4 minute read
In Beeld: Op zoek naar ruimte
In Zambia legde fotograaf Jasper Doest de ingewikkelde relatie vast tussen mensen en olifanten. Hoe kunnen ze vreedzaam samenleven op een plek waar ruimte, water en voedsel steeds schaarser worden? Zijn reportage won de Zilveren Camera en wij delen de indrukwekkendste foto’s.
Foto’s: Jasper Doest, tekst: Christiaan van der Hoeven
De savanneolifant doet het goed in het grensoverschrijdende natuurgebied waar de rivieren Kavango en Zambezi (KaZa) doorheen stromen. Met bijna 228.000 dieren zit de populatie in de lift. Mooi nieuws, al leidt het wel tot wrijving met de snel groeiende bevolking. Bijvoorbeeld in Livingstone, het toeristisch hart van Zambia. Bezoekers komen er voor de Victoriawatervallen en voor olifanten die baden in de Zambezi.
Maar in droge tijden trekken olifanten naar de overvolle Dambwa-wijk, waar veel arme mensen wonen. De dieren zijn op zoek naar mango’s en ander fruit, water en groente uit de moestuinen. Het is duidelijk dat deze olifanten niet in de stad horen. Naast de oogst van mensen eten ze vuilnis, wat slecht voor ze is.
Het feit dat olifanten het voedsel van mensen eten, leidt tot conflicten met aan beide kanten slachtofers. Gelukkig zijn daar oplossingen voor. Samen met de lokale bevolking heeft de Conservation and Tourism Society manieren ontwikkeld om de olifanten met zachte hand de stad uit te drijven. Daardoor zijn in Dambwa de afgelopen jaren geen slachtofers meer gevallen.
Op het platteland van Zambia trekken grote kuddes van soms wel zeshonderd olifanten rond, op zoek naar voedsel, water en rust. Daarbij lopen ze enorme afstanden, vaak over oeroude paden die ze al generaties lang bewandelen.
Ook hier zie je mens-dierconflicten. De mens rukt op en heeft ruimte nodig voor akkerbouw. Zeker tussen de rivieren en wildernis zijn er problemen. Olifanten zijn niet te stoppen als ze water nodig hebben en ze kunnen niet anders dan door de akkertjes naar de rivier lopen.
Om dit probleem op te lossen, worden corridors aangelegd waar olifanten doorheen kunnen. Afgesproken is dat op deze plekken geen landbouw of bewoning plaatsvindt. Helaas kruisen deze corridors soms wegen, waardoor er ongelukken kunnen plaatsvinden. De uitdaging ligt in het goed inrichten van de ruimte, zodat samenleven mogelijk wordt.
Olifanten zijn wilde dieren en moeilijk te sturen. Als er naast een corridor een maisveld ligt, kan geen olifant de verleiding weerstaan. Er zijn verschillende mogelijkheden om de akkers naast zo’n corridor te beschermen. Zo kun je olifanten verjagen met chilibriketten, want ze houden niet van scherpe rook. Of met lawaai, zoals op pannen slaan of op vuvuzela’s blazen. Bijenkorven helpen ook, maar het allerbest werkt schrikdraad in combinatie met al deze maatregelen.
Een zonnepaneel, een accu, een converter en een paar honderd meter draad zijn voldoende om olifanten buiten te houden. WWF steunt boeren die deze systemen willen aanleggen. Zo kregen boer Davie en zijn moeder drie jaar geleden een bijdrage om met een op zonne-energie werkend hek olifanten op afstand te houden. Het aantal incidenten is sindsdien sterk verminderd. Daarnaast leerde Davie nieuwe, duurzame landbouwtechnieken.
Door de hogere maïsopbrengsten heeft hij zelfstandig zijn bedrijf verder kunnen ontwikkelen, wat zorgt voor meer voedselzekerheid en een beter inkomen. Nog niet iedereen profiteert van deze aanpak en het vergt tijd om ervoor te zorgen dat ook andere getrofen gemeenschappen hiermee aan de slag kunnen.
