Cichorei

ebe

ek

NOG MEER FIETSEN EN WANDELEN?

Korte Wandeling

e Klein

B

t

Vijfwege

Op het fietsnetwerk Brugse Ommeland stippel je zelf je route uit langs bossen en polders, langs kastelen en kanalen met pittoreske dorpen en stadjes onderweg. Oneindig fietsplezier verzekerd!

Deze en andere fiets- en wandelkaarten kan je bestellen via shop.westtoer.be

rstr aa

Lichtervelde was in het verleden een gemeente waar heel wat astemannen woonden. Velen leerden de stiel in de asten, waarvan er ook in Lichtervelde heel wat waren. Deze erfgoedwandeling doorheen Lichtervelde legt verschillende linken naar cultuur, cichorei en de jumelage met de partnerregio Audruicq.

Via de Erfgoedapp op je smartphone kom je heel wat te weten over de geschiedenis.

ord

lbu ise

CICHOREIWANDELING LICHTERVELDE

esse

Ket e

kvo

at ra st en ss ee ein Kl

Ba

ENVIE DE FAIRE D’AUTRES PROMENADES À PIED ET À VÉLO ?

a at nstr

www.brugseommeland.be

Cichoreibranderij Van Tieghem-Dupont

PROMENADE DE LA CHICORÉE À LICHTERVELDE

Sti jn

Vous pouvez composer votre propre itinéraire sur le réseau cyclable Brugse Ommeland, à travers bois et polders, le long de châteaux et canaux, en passant par de pittoresques villages et villes. Plaisir cycliste de longue durée garanti !

Vous pouvez commander ces cartes cyclistes et pédestres, et bien d’autres, sur le site shop.westtoer.be.

Str s vel eu

ogw Ho

C

n laa

t raa lest Bol

Cette promenade patrimoniale à Lichtervelde établit différents liens avec la culture, la chicorée et le jumelage avec la région partenaire, Audruicq. L’appli Patrimoine sur votre smartphone fournit de nombreuses informations historiques.

ra est ielk

Téléchargez ’L'app Patrimoine' dans l’App Store/Play Store et découvrez la ‘Promenade de la chicorée à Lichtervelde’.

√

Trajet alternatif accessible aux utilisateurs de fauteuils roulants et poussettes pour enfants

alaan

t raa

om Bo t straa Hoog

elaan

tra

t

straat

t

a 1 tra ens Gro

2 1. Gildhofstraat 2. Groenstraat 3. Beverenstraat

m Da

an sla

l ge

www.brugseommeland.be Lichtervelde et ses environs peuvent s’enorgueillir d’une histoire très riche, où les racines de chicorée, les sécheries et les sécheurs ont joué un très grand rôle. La balade cycliste (55 km) vous emmène à la découverte des témoins du passé de cette industrie et d’autres lieux en rapport avec la chicorée. Durant la promenade (8 km), l’appli Patrimoine vous fournit des informations sur les vestiges historiques que vous rencontrez en cours de route.

Ooit bracht de teelt en verwerking van cichorei welvaart in de regio rondom Lichtervelde. In meer dan 800 asten werden de cichoreiwortels gedroogd door astemannen. Vandaag zijn in het landschap nog verschillende asten te zien, sommige vervallen, anderen kregen een nieuwe bestemming. De fietstocht (55 km) neemt je mee langs deze restanten en andere plekken met een link naar cichorei. Tijdens de wandeltocht (8 km) krijg je via de Erfgoedapp informatie over het erfgoed onderweg.

Lichtervelde maakt deel uit van het Brugse Ommeland en ligt op de grens met de Leiestreek. Meer info, overnachtingsmogelijkheden en leuke tips vind je op www.brugseommeland.be

g

aa wstr

Nieu

we ze ur

we

be

de

S

raat

idlaan Astr

3

aat tatiestr

raat

A

Statie

Peperstraa t

at

Middenstraat

ts

ud rkst

t

rk

Ma

t aa str

t traa

n Roel e Dokter

es

Sc h Kort ema

a at tstr mon r u S St at ie pl aa ts

laan

st Potterie

N e ers

llewaert

at tra kts r Ma Vr ede str aa

Klyse weg

Burg. Ca W

at Mosselstra

t rds gaa

rmot

A. Te

traa t

ra ds t

Jules Messinnelaan

ew ijn l Konin gB

ou d

eu ws tra at Le

Europ

Gez

at stra elle

Sportlaan

√

do Gui

d

we V elds

Er n

n aa

Départ : panneau d’ information à l’ église de Lichtervelde (côté Hoogstraat)

at

stra

out

h Tor

rk

Brugse Ommelan

aat sstr iper

√

Ro

n aa nl e z

Gaa

Distance : 8 km

Za n

at stra nd Za

√

at stra

EN PRATIQUE

at

n slaa

st We

Industrielaan

man mer

Toegankelijk ingekort traject voor rolstoelgebruikers en kinderwagens

t

F. Tim

Download de 'Erfgoedapp' in de App Store/Play Store en zoek in de app naar ‘Cichoreiwandeling Lichtervelde’

str aa

fietsnetwe

Nieu

es t

Cl a

at

Es se

a at outstr Torh

√

t

√

mweg K ruiseboo

n slaa m an

Start: infopaneel aan de Kerk van Lichtervelde (kant Hoogstraat)

mer

√

a tra hs A . ba c en

Afstand: 8 km

F. Tim

LICHTERVELDE

√

an la

d Ro

PRAKTISCH

es

t

EEN AVONTUUR IN VLAANDEREN

t aa str eg rw oo Sp

of

Haantjesh

ls

tra at

aat Bollestr

CICHOREI

Legende

z Ha

e

A

cichoreiplant / plante de chicorée

CICHOREI, EEN AVONTUUR IN VLAANDEREN

Traject Trajet Toegankelijke inkorting Raccourcissement accessible Startpunt Point de départ Tips in de buurt À découvrir à proximité Kerk Église Kapel Chapelle Toiletten Toilettes 0m

Van het veld naar de ast, over het harde labeur van mensen…

Een verhaal tussen de regio’s van Audruicq (FR) en Lichtervelde (B)

LA CHICORÉE, UNE AVENTURE EN FLANDRES Du champs à la sècherie, le dur labeur des hommes Une histoire partagée des régions d’Audruicq (FR) et Lichtervelde (B)

LEUK IN LICHTERVELDE

50

100

150

200

Boerderij Ferme Toeristisch infokantoor Office de tourisme Café/Restaurant Café/Restaurant Zitbank Banc Kinderboerderij Ferme pour enfants Volkstuintje Jardin communautaire

1 cm 70 m schaal 1:7.000

À NE PAS MANQUER À LICHTERVELDE

A. CINEMA DE KEIZER

B. PAPES PUTTEN

Een van de allerlaatste dorpscinema’s! Niet dat de tijd hier bleef stilstaan, zelfs de nieuwste Amerikaanse blockbusters worden hier elk weekend getoond. Films van vandaag dus die je bewondert in een fluwelen zaaltje uit de tijd van toen.

Vieux cinéma de village où vous pouvez également aller voir des blockbusters !

C. KINDERBOERDERIJ DEN AST

Kom tot rust in dit natuurgebied met (hengel)vijvers! In de zomer vertoef je hier aan de leuke zomerbar Vijverkaffee.

Zone naturelle avec étangs et bar d’été.

Terwijl de kinderen van hot naar her rennen om alle diertjes geaaid te krijgen, kunnen de ouders op het terras van ‘den ast’ even de voetjes omhoog leggen! Als infopunt van het Brugse Ommeland kan je er ook heel wat te weten komen over de regio!

Bereikbaar via pad aan kruispunt Kwakkelstraat en Weststraat www.vijverkaffee.be

Ferme pour enfants avec terrasse.

Hoogwielkestraat 55 – www.kinderboerderijdenast.be De Bossneppe (Lichtervelde)

Neerstraat 11 - www.cinemadekeizer.be COLOFON

Deze fietskaart is een initiatief van de regiowerking Brugse Ommeland (Westtoer) i.s.m. het jumelagecomité gemeente Lichtervelde. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op eender welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Fietsroute 55 km Wandelroute 8 km Itinéraire cyclable 55 km Itinéraire pédestre 8 km Gebroeders Baert - Gerard, Roger en Odiel - 1951

Cinema De Keizer (Lichtervelde)

Vijverkaffee Papes Putten (Lichtervelde)

Kinderboerderij Den Ast (Lichtervelde)

Tekst en Samenstelling: Brugse Ommeland (Westtoer) en het jumelagecomité gemeente Lichtervelde.

Opmaak en druk: Drukkerij Lowyck Fotografie: Layla Aerts, Jan Dhartet, Jan D'Hondt, Westtoer, jumelagecomité Lichtervelde Kaart: Peggy Andries, Westtoer Basiscartografie: NGI, www.ngi.be, toelating A2391 Wettelijk depotnummer: WD/3029/2019/56 Verantwoordelijke uitgever: Westtoer apb

Legende

Kaleshoek Vrijgeweed Veld

Rik

ote Gr

Kodaard

Winkelhoek

k Bee

Turfhouwe Scheldeke

Zwa an be e

Spriet

Korte Wandeling

Vijfwege

Zeswege

N370

k

Zwevezele

Den Ast

Papes putten

LICHTERVELDE

Meiboom

CICHOREIFIETSROUTE

Traject Windmolen Trajet Moulin à vent PRAKTISCH Niet verhard traject Ast √ Afstand: 55 km Route non revêtue Sécherie √ Start: infopaneel aan de kerk van Lichtervelde (kant Startpunt Archeologische site Scheewege Hoogstraat) Point de départ Site archéologique WINGENE √ De route is bewegwijzerd .

Sites Bezoekerscentrum 1 Sites Lentakkermolen Centre de visiteurs N370 Tips in de buurt Museum A Découvrir ITINÉRAIRE CYCLABLE DE LA CHICORÉE à proximité Musée Kerk Brouwerij EN PRATIQUE Église Brasserie √ Distance : 55 km Kasteel Hoeveproducten Heul √ Départ : panneau d’ information à l’ église de Lichtervelde Château Produits fermiers (côté Hoogstraat) Abdij Hoeve-ijs Boekhout Glace de la ferme Abbaye √ Le trajet est balisé.

Toeristisch infokantoor Café/RestaurantLeestje Office de tourisme Café/Restaurant Toiletten Picknicktafel Toilettes Table de pique-nique Begraafplaats Uitzichtpunt Raverschootveld Cimetière Point de vue Mast Kinderboerderij Spletlinde Pylône Ferme pour enfants Zonnebekehoek Windturbine Fietsverhuur/Fietsherstel k Aérogénérateur Réparation/location de vélos ee gb n i Watertoren R Château d’eau Jo

0m

500

1000

1500

Veldhoek 2000 1 cm

375 m schaal 1:37.500

Lage Bergen

LEUK RONDOM LICHTERVELDE Moskou

Egem Slunske

9

Lichtervelde

Mosselmarkt

LICHTERVELDE

Er is ooit een tijd geweest dat samen met de intrede van de herfst, het landschap in Midden West-Vlaanderen gesierd werd met witte rookpluimen van een ast. Tijdens de voorbije twee eeuwen bracht de teelt en de verwerking van cichorei welvaart in onze regio. Op het einde van de 20ste eeuw nam de omvang van de teelt echter af door de geleidelijke vermindering van het cichoreigebruik als toevoeging aan de koffie. Vele asten zijn verdwenen, andere staan er nog. Sommige vervallen, maar enkele werden de laatste jaren gerenoveerd met respect voor hun verleden. Deze herbestemming biedt een waarborg dat dit stukje erfgoed in deze regio behouden blijft.

Egemkapelle

DÉCOUVREZ L’HISTOIRE PARTICULIÈRE DE LA CHICORÉE Cet itinéraire cyclable vous emmène dans la région où la culture de la chicorée était très importante. En cours de route, vous découvrirez les différents aspects de la chicorée : la terre fertile, les sécheries et leurs constructeurs, le marché de la chicorée, le port, l’usine de torréfaction de la chicorée, etc.

Het is als geneeskundige plant dat de wilde cichorei haar intrede in de geschiedenis heeft gedaan, pas later als groente. Op het einde van de 18de eeuw werd cichorei als drank geïntroduceerd als vervanger van koffie. Daarvoor werd de cichoreiwortel gedroogd, gebrand en gemalen.

In de 19de eeuw werd dit product meer en meer gewaardeerd als vervanging van of toevoeging aan de koffie.

A

Dominiek Saviodomein Mariasteen

Koolskamp

B

Hurselhoek

N35

Maenhout

Haaihoek

Onledemolen

Plaatsmolen

Straatmolen Kapelhoek

Haaihoek

G

H

Posterij

Schaarke

ek ledebe On

Hoog-Beveren E403 A17

om

meb eek

Paradijs

Kr

nendale

e Rob

ARDOOIE

Oosthoek

Rijsselendemolen N37

Kaaie

R32

D. Rodenbach Brouwerij gesticht in 1836 door de familie Rodenbach.

Vanaf de straat zie je nog twee opmerkelijke en beschermde gebouwen: de moutast en het sierlijke poortgebouwtje van de oude mouterij.

Brasserie fondée en 1836 par la famille Rodenbach.

Doelstok

8

Gapaard

Polenplein 15 – koersmuseum.be

Rijseleinde

F

Bergmolen

Roeselare-Beveren

1

ek

Muizelare

Sparappel

Spanjestraat 135 – www.rodenbach.be

Rotse

ARDOOIE

Lindeke

Vlasbloem

Zuidhoek

Manegem

Beveren Kasteel van Ardooie

Cijnsmolen

6

Tasse

85

‘t Veld

E

Me

Vl iss in ge nb

E. Provinciedomein ’t Veld en De Keunepupe Gezellige cafetaria in blokhut-stijl midden in bos ’t Veld.

Mét terras en speeltuin om te ravotten.

Cafétéria avec terrasse et aire de jeux dans la forêt. ee k

CHICORÉE, D’OÙ VIENS-TU ?

C’est en tant que plante médicinale que la chicorée sauvage a d’abord fait son entrée dans l’histoire, et ensuite seulement comme légume. À la fin du 18ème siècle, la chicorée a commencé à être consommée sous forme de boisson, en remplacement du café. La racine de chicorée était séchée, torréfiée et moulue. Au 19ème siècle, ce produit était très apprécié en remplacement du café, ou en combinaison avec celui-ci.

CICHOREITEELT OP ZIJN HOOGTEPUNT Bij de eerste landbouwtellingen in ons land in 1846 was het nationaal areaal 1.829 ha. West-Vlaanderen telde toen slechts 253 ha (13,8%). In de tweede helft van de 19de eeuw concentreerde de teelt zich geleidelijk in West-Vlaanderen, vooral in deze regio: de zandleemstreek. In 1895 bereikte het zijn hoogtepunt met 12.746 ha waarvan twee derden in West-Vlaanderen gelegen waren.

Veldbossen

Rodenbach

D

5

Rhodesgoed

Kruipindaarde

2 St.-Jan

Draaitrap

Rumbeke

7

Jager

Kachtem

Rotse

N382

Mandeldal

Armoede N357

Merelbos

Firma Van Tieghem-Dupont: be cichoreibranderij/torréfacteur de chicorée Deve

4

Zaal 'De Beurs': verkoopzaal gedroogde Hoogte cichoreiwortels/hall de vente de racines Kruishoek de chicorée séché

5

Rodenbach: unieke mout-ast/Sécherie de malt unique

Haaipander

d’Oude Maalderij

Sasbrug Wielerpiste Defraeye-Sercu

Sterrebos

Roeselare-Izegem

Tinnenpot

Gi ste lbe ek

N357

3

e

KOERS, Museum van de Wielersport

Oud

C

ROESELARE

Firma Jonckheere: producent ijzerwerk astenbouw/Firme Jonckheere: producteur Overdeve ferronnerie construction sécherie

Trackx: openlucht skatepark/skate park Leestje en plein air

Spanje

St.-Jozef

1

6

N399

Geklasseerde tabaks-ast/Sécherie de

Zandberg tabac classé

Nachtegaal Vijfwegen

Ezelshoek

Roeselare speelde steeds een belangrijke rol in de handel en verwerking van de gedroogde cichoreibonen. In zaal ‘de Beurs’ op het Stationsplein was er op dinsdagnamiddag cichoreimarkt, waar drogers en makelaars handel dreven en de prijs bepaald werd. De haven fungeerde als draaischijf voor het transport, waarbij de gedroogde cichoreibonen de voornaamste retourvracht voor de binnenvaart was. Roeselare kende in het verleden meerdere cichoreibranderijen. In de Mariastraat vind je nog de gebouwen terug van de cichoreibranderij Van Tieghem-Dupont.

ROULERS, LE CŒUR BATTANT Roulers a toujours joué un rôle important dans le commerce et la transformation des cossettes de chicorée séchées. Les prix étaient fixés dans la salle ‘de Beurs’ et les produits transportés au départ du port.

CICHOREI SMEEDT BANDEN TUSSEN REGIO’S De geschiedenis van de cichoreiasten en hun drogers bracht de gemeente Lichtervelde en de regio van Audruicq begin deze eeuw bijéén. In 2008 vond een officiële jumelage plaats. De realisatie van deze fiets- en wandelroute maakt deel uit van Micro-project Interreg France-Wallonie-Vlaanderen.

ee k

Batavia

Het droogseizoen in de ast duurde van oktober tot Kerstmis ongeveer.

Daardoor kon de eigenaar enkel losse arbeiders in dienst nemen. Deze kenden hun vak, want cichorei drogen is meer dan wortels wassen, platen laden, droge bonen afscheppen en vuren onderhouden. Deze kennis werd veelal van vader op zoon doorgegeven. Bij de massale uitbouw van de cichoreiteelt in Frankrijk in het begin van de 20ste eeuw, werd dan ook beroep gedaan op die kennis en werkkracht. In 1949 betekende dit voor deze regio 489 astemannen die ‘over de schreve’ trokken.

Lichtervelde (99), Roeselare (65) en Gits (62) leverden het leeuwendeel.

De meeste astemannen trokken naar Departement du Nord en Pas de Calais.

Lors des premiers comptages agricoles dans notre pays, en 1846, la superficie agricole nationale était de 1.829 hectares. La Flandre occidentale ne comptait alors que 253 hectares (13,8%). Pendant la deuxième moitié du 19ème siècle, la culture s’est concentrée progressivement en Flandre occidentale, et surtout dans la région sablo-limoneuse. En 1895, elle a atteint son apogée, avec 12.746 hectares dont deux tiers en Flandre occidentale.

F. Restaurant en tearoom Rysselende Molen In deze tearoom en restaurant aan de puik gerestaureerde molen kunnen geniet je van heerlijke klassiekers op een leuk bord!

Tea-room et restaurant près d’un moulin en activité.

eek nb a a erl

ek

3

ASTEMANNEN, EEN STIEL APART

LA GRANDE ÉPOQUE DE LA CULTURE DE LA CHICORÉE

Pittemsestraat 62 – www.rysselendemolen.be

eek Rob

La culture de la chicorée ayant connu une grande expansion, elle a entraîné un essor de la construction de sécheries et une course à la mécanisation. Dans notre région, les entreprises les plus connues étaient Jonckheere et Soenen à Beveren, et Maes et Werbrouck à Lichtervelde.

ROESELARE, HET KLOPPEND HART

Kasteelstraat 1A

De ve b

4

Weze

IJselmeersen

Aardappelhoek

2

Sneppe

Zeetje

Sterre

Grote assin

ROESELARE C. Koers met KOERSkaffee Verwacht je aan een interactieve rit door de geschiedenis van de fiets en het wielrennen. Mét douches, lockers en oplaadpunten voor elektrische fietsen!

Préparez-vous à effectuer une balade interactive à travers l’histoire du vélo et de la course cycliste. Avec douches, casiers et points de recharge pour vélos électriques !

Hoeve Ter Kerst

Noordhoek

LES CONSTRUCTEURS DE SÉCHERIES : UN ARTISANAT TYPIQUE DE CHEZ NOUS

F. Verbiest

St.-Maartensveld

Kortekeer

Door de grote expansie van de cichoreiteelt, groeide er een ambacht voor het maken van asten en het zoeken naar mechanisatie. In onze streek waren vooral de firma’s Jonckheere en Soenen in Beveren, en Maes en Werbrouck in Lichtervelde bekend.

Beverenstraat

PITTEM

N50

Bras

Grijspeerdmolen

B. De Huwynsbossen Groene long van Lichtervelde (35 ha) met wandelpad, speelbos en picknickruimte.

Le poumon vert de Lichtervelde (35 ha), avec sentier de promenade, bois de jeu et espace de pique-nique.

Lijster

ASTENBOUWERS: VAKWERK VAN BIJ ONS

Pour faire face au développement gigantesque de la culture de la chicorée au début du 20e siècle, la France a fait appel aux connaissances et à la main-d’œuvre de sécheurs flamands. En 1949, 489 sécheurs ont franchi la frontière pour venir travailler dans le pays, la plupart dans le Nord et le Pas-de-Calais.

Gavers Vuilpanne

Auparavant, la région était ponctuée de sécheries : plus de 800… mais après la Première Guerre mondiale, leur nombre a reculé. En 1936, la Belgique comptait encore 612 sécheries, la plupart en Flandre occidentale. Ardooie en possédait 29, Lichtervelde 25 et Gits 23. La balade cycliste passe par 17 sécheries.

SÉCHEUR, UN MÉTIER À PART

Kortrijkstraat 16 – www.debossneppe.be

Heihoek Huwynsbossen

LES SÉCHERIES, DES BALISES DANS LE PAYSAGE

Deze fietsroute leidt je door de regio waar de cichoreiteelt een belangrijke plaats innam. Onderweg kom je in contact met de diverse aspecten van de cichorei: de vruchtbare grond, de astenbouwers, de asten, de cichoreimarkt, de haven, de cichoreibranderij, …

A. Zuivelhoeve De Bossneppe In dit ijssalon krijg je reuzebollen met smaken als oma’s appeltaart of bloedsinaas. De picknickruimte, speeltuin en zuivelwinkel maken van de Bossneppe een populaire stop.

Salon-glacier avec espace pique-nique, aire de jeux et crèmerie.

Mosselmarkt

Voerman

32

N37

À FAIRE AUTOUR DE LICHTERVELDE

Lekkerland

Mok

ONTDEK HET BIJZONDERE VERHAAL VAN DE CICHOREI

CICHOREI, WAAR KOM JIJ VANDAAN?

N35 Groenendale

CICHOREI, VAN WELVAART TOT ERFGOED LA CICHORÉE, SOURCE DE PROSPÉRITÉ ET DE VESTIGES HISTORIQUES

LA CHICORÉE TISSE DES LIENS ENTRE LES RÉGIONS PITTEM G. Bezoekerscentrum Ferdinand Verbiest Ontdek het verhaal van de Pittemse Jezuïet die het tot mandarijn schopte (gratis).

Découvrez l’histoire du Jésuite de Pittem devenu mandarin (gratuite).

Markt 1 – www.wwpittem.be

H. Koffie- en eethuis Castelly Waar een kom huisgemaakte soep of een lunchsuggestie van de dag of een stuk huisgemaakte taart geserveerd wordt. O ja, alle vintage decoratie is er te koop!

Café et restaurant où toute la décoration est à vendre.

Tieltstraat 19A – www.castellypittem.be

L’histoire des sécheries à chicorée et des sécheurs a réuni la commune de Lichtervelde et la région d’Audruicq au début de ce siècle, avec un jumelage officiel en 2008. L’élaboration de cet itinéraire cyclable et pédestre cadre dans le Micro-projet Interreg France-Wallonie-Vlaanderen.

Je leest nog meer over de geschiedenis van de cichorei op www.lichtervelde.be/interreg

ASTEN ALS BAKENS IN HET LANDSCHAP

Découvrez d’autres détails de l’histoire de la chicorée sur www.lichtervelde.be/interreg

Vroeger kon men in deze regio bijna van ast tot ast kijken. Ooit waren het er meer dan 800. Na WO I was er een grote terugloop. In 1936 telde België nog 612 asten, voornamelijk in West-Vlaanderen. Ardooie telde er 29, Lichtervelde 25 en Gits 23.

Tijdens de fietstocht rijd je langs 17 asten.

Brasserie Rhodesgoed (Izegem)