9 minute read

Hoe doen zij het: Meer groen? Zelf doen!

Tekst: Ernest Marx, beeld: Sicco van Grieken

Van het omtoveren van versteende speelpleinen tot het terughalen van de natuur in de buurt. Kleine groenprojecten hebben een grote impact op wijken, scholen en je eigen achtertuin. Vier mensen vertellen hoe zij groene oases creëerden.

Serge Calon (51) noemt zichzelf een milieupositivist. Samen met buurtgenoten vormde hij een braakliggend terrein langs het spoor in Utrecht om tot een groene stadsoase.

Serge Calon
© Sicco van Grieken
Ik werd gewaarschuwd: dat gaat je niet lukken

‘Zo’n tien jaar geleden ontstond het plan. Van een braakliggend terrein in de buurt wilde ik een mooie plek maken die drie doelen diende. Het moest een buurtontmoetingsplek worden, een natuurspeelplek voor kinderen en een moestuin. Die wensen kwamen voort uit gesprekken met buurtgenoten. Ik werd gewaarschuwd: “Dat gaat je niet lukken, want het terrein is eigendom van NS Vastgoed.”

Ik bedacht een list. Ik maakte een ludiek filmpje waarin ik uitlegde dat het terrein een verwaarloosde plek was die een veiligheidsrisico vormde voor kinderen. Ik wilde van het gebied iets moois en groens maken. Ik postte dat filmpje op sociale media met de opdracht: stuur dit zo snel mogelijk door naar de hoogste mensen bij de NS. Dat werkte. Binnen een dag werd ik gebeld en dankzij een startsubsidie van de gemeente konden we snel aan de slag en de Cremertuin maken zoals we ons die hadden voorgesteld.’

Waarom vond je het zo belangrijk dat deze plek er zou komen?

‘Ik wilde dit in eerste instantie voor mijn eigen kinderen. Zij waren toen zeven en vier. Destijds besloten wij niet te verhuizen naar een groenere plek, maar in de stad te blijven. Ik woonde vroeger in een natuurrijke buurt waar ik hutten kon bouwen en was volop met diertjes en insecten bezig. Dat heeft mij gemaakt tot de natuurbewuste persoon die ik nu ben. Ik denk dat we zulke mensen in de toekomst hard nodig hebben, want de biodiversiteit holt achteruit. Daarom vind ik het belangrijk dat we dat zaadje vroeg planten bij de opvoeding van onze kinderen. Anders hebben we later niemand die voor de natuur wil zorgen.’

Met haar dochter vergroende Annelies Kooij (52) uit Gouda de tuin. Het leverde haar de titel Tegelwipper van de Maand op bij het NK Tegelwippen.

Annelies Kooij
© Sicco van Grieken

‘Mijn dochter en ik waren ‘s zomers bezig in de tuin en hadden op de schuur een groen dak van sedum gelegd. We hielden een rol over en tussen ons terras en de schuur liep een breed tegelpad door de tuin. Heel impulsief haalden we daar 48 tegels weg en legden op die plek het sedum. Via een buurtapp hoorde ik van het NK Tegelwippen. Daar stuurden we een foto naartoe van onze aangepakte tuin en ons verhaal. Vervolgens kozen ze mij tot Tegelwipper van de Maand. Het is vooral ludiek, want uiteindelijk gaat het niet om het verwijderen van vijftig tegels. Het doel is dat je het belang van vergroening en een betere regenwaterafvoer omhelst.’

Heel impulsief haalden we 48 tegels weg

Waarom vond je het belangrijk om de tuin aan te pakken?

‘Het was nodig. Ik woon hier nu bijna dertig jaar en Gouda staat erom bekend dat de grond verzakt. Dat zien ook wij in onze tuin. Daarnaast zijn er in Nederland steeds meer gigantische regenbuien. Soms stond mijn halve tuin blank en daar wilden we iets mee. We hebben nu minder tegels waardoor het regenwater beter wegloopt. Onder ons terras hebben we een soort put gemaakt. Het is een gestut systeem dat overtollig regenwater opvangt en daarvandaan sijpelt het rustig de grond in.

Onze tuin is nu voor de helft groen en voor de helft betegeld. Er is dus nog best wat te doen, maar ik ben altijd van de overzichtelijke projecten. Want je moet ook het zand weer afvoeren, hè? Dat is wel iets om je te realiseren als je begint met tegelwippen: je kunt niet zomaar plantjes in de grond zetten. Je moet ook de bodem bewerken.’

Katja Jordanova (50) uit Leiden is van oorsprong bioloog. Met een vrijwilligersclub zet zij zich al jaren in om haar buurt groener te maken. ‘We hebben zo’n beetje alles aangepakt.’

Katja Jordanova
© Sicco van Grieken

‘Toen ik veertien jaar geleden in deze buurt kwam wonen, was hier bijna geen groen. Er stonden wel een paar bomen, maar het was vooral gericht op auto’s en alles was betegeld. Met een zevenkoppige vrijwilligersgroep besloten we dat te gaan aanpakken. Naast mijzelf zaten daar nog enkele andere biologen bij. Het was toen al bekend dat het slecht ging met verschillende stadsvogels.

Een van onze eerste projecten was om de mussen terug te krijgen in de buurt. Dankzij een gemeentelijke subsidie konden we door de hele wijk veel mussenkasten ophangen. Na die actie hebben we zo’n beetje alles aangepakt wat maar te vergroenen viel en het straatbeeld is flink veranderd.’

Je ziet nu vlinders, allerlei vogels, bloemen en insecten.

Wat hebben jullie met Groengroep Groenoord-Zuid verder gedaan?

‘In samenwerking met de gemeente hebben we meer dan vijftig geveltuinen gerealiseerd en alle stukken grond rondom bomen zijn vergroot en vergroend. Ik heb heel lang aan de universiteit gewerkt en had daardoor veel ervaring met subsidieaanvragen. Om de financiering voor alle groene projecten rond te krijgen, heb ik bij verschillende instanties aangeklopt. Bij het Cultuurfonds, maar ook bij allerlei plaatselijke fondsen. Uiteindelijk hebben we bijna 30.000 euro aan subsidies binnengehaald. Daarvan kopen we heel veel planten en zaadjes. Maar we hebben ook ruim dertig bijenhotels opgehangen en tien egelhuisjes en verschillende watertonnen geplaatst.

De meeste mensen in de wijk vinden het heel leuk. Er is zoveel meer te beleven in de straat. Je ziet vlinders, allerlei vogels, bloemen en insecten. Het is fijn dat ook de mensen die zich normaal niet direct betrokken voelen bij biodiversiteit of klimaatadaptatie de veranderingen in de buurt kunnen waarderen.’

Onderwijzer Robert Kwist (46) is de drijvende kracht achter de vergroening van het schoolplein van de basisschool in Rotterdam-Zuid waar hij werkt.

Robert Kwist
© Sicco van Grieken

‘Voordat ik bij de Oranjeschool in vaste dienst kwam, kende ik het saaie, versteende schoolplein al goed. Ik heb een pedagogische achtergrond en begeleidde hier al vijftien jaar lang de tussenschoolse opvang.

Toen er een nieuwe directeur kwam, vroeg hij naar mijn visie op de school. Ik vond het onderwijs goed, maar wilde graag meer aandacht voor buitenspelen en meer bewegen. De kinderen in Rotterdam-Zuid groeien sowieso niet op in een natuurrijke omgeving. Je kunt best eens met ze naar het bos gaan, maar dat is gelijk een enorme onderneming. Daarom was mijn idee om de natuur naar de kinderen toe te halen en een duurzaam schoolplein te creëren.’

We hebben een waanzinnige boomhut met een glijbaan

Hoe heb je dat aangepakt?

‘Nadat we bij de gemeente aanklopten voor een subsidie, hebben we samen met professionals naar onze mogelijkheden gekeken. Er was sowieso hulp van experts nodig, omdat je op een school met regelgeving en veiligheidsvoorschriften te maken hebt. Ik ben voorzitter van de kinderraad en heb met de kinderen gezeten om naar hun wensen te luisteren. Het eerste wat ze noemden was een hut en een goede plek om te klimmen, maar ook een moestuin om zelf plantjes te laten groeien. We zijn nu drie jaar verder en alle wensen zijn vervuld.

We hebben een waanzinnige boomhut met een glijbaan. Er is een buitenlokaal waar kinderen kunnen dansen, optreden en zelfs les krijgen. In onze moestuin groeien onder meer appels, frambozen en dadels. In plaats van tegels liggen er nu houtsnippers. Daardoor hebben we na hevige regenbuien geen last meer van plassen en in de zomer is het hier door de natuurlijke ondergrond veel koeler. Ons volgende plan is om op het schoolplein de biodiversiteit verder uit te breiden. Daarom gaan we dit jaar onder meer een bijenhotel plaatsen.

Ook je buurt vergroenen? Lees deze 4 tips van kenners

1. Laat de gemeente de tegels ophalen

‘De tegels uit je tuin hoef je niet altijd zelf af te voeren’, zegt Annelies Kooij. ‘Er zijn steeds meer gemeentes die een zogeheten tegeltaxi laten rijden. In Gouda rijdt hij vanaf de lente een paar keer per seizoen en je kunt je inschrijven. Je zet de tegels aan de straat en de gemeente haalt ze op. Wij hebben daar zelf ook gebruik van gemaakt. Het fijne is bovendien dat de tegels weer tot grondstof worden vermalen, dus dan is de cirkel weer rond.’

© Sicco van Grieken

2. Zorg dat je anderen meekrijgt

‘Om een schoolplein met succes te vergroenen moet je er ten eerste zélf vol voor gaan’, zegt Robert Kwist. ‘Je moet overtuigend zijn en anderen meekrijgen. Daarna is het een kwestie van in actie komen. Ik heb gelukkig veel steun gehad van het IVN, een organisatie die zich inzet voor natuureducatie en scholen begeleidt bij vergroenen. Ik kon er altijd terecht voor advies. Verder moeten mensen niet vergeten dat een groen schoolplein veel tijd kost qua onderhoud. Dat doe ik zelf. Maar gelukkig zijn er elke schooldag minstens twintig kinderen die daar uit eigen beweging graag bij helpen.’

© Sicco van Grieken

3. Begin klein

‘Denk niet gelijk: we gaan een heel parkeerterrein vergroenen’, zegt Katja Jordanova. ‘Dat leidt vaak tot frustratie. Haal eerst gewoon een paar tegels voor je raam weg en maak een mooie geveltuin. Het is hartstikke leuk om dit samen met buurtgenoten op te pakken. Op steenbreek.nl staan waanzinnig veel tips voor wat je kunt doen voor een biodiverse leefomgeving. Maar ook organisaties zoals de Vogelbescherming of de Bijenstichting hebben websites die zich helemaal richten op het vergroenen van de stedelijke omgeving. Er is een zee aan informatie beschikbaar.’

© Sicco van Grieken

4. Vergroen de buurt met hulp van de gemeente

‘Wanneer je als buurtbewoner meer groen wil in jouw wijk, staan zowel gemeenten als andere partijen daar vaak achter’, zegt Serge Calon. ‘Wel zul je zelf echt wat werk moeten verrichten en met buurtbewoners een soort samenwerking moeten aangaan. Laat zien dat het idee vanuit meerdere personen komt. Mij viel wel op dat ze bij gemeenten echt zitten te wachten op mensen zoals ik, die het voortouw nemen. Als je een beetje snapt hoe participatieprocessen werken, neem je daarmee veel werk uit handen van de gemeente. Het vergroenen van een buurt is makkelijker dan je denkt. Begin gewoon. Kom in actie.’

© Sicco van Grieken
This article is from: