nr 4 • 2021
Henri Charles Guérard, Antiek theatermasker van gelakt hout (collectie Dhr. Louis Gonse) (detail), 1882. Van Gogh Museum, Amsterdam (Vincent van Gogh Stichting)
museumtijdschrift
Wat doet dit in het Van Gogh Museum?
De el g o v a v i d s l a m, Haarle Museum s Teyler
D TEKEN E G K J TERLI MEES
nr 4 juni-juli 2021 • € 10,50 • verschijnt 8x per jaar Utrecht
Maria Magdalena Eerbetoon aan mysterieuze vrouw
Gorssel
Ongekend
Bezielde machines
Eigenzinnige popart Klapheck
Bergen, Museum Kranenburgh van Konrad
10 jaar bijzondere aanwinsten en hun verhalen
Collectie Nederland
10 aanwinsten
De vervulling van kostbare dromen
Te zien t/m 12 september
www.museumti
Tentoonstellingspartner
BP
Boek je ticket online
+ de tentoonstellingsagenda 40 pagina’s gratis bijlage
mei 31.nl jdschrift
Het meest complete overzicht
11 juli
INHOUDmuseumtijdschrift.nl nr 4 / juni-juli 2021
John James Audubon, ‘American Flamingo’, uit: ‘The Birds of America’, 1827-38 © Teylers Museum, Haarlem
32 Konrad Klapheck, ‘Der Terroristin’, 1971, olieverf op doek, 100 x 90 cm, collectie Galerie Michael Haas
26
42
Alfred Stevens, ‘Maria Magdalena’, 1887, Museum voor Schone Kunsten, Gent
42
Attentie: Vanwege de coronamaatregelen zijn tentoonstellings data aan verandering onderhevig. Check voor uw bezoek de museumwebsite.
OUDE KUNST
20 John James Audubon
Getekende vogels lijken zo van het papier te vliegen door Adrienne Quarles van Ufford MODERNE KUNST
26 Bezielde machines
Eenling Konrad Klapheck werd omarmd en een beetje vergeten door Kees Keijer
66
COLLECTIE NEDERLAND
32 Vereniging Rembrandt 11-18
71-77
38 53
MUSEUM - KORT Museumtijdschrifttips: De mooiste tentoonstellingen in binnen- en buitenland
Conservatoren en directeuren over tien bijzondere aanwinsten door de redactie OUDE & HEDENDAAGSE KUNST
42 Maria Magdalena
Verrassend veelzijdig eerbetoon aan een mysterieuze vrouw door Erik Spaans MODERNE KUNST
MUSEUM & MEER het atelier Jacqueline de Jong de gevestigde Erik van Lieshout de nieuwkomer Minne Kersten boeken etc. de lezerspagina Met aanbiedingen en reacties
COLUMNS
Oek de Jong Tederheid Hergebruik Stadspaleizen
48 Shigeru Onishi
Experimenteel en raadselachtig oeuvre vol vrolijke ‘ongelukjes’ door Stefan Kuiper MODERNE KUNST
54 ‘Talent virile’
Ottilie Roederstein streefde naar klassiek meesterschap door Anneke van Wolfswinkel HEDENDAAGSE KUNST
60 Steven Aalders
De zes seizoenen van Bruegel de Oude gevangen in louter kleur door Frits de Coninck DESIGN
66 Sacha van Dorssen
Internationaal gevierd modefotograaf krijgt museale erkenning door Chris Reinewald
7
VEERTJE VOOR VEERTJE
OUDEKUNST-
Teylers Museum verbindt vogelkijken aan kunst, wetenschap en actualiteit. Centraal staat John James Audubon, fenomenaal vogelkenner én jager. Bohemien én slavenhouder. Wetenschapper én soms ook fantast. DOOR ADRIENNE QUARLES VAN UFFORD
John James Audubon, ‘American White Heron’, uit: ‘The Birds of America’, 1827-38 © Teylers Museum, Haarlem
21
BEZIELDE MACHINES De Duitse schilder Konrad Klapheck werd omarmd door zowel het surrealisme als de popart, en daarna een beetje vergeten. Onterecht, vindt Ype Koopmans, artistiek directeur van Museum More, bij zijn afscheidstentoonstelling. DOOR KEES KEIJER
‘Der Okkupant’, 1970-91, olieverf op doek, 108 x 98 cm, part. coll.
p een najaarsdag in 1954 stapte een negentienjarige student aan de Staatliche Kunstakademie in Düsseldorf een speciaalzaak binnen, waar hij afsprak om voor zes mark per week een oude typemachine van het merk Continental te huren. De jongeman, Konrad Klapheck, had de opdracht gekregen om een stilleven te schilderen. Op de academie hadden ze weliswaar een attributenkast met vazen, glazen, potjes en kruiken, maar de jonge kunststudent had een ander type stilleven in gedachten. Het werd een opmerkelijk nuchter schilderij. Objecten in stillevens zijn vaak aanleiding om een bepaalde lichtval of stemming weer te geven, maar Klaphecks Schreibmaschine is opvallend kaal en hard
26
‘Reichtum’, 1976, olieverf op doek, 141 x 111 cm, Kunstpalast, Düsseldorf
MODERNEKUNST-
Pierre Puvis de Chavannes, ‘La Madeleine au désert (Méditation)’, 1869, olieverf op doek, 52,5 x 36,5 cm, KröllerMüller Museum, Otterlo
, r a a n e Kluiz , t s i n i fem e e u t i t pros
OUDE & HEDENDAAGSEKUNST-
Wie was Maria Magdalena, de mysterieuze volgelinge van Jezus? Al tweeduizend jaar houdt ze de gemoederen bezig, nu vormt ze de inspiratie voor een verrassend veelzijdige tentoonstelling. DOOR ERIK SPAANS
E
en vrouw met volle, glimmende lippen en zwaar opgemaakte ogen blikt zwoel naar de camera. Ze heeft lang haar, dat haar borsten ternauwernood bedekt. Achter haar staat een zwarte man, die zijn hand bij haar borst houdt. Op die hand zit een witte duif. In de vrouw herkennen we de Amerikaanse realityster Kim Kardashian. Afgaand op de titel verbeeldt zij Maria Magdalena. Of misschien toch niet, want het zegenende handgebaar dat zij maakt, is eigenlijk aan Christus voorbehouden. De foto, te zien op ‘Maria Magdalena, de tentoonstelling’ waaraan Museum Catharijneconvent jarenlang heeft gewerkt, is gemaakt door kunstenaar David LaChapelle (1963) en slaagt erin om toeschouwers van uiteenlopende gezindten de wenkbrauwen te doen fronsen. Kardashian, hier als heilige verbeeld, is immers niet vies van een beetje controverse. Bijna iedereen vindt wel iets van haar. De tentoonstellingscatalogus stelt het scherp: “Zij staat bekend om de inzet van haar lichaam in het verdienen van haar roem en fortuin – waardoor ze zowel wordt beschimpt als geprezen.” Met al zijn tegenstrijdigheden vormt de foto een aardig voorbeeld van waar deze tentoonstelling voor staat. Het is een kunstwerk dat zich leent voor verschillende interpretaties. En dat past mooi bij Maria Magdalena, een Bijbelpersonage dat in de loop der eeuwen als representant van de meest uiteenlopende zaken ten tonele is gevoerd. De priorin van het norbertinessenklooster in Oosterhout legt in de tentoonstellingscatalogus uit dat zij Maria Magdalena bewondert vanwege haar trouw aan Chris-
David LaChapelle, ‘Mary Magdalene Receives the Holy Spirit’, 2018, 102 x 76 cm, Studio David LaChapelle, Los Angeles
43
‘View (After Bruegel), December-January’, 2019, olieverf op doek, 100 x 150 cm, Kröller-Müller Museum, Otterlo (foto: Peter Cox)
‘View (After Bruegel), February-March’, 2019, olieverf op doek, 100 x 150 cm, Kröller-Müller Museum, Otterlo (foto: Peter Cox)
De kleur van de seizoenen 60
‘View (After Bruegel), April-May’, 2019, olieverf op doek, 100 x 150 cm, Kröller-Müller Museum, Otterlo (foto: Peter Cox)
HEDENDAAGSEKUNST-
‘View (After Bruegel), June-July’, 2019, olieverf op doek, 100 x 150 cm, Kröller-Müller Museum, Otterlo (foto: Peter Cox)
Geïnspireerd door Pieter Bruegel de Oude schildert de Nederlandse kunstenaar Steven Aalders de seizoenen, maar dan zonder verhaal of voorstelling. “Je moet de kleuren op temperatuur brengen om ze met elkaar in balans te laten zijn.” Op bezoek in zijn atelier. DOOR FRITS DE CONINCK
61
VOLGEND NUMMER Appel, Azteken en Nederland door andere ogen
100 jaar Karel Appel
Azteken
Buitenstaandersblik
Karel Appel, ‘Vrouwen kinderen dieren’ (detail), 1951
Rookvat met vruchtbaarheidsgodin, Centraal-Mexico, zestiende eeuw
Pablo Picasso, ‘Les trois Hollandaises’, 1905
Meer lezen? Kijk op www.museumtijdschrift.nl voor actuele informatie, tips, recensies en interviews
Museumtijdschrift nummer 5 ligt op 13 juli in de winkel Museumtijdschrift verschijnt 8x per jaar
(om de 6 weken en tijdens zomer en winter om de 8 weken)
Een prachtig welkomstcadeau voor nieuwe abonnees KIRCHNER EN NOLDE
Ernst Ludwig Kirchner en Emil Nolde zijn belangrijke vertegenwoordigers van het Duitse expressionisme. Ze keerden de Europese samenleving en de normen van de burgerlijke cultuur de rug toe en zochten inspiratie bij mensen, levenswijzen en objecten uit andere delen van de wereld, voornamelijk Afrika en Oceanië. Hun werken worden bekeken tegen de achtergrond van de historische en ideologische context waarin ze zijn ontstaan – er blijkt een band te zijn met de uitvinding van het begrip ‘ras’ en onderdrukking vanuit Europa. Zo komen minder bekende, gewelddadige aspecten van het expressionisme aan het licht.
EXPRESSIONISME KOLONIALISME
cadeau bij een tweejarig abonnemen t
cadeau bij een jaarKIRCHNERab EN NOLDE onnement
EXPRESSIONISME KOLONIALISME
Kirchner en Nolde | Expressionisme Kolonialisme
Het Grote Vrouwen Kunst Boek
Ernst Ludwig Kirchner (1880–1938) en Emil Nolde (1867–1956) zijn belangrijke vertegenwoordigers van het Duitse expressionisme. Hun werk staat bekend om de knallende kleuren en spontane penseelstreken en motieven. In dit boek staan veel verschillende soorten werken van Kirchner, Nolde en onbekende kunstenaars uit andere werelddelen. Ook bevat het bijzonder documentair materiaal uit die periode.
Het Grote Vrouwen Kunst Boek vertelt de verhalen van vierhonderd kunstenaars, uit meer dan vijftig verschillende landen en uit de afgelopen vijf eeuwen. Elke kunstenaar komt aan bod met een sleutelwerk en een informatieve achtergrondtekst. Lees het boek van voor naar achter, of laat het openvallen en laat u verrassen. 464 pagina’s, gebonden, 25 x 29 cm, ISBN 9789462583900
256 pagina’s, paperback met flappen, 21 x 28 cm, ISBN 9789085261117
€ 29,50
€ 49,95
OOK VERKRIJGBAAR IN DE BOEKHANDEL, BESTEL OP WWW.WBOOKS.COM OF BEL 038 - 467 34 00 (GRATIS VERZENDING BINNEN NEDERLAND)