowane z troską, jednakże wszystkie są potencjalnymi barierami w komunikacji. Zwłaszcza, gdy jedna lub obie strony przeżywają jakiś problem.

– Unikanie udziału w troskach drugiego człowieka – jest kolejną grupą zawierającą sposoby zachowań, jak odwracanie uwagi, logiczne argumentowanie, uspokajanie. Ta grupa barier może prowadzić do wykolejenia rozmowy.

Prawdopodobnym jest, że wyżej wymienione bariery w dużym stopniu zablokują \ konwersację, udaremnią skuteczne rozwiązanie problemu i zwiększą dystans emocjonalny między osobami. Większe prawdopodobieństwo destrukcyjnego wpływu na komunikację pojawi się w momencie wystąpienia stresu, którego niefortunne skutki są liczne i różnorodne. Obniżają samoocenę drugiej osoby, przyjmowanie postawy obronnej, budzą opór, mogą prowadzić do zależności, wycofania się, poczucia klęski, niepewności i nieprzystosowania. Zmniejszają prawdopodobieństwo, że druga osoba znajdzie rozwiązanie problemu. Każda z tych barier jest blokadą uczuciową.11

Beata Kozyra w książce pt. „Komunikacja bez barier” stwierdza że ludzie większość część życia spędzają na komunikowaniu się, a to że rozmawiamy ze sobą nie znaczy, że się rozumiemy, a z wypowiedzi nadawcy do odbiorcy dociera tylko część komunikatu. Według autorki w barierach komunikacyjnych można wyróżnić chaos wypowiedzi, wiele wątków, dygresje, gadulstwo, wieloznaczność, wyolbrzymianie,

19

zły dobór kodu do treści lub osoby. Jedną z takich barier jest zalewająca zbyt duża obfitość informacji. Przez docieranie do nas tak wielu sygnałów, impulsów i informacji, bardzo często nie umiemy właściwie odebrać wiadomości.12 W grupie przebywających ze sobą osób zdarza się, że dobre intencje jednej strony zostają nietrafnie zinterpretowane przez stronę drugą. Głównym powodem takich nieporozumień jest niejasność lub nieprecyzyjność wypowiedzi, lub emocje – czyli kłopoty z poprawną komunikacją. Nie bez znaczenia jest też postawa samego odbiorcy. Od jego nastawienia, uwagi, stanu organizmu, samopoczucia jak i zainteresowania również zależy powodzenie procesu komunikacji.

Efektywność codziennej opieki i pielęgnacji zależy w znacznym zakresie od jakości komunikowania się z pacjentem. Opiekun powinien wiedzieć, jakie ograniczenia spowodowała choroba oraz jak należy minimalizować skutki zmniejszenia się kompetencji komunikacyjnych chorego. np, chory z demencją staje się tym bardziej zdezorientowany i niesamodzielny, im bardziej wieloznaczny jest proces komunikacji oraz im bardziej napięta jest relacja między nim, a opiekunem. 13 Efektywność opieki i pielęgnacji zależy przede wszystkim od komunikacji między samymi opiekunami. Korzystniej jest gdy w opiece uczestniczy nie tylko jedna osoba. Bariery związane ze zmęczeniem oraz zniechęceniem opiekunów, powodują zakłócenie w odbiorze sytuacji, wytwarzają jej niepełny obraz. Budzą się emocje, które ponownie zakłócają wielostronną komunikację i dezorganizują proces opieki nad chorym.

12

B. Kozyra komunikacja bez barier Warszawa 2008 s.43 –46 E. Szwałkiewicz, Opiekun medyczny w praktyce wyd. Lekarskie, 2013, s. 28

13.

20

4 | Emocje 14

B. Kozyra komunikacja bez barier Warszawa 2008 s.189 E. Szwałkiewicz, Emocje ujawnione, 2013, s. 28

15.

16

B. Kozyra komunikacja bez barier Warszawa 2008 s.189

Emocje to silne, świadome lub nieświadome odczucia o charakterze pobudzenia wywołanego przez bodźce mające znaczenie dla danej osoby ( poruszenie emover, emotion); stan wzburzenia albo poruszenia psychicznego, pozytywnego bądź negatywnego.14 Emocje są integralnym elementem naszego życia, każdy z nas je odczuwa, a to co czujemy zazwyczaj mogą dostrzec inni, dlatego też mają one niebagatelny wpływ na komunikację między ludzką. Emocje decydują o jakości naszego życia. Mamy z nimi do czynienia przy każdej relacji, która jest dla nas ważna – w pracy, w przyjaźni, w odniesieniu do członków rodziny. Mogą one ocalić życie, ale mogą również wyrządzić prawdziwe szkody. Stymulują do działania w sposób, który uznamy za odpowiedni do sytuacji. Zmieniają nasz sposób postrzegania świata i naszą interpretację postępowania innych ludzi. Każdej emocji towarzyszą unikalne sygnały, które najłatwiej odczytać z twarzy lub głosu.

Sygnały emocjonalne wysyłane przez drugą osobę często determinują to, w jaki sposób interpretujemy jej słowa i działania. Ekspresja taka uruchamia również naszą reakcję emocjonalną, która zabarwia naszą interpretację słów drugiej osoby. Wpływa na to, jak oceniamy nastawienie i intencje. 15 Emocje mogą uniemożliwić nam dostęp do wszelkiej posiadanej przez nas wiedzy. Mogą blokować dostęp do informacji i powodują, że pod ich wpływem uzyskanie wiadomości staje się chwilowo niemożliwe.

Zwyczajnie pamiętamy o oczywistych rzeczach, lecz pod wpływem silnych emocji nie jesteśmy w stanie ich sobie przypomnieć. Procesy emocjonalne zachodzące w człowieku są niezwykle skomplikowane, kierują one zachowaniem, wspierają, motywują, są impulsem do działań, ale też ograniczają racjonalność w działaniu. Mogą być barierami w komunikacji.16 Emocjonalność człowieka to również uczucia, afekty, nastroje namiętności, sentymenty.

Uczucia to stany psychiczne, które oddają stosunek człowieka do innych ludzi, zdarzeń, elementów otaczającego świata; są świadomą interpretacją emocji, która dokonuje się na podstawie, wiedzy i doświadczenia, zakodowanych wzorów kulturowych i wynikającej z tego oceny sytuacji. Ta sama emocja jako reakcja na określony bodziec, w zależności od sytuacji może być zinterpretowana, jako inne uczu-

21

cie. Bardzo silne uczucia, emocje powstające pod wpływem silnych bodźców zewnętrznych określamy nazwą afekty. Afekty charakteryzują się wyraźnymi symptomami fizjologicznymi ograniczającymi często racjonalność działania. Pojęcie to czasem stosowane jest jako synonim emocji.

Nastroje są długotrwałymi uczuciami o małym nasileniu i spokojnym przebiegu. To odczuwane przez ludzi zadowolenie, wesołość, smutek, niepokój, tęsknota.

Namiętności są trwałymi skłonnościami do przeżywania różnych nastrojów i afektów; związane są z realizacją celów lub marzeń; Jako niezwykle silne motywacje pobudzają do stałego działania. Ukierunkowują myśli spostrzeżenia, pamięć. Sentymenty to postawy emocjonalne związane z trwałymi sympatiami, bądź antypatiami.

Wśród rodzajów emocji najczęściej wyróżniamy: złość, smutek, strach, zadowolenia, zdziwienie, wstręt, wstyd, każdy rodzaj emocji można podzielić jeszcze na różne odcienie. Nasze emocje determinują nasze zachowania. Zachowanie wpływa na nastawienie, a nastawienie odziaływuje na nasze emocje, tworzy się zamknięty krąg, trójkąt. Jeżeli chcemy w komunikacji wywołać pozytywne wrażenie u naszych rozmówców, musimy wytworzyć w sobie pozytywne zachowanie i nastawienie, bo to pozwoli na kontrolowanie emocji w trakcie komunikacji. 17 Jak już wspomniałam emocjonalność człowieka ma niezwykły wpływ na to, co dzieje się wokół niego i w czym uczestniczy. Skomplikowany, trudny, wymagający wielkiego wysiłku i wyrzeczeń proces opieki nad chorym uzależniony jest od tego, jak będzie przebiegała komunikacja między opiekunami.

Wszystkie wyżej opisane zagadnienia wpływają na relacje między opiekunami, wyznaczają sposób organizacji opieki, zabarwiają wypełnianie codziennych obowiązków. W niektórych sytuacjach są potrzebne, a w innych są zbędne. Tworzą nawet przeszkodę w czynnościach, które wydają się oczywiste. Dlatego dla dobrej komunikacji i organizacji opieki należy starać się poskromić negatywną emocjonalność – to wszystko co przytłacza i przeszkadza.

17

B. Kozyra komunikacja bez barier Warszawa 2008 s.189

22

Definicja zdrowia promowana przez WHO odnosi się do koncepcji trójwymiarowego funkcjonowania człowieka – zdrowie to nie tylko całkowity brak choroby czy kalectwa, ale także stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu. Definicja ta nawiązuje do poglądów Hipokratesa i zwraca uwagę, że ważnym elementem zdrowia człowieka jest jego dobre samopoczucie, które zależy od poziomu zaspokojenia potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych.

Dlatego powyższe zagadnienia nie tylko dotyczą stanu niesamodzielnego podopiecznego, ale też zasadniczo odnoszą się do stanu zdrowia i możliwości osób sprawujących opiekę.

23

5 | Innowacyjne formy sprawowania opieki; telemedycyna i teleopieka Zastosowanie cyfrowych technologii informacyjnych i komunikacyjnych w różnych dziedzinach medycznych daje nowe możliwości, również w codziennej opiece nad osobami chorymi niesamodzielnymi. W literaturze pojawiły sie terminy: E-zdrowie, telemedycyna, teleopieka.

E- zdrowie to według Doktora Jean-Claude’a Healy’ego ze Światowej Organizacji Zdrowia WHO wszystko to, co ma postać cyfrową (produkty, systemy, usługi) i jest przydatne do celów zdrowotnych (opieka zdrowotna, zdrowie publiczne). e-medycyna/teleopieka medyczna według Europejskiej Komisji Zdrowia to wykorzystanie nowoczesnych technologii komunikacyjnych, by sprostać potrzebom mieszkańców, pacjentów, ekspertów medycznych, dostarczycieli usług telemedycznych, jak również prawodawców, czyli wszelkie zastosowanie technologii informacyjnych w opiece zdrowotnej.

Telemedycyna, informatyka medyczna umożliwia łatwe dokumentowanie, wymianę informacji, gromadzenie ich, czyli tworzenie bazy i usprawnia prowadzenie leczenia. W pojęciu telemedycyny zawiera się wykorzystanie nowoczesnych narzędzi technologicznych i cyfrowych sposobów komunikacji do diagnozy medycznej, leczenia, edukacji, monitoringu oraz wsparcia pacjenta, począwszy od telefonu do wideo-konferencji odbywanych w czasie rzeczywistym; to działalność medyczna na odległość. Teleopieka medyczna odnosi się do monitorowania pacjentów i jej znaczenie zawiera się w pojęciu telemedycyny. Monitorowanie stosowane najczęściej jest w stosunku do pacjentów przewlekle chorych, z trudnościami w samodzielnym funkcjonowaniu, do osób starszych, niedołężnych, niesamodzielnych. 18 Zaletą zdalnej opieki zdrowotnej jest wsparcie systemu opieki zdrowotnej i społecznej. Ułatwia funkcjonowanie osobom starszym i ich opiekunom, podnosi bezpieczeństwo seniorów, wspiera monitorowanie farmakoterapii. Usługi w ramach telemedycznej opieki domowej to sfera o szczególnie dużym potencjale w różnym zakresie roz-

18

http://www.ezdrowie.lodzkie.pl/ ezdrowie/definicja-ezdrowiai-telemedycyny

24

http://www.rynekzdrowia.pl/ Technologie-informacyjne/Eksperci-urzadzenia-%20i-aplikacje-zdrowotne-przyszloscia-medycyny 19

woju m.in. poszerzenie oferty usług, objęcie teleopieką większej liczby pacjentów. Przewiduje się, że w najbliższym dziesięcioleciu nowoczesne technologie będą miały ogromny wpływ na organizację leczenia i opieki. Według ekspertów Deloitte relacje między lekarzem a pacjentem nie będą ograniczać się wyłącznie do wizyt w przychodniach czy szpitalach. Zostaną przeniesione do świata wirtualnego, a opieka nad chorym będzie odbywać się w domu.

Leczenie szpitalne skoncentruje się na pacjentach urazowych i wymagających zabiegów chirurgicznych. Według raportu Deloitte rynek e-zdrowia w roku 2017 ma być wart około 26 mld dolarów, natomiast w 2013 wydano na ten cel 2,4 mld dolarów. Niewątpliwie na zmianę postaw ludzi ma wpływ rozwój internetu, mediów, jako nośników wiedzy, narzędzi komunikacji / wymiany informacji. Rozwój mediów społecznościowych również przyczynia się do wymiany doświadczeń, zmiany postaw, pogłębiania wiedzy.

25

6 | Podsumowanie Wymienione powyżej zagadnienia są kluczowe dla mojej pracy, ponieważ zawarta w nich problematyka jest ściśle związana z opieką nad osobami niedołężnymi. Każde zagadnienie określa w swojej sferze podejmowany przeze mnie temat. Opracowany przeze mnie projekt systemu można określić terminem „e-zdrowie”. Projekt ten jest formą komunikacji pomiędzy opiekunami osób chorych. Najczęściej spotykaną w Polsce opieką nad osobami niedołężnymi jest opieka pozainstytucjonalna, a to oznacza że jej ciężar w dużej mierze spada na barki rodziny i przyjaciół. Celem nadrzędnym projektu jest wsparcie opiekunów poprzez system organizacji i wymiany informacji między osobami zaangażowanymi w opiekę nad osobami niedołężnych.

Opracowany przeze mnie system jest narzędziem dla opiekunów, którzy targani emocjami i niepewnością, nie potrafią zapanować nad otaczającym ich chaosem związanym z pełnioną opieką.

W części teoretycznej niniejszej pracy zawarłam interesujące mnie zagadnienia i wiążące się z nimi problemy dotyczące organizacji opieki nad ludźmi starszymi, niesamodzielnymi, niedołężnymi. Wiedzę w tym zakresie zaczerpnęłam z dostępnej literatury. Jednakże, aby dogłębniej poznać problem postanowiłam przeprowadzić badania, których specyfikę i przebieg przedstawię w części analitycznej.

26

III. Część analityczna

27

Celem badania jest rozpoznanie potrzeb osób uczestniczących w opiece nad chorymi zachodzących relacji w sytuacji w jakiej znajdują się opiekunowie i ich podopieczny. Ze względu na stan zdrowia osoba podopiecznego wymaga stałego nadzoru. Obszarem moich badań jest proces opieki nad osobą star­szą, komunikacja pomiędzy opiekunami oraz opiekunami a podopiecznymi.

Badania są nieodzownym elementem procesu tworzenia produktu, projektowania zorientowanego na użytkownika – na człowieka, które według definicji Jesse James Garreeta uwzględnia użytkownika na każdym kroku tworzenia produktu. Skupia się na jego potrzebach.

Kim Goodwin: Badania to systematyczna analiza w celu ustalenia faktów. Projektanci prowadzą badania nie tylko po to, aby poznać nowe słownictwo i zrozumieć nieznane procesy, lecz także by wysondować potrzeby, opinie i cele ludzi tworzących, sprzedających, kupujących, używających i utrzymujących produkty i usługi.20

20

I. Mościchowska, B. Roguś-Turek Badania jako podstawy projektowania USER EXPERIANCE Warszawa 2015 s.26

28

21

I. Mościchowska, B. Roguś-Turek Badania jako podstawy projektowania USER EXPERIANCE Warszawa 2015 s. 83 –87

1| Metody Badawcze: wywiad indywidualny, semi-ustryktoryzowany, wywiad kontekstowy Na etapie analizy decyduję się na badania jakościowe, które pozwalają mi ustalić kim jest potencjalny użytkownik produktu, zobaczyć jego zachowania, poznać uczucia, rozwinąć empatię wobec respondenta oraz spróbować wczuć się w jego rolę. Uściślając wybieram wywiad indywidualny semi-ustrukturyzowany oraz wywiad kontekstowy .

Wywiad semi-ustrukturyzowany to wywiad indywidualny pogłębiony.

Jednak w przeciwieństwie do wywiadu indywidualnego swobodnego dysponuję wcześniej przygotowaną listą pytań (scenariuszem). Jednakże w trakcie wywiadu listę mogę modyfikować, pytania zdawać w innej kolejności np. kiedy rozmowa obiera inny kierunek. Poznaję nowe interesujące obszary problemu, nowe nieprzewidziane zagadnienia. W takim wywiadzie mam możliwość zadawania dodatkowych pytań, które nie były przewidziane w scenariuszu. To mi pozwala na głębsze poznanie problemu. Tutaj nie biorą udziału osoby trzecie, nie ma obserwatorów, osób niezwiązanych z tematem.

Wywiad kontekstowy jest metodą, która pozwala na poznanie działań ludzi w naturalnym otoczeniu. To umożliwia zaobserwowanie procesów w czynnościach dnia codziennego; jest połączeniem badań etnograficznych (obserwacji) z wywiadem semi-ustruktoryzowanym. 21

\

29

2 | Przeprowadzenie badania Badania – wywiady kontekstowe przeprowadzam wśród rodzin sprawujących opiekę nad osobami chorymi, niedołężnymi. Odbywają się w warunkach domowych, podczas sprawowania opieki. Badanie uzupełniam o wywiad semi-ustrukteryzowany z pielęgniarką szpitala geriatrycznego w Mikołowie oraz z pielęgniarką / opiekunką / siostrą Boromeuszką z Zakładu Opiekuńczo - Leczniczego w Mikołowie.

30

21

http://www.seniorzy.pl/index.php/ kunegunda-2/1851-wielkie-problemy-geriatryczne

3 | Analiza wyników badania Wynikiem przeprowadzonych przeze mnie wywiadów oraz obserwacji są: 3.1. podział chorych oraz opiekunów na grupy 3.2. charakterystyki badanych przedstawionych w formie 5 person oraz ich procesu opieki 3.3. zbiór informacji w zakresie opieki w szpitalu geriatrycznym, zakładzie opiekuńczo-leczniczym 3.4. trzy-etapowa „analiza celów i problemów” 3.5. przepływ informacji pomiędzy opiekunami – schematy relacyjne w postaci rzutów aksonometrycznych.

3.1. Podział chorych oraz opiekunów na grupy Na podstawie badania stwierdzam, iż osoby chore oraz opiekunów należy podzielić na dwie grupy: – chorzy niesamodzielni – są to zazwyczaj osoby leżące, które wymagają wyspecjalizowanej opieki przez 24h na dobę – osoby częściowo samodzielne, nieleżące – mieszkają same, nie wymagają opieki 24 h na dobę, natomiast wymagają stałego monitorowania. Często są to osoby starsze cierpiące na wielkie problemy geriatryczne (przewlekłe zaburzenia u osób starszych stopniowo prowadzące do niesprawności funkcjonalnej, obniżające jakość życia; przejawy: upadki i zaburzenia równowagi, nietrzymanie zwieraczy (moczu, stolca), upośledzenie wzroku i słuchu, zaburzenia otępienne z majaczeniem, depresja wieku podeszłego, zespół słabości).22 – opiekunowie stali – są najbliżej chorego, jako najbardziej zaangażowani. Często wynika to z faktu najbliższego miejsca zamieszkania w stosunku do pozostałych opiekunów, lub łączących ich z chorymi więzi.

– opiekunowie z doskoku – obecni przy chorym np. raz w tygodniu, w weekendy, wakacje, ferie. Często w tym czasie zastępują w opiece opiekuna stałego.

31

3.2. Charakterystyki badanych przedstawione w formie 5 person oraz procesu opieki Kim jest persona?

Persona jest reprezentantem grupy odbiorców powstającego (przyszłego) produktu; wymyślona w oparciu o dostępne dane. Podstawą do tworzenie person są wyniki z badań jakościowych (wywiady, etnografia, itp) oraz z badań ilościowych.

Typy person Persona główna jest głównym typem użytkownika powstałego produktu, której należy zaspokoić potrzeby. Persona poboczna jest uzupełnieniem persony głównej. Persony pomagają skupić się na istotnych obszarach projektu. Nie projektuje się dla siebie, ale dla person.

Pomagają one kontrolować siebie przy projektowaniu, pomagają w weryfikacji pomysłów, mogą być podstawą prac nad marketingiem projektu. Persona nie jest dokumentem, ani rozwiązaniem, jest narzędziem przy projektowaniu.

Czym jest proces opieki w wykonaniu person?

Proces opieki identyfikuje napotykane problemy na poszczególnych etapach; czasem wskazuje możliwe rozwiązania.

Na podstawie badania tworzę trzy persony główne – opiekunowie, dwie persony poboczne – chorzy ( jedną – chory niesamodzielny, jedną – chory częściowo samodzielny) oraz cztery procesy opieki dla person.

32

Artur 52 lata – opiekun z doskoku chorego częściowo samodzielnego. Żonaty, ma dwóch synów w wieku 20 i 22 lat, siostrę Olgę i szwagra Maćka. Pracuje jako elektryk; ciągle w rozjazdach, rzadko jest w domu. W każdą sobotę odwiedza mamę. Czas wolny spędza z rodziną, a w ramach relaksu gra na gitarze ulubione utwory PinkFloyd. doświadczenia: Zajmuje się mamą od paru lat, jednak z racji zawodu bardziej zaangażowani w proces opieki są siostra i szwagier. Osoba, którą opiekuje się Artur cierpi na depresję. W czasie emisji choroby wymaga stałego monitorowania, kontrolowania, jest leżąca i czeka na przyjecie do szpitala. W trakcie reemisji nie wymaga opieki 24 h aczkolwiek wymaga monitorowania przyjmowania leków, gdyż często o tym zapomina.

Dobrze by było, gdyby zawsze było wiadomo, czy mama zażyła leki Artur – proces opieki – Wizyta u lekarza 1 Zawsze Artur jeździ z mamą do lekarza, notuje na kartce zalecenia tak, żeby móc później wszystko dokładnie przekazać siostrze. Mama badanego nie pamięta tego, co mówił lekarz.

2

– Wykupienie lekarstw Artur jedzie do apteki. Kiedy w aptece nie ma lekarstwa, przekazuje siostrze co trzeba dokupić.

3

– Przekazywanie zaleceń Przekazuje siostrze zalecenia lekarza (stara sie przekazać wszystko dokładnie)

4

– Monitorowanie chorej – przyjmowanie leków przez podopieczną W tym etapie głównie uczestniczy siostra badanego. Trzeba stale monitorować, czy mama badanego przyjęła leki, o których zapomina, lub nie chce ich brać. Mama lekceważy powagę sytuacji. To najtrudniejszy etap i najbardziej stresujący dla opiekunów .

33

Alina, 55 lat – opiekun stały chorego częściowo-samodzielnego.

Ma męża, syna i córkę, sama jest jedynaczką, Pracuje jako księgowa.

W wolnych chwilach czyta książki psychologiczne i obyczajowe, regularnie ćwiczy Yogę. doświadczenia: Opiekuje sie mamą – Zofią od paru lat, wyłącznie ona uczestniczy w opiece. Zofia choruje na cukrzycę, serce, zapomina, czasem nie wie co się wokół niej dzieje. Jest przykładem osoby, która cierpi na wielkie problemy geriatryczne – początki otępienia. Alina średnio odwiedza mamę 3 razy w tygodniu, natomiast dzwoni do niej przynajmniej 4 razy dziennie. Mama nie jest leżąca, ale wymaga monitorowania, czy przyjmuje leki, czy wykupiła lekarstwa, kiedy ma wizyty u lekarza. Ciężko uzyskać od niej jakiekolwiek informacje. Nie umie się pogodzić z tym, że jest chora, mało samodzielna, co nie ułatwia opiekowania się nią.

Dobrze by było, gdybym zawsze wiedziała, kiedy są wizyty u lekarza i dostawała informacje, że mama zażyła leki. persona poboczna: Zofia 76 lat Wdowa od 8 lat, ma jedną córkę Alinę i dwójkę wnucząt. Nie pracowała, głównie prowadziła dom, a wolnych chwilach lubiła szydełkować, gotować. Uwielbiała spacery. Jej celem był zawsze zadbany dom.

Dzisiaj zdrowie nie pozwala jej na tą aktywność. Dom nie jest zadbany, Zofia nie wychodzi z domu, głównie ogląda telewizję. Trzy razy w tygodniu odwiedza ją córka. Nie narzeka na status materialny. doświadczenia: Od lat choruje na cukrzycę, cierpi na zaburzenia funkcji tarczycy, niedawno przeszła zawał. Od śmierci męża cierpi na stany depresyjne.

Przeszła operację kolana, ma problem z chodzeniem; objawiają się początki otępienia. Nie wychodzi z domu. Żyje głównie przeszłością, wspomina tylko dawne czasy. Nie umie pogodzić się ze starością. Nie pamięta o lekach, receptach, wizytach u lekarza, ale myśli, że sama sobie ze wszystkim poradzi

34

Alina – proces opieki 1

– Wizyta u lekarza Mama Aliny nie zawsze mówi o kolejnych wizytach u lekarza. Alina stara się jeździć z mamą na wizyty, aczkolwiek nie zawsze może, ze względu na swoją pracę.

Muszę bardzo pilnować wizyt u lekarza, bo mama często nie pamięta, że miała pójść, ale też muszę o nich wiedzieć

2

– Wykupienie lekarstw Alina musi pilnować, kiedy recepty tracą ważność i kiedy kończą się lekarstwa.

Mama zapomina wykupić leki i nie bierze ich przez miesiąc czasem dłużej. Potem następują jeszcze większe problemy zdrowotne, zawroty głowy, problemy z sercem i znaczne pogorszenie samopoczucia.

3

– Monitorowanie chorej Alina musi codziennie parę razy dzwonić do mamy i pytać, czy ta zażyła lekiarstwa Raz nie wystarczy, mówi że już bierze, rozłącza się, a zaraz po telefonie przypomina sobie coś innego i zapomina o lekach.

35

Krystyna 53 lata opiekun z doskoku chorych leżących Rozwiedziona, ma dwóch synów i siostrę Kasię (49 lat). Mieszka z synami w Chorzowie. Krystyna i siostra pracują jako nauczycielki.

Siostra Krystyny oraz chorzy rodzice mieszkają w Żywcu. Obie siostry jako nauczycielki są osobami o niskim statucie materialnym. Krystyna uwielbia nordic walking oraz czytać powieści kryminalne (głównie Stephen Kinga), chociaż ostatnio nie ma chwili wolnego. doświadczenia: Krystyna opiekuje się rodzicami. W opiece uczestniczy ona, jej siostra, opiekunka środowiskowa, prywatnie opłacana opiekunka na noc.

Od kilku lat Krystyna stale zajmuje się rodzicami podczas wakacji, ferii, wolnych dni. W związku z tym nie ma czasu na odpoczynek, gdyż albo pracuje, albo opiekuje się rodzicami; ciągle jest zmęczona, zniechęcona, rozdrażniona. Od lat nie miała „wolnego”.

Mama Krystyny – Maria ma 85 lat i choruje na Parkinsona i jest po dwóch udarach. Ojciec Krystyny – Henryk ma obecnie 93 lata. Przeszedł parę udarów. Obie osoby są leżące i wymagają opieki całodobowej. Mama badanej nie umie się pogodzić z chorobą, nie chce by ktoś się nią opiekował. „A czyli trzeba Soni przekazać, że o 7 rano ma podać leki? ale od 7 to teraz leci?7,10,13,17?” persona poboczna Maria – mama krystyny, 85 lat, chora niesamodzielna, leżąca Zamężna, jej mąż Henryk, ma 93 lata. Był szewcem. Od kilku lat nie wstaje z łóżka. Maria kiedyś zajmowała się domem, czasem pomagała w zakładzie męża. Mają dwie córki (Krystynę i Kasię) i dwóch wnuków. Maria jak i jej mąż od lat nie wychodzi z domu; kiedyś uwielbiała spacerować, zbierać grzyby, owoce leśne i robić przetwory. Mieszka w Żywcu. doświadczenia: Jeszcze rok temu pomagała córkom w opiece nad swoim leżącym mężem Dzisiaj sama jest leżąca. Ona i mąż wymagają opieki przez całą dobę. Maria od lat cierpi na Parkinsona. Rok temu miała wylew oraz zawał. W wyniku wylewu zapomina słów, nie umie wytłumaczyć, co ją boli. Często nie poznaje bliskich. Jak ma „dobry” dzień ma ochotę

36

na rosół. To poprawia jej humor. Marią i jej mężem opiekują się córki, przyjaciółka rodziny oraz dwie pielęgniarki. Staruszka jest przerażona swoim stanem. Nie umie się z tym pogodzić. Nie chce przyjmować lekarstw.

Krystyna – proces opieki

1

2

– Wizyta u lekarza Osobą, która wydaje polecenia jest lekarz, a o niektórych rzeczach decyduje pielęgniarka np. czy zmienić cewnik. Lekarz wypisuje receptę, zalecenia o dawkowaniu. Krystyna zapisuje na kartkach te informacje, które muszą dotrzeć do wszystkich opiekunów (lekarz może przekazać te informacje tylko rodzinie). Rodzina przekazuje informacje opiekunom, pozostałym członkom rodziny, pielęgniarkom nocnym i środowiskowym Dobrze by było, gdyby każda z nas była w trakcie wizyty u lekarza, tak żeby nie trzeba było każdemu z osobna tłumaczyć, jakie są zalecenia, bo czasem jest to Głuchy telefon – Ułożenie lekarstw w organizerze Pojawiają się pomyłki z układaniem lekarstw w pudełkach – problem, jak się lekarstwa rozsypią.

Pielęgniarka też się pomyliła nie raz. Dawkowanie zapisane jest na karteczkach. Karteczki sie gubią, są nieuporządkowane, co chwilę coś się zmienia.

3

– Zatrudnienie opiekunek Krystyna chce, aby pielęgniarka była obecna przy chorych rodzicach przez całą dobę, w ciągu całego tygodnia. Nie stać jej na opłacanie takiej osoby. Uważa, że w przypadku osób tak niedołężnych państwo powinno pokrywać koszty opieki i aby lekarz rodzinny ustalał wizyty specjalistów mające miejsce w domu chorego, co obecnie jest niemożliwe. Natomiast w rzeczywistości sporadycznie lekarz (z NFZ) odwiedza rodziców w ich domu.

Super by było gdybym będąc w Chorzowie, znała sytuację u rodziców

37

4

– Organizacja opieki w ciągu dnia, tygodnia, miesiąca To nie są tylko lekarstwa do podania; trzeba nasmarować, oklepać, zapisywać ciśnienie i terminy wizyt, konsultacji u lekarza, pamiętać o uzupełnieniu lekarstw. Teraz te informacje są na milionach karteczek; trzeba podać pić, przekazać pozostałym jaka jest dieta i przypomnieć o obcięciu paznokci. …pielęgniarka / opiekunka, poda jakiś lek – nawet neutralny, zapomni przekazać co podała, a potem jest panika.

Krystyna wskazuje problem w podawaniu leków: dużo karteczek z zapisanymi godzinami, parę telefonów z różnymi alarmami, kiedy zażywać. Lekarstwa nie są podawane tylko 3 razy dziennie. Na parkinsona podawane lekarstwa są w innych zupełnie godzinach.

Podawanie lekarstw dla jednej osoby jest czasem 8/9 razy dziennie.

Są tabletki pomiędzy normalnymi godzinami regularnie podawane, ale też są takie, co się podaje w konkretnych porach. 7:00, 10:00, 13:00, 17:00; niektóre lekarstwa podaje się w zależności od ciśnienia a czyli trzeba Maryście przekazać teraz ze o 7 rano ma podać? ale od 7:00 to teraz leci ? szukamy tych pudełek, bo teraz godziny sie zmieniły na parkinsona, miałyśmy gdzieś zapisane, o której. trzeba informować o każdej zmianie np. dzisiaj trzeba podać więcej napojów. O nowych zaleceniach – teraz to się już w drzwiach przekazuje

38

3.3. Szpital geriatryczny, zakład opiekuńczo-leczniczy Kolejnym etapem analizy, było przeprowadzenie wywiadu z pielęgniarką szpitala geriatrycznego w Mikołowie oraz z pielęgniarką / opiekunką siostrą Boromeuszką z Zakładu Opiekuńczo - Leczniczego Celem wywiadu było uzyskanie informacji na temat organizacji opieki nad chorymi w ciągu dnia w wymienionych placówkach a także, określenie z ich informacji problemów, z jakimi borykają sie rodziny podopiecznych (Na co się skarżą, co ich najbardziej dotyka?). Na tej podstawie przedstawiam podsumowanie wywiadów oraz proces opieki sprawowany przez pielęgniarki.

Szpital w Geriatryczny w Mikołowie Z informacji pielęgniarki wynika, że największym problemem dla rodzin jest to, że szpital geriatryczny w Mikołowie przyjmuje pacjentów na maksymalnie 10 dni, z racji ogromnego zapotrzebowania. Dla rodziny domowa opieka stanowi ogromne obciążenie. Z czasem podopieczny wymaga całodobowej pielęgnacji, kontroli, pomocy w codziennych czynnościach, takich jak zabiegi higieniczne, ubieranie jedzenie, czego rodzina często nie może w pełni zapewnić. Niestety na ośrodek opiekuńczy dla osób starszych z NFZ czeka się rok a nawet dłużej. W przypadku rodzin o niskich, a nawet średnich dochodach, niemożliwe jest opłacenie pobytu bliskiego w placówce prywatnej, gdyż koszt pobytu często przekracza 3,5 tys zł miesięcznie. Poza tym kadra medyczna w szpitalu zwraca uwagę, iż w niektórych stanach pacjentów przenoszenie ich w inne miejsce pobytu powoduje pogorszenie stanu fizycznego, psychicznego w związku z pojawiającymi się lękami, zaburzeniami świadomości związanymi z nowym nieznanym miejscem.

Kolejnym znaczącym problemem, o którym mówi pielęgniarka jest sprawowanie opieki przez rodzinę nad starymi ludźmi, którzy cierpią na wielkie problemy geriatryczne. Tacy pacjenci potrafią się poruszać, ale otępienie powoduje, że się gubią, nie wiedzą jak wrócić do domu, często nie pamiętaj o przyjęciu leków. W domu zapominają o wyłączaniu gazu. Trzeba ich stale pilnować. Duża część z nich mieszka sama. Jeżeli rodzina nie jest w stanie mieszkać z chorym, wtedy zwraca się o pomoc do MOPR-u, ale pielęgniarka środowi-

39

skowa nie pełni opieki przez 24 godziny na dobę, przez cały tydzień.

Ponadto tacy pacjenci nie zawsze są świadomi stanu swojego organizmu i możliwości. Lekceważą prośby i wskazówki rodziny. Są trudni w kontaktach, uparci i oporni. proces opieki pielęgniarki geriatrycznej w Mikołowie.

1 – 7:00 rano zmiana pielęgniarki.

O tej godzinie nie podaje się lekarstw, żeby nie było pomyłek, która z pielęgniarek ma podawać lekarstwa.

2 – Wpisanie się na listę obecności.

3 – 8:00 rano – przygotowanie listy pacjentów.

4 – Czytanie raportu pisemnego, podpisanie raportu przez pielęgniarkę, która się z nim zapoznała.

5 – Czytanie kart zleceń, zwykle dotyczy podawanie leków.

6 – Podawanie lekarstw zgodnie z kartą zleceń. Pielęgniarka otrzymuje kartę zleceń z dyżurki lekarskiej, po czym przygotowuje, kroplówki antybiotyki, leki przeciwbólowe. Następnie rozkłada tabletki (bywa,że co chwilę jest odrywana od zajęć, żeby robić inne rzeczy) Leki rozkłada się na specjalnej tacy do podawania lekarstw (tam są kieliszki z imieniem i nazwiskiem pacjentów, są pory podawania leków - też godzinowe, zaczynają się od 8 rano. Na karcie zleceń jest zapisane: nr sali, łóżko, imię nazwisko pacjenta, nazwa leku + dawka, droga podania.

7 – Obiad.

8 – Obchód lekarza około 13:00.

9 – Nowe zalecenia lekarza.

10 – Wypełnianie dokumentacji, Uwzględnienie nowych zaleceń od lekarza, uzupełnienie karty obserwacji pacjentów po zabiegu, uzupełnienie karty pielęgnacyjnej; w karcie obserwacyjnej zapisu je się informacje o każdym pacjencie na oddziale oraz o każdym wypisanym.

11– Kolejne podawanie leków; kolacja.

12– Zmiana pielęgniarki.

Pielęgniarka geriatryczna podkreśla, że w szpitalu opieka nad pacjentem jest usystematyzowana, zorganizowana, dostosowana do potrzeb pacjentów i rodziny. Jedynym minusem jest to, że pacjent może przebywać na oddziale przez krótki czas ( około 10 dni), a co potem?

40

proces opieki – Zakład Opiekuńczo - Leczniczy.

Z informacji siostry Boroemuszki wynika, że zakład świadczy usługi w zakresie codziennej pielęgnacji i opieki poszerzone o rehabilitację, terapię logopedyczną i psychologiczną, konsultacje lekarza psychiatry. Istotnymi problemami w wypełnianiu codziennej opieki nad pacjentem jest zbyt mała ilość opiekunów i pielęgniarek, brak stałego zespołu opiekunów, brak zatrudnionych lekarzy na stałe (brak dostępu do lekarzy w ciągu dnia i nocy). Problemem są również kontakty z rodzinami o wysokich oczekiwaniach, niekompatybilnych do możliwości zakładu (nadmierne skupienie się rodziny na własnym bliskim i w związku z tym jej roszczeniowa postawa). Stan podopiecznego przyjętego z opieki domowej również stanowi problem z uwagi na zaniedbania wynikające z niewiedzy opiekującej się rodziny. (Opiekunowie rodziny często nie zwracają uwagi w przypadku podopiecznego na sprawy dla nich oczywiste, np obcinanie paznokci.) proces opieki pielęgniarki / siostry Boromeuszki w zakładzie opiekuńczo- leczniczym 1 – 05:00 rano Toaleta poranna, mycie zmiana pampersów, toaleta łóżka, przebranie, czesanie.

2 – 8:00 śniadanie według ustalonej diety; karmienie niesamodzielnych.

3 – Ustny raport dla innych opiekunów.

4 – 9:00-11:00 podawanie leków, pomiary medyczne: temperatura ciała, ciśnienie, poziom cukru, skala bólu.

5 – Uzupełnienie karty indywidualnej, ogólna ocena stanu pacjenta.

6 – W międzyczasie terapie zajęciowe.

7 – 13-14 obiad, podanie leków.

8 – Obchód i stałe czynności pielęgnacyjne w ciągu dnia. (osoby w śpiączce – co 1,5 h zmiana pozycji ciała, zmiana pampersów).

9 – 19.00 kolacja.

10 –19.30-23.00 czynności pielęgnacyjne.

41

W zakładzie opiekuńczo-leczniczym odniosłam wrażenie o niezwykłym zaangażowaniu w swoją pracę, osób sprawujących opiekę nad osobami niedołężnymi. Z rozmowy z siostrą Boromeuszką i z własnych obserwacji mogę wnioskować o jej niezwykłym zaangażowaniu i poświęceniu na rzecz ludzi słabych, chorych, niedołężnych. Praca ta niejednokrotnie przekracza fizyczne możliwości opiekunów, zwłaszcza w sytuacji ich niewielkiej liczby w stosunku do dużej ilości pacjentów niesamodzielnych i bardzo trudnych do współpracy z opiekunami.

42

3.4. Przepływ informacji pomiędzy opiekunami – schematy relacyjne w postaci rzutów aksonometrycznych.

Na podstawie analizy określam jakie przeszkody bariery występują w procesie komunikacji pomiędzy opiekunami oraz pomiędzy opiekunami a chorym. Przepływ informacji ilustruję w postaci rzutów aksonometrycznych.

Dla czterech różnych sytuacji przedstawiam po dwa procesy: stan obecny oraz stan pożądany Przebieg komunikacji między Zofią – chorą nieleżącą a Aliną – opiekunem stałym i lekarzem; tylko jedna osoba bierze udział w opiece, nie wliczając lekarza W procesie komunikacji między chorą (Zofią), a opiekunem (Aliną) występuje przeszkoda / bariera ( choroby geriatryczne, problemy z pamięcią Zofii). Przeszkoda utrudnia monitorowanie zdrowia Zofii, wymiany informacji dotyczącej stanu zdrowia chorej.

Sytuacja - stan obecny rys. 1 Zofia idzie sama do lekarza (Alina nie może jej towarzyszyć) Lekarz przekazuje zalecenia Zofii. Niestety stan Zofii (problemy z pamięcią, rozkojarzenie) stanowi przeszkodę w zrozumieniu zaleceń. Zofia przekazuje niepełne zalecenia lekarskie Alinie. Nieobecność Aliny w czasie wizyty Zofii u lekarza jest kolejną przeszkodą w komunikacji. Monitorowanie zaleceń lekarza przez Alinę jest zakłócone. Ponowna wizyta Zofii u lekarza nie przynosi odpowiedniej zmiany sytuacji.

Sytuacja - stan pożądany rys. 2 Opiekun ma pełny obraz stanu w jakim znajduje się chora. Lekarz w wyniku niezakłóconej informacji o stanie zdrowia, może postawić właściwą diagnozę i zalecenie również bezpośrednio opiekunowi. Opiekun ma możliwość poprawnie monitorować, czy chora spełnia zalecenia lekarza np. przyjmuje leki. Alina ma możliwość, poinformowania lekarza o stanie zdrowia Zofii. Niemożność uczestniczenia w wizytach u lekarza z matką, nie stanowi zakłócenia w komunikacji z lekarzem.

Bariera w komunikacji źródło własne

rys1.

Sytuacja stan obecny źródło własne

rys 2.

Sytuacja stan pożądany źródło własne

44

Przebieg komunikacji między Janiną – chorą nieleżącą a opiekunami Arturem i Olgą oraz lekarzem Sytuacja – stan obecny rys. 3 W procesie komunikacji między chorą (Janiną), a opiekunami ( synem Arturem i córką Olgą) występuje przeszkoda / bariera (choroby geriatryczne, problemy z pamięcią Janiny), przeszkoda utrudnia monitorowanie zdrowia Janiny, wymiany informacji dotyczącej zdrowia chorej.

Artur jest u lekarza w sprawie Janiny. Teraz musi przekazać zalecenia lekarskie Siostrze Oldze. Olga stara się sprawdzać czy mama wypełnia zalecenia w trakcie wizyt i rozmów telefonicznych. Olga natrafia na przeszkodę, niestety mama nie przekazuje prawidłowo sytuacji, czy przyjęła lekarstwa i kiedy, czy zastosowała odpowiednią dietę w trafcie posiłków. Wystąpiło zakłócenie w komunikacji. Olga przekazuje informacje o sytuacji Arturowi, mimo tego przekazu monitoring Janiny jest zakłócony. Samopoczucie Artura i Olgi ulega pogorszeniu, mają poczucie niewypełniania prawidłowo opieki mimo chęci i zaangażowania.

Sytuacja – stan pożądany rys. 4 Opiekun ma pełny obraz stanu w jakim znajduje się chora. Lekarz w wyniku niezakłóconej informacji o stanie zdrowia może postawić właściwą diagnozę i zalecenie również bezpośrednio opiekunowi.

Opiekun ma możliwość poprawnie monitorować, czy chora spełnia zalecenia lekarza np. przyjmuje leki. Artur i Olga mają możliwość poinformowania lekarza o bieżącej sytuacji i stanie zdrowia Zofii.

Bariera w komunikacji

rys.3.

Sytuacja stan obecny źródło własne

rys. 4.

Sytuacja stan pożądany źródło własne

46

Przebieg komunikacji pomiędzy opiekunami osoby leżącej oraz opiekunem a lekarzem. stan obecny rys. 5 W procesie komunikacji między opiekunami (córkami Katarzyną i Krystyną) oraz pielęgniarkami występuje przeszkoda / bariera (natłok informacji, brak organizacji, chaos, częste zmiany w zaleceniach, natłok obowiązków, wyczerpanie opiekunów, ich zły stan psychiczny i fizyczny, nadmiar emocji wynikający z przesilenia). Przeszkodą w tym przypadku utrudniającą wymianę informacji i tym samym dezorganizującą opiekę jest fizyczny i psychiczny stan opiekunek, znacząco ograniczający prawidłową komunikację. Powstaje zjawisko „głuchego telefonu”. W opiece uczestniczą córki i dochodzące pielęgniarki. Zaburzona komunikacja powoduje zakłócenie w prawidłowym odbiorze stanu zdrowia chorej matki. Cała sytuacja dla córek jest bardzo stresogenna, emocjonalna, i w związku z tym następuje nieprecyzyjny przekaz obrazu zdrowia lekarzowi. Lekarz przekazuje informacje jednej z sióstr. Jej zadaniem jest przekazać zalecenie siostrze. Każda z osób uczestniczących w opiece musi dokładnie rozpoznać zalecenia lekarza. Skomplikowana sytuacja zdrowotna mamy, trudności w porozumieniu się z nią (problemy z mówieniem po udarze) stanowią również silną barierę. stan pożądany rys. 6 W przypadku stanu pożądanego opiekunowie oraz pielęgniarki mają pełny obraz stanu w jakim znajduje się chora. Lekarz w wyniku niezakłóconej informacji o stanie zdrowia, może postawić właściwą diagnozę. Członkowie procesu przekazują informacje np. zalecenia w jedno miejsce, do którego mają jedynie dostęp opiekunowie i pielęgniarki oraz lekarz prowadzący.

rys. 5.

Sytuacja stan obecny źródło własne

rys.6.

Sytuacja stan pożądany źródło własne

48

Przebieg komunikacji pomiędzy pielęgniarkami w szpitalu i zakładzie opiekuńczo leczniczym – stan obecny rys. 7 Pielęgniarki w szpitalach każde zalecenie i informacje dotyczące zmian stanu pacjenta zapisują w sporządzanym raporcie oraz w karcie zleceń. Każda pielęgniarka przed rozpoczęciem pracy ma obowiązek zapoznania się z raportem i poświadczenia tej czynności własnoręcznym podpisem.

rys.6.

Sytuacja stan pożądany źródło własne

49

3.5. Trój-etapowa analiza celów i problemów Ze względu na inny sposób opieki przeprowadzam dwie analizy celów i problemów: sposób A. analiza dotycząca opieki nad osobą chorą leżą – niesamodzielną sposób B. analiza dotycząca opieki nad osobą nieleżącą – częściowo samodzielną Etap 1 Określam problem a następnie tworzę grupy powiązanych ze sobą problemów Żaden problem nie istnieje w oderwaniu od rzeczywistości i zawsze stanowi element łańcucha przyczynowo-skutkowego spsób A rys. 8 spsób B. rys. 9 Etap 2 Przeformułowuję problemy na cele, które są pożądanymi przyszłymi sytuacjami (nie działaniami). Podobnie jak podczas analizy problemów identyfikuję kategorie. spsób A rys. 10 spsób B. rys. 11 3 Etap Wybór strategii jest ostatnią częścią analizy problemów i celów. Jest ona pomocna w podjęciu decyzji projektowych. W obu spo­sobach opieki definiuję tę samą strategię: – uporządkowanie, – dostępność, – prosty przepływ informacji spsób A rys 12 spsób B. rys 13

50

Etap 1. Formułuję problem – chory leżący

opieka nad osobą chorą stanowi ogromne obciążenie psychiczne i fizyczne dla rodziny, opiekunowie są w ciągłym stresie

komunikacja między opiekunami jest chaotyczna

niepewność w stosunku do siebie (między sobą) pod względem wykonania zaleceń ceń wobec chorego

organizacja opieki nad oso bą chorą jest chaotyczna

częste zmiany w zaleceniach

dużo nieuporządkowanych informacji / natłok informacji / dużo zmiennych informacje na kartkach lub przekazywane ustnie

nie każdy z opiekunów jest bezposrednio informowany o zmianach, niepełny przepływ informacji miedzy opiekunami

duży zestaw różnych leków, dużo różnych obowiązków

nie każda z osób uczestni czących w opiece jest przy chorym podczas wizyty u lekarza, lub jest świdkiem zmian/zaleceń

opiekunowie są czynni za wodowo – nie mogą całego czasu poświęcać chorym

starsze osoby nie chorują na jedną chorobę, a na cały szereg chorób

rodzina nie jest przygo towana na moment kiedy pacjent staje się leżący

kilku opiekunów – głównie rodzina nie wyspecjalizowana w opiece)

wysokie koszty wyspecja lizowanej opieki,długi czas oczekiwania na ośrodek z nfz, prywatne ośrodki są drogie

jest jeden opiekun z pomo cy społecznej, on nie jest w stanie monitorować cho rego przez 24 h na dobę

niedostateczne wsparcie ze strony państwa w zakresie opieki nad osobami star szymi

rodzina ma niedostateczną wiedzę w zakresie przygo towania na moment kiedy chory staje się leżący

poradniki dotyczące opieki nad osobami starszymi nie spełniają swojej roli

poradniki są długie, płatne, wymagające znacznego czasu do przyswojenia, opiekunowie nie mają czasu ich czytać

opiekunowie przed sytuacją kiedy pacjent staje się leżący nie są zainteresowa ni tematem

opiekunowie (rodzina) nie bierze udziału w szkoleniach dotyczących opieki nad osobami starszymi

istniejące szkolenia nie spełniają potrzeb opiekunów

opiekunowie nie mają czasu na poszukiwanie informacji dotyczących opieki, chodzenia na szkolenia

sposób opieki A rys 8. dotyczący opieki nad osobą chorą leżą – niesamodzielną

źródło własne

51

Etap 2. Przeformułuję problem na cele – chory leżący

Opieka nad osobą chorą nie jest tak obciążające psychicznie i fizycznie, Opiekunowie wiedzą jak wygląda bieżąca sytuacja

Komunikacja między opiekunami prosta i uporządkowana

Opiekunowie są pewnie co do czynności wykonywanych przez siebie nawzajem

Organizacja opieki nadosobą chorą jest uporządkowana

Informacje są uporządkowane, Informacje są dostępne dla wszystkich opiekunów w jednym miejscu

brak zmian w zaleceniach

Ujednolicony zestaw leków

starsze osoby nie chorują na jedną chorobę, a na cały szereg chorób

Każdy z opiekunów jest bezpośrednio informowany o zmianach, bieżące informacje na temat opieki nad chorym

Każda z osób uczestniczących w opiece posiada zalecenia bezpośrednio od lekarza

opiekunowie są czynni zawodowo– nie mogą całegoczasu poświęcać chorym

Rodzina jest przygotowana na moment kiedy chory staje się leżący

Opiekę sprawują wyspecjalizowane osoby

Wsparcie finansowe ze strony instytucji Państwowych,duża ilość miejsc w ośrodkach opiekuńczo-leczniczych

Większa ilość opiekunów społecznych, przydzielonych do osoby leżącej

Wsparcie ze strony Państwa w zakresie opieki na osobami starszymi.

rodzina ma wiedzę w zakresi przygotowania na moment kiedy chory staje się leżący

Poradniki spełniają swoją rolę

Odpowiednio przygotowane poradniki / darmowe/ krótkie / łatwo dostępne

Opiekunowie przed sytuacją kiedy pacjent staje się leżący dostają informacje jak sie odpowiednio przygotować

Opiekunowie/ rodzina posiadają wiedzę dzięki odbytym szkoleniom

Szkolenia spełniają potrzeby opiekunów

informacje dotyczące opieki, szkoleń są łatwo dostępne

sposób opieki A rys 10. dotyczący opieki nad osobą chorą leżą – niesamodzielną

źródło własne

52

Etap 1. Formułuję problem – chory nieleżący

zalecenia lekarza mogą być niewłaściwe

Opiekun jest w ciągłym stresie i niepewności

lekarz nie zna pełnej historii chorób

monitorowanie chorego jest nie skuteczne

rodzina ma niepełne informacje dotyczące stanu zdrowia chorego

osoby chore nie akceptują swoich chorób / wypiera ją ze swojej świadomości

Nie pamięta o zażywaniu niu wszystkich lekarstw/ wykupywaniu wszystkich lekarstw/

Chory mieszka sam

Chory musi zażywać dużą ilość lekarst

opiekunowie nie są w stanie mieszkać z chorym

Choruje na wiele różnych chorób

opiekunowie są czynni zawodowo – muszą zarabiać na własne utrzymanie

sposób opieki B rys 9. dotyczący opieki nad osobą chorą nieleżącą

źródło własne

rodzina nie zna pełnych zaleceń lekarskich

- opiekunowie nie są świadomi że podopieczny choruje na wiele chorób w tym na wielkie problemy geriatryczne

chory inaczej interpretuje zalecenia lekarza lub zapomina o nich

chory bez opiekuna uczestniczy w wizycie u lekarza

opiekun nie jest informowany o wizycie u lekarza

opiekun nie może uczestniczyć podczas wizyty u lekarza

53

Etap 2. Przeformułuję problem na cele – chory nieleżący

Zalecenia lekarskie są włąściwe

Opiekunowie wiedzą jak wygląda bieżąca sytuacja

Lekarz zna pełną historię chorób

Monitorowanie chorego jest skuteczne

Rodzina posiada pełne informacje dotyczące stanu zdrowia chorego

Osoby chore są świadome swoich chorób

Recepty zawsze są wyku wykupione, lekarstwa zażyte

Chory musi zażywać dużą ilość lekarstw

Choruje na wiele różnych chorób

sposób opieki B rys11. dotyczący opieki nad osobą chorą nieleżącą

źródło własne

Rodzina zna zalecenia lekarskie

Chory mieszka sam

opiekunowie nie są w stanie mieszkać z chorym

opiekunowie są czynni zawodowo – muszą zarabiać na własne utrzymanie

Opiekunowie wiedzą czym są wielkie problemy geriatryczne, są świadomi chorób podopiecznego

Chory nie zapomina o o zaleceniach lekarza, dobrze interpretuje

Każda z osób uczestniczących czących w opiece posiada zalecenia bezpośrednio od lekarza

opiekun jest informowany o każdej wizycie u lekarza

Etap 3. Określam strategie – chory leżący

sposób opieki B rys 12. dotyczący opieki nad osobą chorą nieleżącą

źródło własne

Opieka nad osobą chorą nie jest tak obciążające psychicznie i fizycznie, Opiekunowie wiedzą jak wygląda bieżąca sytuacja

Komunikacja między opiekunami prosta i uporządkowana

Opiekunowie są pewnie co do czynności wykonywanych przez siebie nawzajem

Organizacja opieki nadosobą chorą jest uporządkowana

Informacje są uporządkowane, Informacje są dostępne dla wszystkich opiekunów w jednym miejscu

Każdy z opiekunów jest bezpośrednio informowany o zmianach, bieżące informacje na temat opieki nad chorym

Każda z osób uczestniczących w opiece posiada zalecenia bezpośrednio od lekarza

Etap 3. Określam strategie – chory nieleżący Opiekunowie wiedzą jak wygląda bieżąca sytuacja

Lekarz zna pełną historię chorób

Monitorowanie chorego jest skuteczne

Rodzina posiada pełne informacje dotyczące stanu zdrowia chorego

Recepty zawsze są wyku wykupione, lekarstwa zażyte

sposób opieki B rys 13. dotyczący opieki nad osobą chorą nieleżącą

źródło własne

Rodzina zna zalecenia lekarskie

Opiekunowie wiedzą czym są wielkie problemy geriatryczne, są świadomi chorób podopiecznego

Chory nie zapomina o o zaleceniach lekarza, dobrze interpretuje

Każda z osób uczestniczących czących w opiece posiada zalecenia bezpośrednio od lekarza

opiekun jest informowany o każdej wizycie u lekarza

55

Podsumowanie.

Wykorzystane metody badawcze są dla mnie głównym wsparciem podczas podejmowania decyzji projektowych. Ich podstawowym celem jest lepsze zrozumienie ludzi, ich potrzeb oraz eksplorację problemu w zaistniałej sytuacji, a na późniejszym etapie celem jest weryfikacja proponowanego rozwiązania.

Od tego momentu pracy nad projektem skupię się na opiece nad chorym niesamodzielnym. Jak wynika z przeprowadzonych analiz, sytuacja, w której chory jest częściowo samodzielny i mieszka sam jest inna, niż opieka nad osobą niesamodzielną, nad którą 24 godziny na dobę ktoś czuwa. Uważam, że każda z tych sytuacji pomimo przyjętej tej samej strategii wymaga innego rozwiązania projektowego.

4 | Wnioski płynące z badań Wnioskami z analizy są cele i założenia projektowe Cel główny: Komunikacja pomiędzy osobami sprawującymi opiekę, jest prosta i uporządkowana, niezakłócona.

Cel szczegółowy: – Organizacja opieki nad osobą chorą jest uporządkowana.

– Monitorowanie chorego i opieki nad chorym jest skuteczne.

Założenia: – Informacje są dostępne dla wszystkich opiekunów w jednym miejscu, informacje są uporządkowane.

– Każdy z opiekunów jest bezpośrednio informowany o zmianach, bieżących, informacjach na temat opieki nad chorym.

56

IV. Proponowane rozwiÄ…zanie

57

Proponowanym rozwiązaniem jest projekt systemu organizacji i wymiany informacji pomiędzy osobami zaangażowanymi w opiekę nad chorymi niesamo­dzielnymi, struktura, która łączy opiekunów w mikrospo­łeczność. Dzięki niej możliwy jest szybki przepływ informa­cji oraz możliwość monitorowania bieżącej sytuacji bez ciągłej konieczności zadawania pytań. System korzysta z następujących narzędzi: aplikacji na telefon, planszy z wypisanymi czynnościami w zakresie pielęgnacji.

Aplikacja na telefon uwzględnia zadania opieki nad chorym niedołężnym, od których zależy stan organizmu – zdrowia i życia osoby podopiecznej. Aplikacja umożliwia opiekunom podgląd w sytuację zdrowotną chorego z każdego miejsca. To forma zdalnego sprawowania opieki zdrowotnej nad chorym, monitorowania jego stanu organizmu. Umożliwia sprawną, szybką komunikację między opiekunami i interwencyjne reagowanie na zmianę sytuacji i stanu chorego.

Plansza, która znajduje się w miejscu pobytu chorego podopiecznego uwzględnia wszystkie podstawowe czynności pielęgnacyjne, którym podlega podopieczny w ciągu dnia, jak np. toaleta ciała, czesanie, podanie jedzenia, higiena jamy ustnej, obcinanie paznokci, zmiana pozycji ciała leżącego. Istnieje możliwość dopisanie indywidualnych zabiegów pielęgnacyjnych do osoby podopiecznego, w zależności od jego potrzeb. Zadaniem opiekunów jest rejestrowanie wykonanych czynności pielęgnacyjnych na planszy, co wprowadza do opieki prawidłową organizację. Zaniechanie wyżej wymienionych czynności nie jest zagrożeniem życia chorego. Natomiast prawidłowe wypełnianie zadań pielęgnacyjnych znacząco poprawia samopoczucie chorego; w zdecydowany sposób wpływa na stan jego organizmu, podnosi komfort życia, poprawia stan zdrowia psychicznego i fizycznego. rezultat: Cały system wpływa pozytywnie na samopoczucie podopiecznych i opiekunów. Projekt wprowadza spokój, obiektywizm, właściwą organizację prostych czynności w zakresie opieki, ład, harmonię. Eliminuje wpływ negatywnych emocji. Jeżeli nie ma negatywnych emocji, bo jest obiektywizm, tworzy się prawidłowe nastawienie opiekuna, które powoduje właściwe zachowanie, a zachowanie z kolei, kształtuje pozytywne emocje. W związku z tym proces wymiany informacji i organizacja opieki nie są zaburzone. Poprawiają się i naprawiają doświadczenie osób uczestniczących w opiece.

58

V. Modelowanie Na podstawie wyników badań z poprzedniego etapu tworzę koncepcję rozwiązania. Szczegółowo opracowuję funkcjonalność.

Wskazywane problemy przez respondentów badania zestawiam z proponowaną przeze mnie funkcją systemu.

59

Fajnie by było, gdyby lekarz mógł dostać wydruk, co działo się w czasie pomiędzy wizytami.

Funkcja odnotowanie wyników pomiarów/obserwacji.

Raport: zawiera podsumowanie obserwacji oraz pomiarów, wykaz leków jakie zostały podane. (aplikacja)

Trzeba zapisywać terminy wizyt, konsultacji u lekarza, pamiętać o uzupełnieniu lekarstw. Teraz te informacje są na milionach karteczek

Funkcja kalendarz Odnotowanie terminów wizyt u lekarza, wydarzeń, zmian, dat wykupienia recept.

Nie ma konieczności projektowania kalendarza. Można „zaciągnąć” dane przez aplikację do kalendarza urządzenia (aplikacja)

To nie są tylko lekarstwa do podania; trzeba nasmarować, oklepać

Funkcja „to do list” Rozkład dnia opieki będący wskazówką, jak opiekować się chorym; czynności w ramach opieki nad chorym z możliwością zaznaczania tych zrealizowanych. (tablica)

pielęgniarka / opiekunka, poda jakiś lek – nawet neutralny, zapomni przekazać co podała, a potem jest panika. Miliony karteczek z zapisanymi godzinami, parę telefonów z różnymi alarmami, kiedy zażywać. Lekarstwa nie są podawane tylko 3 razy dziennie.

Funkcja organizator – przypominajka o lekach, notyfikacja – powiadomienie pozostałych opiekunów o nie podanym leku. Lek awaryjny – odnotowanie sytuacji. (aplikacja)

Czyli trzeba Maryście przekazać teraz, że o 7 rano ma podać? ale od 7.00 to teraz leci?

Trzeba informować o każdej zmianie np. dzisiaj trzeba podać więcej napojów. O nowych zaleceniach – teraz to się już w drzwiach przekazuje.

Funkcja notatki / funkcja zaleceń – wprowadzenie zaleceń, ich podgląd; uwagi, wiadomości. (aplikacja)

Super by było, gdybym będąc w Chorzowie znała sytuację u rodziców.

Funkcja podglądu – stały podgląd bieżących wydarzeń. Dostęp do informacji z każdego miejsca. (aplikacja)

Opiekun 1 pomiary alarm

60 wybór pomiarów

VI. Projektowanie W tym dziale uwzględniając wybrane funkcjonalności tworzę projekty systemu, wielokrotnie konfrontuję je – testuję z przyszłymi potencjalnymi użytkownikami systemu.

odnotowanie

odnotowanie

e w harmonogramie

e w harmonogramie

notyfikacja

sytuacja

61

opiekun chce pomiar

1 | algorytmy Pierwszym etapem w fazie projektowania było rozpisanie wszystkich elementów systemu, algorytmów. W celu wykrycia niezrozumianych funkcji dla potencjalnych użytkowników oraz oceny ogólnej koncepcji projektu interakcji produktu, już na tak wczesnym etapie projektowania zdecydowałam się na przeprowadzenie testów. Testowanie polegało na wręczeniu badanemu scenariuszy dotyczących funkcji systemu. Na wzór metody paper prototyping stworzyłam papierowe makiety systemu składającego się wyłącznie z algorytmów. Zadaniem badanych było przejście drogi wyznaczonej przez scenariusze, wykorzystując kolejne arkusze prototypu. pomiar dodatkowy

pomiary

Testy wykazały, że nie wszystkie nazwy funkcji są intuicyjne dla badanych np. termin „sytuacje niepożądane” jest przez nich inaczej definiowany, niż zakłada to mój system. Sytuacja niepożądana oznacza dla badanych sytuację krytyczną albo bardzo istotną. Natomiast dla mnie terminem tym starałam się określić wszystkie niespodziewane sytuacje. Z kolei zalecenia związane z opieką a uwagi i wiadomości, to dla badanych ta sama sytuacja / informacja - inaczej niż w systemie. Zaobserwowałam również, iż forma systemu składającego się wyłącznie z algorytmów jest dla odbiorców mało czytelna, hermetyczna. pomiar

rys 14. przykładowe algorytmy źródło własne

62

2 | Szkice. Pierwszy prototyp aplikacji.

Po stworzeniu algorytmów i obserwacjach z pierwszego badania stwierdziłam, iż korzystniej będzie wykonać szkice aplikacji – jednego z elementów systemu. W związku z tym opracowałam ekrany podstawowych funkcji sytemu, które wydają się być najważniejsze dla potencjalnych użytkowników, gdyż bezpośrednio odpowiadają na ich potrzeby.

rys.16. szkice aplikacji źródło własne

63

3 | Testowanie paper protyping: Druga wersja aplikacji Po zaprojektowaniu ekranów postanowiłam skonfrontować je z przyszłymi potencjalnymi użytkownikami, ponownie korzystając z metody paper prototyping. Po testach wprowadzałam zmiany.

rys.17 paper prototyping źródło własne

64

4 | Testowanie prototypu interaktywnego. Końcowa wersja aplikacji Kolejnym etapem procesu projektowego było stworzenie interaktywnego prototypu aplikacji, czyli zastąpienie papierowej wersji ekranem telefonu. Interaktywne prototypy wykonane w programie Axur. Testy przeprowadzałam wielokrotnie i wielokrotnie wprowadzałam zmiany.

Efektem tego procesu było opracowanie aplikacji na telefon, jednego z elementów systemu, którego funkcje i działanie opiszę w następnej części niniejszej pracy.

65

66

VI. Prezentacja projektu 7.1 Działanie systemu Zaprojektowany przeze mnie system składa się z dwóch narzędzi:

aplikacji oraz tablicy System koordynuje działania opiekunów w zakresie ochrony zdrowia (aplikacja) i codziennych czynności pielęgnacyjnych (tablica). W systemie wyróżniłam 6 głównych algorytmów: dodanie akcji – działania w zakresie np. dodania notatki, zaleceń, pomiaru, dodania nowego leku (aplikacja); sprawdzenie – np notatek, zaleceń, powiadomień o niepodanych lekach (aplikacja) przeprowadzonych czynnościach zapisanych na tablicy (tablica); reakcje – np. na powiadomienie (aplikacja); dostarczenie informacji – np nowych zaleceń, (aplikacja) odnotowanie – przeprowadzonych czynności w zakresie pielęgnacji (tablica); powiadomienie np. o konieczności podania leków bądź zaalarmowaniu opiekunów, którzy nie znajdują się bezpośrednio przy chorym, że nie podano leku (aplikacja); Cechą systemu jest to, że odpowiada na potrzeby rodziny, jako osób najbardziej związanych z opieką nad bliskim. Rodzinę wspomaga często fachowa siła w osobach pielęgniarek, opiekunek. Dlatego system łączy głównie rodzinę i opiekunki. Lekarz nie jest połączony w systemie z osobami sprawującymi opiekę. Jednak sytuacja idealna uwzględniałaby to połączenie, czyli bezpośredni kontakt lekarza z opiekunami. Jednakże aktualnie takie rozwiązanie jest niemożliwe ze względu różnorodne okoliczności np. zbyt mała liczba lekarzy w stosunku do pacjentów w ramach NFZ. System funkcjonuje od chwili, gdy ktoś z opiekunów jest przy podopiecznym. System zakłada, że każdy z opiekunów ma zainstalowaną na telefonie aplikację „Opiekuje się”

67

Poniższy schemat przedstawia całościowy obraz systemu. Wszyscy opiekunowie jako mikrospołeczność są ze sobą połączeni przez aplikacje, bez względu na miejsce pobytu. Każdy z nich dysponuje tymi samymi algorytmami w aplikacji. Schemat obrazuje iż element systemu tablica nie jest połączony z aplikacją, aczkolwiek ze względu na swoje umiejscowienie w bezpośrednim sąsiedztwie chorego pełni ważną rolę w całym systemie

rys.18 system wymiany informacji źródło własne

68

Na poprzedniej stronie ukazuję całość systemu, natomiast poniżej przedstawiam działanie systemu w wybranych aspektach. (zadaniowo) Działanie systemu prezentuję na przykładzie person: Krystyny i Kasi (schematy), opiekunek ich starszej leżącej niesamodzielnej mamy – Zofii. Za pomocą zdjęć ilustruję działanie systemu poprzez opiekunów

rys.19 ilustracje do systemu źródło własne

W opiece nad Zofią uczestniczą:

rys.20 ilustracje do systemu źródło własne

córka Kasia

córka Krysia

lekarz z racji wykonywanego zawodu jest zainteresowany stanem zdrowia Zoffi

pielęgniarka dzienna

pielęgniarka nocna

69

rys. 21 źródło własne

rys. 22 źródło własne

70

1.1 Czynności pielęgnacyjne Niżej zamieszczony przykład działania systemu przedstawia wykorzystanie tablicy do koordynowanie zwykłych czynności pielęgnacyjnych w zakresie opieki nad osobą leżącą, niesamodzielną. Kasia po sprawdzeniu (1) na tablicy zakresu wykonanej pielęgnacji, przystępuje do kolejnych wskazanych przez tablicę czynności pielęgnacyjnych np. mycie Zofii./ karmienie (2) Wykonanie zadania rejestruje przez zaznaczenie na tablicy (3).

(1)

rys.23 ilustracje do systemu, źródło własne

(2)

(3)

71

rys. 24 źródło własne

rys. 25 źródło własne

72

Dodawanie zaleceń

1.2 Dodawanie zaleceń Kolejna ilustracja przedstawia sytuację – konsultacje Krystyny z lekarzem w sprawie stanu zdrowia leżącej Zofii. Krystyna przedstawia lekarzowi wyniki pomiarów Zoffi (ciśnienie, temperatura).

Może to wykonać przedstawiając wartości na ekranie telefonu wykorzystując aplikację, lub przynosząc wydruki na życzenie lekarza.

Lekarz zaznajamia się z wynikami przedłożonymi przez Kasię.

Wydaje zalecenia, a Kasia dodaje akcję (1) i odnotowuje je np. głosem w aplikacji. (Można również telefon z uruchomioną aplikacją „opiekuję się” przekazać lekarzowi, w celu bezpośredniego zarejestrowania przez lekarza wskazań poprzez funkcję zalecenia).

Zalecenie dociera do chmury – bazy informacji (2), a następnie poprzez aplikację docierają do wszystkich opiekunów (3). Tak samo jak w przypadku ustawiania godzin i dawek leków.

(1)

rys.26 dodanie zaleceń źródło własne

(2)

(3)

73

rys.27 źródło własne

rys.28 źródło własne

74

rys.29 źródło własne

rys.30 źródło własne

76

1.3 Dodawanie pomiaru Kasia mierzy temperaturę Zofii (1) i postanawia zarejestrować wynik poprzez aplikację. Pozwala to grupowanie i porządkowanie wszystkich wyników w jednym miejscu z możliwością dostępu dla wszystkich opiekunów (monitorowanie), a także na wykorzystanie zestawień pomiarów według potrzeb. Kasia dodaje akcję, czyli zapisuje wynik pomiaru (2) w aplikacji. Wynik rejestrowany jest w chmurze (3) a następnie dociera do wszystkich opiekunów. (4)

rys.31 dodanie pomiaru źródło własne

(4)

(3)

(2) (1)

77

rys.32 źródło własne

rys.33 źródło własne

78

1.4. Podanie leku. (dodatkowa dawka) Kasia podaje Zofii lek (1) na obniżenie ciśnienia (dodatkową dawkę– doraźnie) i rejestruje ten fakt w aplikacji ( do wiadomości wszystkich).

W związku z tym dodaje akcję (2) (czyli wybiera lek spośród listy leków Zofii, a następnie ustawia dawkę) Informacja o podaniu dodatkowej dawki leku dla Zofii rejestrowana jest w chmurze (3), a następnie dociera do wszystkich opiekunów. (4)

rys.33 podanie leku źródło własne

(4)

(3)

(2) (1)

79

rys.34 źródło własne

rys.35 źródło własne

80

1.5. Dodanie nowego leku.

Kasia dodaje nowy lek do listy leków w systemie.

W związku z tym dodaje akcję w aplikacji (1) . Informacja o tym rejestrowana jest w chmurze (2), a następnie dociera do wszystkich opiekunów. (3)

rys.36 dodanie leku źródło własne

(3)

(2)

(1)

81

1.6. Dodanie nowego leku. Powiadomienie o konieczności podania leku – BRAK REAKCJI. Ta ilustracja przedstawia sytuację – otrzymania przez Kasię obecną przy chorej, powiadomienia o konieczności podania leku (1) (pora podania lekarstw) Aplikacja dzięki funkcji „geolokalizaja” rozpoznaje miejsce pobytu opiekuna. Jedynie ten opiekun, który znajduje się bezpośrednio przy chorym otrzymuje takie powiadomienie. W przypadku braku reakcji ze strony opiekuna, informacja o niepodanym leku zostaje wysłana do pozostałych opiekunów.

Kasia nie zareagowała na sygnał o konieczności podania lekarstw.

30 minut później powiadomienie o niewykonanym zadaniu otrzymuje Krystyna. (2)

rys.37 powiadomienie źródło własne

(2)

(1)

82

cd.

Krystyna interweniuje, sprawdza co się stało (1), wyjaśnia sytuację, reaguję (2). Informacja o reakcji Krystyny trafia do chmury (3), a następnie dociera do innych opiekunów (4). Krystyna sama podaje lek (5), lub organizuje sposób podania (monitoruje)

(4)

(3)

rys.38 powiadomienie cd. źródło własne

(2)

(1) (5)

83

1.7. Powiadomienie o konieczności podania leku Kasia otrzymuje powiadomienie o konieczności podanie leku, sprawdza, reaguje na informacje (potwierdza w aplikacji) i podaje lek.

(5)

(4)

rys.39 powiadomienie 2 źródło własne

(3)

(1)

(2) (6)

84

2 | Opis aplikacji Poniżej przedstawiam aplikację, jako element systemu.

2.1 Ekran główny Ekran główny – tablica, na której znajdują się zamieszczone przez opiekunów wiadomości od najbardziej aktualnych. Wiadomości z danego dnia przeglądamy przewijając ekran góra-dół . Wiadomości z różnych dni możemy przeglądać na dwa sposoby: I. Przez przesunięcie w dół.

II. Otwieramy kalendarz klikając w datę nad wiadomościami, która zaznaczona jest kolorem niebieskim, aby podkreślić, że jest elementem interaktywnym. Datę można wybrać. Aby zamknąć kalendarz klikamy na niebieską strzałkę w lewym górnym rogu W prawym górnym rogu ekranu umieściłam zdjęcie chorej. Niektórzy respondenci wskazali, że czasem opiekują się więcej, niż jedną osobą, a zdjęcie pomaga w rozpoznaniu podopiecznego, którego dotyczy tablica.

rys.40 ekrany aplikacji źródło własne

85

Na ekranie głównym, przy dolnej krawędzi znajduje się niebieski pasek z możliwością wybrania filtra umieszczonych wpisów. Badani wielokrotnie podkreślali, że możliwość porządkowania / segregowania wiadomości jest dla nich bardzo ważna. Powinna być łatwa w zrozumieniu, a dostęp do niej powinien być szybki i oczywisty.

Po kliknięciu w FAB wyświetlają się opcje: „podaj lek”, „dodaj pomiar” „dodaj notatkę” „dodaj zalecenie”, te same etykiety znajdują się na dolnym pasku, na ekranie głównym.

86

2.2. Dodanie notatki: Po pojawieniu się ekranu „wprowadź treść” mikrofon telefonu „wyłapuje dźwięk”, a animacja wskazuje, że mikrofon jest włączony. Można od razu mówić do telefonu. Użytkownicy byli niezwykle zadowoleni z możliwości wypowiadania się głosem i tworzenia głosowej notatki.

Obecnie technologia nie jest przeszkodą w stworzeniu takiej opcji.

Jednak nadal istnieje możliwość wprowadzenia treści za pomocą klawiatury poprzez kliknięcie w pole notatki. Zamieściłam ikony wskazujące na możliwość dodania zdjęcia, zamieszczenia plików, ustawienia przypomnienia. Dodatkowo dołączyłam aktualną datę, godzinę powstawania notatki (z możliwością zmiany w razie potrzeby). Po zatwierdzeniu wprowadzonej treści pojawia się opcja „wybierz etykietę” czyli: notatka, zalecenie, pomiar, leki.

Chociaż dla użytkowników wygodna jest jak najkrótsza droga do przekazania informacji, to w tym względzie dla dobrej organizacji wiadomości – komunikacji, wymuszam działanie użytkowników. Nie zatwierdzą dodania wiadomości bez przypisania etykiety.

87

2.3. Dodanie zaleceń Funkcja ta dostępna jest pod przyciskiem FAB na ekranie głównym, z tym samym sposobem wprowadzenia treści, jak w przypadku notatki. Zawiera możliwość wyboru lekarza wydającego zalecenie. Wybór lekarza nie jest wymagany. przegląd zaleceń Po kliknięciu w etykietę „zalecenie” na pasku dolnym, na ekranie głównym uzyskujemy przegląd zaleceń.

88

2.4. Dodanie pomiaru Po wyświetleniu ekranu "dodaj pomiar" istnieje możliwość wyboru pomiaru spośród listy „popularne”. Ponadto można dokonać wprowadzenia pomiaru, który nie jest uwzględniony w liście. Tę funkcję podkreśliłam przez dodanie pulsującego kursora przy polu do wpisywania własnej nazwy. Na kolejnym ekranie służącym do podania wartości pomiaru, system informuje o wprowadzeniu niepoprawnych wartości.

89

2.5. Dodanie nowego leku Po kliknięciu w przycisk „podaj lek” otwiera się okno z listą leków, już wcześniej wprowadzonych do systemu oraz przycisk po kliknięciu, którego pojawia się możliwość wprowadzenia do systemu nowego leku, stałego albo leku doraźnego. Po wyborze opcji dodania leku pojawia się okno z włączonym aparatem do zeskanowania kodu kreskowego. Po zeskanowaniu leku, automatycznie dodawane są informacje o leku. Jednakże badani podkreślili, iż chcieliby mieć również możliwość wpisania leku. I tę funkcję uwzględniłam. Stworzyłam też możliwość dzięki, której aparat już po pojawieniu się ekranu samodzielnie wyszukuje kody kreskowe na opakowaniu leków, a po samodzielnym zarejestrowaniu kodu, aplikacja sama przechodzi do następnej funkcji, bez konieczności zatwierdzania.

90

Po zeskanowaniu kodu pojawia się ekran, na którym należy wybrać pory podania leku (powtórzenia lub interwały ), a następnie zatwierdzić ustawienia. Na kolejnym ekranie ustawia się godziny i dawki leków.

2.6. Podanie dawki leku Podanie dodatkowej dawki rejestruje się przez wybór leku z listy i ustawienie właściwej wartości.

2.7. Dodanie leku doraźnego W tym przypadku wprowadzamy nazwę leku (skanowanie kodu, bądź wpisanie nazwy przy pomocy funkcji autocomplete), a następnie wpisujemy wartość dawki oraz godzinę podania.

91

2.8. Powiadomienie o konieczności podania leku Po otrzymaniu powiadomienia na telefon o konieczności podania leku, istnieje możliwość zmiany wielkości dawki, przełożenia pory podania leku lub jego pominięcia. Wykonanie zadanie rejestrujemy przez kliknięcie „podaj”.

92

3 | Wizualna strona aplikacji Badania wskazują, iż wiek większości przyszłych użytkowników plasuje się między 45-tym a 60-tym rokiem życia. Osoby te nie zawsze były pozytywnie nastawione do nowych technologii. Jadnak wszystkie sprawnie korzystały z telefonów komórkowych i np. przeglądały pocztę internetową; korzystały z poczty gmail oraz przeglądarki google.

Dlatego przy projektowaniu inspirowałam się wytycznymi języka projektowego material design, z którym wskazana grupa badanych jest wizualnie zaznajomiona.

Jednakże dostosowując projekt aplikacji do wieku badanych postanowiłam zastosować wyższą punktację pisma (Roboto) niż przewiduje to „material design” a także dla lepszego rozpoznania, większość elementów klikalnych wyróżniam kolorem niebieskim.

93

4 | Tablica czynności pielęgnacyjne Nieodzowną częścią mojego systemu jest plansza, którą przedstawię na kolejnych stronach niniejszej pracy.

Plansza składa się z dwutygodniowego rozkładu dni, od Poniedziałku do niedzieli. Wyszczególniłam w niej podział doby na pory w każdym dniu tygodnia, a następnie uwzględniłam wszystkie podstawowe czynności pielęgnacyjne, którym podlega podopieczny w ciągu dnia, jak np. toaleta ciała, czesanie, podanie jedzenia, higiena jamy ustnej, obcinanie paznokci, zmiana pozycji ciała leżącego. Istnieje możliwość dopisania indywidualnych zabiegów pielęgnacyjnych, w zależności od osoby podopiecznego.

94

95

96

VII. Podsumowanie

97

Specyfiką tego systemu jest to, że w swej naturze podlega zmianom. Będzie ulegał modyfikacjom, aktualizacjom – ulepszeniom.

Warto wspomnieć, że badane osoby pozytywnie wypowiadały się na temat opracowanego przeze mnie systemu (respondenci byli w średnim i dojrzałym wieku). Uważam jednak, że pełne dane o spełnianiu zadań można będzie uzyskać po wdrożeniu aplikacji. Stąd zakładam doskonalenie systemu według pojawiających się opinii.

Dlatego też uważam, że ewaluacja mojego projektu jest niezwykle ważna, zwłaszcza w sytuacji zmian demograficznych zachodzących w społeczeństwie, postępu technologicznego – napływu technologii.

Sama praca nad projektem uświadomiła mi wagę badań prowadzonych z potencjalnymi użytkownikami, istotę i ważność czynności analitycznych. Zetknięcie się z osobami niedołężnymi i opiekunami przeżywającymi bardzo trudny etap swojego życia, wiedza, którą zaczerpnęłam z literatury wzbudziły również we mnie duże emocje, empatię i szacunek do opiekunów, podopiecznych, pielęgniarek, do ich godnego podziwu zaangażowania w niesienie pomocy innym.

98

VIII. Bibliografia E. Szwałkiewicz, Opiekun medyczny w praktyce wyd. Lekarskie, 2013, s. 28 I. Witczak, A. Mal, E. Kuriata-Kościelniak Opieka geriatryczna w Polsce 2016, Warszawa s. 20–21 kolejki.nfz.gov.pl/Informator/Index/ Zespół redakcyjny szpitala Szpital Na Wyspie Sp. z o.o. Praktyczny poradnik opieki nad przewlekle chorymi Fundacja razem zmieniamy świat Damy rade; 2016 Toruń, s. 68, 69-73 W. Kopalińsk, słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych wiedza powszecha, Warszawa S.P Morreale, B.H Spitzberg, J.K Barge, Komunikacja między ludźmi — motywacja, wiedza i umiejętności, Warszawa 2007; str. 31 W. Pisarek Wstęp do Komunikacji, 2008 Warszawa, s. 18 – 29 Marian Golka; Bariery w komunikowaniu i społeczeństwo (dez) informacyjne,Warszawa 2008 str. 6 J Stewart mosty zamiast murów Warszawa 2007 s.175 –183 B. Kozyra komunikacja bez barier Warszawa 2008 s.43 – 46, 189 E. Szwałkiewicz, Opiekun medyczny w praktyce wyd. Lekarskie, 2013, s. 28 Paul Ekman, Emocje ujawnione, 2011 http://www.ezdrowie.lodzkie.pl/ezdrowie/definicja-ezdrowia-i-telemedycyny

http://www.rynekzdrowia.pl/Technologie-informacyjne/Eksperci-urzadzenia-%20i-aplikacje-zdrowotne-przyszloscia-medycyny I. Mościchowska, B. Roguś-Turek Badania jako podstawy projektowania USER EXPERIANCE Warszawa 2015 s.26, 83–87 http://www.seniorzy.pl/index.php/kunegunda-2/1851-wielkie-problemy-geriatryczne

99