EWA RUDNIcKA Fundacja grecka s

Ewa Rudnicka

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Fundacja grecka

Fot. gmach centrum Kultury w Atenach. Widoczny fragment ogrodu na dachu.

Fot. Ogród oliwny w otoczeniu rozmarynu, szałwii, tymianku. W tle widać Ateny

Darowizny biblioteczne zwykle kojarzą się z przekazywanymi bibliotekom zbiorami prywatnymi. grecja może poszczycić się wyjątkową donacją. centrum Kultury w Atenach to szczególna inwestycja, będąca darem Fundacji im. Stavrosa Niarchosa dla społeczeństwa greckiego. Fundacja została założona przez potentata morskiego Stavrosa Niarchosa. celem tej organizacji było wybudowanie kilku budynków wzbogacających przestrzeń kulturową grecji. Finalnie postanowiono ufundować w stolicy hellady jedno wielkie centrum edukacyjno-kulturalne, w którym prócz Biblioteki Narodowej mieściłyby się opera, teatr, sale wystawowe oraz przestrzeń publiczna.

centrum znalazło swoje miejsce na obrzeżach Aten, w mieszkalnej dzielnicy Kallithea na miejsce starego toru wyścigowego. Budynek wraz z otoczeniem jest niezwykle atrakcyjny wizualnie, a jego wykonanie techniczne stoi na wysokim poziomie technologicznym. Do budowy użyto marmuru, żelaza i szkła, całość sprawia wrażenie lekkości i przepełnienia ciepłym morskim powietrzem. Dach został pokryty panelami fotowoltaicznymi, które zgodnie z przewidywaniami projektantów mają dostarczać 2gWh energii elektrycznej rocznie, czyli czynić budynek samowystarczalnym. Obiekt wykorzystuje także siłę wiatru wiejącego od morza, służącego zasileniu energii elektrycznej.

Do zaprojektowania tej szczególnej budowli wybrano włoskiego architekta Renzo Piano, który z niezwykłą swobodą połączył elementy architektoniczne z krajobrazem. Współpracował on ze specjalistami i architektami na całym świecie, co zaowocowało niezwykłymi rozwiązaniami. Zarówno w Bibliotece Narodowej, jak i Operze Narodowej pod sufitem zamontowano dzieła japońskiego artysty. geometryczne, kolorowe meble ożywiające wnętrza, są efektem pracy holenderskiej firmy. Wysokie pomieszczenia z powiewają-

Fot. Przestrzeń kulturalna. Tu odbywają się koncerty, spotkania z ludźmi kultury i sztuki. cymi instalacjami są przesycone powietrzem i światłem. Otwarta przestrzeń, brak wyraźnego podziału na poszczególne piętra prezentuje ogromne ściany książek, co robi niesamowite wrażenie na zwiedzających. Ażurowe i przeszklone schody dają poczucie lekkości.

centrum posiada także ogród służący mieszkańcom tak w celach edukacyjnych, jak

Nowa Biblioteka Narodowa jest zupełnie odmienna architektonicznie niż poi rekreacyjnych. Park jest zaprojektowany na zboczu i na dachu budynku. Sztucznie usypane zbocze jest lekko nachylone, ułatwiając zwiedzającym poruszanie się po zieleni. W parku posadzono około 1500 drzew typowych dla krajobrazu grecji, głównie oliwek, a wśród nich roztaczają się zapachy ziół, charakterystycznych dla kuchni greckiej. Przy centrum wybudowano także kanał, który dodaje budowli waloru estetycznego, a prócz tego służy do organizacji zawodów wioślarskich. Woda, która wpuszczana jest do kanału, po odfiltrowaniu trafia z powrotem do morza. Powierzchnia całej inwestycji liczy 170 000 m kw., a szacowany koszt budowy to ok. 566 mln euro. Od zakończenia budowy w 2017 r. centrum Kultury jest na utrzymaniu Fundacji, ale w umowie zapisano, że po 5 latach zarządzanie przejdzie na rzecz państwa greckiego. Istnieją obawy, że utrzymanie centrum będzie zbyt kosztowne dla grecji, która ciągle przeżywa kryzys gospodarczy. przedni budynek narodowej książnicy. Ma to służyć nie tylko wygodzie gromadzenia zbiorów, ale także zachęceniu greków do korzystania z ich bogactwa kulturowego. Ideą jest udostępnianie materiałów przeznaczonych dla każdej grupy wiekowej. Odpowiednio zaprojektowane wnętrza, pełne kolorów i pomysłów, służą dzieciom, dla których specjalna, odgrodzona przestrzeń edukacyjna mieści książki i miejsca do zabawy. co ciekawe, Biblioteka jest przygotowana na przyjęcie gości, którzy wymagają specjalnego traktowania, toteż posiada miejsca do przewijania niemowląt, a toalety są przystosowane do użytku dla całkiem niewielkich czytelników.

Starsi użytkownicy mogą korzystać z przestrzeni do pracy zbiorowej lub indywidualnej. Wyposażono ją w nowe technologie komputerowe, komputery, laptopy, kopiarki, skanery. Jest tu również miejsce dla naukowców i specjalistów, którzy mogą korzystać z ponad 4500 manuskryptów od IX do XIX wieku. W tym miejscu są sale wykładowe dla niewielkich grup wyposażone w komputery, projektory i inteligentne tablice.

część zbiorów jest dostępna w tzw. wolnym dostępie, ale część dostarczają użytkownikom bibliotekarze. Materiały dla najmłodszych są prezentowane na niskich meblach, by sami mogli wybierać ciekawiące ich książeczki. Liczne czytelnie mieszczą w sobie zbiory ułożone tematycznie, częściowo w wolnym dostępie. Biblioteka Narodowa niezwykle oryginalnie eksponuje dzieła greckich twórców – w części wystawowej obok obrazów wypisano na ścianach fragmenty prozy i poezji. Zbiory są zabezpieczone systemem RFID.

Wdotychczasowym budynku Biblioteki Narodowej pozostały nieliczne dodatkowe egzemplarze, z których użytkownicy mogą korzystać w wyjątkowych sytuacjach. Zabytkowy gmach czeka na renowację, by potem dalej służyć społeczeństwu.

Fot. Miejsce w Bibliotece Narodowej przeznaczone dla najmłodszych czytelników.