Pks dyplom zych prezentacja

Projekt narzędzi wspomagających terapię zajęciową seniorów autor: Julianna Zych promotor: dr hab. Justyna Kucharczyk Pracownia Komunikacji Społecznej prowadzący: dr hab. Wiesław Gdowicz, prof. ASP, dr hab. Justyna Kucharczyk ASP Katowice | 2 rok mgr | semestr zimowy | 2017/2018

co? usługa zarządzania ogrodem społecznym w Dąbrowie Górniczej ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb lokalnej społeczności seniorów

dlaczego? starzejące się społeczeństwo: potrzeba aktywizacji seniorów i budowania relacji społecznych

po co? aby jak najdłużej utrzymać sprawność i samodzielność osób starszych

jak? wizyty w szpitalu: wywiady i obserwacja

senior w ogrodzie: wywiady i obserwacja

spotkanie z Panią Alicją Kowalską z fundacji Civitas

Wizyty w szpitalu geriatrycznym –– obserwacja seniorów podczas zajęć z wolontariuszami –– indywidualne rozmowy z seniorami –– rozmowy ze specjalistami pracującymi w szpitalu i opiekunami seniorów –– konsultacje z psychologiem –– ankieta

źródło: własność autora prezentacji

Najważniejsze wnioski –– brakuje materiałów, które mogłyby angażowaćć seniorów nie będąc jednocześnie zabawami czy grami dla dzieci, –– seniorom często brakuje partnera do wykonywania różnych aktywności, –– pacjentom brakuje zajęć związanych z gimnastyką, –– o wiele bardziej interesujące okazały się aktywności zupełnie nowe niż tradycyjne gry typu chińczyk.

źródło: własność autora prezentacji

Ale to już jest...

Gra Qwirkle świetnie sprawdza się wśród seniorów

Shake Loose a Memory Game

MEMOFAKTURY – gra dla niewidomych

Sharpen Your Senses Activity Cards

Gry Active Minds UK

Gry Active Minds UK

aktywność

ruch

(gry)

przestrzeń

budowanie relacji Tim Brown

„Zmiana przez design. Jak design thinking zmienia organizacje i pobudza innowacyjność.”

Obszary polityki senioralnej w Polsce

zdrowy tryb życia i aktywność fizyczna

aktywność społeczna, kulturalna, edukacyjna

budowanie pewności siebie osób starszych, pokazywanie ich wkładu w życie społeczne

źródło: Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014-2020, Uchwała nr 238 Rady Ministrów, Monitor Polski

Ogród + społeczność = ogród społeczny

Ogrodnictwo_kontekst fizyczność

psychika

społeczność

–– wykonywanie ćwiczeń poprawiających stan organizmu,

–– poprawa nastroju przez kontakt z naturą, obserwację cyklu życia roślin,

–– budowanie poczucia odpowiedzialności,

–– wzrost aktywności fizycznej,

–– uspokojenie, relaks,

–– rozluźnienie,

–– przywołanie wspomnień.

–– przebywanie na świeżym powietrzu, dotlenienie organizmu.

–– poczucie przynależności do społeczności, –– możliwość sprawowania opieki, poczucie bycia potrzebnym –– możliwość wytwarzania jedzenia, którym można się dzielić –– możliwość współdziałania i integracji.

Przykłady Common Good City Farm in Washington Założycielka Melissa Miller wiedziała, że taki ogród zmotywuje seniorów do ruchu, budowania relacji oraz uprawy żywności, którą potem mogą się wspólnie dzielić.

Nie spodziewała się jednak, że wspólna uprawa roślin przywoła wspomnienia z dzieciństwa i stanie się pretekstem do wymiany doświadczeń.

źródło: www.moveforhunger.org

Przykłady Fort Bema, Warszawa Ogród społecznościowy utworzony w 2015 r. na jego terenie znajdują się sad, pasieka i łąka kwietna. To nie tylko miejsce rekreacji, ale także edukacji ekologicznej mieszkańców i uczniów z Bemowa.

Odbywają się tu liczne warsztaty, gry i zabawy. Ciekawym elementem ogrodu jest sposób oznakowania donic.

źródło: www.facebook.com/ogrodfort/

Pytanie o...

Prowadzący: (...) Babciu, czy lubisz przebywać w tym sadzie albo w ogrodzie?

Senior: Teraz już nie! … Bo się boję kleszczy!

Prowadzący: Aha… ale uprawiasz ogród?

Senior: No nie, bo ze względu na moje ciśnienie nie mogę się schylać. Nie mam już siły...

Prowadzący: Ale czasem coś jeszcze robisz w tym ogrodzie?

Senior: Po owoce chodzę zbierać!

źródło: własność autora prezentacji

Pytanie o... „Od takiego małego się wiedziało jak sadzić kwiaty i uprawiać rośliny, z domu to wyniosłam.” „Od zawsze lubiłam kwiaty.” „Wszystko się uprawiało: z kwiatów to malwy, astry, a maciejkę jak zasiałam to zawsze w całym ogrodzie pachniało. Tytoń na noc zwijał się w takie małe pączuszki, a na dzień się rozwijał...” „Kupowało się nasiona, w styczniu siało się w skrzynkach (w domu), żeby na kwiecień sadzonki były gotowe do ziemi.”

źródło: własność autora prezentacji

Wnioski

Pytanie o ogród wywołało u seniora skojarzenie z ciężką, fizyczną pracą, z czymś co jest już poza jego zasięgiem. Pytanie o rośliny przywołało wiele wspomnień, odnosiło się także do zainteresowań seniora, pozwoliło się podzielić swoją wiedzą.

Rozmawiając z seniorem o uprawie roślin należy unikać skojarzeń z ogrodem rozumianym przez obowiązkową, fizyczną pracę. Należy odnosić się do zmysłów oraz pasji i korzyści związanych z uprawą roślin.

Sylwetki

ogrodniczka

pełna obaw, ale i pasji

majsterkowicz

uwielbia ogród i pracę w nim. Posiada swój własny mały ogródek przy bloku, ale chętnie uczestniczy również w ogrodniczych warsztatach.

ogród kojarzy jej się z ciężką fizyczną pracą, jednak lubi rośliny. Chętnie przebywa w ich otoczeniu, pielęgnuje je, jednak boi się o swoje zdrowie przy cięższych ogrodowych pracach.

rośliny go nie interesują, jednak lubi majsterkować.

Dzień spędza raczej na oglądaniu tv, jednak gdy jego umiejętności są potrzebne, zawsze można na niego liczyć.

chętnie podzieli się wiedzą stan zdrowia nie pozwala już na wykonywanie prac ogrodowych, a nawet na swobodne poruszanie się, jednak chętnie podzieli się swoją wiedzą.

źródło zdjęć: www.pexels.com

dla kogo?

Współpraca z fundacją Civitas z Dąbrowy Górniczej

Dlaczego Civitas?

–– świadomi prowadzący –– zaangażowani uczestnicy –– działający w ogrodzie społecznym w Dąbrowie Górniczej, który powstał w 2017 roku w ramach programu rewitalizacji Śródmieścia

źródło: www.facebook.com/Stowarzyszenie-Civitas-160047317368481/

Ogród społeczny w Dąbrowie Górniczej

podwyższone stanowiska

beczki z wodą ogród sensoryczny stojaki rowerowe

rabata

ścieżka kamienna

pergole z siedziskami

Plan otrzymany od Stowarzyszenia Civitas w styczniu 2018 r.; powstał we współpracy z Fundacją Napraw Sobie Miasto

Ogród społeczny w Dąbrowie Górniczej

podwyższone stanowiska

beczki z wodą ogród sensoryczny stojaki rowerowe

w przyszłości:

rabata

ścieżka kamienna

–– konkurs na bramę do ogrodu –– oświetlenie –– nawodnienie

pergole z siedziskami

–– miejsce informacyjne (odrębnie opracowane) –– ścieżka edukacyjna Plan otrzymany od Stowarzyszenia Civitas w styczniu 2018 r.; powstał we współpracy z Fundacją Napraw Sobie Miasto

Elementy przestrzeni

beczki z wodą: beczki są narażone na wandalizm i zaśmiecanie nabieranie wody z beczek jest utrudnione

ogród sensoryczny: brak jakości wizualnej i materiałowej zaproponowanego rozwiązania

podwyższone stanowiska: donice są robione ze starych palet, co promuje wartości recyklingowe i jest tanie donice nie są dostosowane do osób na wózkach i nie są przemyślane pod kątem zasięgów

rabata: rabatki nie są dobrym rozwiązaniem do pracy dla osób z problemami zdrowotnymi

Elementy przestrzeni

ścieżka kamienna: ścieżka nie porządkuje przestrzeni ogrodu ścieżka poprowadzona jest tylko z jednej strony

pergole z siedziskami: przestrzeń nie jest wystarczająco zadaszona, co jest szczególnie ważne w przypadku osób starszych powierzchnia pod stołem nie jest stabilna

stojaki rowerowe: przydatne latem dla odwiedzających ogród

podwieszanie roślin: nie wszystkie donice pozwalają na sprytne i modułowe mocowanie do siatki donice wykorzystują już istniejące materiały, co promuje recykling

Główne problemy użytkowe

przechowywanie: brak rozwiązania, potrzebne przedmioty składowane są bez zabezpieczenia

nawodnienie:

oznakowanie:

beczki są narażone na wandalizm i zaśmiecanie

narażone na szybkie zniszczenienie

firma nawadniająca rośliny nie przyjeżdża do ogrodu regularnie

brak „instrukcji” obsługi ogrodu

brak cienia: latem brak miejsc zadaszonych w ogrodzie, szczególnie nad stanowiskami z roślinami, przez co seniorzy nie mogą ich uprawiać

Działania prowadzone w ogrodzie przez Civitas Część teoretyczna warsztatów najczęściej odbywa się w siedzibie stowarzyszenia, natomiast część praktyczna przenosi się do ogrodu. Przykładowe działania to m.in: –– zajęcia z zielarstwa, –– zajęcia z ogrodnictwa miejskiego, –– wytwarzanie donic ogrodowych, –– spacery badawcze po Parku Hallera i omawianie znalezionych roślin (np. które z nich są jadalne?)

źródło: www.facebook.com/Stowarzyszenie-Civitas-160047317368481/

Spacer badawczy_ocena ogrodu Uczetnicy: 6 osób, seniorzy po 60 roku życia, osoby zarówno mieszkające w Centrum miasta jak i na terenach oddalonych od Śródmieścia.

–– brakuje miejsca dla dzieci, gdzie mogłyby się bawić, –– podczas spaceru doskwierający był brak cienia, –– ogród mógłby być podzielony na mniejsze przestrzenie, np. oddzielone pergolami zakątki, –– zdaniem uczestników, dobrze byłoby umieścić jakąś informację dla mieszkańców o ogrodzie, jak powstał, jak funkcjonuje, co można w nim robić, –– przestrzeń wygląda na niedokończoną.

wnioski przestrzeń

oznakowanie

zarządzanie

atrakcje

słaba jakość wizualna

mieszkańcy nie wiedzą

w ogrodzie odbywają

w ogrodzie odbywają

i materiałowa

o ogrodzie, mimo iż jest

się głównie działania

się głównie warszta-

on w centrum miasta,

CIvitas, lecz brak jest

ty organizowane przez

brak rozwiązania

nie wiedzą co mogą

zarządcy

Civitas, jednak odpo-

problemu nawodnienia

w nim robić

brak odpowiedniej

wiadają one na potrzebrak ustalonego

by jednej, „zamkniętej”

regulaminu i planu

społeczności

ochrony przed słońcem brak informacji brak miejsca na przecho-

o opiekunach ogrodu

wywanie sprzętów brak ustalonych kanałów informacji do zarządzania ogrodem

jak jest?

jak powinno być?

przestrzeń ogrodu ma niską jakość wizualną i materiałową

przestrzeń ogrodu zachęca do przebywania w nim i zabawy

mieszkańcy nie wiedzą o ogrodzie, mimo iż jest on w centrum miasta

mieszkańcy wiedzą o ogrodzie i wiedzą co mogą w nim robić

ogród nie funkcjonuje bez nadzoru i zewnętrznego wsparcia

użytkownicy mają narzędzia, które pozwalają im organizować pracę w ogrodzie, przez co mogą uczynić go lepszym miejscem

ogród jest uprawiany głównie gdy są w nim warsztaty fundacji

ogród jest uprawiany także poza zajęciami warsztatowymi

Analiza istniejących rozwiązań

Przykład Ogród społecznościowy Fort Bema, Warszawa przestrzeń: –– w ogrodzie znajdują się samodzielnie wykonane skrzynie z paplet, jest też ogród zielny, zbudowany przez tajemniszych ogrodników szałas zarządzanie: –– główną opiekę nad ogrodem sprawuje grupa inicjatywowa, jednak w roku 2017 opieka nad roślinami w skrzyniach została przekazana osobom indywidualnym (np. rodzinom) –– są także „tajemniczy ogrodnicy” czyli osoby, które bez konsultacji z organizatorami wysiewają rośliny w ogrodzie. Z jednej strony cieszy to organizatorów, ale z drugiej chcą by działania były spójnie i planowane wspólnie.

źródło: www.facebook.com/ogrodfort/

Przykład Ogród społecznościowy Fort Bema, Warszawa atrakcje: –– gry i zabawy dla dzieci, np. przestrzenne, ogrodowe bierki –– warsztaty z wyplatania ogrodowych ozdób –– warsztaty z naturalnych środków uprawy roślin oznakowanie: –– podpisywanie donic imionami opiekunów –– zrobione własnoręcznie kierunkowskasy oraz galeria roślin wraz z informacjami o nich –– w planach: „porządna tablica informacyjna” z mapą, regulaminem i planowanymi wydarzeniami

źródło: www.facebook.com/ogrodfort/

Przykład Prinzessinengarten, Berlin: przestrzeń: –– zaczęło się od betonowych płyt, na których postawiono worki z ziemią zarządzanie: –– założone i prowadzone przez dwóch młodych chłopaków, obecnie w ogród zaangażowana jest duża społeczność lokalnych mieszkańców oznakowanie: –– standardowe oznakowanie roślin (podpisanie) atrakcje: –– ogród skupia się wokół wytwarzania żywności i przyrządzania z niej potraw; w tym miejscu powstało nawet coś w rodzaju bistro

źródło: www.prinzessinnengarten.net/

Inspiracje Portal Bujna Warszawa jest bazą wiedzy dla ogrodników ze stolicy.

–– infografika dotycząca zakładania i działania ogrodów społecznościowych

żródło grafiki: www.bujnawarszawa.pl

Inspiracje Warsztaty projektowe „Posadź się” na Porcelanowej w Katowicach. „Posadź się to ogólnopolski festiwal projektowy. Każdego roku głównym tematem wydarzenia są tereny zieleni w przestrzeni miejskiej i praca z lokalną społecznością.” plusy: społeczność: –– projekty powstają w interdyscyplinarnych zespołach studentów po konsultacjach z mieszkańcami

źródło: www.facebook.com/posadzsie/

Inspiracje Elder green projekt mobilnego ogrodu, który ma ułatwić uprawianie roślin podczas hortiterapii. plusy: fizyczność: –– projekt dostosowany do ergonomicznych możliwości seniora –– senior ma w zasięgu ręki wszystkie potrzebne mu rzeczy do uprawy roślin społeczność: –– dużo możliwości ustawienia stołów, co może posłużyć różnym formom zajęć –– seniorzy mogą być razem, blisko siebie

źródło: Chuang-Yuan Cheng, www.behance.net/gallery/40152477/Elder-Green

Założenia projektowe

mapa interesariuszy władze miasta

inni mieszkańcy miasta

bliscy seniorów z fundacji

seniorzy z Fundacji Civitas

prowadzący zajęcia

cel

uświadomienie i poinformowanie potencjalnych użytkowników o istnieniu ogrodu i jego możliwościach poprawę funkcjonowania ogrodu wzmocnienie więzi społecznych wzbogacenie oferty zajęć seniorów o warsztaty, które polepszyłyby wspólną przestrzeń

zakres pracy

usługa wspomagająca funkcjonowanie i zarządzanie ogrodem społecznym projekt warsztatów mających na celu polepszenie wybranych elementów przestrzeni

plan

analiza zajęć ogrodniczych dla seniorów: pytania, krótkie ankiety stworzenie scenariuszy działań w ogrodzie generowanie pomysłów na warsztaty rozwiązujące problem słabej jakości przestrzeni w ogrodzie testowanie rozwiązań z seniorami

Dziękuję