การพัฒนามาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการส่งเสริมพื้นที่สีเขียวประเภทสวนเกษตรในเมือง

URBAN FARMING การพัฒนามาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการส่งเสริม

พืนทีสีเขียวประเภทสวนเกษตรในเมืองจากภาคีสว่ นร่วมในกองทุนฟนฟู เมือง กรุงเทพมหานคร: กรณีศึกษาโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง

วันเรารวี ธนกัญญา

คํานํา หนังสือเล่มนีผูเ้ ขียนปรับปรุงขึนจากรายงานการศึกษาส่วนบุคคล ของตนเอง เรือง "การพัฒนามาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมือง ระบบโบนัสด้วยการส่งเสริมพืนทีสีเขียวประเภทสวนเกษตรในเมือง จากภาคีสว่ นร่วมในกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร: กรณีศึกษา โครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง" ซึงเปนส่วนหนึงของการฝกอบรม หลักสูตรนักบริหารมหานครระดับต้น (บนต.) รุน ่ ที 39 จัดโดยสถาบัน พัฒนาข้าราชการกรุงเทพมหานคร ประจําปงบประมาณ พ.ศ. 2564 ผูเ้ ขียนหวังเปนอย่างยิงว่าหนังสืออิเล็กทรอนิกส์ (E-Book) เล่มนี จะเปนประโยชน์ต่อผูอ ้ ่านและผูท ้ ีสนใจในการสร้างความมันคงทางอาหาร ร่วมกันให้แก่ชุมชนละแวกบ้าน โดยเฉพาะอย่างยิงชุมชนเมืองทีมี พืนทีว่างในการเพาะปลูกจํากัด แต่ด้วยความร่วมมือร่วมใจและไมตรีจต ิ ทีคนไทยมีให้แก่กันเสมอ ย่อมมีความเปนไปได้ทีเราจะช่วยกันสร้าง สวนเกษตรในเมืองทีอุ ดมสมบูรณ์เพือให้ทก ุ คนได้รบ ั ความสุขและ ความเอร็ดร่อยจากพืช ผัก ผลไม้ทีเราช่วยกันปลูกเองจนเติบโต สามารถเก็บเกียวได้อย่างเต็มทีทุกฤดูกาล วันเรารวี ธนกัญญา นักผังเมืองชํานาญการ กลุ่มงานประเมินผลและมาตรฐานทางผังเมือง ส่วนผังเมืองรวม สํานักงานวางผังเมือง สํานักการวางผังและพัฒนาเมือง กรุงเทพมหานคร 1 สิงหาคม 2564

CONTENT เรือง

หน้า

1. หัวข้อ 2. ความสําคัญของการศึกษา / ทีมาของการนําเสนอ 3. วัตถุประสงค์ 4. เปาหมาย

1 2 4 5

5. แนวคิดและหลักการทีใช้ในการศึกษา 5.1 นโยบายพืนทีสีเขียว

5.1.1 แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับทีสิบสอง พ.ศ. 2560 - 2564

5.1.2 แผนพัฒนากรุงเทพมหานคร ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2556 – 2575) 5.2 ผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 5.2.1 แผนผังการใช้ประโยชน์ทีดินในพืนทีศึกษา 5.2.2 แผนผังแสดงทีโล่งในพืนทีศึกษา

5.2.3 มาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัส 5.3 ระเบียบกรุงเทพมหานครว่าด้วยกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2544 5.4 แนวคิดเกียวกับพืนทีสีเขียว 5.4.1 ความหมายของพืนทีสีเขียว

5.4.2 แนวคิดการออกแบบเมืองทีเชือมโยงธรรมชาติ (Biophilic Town Design) และกรณีศึกษา กรณีศึกษาตัวอย่างที 1 โครงการ Tengah New Town สาธารณรัฐสิงคโปร์ กรณีศึกษาตัวอย่างที 2 โครงการ Tun Razak Exchange (TRX) City Park สหพันธรัฐมาเลเซีย กรณีศึกษาตัวอย่างที 3 โครงการฟนฟู เมืองย่าน Milano Santa Giulia เมืองมิลาน สาธารณรัฐอิตาลี 5.4.3 แนวคิดเกียวกับสวนเกษตรในเมืองและและกรณีศึกษา กรณีศึกษาตัวอย่างที 1 สวนเกษตรดาดฟา Acre Farm Eatery ของศูนย์การค้า Burwood Brickworks Shopping Centre นครเมลเบิรน ์ เครือรัฐออสเตรเลีย กรณีศึกษาตัวอย่างที 2 สวนเกษตรแนวตังบนผนังอาคาร USA Pavilion

ในงาน World Expo Milano 2015 สาธารณรัฐอิตาลี กรณีศึกษาตัวอย่างที 3 อุ ทยานเรียนรูป ้ วย 100 ป มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รงั สิต 5.4.4 มาตรการส่งเสริมสวนเกษตรในเมืองของสหรัฐอเมริกา

6 6 8 8 9 11 12 13 14 17 18 20 20

22 24 26

CONTENT เรือง

หน้า

6. แนวทางการดําเนินการ / ระยะเวลา และผูม ้ ส ี ว่ นเกียวข้อง 6.1 แนวทางดําเนินการ 6.2 ระยะเวลาดําเนินการ

6.3 ผูม ้ ส ี ว่ นเกียวข้อง 7. ประโยชน์จากการศึกษา 8. งบประมาณ

9. แนวทางการติดตามและประเมินผล 9.1 ตัวชีวัดความสําเร็จ ระดับผลผลิต (Output) และ/หรือ ระดับผลลัพธ์ (Outcome) 9.2 เครืองมือทีใช้ในการติดตามและการประเมินผล 10. ข้อเสนอแนะ

ภาคผนวก (1) ระเบียบกรุงเทพมหานครวว่าด้วยกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2544 (2) แผนผังกําหนดการใช้ประโยชน์ทีดินตามทีได้จาํ แนกประเภท ท้ายกฎกระทรวงให้ใช้บง ั คับผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 (3) แผนผังแสดงทีโล่งท้ายกฎกระทรวงให้ใช้บง ั คับผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 (4) กฎกระทรวงให้ใช้บง ั คับผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 หมวด 3 นโยบาย มาตรการ และวิธด ี ําเนินการเพือปฏิบต ั ิตามวัตถุประสงค์ของผังเมืองรวม

28 33 33 34 35 35 36 38

1. หัวข้อ การพัฒนามาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการส่งเสริมพืนทีสีเขียว ประเภทสวนเกษตรในเมืองจากภาคีสว่ นร่วมในกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร: กรณีศึกษาโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง

หน้า 1

2. ความสําคัญของการศึกษา / ทีมาของการนําเสนอ กรุงเทพมหานครมีความเจริญเติบโตด้านการพัฒนาเมืองอย่างรวดเร็วเนืองจากเปนศูนย์กลางทางเศรษฐกิจ การศึกษา การแพทย์และสาธารณสุข สังคมวัฒนธรรม และการปกครองของประเทศ ปจจุบน ั มีการก่อสร้าง

โครงการทีอยูอ ่ าศัยและอาคารขนาดใหญ่เพิมมากขึน เปนผลให้ความหนาแน่นของประชากรต่อพืนทีเพิมจํานวน มากขึนด้วย ในขณะเดียวกันกรุงเทพมหานครกําลังเผชิญกับผลกระทบด้านลบจากการขยายตัวของชุมชนเมือง ทีเต็มไปด้วยสิงก่อสร้างพืนผิวดาดแข็ง มีอาคารสูงเกาะกลุ่มอย่างหนาแน่นอยูเ่ ปนจํานวนมากทีปดกันการ

ไหลเวียนของอากาศ ประกอบกับมลพิษทางอากาศจากการใช้พลังงานและการปล่อยมลพิษในภาคอุ ตสาหกรรม ครัวเรือน และการท่องเทียวทีสะสมบนชันบรรยากาศแบบสภาวะเรือนกระจก เกิดเปนรากฏการณ์เกาะความร้อน ส่งผลให้อุณหภูมภ ิ ายในพืนทีเมืองสูงขึนเรือย ๆ ดังนัน การเพิมพืนทีสีเขียวจึงเปนทางเลือกหนึงทีสําคัญที

กรุงเทพมหานครสามารถดําเนินการเพือให้เกิดการพัฒนาเมืองทียังยืน ตามแผนพัฒนากรุงเทพมหานคร

ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2556 – 2575) ยุทธศาสตร์ที 2 “มหานครสีเขียว สะดวกสบาย” มิติที 2.2 มีพนที ื สาธารณะ

พืนทีสีเขียวกระจายทัวทุกพืนที ซึงประชาชนคาดหวังว่ากรุงเทพมหานครจะมีพนที ื สีเขียวกระจายครอบคลุม ไปทัวพืนที มีจาํ นวนพืนทีสีเขียวและแหล่งดูดซับมลพิษทางอากาศไม่น้อยกว่า 9 ตารางเมตร ต่อประชากร 1 คน

ตามเกณฑ์มาตรฐานพืนทีสีเขียวขององค์การอนามัยโลก (WHO)

หน้า 2

สภาพปญหาทีพบในปจจุบน ั ของกรุงเทพมหานคร คือ จํานวนพืนทีสีเขียวไม่เพียงพอต่อความต้องการของ

ประชาชน ทําเลทีตังของพืนทีโล่งและพืนทีสีเขียวอยูห ่ า่ งไกลจากทีพักอาศัยของประชาชน การใช้พนที ื สีเขียว ยังไม่ตอบสนองความต้องการของประชาชนในการใช้ประโยชน์ได้อย่างเต็มที บางแห่งขาดการดูแลบํารุงรักษา อย่างทัวถึงและต่อเนืองทําให้มส ี ภาพทรุดโทรมหรือรกร้าง ดังนัน เพือเพิมจํานวน พืนทีสีเขียวให้มากขึน จึงเห็นควรจัดทําโครงการต้นแบบในการพัฒนามาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการ

ส่งเสริมพืนทีสีเขียวจากภาคีสว่ นร่วมในกองทุนฟนฟู เมืองเพือให้ทก ุ ภาคส่วนทีเกียวข้องมีสว่ นร่วมดําเนินการ ให้เกิดผลอย่างเปนรูปธรรมและมีการบริการจัดการพืนทีอย่างต่อเนืองและยังยืน โดยผูศ ้ ึกษาได้เลือกโครงการ ฟนฟู เมืองชุมชนดินแดงเปนพืนทีศึกษาด้วยเหตุผลดังต่อไปนี

1. คณะรัฐมนตรีมม ี ติเห็นชอบในหลักการแผนแม่บทโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง (พ.ศ. 2559 – 2567)

เมือวันที 17 สิงหาคม 2559 ให้ดําเนินการพัฒนาพืนทีชุมชนดินแดง ซึงเดิมเปนอาคารแฟลตดินแดง 5 ชัน

จํานวน 64 อาคาร แต่มส ี ภาพเก่าแก่ ทรุดโทรม และไม่ปลอดภัย นับถึงปจจุบน ั มีอายุการใช้งานแล้วมากกว่า 60 ป โดยอนุมต ั ิกรอบแผนการลงทุนวงเงิน 35,754.25 ล้านบาท และอนุมต ั ิให้ก่อสร้างโครงการแรกสําหรับ อาคารพักอาศัย 1 อาคาร ในพืนทีแปลง G เพือรองรับผูอ ้ ยูอ ่ าศัยเดิม 334 หน่วย ปจจุบน ั ก่อสร้างอาคาร

แล้วเสร็จและได้ใช้มาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัส กรณีที 1 การสร้างทีอยูอ ่ าศัยสําหรับ ผูม ้ รี ายได้น้อย ซึงทําให้ได้รบ ั พืนทีก่อสร้างอาคารเพิมขึนอีกไม่เกินร้อยละ 20 ของพืนทีอาคารรวม เมือพิจารณาจากแผนแม่บทโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดงแล้ว พบว่า โครงการนีมีวต ั ถุประสงค์ เช่นเดียวกันกับกรุงเทพมหานครในการสร้างเมืองน่าอยู่ ปลอดภัย มีสภาพแวดล้อมทีเอือต่อการดํารงชีวต ิ ทีมีคณ ุ ภาพของประชาชนให้มส ี ข ุ ภาพทีดี ประกอบกับขณะนี การเคหะแห่งชาติอยูร่ ะหว่างเตรียมพืนทีก่อสร้าง และดําเนินการพัฒนาโครงการฯ เพือรองรับผูอ ้ ยูอ ่ าศัยเดิมและผูอ ้ ยูอ ่ าศัยใหม่ จึงเปนโอกาสสําหรับ กรุงเทพมหานครในการเสนอให้การเคหะแห่งชาตินํามาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัส กรณีที 2 การจัดให้มพ ี นที ื โล่งเพือประโยชน์สาธารณะหรือสวนสาธารณะไปใช้ หากโครงการนีประสบความ

สําเร็จในการดําเนินงานจะสามารถเปนต้นแบบการเรียนรูด ้ ้านการสร้างเมืองสีเขียวทีน่าอยูอ ่ ย่างยังยืนในระดับ ประเทศ ระดับภูมภ ิ าคอาเซียน และระดับโลกได้ 2) พืนทีโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดงอยูใ่ นบริเวณเดียวกันกับทีตังของกระทรวงแรงงาน สถานศึกษา

สถานทีราชการ และศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร 2 ซึงหน่วยงานรับผิดชอบหลักเพือดําเนินการให้ กรุงเทพมหานครมีพนที ื สีเขียวตามยุทธศาสตร์ที ๒ มหานครสีเขียว สะดวกสบาย คือ สํานักสิงแวดล้อม สํานักการวางผังและพัฒนาเมือง และสํานักงานเขตดินแดงอยูใ่ นพืนทีนีด้วย จึงมีความเปนไปได้สง ู ในการนํา โครงการไปสูก ่ ารปฏิบต ั ิรว่ มกันกับการเคหะแห่งชาติเนืองจากเจ้าหน้าทีมีความรู ้ ความเข้าใจ และสามารถ ดึงการมีสว่ นร่วมจากประชาชนในพืนทีและสาธารณะชนในภาคส่วนอืน ๆ ได้

3) กองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครอยูใ่ นความรับผิดชอบของสํานักการวางผังและพัฒนาเมืองได้จด ั ตังขึน ตามระเบียบกรุงเทพมหานครว่าด้วยกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2544 เอือให้สามารถ ดําเนินการเพือให้ประชาชนเข้ามามีสว่ นร่วมทุกขันตอนของการจัดทําโครงการและเปนช่องทางเปดเผยข้อมูล ข่าวสารให้ประชาชนทราบความก้าวหน้าโครงการอย่างต่อเนือง

ทีมา: [1] ผลการดําเนินงานของรัฐบาลครบรอบ 4 ป. กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมันคงของมนุษย์. สืบค้นจาก http://media.thaigov.go.th/uploads/public_img/source/06กระทรวงการพัฒนา สังคมและความมันคงของมนุษย์.pdf

หน้า 3

4) การพัฒนามาตรการ กลไก และนวัตกรรมทางผังเมืองสําหรับใช้เปนเครืองมือ

ในการบริหารจัดการเมืองทีสามารถตอบสนองต่อกระแสการเปลียนแปลงของโลก ให้สามารถแข่งขันกับมหานครอืนในระดับโลกได้และการส่งเสริมกระบวนการ มีสว่ นร่วมของประชาชนในการปรับปรุง ฟนฟู และพัฒนากรุงเทพมหานครให้เปน เมืองน่าอยูอ ่ ย่างยังยืนเปนส่วนหนึงของพันธกิจหลักของสํานักการวางผังและ พัฒนาเมือง จึงเห็นควรจัดทําโครงการเพือผลักดันให้ มาตรการทางผังเมืองตามกฎกระทรวงให้ใช้บง ั คับ ผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 เรือง การจัดให้มพ ี นที ื โล่งเพือประโยชน์สาธารณะหรือ สวนสาธารณะเกิดผลในทางปฏิบต ั ิ

3. วัตถุประสงค์

3.1 เพือพัฒนามาตรการสร้างแรงจูงใจ 3.2 เพือสร้างภาคีเครือข่ายพันธมิตร

3.3 เพือให้กรุงเทพมหานครมีจาํ นวน

ทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการ

ในกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร

พืนทีสีเขียวทีเปนพืนทีสุขภาวะ

ชัดเจนเพิมมากขึนและเปนต้นแบบ

ภาคราชการ ภาคเอกชน และ

ปลอดสารเคมีของชุมชนเพิม

ส่งเสริมพืนทีสีเขียวให้มรี ายละเอียด ให้กับเจ้าของทีดินหรือเจ้าของ

โครงการนํามาตรการนีไปใช้ให้เกิดผล ในทางปฏิบต ั ิ

ระหว่างกรุงเทพมหานคร

ภาคประชาชนให้มส ี ว่ นร่วมในการ

ผลักดัน พัฒนา และดูแลพืนทีสีเขียว ในระยะยาว

และเปนแหล่งอาหารเกษตร มากขึนยังผลให้ประชาชนมี สุขภาพทีดีอย่างทัวถึง

หน้า 4

4. เปาหมาย เพิมพืนทีสีเขียวให้ได้ตามเกณฑ์มาตรฐานพืนทีสีเขียวขององค์การอนามัยโลก (WHO) ไม่น้อยกว่า

9 ตารางเมตร ต่อประชากร 1 คน กําหนดระยะเวลาดําเนินการให้แล้วเสร็จตามแผนพัฒนากรุงเทพมหานคร ระยะ 20 ป ภายในป พ.ศ. 2575 โดยเสนอขอบเขตพืนทีต้นแบบการพัฒนามาตรการ สร้างแรงจูงใจ ทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการส่งเสริมพืนทีสีเขียวประเภทสวนเกษตรในเมืองบริเวณทีดินแปลง F (F1 และ F2) ตามแผนแม่บทโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง ดังภาพ

ผังแสดงพืนทีสีเขียวบริเวณทีดินแปลง F (F1 และ F2) ในโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง ทีมาภาพ: การเคหะแห่งชาติ

หน้า 5

5. แนวคิดและหลักการทีใช้ในการศึกษา 5.1 นโยบายพืนทีสีเขียว 5.1.1 แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับทีสิบสอง พ.ศ. 2560 - 2564 ยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศ ยุทธศาสตร์ที 4 การเติบโตทีเปนมิตรกับสิงแวดล้อม เพือการพัฒนาอย่างยังยืน เปาหมายที 3 สร้างคุณภาพสิงแวดล้อมทีดี ลดมลพิษ และลดผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนและระบบนิเวศ ระบุการแก้ไขปญหา วิกฤตสิงแวดล้อมด้วยการเร่งรัดการควบคุมมลพิษทางอากาศ ขยะ นําเสีย

และของเสียอันตรายทีเกิดจากการผลิตและบริโภค สร้างเมืองทีเปนมิตรกับสิงแวดล้อม หรือการพัฒนาเมืองสีเขียวในมิติต่าง ๆ อาทิ เมืองน่าอยู่ เมืองคาร์บอนตํา เมืองเกษตรสีเขียว

รวมทังการสร้างความรู ้ ความเข้าใจ ความตระหนัก และการมีสว่ นร่วมของประชาชนและภาคส่วนต่าง ๆ นโยบายประเทศไทย 4.0 (Thailand 4.0)

วิสย ั ทัศน์เชิงนโยบายทีเปลียนเศรษฐกิจแบบเดิมไปสูเ่ ศรษฐกิจทีขับเคลือนด้วยนวัตกรรม

5.1.2 แผนพัฒนากรุงเทพมหานคร ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2556 – 2575) ประเด็นยุทธศาสตร์ 2 มหานครสีเขียว สะดวกสบาย ประเด็นยุทธศาสตร์ยอ ่ ย 2.2 มีพนที ื สาธารณะ พืนที สีเขียวกระจายทัวทุกพืนที โดยความหมายตามแผนวิสย ั ทัศน์ของประชาชน หมายถึง เมืองกรุงเทพมหานคร มีพนที ื สีเขียวกระจายครอบคลุมไปทัวพืนทีกรุงเทพมหานคร มีจาํ นวนพืนทีสีเขียว และแหล่งดูดซับมลพิษ ทางอากาศไม่น้อยกว่า 9 ตารางเมตร ต่อประชากร 1 คน และปรับปรุงภูมท ิ ัศน์บริเวณท้องถนนเพือความ สวยงาม มีต้นไม้ใหญ่เปนหลักเพือให้เปนแหล่งดูดซับมลพิษเพิมมากขึน ส่วนความหมายทางวิชาการ ได้แก่

1) กรุงเทพมหานครมีพนที ื สีเขียวกระจายครอบคลุมทุกเขตพืนทีในรูปแบบและการใช้ประโยชน์ทีแตกต่างกัน เพือให้กรุงเทพมหานครเปนเมืองสีเขียวทีน่าอยูอ ่ ย่างยังยืน ส่งเสริมให้คณ ุ ภาพชีวต ิ ของประชาชนดีขน ึ 2) กรุงเทพมหานครมีพนที ื สีเขียวในรูปแบบสวนสาธารณะหรือสวนหย่อมเพือการพักผ่อนหย่อนใจ ออกกําลังกาย และกิจกรรมนันทนาการทีกระจัดกระจายครอบคลุมทัวพืนที

ทีมา: [2] แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับทีสิบสอง. สํานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจ และสังคมแห่งชาติ สํานักนายกรัฐมนตรี. หน้า 113. สืบค้นจาก https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=6422 [3] แผนพัฒนากรุงเทพมหานคร ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2556 – 2575). สํานักยุทธศาสตร์และประเมินผล กรุงเทพมหานคร. หน้า 152. สืบค้นจาก http://www.bangkok.go.th/upload/user/00000073/web/ita/O4.pdf

หน้า 6

จากฐานข้อมูลและระบบติดตามประเมินผลการเพิมพืนทีสีเขียวของกรุงเทพมหานคร ข้อมูล ณ วันที 3 มีนาคม 2563 พบว่า เขตดินแดงมีประชากร จํานวน 115,508 คน พืนทีสีเขียว 425,884 ตารางเมตร คิดเปนอัตราส่วนพืนทีสีเขียว 3.69 ตารางเมตร/คน โดยมีพนที ื สีเขียวยังยืน จํานวน 2 แห่ง คือ 1) สวนหย่อมขนาดเล็กริมถนนมิตรไมตรี ขนาดพืนที 1 ไร่ และ 2) สวนปาวิภาวดีรงั สิต ขนาดพืนที 8 ไร่

ทังสองสวนดังกล่าวดูแลโดยสํานักงานสวนสาธารณะ สํานักสิงแวดล้อม นอกจากนี สวนสาธารณะหลัก ทีใกล้ทีสุดทีประชาชนในพืนทีศึกษาสามารถเข้าถึงได้ใกล้ทีสุดในระยะ 1,500 เมตร มีเพียง 1 แห่ง คือ สวนสันติภาพ เขตราชเทวี ขนาดพืนที 20 ไร่ 80 ตารางวา ซึงแสดงให้เห็นถึงความจําเปนในการจัดหา พืนทีสีเขียวให้แก่ประชาชนในเขตดินแดงเพิมขึน

แผนที1 แสดงตําแหน่งสวนปาวิภาวดีรงั สิตและ สวนหย่อมขนาดเล็กริมถนนมิตรไมตรี

แผนที 2 แสดงตําแหน่งสวนสันติภาพ เขตราชเทวี

ทีมา: [4] ฐานข้อมูลและระบบติดตามประเมินผลการเพิมพืนทีสีเขียวของกรุงเทพมหานคร. สํานักยุทธศาสตร์และ ประเมินผล กรุงเทพมหานคร. สืบค้นจาก http://203.155.220.118/green-parks-admin/ [5] รายงานจํานวนข้อมูลพืนทีสีเขียวยังยืนของกรุงเทพมหานคร. สํานักสิงแวดล้อม กรุงเทพมหานคร. สืบค้นจาก http://203.155.220.118/userfiles/files/sustainable%20green%20area%2063.pdf

หน้า 7

5.2 ผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 กรุงเทพมหานครมีการประกาศกฎกระทรวงให้บง ั คับใช้ผง ั เมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 โดยกําหนดการใช้ประโยชน์ทีดินตามทีจําแนกไว้แต่ละประเภทและจําแนกการใช้ประโยชน์ทีโล่งแต่ละบริเวณ ไว้เปนส่วนหนึงของการเพิมพืนทีสีเขียวให้แก่กรุงเทพมหานคร 5.2.1 แผนผังการใช้ประโยชน์ทีดินในพืนทีศึกษา กําหนดกิจกรรมการใช้ประโยชน์ทีดินไว้ 2 ประเภท ได้แก่ (1) ทีดินประเภททีอยูอ ่ าศัยหนาแน่นมาก หรือ ย.9 เพือรองรับการอยูอ ่ าศัยในพืนทีเขตเมืองชันในบริเวณทีมี

ความสะดวกในการเดินทางด้วยระบบรถไฟฟาขนส่งมวลชน

ประกอบด้วย อาคารอยูอ ่ าศัยทุกประเภท อาคารพาณิชย์ ทีมีพนที ื ประกอบการไม่เกิน 5,000 ตารางเมตร และสํานักงาน ทีมีพนที ื ประกอบการไม่เกิน 10,000 ตารางเมตร

(2) ทีดินประเภทสถาบันราชการ การสาธารณูปโภคและสาธารณูปการ

หรือ ส. เพือเปนพืนทีสําหรับสถาบันราชการและดําเนินกิจการของรัฐ ทีเกียวกับการสาธารณูปโภคและสาธารณูปการต่าง ๆ ได้แก่ สถานศึกษา สถานพยาบาล ศาสนสถาน สถานทีเพือนันทนาการ

ทังนี รวมถึงการใช้ประโยชน์ทีดินเพือวัตถุประสงค์อืนซึงมีการ ดําเนินการทีเกียวเนืองกับวัตถุประสงค์อันเปนประโยชน์แก่กิจการ ของรัฐ - ส.34 ศูนย์ก่อสร้างและบูรณะถนน 2 สํานักการโยธา

โรงบําบัดนําเสียกรุงเทพมหานคร (ดินแดง) ศาลาว่าการกรุงเทพมหานคร 2 และสถานีตํารวจนครบาล

5.2.2 แผนผังแสดงทีโล่งในพืนทีศึกษา

ดินแดง - ส.38 กระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคม โรงเรียนพิบูลย์ประชาสรรค์ และสถาบันประชานุกล ู

แผนผังแสดงทีโล่งในบริเวณ ล.42 สวนปาวิภาวดีรงั สิต และล.44 ศูนย์เยาวชนกรุงเทพมหานคร (ไทย-ญีปุน) กําหนดไว้เปนสีเขียวอ่อนให้เปนทีโล่งเพือนันทนาการและการรักษาคุณภาพสิงแวดล้อม

ทีมา: [6] กฎกระทรวงให้บง ั คับใช้ผง ั เมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๕๖. สืบค้นจาก http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2556/A/041/1.PDF

หน้า 8

5.2.3 มาตรการสร้างแรงจู งใจทางผังเมืองระบบโบนัส ผังเมืองรวมกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2556 ได้มอบสิทธิประโยชน์ให้กับเจ้าของทีดิน หรือผูป ้ ระกอบการ ทีจัดให้มพ ี นที ื ทีมีประโยชน์ทางด้านสังคมและสิงแวดล้อม โดยสามารถเพิมอัตราส่วนพืนทีอาคารรวม ต่อพืนทีดินสูงสุดถึงร้อยละ 20 หากดําเนินการในกรณีดังต่อไปนี

กรณีที 1 การใช้ประโยชน์ทีดินเพือการอยูอ ่ าศัย

หากเจ้าของทีดินหรือผูป ้ ระกอบการได้จด ั ให้มห ี รือพัฒนาทีอยูอ ่ าศัยทีมีราคาตํากว่า ท้องตลาดสําหรับผูม ้ รี ายได้น้อยหรือ

กรณีที 4 หากเจ้าของทีดินหรือผูป ้ ระกอบการ จัดให้มพ ี นที ื รับนําในแปลงทีดิน ทีขออนุญาต

ผูอ ้ ยูอ ่ าศัยเดิมภายในพืนทีโครงการ

กรณีที 2 ในทีดินประเภท ย.8 - ย.10 และประเภท กรณีที 5 หากเจ้าของทีดินหรือผูป ้ ระกอบการจัดให้มี พ.2 - พ.5 การใช้ประโยชน์ทีดินประเภทอาคาร อาคารอนุรก ั ษ์พลังงานตามมาตรฐาน สาธารณะตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคาร ทีรับรองโดยมูลนิธอ ิ าคารเขียวไทยหรือ หากเจ้าของทีดินหรือผูป ้ ระกอบการได้จด ั ให้มี พืนทีโล่งเพื ประโยชน์สาธารณะหรือสวนสาธารณะ ในแปลงทีดินทีขออนุญาต

องค์กรอืนซึงได้รบ ั ความเห็นชอบจาก คณะกรรมการผังเมือง

กรณีที 3 การใช้ประโยชน์ทีดินประเภทอาคารสาธารณะตามกฎหมายว่าด้วยการควบคุมอาคารทีตังอยูภ ่ ายใน ระยะ ๕๐๐ เมตร จากบริเวณโดยรอบสถานีรถไฟฟาขนส่งมวลชน หากเจ้าของทีดินหรือผูป ้ ระกอบการ ได้จด ั ให้มท ี ีจอดรถยนต์สาํ หรับประชาชนเปนการทัวไปเพิมขึนจากจํานวนทีจอดรถยนต์ของอาคาร สาธารณะนัน

หน้า 9

สถานะปจจุ บน ั ของโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง โครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดงได้ก่อสร้างโครงการแรกสําหรับอาคารพักอาศัย 1 อาคาร ในพืนทีแปลง G เพือรองรับผูอ ้ ยูอ ่ าศัยเดิม 334 หน่วย ปจจุบน ั ก่อสร้างอาคารแล้วเสร็จและได้ใช้มาตรการสร้างแรงจูงใจทาง ผังเมืองระบบโบนัส กรณีที 1 การสร้างทีอยูอ ่ าศัยสําหรับผูม ้ รี ายได้น้อย ซึงทําให้ได้รบ ั พืนทีก่อสร้างอาคาร เพิมขึนอีกไม่เกินร้อยละ 20 ของพืนทีอาคารรวม เมือพิจารณาจากแผนแม่บทโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง พบว่า โครงการนีมีวต ั ถุประสงค์เดียวกับกรุงเทพมหานครในการสร้างเมืองน่าอยู่ ปลอดภัย มีสภาพแวดล้อม ทีเอือต่อการดํารงชีวต ิ ทีมีคณ ุ ภาพของประชาชนให้มส ี ข ุ ภาพทีดี โดยการเคหะแห่งชาติมุง ่ หวังจะให้เกิดประโยชน์ ต่อเมืองโดยรวมจึงวางแผนพัฒนาทีดินแปลง F ขนาดพืนที 21.47 ไร่ เปนพืนทีสีเขียวขนาดใหญ่เพือรองรับ กิจกรรมในชุมชนในลักษณะสวนสุขภาพ ประกอบกับพืนทีโครงการเปนการใช้ประโยชน์ทีดินประเภททีอยูอ ่ าศัย หนาแน่นมาก (ย.9) สถานะปจจุบน ั ของโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดงอยูร่ ะหว่างเตรียมพืนทีก่อสร้างและ ดําเนินการพัฒนาโครงการฯ เพือรองรับผูอ ้ ยูอ ่ าศัยเดิมและผูอ ้ ยูอ ่ าศัยใหม่ แต่ยง ั ไม่มรี ายละเอียดสัดส่วนการใช้ ประโยชน์พนที ื สีเขียวและการออกแบบภูมท ิ ัศน์ของพืนทีสีเขียว ดังนัน จึงเปนโอกาสสําหรับกรุงเทพมหานครในการเสนอให้การเคหะแห่งชาตินํามาตรการสร้างแรงจูงใจ

ทางผังเมืองระบบโบนัส กรณีที 2 การจัดให้มพ ี นที ื โล่งเพือประโยชน์สาธารณะหรือสวนสาธารณะ ในแปลงทีดิน ทีขออนุญาต ซึงในแผนแม่บทโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง คือ ทีดินแปลง B และพืนทีสีเขียวที การเคหะแห่งชาติวางแผนไว้ คือ ทีดินแปลง F (F1 และ F2) โดยดําเนินการร่วมกันเปนภาคีสว่ นร่วมในกองทุน ฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครเพือออกแบบ ก่อสร้าง และบริหารจัดการทีดินแปลง F ให้เปนพืนทีสีเขียวประเภท สวนเกษตรในเมือง

FAR Bonus กรณีที 2 จัดให้มพ ี นที ื เพือประโยชน์สาธารณะ หรือสวนสาธารณะ

หน้า 10

5.3 ระเบียบกรุงเทพมหานครว่าด้วยกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2544 กองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครเปนกองทุนทีจัดตังขึนในสํานักผังเมืองซึงปจจุบน ั ได้ปรับปรุงโครงสร้าง

และอัตรากําลังเปนสํานักการวางผังและพัฒนาเมือง ตามมติ ก.ก. ครังที 7/2561 โดยกําหนดหน้าทีของ ส่วนราชการให้สาํ นักงานพัฒนาและฟนฟู เมืองบริหารกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร โดยกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครมีวต ั ถุประสงค์ เพือ (1) การฟนฟู เมือง ชุมชนเมือง ภูมท ิ ัศน์และสิงแวดล้อม (2) อนุรก ั ษ์ สงวนรักษา ปฏิสง ั ขรณ์และบูรณะอาคารประวัติศาสตร์ อาคารควรค่าแก่การอนุรก ั ษ์ หรืออาคารหรือสิงก่อสร้างอืนตามทีคณะกรรมการเห็นชอบ (3) การปรับปรุงถนน ทางเท้า สวน ทีว่าง และส่วนประกอบอืนๆ ทีเกียวกับ (1) และ (2)

ทีมาของเงินหรือทรัพย์สน ิ ของกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพ มีดังนี (1) เงินหรือทรัพย์สน ิ ทีมีผส ู้ นับสนุนหรือบริจาคให้กองทุน (2) ดอกผลอันเกิดจากเงินหรือทรัพย์สน ิ ของกองทุน

(3) เงินรายรับอืน เช่น เงินรายได้จากการจัดกิจกรรมของกองทุน ฯลฯ คณะกรรมการกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร ประกอบด้วย ผูว้ า่ ราชการกรุงเทพมหานครเปนกรรมการทีปรึกษา ปลัดกรุงเทพมหานครเปนประธานกรรมการ

ผูอ ้ ํานวยการสํานักการวางผังและพัฒนาเมืองเปนรองประธานกรรมการ

ผูอ ้ ํานวยการสํานักการคลัง ผูอ ้ ํานวยการกองกฎหมายและคดี ผูท ้ รงคุณวุ ฒท ิ ีผูว้ า่ ราชการ กรุงเทพมหานครแต่งตังอีกไม่เกิน 7 คน เปนกรรมการ

ผูอ ้ ํานวยการสํานักงานพัฒนาและฟนฟู เมือง สํานักการวางผังและพัฒนาเมืองเปนกรรมการและ เลขานุการ

และให้ผอ ู้ ํานวยการสํานักการวางผังและพัฒนาเมืองแต่งตังผูช ้ ว่ ยเลขานุการไม่เกิน 2 คน ซึงคณะกรรมการกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครยังมีอํานาจหน้าทีในการเชิญบุคคลจากหน่วยงาน

ราชการและส่วนราชการของกรุงเทพมหานคร ส่วนราชการอืน หน่วยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ หรือองค์การ ของรัฐและเอกชนมาช่วยดําเนินงาน ให้คําปรึกษา ให้คําแนะนํา ให้ขอ ้ เท็จจริง ให้เอกสาร หลักฐานเพือ ประโยชน์ในการดําเนินการของกองทุน เมือพิจารณาแล้วเห็นว่า โครงสร้างการทํางานของคณะกรรมการ กองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครเอือให้เกิดความเปนไปได้ในการเชิญการเคหะแห่งชาติเข้าร่วมดําเนินการ ในกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครเพือสร้างสวนเกษตรในเมืองในพืนทีของการเคหะแห่งชาติทีดิน แปลง F (F1 และ F2)

ทีมา:

[7] ระเบียบกรุงเทพมหานครว่าด้วยกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2544 สืบค้นจาก http://one.bangkok.go.th/info/bmainfo/law/041/fundlegal01.pdf

หน้า 11

5.4 แนวคิดเกียวกับพืนทีสีเขียว 5.4.1 ความหมายของพืนทีสีเขียว พืนทีสีเขียวตามคําจํากัดความของสํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดล้อม คือ พืนทีใดๆ ก็ตามทีมีพช ื พันธุข ์ นปกคลุ ึ มทังในเขตเมืองและนอกเมืองทีประชาชนสามารถเข้าไปใช้ประโยชน์ได้ ส่วนพืนทีสีเขียวในเขตเมืองนันเปนส่วนหนึงของพืนทีสีเขียว โดยพืนทีสีเขียวในเขตเมืองจะอยูใ่ นเขตเมือง

หรือเทศบาลซึงมีพน ั ธุไ์ ม้เปนองค์ประกอบหลัก มีการจัดการตามหลักวนวัฒนาวิทยาและ ภูมส ิ ถาปตยกรรม เพือให้เกิดประโยชน์แก่ประชาชนทังทางตรงและทางอ้อม ในด้านการพักผ่อนหย่อนใจ และปรับปรุงคุณภาพ สิงแวดล้อมของชุมชนเมือง โดยได้แบ่งรูปแบบพืนทีสีเขียวเปน 6 ประเภท ได้แก่ 1. พืนทีสีเขียวเพือนันทนาการและความงามทางภูมท ิ ัศน์ ได้แก่ สวนสาธารณะ สนามเด็กเล่น สวนพฤกศาสตร์ สวนไม้ดอกไม้ประดับ สวนในบ้าน พืนทีสีเขียวย่านการค้า ฯลฯ 2. พืนทีสีเขียวอรรถประโยชน์ ได้แก่ พืชสวน ไร่ นา เหมืองแร่ ทุ่งหญ้าเลียงสัตว์ พืนทีจอดรถ บึง เขือน พืนทีสีเขียวแนวกันชน บริเวณบําบัดนําเสีย พืนทีควบคุมนําท่วม โบราณสถาน ปาช้า ฯลฯ 3. พืนทีสีเขียวเพือการอนุรก ั ษ์ ได้แก่ พืนทีชุม ่ นํา พืนทีปาชายเลน ปาชายหาด พืนทีคุ้มครอง พืนทีอุ ทยานธรรมชาติ ปาธรรมชาติ ปาชุมชน ปาในเมือง ปาไม้พุม ่ ทุ่งหญ้า ฯลฯ

ทีมา: [8] คู่มอ ื การจัดการพืนทีสีเขียวชุมชนเมืองอย่างยังยืน. สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและ สิงแวดล้อม. สืบค้นจาก https://www.onep.go.th/ebook/eurban/eurban-publication-07.pdf

หน้า 12

4. พืนทีสีเขียวทีเปนริวยาว ได้แก่ แนวถอยร่นอาคาร ทางจักรยาน ทางเท้า เกาะกลางถนน ริวแนวทางเดิน เส้นทางอุ ทยาน เขตทางหลวง เขตทางรถไฟ ฝงแม่นํา ฝงคลอง พืนทีชายหาด พืนทีริวยาวอืน ๆ 5. พืนทีสีเขียวอืน ๆ ได้แก่ พืนทีรกร้าง ย่านการค้ารกร้าง พืนทีทีถูกรบกวนสภาพธรรมชาติ พืนทีสีเขียว เพือการอนุรก ั ษ์ ฯลฯ 6. พืนทีสีเขียวพิเศษ ได้แก่ พิพธ ิ ภัณฑ์ธรรมชาติทีมีชวี ต ิ แหล่งเรียนรูพ ้ ช ื พรรณธรรมชาติ 5.4.2 แนวคิดการออกแบบเมืองทีเชือมโยงธรรมชาติ (Biophilic Town Design) และกรณีศึกษา จุดเริมต้นของการออกแบบเมืองทีเชือมโยงธรรมชาติมาจากนักชีววิทยาชาวสหรัฐอเมริกา

คือ Edward Osborne Wilson ผูเ้ ขียนหนังสือเรือง Biophilia เมือป พ.ศ. 2527 กล่าวถึง ความสัมพันธ์โดยกําเนิดทีมนุษย์มต ี ่อธรรมชาติ ธรรมชาติมส ี ว่ นในวิวฒ ั นาการของมนุษย์ ดังนัน มนุษย์ในยุคปจจุบน ั จึงยังคงต้องการให้มธ ี รรมชาติอยูใ่ นชีวต ิ ประจําวัน ต่อมาศาสตราจารย์ Tim Beatley ได้นําแนวคิดนีมาใช้กับเมืองและได้บญ ั ญัติศัพท์คําว่า

“Green Urbanism” หรือเมืองสีเขียวทีนําธรรมชาติเข้ามาเปนส่วนหนึง ในการออกแบบอาคารและการวางผังเมืองทียังยืนโดยการสร้างเครือข่าย ระบบนิเวศในเมือง การเชือมต่อกัน ของพืนทีสีเขียวในเมือง ไปจนถึง หลังคาสีเขียว กําแพงสีเขียว สวนสาธารณะและทางเท้าทีอุ ดมไปด้วย สีเขียวของพืชพรรณธรรมชาติและความหลากหลายทางชีวภาพ

หน้า 13

กรณีศึกษาตัวอย่างที 1 โครงการ Tengah New Town สาธารณรัฐสิงคโปร์ โครงการ Tengah New Town เปนโครงการพัฒนาทีอยูอ ่ าศัย จํานวน 42,000 หน่วย และสร้างพืนทีทํางาน แห่งใหม่ในภูมภ ิ าคตะวันตกของสิงคโปร์ภายใต้การดําเนินการของคณะกรรมการพัฒนาทีอยูอ ่ าศัยสิงคโปร์

(HDB: Housing Development Board) เพือให้เปนเมืองไอทีอัจฉริยะทีมีความยังยืนด้านสิงแวดล้อมไปด้วย ในขณะเดียวกัน โดยการออกแบบโครงการเน้นการสร้างความรูส ้ ก ึ ของการเปนเจ้าของสถานทีสําหรับ ผูอ ้ ยูอ ่ าศัยให้มค ี ณ ุ ภาพชีวต ิ ทีดีและมีโอกาสได้ชนชมความสวยงามของชี วต ิ โดยมีธรรมชาติทีรืนรมย์เปน ื

ศูนย์กลาง ผสมผสมเข้ากับพืนทีเพือการพักผ่อนหย่อนใจ การออกกําลังกายด้วยการเดิน การปนจักรยาน การทําสวนผักและผลไม้ในชุมชน และการทํากิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกันทีทําให้เกิดความผูกพันธ์ทางสังคมมากขึน แนวความคิดการออกแบบวางผังโครงการ Tengah New Town

1. เน้นความเปนย่านทีอยูอ ่ าศัยคุณภาพดีทีมีธรรมชาติเปนศูนย์กลางในลักษณะองค์รวมเพือให้ผอ ู้ ยูอ ่ าศัย สามารถเชือมต่อกับธรรมชาติได้ดีขนในชี ึ วต ิ ประจําวันและได้รบ ั ประโยชน์จากสิงแวดล้อมอย่างเต็มที

2. คนในพืนทีสามารถเดินและขีจักรยานได้อย่างสะดวกเนืองจากมีสาธารณูปโภคและสาธารณูปการรองรับ ให้สามารถเข้าถึงระบบขนส่งสาธารณะได้ในระยะการเดินทีเหมาะสม

3. เปนย่านการอยูอ ่ าศัยทีปลอดรถยนต์แห่งแรกของสิงคโปร์เนืองจากโครงสร้างถนนทังหมดอยูใ่ ต้ดิน เกิดพืนทีทีเปนมิตรต่อสิงแวดล้อม เปนมิตรต่อการเดิน การขีจักรยาน และกิจกรรมสันทนาการทีหลากหลาย 4. สร้างชุมชนทีผูอ ้ ยูอ ่ าศัยมีปฏิสม ั พันธ์กันอย่างแน่นแฟน โดยมีสงอํ ิ านวยความสะดวกในชีวต ิ ประจําวัน อย่างครบครัน เช่น ศูนย์การแพทย์ ศูนย์กีฬา และศูนย์กลางชุมชนทีอยูใ่ นใจกลางย่าน พักอาศัย

ทีมา:

[9] โครงการพัฒนาเมือง Tengah เมืองต้นแบบสีเขียวแห่งแรกของสิงคโปร์. ศูนย์ธุรกิจสัมพันธ์ กรมเศรษฐกิจระหว่าง ประเทศ กระทรวงการต่างประเทศ. สืบค้นจาก https://globthailand.com/singapore-090421

หน้า 14

ทีมาภาพ: [10] https://www.lookboxliving.com.sg/happenings/launching-soon-first-hdb-housing-districtin-tengah-with-farm-features

หน้า 15

หน้า 16

กรณีศึกษาตัวอย่างที 2 โครงการ Tun Razak Exchange (TRX) City Park สหพันธรัฐมาเลเซีย โครงการ Tun Razak Exchange (TRX) City Park เปนส่วนหนึงของการพัฒนาย่านธุรกิจ Tun Razak

Exchange (TRX) ซึงเปนโครงการพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ขนาดใหญ่ในกรุงกัวลาลัมเปอร์ ประเทศมาเลเซีย

เพือเปนศูนย์กลางธุรกิจและการเงินระหว่างประเทศระดับโลก พืนทีโครงการจํานวน 28 เฮกตาร์ ประกอบด้วย พืนทีอาคารสําหรับพักอาศัย จํานวน 2,326 ยูนิต

ห้างสรรพสินค้า The Exchange TRX Mall ขนาด 122,000 ตารางเมตร พืนทีอาคารสํานักงานและโรงแรม ขนาด 47,000 ตารางเมตร ศูนย์ขอ ้ มูลข่าวสาร สถานีตํารวจ อาคารศาสนา ฯลฯ

โดยมีการก่อสร้างสวนสาธารณะ Tun Razak Exchange (TRX) City Park ซึงเปนสวนดาดฟาขนาด 10 เอเคอร์ บนอาคารห้างสรรพสินค้า The Exchange TRX Mall เพือใช้งานอเนกประสงค์สาํ หรับประชาชน โดยมีวต ั ถุประสงค์ ให้เปนพืนทีปาและสวนในใจกลางเมือง ภาพรวมการพัฒนาย่านธุรกิจ Tun Razak Exchange (TRX) เน้นความยังยืนด้านสิงแวดล้อม ยืดหยุน ่ ต่อการ

เปลียนแปลงสภาพภูมอ ิ ากาศ ลดการใช้พลังงานในอาคาร มีระบบการใช้นํารีไซเคิล นอกจากนี ยังมีการวางระบบ โครงสร้างพืนฐานทียังยืนรวมถึงโรงบําบัดนําเสียทีใช้สาํ หรับย่านนีโดยเฉพาะและระบบโซลาร์เซลล์บนดาดฟา อาคารทีพักอาศัย ส่วนพืนทีสวนสาธารณะ Tun Razak Exchange (TRX) City Park ตังอยูบ ่ นดาดฟาของ ห้างสรรพสินค้า The Exchange TRX Mall มีพนที ื สําหรับเดินและวิงเปนระยะทาง 2 กิโลเมตร มีการปลูกต้นไม้ โดยใช้พน ั ธุพ ์ ช ื ท้องถินในประเทศ จํานวน 170 ชนิดมากกว่า 180,000 ต้น เพือเปนสถานทีพักผ่อนหย่อนใจ ให้กับผูใ้ ช้อาคารและประชาชน

ทีมา: [11] สืบค้นจาก https://www.oculus.info/projects/kuala-lumpur-malaysia [12] สืบค้นจาก https://www.thestar.com.my/metro/metro-news/ 2020/12/31/the-future-of-city-living-is-here

หน้า 17

กรณีศึกษาตัวอย่างที 3 โครงการฟนฟู เมืองย่าน Milano Santa Giulia เมืองมิลาน สาธารณรัฐอิตาลี

เปนการพัฒนาเมืองทีเกิดจากกิจการร่วมค้า (Joint venture) ระหว่างบริษัท Lendlease (บริษัทพัฒนา อสังหาริมทรัพย์ทีดําเนินธุรกิจใน 40 ประเทศทัวโลก สํานักงานใหญ่อยูท ่ ีนครซิดนีย์ ออสเตรเลีย) และ

PSP Investments (Public Sector Pension Investment Board ซึงเปนคณะกรรมการการลงทุนกองทุน บําเหน็จบํานาญรายใหญ่ทีสุดของแคนาดา)

โครงการนีครอบคลุมพืนทีกว่า 110 เฮกตาร์ทางตะวันออกเฉียงใต้ของมิลาน โดยมีรูปแบบการใช้ประโยชน์ ทีดินแบบผสมผสานสําหรับอาคารสํานักงาน อาคารพักอาศัย อาคารพาณิชย์ โรงเรียน พิพธ ิ ภัณฑ์ และ

สนามกีฬาสําหรับการแข่งขันกีฬาโอลิมปกฤดูหนาวความจุผช ู้ ม 16,000 คน มีการออกแบบพืนทีตามหลักการ

พัฒนาทีมุง ่ เน้นความยังยืนเพือให้บรรลุเปาหมายในการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้เปนศูนย์ นอกจากนี ยังรวมถึงการสร้างสวนสาธารณะขนาด 30 เฮกตาร์ (300,000 ตร.ม.) ซึงจะกลายเปนสวนสาธารณะทีใหญ่ เปนอันดับสาม ของเมืองมิลาน ภาพรวมการพัฒนาโครงการมีการวางแผนพัฒนาระบบจราจรและขนส่ง อัจฉริยะ (Smart Mobility) โดยเพิมประสิทธิภาพและความเชือมโยงของระบบขนส่งและการสัญจรที

หลากหลาย เพิมความสะดวกและความปลอดภัยในการเดินทาง รวมทังการเพิมพืนทีสีเขียวและความ หลากหลายทางชีวภาพของระบบนิเวศน์ เพิมประสิทธิภาพการใช้พลังงาน ลดปริมาณการใช้นํา ใช้วส ั ดุทีเปน

มิตรกับสิงแวดล้อมและสามารถรีไซเคิลได้

หน้า 18

ทีมา: [13] สืบค้นจาก https://www.skyscrapercity.com/threads/milan-projects-construction.301934/page-79 [14] สืบค้นจาก https://www.designinternational.com/sites/default/files/2017-06/16%20 Milano%20Santa%20Giulia.pdf

หน้า 19

5.4.3 แนวคิดเกียวกับสวนเกษตรในเมืองและและกรณีศึกษา กระแสความสนใจการผลิตอาหารด้วยตนเองในพืนทีเมืองยุคปจจุบน ั ได้เพิมมากขึนเนืองจากผูค ้ นส่วนใหญ่ ในเมืองต้องพึงพาทรัพยากรทีนําเข้ามาขายจากภายนอกเมืองและเริมมีราคาสูงขึนหากเปนพืชผักออการ์นิก ทีปราศจากการฉีดพ่นสารเคมีกําจัดแมลง เราจึงควรมีการเตรียมพร้อมให้เมืองมีความสามารถในการผลิต ทังในลักษณะกิจกรรมการเกษตรแบบดังเดิมและกิจกรรมการเกษตรสมัยใหม่ทีใช้นวัตกรรมและเทคโนโลยี

ในการเพาะปลูก เก็บเกียว แปรรูป และส่งต่อสินค้าทางการเกษตร เกิดเปนมูลค่าเพิมทางเศรษฐกิจ นอกจากนี พืนทีสวนเกษตรในเมืองยังมีประโยชน์แก่ผค ู้ นในการเปนพืนทีสําหรับพักผ่อนหย่อนใจส่งเสริมสุขภาพและ

ความเปนอยูท ่ ีดีทังทางร่างกาย จิตใจ และสังคม ประโยชน์ทีเกิดแก่ชุมชนในภาพรวม คือ สภาพแวดล้อมชุมชน ได้รบ ั การปรับปรุงฟนฟู ให้สงแวดล้ ิ อมมีความอุ ดมสมบูรณ์ สร้างระบบนิเวศน์ทีมีความหลากหลาย ลดอุ ณหภูมิ

ในพืนที ภูมท ิ ัศน์ได้รบ ั การตกแต่งให้มค ี วามสวยงามรืนรมย์มากยิงขึน ทังนี การจัดสรรพืนทีเพือสร้างสวน เกษตรในเมืองอาจทําได้ในหลายลักษณะ เช่น พืนทีสวนเกษตรบนดาดฟา การเพาะปลูกบนผนังอาคารในแนวตัง การเพาะปลูกพืชบนทางเดินเท้า สวนชุมชนขนาดเล็ก สวนเกษตรแบบผสมผสานบนพืนทีขนาดใหญ่ เปนต้น

กรณีศึกษาตัวอย่างที 1 สวนเกษตรดาดฟา Acre Farm Eatery ศูนย์การค้า Burwood Brickworks Shopping Centre นครเมลเบิรน ์ เครือรัฐออสเตรเลีย ศูนย์การค้า Burwood Brickworks ในเมืองไวท์ฮอร์สอยูห ่ า่ งจากย่านธุรกิจของเมลเบิรน ์ ไปทางตะวันออก 15 กิโลเมตร มีความโดดเด่นด้านการออกแบบก่อสร้างเพือสิงแวดล้อมทียังยืน จากการมีสวนเกษตรในเมือง บนดาดฟา การนํานําฝนและนําเสียมาหมุนเวียนใช้รไี ซเคิล การสร้างพลังงานไฟฟาผลิตเองจากแผงโซลาร์เซลล์ วัสดุอาคารใช้แผ่นไม้ลามิเนตทีมาจากพืนทีปลูกปาหมุนเวียน การนําอิฐเก่าและวัสดุทีใช้ในโครงการก่อสร้างเดิม จํานวน 99% กลับมาใช้อีก ทําให้โครงการนีได้รบ ั รางวัลการออกแบบสีเขียวระดับ 6 ดาวจากสภาอาคารเขียว ออสเตรเลียและรางวัลอืน ๆ

ทีมา: [15] สืบค้นจาก https://cundall.com/Projects/Burwood-Brickworks.aspx [16] สืบค้นจาก https://www.facebook.com/BurwoodBrickworks/photos/ a.870418053154499/1100035093526126/

หน้า 20

ทีมา: [17] สืบค้นจาก http://www.gastrology.co/article/acre-farm-eatery [18] สืบค้นจาก https://www.burwoodbrickworks.shopping/Stores/acre-farm-and-eatery

หน้า 21

กรณีศึกษาตัวอย่างที 2 สวนเกษตรแนวตังบนผนังอาคาร USA Pavilion ในงาน World Expo Milano 2015 สาธารณรัฐอิตาลี หัวข้อหลักในงานนิทรรศการ คือ “ให้อาหารแก่โลกให้พลังงานแก่ชวี ต ิ ” เพือแสดงคุณค่าของอาหารในระดับ บุคคล ชุมชม และระดับโลก สหรัฐอเมริกาจึงจัดแสดงให้เห็นถึงการสร้างความมันคงทางอาหาร นวัตกรรม อาหาร และการเปนศูนย์กลางผลิตอาหารของสหรัฐอเมริกาในระดับโลก อาคาร USA Pavilion ออกแบบโดย บริษัท Biber Architects ซึงใช้การปลูกพืชแนวตังบนผนังอาคารทีหมุนรับแสงอาทิตย์ได้ 90 องศา เพือ แสดงให้เห็นว่าแนวโน้มอนาคตการทําเกษตรกรรมอาจเกิดในแนวตังมากขึน ทีมา: [19] สืบค้นจาก https://www.archdaily.com/628092/usa-pavilion-milan-expo-2015biber-architects

หน้า 22

ทีมา: [20] สืบค้นจาก https://www.biber.co/architecture/expo-milano-2015-usa-pavilion-1

หน้า 23

กรณีศึกษาตัวอย่างที 3 อุ ทยานเรียนรูป ้ วย 100 ป มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รง ั สิต สร้างขึนเมือป พ.ศ. 2559 ในโอกาสครบรอบ 100 ป ชาตกาลของศาสตราจารย์ปวย อึงภากรณ์ เปนการทํางานออกแบบร่วมกันระหว่างศูนย์นวัตกรรมการออกแบบและวิจย ั แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ทีมสถาปนิกจากสถาบันอาศรมศิลปนําโดยอาจารย์ธรี พล นิยม ศิลปนแห่งชาติสาขาทัศนศิลป (สถาปตยกรรม) และอาจารย์กชกร วรอาคม ภูมส ิ ถาปนิกจากบริษัท LANDPROCESS แนวคิดการออกแบบคํานึงถึงประชาชน และสิงแวดล้อม ผังอาคารเปนรูปตัว H แทนคําว่า Humanity หรือความเท่าเทียมกันของคนไทยทุกคน ลักษณะอาคารมีความสูง 3 ชัน พืนทีใช้สอย 60,000 ตารางเมตร เพือให้บริการทางวิชาการและเปดให้คนทัวไป เข้าใช้บริการ ประกอบด้วย co-working space ห้องประชุม ศูนย์อาหาร concert hall ห้อง theater ห้องสมุดประชาชน หอจดหมายเหตุ และนิทรรศการหมุนเวียนซึงมุง ่ ให้เปนศูนย์การเรียนรูใ้ นด้านการพัฒนา อย่างยังยืน สิงหนึงทีส่งเสริมแนวคิดนีคือ แสงจากหน้าต่างตลอดแนวผนังสูง เพือให้แสงธรรมชาติเข้าสู่ ตัวอาคารให้มากทีสุดเพือช่วยลดการใช้ไฟฟา ทีมา: [21] สืบค้นจาก https://www.technologychaoban.com/bullet-news-today/article_140433 [22] สืบค้นจาก https://thestandard.co/thammasat-university-urban-rooftop-farm-architizera-awards-2020/ [23] สืบค้นจาก https://mgronline.com/greeninnovation/detail/9620000120184

หน้า 24

ทีมา: [24] สืบค้นจาก https://readthecloud.co/publicspace-4/ [25] สืบค้นจาก https://asacrew.asa.or.th/puey-park/

หน้า 25

5.4.4 มาตรการส่งเสริมสวนเกษตรในเมืองของสหรัฐอเมริกา ความสนใจของสาธารณชนเกียวกับอาหารทีสามารถปลูกได้เองในท้องถินควบคู่ไปกับการตระหนักถึง ผลกระทบเชิงบวกจากประโยชน์ของการเกษตรในเมืองทังด้านสิงแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจทําให้ผค ู้ น ในเมืองหันมาสนใจทําการเกษตรมากขึนทังในทีดินส่วนตัวและพืนทีสาธารณะ รัฐบาลในต่างประเทศหลายแห่ง ได้นํานโยบายและกฎหมายมาสนับสนุนในการทําสวนเกษตรชุมชนหรือสวนเกษตรในเมืองมากขึนเพือให้เกิด ความมันคงทางอาหารและการพัฒนาสิงแวดล้อมทียังยืนโดยการประสานความร่วมมือกับภาคประชาชนและ กลุ่มผูม ้ ส ี ว่ นได้สว่ นเสียผ่านการจัดสรรเงินทุนสนับสนุนหรือการจัดตังกองทุนเพือเปลียนทีดินแปลงเล็กหรือ พืนทีว่างในเมืองให้เปนพืนทีสําหรับการผลิตทางการเกษตร ตัวอย่างมาตรการส่งเสริมสวนเกษตรในเมือง ของสหรัฐอเมริกา ได้แก่ (1) สภานิติบญ ั ญัติรฐั แคลิฟอร์เนียออกกฎหมายอนุญาตให้เมืองกําหนดเขตส่งเสริมเกษตรกรรมในเมือง (Urban Agriculture Incentive Zones: UAIZ) เพือสนับสนุนการผลิตอาหารในท้องถิน อนุญาตให้ รัฐบาลท้องถินของเมืองสามารถทําสัญญาขอใช้ทีดินกับเจ้าของทีดินได้เปนเวลาอย่างน้อย 5 ป สําหรับ การผลิตเกษตรกรรมขนาดเล็ก เจ้าของทีดินจะได้รบ ั การประเมินทีดินในอัตราตํากว่าราคาประเมิน ทําให้ เสียภาษีทีดินน้อยลง ส่วนเมืองออกกฎ ระเบียบ และข้อบังคับในการนําโครงการไปสูก ่ ารปฏิบต ั ิและ การบริหารจัดการ (2) สภากรุงวอชิงตัน ดี.ซี. อนุมต ั ิ 1) ข้อบัญญัติ B 158 (2015) ให้เงินสนับสนุนจํานวน 350,000 ดอลล่าร์ ในแต่ละปงบประมาณเพือใช้ ในการดําเนินโครงการสวนเกษตรในเมืองและค่าเช่าทีดิน 2) ข้อบัญญัติ B 677 (2015) อนุญาตให้นายกเทศมนตรีจด ั ทําโครงการผลิตอาหารและสวนเกษตร ในเมืองได้ โดยจัดทําฐานข้อมูลแปลงทีดินว่างทียังไม่มก ี ารใช้ประโยชน์ จากนันขอรับบริจาคทีดินหรือ เจราจาขอซือในราคาทีตกลงกันจากเจ้าของทีดิน และ 3) ข้อบัญญัติ B 967 (2013) ให้จด ั ตังคณะทํางานเพือวางแผน ทางการค้าและระบบการกระจายผลผลิต การเกษตรสดใหม่และดีต่อสุขภาพเพือขายส่งให้กับร้านค้าในละแวกชุมชนทีมีรายได้น้อย (3) รัฐฮาวายออกข้อบัญญัติ HB 560 (2013) กําหนดมาตรการจูงใจให้แก่บริษัทการเงินเพือการเคหะและ การพัฒนาทีอยูอ ่ าศัยทีผนวกรวมพืนทีสวนเกษตรในเมืองเข้าในผังโครงการ โดยมอบหมายให้ มหาวิทยาลัยฮาวายที Manoa College of Tropical Agriculture and Human Resources เปนทีปรึกษาเกียวกับแนวทางปฏิบต ั ิ (4) รัฐเท็กซัสออกข้อบัญญัติ HB 2994 (2011) มอบอํานาจให้คณะกรรมการบริหารของ Texas Agricultural Finance Authority จัดตังโครงการสนับสนุนเงินกู้ให้แก่ผป ู้ ระกอบการเกษตร ในเมืองรายย่อย (microenterprise) ในการขยายพืนทีเกษตร ปรับปรุงฟนฟู ทีดิน หรือจัดตังกิจการใหม่ ของตนเอง โดยผูป ้ ระกอบการจะต้องดําเนินการด้วยตนเองในพืนทีทีมีประชากรอยูอ ่ าศัยไม่น้อยกว่า 500,000 คน

ทีมา: [26] สืบค้นจาก https://www.ncsl.org/research/agriculture-and-rural-development/urbanagriculture-state-legislation.aspx

หน้า 26

ทีมา: [27] สืบค้นจาก https://www.sandiego.gov/economic-development/business/starting/urbanagriculture [28] สืบค้นจาก https://www.sdfsa.org/urban-agriculture

หน้า 27

ี ว 6. แนวทางการดําเนินการ / ระยะเวลา และผู้มส ่ นเกียวข้อง 6.1 แนวทางดําเนินการ 6.1.1 สํานักงานวางผังเมือง สํานักการวางผังและพัฒนาเมืองดําเนินการประสานขอความร่วมมือจาก การเคหะแห่งชาติในการพัฒนาพืนทีสีเขียวประเภทสวนเกษตรในเมืองบนพืนทีแปลง F (F1 และ F2)

โดยนําเสนอรายละเอียดมาตรการสร้างแรงจูงใจทางผังเมืองระบบโบนัส กรณีที 2 การจัดให้มพ ี นที ื โล่ง เพือประโยชน์สาธารณะหรือสวนสาธารณะและแนวความคิดเบืองต้นในการออกแบบการใช้ประโยชน์ พืนทีบนแปลงทีดินของการเคหะแห่งชาติ พร้อมทังยืนข้อเสนอในการจัดทําบันทึกข้อตกลง

ความร่วมมือ (MOU) ในการอนุญาตให้กรุงเทพมหานครใช้พนที ื แปลง F (F1 และ F2) เพือจัดทํา โครงการสวนเกษตรในเมือง

FAR Bonus กรณีที 2

จัดให้มพ ี นที ื เพือประโยชน์สาธารณะหรือสวนสาธารณะ

สํานักงานวางผังเมือง สํานักการวางผังและพัฒนาเมือง ดําเนินการประสานขอความร่วมมือ จากการเคหะแห่งชาติ ทีดินแปลง F (F1 และ F2)

6.1.2 สํานักงานพัฒนาและฟนฟู เมือง สํานักการวางผังและพัฒนาเมืองในฐานะกรรมการและเลขานุการ ของกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครดําเนินการขออนุมต ั ิคําสังแต่งตังคณะกรรมการกองทุน ฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครจากผูว้ า่ ราชการกรุงเทพมหานคร 6.1.3 จัดประชุมคณะกรรมการกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครเพือกําหนดแนวทางการบริหารกองทุน ฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครและให้ความเห็นชอบในการแต่งตังคณะอนุกรรมการเพือดําเนินการ กําหนดรายละเอียดการพัฒนารูปแบบโครงการสวนเกษตรในเมือง 6.1.4 จัดประชุมรับฟงความคิดเห็นและดําเนินการประชาสัมพันธ์ให้ ภาคประชาชนและภาคส่วนต่าง ๆ ทราบถึงวัตถุประสงค์การจัดตัง ภาคีเครือข่ายความร่วมมือในกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร และเปดให้เปนสมาชิกเข้าร่วมดําเนินงาน

หน้า 28

6.1.5 จัดกิจกรรมหารายได้เข้ากองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานคร เช่น เปดรับบริจาคเงินเข้ากองทุน (ผูบ ้ ริจาคจะได้รบ ั ใบเสร็จรับเงินจาก กรุงเทพมหานครและหากเปนผูส ้ นับสนุนรายใหญ่จะได้รบ ั ใบประกาศ เกียรติคณ ุ ด้วย) กิจกรรมวิงการกุศล จําหน่ายของทีระลึก กิจกรรม จิตอาสาโดยมีค่าใช้จา่ ยสําหรับผูเ้ ข้าร่วม กิจกรรมทัศนศึกษา กิจกรรมเรียนรู ้ ฯลฯ

6.1.6 ขอความร่วมมือจากผูม ้ ส ี ว่ นเกียวข้องในการออกแบบรายละเอียด การก่อสร้างโครงการสวนเกษตรในเมืองพืนทีชุมชนดินแดงในลักษณะ พืนทีแปลงเกษตรสาธิต อาคารสร้างนวัตกรรมการเกษตรและศูนย์ การเรียนรู ้ รวมถึงการออกแบบปรับปรุงภูมท ิ ัศน์ในพืนทีเพือให้เกิด โครงข่ายพืนทีสีเขียวทีมีความสวยงาม ร่มรืน สามารถใช้ประโยชน์ให้แก่ ประชาชนได้ อาทิ เส้นทางเดิน เส้นทางจักรยาน ลานออกกําลังกายและ ลานจัดกิจกรรมทางสังคม 6.1.7 ดําเนินการก่อสร้างโดยใช้งบประมาณจากกองทุนฟนฟู เมือง กรุงเทพมหานคร

6.1.8 เปดให้ประชาชนเข้าใช้บริการในพืนทีโครงการ

6.1.9 ติดตามและประเมินผลความก้าวหน้าและความสําเร็จ ของโครงการเปนระยะ

หน้า 29

หน้า 30

หน้า 31

หน้า 32

6.2 ระยะเวลาดําเนินการ ดําเนินการตามแผนพัฒนากรุงเทพมหานคร ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2556 – 2575) ยุทธศาสตร์ที ๒ “มหานครสีเขียว สะดวกสบาย” มิติที 2.2 มีพนที ื สาธารณะ พืนทีสีเขียวกระจายทัวทุกพืนที เริมดําเนินการในปงบประมาณ 2565 กําหนดปดโครงการและประเมินผลภายในปงบประมาณ 2575

ี ว 6.3 ผู้มส ่ นเกียวข้อง 6.3.1 หน่วยงานภายในกรุงเทพมหานคร ได้แก่ (1) สํานักงานสวนสาธารณะ สํานักสิงแวดล้อม

(2) สํานักงานพัฒนาและฟนฟู เมือง สํานักงานวางผังเมือง และกองนโยบายและแผน สํานักการวางผังและพัฒนาเมือง (3) สํานักพัฒนาสังคม

(4) สํานักงานเขตดินแดง 6.3.2 หน่วยงานภายนอก ได้แก่ (1) การเคหะแห่งชาติ (เจ้าของพืนที) (2) กรมส่งเสริมการเกษตร

(3) สํานักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิงแวดล้อม (4) สํานักจัดการปาชุมชน กรมปาไม้ (5) สถาบันสิงแวดล้อมไทย 6.3.3 สถาบันการศึกษา อาทิ

(1) วิทยาลัยพัฒนามหานครและวิทยาลัยพัฒนาชุมชนเมือง มหาวิทยาลัยนวมินทราธิราช (2) คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (3) ภาควิชาภูมส ิ ถาปตยกรรม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (4) สถาบันอาศรมศิลป

6.3.4 หน่วยงานราชการและสถานศึกษาทีอยูใ่ นพืนที 6.3.5 ประชาชนในพืนทีและผูส ้ นใจ

ทีมาภาพ: https://www.archdaily.com/957802/from-farm-to-fork-how-architecture-cancontribute-to-fresher-food-supply

หน้า 33

7. ประโยชน์จากการศึกษา 7.1 ประโยชน์ด้านสิงแวดล้อม 7.1.1 ส่งเสริมการจัดการบริหารจัดการสิงแวดล้อมให้มค ี วามยังยืน สร้างสภาพแวดล้อมทีดี ในการอยูอ ่ าศัยและทํางาน 7.1.2 ปรับปรุงคุณภาพของดินให้สามารถกลับมาใช้เพาะปลูกพืชได้อย่างมีประสิทธิผล 7.1.3 ช่วยลดผลกระทบจากเหตุการณ์สภาพอากาศรุนแรง กรณีฝนตกชุก เกิดนําท่วม ให้บรรเทาลงจากการมีพนที ื ดูดซับนําเพิมขึน 7.1.4 ปรับปรุงคุณภาพอากาศและลดอุ ณหภูมจ ิ ากเกาะความร้อนในพืนทีเมือง ลดปญหาฝุนละออง PM2.5 เพิมความร่มรืนเย็นสบาย 7.1.5 เพิมความหลากหลายทางชีวภาพและเปนการอนุรก ั ษ์พน ั ธุพ ์ ช ื และสัตว์ท้องถิน 7.2 ประโยชน์ด้านสุขภาพ 7.2.1 ช่วยให้คนในชุมชนและผูท ้ ีทํางานในพืนทีเขตดินแดงมีโอกาสในการเข้าถึงผักและผลไม้ ปลอดสารเคมีทีร่วมกันปลูก ดูแลรักษา และเก็บเกียว ทําให้สข ุ ภาพและความเปนอยู่ ของประชาชนดีขน ึ มีความมันคงทางอาหาร 7.2.2 เปดโอกาสให้มโี ครงการส่งเสริมสุขภาพอืน ๆ เพิมขึนจากการริเริมของสมาชิกในภาคี ความร่วมมือ เช่น การออกกําลังกายด้วยการทําสวน การสอนทําอาหารเพือสุขภาพ ฯลฯ 7.2.3 ส่งเสริมให้ประชาชนรักต้นไม้และสิงแวดล้อม ลดความเครียดในการใช้ชวี ต ิ ทีเร่งรีบ โดยมีโอกาสเพียงพอในการสัมผัสกับธรรมชาติในชีวต ิ ประจําวันทีสามารถเข้าถึงได้ง่าย สําหรับทุกกลุ่มประชากรในพืนทีโครงการ 7.3 ประโยชน์ด้านสังคม 7.3.1 เปดโอกาสให้ประชาชนและทุกภาคส่วนในสังคมมีสว่ นร่วมในการนํามาตรการสร้างแรงจูงใจ ทางผังเมืองระบบโบนัสด้วยการส่งเสริมพืนทีสีเขียวประเภทสวนเกษตรในเมืองไปขยายผล สูก ่ ารปฏิบต ั ิจริงในพืนที 7.3.2 ช่วยให้เกิดปฏิสม ั พันธ์ทางสังคมทีดี เกิดชุมชนทีน่าอยู่ เปนมิตร มีความแน่นแฟน กลมเกลียวสมานฉันท์ ช่วยเหลือเกือกูลซึงกันและกัน ลดช่องว่างความแตกต่างทางสังคม 7.3.3 เปนส่วนช่วยเชือมต่อระหว่างผูเ้ ข้าร่วมเปนส่วนหนึงของเครือข่ายภาคีสว่ นร่วมในกองทุน ฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครให้ติดต่อสือสารกันง่ายขึน สะดวกรวดเร็วในการทํางาน 7.3.4 กระตุ้นให้เกิดพัฒนาพืนทีสีเขียวเพิมขึนในพืนทีอืน ๆ ของกรุงเทพมหานคร 7.4 ประโยชน์ด้านเศรษฐกิจ 7.4.1 สร้างงานและสร้างรายได้ให้แก่คนในชุมชนพืนที 7.4.2 ลดค่าใช้จา่ ยในการบํารุงรักษาพืนทีเพาะปลูกด้วยการจัดให้มอ ี าสาสมัครทีเข้ามาช่วยเหลือ โครงการ 7.4.3 เพิมโอกาสในการสร้างธุรกิจสตาร์ทอัพใหม่ ๆ ด้วยนวัตกรรมการเกษตร 7.4.4 เปนแหล่งเรียนรูแ ้ ละฝกอบรมการทําเกษตรในเมืองสําหรับประชากรทุกช่วงวัยทังชาวไทย และชาวต่างประเทศทีมีความสนใจ 7.4.5 สามารถใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทีไม่ได้ใช้หรือวัสดุรไี ซเคิล 7.4.6 เพิมมูลค่าทีดินให้สง ู ขึน 7.4.7 ช่วยประหยัดค่าใช้จา่ ยของครัวเรือนจากการมีพช ื ผักและผลไม้ใกล้บา้ น หรือเปนช่องทาง เพิมรายได้หากนําความรูจ้ ากการทําเกษตรในเมืองไปเพาะปลูกในพืนทีของตนเอง หน้า 34

8. งบประมาณ

ค่าใช้จา่ ยในการดําเนินโครงการเบิกจ่ายจากกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครโดยมอบหมายให้ สํานักสิงแวดล้อมจัดทําแผนงานพัฒนาสภาวะสิงแวดล้อม งานปลูกและบํารุงรักษาต้นไม้

หมวดรายจ่ายอืน รายการค่าใช้จา่ ยในการบํารุงรักษา ปรับปรุง และเพิมพืนทีสีเขียว เพือเปนค่าใช้จา่ ย

ในการจัดซือต้นไม้ วัสดุ อุ ปกรณ์

9. แนวทางการติดตามและประเมินผล

กลุ่มงานประเมินผลและมาตรฐานทางผังเมือง ส่วนผังเมืองรวม สํานักงานวางผังเมือง สํานักการวางผังและพัฒนาเมือง กรุงเทพมหานคร ดําเนินการติดตามโครงการและประเมินผล 9.1 ตัวชีวัดความสําเร็จ ระดับผลผลิต (Output) และ/หรือ ระดับผลลัพธ์ (Outcome) ตัวชีวัดความสําเร็จมิติที 2.2 พืนทีสวนสาธารณะ พืนทีสีเขียวกระจายทัวทุกพืนที

เปาประสงค์ที 2.2.1.2 อนุรก ั ษ์ ฟนฟู และรักษาพืนทีสีเขียวเพือรักษาสภาพแวดล้อมทีดี ของกรุงเทพมหานคร

ค่าเปาหมาย ลําดับที

ตัวชีวัด

1

ร้อยละของพืนทีสีเขียวต่อพืนทีโครงการฟนฟู เมือง ชุมชนดินแดง เขตดินแดง

ไม่นอ ้ ยกว่า ร้อยละ 15

ไม่นอ ้ ยกว่า ร้อยละ 30

2

ร้อยละของประชาชนทีสามารถเข้าถึงพืนที สาธารณะหลักได้ในระยะทางไม่เกิน 1,000 เมตร

ไม่นอ ้ ยกว่า ร้อยละ 50

ไม่นอ ้ ยกว่า ร้อยละ 100

ระยะ 5 ปแรก ระยะ 5 ปหลัง (2565 – 2570) (2571 - 2575)

ทีมาภาพ: https://www.iconic-world.com/directory/sanya-farm-lab

หน้า 35

9.2 เครืองมือทีใช้ในการติดตามและการประเมินผล

กลุ่มงานประเมินผลและมาตรฐานทางผังเมือง ส่วนผังเมืองรวม สํานักงานวางผังและพัฒนาเมือง สํานัก

การวางผังและพัฒนาเมือง กรุงเทพมหานคร จัดเก็บสถิติโดยเครืองมือทีใช้ในการติดตามและประเมินผล จะดําเนินการตามตัวชีวัดสําหรับแบบประเมินพืนทีสีเขียวเมืองทีพัฒนาขึนโดยคณะสถาปตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยแม่โจ้

ตารางตัวชีวัดสําหรับแบบประเมินพืนทีสีเขียวในเมือง มิติ 1. สิงแวดล้อม

องค์ประกอบ 1.1 การกระจายตัวของ พืนทีสีเขียว

ตัวชีวัด ขนาดของพืนที รูปร่างของพืนที หย่อมของพืนทีสีเขียว ความต่อเนืองของพืนทีสีเขียว

1.2 การดูแลรักษา

พืนทีสีเขียวทีได้รบ ั การดูแลรักษา

1.3 ความหลากหลายทางชีวภาพ

ความหลากหลายของชนิดพันธุ์

1.4 มลพิษและคุณภาพอากาศ

คุณภาพของอากาศทีเกินค่ามาตรฐาน ค่าความสามารถของพืนทีสีเขียว ในการปรับปรุงคุณภาพอากาศ

1.5 ค่าการระบายนํา 2. ด้านสังคมและ 2.1 การเข้าถึงพืนทีสีเขียว เศรษฐกิจ

ความทึบนําของดิน จํานวนประชากรทีใช้เวลาเดินทางโดยทางเท้า ภายใน 15 นาที หรือเทียบระยะไม่เกิน 1,000 เมตร จํานวนประชากรทีใช้เวลาเดินทางโดยพาหนะ ไม่เกิน 10 นาที จํานวนทางเข้าทีสัมพันธ์กับขอบเขตพืนทีสีเขียว ปริมาณของพืนทีจอดยานพาหนะ จํานวนและความถีของระบบขนส่งมวลชนทีเชือมต่อ กับเมืองและพืนทีสีเขียว ค่าใช้จา่ ยเฉลียของประชาชนทีใช้ในการเดินทาง

2.2 การสนองประโยชน์

ขนาดของพืนทีสีเขียวเมืองต่อจํานวนประชากร ขนาดของพืนทีสีเขียวเมืองต่อผูม ้ าเยือน

2.3 การสนองประโยชน์อย่าง หลากหลาย

จํานวนของถาวรวัตถุทีใช้ประโยชน์ในพืนทีสีเขียว จํานวนของกิจกรรมเปนครังคราวทีใช้ประโยชน์ ในพืนทีสีเขียว ความถีของการใช้งานจากจํานวนถาวรวัตถุ ความถีของการใช้งานจากกิจกรรมทีใช้ประโยชน์

ทีมา: [29] วารสารวิทยาการจัดการ ปที 5 ฉบับที 2 (2561) หน้า 11 – 14 ชือบทความ “เครืองมือในการบริหาร จัดการพืนทีสีเขียวในเขตชุมชนเมืองสําหรับประเทศไทย” โดยผูช ้ ว่ ยศาสตราจารย์ ดร.ศศิมา เจริญกิจ

หน้า 36

ตารางตัวชีวัดสําหรับแบบประเมินพืนทีสีเขียวในเมือง (ต่อ) มิติ

องค์ประกอบ

2. ด้านสังคมและ 2.4 ผลิตผลจากพืนทีสีเขียว เศรษฐกิจ (ต่อ)

ตัวชีวัด จํานวนผลผลิตทีได้ในพืนทีสีเขียว ผลกําไรทีได้จากพืนทีสีเขียวทังหมดคิดต่อผลกําไร ของเมืองทังหมด

2.5 การจ้างงาน

จํานวนตําแหน่งงานทีเกิดขึนในพืนทีสีเขียว เงินเดือนทังหมดของงานในพืนทีสีเขียว

2.6 การศึกษาหาความรูใ้ นพืนที

จํานวนนักเรียนทีเข้ามาใช้พนที ื จํานวนชัวโมงเฉลียทีนักเรียนเข้ามาใช้

2.7 ความปลอดภัย

จํานวนเหตุรา้ ยทีเกิดขึน ค่าใช้จา่ ยทีใช้ในการปองกันเหตุรา้ ย ระดับความรุนแรงของเหตุรา้ ย จํานวนเจ้าหน้าทีต่อเหตุรา้ ย

3. มิติดา้ น การวางแผน และการจัดการ

3.1 การจัดทําแผนงานและ โครงการ

จํานวนแผนงานและโครงการทีเกียวข้องกับ พืนทีสีเขียวของเมือง จํานวนแผนงานของพืนทีสีเขียวทีมีการ บูรณาการระหว่างหน่วยงาน ความมีสว่ นร่วมของประชาชนในการวางแผน บริหารจัดการพืนทีสีเขียว

3.2 การบริหารจัดการพืนทีสีเขียว ร้อยละของงบประมาณในการพัฒนาโครงการ ทีเกียวข้องกับพืนทีสีเขียว ร้อยละของงบประมาณโครงการทีเกียวข้องกับ การดูแลรักษาพืนทีสีเขียว จํานวนครังของการปรับปรุงฐานข้อมูลพืนทีสีเขียว จํานวนผูเ้ ข้าใช้ระบบสารสนเทศฐานข้อมูล จํานวนบุคลากรด้านภูมท ิ ัศน์และภูมส ิ ถาปตยกรรม จํานวนครังทีบุคลากรเข้ารับการฝกอบรมเกียวกับ พืนทีสีเขียว จํานวนครังทีบุคลากรศึกษาดูงานการจัดการพืนที ร้อยละของการมีสว่ นร่วมของประชาชน ในโครงการทีเกียวข้องกับพืนทีสีเขียว จํานวนข้อกําหนดหรือกฎหมายเรืองพืนทีสีเขียว สภาพความสมบูรณ์หรือเสียหายของต้นไม้ ในพืนทีสีเขียว

หน้า 37

10. ข้อเสนอแนะ 10.1 โครงการปรับปรุงฟนฟู เมืองชุมชนดินแดงเปนโครงการนําร่องขนาดใหญ่ในการพัฒนาเมือง ของการเคหะแห่งชาติทีจะช่วยทําให้เกิดการเปลียนแปลงของพืนทีในกรุงเทพมหานครให้ดย ี งขึ ิ น ในหลาย ๆ ด้าน โดยการสร้างทีอยูอ ่ าศัยทีมีความมันคง ปลอดภัย ยกระดับคุณภาพชีวต ิ ของ ประชาชน พร้อมทังปรับปรุงคุณภาพสิงแวดล้อมในภาพรวมของพืนทีให้เกิดความยังยืน การประสานความร่วมมือและการทํางานร่วมกันอย่างต่อเนืองให้เกิดผลลัพธ์ตามวัตถุประสงค์ ระหว่างทุกภาคส่วนทีเกียวข้องจึงเปนเรืองสําคัญทีควรคํานึงถึงเพือให้เกิดชุมชนเมืองใหม่ทีมี ความทันสมัย มีความอุ ดมสมบูรณ์ น่าอยู่ พร้อมทังมีความพอเพียงในทุกมิติของชีวต ิ 10.2 การทําให้กองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครนําไปสูก ่ ารปฏิบต ั ิในพืนทีดินแดงประสบความสําเร็จ ทุกหน่วยงานและภาคประชาชนต้องร่วมกันขับเคลือนในเชิงรุกตังแต่ระยะแรกโดยสร้าง กระบวนการมีสว่ นร่วมของประชาชนทุกขันตอนเพือให้เกิดความเข้าใจถึงเปาหมายเมืองน่าอยู่ อย่างยังยืนทีเราทุกคนต้องการในอนาคต 10.3 กรุงเทพมหานครควรมีการเตรียมความพร้อมด้านบุคลากรและแผนงานโครงการเพือดําเนินงาน ในกองทุนฟนฟู เมืองกรุงเทพมหานครล่วงหน้าก่อนถึงขันตอนเจรจายืนข้อเสนอให้แก่การเคหะ แห่งชาติในการจัดทําบันทึกข้อตกลงความร่วมมือ (MOU) ในการอนุญาตให้กรุงเทพมหานคร ใช้พนที ื แปลง F (F1 และ F2) จัดทําโครงการสวนเกษตรในเมือง เพือให้ภาคีหลักทีสําคัญมีความ เชือมันและไว้วางใจได้วา่ โครงการสวนเกษตรในเมืองในพืนทีโครงการฟนฟู เมืองชุมชนดินแดง จะประสบความสําเร็จเปนอย่างดีรวมทังบรรลุตามเปาหมายและระยะเวลาทีกําหนด สามารถเปน ต้นแบบการเรียนรูด ้ า้ นการสร้างเมืองสีเขียวทีน่าอยูอ ่ ย่างยังยืนในระดับประเทศ ระดับภูมภ ิ าค อาเซียน และระดับโลกได้

การออกแบบอาคารนวัตกรรบ "Food-Farm-Tower" ในฝรังเศส โดย ABF-lab, architects-engineers ทีมา: https://www.archdaily.com/957802/from-farm-to-fork-how-architecture-cancontribute-to-fresher-food-supply

หน้า 38

หน้า 39

ภาคผนวก