
5 minute read
Reportage | Vrouwen strijden in Ecuador
Tekst en beeld: Sanne Derks, met steun van Stichting Oog op de Natuur en Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
Ecuador is het enige land ter wereld waar de rechten van de natuur zijn vastgelegd in de grondwet. Helaas worden deze rechten op grote schaal geschonden, omdat de regering mijn- en petroleumbedrijven de ruimte blijft geven. Bossen verdwijnen, rivieren raken vervuild en het bestaansrecht van de oorspronkelijke bewoners is in het geding. Gelukkig zijn er moedige vrouwen die opstaan voor hun gemeenschap. Fotograaf Sanne Derks documenteerde enkele van hen en laat zien hoe deze voorvechters strijden voor iets wat uiteindelijk ons allemaal raakt.
Salomé Aranda stond voorheen aan het hoofd van het acht huizen tellende gehucht Piwiri. Ze spande een rechtszaak aan tegen het petroleumbedrijf dat olie wint in een nabijgelegen gebied. Daardoor raakte de rivier Villano vervuild. Maar in plaats van de oliewinning te stoppen, stopte het petroleumbedrijf de compensatie voor de gemeenschap.

Wij hebben de rivier nodig om te overleven
Salomé strijdt tegen extractie en vóór vrouwenrechten in de Amazone. Omdat ze haar mond opendeed, werd haar leven bedreigd en vluchtte ze weg uit haar gemeenschap.
‘De petroleumbedrijven vergiftigen ons. Vissen gaan dood en de chakra’s (land waar op oorspronkelijke wijze producten zoals maïs en bananen worden verbouwd) geven geen eten meer. Wij hebben de rivier nodig om te overleven. Wij zijn onderdeel van Moeder Aarde en als moeders doen we er alles aan om onze kinderen een gezonde leefomgeving te bieden.’

Rosa Cerda staat aan het hoofd van de Yuturi Warmi, een vrouwelijke garde die het woud in de provincie Napo bewaakt. Yuturi verwijst naar een grote mier in de Amazone, bekend om zijn strijdbare karakter, en Warmi betekent vrouw. De groep is enkele jaren geleden ontstaan toen de vrouwen samen met hun kinderen illegale mijnwerkers een halt toeriepen.

Het zijn de vrouwen die hun rug rechten
Veel inheemse gemeenschappen hebben eigen gardes opgericht. Met speren en soms met drones trekken ze eropuit om hun gebied te beschermen tegen indringers, zoals illegale mijnwerkers. Maar rondom de rivier de Napo zijn er nog slechts vijf van de 34 gemeenschappen die de illegale mijnbouw buiten de deur kunnen houden. In veel arme gemeenschappen is het een bron van interne conflicten.
Rosa is trots op haar Yuturi Warmi: ‘Het zijn de vrouwen die hun rug rechten. Mannen laten zich vaak beïnvloeden en omkopen, maar wij moeders zijn sterker. In het begin was er veel weerstand van onze mannen, die vonden dat we thuis moesten blijven. Maar we hebben een emancipatieproces doorgemaakt. We hebben geleerd ons uit te spreken.
Naast het beschermen van ons gebied, zoeken we ook naar economische modellen om onze positie te versterken. We zijn uitgegroeid tot een internationaal bekende organisatie.’

Natali Mishels grootvader is als enige overgebleven in het dorp Shiguacocha. De afgelopen jaren heeft illegale mijnbouw de rivier gedood. Er is bijna geen water meer over en het water dat nog stroomt, is bruin en vervuild. Bijna alle inwoners hebben hun land verkocht aan mijnbedrijven. Met het verdwijnen van het drinkwater werden ze gedwongen te verhuizen.

Natali’s opa biedt weerstand en blijft in Shiguacocha wonen. Hij vangt regenwater op dat hij drinkt en gebruikt om te koken en wassen. ‘Ik herinner me het kristalheldere water en hoe we hierin zwommen en visten’, zegt Natali. ‘Nu is het bruin en vies.
Een studie heeft aangetoond dat er 500 keer de toegestane hoeveelheid kwik in zit. Ik heb gezien hoe mijn dorp is verwoest door de mijnbouw. Hoe er ecocide wordt gepleegd. Er wordt afval gedumpt en ons gebied is bijna onleefbaar. Ik wil me, net als mijn grootvader, hardmaken voor mijn dorp. De mijnbouw moet stoppen. De bedrijven moeten hun verantwoordelijkheid nakomen en de natuur herstellen.’\

Veronica Susanna Albarado woont in Tzawata. Haar gemeenschap ligt letterlijk bovenop een berg met goud. Al dertig jaar is het dorp verwikkeld in een strijd tegen de mijnbedrijven die dreigen de bewoners van hun grond te verdrijven.
Maar sinds de Sinangoe-gemeenschap uit Noord-Ecuador een rechtszaak won om haar territorium te beschermen tegen exploitatie en vervuiling, moeten oorspronkelijke bewoners vooraf worden geconsulteerd voordat er geboord of gemijnd kan worden.

Hiermee hebben de arme inheemse gemeenschappen een belangrijk wapen in handen, aangezien zij het laatste woord hebben. Veronica: ‘De strijd voor ons territorium bestaat zo lang ik me kan heugen. We zijn niet bang en we zullen niet opgeven. Mijnbouw vervuilt niet alleen onze rivieren en ons land, het vervuilt ook de mensen. Het brengt corruptie, alcoholisme en vernietigt het evenwicht in de natuur en gemeenschap. Wij definiëren rijkdom op een andere manier. Niet door geld of goud, maar als het leven in harmonie met de natuur. Wij zijn de natuur. Wij zijn leven. En daarmee meer waard dan economisch gewin.’
