ARCHITECT MAURICE MENTJENS

Met gevoel voor wat was

EN OOG VOOR WAT WORDT

Ontwerper Maurice Mentjens ontwierp zowel het interieur als de nieuwe gevel van Museum W. Sinds het gedurfde ontwerp van de gevel bekend is, maakt het de tongen los. Passanten houden de pas in op de straat, laten het op zich in werken, vormen zich een mening en maken er soms zelfs selfies.

De goudkleurige gevel en entree vormen het visitekaartje van Museum W. Het ontwerp werd omarmd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Weerter monumentencommissie en welstandscommissie. Want, zo zeiden ze: “Wat nu wordt gebouwd moet het aanzicht hebben van de tijd waarin het wordt gebouwd. Dat is immers het nieuwe erfgoed.” En dus werd de rommelige achterbouw aan de Meikoelzijde vervangen door een strakke iets verhoogde gevel met entree, voorzien van opvallend ‘gouden’ wandbekleding. Een icoon in de stad.

Maurice: “Toen men in 1913 de gevel aan de Markt verving, werd dat gedaan in Neorenaissance stijl; de stijl die toen populair was. Uitgaande van de visie van de rijksdienst, is het vanzelfsprekend dat de vernieuwing van de achterbouw gebeurt in de stijl van deze tijd. Bovendien heeft de nieuwe achterbouw een functioneel doel. De facilitaire ruimtes zoals de lift, toiletten en de kantoren hebben hier een nieuwe plek gekregen. Zo blijft het oorspronkelijke gebouw uit de 16e eeuw in stand. Sterker nog, de middeleeuwse bouwsporen zijn nu nog beter zichtbaar gemaakt in de nieuwe entreehal.”

Symbolen en suggesties

De uit Holtum afkomstige Maurice Mentjens is van huis uit interieurontwerper. Met symbolen, associaties en verwijzingen creëert hij sferen binnen de door de opdrachtgever gestelde context, passend bij het karakter en het doel van de locatie. Hij vestigde zijn naam door ontwerpen voor onder andere toonaangevende musea (Bonnefanten Maastricht), conceptstores (Labels Sittard) en theaters (De Nieuwe Vorst Tilburg). Met respect voor wat was en oog voor toekomstig erfgoed, ontwierp hij voor Museum W in Weert een gevel die de suggestie wekt van een reliekschrijn, maar ook duidelijke verwijzingen in zich heeft naar een adventskalender. De buitenkant van het museum staat nu symbool voor de nieuwe koers van het museum. Het is trouw aan het verleden en richt de blik op de toekomst door samenwerking met hedendaagse kunstenaars en ontwerpers.

Maurice Mentjens, foto’s: Arjen Schmitz

Bewaarplaats voor schatten

Maurice: “Musea zijn als het ware de heilige plaatsen van onze moderne geseculariseerde samenleving. Kunstwerken zijn de relikwieën van elke cultuur, die bewaard worden in een museum. Datzelfde geldt voor een reliekschrijn. Dit is een kist waarin de gekoesterde overblijfselen (relikwieën) van een heilige bewaard worden. Je kunt hier een vergelijking maken met de objecten die zorgvuldig verzameld, bewaard en onderhouden worden in een museum. Reliekschrijnen waren vaak versierd met houtsnijwerk, kostbare metalen en kleine tafereeltjes. Vergelijk het met de supergrote LED-screens aan de gevelwand van het museum. Zij laten als het ware ook kleine tafereeltjes zien. Daarin zie je verhalen van het museum, wordt een kunstvideo getoond of krijg je informatie over een expositie en activiteiten. Door de haakse luiken aan de gevel, wordt de suggestie gewekt van een adventskalender. Ieder raam is als het ware een vitrine met schatten uit de collectie. Deze kun je letterlijk ervaren door het grootste luik te passeren: de voor iedereen toegankelijke entree van het gebouw.”

Iconisch uniek

“Voor zover ik weet is Museum W in Weert het grootste gebouw in Nederland met een gevelbekleding van Tecu®Gold. Dat maakt de locatie iconisch uniek”, aldus de ontwerper. “Het materiaal zal door weer en wind matter van kleur worden, maar door de legering van aluminium en koper blijft de gouden kleur alsnog zacht glanzend. Daardoor heeft het impliciet de waarborg in zich dat dit museum zijn bijzondere karakter behoudt.”

— “HET GROOTSTE GEBOUW IN NEDERLAND MET GEVELBEKLEDING VAN TECU®GOLD”

“Het gebouw is het eerste museumstuk”

PAULO MARTINA

Hoe kijkt kunsthistoricus en museumdirecteur Paulo Martina naar Museum W? Welke betekenis heeft volgens hem een museum voor een stad? Paulo Martina is geen onbekende in de museum- en kunstwereld. Hij was als museumdirecteur succesvol verbonden aan Museum Dr888, is voorzitter BIS Musea voor de Raad voor Cultuur en betrokken als voorzitter en adviseur bij het Fonds voor Cultruurparticipatie. Sinds mei 2021 is hij directeur van Museum van Bommel van Dam, dat zich vestigde in het voormalige postkantoor in Venlo. Voorafgaand vond een rigoreuze verbouwing plaats, waardoor het rijksmonument respectvol naar de 21e eeuw werd getild. Met boven op het dak een futuristische uitbouw: door inwoners de ‘duikbril’ genoemd.

Paulo Martina: “Een museum kan veel betekenen voor een plek. Een interessant museum draagt bij aan het imago van een stad. Het trekt dagjesmensen van buiten de regio aan en kan een gemeente zelfs aantrekkelijker maken om er te gaan wonen. Immers, een gemeente met een museum heeft vast meer goede culturele voorzieningen. Het heeft bovendien de potentie om mensen uit heel Nederland te trekken, maar ook uit de buurlanden België en Duitsland.

Economisch belang

De aanwezigheid van een kwalitatief goed museum kan op de lange termijn van toeristisch en economisch belang zijn. Mensen bezoeken niet alleen het museum, maar drinken in de stad ook een kopje koffie en struinen langs de winkels. Gemiddeld genomen besteden museumbezoekers tienmaal meer in de directe omgeving van het museum dan in het museum zelf. Het is een doelgroep die breed georiënteerd is en meestal ook meer te besteden heeft. De spin-off van een museum kan daardoor een enorme boost geven aan de middenstand. Een museum kan een marketingitem zijn voor de stad. Het geeft mede vorm aan de identiteit ervan. Op termijn gaat het museum bijdragen aan de trots die inwoners en ondernemers voelen over Weert. Nu is die gouden gevel misschien nog vreemd, maar over een tijdje is dat een van de dingen waaraan een museum onthouden wordt. Zo ging het ook met onze ‘duikbril’ boven op het dak van het museum in Venlo. Inmiddels vinden bezoekers het prachtig! Het is een icoon! Dit onderstreept dat het gebouw het eerste museumstuk is dat de bezoeker ziet en ervaart. Het gebouw is Weert, dus voor de Weertenaren. Het is als het ware het DNA van Weert: Museum W! Een gebouw staat in verband met de collectie en de exposities. Daardoor kan het verhaal van die plek verteld worden. Ook dat geeft identiteit aan een stad. Maar die identiteit moet wel zichtbaar worden. Zet het in de etalage!

Sterke combinatie

Heel sterk van Museum W is de combinatie van kunst en (religieus) erfgoed. We moeten niet vergeten dat juist de kerk een van de grootste opdrachtgevers van kerkelijke kunst en architectuur was in Limburg. Religie en kunst waren onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zonder dat had de moderne kunst het stukken moeilijker gehad. Juist die combinatie biedt mogelijkheden voor cultuureducatie. Het onderwijs kan doorgaande leerlijnen ontwikkelen, aanhakend aan de thema’s in het museum. Zo kunnen verhalen verteld worden aan de hand van objecten. Zelfs het verhaal van Sinterklaas en zijn Pieten kan een mooi expositiethema zijn, als de essentie van het sinterklaasfeest op een hedendaagse manier wordt uitgediept. Want ik begrijp dat veel kinderen en volwassenen het pand hebben gekend als Huis van Sinterklaas.

Vrijplaats voor discussie

De gelegenheid bieden voor discussie en overweging, is waar een museum toe dient. Een museum is een vrijplaats voor open gedachten en ontmoeting. Een plek waar je de rust mag opzoeken, mijmeren en overpeinzen. Maar ook kunt discussiëren en beargumenteren. Zorg er dan ook voor dat die discussie plaatsvindt. Als je daar als museumorganisatie voor openstaat, bij de tijd blijft én een voortrekkersrol speelt in het aanbod, dan biedt dat een extra dimensie voor museumbezoek.

Museum W biedt met haar collectie en tentoonstellingen zicht op het heden en verleden. Het spiegelt als het ware de inwoners. Door met hen samen te werken en voor hen open te staan, ontstaan de beste ambassadeurs die trots zijn op ‘hun’ museum. Uw museum dus.”

— “EEN MUSEUM KAN EEN MARKETINGITEM ZIJN VOOR DE STAD”