Garden + Place 9.1

#9.1 2014 www.wienerberger.nl/straat

Magazine voor inrichting buitenruimte

02 | inhoud

02 03 04 06 08 09 10 12 14

Dag van de openbare ruimte 8-9 Oktober 2014

Limburgse wijkaanpak, Landgraaf Sortering met accenten die refereren aan de omgeving

Kwaliteit in bestrating Regelgeving en adviezen

Integrale reconstructie, ommen Met oprechte ambitie kom je verder

Mixgenerator Nieuwe online tool operationeel

tuinenfestival, appeltern

06

Verborgen kamer

Talud Amstellaan, Deventer Uitstekend en uitstekend

Zeehospitium, katwijk Een “gigantische� wijk in de duinen

Shared Space, middelharnis Veel meer dan samen delen

10

12

Dag van de openbare ruimte, houten De Dag van de Openbare Ruimte te Houten laat bezoekers kennismaken met de vele facetten van de openbare ruimte. Op de beursvloer krijgen bezoekers een actueel beeld van alle denkbare producten en diensten op het vlak van openbare ruimte.

De Dag van de Openbare Ruimte is het jaarlijkse ontmoetingsmoment voor iedereen die werkzaam is binnen het werkveld openbare ruimte: ontwerp, inrichting, onderhoud en beheer. Wienerberger is wederom present op deze beurs. Naast het tonen van de diverse mogelijkheden met straatbakstenen, introduceert Wienerberger de allernieuwste online hulpmiddelen. Om het zoekgemak en integratie in 3D-impressies te optimaliseren.

Dag van de Openbare Ruimte 8-9 OKTOBER 2014 Expo Houten Meidoornkade 22, 3992 AE, Houten Stand Wienerberger: 1.907

Meer informatie leest u op www.openbareruimte.nl

Limburgse wijkaanpak, Landgraaf | 03

Lichtenberg-mix voor behoud wijken in landgraaf

Een sortering met gele, kalkachtige accenten die refereren aan de omgeving

De gemeente Landgraaf, HEEMwonen, Provincie Limburg en Parkstad Limburg hebben de handen in elkaar geslagen om de wijk NieuwenhagenLichtenberg voor toekomstige generaties te behouden.

De buurt maakt deel uit van de Limburgse Wijkenaanpak en vormt één van de vijf wijken in Parkstad Limburg waar de bevolkingskrimp grote gevolgen zal hebben. Er zijn minder woningen nodig en de woonwensen zijn sinds de bouw van de wijken, veelal in de jaren ’60 en ’70, danig veranderd. Woningen die niet meer aan de wensen voldoen, worden aangepast of maken plaats voor nieuwbouw, fors meer groen en meer ruimte. Sloop van een deel van het bezit voorkomt leegstand en verloedering.

Het via brede inspraak geformuleerde Wijkontwikkelingsplan voorzag “grote uitdagingen op zowel het sociale als op het ruimtelijke vlak”. Fase één betrof de aanleg van het centrale Surinameplein, gevolgd door het opnieuw ontwerpen en bestraten van de wijk. Ruud Knipping, acquisiteur bestratingsmaterialen bij Wienerberger: “Landgraaf is een regio van kalk en mergel. Dat gegeven is, voor de bestrating, uitgewerkt tot een speciale Lichtenberg-mix: een sortering met gele, kalkachtige accenten die refereren aan de omgeving. Naast deze zogenoemde Lichtenberg-mix zijn er dikformaten Siena verwerkt.”

PROJECTGEGEVENS Opdrachtgever Gemeente Landgraaf Architect Gemeente Landgraaf Aannemer Laeven Infra, Landgraaf Sorteringen Wienerberger - Lichtenberg mix KK80 + Siena DF

04 | kwaliteit in bestrating

Adviezen voor een kwalitatief hoogwaardige gebakken bestrating Vertrekpunt voor kwaliteit zijn vanzelfsprekend de straatbakstenen Straatbakstenen worden geproduceerd volgens de Europese geharmoniseerde productnorm NEN-EN 1344 ‚Straatbakstenen‘. In Nederland vult de nationale beoordelingsrichtlijn BRL 2360 ‚Straatbaksteen‘ de Europese norm aan. Hiermee is de basis voor een bestrating gelegd.

De Standaard RAW Bepalingen leveren de bouwstenen voor het ontwerp en het bestek van een bestrating en zijn opgesteld door de Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek

(C.R.O.W.). De Standaard RAW Bepalingen vormen een dynamisch stelsel van juridische, administratieve en technische voorwaarden. Binnen de technische bepalingen zijn onder andere eisen voor de ondergrond, de straatbakstenen en kantopsluitingen opgenomen.

Straatbaksteenkwaliteiten De straatbaksteenkwaliteit A4-12 is geschikt voor de meeste vormen van bestrating, zoals straten, pleinen, parkeerplaatsen, opritten, tuinen en terrassen. De eisen voor de

een KOMO-productcertificaat is uniek en een extra garantie voor kwaliteit

kwaliteit in bestrating | 05

kwaliteitsklassen A en D zijn opgenomen in de BRL 2360. Straatbakstenen van kwaliteit A voldoen aan de strenge eisen van de NEN–EN 1344 en de BRL 2360 en zijn vanzelfsprekend gelijkmatig doorbakken en regelmatig van structuur. Wienerberger heeft een gedegen kwaliteitsbeleid. In de verschillende stappen van de productie worden regelmatig monsters getrokken en worden de straatbakstenen getest op hun specifieke eigenschappen. Alleen met deze productiewijze en beoordeling kan de noodzakelijke kwaliteit worden geproduceerd en geleverd.

Extra garantie voor kwaliteit door KOMO Straatbakstenen die voldoen aan de eisen van de BRL 2360 dragen een KOMOproductcertificaat. Dit certificaat is één op één gekoppeld aan de partijkeuring van straatbakstenen. Uniek in zijn soort, een extra garantie voor kwaliteit. Elke productiepartij wordt door de keurmeester van KIWA N.V. in Rijswijk uitgebreid onderzocht en gekeurd. Het keuringsdocument vermeldt de herkomst van de straatbakstenen en de technische aspecten waaraan wordt voldaan. Het KOMO-certificaat geeft daarnaast aan dat wordt voldaan aan het Nederlandse Besluit Bodemkwaliteit. Een mogelijke uitloging van straatbakstenen door inwerking van regen- en oppervlaktewater blijft daarmee binnen de in Nederland gestelde wettelijke kaders.

Goede basis Hoe goed de kwaliteit van de straatbakstenen ook is verankerd, de bewegingen van voertuigen op een bestrating dienen door de ondergrond te worden opgenomen.

De kwaliteit van de ondergrond, de fundering en het zandbed, zijn daarin bepalend voor de kwaliteit van het eindresultaat. Vanzelfsprekend zijn de eisen die aan de ondergrond moeten worden gesteld sterk afhankelijk van de toepassing van de bestrating. Zo heeft een tuinpad of terras een andere functie dan een rijweg.

Belang van juiste verwerking De derde belangrijke voorwaarde is een juiste verwerking door de straatmaker. De straatbaksteen moet door de handen van de straatmaker of de klem van de bestratingsmachine. Het komt neer op vakmanschap. Het bestratingsverband, zoals keperof elleboogverband, speelt in het kader van stabiliteit van de bestrating een belangrijke rol. Bij straatbakstenen kan enige maatspreiding optreden, door het gebruik van de natuurlijke grondstof klei. De straatmaker weet vanuit zijn vakmanschap raad met deze afwijkingen. Deelnemers van de Stichting Erkenningsregeling voor het Bestratingsbedrijf (SEB) zijn opgenomen in het register erkende bestratingsbedrijven en geven de bestrating die aandacht die nodig is. Regelmatige toetsing door audits van de uitgevoerde werkzaamheden is één van de kenmerken van deze erkenningsregeling.

Levensduur Straatbakstenen in een bestrating bezitten een lange levensduur. Worden de verwerkingsrichtlijnen van Wienerberger, de uitgangspunten van de SEB en de eerder genoemde Standaard RAW Bepalingen in acht genomen dan ontstaat een bestrating die een blijvend sieraad vormt voor de stedelijke omgeving.

Bij straatbakstenen kan enige maatspreiding optreden, door het gebruik van de natuurlijke grondstof klei. De straatmaker weet vanuit zijn vakmanschap raad met deze afwijkingen.

Voor meer informatie over bestrating in de openbare ruimte en ontwikkelingen, kijkt u op www.wienerberger.nl/straat

06 | Integrale reconstructie, ommen

Integrale Reconstructie Ommen Zuid

Met oprechte ambitie kom je verder Als we het over mooie plekken in Nederland hebben, dan kunnen we moeilijk om het Vechtdal in Overijssel heen. Al was het maar vanwege de landerijen en de Saksische boerderijen. Aan de oevers van de Vecht ligt Ommen, met 17.000 inwoners een van de regionale centra.

Het centrum van Hanzestad Ommen is mooi van zichzelf. Ten zuiden van het stadje stroomt de Overijsselse Vecht. Je waant je hier in de natuur, terwijl de stad maar een brug verder is. Het openbare gebied vanaf de brug richting station en daarmee het historische centrum verdiende een kwaliteitsimpuls. Ook om de zuidzijde van de stad meer te betrekken bij de toeristische functies en groepsaccommodaties aan de Vecht.

Met steun van de provincie Overijssel kon Ommen aan de slag met de Integrale Reconstructie Ommen Zuid. Nu is ‘integraal’ een redelijk containerbegrip, zo niet in Ommen. Een overzicht van de verrichte reconstructies:

• opwaardering omgeving station; naast het aanpassen en verbeteren van verhardingen en riolering wordt het stationsgebied een 30 km zone met verbeterde parkeervoorzieningen; • oprekken verblijfsgebied centrum richting Vecht; • herinrichting en groot onderhoud Vechtbrug; • Stationsweg ‘duurzaam veilig’ met snelheidsregime van 50 km/u.; • vervanging riolering, verhardingen, lichtmasten en wegmeubilair; • veilige fietsverbinding centrum en Ommen Zuid; • ontmoedigen doorgaand verkeer door centrum.

Onalledaagse selectie bestratingen Het project werd aanbesteed op basis van een Design & Construct, waarbij de opdrachtnemer verantwoordelijk wordt voor het uitvoeringsontwerp, de infrastructuur en aanleg. De combinatie Roelofs/NONAK kon de gevraagde brede scope invullen.

Roelofs staat voor een integrale aanpak van ontwerp en realisatie van infrastructurele

Complimenten voor de plaatselijke en provinciale overheden. Met oprechte ambitie kom je verder.

Integrale reconstructie, ommen | 07

een bepaald onalledaagse selectie bestratingen

Eenheid in verscheidenheid. Wienerberger biedt straatbakstenen in diverse kleuren, formaten en afwerkingen.

Een echte bestratingsoplossing is de toepassing van straatbakstenen op het dek van de Vechtbrug. Hier zijn in verband met het gewicht gezaagde dikformaat straatbakstenen verwerkt.

projecten, NONAK BV is de aannemer binnen de Dunnewind Groep. Met het ontwerpteam van genoemde combinatie zorgde Wienerberger voor de bepaald onalledaagse selectie bestratingen.

PROJECTGEGEVENS Opdrachtgever

Gemeente Ommen

Architect

Roelofs Advies & Ontwerp, Den Ham

Aannemer

Combinatie Roelofs/NONAK

Sorteringen

Wienerberger - Euroton Rood WF - Euroton Brons DF -

Mastiek DF - Omber KK70 - Omber DF - Bruno DF -

Paviona WF - Siena Blindegeleidestenen DF

Stenen voor blindegeleiding met wafelmotief.

08 | mixgenerator

Online (mix)texturen:

meer persoonlijke signatuur, betere visualisatie

Realistisch nog voor de eerste baksteen is gelegd Het ontwerpen van buitenruimten gaat vandaag de dag veel verder dan het platte vlak en de hoofden van de ontwerpers. Dankzij 3D-technieken worden nieuwe ontwerpen vaak al werkelijkheid voordat de eerste baksteen is gelegd. Innovaties volgens elkaar snel op, impressies worden steeds realistischer. De kleinste details van de straatbakstenen en legverbanden zijn zichtbaar te maken.

Online eenvoudig zoeken, selecteren, mixen en downloaden Wienerberger hecht veel waarde aan goed advies. Daarom vernieuwden we onze online texturengenerator volledig. De nieuwe generator is opgenomen in het productzoeksysteem op de site en biedt meer ontwerpvrijheid dan ooit tevoren. Met een keuze uit 161 sorteringen en 4 legverbanden maakt u van elke standaard sortering direct een realistische textuur.

Voor het creĂŤren van uw persoonlijke mix van straatbakstenen maakt u gebruik van de specifieke online mixgenerator. Daar kunt u uit 139 sorteringen, 2 tot 5 sorteringen selecteren en mixen in de door uw gewenste verhouding. Uw eigen signatuur is direct zichtbaar in de downloadbare textuur.

Deze nieuwe online tools leveren texturen in de hoogst mogelijke resolutie omdat ze zijn opgebouwd uit individueel gefotografeerde straatbakstenen. Dit garandeert de meest realistische benadering. De bakstenen worden willekeurig in de textuur geplaatst. Dit voorkomt repeterende patronen en vergroot de waarheidsgetrouwe weergave.

Uw eigen signatuur direct zichtbaar

Tuinenfestival, Appeltern | 09

Appeltern TuinenFestival:

Visio Vireo Tuinen maakt verborgen kamer

Visio Vireo Tuinen uit Steenbergen is een van de winnaars van de ontwerpwedstrijd voor het Appeltern Tuinenfestival 2014. De inzending ‘Synthese’ bleek een fantastische interpretatie van het thema ‘Dromend van Holland’.

Visio Vireo is Latijn voor ‘kijk op groen’. Om dan een volledig aan het oog onttrokken tuin te ontwerpen, getuigt van lef. Een planken schutting met daarboven uitstekend een ogenschijnlijke wirwar aan verticale palen en blauwe draden, bepalen de eerste indruk van de droomwereld die binnen zal volgen. Jelle Reeder, ontwerper Visio Vireo Tuinen: “Het is een constructie van de verbeelding, net zoals de beste dromen dat zijn. Schaduwen zoeken hun weg tussen tinten bruin en tinten blauw. De kleuren van de aarde en de lucht komen hier voor even samen.”

Gedurfd is ook het materiaalgebruik: duurzaam inheems kastanjehout, blauwe draden, cortenstalen bakken en watertafel, siergrassen en grijsbladige blauw bloeiende planten en geglazuurde straatbakstenen. John Bijlsma, directeur Visio Vireo Tuinen: “De inzending heet ‘Synthese’. Vrij vertaald betekent dat een verbinding van materialen en ideeën die tot een mooi en nieuw geheel leidt. Dat geldt ook voor onze tuin.”

De jury was lovend over het ontwerp van Visio Vireo’s ontwerper Jelle Reeder: “Ruimtelijk heel interessant. De tuin is niet overzichtelijk, de tuin is zelfs dicht. Pas wanneer je door een smalle tunnel bent gelopen, ontvouwt zich zijn droomwereld: een mooie open plek waarin het licht valt, maar waarin je ook geconfronteerd wordt met jezelf.

Je weet dat de echte wereld er ook is en zelfs heel vlakbij.

een constructie van de verbeelding, net zoals de beste dromen dat zijn www.visiovireotuinen.nl | www.appeltern.nl

De entree tot de besloten droomwereld. De geheime tunnel maakt slim gebruik van de menselijke eigenschap die ‘nieuwsgierigheid’ heet. De witte en blauwe geglazuurde stenen refereren aan de klassiek Hollandse luchten.

PROJECTGEGEVENS Opdracht

Tuinenfestival, Appeltern

Ontwerp & uitvoering Visio Vireo Tuinen, Steenbergen Sorteringen

Hemelsblauw geglazuurd WF, Kobaltblauw geglazuurd WF, Wit geglazuurd WF

Kijk goed rond, vertel jezelf wat je ziet, waar je van droomt. 150 Verticale palen, met elkaar verbonden via een netwerk van 600 meter blauwe draden. Met een beetje fantasie ogend als een reusachtige dromenvanger.

10 | Talud Amstellaan, Deventer

Uitstekend en uitstekend

Talud Amstellaan Deventer

Talud Amstellaan, Deventer | 11

De Amstellaan in Deventer is onderdeel van het Hanzetracé, een vitale stedelijke verkeersader. One Architecture koos voor een oplossing om de weg te verdiepen én op te tillen. De Amstellaan kan de verkeersdrukte weer aan en de twee delen van de Rivierenwijk zijn beter en veiliger met elkaar verbonden.

Onder een verhoogd deel van de Amstellaan loopt een waterpartij met fietspad. Een mix, bestaande uit 80% Euroton Brons en 20% Euroton Varia dikformaat, werd gebruikt voor de bestrating én de bekleding van het talud. De taludbekleding bevat deels uitstekende stenen die voor mooie schaduweffecten gaan zorgen (bovenin het talud is verlichting geplaats). Uitstekende oplossing, inspirerend werk.

PROJECTGEGEVENS Opdrachtgever Gemeente Deventer Architect One Architecture, Amsterdam Ontwikkelaar Van Spijker Infrabouw B.V., Meppel Sorteringen Wienerberger - Mix: Euroton Brons DF + Euroton Varia DF

een oplossing om de weg te verdiepen én op te tillen

12 | Zeehospitium, katwijk

Omgekeerde integratie in Katwijk

Een “gigantische” wijk in de duinen

Zeehospitium, katwijk | 13

Het Zeehospitium in Katwijk werd in 1908 door Koningin-moeder Emma geopend. Het diende als sanatorium voor kinderen met tuberculose uit de stedelijke gebieden. Door de frisse zeelucht konden ze hier goed herstellen.

Het hospitium lag in de duinen en via een tunneltje, in 1933 gebouwd, bereikten de kinderen het strand.

De hoogteverschillen maken het spannend, met op de achtergrond de zee. Met de juiste lichtinval is het er bijna betoverend

Opdrachtgever Het Raamwerk is een organisatie voor kinderen en jongvolwassenen met beperkingen en initiatiefnemer van de herontwikkeling van wat nu het Rijnlands Zeehospitium heet. “Door functies te mengen, wordt de scheiding tussen het dorp en de zorginstelling opgeheven”, meldt Het Raamwerk. “De bedoeling van deze wijk is omgekeerde integratie van cliënten met een lichamelijk en/of verstandelijke beperking en de buurt.”

Naast de beoogde interactie bepaalde de locatie het plan. Het hospitium wordt aan de westzijde begrensd door de Noordzeeboulevard, aan de zuidzijde door de duinen, aan de oostzijde door sportvelden en aan de noordzijde door Katwijk. Architect Bosch-Slabbers tekende twee nieuwe verbindingen om het ‘terreinkarakter’ open te breken. De duinen bleken de inspiratiebron voor de bebouwing en inrichting. “De blonde architectuur heeft een enigszins gevlekt karakter, wat prettig aansluit op de kustsfeer. De gebouwen staan lichtvoetig in het landschap. Buitenruimtes in de vorm van vlonders zijn onderdeel van de architectuur.”

Refererend aan de goudgele stranden werd het maaiveld ingericht. Vooral gebakken klinkers, een beetje asfalt en paden van verhard duinzand. Organiserend ingenieursbureau BOOT formeerde een projectteam. Projectleider Kor Letens (Letens Management & Techniek), namens BOOT: “Een mooie entourage. Begonnen met de gefaseerde verwijdering van de bestaande bebouwing, gevolgd door een ondergrondse garage. Op het dak van de garage kwam een zorgcomplex, gemaakt door de Koninklijke Van Ginkel in Veenendaal. Een complex met geweldige daktuinen: helmgras, bomen die in de duinen overleven en veel toegepaste houten ornamenten, die onder meer terugkomen in de exclusieve lantaarnpalen. Goed werk, de terreinaanleg. Alle credits voor Van Eijk Infra en Milieutechniek uit Leiden.”

Nieuwe verbindingen om het ‘terreinkarakter’ open te breken.

Waarom Wienerberger?

“Ze wonnen de inschrijving, het ging toch om 6.500 vierkante meter. We kwamen uit op Siena en Nero, in dikformaat. Er moest een groot volume in een korte tijd worden uitgeleverd. De projectleider vond het erg prettig te ervaren dat een leverancier dan alles op alles zet om tijdig te leveren.”

Mooi geworden?

“Gigantisch. De inrichting versterkt de specifieke kustsfeer, bestaande laagtes en beplanting zijn meegenomen in het ontwerp. De hoogteverschillen maken het spannend, met op de achtergrond de zee. Met de juiste lichtinval is het er bijna betoverend.

PROJECTGEGEVENS Opdrachtgever

Het Raamwerk, Noordwijkerhout

Architect

Bosch Slabbers, Den Haag

Engineering en Realisatie

BOOT organiserend ingenieursburo, Veenendaal

Sorteringen

Wienerberger - Siena DF - Nero DF

Kijk voor meer inspiratie op www.wienerberger.nl/straat

De blonde architectuur heeft een enigszins gevlekt karakter, wat prettig aansluit op de kustsfeer.

14 | shared space, middelharnis

Veel meer dan het samen delen van wegen

Shared Space voor Middelharnis

De weg die ‘plein’ werd. Door een logische inrichting en door elkaar de ruimte te geven, weten gebruikers wat er van hen wordt verwacht.

shared space, middelharnis | 15

Over Shared Space is veel te doen. Het gedachtegoed wordt regelmatig gesimplificeerd tot een verkeerskundige ingreep, waarna auto’s en langzaam verkeer de ruimte delen. Dat Shared Space meer is, leest u hier. Middelharnis op Goeree Overflakkee zorgt voor de bewijsvoering.

beter verblijven is en alle verkeersdeelnemers gelijk zijn, dus zonder strakke scheidslijnen tussen auto’s, fietsers en voetgangers. De inrichting versterkt de pleingedachte en de maximum snelheid voor het autoverkeer ging naar 30 kilometer per uur.

PROJECTGEGEVENS

De dorpskern van Middelharnis is beschermd dorpsgezicht. De ‘grotere’ maatschappelijke voorzieningen liggen buiten de oude kern en zijn geconcentreerd aan en rond de Koningin Julianaweg. Een nieuw bestemmingsplan was mede de aanleiding voor een vrij fundamentele discussie met scholen, bedrijven en bewoners over de nieuwe inrichting van de weg.

Opdrachtgever

Gemeente Goeree Overflakkee

Stedenbouwkundige

KuiperCompagnons, Rotterdam

Ontwikkelaar

BAM Wegen Regio West, Den Haag

Sorteringen

Padova KK80 + Oliva DF

Wat cru gesteld: over de oude weg waren belanghebbenden weinig te spreken. En zo werd de weg bijna een plein. Door de nieuwe inrichting ontstond een gebied waar het

Extra brede straten zonder markering om de snelheid op psychologische wijze te beperken.

De eilanden tram RTM had hier in het verleden een station en remise. Dit inspireerde KuiperCompagnons om stalen rails toe te passen, zowel als belijning in de verharding als in de poorten die het plein aan beide zijden markeren.

Shared Space, een concept in opkomst Shared Space (gedeeld ruimtegebruik) is een concept dat de multifunctionaliteit, en daarmee de relatie tussen verkeersveiligheid en de omgeving, van de openbare ruimte centraal stelt. De verblijfsruimte wordt ingedeeld als mensenruimte en wordt niet geïnterpreteerd als verkeersruimte.

Opvallend Shared Space-kenmerk is het geringe aantal verkeersborden en –lichten.

Minder aanwijzingen maken het straatbeeld onoverzichtelijker. De automobilist voelt zich minder veilig en past daar het rijgedrag op aan. Dus doordat de subjectieve veiligheid afneemt, rijdt de weggebruiker alerter en voorzichtiger – waardoor de feitelijke veiligheid juist toeneemt! Onderzoek van Grontmij leert dat het concept inderdaad een positief effect heeft op het aantal verkeersongevallen.

Sociaal gedrag Tweede kenmerk: de openbare ruimte moet uitnodigen tot sociaal gedrag. Door sociale interactie en oogcontact wordt bepaald wie voorrang heeft en wat het gewenst gedrag is. Verkeersdeelnemers maken allemaal gebruik van dezelfde straat; er zijn

geen voorschriften over het gebruik van de straat en er zijn dus ook geen fietspaden.

Dit is echter een extra stimulans voor de automobilist, aangezien de subjectieve onveiligheid toeneemt en hij dus voorzichtiger gaat rijden.

Klinkers vervangen asfalt Derde anker is de leefbaarheid. Door wegen te interpreteren als verblijfsruimte – en dus niet als verkeersruimte – ontstaat meer ruimte voor langzaam verkeer. Asfalt maakt plaats voor (keramische) bestrating en verkeersborden verdwijnen uit het straatbeeld. Factoren die de perceptie van ruimtelijke kwaliteit sterk vergroten.

Culturele en historische waarden Ook gaat Shared Space uit van de culturele en historische waarden van een gebied.

Deze worden als elementen gebruikt voor het inrichten van een straat. Door de verhoogde leefbaarheid wordt het gebied aantrekkelijk voor winkelend publiek. Deze mensen zijn wel een risicogroep, aangezien zij minder opletten op het verkeer.

#9.1 2014 www.wienerberger.nl/straat

Wienerberger B.V. Wienerberger Steenvisie B.V. Verkoop Infra Verkoop Tuin Kijfwaard 10 Waalbandijk 18 6911 KE Pannerden 4062 PR Zennewijnen T 088-118 56 00 T 088-118 56 80 F 088-118 50 40 F 088-118 50 70 straatbakstenen@wienerberger.com gebakkenbestrating@wienerberger.com www.wienerberger.nl/straat www.gebakken-bestrating.com