PThUnie - Blijven hopen (special) | Augustus 2020

Magazine van de Protestantse Theologische Universiteit jaargang 14 | speciale uitgave augustus 2020

Blijven hopen theologie in crisistijd

Frits de Lange en Theo Boer:

‘We zijn ruw overvallen door de dood op de stoep’ De coronacrisis heeft laten zien hoe kwetsbaar we zijn. En dat heeft ook voordelen, zeggen ethici Frits de Lange en Theo Boer van de PThU. Een dialoog over ouderdom en de waarde van het leven.

Blijven hopen

Theo Boer: ‘We denken in

dat het minder erg is als je op je

Nederland veelal negatief over

tachtigste doodgaat dan op je

ouderdom. En dan heb ik het niet

veertigste. Maar wat mij betreft is

alleen over wat Jort Kelder zegt,

het leven voor iedereen een

maar ook over veel ouderen zelf. Zij

absoluut gegeven. Je leeft en

zeggen: ik maak wel plaats voor

daarna ben je dood. Daar zit geen

jongeren. Die negatieve visie op

meer of minder bij. Elk mens is tot

ouderen vindt een vruchtbare

zijn laatste adem de moeite waard.

bodem in de voltooid leven-

Ook op de ic.’

discussie die we al jaren voeren: als

Theo Boer: ‘Dat ben ik toch niet

je boven de zeventig bent, dan is

met je eens. Als iemand op zijn of

het welletjes. Het liberale deel van

haar tachtigste overlijdt, dan is dat

de bevolking geeft je groot gelijk

tragisch. Maar ik vind het echt

Blijven hopen. Dat is het thema van

als je er dan uit wilt stappen.

minder erg dan wanneer iemand

deze speciale editie van PThUnie.

Desnoods met door de staat

op zijn of haar veertigste overlijdt.

Met theologen binnen en buiten de

gereguleerde hulp.’

Het leven heeft ook een

universiteit blikken we in dit nummer

Frits de Lange: ‘Maar dat was in

spanningsboog.’

terug op een heftige periode die nog

2016. Ik heb het gevoel dat die

Frits de Lange: ‘Ik ben nu 65. Als

niet echt achter ons ligt. Maar we

discussie aan het leeglopen is.

er gekozen moet worden tussen

kijken ook vooruit. Wat moet anders?

Tijdens deze crisis is er helemaal

mijn leven en dat van een veertiger,

Wat kan beter? Waar liggen kansen?

geen sprake van voltooid leven of

dan zeg ik ook: laat mij maar gaan.

Er valt genoeg te hopen, zo blijkt uit

van zelfbeschikking.’

Ik offer mezelf wel op. Maar ik wil

de diverse bijdragen. Hoop op

Theo Boer: ‘Dat klopt. Die

voorkomen dat anderen dat voor

genezing. Op betere tijden. En soms

discussie is ingehaald door de

mij beslissen. Ik heb zelf een mooi

gewoon op een omhelzing.

corona. We zijn ruw overvallen

leven gehad, en ik wil nog graag

door de gedachte dat de dood

twintig of dertig jaar door, maar als

opeens op de stoep kan staan.’

dat er niet inzit, denk ik: oké,

Frits de Lange: ‘Maar de discussie

jammer dan.’

over de waarde van een leven is

Theo Boer: ‘Maar als iemand van

daarmee niet verdwenen. We

25 datzelfde zou zeggen, dan vind

hebben de neiging om te denken

ik dat toch een lastige. Ik was

De redactie

2 PThUnie

laatst op een begrafenis van een

De realiteit is nu dat je blij mag zijn

aanraken.’

vriendin van 94. Dan zeg je na

dat je niet naar adem hapt op de ic.

Frits de Lange: ‘Daar kan ik alleen

afloop toch tegen elkaar: dit was

Er zit iets van waarde in de ervaring

maar amen op zeggen. Maar ik zie

geen tragisch overlijden. En dat

dat het leven op de dood

niet zoveel verschil tussen corona

zeg je bij iemand van 44 wel. Maar

bevochten moet worden. Het leven

en de milieucrisis: beide vertellen

ik ben het met je eens dat we die

is niet zomaar, het leven is

ons dat we deel uitmaken van een

waardering op geen enkele wijze

bijzonder.’

kwetsbaar systeem. Het ene

moeten laten meetellen bij de

Frits de Lange: ‘Corona heeft

moment tel je je zegeningen, het

beslissing of mensen mogen leven.

onze kwetsbaarheid aangetoond.

andere moment vervloek je je

Iemand die 84 is heeft veel meer

En dat besef kan helpen bij het

geboortedag. Voor mij is Job de

uit het leven kunnen halen dan

omgaan met die nog veel grotere

spirituele held in deze crisis. Als de

iemand van 42. In die gedachte zit

schok die ons te wachten staat: de

Ontzagwekkende alle

wel iets aantrekkelijks, maar je

klimaatcrisis. Elke oplossing die we

natuurkrachten op Job afstuurt,

kunt het niet hanteren van

bedenken om uit deze crisis te

doet deze er het zwijgen toe. Hij is

buitenaf. Het kan zijn dat iemand

komen, moet groen zijn. Dit is een

onderdeel van wat er gebeurt en

van 84 zijn of haar hele leven pech

kairos-moment. Nu de wereld even

dat weet hij. Daarmee is hij zowel

heeft gehad en pas nu gelukkig

stil staat, kunnen we op een

theologisch als ethisch een

aan het worden is.’

nieuwe manier weer in beweging

voorbeeld voor mij.’

Frits de Lange: ‘De coronacrisis

komen.’

Theo Boer: ‘We zijn ethici om te

brengt de dood weer dichterbij.

Theo Boer: ‘Zo maakbaar is het

praten over hoe dingen anders

Maar dat besef moeten we nu niet

allemaal niet, denk ik. Natuurlijk:

kunnen. Maar als theologen willen

religieus gaan exploiteren. Als het

never waste a good crisis. Ik hoop

we op existentieel vlak leren van

tussen leven en dood gaat, dan

dat het vliegen heel duur gaat

wat ons is overkomen.’

kies je voor het leven.’

worden. Maar voor de rest... Ik

Theo Boer: ‘Maar niet tot elke

twijfel een beetje aan de positieve

prijs. Ik ben blij dat de

mogelijkheden die zo’n crisis biedt.

pleitbezorgers van human

Ik zou vooral hopen dat wij deze

enhancement – de goeroes die

crisis theologisch, spiritueel en

voorspellen dat we honderden

existentieel zien als aanleiding om

jaren oud kunnen worden –

ons gelukkig te prijzen dat we

inmiddels een toontje lager zingen.

leven, dat we elkaar mogen PThUnie 3

Hoe gaat het?

‘Preken vanuit de ervaring van mensen’ Toen de persconferentie kwam, waren ze er klaar voor. Een speciaal crisisteam nam de dagelijkse leiding over van de Bussumse wijkkerkenraden, korte lijntjes met de lokale omroep maakten mogelijk dat al vlot een wekelijkse kerkdienst kon worden uitgezonden. De contacten onderling gingen digitaal: een dagelijkse ‘hart onder de riem’ email, een online café op de woensdag.

‘Zoveel daadkrachtige mensen in de gemeente... Dat valt je toe’, verzucht dominee Riegonda van Welie van de Spieghelkerk. Ook haar eigen werk verschoof goeddeels richting Zoom, al bleek schermloos contact soms nog mogelijk. Zo maakte Van Welie

‘Je mist signalen’

regelmatig pastorale ‘anderhalvemeterwandelingen’ met steeds één gemeentelid of

Tijdens de lockdown maakte

stel. ‘Het fysieke contact met de gemeente miste ik heel erg’, zegt ze. Zoeken was

dominee Evelien Plaisier van de Protestantse

voor haar vooral de invulling van de preek: ‘Op de universiteit leer je bij de

Gemeente

Uitgeest-

Bijbeltekst te beginnen. De afgelopen periode heb ik het Bijbelrooster opzij

Akersloot iedere week een vlog. ‘Een preek

gelegd en ben ik begonnen bij de dagelijkse ervaring van mensen.’ Ze

was het niet, eerder een column’, legt ze uit: ‘Ik

herinnert zich een preek over ademhalen: ‘De adem verbindt geest en

begon bij mijn eigen ervaring. Over het

lichaam. Hoe dieper onze adem, hoe meer geworteld we in

ochtendgebed dat ik elke dag bid. Over de

onszelf zijn. In crisistijd gaan we soms voorbij aan onze

natuur die gewoon doorgaat. Over de tijd die

eigen kracht. Wat hebben we aan capaciteiten in

anders voelt. En mijn eerste vraag was altijd:

huis om in deze moeilijke tijd staande

hoe gaat het met jullie? Daar kwamen wel reacties op, per telefoon en

te blijven?’

mail.’ Desondanks voelde

‘Jezus is sterker dan de dood. Dat gaf me rust’ In het zwaar getroffen Heerde kreeg ook dominee André van der Graaf corona. Vijf weken lag hij in isolatie, vertelt hij: ‘Ik was alleen nog maar lijf. Steeds benauwd, overal pijn. En ik ben er nog steeds niet: het virus is heel taai. Ik zit heel veel thuis en heel veel stil.’

Er is een hoop om op te reflecteren, merkt Van der Graaf: ‘Predikant is een zijnsberoep. Je wilt wat betekenen. Je wilt meehuilen, je wilt mensen hoop bieden vanuit het Evangelie. Ik had het gevoel dat ik tekortschoot tegenover families die aan het rouwen waren. Dat draag ik nog steeds met me mee.’ Bang voor de dood is hij niet geweest, zegt hij. De laatste zondag voor zijn ziekte had hij gepreekt over Jezus die op het water loopt. ‘Dat beeld heb ik heel sterk voor ogen gehad tijdens mijn ziekte. Jezus is sterker dan de dood. Dat gaf me rust: welke kant het ook opgaat, Jezus is overwinnaar. Wat ik andere mensen altijd heb voorgehouden, klopte voor mijzelf ook. Daar ben ik dankbaar voor. Het werkt gewoon, weet je.’

4 PThUnie

‘We stonden in overlevingsmodus’ Wat doen we bij ‘code zwart’? Anco van der Vorm, geestelijk verzorger en ethicus van het Zuyderlandziekenhuis in Heerlen, zat vanaf het begin in het overlegteam dat zich bezighield met scenario’s voor als er te weinig ruimte op de ic zou zijn. ‘Intellectueel was dat uitdagend’, vertelt hij: ‘Maar het drukte ook op me. Het is een akelig idee dat je tussen patiënten zou moeten kiezen. Daar is niks theoretisch aan: het gaat om leven en dood.’ Die situatie werd in Heerlen niet bereikt, maar op het hoogtepunt van de crisis lag de ic helemaal vol en had het ziekenhuis honderddertig coronapatiënten in huis: ‘We dachten: straks krijgen we hier toestanden zoals in Italië. Het zijn allemaal hulpverleners hier. Die willen niets liever dan mensen helpen, maar wat als dat straks niet meer kan?’ De gv’ers hebben dan ook veel aandacht besteed aan de ondersteuning van hun collega’s, vertelt hij: ‘Er werden op de ic ook medewerkers van andere afdelingen ingezet, die dan tijdens één avonddienst drie mensen zagen overlijden. Dat is heel pittig geweest.’ De omgang met de patiënten zelf was soms onwerkelijk: ‘Veel coronapatiënten op de ic werden in slaap gehouden. Je kon weinig gesprekken voeren. Contacten met de familie gingen telefonisch.’

Dat laatste heeft hij misschien wel het moeilijkste gevonden, zegt hij: ‘We stonden in overlevingsmodus. Maar als dit weer gebeurt moeten we echt zorgen dat we de familie in de buurt kunnen hebben. Dat is voor iedereen – patiënten, verpleging, de patiënt zelf – veel beter.’

haar

wekelijkse

videoboodschap

behoorlijk als eenrichtingsverkeer: ‘Ik miste de gemeenschap. Samen vieren was altijd een gegeven. Nu waren gemeenteleden het grootste deel van de tijd uit beeld.’ Ook pastoraal was dat nadelig, vertelt Plaisier: ‘Het informele circuit viel weg. Je mist signalen. Een gezicht dat ontbreekt in de kerkbanken, een opmerking over iemands welzijn in de marge van een vergadering...’ Ze vond het geen leuke tijd, geeft ze toe: ‘Je houdt zoiets vol vanuit de gedachte dat het tijdelijk is. Je bent geen predikant geworden om elke week een vlogje te maken.’

‘Niet zingen?

Dat kun je vergeten’ Onlangs heeft ze voor het eerst weer een cliënt gesproken, ‘in het echt’. Na maanden van YouTubevieringen en videobellen was dat een verademing, zegt Alida Groeneveld, geestelijk verzorger bij ’s Heeren Loo in Ermelo. Ze werkt met mensen met een verstandelijke handicap, een wat vergeten groep tijdens deze coronacrisis, vindt ze. Persoonlijke beschermingsmiddelen waren mondjesmaat beschikbaar, en dat bij een doelgroep voor wie contact zo belangrijk is. Groeneveld: ‘De regels voor kerkdiensten zijn helder, maar voor onze cliënten werken ze niet. Je kunt wel zeggen: we zingen niet, maar dat gaat gewoon niet gebeuren. En die anderhalve meter afstand kun je ook vergeten.’ Groeneveld noemt de afgelopen periode ‘pittig’, zeker voor het zorgpersoneel: ‘Sommige cliënten zijn heel ziek geweest, een aantal is overleden. Dat gaat je als medewerker niet in de koude kleren zitten.’ Bij de cliënten was er in het begin veel stress, later werd vooral verveling een probleem, zeker bij de jongeren: ‘We hebben regelmatig een nieuwsbrief gemaakt, met links naar grappige filmpjes. Om de moed erin te houden.’

(Foto: Sylvia Huisman | clickflash.nl)

PThUnie 5

interview

met Erica Meijers

‘Hoe gaat het met je? Meer hoef je niet te vragen’ Soepbussen, broodfietsen, koffiepunten, voedselbanken, kredietloketten... Erica Meijers heeft diverse inspirerende voorbeelden paraat hoe kerken tijdens de coronacrisis in actie kwamen. Maar dat is niet het hele verhaal, zegt de universitair docent diaconaat aan de PThU.

Meijers: ‘Veel kerkelijke gemeenten

opvang verplaatst naar het

aandacht te geven, zwaaipastoraat,

zijn dit voorjaar behoorlijk naar

kerkgebouw zelf, waar genoeg

ontbijtjes rondbrengen op

binnen gericht geweest. De focus

ruimte is: ‘Na twee weken draaide

paasochtend... Maar wat je in eigen

leek op de kerkdienst te liggen: hoe

de inloop weer.’ Op diverse plekken

kring doet, kun je ook uitbreiden.

krijgen we die weer voor elkaar?’

is het zo gegaan, weet Meijers, die

Denk aan de mensen die extra hard

Erg jammer, vindt ze: ‘Het is toch

samen met haar collega Thijs Tromp,

getroffen zijn: ouderen, daklozen,

doodzonde als je als kerk vooral in

bijzonder hoogleraar diaconaat aan

ongedocumenteerden.’ Maar hoe

het nieuws komt omdat zingen

de universiteit, onderzoek doet naar

doe je dat concreet? Klein beginnen,

besmettelijk blijkt te zijn? Vieren is

de gevolgen van de coronacrisis

adviseert Meijers: ‘Ga gewoon eens

ontzettend belangrijk, maar het is

voor het diaconaat. Diaconale

buiten rondlopen, zonder agenda,

nooit een doel op zich. We vieren

organisaties waren inventief om hun

zonder doel. Ga op een bankje in

omdat we onderweg zijn naar Gods

werk onder de meest kwetsbaren

het park zitten en kijk om je heen.

koninkrijk. En die inzet in de

voort te kunnen zetten, aldus

Als je stilstaat, valt je op wie er nog

samenleving hoort daarbij.’

Meijers. Netwerk DAK bijvoorbeeld

meer stil staan. De mensen die alle

opende een noodfonds, met inleg

tijd hebben, zijn meestal ook de

Aan haar eigen gemeente, de

vanuit diverse fondsen, waarmee

mensen die het niet voor de wind

Nassaukerk in Amsterdam, is sinds

heel veel dak- en thuislozen

gaat. Die ga je dan opeens zien.

jaar en dag een inloop voor dak- en

geholpen werden. STEK in Den

Praat met iemand, leg een contact:

thuislozen verbonden,

Haag is geld gaan voorschieten aan

hoe gaat het met je? Meer hoef je

georganiseerd door Stichting

mensen die geen toegang meer

niet vragen. Voor je het weet heb je

Kerk&Buurt. Toen de lockdown van

hadden tot de gebruikelijke kanalen:

een waslijst aan relevante

kracht werd, moest ook daar de

‘Typische voorbeelden van noodhulp:

onderwerpen waarmee je als

boel dicht: ‘Maar vervolgens drong

korte lijntjes, dicht bij de mensen.’

kerkelijke gemeenschap een

het besef door dat dit niet kon.

6 PThUnie

volgende stap kunt zetten.’

Deze mensen hadden geen eigen

Zwaaipastoraat

Daarmee bewijs je niet alleen

plek om zich terug te trekken. De

Kerken hebben zich de afgelopen

anderen, maar ook jezelf als kerk

inloop weer open krijgen had dus

maanden creatief betoond in het

een dienst, aldus Meijers: ‘Een

prioriteit.’ Na overleg met politie,

bereiken van de eigen leden, weet

gemeenschap die alleen naar binnen

GGD en kerkenraad werd de

Meijers: ‘Belcirkels om mensen extra

kijkt, droogt op.’

‘We zijn zenders geworden’ Vier coupletten is vaak wel genoeg. En hosties zijn hygiënischer dan brood. Tijdens lockdown leer je van alles bij, merkte Eward Postma, predikant van de Laurentiuskerk in Ginneken en docent beroepsvorming aan de PThU.

1. Ken je beperkingen

Zo bleek het belangrijk dat er vóór de

‘Je moet het doen met de expertise

dienst iets te horen is: een

die je in huis hebt. Wij kenden in de

aankondiging, orgelmuziek... Als

gemeente niemand die een

iemand de uitzending tien minuten

kwalitatief goede YouTube-uitzending

van te voren aanzet, moet er geen

kon verzorgen. Een professioneel

stilte zijn. Afwisseling is essentieel. Bij

bedrijf was te duur. Dus hebben we

de Bijbellezing hebben we gekozen

ervoor gekozen om niet met beeld te

voor twee verschillende stemmen,

werken. Zo werd het een voortzetting

een beetje zoals bij een hoorspel; bij

van de kerkomroep, maar iets meer

een lied is vier coupletten meestal wel

ingericht als een radio-uitzending.

genoeg. Ook tempo is iets om op te

Gemeenteleden die er toch graag

letten: met zingen moet je oppassen

beeld bij hadden, hebben we

dat je niet te veel vertraagt, bij de

verwezen naar de uitzendingen van

preek merkte ik dat ik sneller moest

onze buurgemeente in Breda.’

praten dan normaal.’

2. Wees realistisch

4. Ga door

‘Ik heb mezelf voortdurend de vraag

‘We zijn niet afgeweken van het

gesteld: wie bereiken we nu

leesrooster. Exodus en werkelijkheid

eigenlijk? Daar heb ik nog steeds

lieten zich goed in elkaars licht

vieren. We hebben de inrichting

geen antwoord op. Een online

verstaan. De Bijbellezing gaf

van de kerk aangepast en zitten

kerkdienst is alsof je een steentje in

voortdurend stof tot nadenken over

meer rond de tafel. We delen

een ravijn laat vallen. Je denkt: hoor

kerkzijn in deze wereld, over

voorlopig alleen brood – geen

ik ‘m nou? Dat merk ik ook bij

eerbied, over de zorgzaamheid die

avondmaalsbrood, maar hosties.

collega’s: we zijn zenders geworden.

de samenleving kleurde. Het maken

Voor het aanreiken gebruiken we

Interactie en gelijkwaardige rollen zijn

van een overdenking was voor

een suikertang. Het is een beetje

tijdelijk onmogelijk. Je moet zenden.’

mijzelf heel belangrijk omdat het

klinisch maar het went.

me bij de les hield. Ik denk dat heel

Gemeenteleden waren zo blij! Ze

3. Blijf alert op wat beter kan

veel mensen blij waren als ze hun

waren verrast hoeveel het ze deed

‘We deden de kerkdiensten met een

werk konden blijven doen. Zo was

om weer in de kerk te komen. Het

groepje van zes: twee voorgangers,

het voor mij ook.’

is belangrijk om te merken dat dit in de geloofsbeleving zo

drie zangers en een organist. We hebben steeds geprobeerd ons in de

5. Doe wat er echt toe doet

nadrukkelijk meedoet. Mee door

luisteraar te verplaatsen. Hoe maak je

‘Nu de maatregelen zijn versoepeld,

het gebouw beseffen we dat de

de beleving thuis zo goed mogelijk?

zijn we weer de maaltijd gaan

dienst groter is dan wijzelf.’

colofon

Dit is een speciale uitgave van PThUnie, het magazine van de Protestantse Theologische Universiteit. Redactie Theo Boer, Esther van Beem (adviseur), Caspar Dullemond (eindredacteur), Henk de Roest, Klaas Spronk (hoofdredacteur), Trudy Struijs Redactieadres Postbus 7161, 1007 MC, Amsterdam, 088 3371 866, communicatieadvies@pthu.nl Vormgeving en realisatie Verloop drukkerij (Alblasserdam) Fotografie Mike van Bemmelen, Sylvia Huisman (clickflash.nl), Ton van Kattenbroek ISSN-nummer 1876-9233.

PThUnie 7

door Maarten Wisse

Waar is God in de coronacrisis?

God is overal, toch? Beeld je in: al die duizenden mensen in Brazilië in de sloppen­ wijken die getroffen worden door de ziekte en niet de privileges hebben die wij hebben. Maar toch ook: beeld je de collega in die begin maart corona kreeg en nu van het ene onderzoek naar het andere gaat, een zwaar revalidatietraject in moet omdat ze maar niet van de gevolgen afkomt.

Bij momenten maakte corona mij heel moe. God is wellicht overal, maar corona was ook overal in mijn beleving. Het was als met rouwen. Toen ik voor het eerst een naast familielid verloor, voelde ik voor het eerst hoeveel energie dat kostte, ook op momenten dat ik er niet aan dacht.

Mijn ervaring tijdens de lockdown leek daarop. Ik kon het niet meer uit mijn systeem krijgen.

Het vrat aan me, ook als ik met iets anders bezig was.

Misschien karakteriseert dat voor mij het beste waar God voor mij was en is in de corona-crisis.

God en corona zijn er voor mij allebei, ook als ik niet aan ze denk. Ze zijn overal. Daarom kan ik niet zoveel met theologische manieren om God een beetje uit de buurt van corona te houden.

Ik begrijp dat het veel mensen troost geeft om te bedenken dat God corona niet wil. Op een bepaalde manier is dat ook zo, godzijdank ja! God zit zich niet met een sinistere grimas te verkneukelen over al die mensen die besmet worden en aan de ziekte sterven. Hij zit ook niet met een vroom kwezelsgezicht relaxed voor zich uit te kijken vanuit de vaste wetenschap dat hij een hoger doel heeft waarbinnen dit virus nu eenmaal onvermijdelijk is. Maar als God er helemaal niets mee te maken heeft, waar moet ik dan heen met mijn ervaringen? Tegen wie moet ik dan klagen of zuchten? Zit er dan soms ergens een gnostisch demiurgje in een hoekje van het universum te genieten van zijn succes? Of worden we gegamed en zit er net als in allerlei scifi-films een of andere kwade genius achter een reusachtig dashboard de pandemie te managen?

Ik houd het dan toch maar liever bij de geloofsbelijdenis van Nicea: ‘Ik geloof in één God, almachtige Vader, schepper van hemel en aarde, van alle zienlijke en onzienlijke dingen.’ Niet dat ik dan alles wel begrijp en alles tot één of ander nuttig hoger doel kan terugbrengen.

Verre van dat. Maar ik weet wel waar ik moet zijn: God is overal! Er is niets in die hele wereld, zienlijk of onzienlijk, wat niet door deze ene God is geschapen. Naast deze ene God is er niet nog één of andere superpower of een supervirus dat een gooi naar de macht kan doen, hoe machtig die nu ook zijn. Ik kan en mag die ene God ter verantwoording roepen, wakker schudden (Ps. 44:23), ik mag op hem hopen (Job 13) en ik kan bij hem schuilen (Ps. 16:1).

Prof.dr. Maarten Wisse is hoogleraar dogmatiek aan de PThU.

2 september

Symposium ‘Theologie in crisistijd’ Hoe geeft theologie woorden aan de maatschappelijke vragen die een crisis aan de samenleving stelt?

Wat betekenen in crisistijd begrippen als solidariteit, maakbaarheid en nabijheid? Welke vragen leven er, welke gevoelens en angsten zijn er en welke redenen tot hoop?

Op 2 september gaan theologen van de PThU onder leiding van presentatrice Jacobine Geel hierover in gesprek met Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad. Het symposium wordt vanaf 12.45 uur live uitgezonden via Facebook en YouTube. Volg ons op sociale media voor meer informatie.