Panda lente 2016

MAGAZINE LENTE

2016

GEPAKT

BEWAKERS

Panda UITGEPUT

Een reconstructie van de jacht op een wildlife crimineel

Veel dieren houden De mens pleegt de wacht om dieven steeds meer roofop afstand te houden bouw op de aarde

– p. 16

– p.20

– p. 22

Rovers Panda 1

ROVERS

De witte haai is de grootste roofvis ter wereld en een verrassende hoogvlieger.

ZEEROVER

2 Panda

Beeld: Steve Bloom/ SteveBloomImages/Imageselect

OM ROBBEN AAN DE OPPERVLAKTE TE VERRASSEN, VALLEN WITTE HAAIEN VAAK VAN ONDERAF AAN. VANAF ZO’N 20 METER DIEPTE ZWEMMEN ZE MET EEN SNELHEID VAN 40 KM/UUR NAAR DE OPPERVLAKTE. REGELMATIG SCHIETEN ZE BOVEN HET WATER UIT. Panda 3

COLUMN

Aanvallen!

Met hun verweerde hoofden in de ochtendzon tuurt een aantal mannen over het water van de Atlantische Oceaan. Ze komen uit Laguna, een kustplaatsje in het zuiden van Brazilië. De vissers wachten geduldig, kniediep in het lauwwarme water, hun werpnetten losjes in de hand. Er is geen vis te zien.

Dan snijdt op enkele tientallen meters afstand de eerste rugvin van een tuimelaar door het wateroppervlak. Spoedig volgen er meer. Ook hun snuiten zijn goed zichtbaar. Met hun kleine oogjes zien zij de vissers even verderop roerloos in de lagune staan. De spanning stijgt. “Escubi”, roept een visser, “Coruba”, een ander. De vissers kennen elke dolfijn bij naam.

Pats! Een tuimelaar klapt met zijn staart op het water. Op het afgesproken teken schiet de groep dolfijnen als torpedo’s richting kust.

Op hetzelfde moment werpen de vissers hun netten uit. Even later krioelt het van de harders in de vissersnetten. Pijlsnelle vissen, om hun smaak even geliefd bij dolfijnen als bij mensen.

De praktijk is al beschreven in de 19e eeuw, maar het is een raadsel hoe deze samenwerking tussen dolfijn en mens is ontstaan.

De tuimelaars lokaliseren hun prooi door middel van echolocatie en creëren met hun snelle uitvallen paniek onder de scholen vis.

De tuimelaars verschalken in de paniek vermoedelijk de grootste exemplaren, de kleinere zijn voor de vissers. Van de circa vijftig dolfijnen in het gebied doet iets minder dan de helft al generaties lang mee aan deze verbluffende vorm van coöperatieve jacht.

Deze Panda gaat over jagen, stelen en roven. U leest onder meer over opmerkelijke rovers, hoe dieren van elkaar stelen en over de jacht op een stropersbende. Ook besteden we aandacht aan de roofbouw die de mens op de aarde pleegt en hoe iedereen kan meehelpen de aarde te ontzien. Veel leesplezier!

Johan van de Gronden, Algemeen directeur Wereld Natuur Fonds

4 Panda

COVER

Uitgave: Wereld Natuur Fonds, Zeist

Druk: Roto Smeets, Weert

Artikelen uit Panda mogen uitsluitend

Leeuwen kunnen zowel overdag

Concept & realisatie: LBL, Arnhem

Papier: Panda wordt gedrukt

na schriftelijke toestemming vooraf van

als ‘s nachts goed zien. Overdag

Artdirection/vormgeving: Ykes

op Satimat Green, een FSC®-

het Wereld Natuur Fonds te Zeist en met

zien ze alles in kleur, 's nachts

werk, Amsterdam; LBL, Arnhem

gecertificeerde papiersoort.

bronvermelding worden overgenomen. Het

in zwart-wit. Dankzij uitstekend

Drukwerkbegeleiding:

dieptezicht kunnen ze de afstand

Graphic, Leusden

tot een prooi goed inschatten.

Lithografie: Willem Grafische

Foto: Jason Edwards/Natgeo

Bewerkingen, Halle

Panda-logo is een beschermd beeldmerk.

SLECHT IMAGO De manenwolf wordt gevreesd door boeren, omdat hij het gemunt zou hebben op hun vee.

ECOCIDE

Advocaat van de aarde, Polly Higgins, wil dat het grootschalig toebrengen van schade aan de aarde strafbaar wordt.

JAGEN OP DE JAGER P. 16 De opsporing en berechting van leiders van stropersnetwerken zijn belangrijke pijlers in de strijd tegen wildlife crime.

GEPIKT

P. 26

BANKROOF

P. 30

Om menselijke problemen op te lossen, laten we ons graag inspireren door de natuur.

Beeld: Johan van de Gronden: Ruurd Dankloff, illustraties: Valesca van Waveren

De bodem van de Noordzee bestond ooit voor 20 procent uit schelpdierbanken. Door ziektes en overbevissing verdwenen ze bijna allemaal.

KRUIMELDIEVEN

In het dierenrijk zijn heel wat boefjes, die voedsel of bezittingen van andere dieren stelen.

& VERDER Zeerover 02 Actueel 07, 13, 24, 34 Roversnest 14 Hebbes 18 Bewakers 20 Mens als rover 22 Durfal 28 Info 35

Foto: Klein & Hubert / WWF Foto: Klein & Hubert / WWF

We Wekomen komen ook ookop op plekken plekken zonder zonder postcode. postcode.

DitDit prachtige prachtige roofdier, roofdier, de de sneeuwluipaard, sneeuwluipaard, wordt wordt bedreigd. bedreigd.

Door Door Deelnemers Deelnemers vanvan de de Postcode Postcode Loterij: Loterij: bedankt! bedankt!

Dankzij Dankzij u kunnen u kunnen wijwij stroperij, stroperij,overbegrazing, overbegrazing,ontbossing, ontbossing,mijnbouw mijnbouwen enklimaatklimaat- hethet Wereld Wereld Natuur Natuur Fonds Fonds en en 94 94 andere andere organisaties organisaties financieel financieel verandering. verandering.

HetHet Wereld Wereld Natuur Natuur Fonds Fonds zorgt zorgt voor voor eeneen geschikt geschikt ondersteunen. ondersteunen.

En En dankzij dankzij u groeide u groeide ditdit Nederlandse Nederlandse loterij-initiatief loterij-initiatief en en veilig veilig leefgebied leefgebied voor voor deze deze dieren dieren in in de de Altai-Sayan Altai-Sayan Regio Regio uituit tottot de de grootste grootste fondsenwerver fondsenwerver terter wereld wereld – er– werd er werd al ruim al ruim € 7€ 7 (China, (China, Kazachstan, Kazachstan, Mongolië Mongolië en en Rusland).

Rusland).HetHet Wereld Wereld Natuur Natuur miljard miljard aanaan goede goede doelen doelen geschonken. geschonken.

Samen Samen voor voor een een betere betere Fonds Fonds ontving ontving sinds sinds 1993 1993 eeneen bijdrage bijdrage vanvan € 344,6 € 344,6 miljoen. miljoen. wereld: wereld: postcodeloterij.nl postcodeloterij.nl

Dankzij Dankziju.u.

Bescherming voor de ijsbeer Canada, Denemarken, Noorwegen, Rusland en de VS hebben een gezamenlijk plan gemaakt voor de bescherming van de ijsbeer en zijn leefomgeving. Het verplicht de landen de komende tien jaar actie te ondernemen tegen bedreigingen, zoals scheepvaart en olie- en gaswinning, maar ook mens-dierconflicten.

ACTUEEL

EARTH HOUR

Beeld: illustratie: Leonie Hulsman , Rangeractie: WNF, dolfijn: Thomas A. Jefferson/WWF, ijsbeer: Thinkstock, Earth Hour: WWF

DOE ZATERDAG 19 MAART OM 20.30 UUR OOK EEN UUR LANG HET LICHT UIT

Tijdens de grootste internationale campagne van het Wereld Natuur Fonds geven miljoenen mensen, bedrijven en gemeentes wereldwijd een signaal af.

Door een uur lang het licht uit te doen laten we zien dat we dat we ons zorgen maken over de toekomst van de aarde. Op verschillende plaatsen in Nederland organiseren WNF-vrijwilligers evenementen rondom Earth Hour. Kijk op onze website voor een overzicht van alle deelnemers en evenementen. Doet u dit jaar ook een uur lang het licht uit?  WWW.WNF.NL/EARTHHOUR

Operatie Olifant!

Dagelijks worden ongeveer honderd olifanten in Afrika voor hun slagtanden gestroopt. Dat moet stoppen! NPO Zapp en de WNF-Rangerclub slaan de handen ineen en starten op 20 maart de actie ‘Zapp Your Planet: Operatie Olifant!’ Alle kinderen in Nederland kunnen meedoen. Het geld dat zij ophalen, is bestemd voor parkrangers in Afrika, die daarmee de olifant beter kunnen beschermen. Operatie Olifant wordt op 14 mei afgesloten met een tien uur durende Zapp Your Planet-marathon, die live wordt uitgezonden op Zapp.

Kom in actie en doe mee aan Operatie Olifant. Woon de live tv-show bij met uw (klein)kinderen of kijk op 14 mei naar Zapp op NPO 3. Op de website vindt u meer informatie en kunt u een gratis actiepakket bestellen.  WWW.ZAPPYOURPLANET.NL

Veilige netten voor de vaquitadolfijn

Duurzame palmolie een stap verder

WWF-Mexico trainde de afgelopen maanden twintig vissers in het maken van veilige visnetten voor de zeer zeldzame vaquitadolfijn. De dolfijn, die ook wel Californische bruinvis

Bedrijven die een stap verder willen gaan in de verduurzaming van palmolie kunnen zich sinds eind 2015 committeren aan RSPO Next. Dit initiatief

wordt genoemd, komt regelmatig als bijvangst terecht in de traditionele visnetten, waar hij stikt. Om de materialen te testen zijn 66 boottochten gemaakt met de vissers. De testen waren zo succesvol dat meer vissers willen overstappen op de nieuwe netten waaruit de dolfijnen kunnen ontsnappen. Tijdens een actie vroegen we vorig jaar aandacht voor de benarde positie van de vaquitadolfijn. Dankzij de opbrengsten hiervan kan WWF-Mexico de vissers helpen met de overstap op de nieuwe netten. Dank u wel voor uw hulp!

van de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO) stelt eisen die strenger zijn dan de reguliere RSPO-criteria, met name op het terrein van ontbossing, de rechten van de lokale bevolking en de traceerbaarheid van oliepalmvruchten. Het Wereld Natuur Fonds, een van de initiatiefnemers van RSPO, roept bedrijven op de aanscherping te steunen. Wereldwijd blijft de vraag naar plantaardige oliën stijgen, met de aanleg van oliepalmplantages als gevolg. RSPO probeert ervoor te zorgen dat dit niet ten koste gaat van kostbare natuur.

Panda 7

ROVERS

De manenwolf is een ZuidAmerikaanse jager met een grote reputatie en een klein hart.

Schaap in wolfskleren Het lichaam van een wolf, de kop van een vos en de poten van een hert: de manenwolf is enig in zijn soort. Zijn naam boezemt angst in bij boeren, die vrezen voor het leven van hun vee. Maar hoe terecht is deze angst?

Tekst: Lonneke Kranendonk,

Z

elf is hij niet te zien, maar het hoge gras beweegt. Langzaam besluipt de manenwolf zijn prooi. Ineens valt hij aan, ogenschijnlijk uit het niets. Zijn prooi heeft geen schijn van kans.

De manenwolf is een veelzijdige jager. De ene keer besluipt hij zijn prooi, de andere keer valt hij aan vanuit een hinderlaag. Dan wacht hij op een beschutte plek tot er een prooidier langskomt, om het vervolgens met stijve poten te bespringen. Heel soms jaagt hij met grote sprongen achter een prooi aan.

Lang houdt hij deze explosieve jachtmethode echter niet vol.

8 Panda

Vos op stelten

De manenwolf is de grootste hondachtige van Zuid-Amerika, waar hij leeft op de graslanden in de Cerrado en de Pantanal. Samen met de reuzenotter, de tapir, de reuzenmiereneter en de jaguar wordt hij tot de ‘big five’ van Zuid-Amerika gerekend. Ondanks zijn vosachtige kop en rossige vacht is de manenwolf niet gerelateerd aan vossen, en anders dan zijn naam doet vermoeden, is hij geen lid van de wolvenfamilie. De manenwolf is uniek in zijn soort en nog het meest verwant aan de wilde hond. Hij staat enorm hoog op zijn poten en daarom wordt hij ook wel ‘vos op stelten’ genoemd. Dankzij die

PASPOORT Manenwolf: Chrysocyon brachyurus Leefgebied: Zuid-Amerika (Argentinië, Bolivia, Brazilië, Paraguay en Peru) Leefomgeving: de bossavanne van de Cerrado en het eilandrijke moerasgebied van de Pantanal Voedsel: vooral fruit en kleine knaagdieren, maar ook vis, vogels, insecten en kleine reptielen Leeftijd: 10-14 jaar Gewicht: 20-23 kilo Draagtijd: 62-66 dagen Voortplanting: 2 tot 5 jongen per keer

Beeld: jagende vos: Tui de Roy/Getty, illustratie van opzij: Angelika Elsebach/Getty, illustratie van voren: Dorling Kindersley/Getty, kop: Stephen Yelverton Photography/Getty, met vrucht: Mark Jones Roving Tortoise Photos/Getty

SLECHT IMAGO

BIJZONDERHEDEN • De manenwolf heeft een heel ongewone manier van graven: met zijn tanden in plaats van met zijn klauwen.

• Het lichaam van de manenwolf is aangepast aan hoge temperaturen. De vacht bestaat maar uit één laagje en zijn grote, rechtopstaande oren spelen een belangrijke rol in het afgeven van te veel lichaamswarmte.

stelten kan hij makkelijk over het hoge gras heen kijken. Tijdens het regenseizoen, wanneer het in de Pantanal behoorlijk nat is, blijft de manenwolf dankzij zijn hoge poten grotendeels droog.

Manen

Wilt u de manenwolf zien? Dat kan in Diergaarde Blijdorp in Rotterdam!

De lobeira-vrucht is niet alleen voedsel voor de manenwolf. De vrucht fungeert ook ook als medicijn tegen nierwormen.

Hoe de manenwolf aan het eerste deel van zijn naam is gekomen, zie je pas goed als er gevaar dreigt. Van zijn kruin tot zijn schouders loopt een donkere streep over de vacht.

Als hij merkt dat er iets niet pluis is, gaan de zwarte haren overeind staan. Net als de manen bij een leeuw. Zo kan de manenwolf andere dieren intimideren en afschrikken.

Einzelgänger

De manenwolf is een echte einzelgänger die niet in roedels leeft. Hij jaagt alleen, vooral tijdens de avondschemering en de daaropvolgende donkere uren van de nacht. Tijdens de jacht legt hij met gemak dertig kilometer af. Een snelle loper is hij niet, maar wel een soepele. Het lijkt bijna alsof hij met zijn lange poten door het hoge gras van de pampa’s kan glippen zonder een grasspriet te verplaatsen. Niet alleen in de jacht zijn manenwolven solitaire dieren, ook eten en rusten doen ze graag in hun eentje.

Om soortgenoten op afstand te houden, markeert de manenwolf zijn territorium met geursporen van urine en ontlasting.

Paartje

Alleen tijdens de paartijd zoeken de mannetjes en vrouwtjes elkaar op. Elk jaar paren manenwolven in april. In juni springen de eerste zwartkleurige pups al rond. Zowel moeder als vader zorgt voor de jongen en stelletjes blijven elkaar levenslang trouw.

Een echtpaar leeft vaak in hetzelfde territorium van zo’n 25 vierkante kilometer.

Bij het vallen van de avond laten ze met

• Om een prooi in het gras te laten schrikken, stampt de manenwolf soms met z’n voorpoot op de grond. Als de prooi opspringt, rent hij erachteraan om hem te vangen.

• De urine van de manenwolf heeft een heel karakteristieke geur. Net als veel andere dieren, gebruikt hij zijn urine om de grenzen van zijn territorium af te bakenen.

doordringend gehuil aan elkaar weten waar ze zijn.

Conflict

De grootste hondachtige van Zuid-Amerika heeft van andere roofdieren geen last.

Het is de mens waardoor de manenwolf in zijn voortbestaan wordt bedreigd.

Het dier heeft een groot gebied nodig om te kunnen leven en blijft het liefst op afstand van mensen. Helaas neemt de mens steeds meer ruimte in beslag; stukken grasland zijn en worden door boeren veranderd in landbouwgebied, waardoor de manenwolf in zijn zoektocht naar voedsel in de problemen komt. Het dier wordt bovendien opgejaagd en gedood door boeren, omdat ze denken dat hij op hun (pluim)vee jaagt.

Imagoprobleem

Maar die veronderstelling berust op een groot misverstand. De kleine tanden en kaken van de manenwolf zijn helemaal niet geschikt om een grote prooi te doden. Hij eet kleine prooien als vogeltjes, reptielen, insecten en kleine knaagdieren, zoals muizen. Bovendien vormen deze kleine prooien slechts de helft van zijn voedsel. Want hoewel de manenwolf is ingedeeld bij de vleeseters, bestaat het grootste deel van zijn dieet uit fruit! Hij is verzot op de tomaatachtige lobeira-vrucht, maar eet ook graag banaan, guave en avocado.

Om boeren te informeren, brengt WWFBrazilië met een film onder de aandacht dat de manenwolf helemaal geen rover is. En dat hij juist veel goed doet voor de natuur.

Want door de vruchten die hij eet, waarvan hij de zaden onverteerd weer uitpoept, verspreidt hij zaden over de uitgestrekte vlakten van de Cerrado en de Pantanal. Dit komt de biodiversiteit ten goede. De vermeende rover blijkt een zachtaardige verspreider.

Het filmpje over de manenwolf kunt u bekijken op  WWW.WNF.NL/MANENWOLF Panda 9

ROVERS

Polly Higgins vindt dat betrokkenheid bij de beschadiging van ecosystemen strafrechtelijk vervolgd moet kunnen worden.

ECOCIDE

Advocaat van de aarde Ze behoort tot de tien onredelijkste mensen van de wereld. En daar is de Schotse Polly Higgins trots op. Want onredelijke mensen weigeren de norm te aanvaarden. In haar geval de norm dat ecocide – vernietiging van de natuur door menselijk handelen – onbestraft blijft.

L

onden, 2005. Advocate Polly Higgins en haar cliënt wachten in de rechtszaal op de uitspraak van de rechter. Binnen is het stil. De advocate kijkt uit het raam. De gedachte dat de aarde ook gewond is, net als haar cliënt na een zwaar arbeidsongeval, schiet door haar hoofd. De volgende gedachte verandert haar leven voorgoed: ook de aarde heeft recht op een goede advocaat. En dus besluit Polly Higgins haar advocatenkantoor te sluiten om zich volledig op haar nieuwe baan te kunnen richten: juridisch eco-activiste voor de aarde. Een gesprek met Polly over haar beweegredenen en aanpak.

Wat is je grootste overwinning sinds de ommezwaai?

“Het gaat mij als advocaat van de aarde niet om winnen of verliezen. Ik wil het onderwerp ecocide wereldwijd onder de aandacht brengen en in de lijst van misdaden krijgen waar het Internationaal Strafhof over oordeelt. Samen met mijn team geef ik advies en assistentie waar nodig om dit doel te bereiken. Persoonlijk ben ik ook niet gehecht aan overwinningen. Als ik dat wel zou zijn, zou ik sterven van frustratie met dit werk.”

Waar ben je het meest trots op?

“Mijn nominatie als een van de tien onredelijkste mensen van de wereld. Redelijke mensen accepteren wat redelijk is volgens een bepaalde norm, ongeacht of het juist is of schadelijk. Onredelijke mensen weigeren de norm te aanvaarden en treden naar 10 Panda

buiten om dingen te veranderen. Van deze mensen krijg ik energie. Neem bijvoorbeeld permaculturisten, die zich ergeren aan de voedselindustrie. Ze verzetten zich door hun eigen voedsel te verbouwen en brengen hiermee een nieuwe beweging op gang.”

Waarom wil je dat er een ecocidewet komt?

“Pas wanneer ecocide internationaal als misdaad erkend wordt, is het mogelijk om CEO’s en regeringsleiders strafrechtelijk te vervolgen voor hun betrokkenheid bij vernietiging en beschadiging van ecosystemen.

Om dat voor elkaar te krijgen, is het van belang ecocide hoog op de internationale politieke agenda te krijgen. Om de bal aan het rollen te krijgen, hoeft maar één staatshoofd de noodzaak in te zien.”

Tot dan kan er niets gedaan worden tegen vervuilende multinationals?

“Er lopen wel zaken, maar die kunnen jaren, zelfs decennia, duren. Omdat ecocide geen misdaad is, kunnen bedrijven die grootschalige ecologische verwoesting teweegbrengen, niet aansprakelijk worden gesteld. En dus niet aangeklaagd, gedagvaard en gestraft worden.”

Zolang ecocide geen misdaad is, hebben we een probleem?

“Absoluut. Figuurlijk gesproken zijn we momenteel vingers in de dijk aan het steken terwijl er tsunami’s aan komen razen. Er is geen enkel wettelijk belang voor multinatio-

nals binnen bijvoorbeeld de olie-industrie om anders te werk te gaan en te zoeken naar minder vervuilende alternatieven. Simpelweg omdat de aandeelhouders maximale winst eisen.”

Wat vinden oliebedrijven en andere multinationals eigenlijk van je?

“Dat weet ik niet, want ze praten niet met me. Ik richt me ook alleen op partijen die me verder brengen met mijn werk, in negativiteit heb ik geen interesse. En onthoud goed dat het niet de multinationals zijn die het internationaal strafrecht bepalen.

Ze hebben absoluut niets te zeggen over strafrecht. Ja, ze maken veel lawaai, maar uiteindelijk is het niet hun beslissing.”

Verwacht je dat er een ecocidewet wordt aangenomen door de landen die er wel over beslissen?

“De vraag is niet óf er een ecocidewet wordt aangenomen maar wannéér. Het moment is niet aan mij. Er is uiteindelijk een tweederde meerderheid binnen de VN voor nodig.”

Welke landen gaan initiatief nemen binnen de VN, hoop je?

“Ik weet dat er een land is dat hier serieus mee bezig is. Meer kan ik er helaas niet over vertellen.”

Deel uw mening Wat vindt u: moet ecocide strafbaar worden? Laat het ons weten. facebook.com/wereldnatuurfonds info@wwf.nl

Tekst: Jocelyn Vreugdenhil, foto: Richard Pilnick, illustraties: Valesca van Waveren

SAMENWERKING MET BEDRIJVEN

Net als Polly Higgins wil het Wereld Natuur Fonds dat bedrijven zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid om zorgvuldig met de aarde om te gaan. We zoeken hiervoor de samenwerking met bedrijven die binnen hun branche koploper willen zijn in verduurzaming. Ook brengen we partijen bij elkaar om samen standaarden te formuleren. Daarnaast publiceren we rapporten over de vorderingen van bedrijven en sectoren in de verduurzaming van de ketens, om zo achterblijvers te stimuleren zich meer in te zetten voor het behoud van de aarde.

Panda 11

EEN REIS OM NOOIT TE VERGETEN “De foto’s illustreren waarom we zo zuinig moeten zijn op de natuur”

GRATIS

bij een gif t van € 39,95

Bij een gift vanaf € 39,95 krijgt u het schitterende fotoboek ‘Aarde op 1’ cadeau. U kunt gebruikmaken van de antwoordkaart hiernaast of online een gift overmaken via wnf.nl/boekaardeop1 Let op: de actie geldt zolang de voorraad strekt!

In dit boek neemt onze ambassadeur Humberto Tan u mee op een wonderlijk avontuur. Een reis rond de wereld in prachtige natuurfoto’s. We gaan van de Hollandse polder tot aan de Afrikaanse steppes. En van de verstilde schoonheid van de Noordpool tot aan de kleurrijke koralen van Oceanië.

Eigenlijk bestaat er geen betere manier om te illustreren hoe indrukwekkend de natuur is. En hoeveel we te verliezen hebben.

De foto’s zijn beschikbaar gesteld door een breed scala aan professionele en amateurfotografen. Toch hebben ze een ding gemeen: allemaal zetten ze de aarde op 1.

Beeld: Erling Svensen / WWF-Canon

Humberto Tan, WNF-ambassadeur

Minder neushoorns gestroopt Voor het eerst sinds 2007 zijn er minder neushoorns gestroopt in Zuid-Afrika. Vorig jaar kwamen er 1.175 neushoorns door stroperij om het leven, in 2014 waren dat er 1.215. Het aantal blijft alarmerend hoog en daarom roept het Wereld Natuur Fonds overheden op beter hun best te doen om de criminele syndicaten die achter de illegale handel zitten, op te rollen.

ACTUEEL

Maak vaart met de bescherming van de Noordzee

Beeld: illustratie: Leonie Hulsman, boom: Fitopardo.com/Getty, ijsberen: Charlotte Moshoj/WWF, neushoorn: Thinkstock, Mekong: Jakkreethampitakull/Getty

Dankzij een uitspraak van de Raad van State eind vorig jaar kan de Nederlandse overheid verder gaan met het instellen van beschermde zeegebieden. Visserijbedrijven waren naar de rechter gegaan om de visserijbeperkingen in de Noordzee aan te vechten. De Raad van State was echter van mening dat door de overheid voldoende is aangetoond dat het voor de bescherming van de natuur in de Noordzee noodzakelijk is om het visgebied te verkleinen. Het Wereld Natuur Fonds roept de overheid op om nu haar verantwoordelijkheid te nemen en gebieden op zee te sluiten voor boomkor- en garnalenvisserij die de bodem omwoelen. Zonder deze bodemberoerende visserij kan de natuur zich weer herstellen.

Natuur in de klas Voor WWF-Bolivia is natuur- en milieueducatie een belangrijk onderdeel van het werk. Samen met het ministerie van Onderwijs lanceerde het onlangs een multimediaal platform met onder meer spelletjes voor ouders en kinderen. Het platform maakt onderdeel uit van het WWF-project ‘Bosque de los Niños’ (Bossen van de kinderen) en heeft als doel kinderen te motiveren voor de natuur en hen te laten begrijpen hoe problemen in de natuur hun leven beïnvloeden en hoe ze die problemen kunnen helpen oplossen. Ruim 1,4 miljoen basisschoolleerlingen en 80.500 leerkrachten hebben toegang tot het platform.

Zorgen om dam in Mekongrivier Het Wereld Natuur Fonds dringt er bij de overheid van Laos op aan om de toestemming voor de bouw van de Don Sahong-dam in de Mekong te herzien.

De dam bedreigt de voedselveiligheid van zestig miljoen mensen stroomafwaarts in Cambodja en Vietnam en is funest voor het leven in de rivier, waaronder de ernstig bedreigde irrawaddi-dolfijn. Er zijn geruchten dat de bouw snel gaat beginnen, terwijl er nog een traject loopt om tegemoet te komen aan de bezwaren van buurlanden, wetenschappers, lokale gemeenschappen en de 250.000 mensen die een petitie tegen de dam hebben ondertekend.

GEEN IJSBEER OP STRAAT

Anders Albrik, bewoner van het Groenlandse dorp Ittoqqortoormiit, kreeg onlangs van het Wereld Natuur Fonds een training en materiaal om ijsberen te verjagen.

Anders zorgt er nu op doordeweekse dagen voor dat de straten tussen 6 en 8 uur, als de kinderen naar school gaan en de werkdag begint, ijsbeervrij zijn. Zo voorkomt hij conflicten tussen mens en ijsbeer.

Panda 13

ROVERS

Tijdens het gevecht om een nesthol is alles geoorloofd.

ROVERSNEST

14 Panda

Beeld: Alfred & Fabiola Forns/Solent

HET BEZITTEN VAN EEN GOED NESTHOL IS VOOR MANNETJESSPREEUWEN DÉ MANIER OM EEN VROUWTJE TE IMPONEREN. DEZE SPREEUW HEEFT HET NEST VAN EEN GOUDEN GRONDSPECHT WETEN TE VEROVEREN EN HAALT ALLES UIT DE KAST OM HET TE BEHOUDEN. DE SPECHT BLIJKT NIET OPGEWASSEN TEGEN DE SNAVELKLEM VAN DE SPREEUW. 1-0 VOOR DE SPREEUW.

Panda 15

ROVERS Chumlong Lemtongthai tijdens de rechtszaak in Johannesburg.

De opsporing en de berechting van leiders van stropersnetwerken zijn belangrijke pijlers in de strijd tegen wildlife crime.

JAGEN OP DE JAGER

KINGPIN ACHTER TRALIES Om de illegale handel in (producten van) wilde dieren aan te pakken, moeten stropersnetwerken worden opgerold. In Zuid-Afrika verdween een kingpin, de spil van een internationaal stropersnetwerk, voor dertien jaar achter de tralies.

Een (globale) reconstructie.

Tekst: Suzanne Visser

16 Panda

Azië, begin deze eeuw

Omdat Aziaten door de groeiende welvaart meer te besteden hebben, stijgt in Azië de vraag naar neushoornhoorn, ingrediënt voor traditionele medicijnen. De handel in neushoornproducten is echter verboden en dus storten misdaadsyndicaten zich op deze lucratieve handel. Omdat er in Azië zelf nauwelijks nog neushoorns zijn, verleggen bendes hun jachtterrein naar zuidelijk Afrika, waar de witte neushoorn dankzij goede natuurbescherming een comeback had gemaakt. Via een reeks van tussenpersonen worden hoorns het land uit gesmokkeld.

Zuid-Afrika, juli 2006

Bij de Zuid-Afrikaanse belastingdienst SARS komt een tip binnen. Chumlong Lemtongthai, een 43-jarige Thai, zou een centrale figuur (kingpin) zijn in de explosief groeiende neushoornstroperij in Afrika. SARS en Hawks, de Zuid-Afrikaanse elite-eenheid voor georganiseerde-misdaadbestrijding, beginnen een onderzoek. In het diepste geheim, want als de criminelen er lucht van krijgen, verdwijnen alleen de stropers achter de tralies en niet de opdrachtgevers.

Laos, november 2006

Het spoor leidt naar Xaysananag Trading Import Export in Laos, met Lemtongthai als belangrijkste eigenaar. Facturen die Steyl Game, een Zuid-Afrikaanse leeuwenfokkerij en safari-organisatie, stuurde naar het bedrijf wijzen op grootschalige handel: 22 kilo neushoornhoorn voor € 102.700 en later nog eens drie hoorns voor € 34.286.

Zuid-Afrika, april 2007

Niet wetend dat hij in de gaten wordt gehouden, begint eigenaar Marnus Steyl van Steyl Game aan een nieuwe opdracht voor Xaysananag Trading: de ‘levering’ van vijftig neushoornhoorns. Op het oog lijkt alles legaal. Steyl gaat op jachtsafari met professionele trofeejagers. Zij hebben voor veel geld een officiële jachtvergunning aangevraagd en mogen jagen in een gebied waar jacht is toegestaan. Maar de identiteit van de jagers – Thaise prostituees – wekt argwaan.

Op de grens van Zuid-Afrika en Zimbabwe, mei 2007

Een rode ‘stropersmaan’ zet het nachtelijke veld in een zacht schijnsel. Ideaal voor wie

Beeld: Lemtongthai: Gallo Images/Getty, neushoorns: Stephane Berube, prostituee: EPA/HO, DNA: WWF-Zuid Afrika, hoorns: Brent Stirton/Getty

Een ingehuurde prostituee poseert op een gestroopte neushoorn.

wil zien, maar niet gezien wil worden.

Plotseling worden de nachtgeluiden overstemd door een snerpende gil: de doodskreet van een witte neushoorn.

De zoveelste in korte tijd. Wie zit daar achter?

Zuid-Afrika, mei 2007

Rond de tijd dat de neushoorn wordt neergeschoten, hebben SARS en Hawks de puzzel bijna compleet. Jonge Aziatische vrouwen die in handen van mensenhandelaars zijn terechtgekomen en in Afrika als prostituee werken, worden aan Steyl ‘geleverd’.

Zij moeten doorgaan voor professionele jagers en zij vragen zogenaamd de jachtvergunningen aan. Na afloop worden de adressen van de ‘jagers’ veranderd: de trofeeën gaan naar hun nieuwe ‘huisadres’ in Laos, de thuisbasis van … Xaysananag Trading.

Zuid-Afrika, juli 2007

Van de vijftig neushoorns uit de opdracht van eind april zijn er al 26 gedood als de onderzoekers voldoende

bewijs hebben om Lemtongthai, samen met zijn compagnon Punpitak Chunchom, en Marnus Steyl te arresteren. Tegen Lemtongthai worden 52 aanklachten ingediend, per gestroopte neushoorn één voor documentfraude en één voor illegale handel in neushoornhoorn.

DNA-materiaal wordt uit een hoorn gehaald

HET WILDLIFE CRIME INITIATIVE WWF en TRAFFIC, een onafhankelijke organisatie die de handel in bedreigde dieren en planten in kaart brengt, hebben vorig jaar het Wildlife Crime Initiative (WCI) opgericht om de escalerende georganiseerde misdaad tegen wilde dieren steviger aan te pakken.

WCI zet moderne en reeds beproefde opsporingsmethoden in, zoals: • DNA-onderzoek op basis van DNA-materiaal uit de internationale DNA-databank van neushoorns RhoDIS. Hierdoor kan inbeslaggenomen hoorn worden gelinkt aan een gestroopte neushoorn en als bewijsmateriaal in rechtszaken tegen stropers en handelaren worden gebruikt.

• Een gratis, anonieme meldlijn voor stroperij.

• Controlesystemen voor zeecontainers, zodat hoorns, ivoor en andere wildlife producten makkelijker kunnen worden opgespoord.

• Netwerken van informanten. Hun tips worden ingevoerd in een digitaal systeem en geanalyseerd, zodat patronen, tendensen en belangrijke plekken duidelijk worden. Overheden en politie kunnen zo gerichter tot actie overgaan.

• Een ‘steel trap’: een groep juristen die helpt bij het verzamelen van informatie, zodat een rechtszaak goed kan worden voorbereid. Daarnaast stelt de groep middelen en trainingen ter beschikking aan juristen en rechtbanken.

Zeven jaar later

Uit de rechtsgang die op de arrestatie volgt, blijkt hoe moeilijk het is om wildlife criminelen voor lange tijd in de cel te krijgen. De Zuid-Afrikaanse rechtbank veroordeelt Lemtongthai in 2012 tot een straf van veertig jaar.

Maar de Thai gaat in beroep en tegen de tijd dat de zaak door de hoogste beroepsinstantie is, is dat veranderd in dertien jaar plus een boete van ruim € 60.000. Hoe dan ook: deze kingpin zit voorlopig achter de tralies. En er is meer bereikt: deze illegale vorm van jagen is inmiddels aangepakt, de mazen in het verkrijgen van jachtvergunningen zijn gedicht en er is een verbod op de jacht op zwarte neushoorns.

KOM IN ACTIE TEGEN DEZE MISDAAD Als we de georganiseerde misdaad tegen wilde dieren effectief willen aanpakken, moeten we wereldwijd samenwerken. Samen met TRAFFIC leggen we de focus op alle schakels in de keten van de illegale handel: zo maken we jacht op stropers, handelaren en opdrachtgevers. Daarnaast proberen we het gedrag van consumenten te veranderen. Op deze wijze beperken we zowel vraag als aanbod en realiseren we een duurzame verandering. Steun onze strijd en geef een gift.  WWW.WNF.NL/NEUSHOORN Panda 17

ROVERS

Een greep uit de enorme hoeveelheid jagers en jagertjes uit het Amazonewoud.

HEBBES ROVER: vogelspin PROOI: insecten, kikkers, hagedissen en soms een vogeltje. BIJZONDERHEID: deze grote, harige spin jaagt vooral 's nachts. Hij overrompelt zijn prooi en doodt die met zijn krachtige gifkaken.

ROVER: anolis PROOI: insecten BIJZONDERHEID: deze hagedis is een goede klimmer met een engelengeduld. Zodra een insect binnen bereik komt, hapt hij toe.

Met zo’n uitval loopt hij wel het risico opgemerkt te worden door een vogel of aap waaraan hij zelf ten prooi kan vallen.

Rovers van de Amazone

ROVER: reuzenduizendpoot PROOI: insecten, spinnen, kleine gewervelde dieren BIJZONDERHEID: de reuzenduizendpoot kan wel 30 centimeter lang worden. Hij jaagt vooral tussen het strooisel op de bosbodem. Hij grijpt zijn prooi met een paar poten en zet er zo snel mogelijk zijn giftige kaken in.

In het Amazonewoud zijn dieren die van planten leven, maar ook veel die jacht maken op andere dieren.

Tekst: Geert-Jan Roebers, Illustratie: Annemieke Bunjes

ROVER: gifkikker PROOI: kleine insecten BIJZONDERHEID: de meeste kikkers houden zich overdag schuil, in tegenstelling tot de gifkikker. Hij kan dankzij zijn huidgif en waarschuwingskleuren overdag op jacht. De noodzakelijke ingrediĂŤnten voor zijn gif haalt hij uit mieren.

ROVER: matamata PROOI: waterdieren BIJZONDERHEID: deze waterschildpad ligt in poelen en moerassen op de loer. Als een prooi passeert, opent de matamata zijn grote bek en zuigt de prooi naar binnen.

ROVER: arowana PROOI: waterdieren en kleine dieren op overhangende takken BIJZONDERHEID: de bek van de arowana scharniert als een laadklep omlaag, waardoor zijn prooien vanzelf omlaag worden gezogen. Maar hij springt ook uit het water om een spin of vogeltje van een tak te happen.

18 Panda

DE ROL VAN ROVERS

Welke rol een roofdier in een ecosysteem speelt, hangt vooral af van de biodiversiteit. In gebieden met relatief weinig verschillende soorten, zoals de toendra, is er een duidelijk verband tussen het aantal roof- en prooidieren. Een klassiek voorbeeld is de cyclus van lemmingen (prooidieren) en sneeuwuilen (roofvogels): in een slecht uilenjaar vallen minder lemmingen ten prooi aan de roofvogels. Wat volgt is een goed lemmingenjaar, dus veel voedsel voor sneeuwuilen. Gevolg: een bevolkingsexplosie van uilen die op hun beurt het aantal lemmingen weer decimeren, et cetera. In een ecosysteem als een tropisch regenwoud domineert geen enkele soort.

Oneindig veel verbanden lopen kriskras door elkaar. Al die verbanden leiden tot verscheidenheid en stabiliteit.

Als het hier wat minder gaat met een roofdier, zal het aantal prooien niet tot een plaag uitgroeien, omdat andere dieren de rol van het roofdier overnemen.

ROVER: jaguar PROOI: divers, van tapir tot kever BIJZONDERHEID: de jaguar is niet bang voor water. Hij kan geduldig langs de oever staan om met zijn klauw een vis aan de haak te slaan. Met zijn krachtige kaken kan hij ook schildpadden kraken.

ROVER: anaconda PROOI: zoogdieren, vogels, reptielen BIJZONDERHEID: slangen slikken hun prooi in zijn geheel door.

Dankzij zijn enorme omvang en zijn flexibele kaken kan de anaconda prooien van formaat aan.

Een geit, capibara of kaaiman is geen probleem.

Panda 19

ROVERS ROVERS

Dieren Dieren gaan gaan inventief inventief te werk te bij werk het weren bij hetvan weren rovers vanen roversindringers. en indringers.

BEWAKERS BEWAKERS

OP WACHT

Om rovers op afstand te houden, houden veel dieren de wacht. Ieder op zijn eigen manier. Tekst: Geert-Jan Roebers

1 Beeld: Solvin Zankl/Naturepl

1

SOLDATEN

3 Beeld: Xxxxxxx 3 Beeld: Neil Aldridge/Naturepl

Termieten leven met miljoenen samen in een imposant bouwwerk met gangen, kraamkamers, moestuinen, een koningszaal en een kelder voor de klimaatbeheersing. Om ongenode gasten buiten de deur te houden, worden de toegangen dag en nacht bewaakt door soldaten (links op de foto): termieten met uitzonderlijk grote kaken of – afhankelijk van de soort – een enorme kop met lijmspuit die een kleverig goedje met bijtend zuur over indringers spuit.

2

DREIGEMENT

Behalve voor de bevruchting van zijn vrouwen zorgt de zilverrug ook voor de bewaking. Zodra hij een belager – een luipaard of een opdringerige buurman – in het vizier krijgt, laat hij zich van zijn meest dreigende kant zien. Met een borstroffel erbij is dat vrijwel altijd voldoende.

2 Beeld: Andy Rouse/Naturepl

20 Panda

3

STOKSTIJF

Stokstaartjes zijn rovertjes. Ze jagen op slangen, schorpioenen en andere kleine dieren. Daarvoor keren ze stenen om en kijken in alle hoeken en gaten. Maar zelf zijn ze ook een potentiële prooi. Onder een steen én om je heen kijken, gaan lastig samen. Daarom staan er altijd een of meer stokstaartjes op de uitkijk. Zodra zo’n wachter gevaar ziet, slaat hij alarm en verdwijnt iedereen snel onder de grond. De wachter als laatste.

4

HAND EN TAND

Een kaaimanvrouwtje besteedt veel zorg en aandacht aan haar broed. Ze maakt een broedhoop en bewaakt haar eieren tegen dieven. Als haar jongen zijn uitgekomen, neemt ze die in haar bek en brengt ze veilig naar het water.

5

Beeld: Mark MacEwen/Naturepl

4

5 Beeld: IrinaK/Shutterstock

BRANDKAST

Schildpadden zijn zwaar bepantserd en de meeste kunnen hun staart, kop en poten bij gevaar terugtrekken. De doosschildpad heeft ook nog twee scharnieren in zijn buikschild waardoor hij de voor- en achterkant met kleppen kan afsluiten.

6 Beeld: Krista Schlyer/Naturepl

7

INGEMETSELD

Om rovers buiten de deur te houden, metselen neushoornvogels de toegang tot hun nestholte dicht. De man van buitenaf, de vrouw van binnenuit. Op een smalle spleet na.

Tijdens de broed- en de kraamtijd bezorgt het mannetje het voedsel via de brievenbus.

Beeld: Tim Laman/Naturepl

6

SLOTGRACHT

Een beverburcht is een onneembare vesting. Het dak is verstevigd met takken, de toegangspoort ligt onder water. Geen probleem voor de bever, wel voor wolven en beren. Als het nodig is, bouwt de bever een stuwdam om te voorkomen dat de toegang droog komt te staan.

7

Panda 21

ROVERS

Veel producten die we in Nederland gebruiken, brengen (direct of indirect) elders in de wereld schade toe.

ROOFBOUW

ROOFBOUW

IJsselmeer

NEDERLAND IS EEN ECHT IMPORT- EN DOORVOERLAND. ONGEMERKT WERKEN WE DAARDOOR MEE AAN DE ROOFBOUW OP AARDE. GELUKKIG ZIJN ER STEEDS MEER ALTERNATIEVEN BESCHIKBAAR. DOOR BEWUST TE KIEZEN, HELPT U MEE DEZE ROOFBOUW TE STOPPEN. Infographic: Shootmedia

Mexico

CHOCOLADE

DROMENVANGER Grondstof: ­pape­gaaien­veren Probleem: veren worden in veel souvenirs verwerkt.

Vogels kunnen ze op natuurlijke wijze verloren hebben, maar door de grote vraag is het aannemelijk dat er ook veel vogels speciaal voor uit de natuur worden gehaald.

Alternatief: koop geen souvenirs waarvoor producten uit de natuur zijn gebruikt.

Brazilië

Grondstof: cacao Probleem: bos moet soms wijken voor de aanleg van nieuwe cacaoplantages.

Alternatief: kies voor chocolade met het Fairtrade-, EKO-, Rainforest Alliance- of UTZ-logo.

KAAS KIPPENPOOTJES Grondstof: soja (in veevoer) Probleem: om aan de groeiende vraag naar soja te voldoen, gaan bos en savanne in Brazilië verloren.

Alternatief: eet minder vlees. De kip die AH verkoopt heeft voer gehad waarmee de productie van verantwoorde soja wordt gesteund. Het WNF brengt om het jaar een scorecard uit, waarop u kunt zien welke bedrijven verantwoorde soja verwerken. Deze vindt u op www.wnf.nl/soja.

LEGENDA

Verantwoord gekweekte vis

Verantwoorde soja

EKOkeurmerk

Duurzaam katoen

Duurzaam geproduceerd hout

Rainforest Alliance

Duurzaam gevangen vis

Fairtrade Max Havelaar

Duurzame koffie en cacao

Verantwoorde palmolie

22 Panda

Ivoorkust

Nigeria

HOUTSKOOL

PAPIER

Grondstof: pulp Probleem: pulp kan gemaakt zijn van hout dat niet duurzaam of illegaal is gekapt.

Alternatief: koop kringlooppapier of papier met een duurzaamheidskeurmerk, zoals FSC.

Grondstof: soja (in veevoer) Probleem: om aan de groeiende vraag naar soja te voldoen, gaan bos en savanne in Brazilië verloren.

Alternatief: Nederlandse koeien die melk geven voor kaas, zoals die van Beemster, Leerdammer en FrieslandCampina (Frico), krijgen voer waarmee de productie van verantwoorde soja wordt gesteund.

Grondstof: (tropisch) hout Probleem: houtskool kan gemaakt zijn van hout dat niet duurzaam of zelfs illegaal is gekapt.

Alternatief: kies voor houtskool met een duurzaamheidskeurmerk, bijvoorbeeld FSC. Dan kunt u ervan uitgaan dat het hout legaal is gekapt en afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen.

PALING

TUINMEUBELEN

VLOERDELEN Rusland

Probleem: visserij en barrières zoals gemalen en waterkracht­centrales zorgen voor hoge sterfte onder palingen. De vis is nu ernstig bedreigd.

Alternatief: kies voor een gecertificeerd alternatief. ­Bijvoorbeeld gerookte forel met het ASC-logo.

KATOEN

Grondstof: teakhout Probleem: bij teakhouten meubelen die afkomstig zijn uit Birma, is er risico van illegale houtkap.

Alternatief: kies voor duurzame tuinmeubelen, bijvoorbeeld met een FSC-keurmerk.

Grondstof: eikenhout Probleem: bij eikenhouten vloerdelen uit Rusland bestaat het risico dat ze zijn gemaakt van illegaal gekapte eiken.

Alternatief: kies voor vloerdelen met een duurzaamheidskeurmerk, bijvoorbeeld FSC.

KWEEKGARNALEN Pakistan Birma Vietnam

Grondstof: water Probleem: voor de teelt en productie van katoen is veel water nodig en worden veel pesticiden gebruikt.

Alternatief: kies voor biologisch of Fairtrade katoen of katoen van het Better Cotton Initiative (BCI). H&M, C&A en IKEA maken veel gebruik van biologische katoen en katoen met het BCIkeurmerk.

Indische Oceaan

KOFFIE CHOCOLADEPASTA MARGARINE EN KOEKJES

TONIJN

Probleem: veel tonijnsoorten worden ­overbevist. Ook bijvangst is een groot probleem.

Alternatief: kies voor een duurzaam alternatief.

Bijvoorbeeld tonijnsteaks of bliktonijn met het MSC-keurmerk.

Borneo

Probleem: kwekerijen vervuilen vaak kwetsbare kustgebieden. Daarnaast wordt wilde vis ­gebruikt als voer voor de garnalen, wat leidt tot over­ bevissing van die soorten. Ook wordt mangrove­bos soms gekapt om plaats te maken voor kweekvijvers.

Alternatief: kies voor ­kweekgarnalen met het ASCkeurmerk.

Grondstof: palmolie, cacao Probleem: de vraag naar palmolie groeit, waardoor ­oerwoud in onder meer Borneo wordt gekapt. In Ivoorkust en Ghana moet bos soms wijken voor de aanleg van nieuwe cacaoplantages.

Alternatief: Kies voor ­producten waarin verantwoorde palmolie en cacao is verwerkt, bijvoorbeeld Duo Penotti.

Grondstof: palmolie Probleem: om aan de ­groeiende vraag naar palmolie te voldoen, wordt oerwoud in onder meer Indonesië gekapt.

Alternatief: kies voor ­producten waar verantwoorde palmolie in zit, zoals de stroopwafels van Daelmans.

Dan weet u zeker dat er geen waardevolle natuur voor is beschadigd.

Grondstof: koffiebonen Probleem: bos moet soms wijken voor de aanleg van nieuwe koffieplantages. Daarnaast kan water worden vervuild door het gebruik van kunstmest.

Alternatief: kies voor koffie met het Fairtrade-, EKO-, Rainforest Alliance- of UTZ-logo. Koffie van Douwe Egberts is bijvoorbeeld deels gecertificeerd door UTZ. Vaak is de eigenmerkkoffie van supermarkten gemaakt van ­verantwoord geteelde ­koffiebonen.

Panda 23

ACTUEEL

Laat onze kust met rust Onder het motto ‘Laat onze kust met rust’ protesteerden zestien natuur- en milieuorganisaties, waaronder het Wereld Natuur Fonds, tegen het kabinetsbesluit om het bouwverbod in de kuststrook af te schaffen. Ze overhandigden medio januari een petitie aan de Tweede Kamer, die was ondertekend door meer dan 100.000 Nederlanders. De actie was succesvol: minister Schultz van Infrastructuur en Milieu heeft het besluit ingetrokken.

Chinese ivoorkoningin gearresteerd Eind 2015 arresteerde de Tanzaniaanse politie een Chinese vrouw die ervan wordt verdacht de leider te zijn van een van de grootste ivoorsmokkelnetwerken van Afrika. De 66-jarige zogenaamde Ivory

Herintroductie amoerluipaard Het aantal amoerluipaarden is sinds 2007 dankzij gerichte natuurbescherming door onder meer het Wereld Natuur Fonds verdubbeld tot zo’n zeventig dieren in het wild. Een spectaculaire toename, maar nog niet genoeg om de toekomst van de grote katachtige, die leeft in het Russische Verre Oosten en China, veilig te stellen. Om het dier uit de gevarenzone te halen en om inteelt te voorkomen, is een herintroductieprogramma opgezet. Voor de voortplanting worden luipaarden uit dierentuinen naar het Oost-Russische Lazovski Reservaat gebracht. Daar worden ze gekoppeld aan een partner. Hun welpjes zullen nauwelijks tot geen menselijk contact hebben, zodat ze zich op volwassen leeftijd goed in het wild kunnen redden. Het doel is om binnen vijftien jaar een populatie van vijftig dieren te ontwikkelen, die zich dan naar omliggende gebieden kan gaan uitbreiden.

Eind 2015 hebben we met een grote campagne de Aarde op 1 gezet. Voor het eerst sinds jaren brachten we het belang van de natuur onder de aandacht met een wervelende TV-show. Met deze grote zichtbaarheid hebben we het draagvlak voor natuurbescherming weer een impuls gegeven en hebben we veel nieuwe donateurs mogen verwelkomen. We zijn enorm blij dat de beweging om de diversiteit van al het leven op aarde te beschermen weer groter is geworden. Geniet nog even na van Aarde op 1 en bekijk de aftermovie:  HTTP://BIT.LY/AFTERMOVIEAARDEOP1 24 Panda

Beeld: amoerluipaard: Tom Brakefield/Getty, Aarde op 1: WNF, slagtanden: Thinkstock, kust: ARK Natuurontwikkeling

Queen wordt ervan beschuldigd 706 slagtanden te hebben gesmokkeld naar het Verre Oosten. Zij zou de cruciale link zijn tussen Oost-Afrikaanse stropersbendes en Chinese kopers. Ook zou zij de aanschaf van wapens en voertuigen door stropersbendes hebben gefinancierd en zorgde zij voor de financiële middelen waarmee stropers hun misdaden konden afkopen.

Een paar weken na de arrestatie van de Ivory Queen werd in Tanzania de meest gezochte olifantenstroper en ivoorhandelaar opgepakt. De man, met als bijnaam De Duivel, zou verantwoordelijk zijn voor de dood van duizenden Afrikaanse olifanten en is vermoedelijk de leider van maar liefst vijftien stroperijsyndicaten die opereerden in Tanzania, Burundi, Zambia, Mozambique en het zuiden van Kenia. Het Wereld Natuur Fonds vindt het een hoopgevende ontwikkeling dat leiders van stroperijsyndicaten steeds vaker worden opgepakt.

Ook de Belastingdienst helpt mee om de natuur door te geven!

Hoe belangrijk de natuur is hoeven we ú niet te vertellen.

Maar de Belastingdienst helpt ook mee de natuur door te geven. Ze betalen graag een deel van uw gift. Hoe het werkt?

Als u ons voor minimaal vijf jaar met een vast bedrag steunt, is uw gift volledig aftrekbaar van de belasting. Met zo’n periodieke schenking krijgt u dus een flink deel van de gift terug. Zo kunt u voor hetzelfde geld meer geven! En minstens zo belangrijk: u investeert structureel in de toekomst van de natuur. Wilt u meer weten? Vraag dan de gratis brochure aan via de naastgelegen antwoordkaart of op wnf.nl/schenken.

wnf.nl/schenken

ROVERS

Om menselijke problemen op te lossen, kijken we vaak naar de natuur.

GEPIKT

KOFFERVIS 'WORDT' AUTO

De koffervis is zeer wendbaar, energie-efficiĂŤnt en sterk. Reden waarom Daimler-Chrysler op basis van dit visje een nieuw prototype ontwikkelde: de Mercedes-Benz DCX. De langgerekte hoeken maken de auto aerodynamisch, waardoor de luchtweerstand laag is. En weinig weerstand betekent een zuinige auto: het brandstofverbruik daalde met 20 procent en de uitstoot van stikstofdioxide werd gereduceerd met bijna 80 procent. Op de weg rijdt de DCX helaas niet. Het is tot nu toe bij een testmodel gebleven.

BETER GOED GEJAT DAN SLECHT BEDACHT De natuur zit ingenieus in elkaar; het resultaat van 3,8 miljard jaar ontwikkeling. De mens maakt van dit vernuft dankbaar gebruik in onder meer de bouw, techniek, sport en gezondheidszorg.

Tekst: Anique Mangnus

IJSVOGEL 'WORDT' TREIN De Japanse Shinkansen Bullet rijdt 300 km/u en behoort daarmee tot de snelste treinen ter wereld. In tunnels veroorzaakte de kogelvorm van de kop van de trein echter harde knallen, omdat de kogel bij de enorme snelheid alle lucht in de tunnel samenperste. Die lucht knalde er aan de andere kant letterlijk weer uit. De Japanse ingenieur Nakatsu heeft voor de oplossing van het lawaaiprobleem gekeken naar de ijsvogel. Hij herinnerde zich dat ijsvogels met een enorme snelheid in het water duiken en daarbij amper opspattend water veroorzaken.

De nieuwe treinen werden gemodelleerd naar de snavel van deze ijsvogel. Dat zorgde ervoor dat de treinkop nu door de lucht snijdt, wat heeft geresulteerd in een hogere snelheid (10 procent sneller) en 15 procent minder energieverbruik. De trein raast nog steeds door tunnels, maar nu zonder knallen.

26 Panda

Beeld: auto: Mercedes-Benz Classic, trein: Istock, ijsvogel: Alan McFadyen, bultrug: Yann Hubert/Shutterstock, wiek: Whalepower, glasspons: David Shale/Naturepl, gebouw: Kiev.Victor/Shutterstock, oog: Callista Images/cultura/Corbis, zonnepanelen: Thinckstock

GLASSPONS 'WORDT' GEBOUW

BULTRUGVIN 'WORDT' WIEK De borstvinnen van bultruggen vormen de inspiratiebron voor nieuwe wieken van windturbines. Het geheim zit ‘m in de tuberkels: de bulten aan de voorkant van de vinnen van de bultrug. Die blijken de lucht- of waterstroom gunstig te beïnvloeden. Door windmolens uit te voeren met ‘bultige’ wieken, gaan deze al bij lage windsnelheden draaien. Dit verhoogt

De Swiss Re-Tower – de officiële naam is 30 St Mary Axe – is een opvallend en energiezuinig gebouw in het centrum van Londen.

Het ontwerp is geïnspireerd op het venusmandje, een glasspons die op de bodem van de Grote Oceaan leeft. Het skelet van dit organisme is een schoolvoorbeeld van een ideale constructie: het is opgebouwd uit glasvezels, die samen een gaaspatroon vormen dat wordt verstevigd met diagonale dwarsverbindingen. Met een minimum aan materialen wordt een maximum aan stevigheid bereikt. De toepassing van deze constructie zorgt in de Swiss Re-Tower behalve voor stevigheid, ook voor afname van het totale energieverbruik met 40 procent. Gaten in elke verdieping van het gebouw fungeren als ventilatie- en lichtschachten en zorgen ervoor dat er minder hoeft te worden gekoeld en verwarmd. Bovendien kan het zonlicht via deze schachten een groot deel van het gebouw verlichten. de efficiëntie van de energieopwekking met 20 procent. De tuberkels worden ook toegepast bij bladen van helikopters en ventilatoren.

In de surfsport wordt de techniek ook gekopieerd; de Humpback Fin is een naar bultrug-voorbeeld gevormde ‘skeg’ (de kleine vin achteraan de surfplank). Surfers kunnen daarmee nog beter manoeuvreren.

MOT 'WORDT' COATING

Het oppervlak van de ogen van een mot is bezaaid met regelmatig geplaatste microscopisch kleine nopjes.

Het lijken minuscule bolletjes, die er samen voor zorgen dat de ogen geen licht reflecteren, maar wel absorberen. Hierdoor ziet de mot heel goed, maar wordt hij zelf niet gezien. Inmiddels zijn op basis van dit ontwerp veel coatings gemaakt, bijvoorbeeld voor zonnepanelen. De coating voorkomt dat zonnepa-

nelen licht reflecteren, waardoor ze meer licht verzamelen. Het rendement van de panelen stijgt daardoor aanzienlijk. Ook in het ziekenhuis wordt gebruik gemaakt van de anatomie van het mottenoog.

De detectoren van röntgenapparatuur worden voorzien van een noppencoating, geïnspireerd op het oog van de mot.

Er wordt meer röntgenstraling ingevangen en een kleinere dosis straling volstaat.

Panda 27

ROVERS

Ook in de dierenwereld geldt: de brutalen hebben de halve wereld.

DURFAL

28 Panda

Beeld: Alex Dissanayaka/Getty

EEN ZADELJAKHALS IS EEN ECHTE JAGER, MAAR HIJ IS NIET TE BEROERD OM AF EN TOE AAS TE ETEN. OM EEN STUKJE AAS TE BEMACHTIGEN, GAAT HIJ ONVERSCHROKKEN TE WERK. ZELFS DE CONFRONTATIE MET EEN LEEUW GAAT HIJ NIET UIT DE WEG.

Panda 29

ROVERS

De Noordzeebodem bestond ooit voor zo’n 20% uit schelpdierbanken. Ziektes en overbevissing maakten hieraan een einde.

BANKROOF dwergstern

Heroveren

scholekster

steenloper strandplevier

Schelpdierbanken vormen een belangrijke bron voor het leven in zee. Omdat ze in de Noordzee grotendeels zijn verdwenen, werkt het Wereld Natuur Fonds samen met partners aan het herstel ervan.

blaasjeswier

suikerwier

Beeld: Jeroen Helmer/ARK

V

eel natuur in de Noordzee is in de vorige eeuw verloren gegaan.

Met name visserij en ziektes in de schelpdieren tastten schelpdierbanken aan, met als gevolg dat het merendeel is verdwenen. Schelpdierbanken hebben een belangrijke functie voor het leven in en rond de Noordzee. De schelpdieren dienen als voedsel voor veel vis- en vogelsoorten.

De banken die door de schelpdieren worden gevormd, fungeren als rustgebieden, kraamkamers en schuilplaatsen.

Wereldwijd worden op verschillende plekken schelpdierbanken hersteld, om zo bijvoorbeeld erosie tegen te gaan, de waterkwaliteit te verbeteren, kusten te beschermen en leefgebied voor allerlei soorten te creëren. In Nederland werkt het Wereld Natuur Fonds samen met ARK Natuurontwikkeling aan het herstel van schelpdierbanken. Het project is onderdeel van het Droomfondsproject Haringvliet, waarin een coalitie van zes natuurorganisaties – waaronder het Wereld Natuur Fonds – met steun van de Nationale Postcode Loterij samenwerkt aan een dynamische delta. Begin dit jaar zijn in de zee ten westen van de Zuid-Hollandse en Zeeuwse eilanden als proef mosselen en platte oesters uitgezet, om vervolgens op de voet te volgen hoe deze zich ontwikkelen. Blijven ze in leven? Groeien ze? Gaan ze zich voortplanten?

Het uiteindelijke doel: natuurrijke schelpdierbanken waar het zeeleven floreert!  WWW.HARINGVLIET.NU 30 Panda

kliplipvis

zeekat

noordzeekrab

harnasmannetje

aasgarnaal

steurgarnaal

mossel dwergpijlinktvis

Schelpdieren filteren algen uit het water en halen zo ook het zwevende slib eruit, dat ze weer uitscheiden.

Doordat ze dit slib met hun harde schaal tegen erosie beschermen, hogen ze zandbanken op en kunnen zo bijdragen aan kustverdediging.

Schelpdierbanken bieden een schuilplaats aan jonge vis en dienen hierdoor als kraamkamer.

Door het filteren van het zeewater vergroten schelpdierbanken het doorzicht. Dit is goed voor duikers en oogjagers als sterns en roofvissen.

grote stern

regenwulp meeuwen zeehond

eider zeebaars stekelrog

bruinvis steur

pollak

De schelpdierbank biedt leefruimte voor een scala aan dieren: twee keer zoveel als op een zandbodem.

leng

zeenaaktslak

zwarte zee-eend hondshaai snotolf zeester strandkrab slibanemoon zeeanjelier

zeedahlia

dodemansduim

zakpijp botervis

platte oester

Oesters en mosselen bieden aanhechtingsmogelijkheid voor vele soorten planten en dieren.

Panda 31

ROVERS

In het dierenrijk zijn heel wat boefjes, die voedsel of bezittingen van andere dieren stelen.

JATTEN

Kruimeldief 1 Beeld: Federico Veronesi/Getty

Met het eigendomsrecht nemen de meeste dieren het niet zo nauw. Toch geldt ook voor hen de natuurwet: misdaad loont alleen voor de slimmeriken of hondsbrutalen.

Tekst: Geert-Jan Roebers

2

FRAUDEUR

Hangvliegen hangen met hun lange haakpoten aan een blad, takje of bloem. Vandaaruit jagen ze op andere insecten. In de paartijd vangen de mannetjes een vette vlieg als cadeau voor een potentiĂŤle partner. Als een mannetje met lege poten bij een vrouwtje aankomt, maakt hij geen schijn van kans. Maar soms krijgt een aanzoek een andere wending. Dan grist het vrouwtje het geschenk uit de poten van de aanbidder en vliegt ermee weg. In dat geval blijkt het vrouwtje een sluw mannetje te zijn die een paarlustig vrouwtje uithangt. Misschien dat hij het cadeau oppeuzelt, maar hij kan het ook gebruiken om zelf een vrouwtje te versieren. Dan loopt hij wel de kans op een koekje van eigen deeg.

Beeld: MYN/John Tiddy/Naturepl

32 Panda

2

3

INBREKER

De honingbeer uit de regenwouden van Zuidoost-Azië heeft zijn naam niet voor niks: met zijn krachtige klauwen en lange hoektanden breekt hij bomen met bijennesten open en gaat er met de honing vandoor.

3 Beeld: J&C Sohns/Getty

1

OVERVALLER

Hyena’s zijn roofdieren die grote prooien aankunnen, zeker als ze samenwerken. Bekender zijn ze als aaseters die de resten van andere rovers opruimen.

Dat kunnen ze efficiënt. Met hun krachtige kaken en sterke maag laten ze van bijvoorbeeld een gazelle meestal niet meer achter dan de hoeven en hoorns.

Maar ze deinzen er ook niet voor terug om prooien van andere roofdieren in te pikken. Leeuwen durven ze meestal niet aan en een luipaard sleept zijn prooi als het even kan een boom in, zodat hyena’s – die niet kunnen klimmen – er niet bij kunnen. Maar cheeta’s raken hun prooi met grote regelmaat aan hyena’s kwijt. De slanke katten zijn geen partij voor zo’n horde krachtige kaken. Vandaar dat cheeta’s niet alleen haast hebben bij het achtervolgen van hun prooi, maar óók bij het opeten ervan.

5

4

PIRAAT

Met een tropisch eiland als uitvalsbasis maakt de fregatvogel de zee onveilig. Hij wacht zeevogels op die met een volle krop van open zee terugkomen om hun jongen te voeren. Daar vliegt hij pikkend en trekkend achteraan tot ze hun vangst uit pure ellende uitbraken. Vervolgens gaat hij er met de buit vandoor om er de hongerige snaveltjes in zijn nest mee te vullen.

Beeld: Tui de Roy/Naturepl

STENENDIEF

De adéliepinguïn broedt op ijsvrije kusten op de Zuidpool. Die zijn schaars en op geschikte plekken broeden soms meer dan een half miljoen adélies bij elkaar. Voor hun twee eieren maken ze op de kale rots een eenvoudig nest van steentjes.

Die zorgen dat de eieren iets meer beschut zijn en beter blijven liggen. Voor ons lijkt het niks, maar voor de pinguïns kan één steentje meer of minder het verschil maken tussen een geslaagd of een verloren broedseizoen. Door de enorme vraag zijn bouwsteentjes schaars en een pinguïn met een onvoltooid nest zal in een onbewaakt moment zonder scrupules een steentje van de buren stelen.

4 Beeld: Jean Paul Ferrero/ardea

5 Beeld: David Tipling/Getty

Panda 33

ACTUEEL

Download de nieuwste VISwijzer Begin dit jaar is de nieuwe VISwijzer gelanceerd. Dankzij deze app kunt u met één klik zien of u een vissoort met een gerust hart kunt eten, of dat u de soort beter kunt vermijden. De VISwijzer is beschikbaar voor iPhone of Android en gratis te downloaden in de App Store of Google Play.

POST

Stroperij bij de bron aanpakken In het winternummer van Panda stond een artikel over een toename van stroperij van bepaalde diersoorten. Het is al langer bekend dat een groot deel van de gestroopte dieren wordt gedood om hun medicinale werking. En het is goed dat stroperij wordt aangepakt en strafbaar wordt gesteld. Ik vraag me bij dit soort artikelen alleen af waarom er geen aandacht is voor educatie tegen de stroperij? En dan doel ik in dit geval op de vraag vanuit Aziatische landen. Wie leert hen dat de dieren niet de medicinale werking hebben die hen wordt toegedicht? Oftewel: moet de vraag die leidt tot deze handel en stroperij niet bij de bron worden aangepakt?

Manon Derksen, Didam WNF: U hebt gelijk, alleen stroperij aanpakken is niet voldoende om een eind te maken aan wildlife crime.

Daarom werken we sinds een aantal jaar ook aan het terugdringen van de vraag naar de producten. Met het doel de vraag naar neushoornhoorn af te laten nemen, hebben we in Vietnam een aantal landelijke campagnes gevoerd die waren gericht op gedragsverandering. Ook hebben we goed contact met de organisatie van traditionele genezers, wat ervoor heeft gezorgd dat neushoornhoorn uit het leerplan voor traditionele genezers is gehaald.

In China is vooral de vraag naar ivoor groot. Het is daar een statussymbool.

Voor de bewustwordingscampagnes in China zetten we Chinese boegbeelden in. Zij hebben veel invloed op een grote groep Chinezen, dus als zij zich uitspreken tegen het bezit van ivoor, kan dat een enorme impact hebben.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van bewustwordingscampagnes. We doen meer en dat blijven we doen.

34 Panda

Bosbeheer door gemeenschappen loont Met hulp van het Wereld Natuur Fonds kregen twee Baka-gemeenschappen aan de rand van de nationale parken Boumba Bek en Lobeke in

Zuidoost-Kameroen in 2009 het recht om een zogenaamd community forest te beheren. Met succes! De ruim zevenhonderd dorpelingen verdienden tussen 2012 en 2015 bijna 11.000 dollar aan de verkoop van hout en andere bosproducten. Dat is voor onze begrippen misschien niet veel, maar dankzij deze inkomsten konden wel vijftien Baka-kinderen naar de basisschool en vier naar de middelbare. Tachtig mensen vonden er tijdelijk werk en vijftien volwassenen kregen les in onder meer administratieve vaardigheden en management van een boomkwekerij.

De Wildlife Justice Commission Op initiatief van het Wereld Natuur Fonds is in Nederland de Wildlife Justice Commission opgericht. Deze onafhankelijke organisatie verzamelt belastend materiaal waarmee handelaren in wildlifeproducten in hun eigen land voor de rechter kunnen worden gebracht. Het eerste dossier behandelt een crimineel netwerk dat zich bezighoudt met de handel in ivoor en hoorn in Zuidoost-Azië. Het dossier is klaar en is eind januari overhandigd aan de Vietnamese overheid, met het verzoek tot vervolging over te gaan.

Vind ons ook op:

Voor al uw vragen en opmerkingen kunt u ons bereiken via ons gratis nummer

0800-1962

Beeld: bosbeheer: Brent Stirton/WWF-UK, illustratie: Leonie Hulsman, Karin: Ruurd Dankloff, panter: WWF China /Guanyinshan Nature Reserve, vissers: WWF-Indonesië

(op werkdagen van 9.00-17.00 uur)

youtube.com/wwfnetherlands

facebook.com/wereldnatuurfonds

instagram.com/wnfnederland

twitter.com/wnfnederland

pinterest.com/wnfnederland

INFO

Postadres: Postbus 7, 3700 AA Zeist E-mail: info@wwf.nl Website: www.wnf.nl NL31 RABO 030.00000.30

Voor panda’s én luipaarden GEEF DE AARDE DOOR ME T UW TESTAMENT

De aarde als erfgenaam … een inspirerende gedachte

Niet alleen reuzenpanda’s maken gebruik van de corridor die met de opbrengst van de WNFRangeractie in het Chinese Qinlinggebergte is aangelegd.

Ook Noord-Chinese luipaarden benutten hem, bewijst deze foto die een cameraval eind 2015 maakte. De zeldzame katten, en een heleboel andere dieren, profiteren dankzij de bescherming van de reuzenpanda ook van een groter en veiliger leefgebied.

Soms kan het ineens tot u doordringen. Bijvoorbeeld bij het zien van een prachtige zonsondergang, tijdens een mooie boswandeling of genietend van een adembenemende natuurfilm.

Dat u beseft: we hebben maar één aarde, waarvan al het leven afhankelijk is. Daarom moeten we de aarde en haar natuur beschermen. Nu, maar ook voor komende generaties.

Een manier om dit te doen is om, naast uw dierbaren, het WNF een plek te geven in uw testament. Zo’n besluit neemt u echter niet zomaar even.

Daarom hebben we een gratis informatieve brochure.

U kunt de brochure opvragen bij Karin Gerritsen: 030-6937309 of kgerritsen@wwf.nl. Ook met overige vragen kunt u bij Karin terecht.  WWW.WNF.NL/TESTAMENT

Groen licht voor zeeschildpadden In het Indonesische Paloh test het Wereld Natuur Fonds visnetten met groene LED-lichtjes om de bijvangst van zeeschildpadden te verminderen. De eerste test vond in 2014 al plaats en had een opvallend resultaat: de bijvangst van zeeschildpadden was met maar liefst vijftig procent gedaald! Sinds medio 2015 loopt een tweede test. De bijvangst van zeeschildpadden is in de testnetten zes keer lager dan in gewone netten.

Het Wereld Natuur Fonds voert het

Het Wereld Natuur Fonds legt bij uw aanmelding gegevens vast

CBF-keurmerk van het Centraal Bureau

die we kunnen gebruiken om u te informeren over onze activiteiten,

Fondsenwerving. Dit houdt in dat het Wereld

projecten en producten. Als u deze informatie niet wilt ontvangen,

Natuur Fonds voldoet aan strenge eisen op

kunt u dat aan ons laten weten via Antwoordnummer 7040,

het gebied van financieel beheer, organisatie,

3700 TA Zeist of via info@wwf.nl. U kunt zich op elk gewenst

bestuur en fondsenwerving.

moment uitschrijven voor onze e-mails.

Panda 35

Tot slot nog dit

“Vanaf het moment dat ik, dertien jaar geleden, voor het eerst kleine zeeschildpadjes uit hun ei richting de zee zag kruipen, ben ik verzot op ze. Ik ben dan ook heel blij dat in Suriname de zandwinning op Braamspunt, een belangrijk legstrand voor zeeschildpadden, stopt voor het komende legseizoen. De schildpadden kunnen hier dus gewoon hun eieren blijven leggen. Maar ook voor de veiligheid van de mensen die aan de kust wonen is het goed nieuws, want de natuur in de kuststrook beschermt ze tegen de stijgende zeespiegel. Het Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen onderzoekt nu samen met het Wereld Natuur Fonds wat de effecten van de afgravingen zijn. Zolang het onderzoek duurt, mag er geen zand worden gewonnen. En de kans is groot dat het afgraven van schelpen en schelpzand straks helemaal niet meer mag. Dan kunnen de zeeschildpadden hier altijd hun eieren blijven leggen. Kijk, daar word ík nou blij van!”

Bente van der Wilt, coördinator tv-producties bij het Wereld Natuur Fonds

JURIDISCHE LES IBERISCHE LYNX KRUIPT UIT DIEP DAL De Iberische lynx lijkt bezig met een comeback. In 2002 waren er nog geen honderd lynxen op het Iberisch Schiereiland, het deel van Europa dat onder de Pyreneeën ligt. Het Wereld Natuur Fonds werkte samen met de Spaanse overheid en andere organisaties jarenlang aan het herstel van deze bedreigde katachtige. Zo werden lynxen gefokt en uitgezet en werden gevaarlijke wegen voorzien van waarschuwingsborden om aanrijdingen met lynxen te voorkomen. Alle inspanningen hebben ervoor gezorgd dat het aantal lynxen is opgelopen tot boven de driehonderd en dat de lynx niet meer ernstig bedreigd maar ‘slechts’ bedreigd is.

Foto: Ruurd Dankloff, illustratie: Dick Poelen

Gaat u verhuizen of zijn uw gegevens onjuist?

U kunt uw gegevens zelf online wijzigen op www.wnf.nl/gegevenswijzigen. Natuurlijk kunt u voor het melden van een verhuizing ook gebruik maken van een PostNL Verhuisbericht. Vermeld dan s.v.p. uw administratienummer (het nummer boven uw naam en adres).

Bellen kan ook: 0800-1962 (gratis).

Retouradres: Wereld Natuur Fonds, Postbus 7, 3700 AA ZEIST

Het Wereld Natuur Fonds heeft het Ministerie van Bossen en Wildlife in Kameroen gesteund bij het bijscholen van 58 parkwachters. Zij weten nu beter hoe ze de nationale Bos en Faunawet uit 1994 moeten toepassen, hoe gerechtelijke processen in hun werk gaan en wat de rechten zijn van de inheemse Baka-volken. Dankzij hun nieuwe kennis en bevoegdheden kunnen de parkwachters voortaan een zaak aanspannen tegen wildlife criminelen en ervoor zorgen dat ze ook echt veroordeeld worden.

Op die manier zorgen parkwachters ervoor dat de pakkans voor stropers groter wordt.