Noord-Macedonië Rondreis (PDF) by W247.BE

Deze gratis reisgids bevat 2 dagen van onze volledig uitgewerkte rondreis Noord-Macedonië.

Bespaar jezelf uren opzoekingswerk en mis geen enkele bezienswaardigheid. Koop nu de digitale (pdf – 140 blz A4) reisgids met de volledige rondreis en meer dan 79 beschreven bezienswaardigheden, boordevol praktische informatie, bijzondere plekjes en tips van locals + 14 wandelingen.

 Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

INLEIDING Noord-Macedonië, in het hart van de Balkan, is een verborgen parel die wacht om ontdekt te worden door internationale reizigers. Dit kleine land, dat zelden door reisbureaus geprezen wordt, heeft voor elk wat wils, van prachtige natuur tot dynamische steden, en staat garant voor een authentieke en boeiende reiservaring. Noord-Macedonië was ooit de thuisbasis van het machtige koninkrijk Macedonië van de legendarische Alexander de Grote. Ontrafel de geheimen van die beschavingen door historische monumenten te bezoeken en rond te turen in musea die je terug in de tijd katapulteren. Maar Noord-Macedonië is meer dan alleen historische bezienswaardigheden. De adembenemende natuur zal je versteld doen staan. Een absolute must-see is het meer van Ohrid, een van de oudste en diepste meren van Europa, omringd door prachtige bergen. Of maak een wandeling tussen de watervallen en weelderige bossen van het nationaal park Mavrovo. Natuurliefhebbers zullen ook de rust en stilte van het Noord-Macedonische platteland weten te appreciëren. Je wordt overdonderd door kleuren, geuren en geluiden, van de levendige bazaar van de hoofdstad Skopje tot de charmante geplaveide straatjes van Kratovo. Proef de heerlijke specialiteiten van het land, die beïnvloed werden door een mix van mediterrane, Balkanese en Ottomaanse keukens. Mis de traditionele tavče gravče (een uit klei gebakken bonenschotel) en ajvar (een geroosterd paprikavoorgerecht) zeker niet.

•

Je rondreis door Noord-Macedonië voorbereiden? Bekijk hier onze favoriete hotels en verblijven in Noord-Macedonië

•

Wil je graag tickets of georganiseerde tours boeken in Noord-Macedonië? Boek je tickets voor tours bij GetYourGuide

•

Een auto huren voor je rondreis? Boek je auto met all incl. via SunnyCars

•

Met de camper naar Macedonië? Huur een camper hier online en ga zelf op stap.

•

Vermijd roaming kosten op je GSM: Koop hier je eSIM online € 10

Noord-Macedonië heeft ook de eer de geboorteplaats te zijn van Moeder Teresa, een van 's werelds meest gerespecteerde figuren. Een bezoek aan het Meder Teresa's Memorial House in Skopje is een must voor wie meer over het leven die inspirerende vrouw wil leren.

Deze reisgids brengt je langs bekende en minder bekende plekken in Noord-Macedonië. Op het programma staan verborgen kloosters genesteld in schilderachtige landschappen, eeuwenoude gemeenschappen waar de tijd is blijven stilstaan en natuurgebieden met panoramische uitzichten. Noord-Macedonië belooft je verwachtingen te overtreffen, of je nu op zoek bent naar avontuur, cultuur, natuur of gewoon tot rust wil komen op een plek waar authentieke gastvrijheid heerst. Bereid je voor op een onvergetelijk avontuur door een regio waar geschiedenis en natuurwonderen de plak zwaaien en traditie en moderniteit elkaar ontmoeten. Noord-Macedonië zal al je zintuigen prikkelen en een stempel op je hart drukken.

Totale afstand: ± 1075 km

DAG 1: SKOPJE • • •

Afstand: 54 km Begin- en eindpunt: Skopje Hoogtepunten: •

Stadswandeling in Skopje

•

Het Millenniumkruis op de top van de berg Vodno

•

Matka-canyon

De fascinerende geschiedenis van Skopje, de hoofdstad en grootste stad van NoordMacedonië, omspant duizenden jaren. De sporen van neolithische nederzettingen

bewijzen dat de stad al heel lang bewoond is. Skopje viel in handen van onder andere Romeinse, Byzantijnse, Ottomaanse en Joegoslavische heersers. Elk van hen heeft bijgedragen aan de culturele identiteit van de stad en heeft een complex geheel van tradities en een divers architectonisch landschap achtergelaten. Skopje is met bijna 600.000 inwoners de dichtstbevolkte stad in Noord-Macedonië. Het is het politieke, economische en culturele centrum van het land en trekt dan ook mensen uit verschillende regio's en van verschillende etnische afkomsten aan. Zo is een mix van gemeenschappen uit Macedonië, Albanië, Turkije en andere landen ontstaan die vreedzaam naast elkaar leven. Skopje voelt bijzonder kosmopolitisch aan en er hangt steevast een levendige sfeer.

In Skopje is er accommodatie voor elke toerist, van vijfsterrenhotels en boetiekpensions tot budgetvriendelijke hostels en appartementen. De meeste accommodaties zijn gunstig gelegen in het hart van de stad, zodat je snel naar de beroemdste bezienswaardigheden, restaurants en uitgaansgelegenheden van Skopje kan trekken. Of je nu houdt van een modern hotel of een authentiekere ervaring zoekt, in Skopje is er voor elk wat wils.

Waar overnachten in Skopje? •

Bed & breakfast: Hotel London B&B, Pelister Bed And Breakfast

•

Eigen appartement: Moodeight Appartementen

•

Boetiekhotel: Hotel Super 8, Hotel Alexandar II

•

Luxehotel: DoubleTree by Hilton

Stadswandeling in Skopje • • •

Afstand: 7,5 km Startpunt: Moeder Teresa Memorial House (zie locatie op de kaart) Eindpunt: Dierentuin van Skopje

Je kan deze route ook volgen met GPS. Installeer de app Google Maps op je smartphone en klik dan op deze link of scan de QR-code rechts. Zo kan je je smartphone als GPS gebruiken.

Moeder Teresa herdenkingshuis - © Shutterstock

Het Moeder Teresa Memorial House is een bekend monument in Skopje. Het complex doet tegenwoordig dienst als museum en gedenkteken voor Moeder Teresa, de

winnares van de Nobelprijs voor de Vrede die in 1910 in Skopje werd geboren. De tentoongestelde stukken geven een beeld van haar leven en humanitair werk. Het is een uitstekende manier om een van 's werelds meest vereerde figuren van mededogen en vrijgevigheid beter te leren kennen. Het museum ligt vlakbij het drukke Macedoniëplein, op de plek waar Moeder Teresa werd gedoopt in de voormalige Rooms-katholieke kerk Heilig Hart van Jezus, wat de plek meteen een historische betekenis geeft. Als je naar binnen gaat, zie je displays met artefacten, afbeeldingen en documenten die het leven van Moeder Teresa uitlichten. Het museum biedt inzicht in haar vroege jaren, haar religieuze roeping, internationale humanitaire inspanningen en heiligverklaring in 2016. Via de interactieve tentoonstellingen en multimediapresentaties leer je alles over haar werk en nalatenschap.

Bezoekers kunnen ook mediteren en hun respect betuigen in de kapel van het gedenkhuis. Het is een serene omgeving die aanzet tot contemplatie. Het Moeder Teresa Memorial House is een belangrijke culturele en historische bezienswaardigheid in Skopje die bezoekers van over de hele wereld trekt die meer willen weten over het leven en het humanitaire werk van deze opmerkelijke figuur. Moeder Teresa Memorial House, Macedonië Str. Nr.9, Skopje // GPS 41.994394, 21.430871

Kunstbrug en Nationaal Archeologisch Museum - © Shutterstock

In het hart van de stad omspant de Bridge of Art Skopje de rivier de Vardar. Deze voetgangersbrug is een prominent herkenningspunt van de stad. Op de brug word je

begroet door een aantal boeiende bronzen beelden die bekende kunstenaars en muzikanten uit de Macedonische geschiedenis eren. De brug heeft zo niet enkel een praktisch nut, maar vertegenwoordigt ook de toewijding van de stad aan het koesteren en vieren van kunst en cultuur.

Vanaf de Bridge of Art kan je het indrukwekkende fort van Skopje, de beroemde stenen brug en andere architectonische schatten van de stad bewonderen.  Bridge of Art, Kеј 13-ти Ноември, Skopje // GPS: 41.996330, 21.438796

In het Nationaal Archeologisch Museum, gelegen naast de stenen brug die het museum met het bekende Macedoniëplein verbindt, duik je in het unieke en

intrigerende verleden van Macedonië aan de hand van artefacten en vondsten uit verschillende tijdperken. De buitenkant van het museum valt meteen op omdat het onlangs is gebouwd als onderdeel van het project Skopje 2014. De nieuwe structuur met hoge zuilen en grote glaspartijen geeft het museum een fris en opvallend uiterlijk. Binnenin brengt de uitgebreide collectie voorwerpen en ontdekkingen uit het hele land samen, elk met een uniek verhaal. Die artefacten illustreren op welsprekende wijze de historische rijkdom van Noord-Macedonië en de grote prestaties die beroemde Noord-Macedoniërs geboekt hebben. Die boeiende verhalen bieden unieke inzichten in het culturele verleden van het land. Het Nationaal Archeologisch Museum huisvest niet alleen het hele jaar door verschillende tentoonstellingen, maar fungeert ook als een cultureel centrum. Verschillende aspecten van de Macedonische geschiedenis en cultuur worden hier in de schijnwerpers gezet. Nationaal Archeologisch Museum, Кеј Димитар Влахов 1000, Skopje // GPS: 41.996857, 21.434334

Stenen brug en Nationaal Archeologisch Museum - © Dreamstime

De Stone Bridge is een van de beroemdste trekpleister van de stad en een symbool van het rijke erfgoed van Skopje. De geschiedenis van de brug is onduidelijk. Sommige

theorieën beweren dat de brug werd gebouwd in de 6e eeuw na een verwoestende aardbeving, terwijl anderen de brug situeren in de 15e eeuw tijdens het bewind van de Ottomaanse sultan Mehmed II de Veroveraar. Hoe dan ook is de stenen brug een niet-te-missen bezienswaardigheid. Dit stenen bouwwerk overspant de rivier de Vardar en verbindt het Macedoniëplein, een bruisend, hedendaags centrum, met de charmante Oude bazaar, waar de echo's van eeuwenoude tradities en Ottomaanse architectuur nog steeds weerklinken. Je reist door de tijd zodra je voet op de brug zet en treedt in de voetsporen van keizers, sultans en ontelbare generaties Noord-Macendoniërs. De stenen brug is vandaag de dag onlosmakelijk verbonden met de identiteit van Skopje en staat prominent op zowel het wapenschild als de vlag van de stad.  Stone Bridge // GPS: 41.997057, 21.433223

Op het Macedonia Square smelten geschiedenis, cultuur en moderniteit samen. Het prachtige standbeeld van Alexander de Grote, de nationale trots, pronkt precies in

het midden van dat alles. Alexander de Grote werd in 356 v.Chr. geboren in Pella, Macedonië, en wordt soms Alexander III van Macedonië genoemd. Op 20-jarige leeftijd besteeg hij de troon en begon aan een reeks militaire campagnes die de loop van de geschiedenis zouden beïnvloeden. Hij staat bekend om zijn leiderschap en tactische genialiteit en bouwde een van de grootste rijken die de wereld ooit had gekend, dat zich uitstrekte van Griekenland tot Egypte en zo ver oostwaarts als India. Zijn veroveringen voegden verschillende beschavingen samen en legden de basis voor de Hellenistische periode, die generaties lang een blijvende invloed had op de Europese filosofie, literatuur en kunst. Het ruiterstandbeeld op het Macedoniëplein toont hem in een opvallende pose die zijn militaire bekwaamheid goed weergeeft. De imposante afmetingen en het vakmanschap van het standbeeld kunnen niet anders dan bewondering opwekken voor de legendarische veroveraar. Het Macedoniëplein beslaat een groot gebied versierd met fonteinen, bomen en architectonische elementen. Het plein zelf fungeert als ontmoetingsplaats en het sociale hart van de stad, voor zowel inwoners als toeristen.  Macedonia Square // GPS: 41.996685, 21.433128

Het

Museum of the Macedonian Struggle for Independence ligt vlakbij het

Museum van Archeologie en de stenen brug, aan dezelfde oever van de rivier de Vardar.

De collectie van het museum beslaat de tijd vanaf de verzetsbeweging in het Ottomaanse Rijk tot aan de onafhankelijkheidsverklaring van Joegoslavië op 8 september 1991. Rondleidingen nemen gasten mee op een reis langs 13 tentoonstellingsruimtes die de geschiedenis van de onafhankelijkheidsstrijd van Macedonië illustreren. De tentoonstellingen weerspiegelen verschillende aspecten van die strijd en belichten belangrijke momenten, figuren en bewegingen die de geschiedenis van het land hebben beïnvloed.  Museum of the Macedonian Struggle for Independence, 11-ти Март 11 maart, Skopje // GPS: 41.998711, 21.432999

Macedoniëplein - © Shutterstock

In 1948 werd een van de eerste kunstinstellingen in Noord-Macedonië opgericht: de

National Gallery of Macedonia. De permanente tentoonstelling van de galerie bevat

een boeiende selectie kunstwerken. Het is gehuisvest in de Daut Pasin Amam, een cultuurhistorisch monument in Ottomaanse stijl dat in de 15e eeuw dienst deed als badhuis. Een bijzondere omgeving dus die de kunst en architectuur op een harmonieuze manier doet samensmelten. Naast de Daut Pasin Amam huisvest de Nationale Galerie ook de Čifte Hamam, het Mala Stanica Multimedia Centrum en het museum van Lazar Licenoski. Verschillende kunstuitingen komen hier samen en vormen een platform om in aanraking te komen met de Macedonische cultuur. De Nationale Galerie speelt een cruciale rol in het beoordelen en presenteren van Macedonische kunst aan zowel binnen- als buitenlands publiek. Het museum organiseert namelijk opmerkelijke projecten die hedendaagse en postmoderne kunststromingen belichten. Naast de permanente tentoonstelling vind je hier ook collecties Macedonische tekeningen en grafische kunst en werken van voormalige Joegoslavische kunstenaars. Die collecties bieden

diepgaande analyses van de vele kunstdisciplines die in Macedonië en de grotere regionale kunstscene worden gebruikt. De galerie heeft naam gemaakt als toonaangevend cultureel instituut dankzij de gevarieerde tentoonstellingen en samenwerkingsverbanden met prominente kunstinstellingen over de hele wereld, waaronder Wenen, Venetië, Berlijn en Istanboel. Kunstliefhebbers die kunst willen bewonderen in een historisch gebouw en terwijl iets willen leren over de artisiteke geschiedenis van het land zijn hier dus aan het juiste adres. National Gallery of Macedonia Daut Pasin Amam, Boulevard Goce Delchev, Skopje 1000 // GPS: 41.998993, 21.436608

Daut Pasin Amam - © Shutterstock

De Ss. Cyril en Methodius Universiteit is de eerste staatsuniversiteit van NoordMacedonië. De universiteit is vernoemd naar de Byzantijnse Griekse heiligen Cyrillus

en Methodius, die bekend staan om het creëren van respectievelijk het Cyrillische en Glagolitische alfabet. Het behoud en de verspreiding van de Slavische taal en cultuur waren

sterk afhankelijk van die alfabetten en het tweetal heeft dus een belangrijke rol gespeeld in de culturele ontwikkeling van het land. Wat begon met drie faculteiten is vandaag de dag uitgegroeid tot een academische organisatie met 23 faculteiten, vijf onderzoeksinstituten en vier openbare wetenschappelijke instellingen. Bezoekers aan Skopje kunnen de gebouwen van de Ss. Cyril en Methodius binnengaan en bewonderen. Ss. Cyril- en Methodiusuniversiteit, Boulevard Goce Delchev 9, Skopje // GPS: 42.000886, 21.4423007

De Oude bazaar van Skopje biedt veel meer dan alleen marktkraampjes en winkels. Het is de op één na grootste Ottomaanse bazaar in Europa, na de Grand Bazaar van

Istanboel. Het is ook de oudste marktplaats in de Balkan en een van de eerste handelscentra in Europa, daterend uit de 12e eeuw. De Oude Bazaar is een levendig centrum vol geschiedenis en cultuur met galerijen, moskeeën, musea, restaurants, bars en een grote verscheidenheid aan leuke en interessante attracties. De Oude bazaar, gebouwd door de Ottomanen, toont hun unieke benadering van stedenbouw, met openbare structuren naast de markt. Het complex strekt zich uit van de voet van het fort van Skopje tot aan de oostelijke rivieroever en neemt een groot deel van de binnenstad van Skopje in beslag. Eenmaal in de bazaar moet je je een weg banen door een doolhof van onregelmatig gevormde stadsblokken, overdekte marktkraampjes en kronkelende stenen steegjes die af en toe leiden naar bredere straten en openbare pleinen. Hoewel de bazaar al ontstond voordat NoordMacedonië onder Ottomaans bewind kwam, waren de Turken verantwoordelijk voor het huidige uiterlijk en karakter van de bazaar. Tegen de 16e eeuw hadden ze de handel gecentraliseerd, de marktplaats gestructureerd, moskeeën, imarets (restaurantjes in openlucht) en andere gebouwen neergepoot, waardoor Skopje een bloeiend handelscentrum werd. Moslims, christenen, joden en handelaren van zo ver weg als Dubrovnik behoorden tot de vele, internationale kooplieden die naar de bazaar kwamen om deel te nemen aan de bruisende handel en hun goederen en expertise op de markt te brengen. De bazaar heeft sinds de jaren 1960 aanzienlijke veranderingen ondergaan en is nu vooral verbonden met de Albanese gemeenschap in Skopje. De bazaar is vierentwintig uur per dag geopend, zeven dagen per week. De meeste winkels gaan om 8.00 uur open en sluiten bij

zonsondergang. Sommige winkeleigenaren nemen midden op de dag een lunchpauze. Het fort en de musea hebben allebei wel vaste openingstijden. De vele cafés en restaurants serveren de hele dag ontbijt, lunch en diner aan bezoekers. De grootste markt voor verse levensmiddelen in Skopje, Bit Pazaar, gaat naadloos over in de bazaar aan de noordelijke rand. Halverwege de ochtend is de beste tijd voor een bezoek, omdat de markt dan volloopt met een winkelend publiek voordat de hitte van de dag intreedt.  Oude bazaar van Skopje // GPS: 42.001746, 21.438630

Oude bazaar van Skopje - © Shutterstock

Ten oosten van het fort, in het hart van de Oude Bazaar, staat een Oosters-orthodoxe kerk genaamd de

Ascension of Jesus (Kerk van de Hemelvaart van Jezus). Deze

historische kerk, die werd gebouwd in het midden van de 16e eeuw, is een uitstekend voorbeeld van Byzantijnse architectuur en speelt een belangrijke rol in het religieuze en culturele erfgoed

van de stad. De kerk heeft een driebeukige indeling, met koepels die de zijbeuken bedekken en bogen die het middenschip sieren. Bezoekers kunnen een galerie voor dames in het westelijke deel verkennen en een prachtig schilderij uit de 16e en 17e eeuw bewonderen dat in 1963 op de zuidelijke muur van het gebouw werd ontdekt. De kerk onderging in de loop der jaren verschillende veranderingen. De iconostase werd in 1824 voltooid en de trooniconen kwam er in 1867, gemaakt door regionale coöperaties en handelaren uit Skopje. Een grote eikenhouten deur siert de ingang naar het kerkhof, waar je onder andere het witte graf met de stoffelijke resten van de beroemde revolutionair Gotse Delchev kan bezoeken.  Macedonian Orthodox Church „Ascension of Jesus“ // GPS: 42.001548, 21.437553

De moskee Mstafa Paša stamt uit het Ottomaanse tijdperk. Het bouwwerk is prachtig gelegen boven de Oude bazaar en biedt een adembenemend uitzicht over de omgeving.

Sinds de bouw is de moskee amper veranderd. Umi, de dochter van Mustafa Paša, ligt begraven in een türbe (tombe) naast de moskee. De moskee Mustafa Paša heeft een kenmerkende vroege Constantinopelse bouwstijl die weerspiegeld wordt in de vierkante basis en de koepel versierd met ingewikkelde arabesken. Je komt de gebedsruimte binnen via een witmarmeren deur die is versierd met prachtige kalligrafie en sierlijke ornamenten. Het bouwwerk wordt bekroond met een 47 meter hoge minaret. Neem tijdens je bezoek de tijd om de türbe en de overblijfselen van de voormalige imaret en madrassa (islamitische school) te bezoeken. De rustige rozentuin die de moskee omringt maakt het plaatje compleet. Met de hulp van de Turkse overheid onderging de Mustafa Paša-moskee een aantal reparatieprojecten, waarvan de meest recente in 2011 werd afgerond. Respecteer de rust en heiligheid van de moskee tijdens je bezoek. Mustafa Paša-moskee // GPS: 42.002563, 21.436488

Mustafa Paša-moskee - © Shutterstock

Verken het prachtige fort van Skopje, ook wel bekend als Kale, en ontdek de geheimen van het fascinerende verleden van de stad. Dit beroemde fort domineert het landschap

in het centrum van Skopje en biedt een intrigerende blik in het verleden. Het pronkt bovenop de heuvel die zijn naam draagt. Het fort dateert uit de prehistorie en er zijn bewijzen van menselijke bewoning van het vierde tot derde millennium v.Chr. Als deze muren maar zouden kunnen spreken! Verken de overblijfselen van dit oude bouwwerk, omringd door muren en ongebruikelijke vierkante, halfopen schuilwoningen. In de loop der tijd onderging het fort verschillende veranderingen. Het was lang geleden een strategisch, versterkt fort dat van grote invloed was op de regering van de Bulgaarse tsaar Samuel (of Samoil), die regeerde van 997 tot 1014. De belangrijkste stadsmuur staat hier nog steeds overeind, de enige uit dat tijdperk in heel Macedonië. De imposante "cyclopische muren" werden gebouwd in de 11e eeuw, en upgrades volgden onder de 12e-eeuwse Komnenos-dynastie en later in de 13e en 14e eeuwen.

De citadel werd echter verwaarloosd onder Ottomaanse heerschappij. Dat weten we dankzij Evliya Çelebi, die een heel nauwkeurige beschrijving geeft van de toestand van het fort in de 17e eeuw.

Het fort van Skopje diende in de 19e eeuw verschillende militaire doelen. Het deed onder andere dienst als opslagplaats, een militair hospitaal en een gevangenis. Het bleef ook belangrijk nadat de soldaten in 1951 vertrokken. Tragisch genoeg liepen de hekken, torens en bovenbouw grote schade op tijdens een aardbeving van 1963, die de herstelwerkzaamheden erg bemoeilijkten. Loop over de driehoekige structuur van het fort, hoog boven de drukke straten en steegjes van de Oude bazaar, en geniet van het uitzicht. Je komt hier in aanraking met zowat de volledige geschiedenis van Noord-Macedonië, een bijzondere plek. Samen met de bekende stenen brug is het fort van Skopje een van de iconen van de stad en staat het prominent afgebeeld op het stadswapenschild. Het is een onmisbare stop voor iedereen die Skopje bezoekt. Fort van Skopje // GPS: 42.002487, 21.435447

Het fort van Skopje - © Shutterstock

Bezoek het Museum of Contemporary Art (MoCA) in Skopje om de levendige wereld van de moderne kunst te ontdekken. Het museum werd in 1964 opgericht dankzij de

welwillende bijdragen van kunstenaars en organisaties uit de hele wereld. De kernmissie van MoCA is het tonen, interpreteren, betrekken bij en vieren van kunst. Het museum biedt een diepgaande blik in de wereld van moderne en hedendaagse kunst met zijn collectie van meer dan 5500 stukken. Het MoCA bevordert de verspreiding van kunst en cultuur door die kunstwerken toegankelijk te maken voor het publiek. MoCA presenteert zijn collectie door middel van verschillende tentoonstellingen, evenementen, discussies, filmvertoningen, lezingen en multidisciplinaire initiatieven. Het is een van de grootste en meest uitgebreide nationale instellingen in Noord-Macedonië. In het internationale gedeelte van het museum vind je vooruitstrevende werken van bekende kunstenaars als Picasso, Calder, Soulages en nog veel meer. Het nationale gedeelte, dat een verscheidenheid aan stromingen en tijdperken omvat, belicht het eigen artistieke verleden van het land. MoCa // GPS: 42.002487, 21.435447

Ontdek de charmante twaalf hectare grote dierentuin van Skopje, waar je exotische dieren kan spotten, vlak naast het stadspark. Deze buitengewone dierentuin, waar 500

dieren uit 85 verschillende soorten leven, is een leuke dagtrip voor bezoekers van alle leeftijden. Elke dag van het jaar is de dierentuin van Skopje geopend van 9.00 tot 18.00 uur. Je kan er een drie uur durende rondleiding volgen door het dierenrijk. De dierentuin is ook erg betaalbaar, je betaalt iets meer dan 1 euro. De schattige kinderboerderij is een hoogtepunt voor kinderen – en ouderen – die op zoek zijn naar wat knuffels in hun leven. De dierentuin van Skopje is niet alleen een leuk uitje in de stad, maar fungeert ook als platform voor educatie over natuurbehoud. Zoo van Skopje // GPS: 42.006701, 21.417942

:::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: OPTIONEEL ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Postkantoor van Noord-Macedonië - © Shutterstock

Het

postkantoor van Macedonië

ligt in het hart van Skopje, vlakbij het

Macedoniëplein en de stenen brug, en is een prachtig voorbeeld van de fusie van twee

bouwstijlen: het socialistisch modernisme en de brutalistische architectuur. Brutalistische architectuur benadrukt de rauwheid van bouwmaterialen en structurele aspecten boven versieringen. Het is een minimalistische en utilitaire benadering van architectuur. Dat zie je meteen aan de buitenkant van het postkantoor, de onversierde betonnen gevel en de geometrische vormen. Het ongecompliceerde ontwerp en de stevige constructie van het gebouw belichamen het brutalisme. Het postkantoor heeft ook kenmerken van het socialistisch modernisme, een populaire bouwstijl in het socialistische tijdperk. Het socialistisch modernisme wilde gigantische, nuttige structuren bouwen die vooruitgang en de menselijke geest weerspiegelden. In het postkantoor zie je dat aan de inmense afmetingen. Als je binnenstapt, zie je dat ook de binnenruimtes de kenmerken van de twee bouwstijlen combineren. Het pragmatische karakter van het socialistisch modernisme contrasteert met de kale expressie van het brutalisme. Het resultaat is een bouwwerk die zijn architectonische rauwheid behoudt en tegelijkertijd een nuttig doel dient. Het postkantoor van Macedonië is niet alleen een belangrijk centrum voor postdiensten, maar ook een herinnering aan de rijke architectonische geschiedenis van de stad. Best van tevoren de openingsuren raadplegen voordat je je bezoek plant. Postkantoor van Macedonië // GPS: 41.999145, 21.432158

De Nationale Bank van de Republiek Noord-Macedonië in Skopje is een ander voorbeeld van typische, betonnen communistische architectuur die de ideeën en

aspiraties van het socialistische tijdperk weerspiegelt. Dit imposante bouwwerk, dat in het centrum van de stad staat, is een schoolvoorbeeld voor architectuurstudenten. De Nationale Bank van de Republiek Noord-Macedonië huisvest niet alleen de centrale financiële instelling van het land, maar ook het Museum van de Nationale Bank, waar de numismatische collectie van de Nationale Bank tentoongesteld wordt. Sinds de oprichting in 1999 heeft het museum een leidende rol op zich genomen in het verzamelen van oude en waardevolle Macedonische munten. Met meer dan 22.000 exemplaren is de collectie uitgegroeid tot de grootste openbare numismatische collectie van het hele land.

Leer meer over oude en zeldzame munten en bewonder de inspanningen om die gigantische collectie te bewaren. De toegang is gratis, maar het museum is in het weekend en op nationale feestdagen gesloten. De rondleidingen van een half uur geven diepgaande uitleg over de collectie en hun belang in de geschiedenis. Het is aan te raden om van tevoren te reserveren, want de permanente museumtentoonstelling biedt momenteel plaats aan maximaal 10 gasten per rondleiding. Nationale Bank van de Republiek Noord-Macedonië // GPS: 41.994355, 21.443732 // nbrm.mk

Het Stadsmuseum van Skopje, gelegen in de buurt van het Moeder Teresa Memorial House, is een culturele instelling waar je alles leert over de geschiedenis van de stad.

Het oude treinstation, een prachtig architectonisch monument uit het interbellum, huisvest het museum. Het museum is sinds de opening in 1949 gestaag uitgebreid en bevat momenteel een omvangrijke collectie van 21.950 voorwerpen in vier categorieën: archeologie, geschiedenis, etnologie en kunstgeschiedenis. Een verzameling Japanse grafiek, "Ukijoe", en 182 foto's van de beroemde Macedonische kunstfotograaf Blagoja Drnkov zijn twee van de meest opvallende schenkingen. De rondleiding "Wandeling door het verleden" neemt gasten mee op een chronologische tocht van de prehistorie tot het begin van de 20e eeuw met de nadruk op Skopje en de omliggende gebieden. Het geeft een diepgaand inzicht in de geschiedenis en cultuur van de stad. Naast het hoofdmuseum zijn er bijgebouwen in de Oude bazaar. Een permanente tentoonstelling over de geschiedenis van die Oude bazaar is bijvoorbeeld ondergebracht in Suli An en biedt inzicht in het roemruchte verleden van de wijk. Zowel het "Memorial Museum Workshop of Illegal Weapons from the Second World War" als het "Memorial Museum of Regional Committee of the CPY" geven inzicht in belangrijke gebeurtenissen uit de geschiedenis. Van dinsdag tot en met zondag, van 9:00 tot 17:00 uur, is het Stadsmuseum van Skopje geopend voor bezoekers. Het museum sluit op zondag om 13:00 uur en is op maandag gesloten. Stadsmuseum van Skopje // GPS: 41.991955, 21.431639

::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: EINDE OPTIONEEL :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::

Het 66 meter hoge Millenniumkruis wordt beschouwd als een iconisch symbool van Skopje en een bezienswaardigheid die je niet mag missen in de Noord-Macedonische

hoofdstad. Het kruis werd in 2002 gebouwd ter ere van het 2000-jarig bestaan van het christendom in Macedonië en als symbool van vrede, harmonie en optimisme. Het is een geliefde plek voor zowel de lokale bevolking als toeristen vanwege de locatie op de top van de berg Vodno, die een prachtig panoramisch uitzicht biedt over Skopje en de omgeving. Je kan een mooie wandeling op de berg maken naar het Millenniumkruis langs de duidelijk aangegeven routes of neem gewoon de kabelbaan als je het rustiger aan wil doen. Je kan ook de dubbeldekkerbus met nummer 25 nemen, die vertrekt vanaf het busstation en rijdt door het centrum van de stad. Zoek naar de borden "Millennium Cross" of "Sredno Vodno", geschreven in het Latijnse en Cyrillische alfabet. Elk uur vertrekt er een bus tussen 8:20 en 15:20 uur. Je bent maar een paar stappen verwijderd van het kabelbaanstation als je aankomt bij halte Sredno Vodno, ook wel Middle Vodno genoemd. Een retourtje met de kabelbaan naar de top van de berg kost minder dan twee euro. De laatste bus van Sredno Vodno terug naar de stad vertrekt om 17:00 uur, dus houd daar rekening mee. Taxi's zijn echter ook gemakkelijk te vinden en een ritje terug naar het centrum kost niet meer dan vijf euro. Eenmaal op de top, naast het torenhoge kruis, word je getrakteerd op een onklopbaar uitzicht op de stad en het weidse landschap rondom. Maar er valt hier meer te doen dan rond je te kijken. Er zijn wandelpaden, picknickplaatsen en een kleine kapel. Hoewel het Millenniumkruis het hele jaar open is, raden we je aan om het weer te controleren voordat je je bezoek plant. Vodno // GPS: 41.965345, 21.394393

De berg Vodno en het Millenniumkruis - © Shutterstock

Matka-canyon, een schilderachtig kloof, op zo’n 17 km ten westen van Skopje. Ga je met het openbaar vervoer? Neem bus nummer 60 vanaf de busterminal (41.962400,

21.297510). Je bereikt de canyon zelf na een korte wandeling bergopwaarts vanaf de bushalte. Met de wagen rij je naar Parkplatz Matka Canyon – Parking (41.9536195, 21.296982). Elke natuurliefhebber zal hier een activiteit naar zijn wensen vinden. Of je nu wil kajakken, varen of een trektocht maken. Geniet van deze oase van rust na je stadswandeling in de drukte en geniet van alle rust en het groen. Wie graag kajakt kan bij Kayak Adventures varen op het Matka Kano-slalomparcours, meer info op https://kayak.mk/. Het meer Matka, een kunstmatig meer dat ontstaan is door het bowuen van de Matka dam. Het is een fantastische plek om even helemaal te ontspannen in de natuur. Wandel rond, laat je verbazen door de torenhoge kliffen en bezoek een van de 11 intrigerende grotten die wachten om ontdekt te worden. De Vrelo cave is de grootste grot en bevat 2 ondegrondse meren (41.930225, 21.292197).

Die grotten, die in lengte variëren van 20 tot 176 meter, bevatten interessante geologische formaties. Matka-canyon is ook een plek vol spiritualiteit en geschiedenis. Er zijn talloze oude kerken en 3 kloosters verspreid over de hele lengte van de canyon, elk met hun eigen bijzondere geschiedenis en unieke architectuur. Zoals bij alle toeristische locaties is het aan te raden om vroeg te komen zodat je kan genieten van de kloof voordat de toeristen arriveren. Matka-canyon // GPS: 41.954443, 21.308828

Matka-canyon - © Shutterstock

DAG 2: KRATOVO • • • •

Afstand: 110 km Startpunt: Skopje Eindpunt: Kratovo Hoogtepunten: •

Stadswandeling in Kratovo

•

Stenen stad Kuklica

•

Lesnovo-klooster

Kratovo - © Shutterstock

Kratovo is een klein stadje met een intrigerende geschiedenis in het noordoosten van Noord-Macedonië. Het ligt aan de voet van de berg Osogovo en dichtbij de grenzen met

Servië en Bulgarije, op ongeveer negentig kilometer van Skopje. Het is een geweldige bestemming voor een dagtrip vanuit de hoofdstad.

Dit pittoreske stadje heeft een rijk verleden dat teruggaat tot de oudheid. Zelfs de Ilias van Homerus verwijst naar Kratovo, dat vroeger werd bewoond door de Thracische Peoni-stam. Er zijn talloze archeologische artefacten in dit gebied ontdekt, waaronder munten uit de tijd van de Paeonische koning Audelon (315-285 v.Chr.). Archeologen hebben de historische necropolen van Kratovo opgegraven, die het belang van de stad in verschillende historische tijdperken aantonen, waaronder de Thracische, Paeonische, Romeinse, Byzantijnse en Ottomaanse perioden. Munten en andere voorwerpen die in het gebied zijn ontdekt, bewijzen dat deze oude stad een belangrijke baken van cultuur was. De middeleeuwse stenen torens van de stad, overblijfselen van de voormalige vestingwerken, vallen meteen op. Van de oorspronkelijke dertien torens staan er nog maar zes overeind, maar ze zijn niettemin indrukwekkend. De stenen bruggen die in Kratovo werden gebouwd in de 18e en 19e eeuwen dragen bij aan de aantrekkingskracht van de stad. Die charmante bruggen verbinden verschillende delen van de stad en zorgen voor een aangename wandeling door de mooie straten. Je kan de schoonheid van Kratovo van een andere kant bekijken door langs de rivieroever te wandelen. Kratovo is een geweldige plek voor een dagtrip vanwege de nabijheid van Skopje. Vanuit de hoofdstad rijd je er in minder dan anderhalf uur naartoe. Er zijn ook bussen, hoewel de dienstregelingen soms veranderen. Als alternatief kan je vanuit Skopje een begeleide trip maken om Kratovo en de omliggende plaatsen te verkennen.

 Boek hier je rondleiding. Hoewel Kratovo misschien niet aan ieders hoge verwachtingen voldoet, biedt het wel een echt en ongerept kijkje in het verleden. Voor geschiedenisfanaten en mensen die op zoek zijn naar een authentieke Noord-Macedonische ervaring is het een bijzonder leuke bestemming vanwege de historische betekenis en mooie bezienswaardigheden.

Waar overnachten in Kratovo? •

Hostel: Etno Huis Shancheva

•

Privé-appartement: Brug Appartement

•

Boetiekhotel: Hotel Kratis

Kratovo wandeling • • •

Afstand: 1,5 km Startpunt: Klokkentoren (zie locatie op de kaart) Eindpunt: Rada-brug

Je kan deze route ook volgen met GPS. Installeer de app Google Maps op je smartphone en klik dan op deze link of scan de QR-code rechts. Zo kan je je smartphone als GPS gebruiken.

Kratovo telt de meeste middeleeuwse torens van Macedonië. In de stad pronkten ooit zeventien stenen torens uit de 12e tot 14e eeuw. Vandaag de dag staan er nog zes van

die bouwwerken overeind, als trotse getuigen van de rijke geschiedenis van de stad. Tijdens de Opstand van Karposh - een christelijke anti-Ottomaanse opstand in de Centrale Balkan die plaatsvond in oktober 1689 - raakten de meeste torens beschadigd, maar er zijn er dus zes die al het geweld wel doorstonden. De klokkentoren is een van de meest opvallende. Het wordt beschouwd als de belangrijkste toren in Kratovo. De majesteuze toren ligt vlakbij de bekende bazaar en naast de Tabacka-rivier. De toren werd oorspronkelijk gebouwd als verdedigingstoren én woongebouw in de middeleeuwse periode onder de heerschappij van Konstantin Dejanov. Hij werd in de 20e eeuw gerenoveerd en omgetoverd tot een werkende klokkentoren. Dat is de toren die je vandaag ziet. Benieuwd naar meer informatie over de torens? Dan moet je de permanente tentoonstelling "Kratovo door de eeuwen heen" bezoeken in het Stadsmuseum, gevestigd in de klokkentoren. Interessante voorwerpen en displays gidsen je er door de historische en culturele ontwikkeling van de stad. In de toren vind je ook een souvenirwinkel waar je naast lokaal geproduceerde aandenkens ook reisgidsen kan kopen en toeristische informatie kan verkrijgen. We raden je aan om naar de bovenste verdieping te klimmen. Daar kan je van het uitzicht op de stad genieten. Saat Kula, Kratovo // GPS: 42.079274, 22.181804

De Oude bazaar, naast de klokkentoren, is een karaktervolle plek die je terugvoert naar lang vervlogen tijden. Het is een veel kleinere bazaar dan die in Skopje, maar de

winkeltjes zijn wel zorgvuldig onderhouden en gunnen je een kijkje in de tijd dat het gebied werd geregeerd door het Ottomaanse Rijk. De bazaar weerspiegelt de rijke geschiedenis en het culturele erfgoed van de stad en doet denken aan de grotere exemplaren in Skopje of Sarajevo. De charmante winkels, traditionele gebouwen en de smalle geplaveide steegjes lenen zich uitstekend tot een ontspannen wandelingetje.

De oudste toren in Kratovo is de Zlatko-toren, die dateert uit 1365. Vroeger heette de toren Asan Efendi, maar tegenwoordig is hij bekend onder de naam van zijn laatste

eigenaar, Georgi Zlatkov. Zlatko's toren, Kratovo // GPS: 42.078825, 22.180994

Bezoek ook de Hoge Toren, ook bekend als de Toren van Abedin Efendi of Simić-toren, opnieuw een knap staaltje architectuur. Hij is 21,80 meter hoog en werd aan het eind

van de 14e eeuw gebouwd. De combinatie van stenen, bakstenen en houten onderdelen maken indruk en geven de toren een krachtige uitstraling. De bijzondere torens van Kratovo werden oorspronkelijk gebouwd als militaire structuren. Ze hadden langs binnen geen trappen en waren alleen toegankelijk via ladders, wat een obstakel vormde voor potentiële aanvallers. In tijden van oorlog werden ze later gebruikt als opslagplaatsen voor ijzererts en pas veel later werden er trappen in gebouwd. De torens dragen dus een eeuwenlange en fascinerende geschiedenis met zich mee. Elke toren dient als herinnering aan de rijke architecturale geschiedenis van de stad en biedt een glimp in haar kleurrijke verleden. Simić-toren, Kratovo // GPS: 42.078674, 22.179500

In en rond Kratovo zijn een aantal prachtige stenen bruggen te zien die de stad extra mooi maken en ook van historische waarde zijn.

De Rada-brug is de beroemdste, maar de ook de Grofchanski-, Bazaar-, Yorkshire-, Argulickien Gornomaalski-bruggen zullen je zeker weten te charmeren. Elke brug vertelt een ander verhaal en heeft zijn eigen stijl. Ze steken niet alleen de rivier over, maar verbinden ook het verleden met het heden. Een voorbeeld. De rijke familie Grofchanski, die uit Klein-Azië emigreerde, bouwde de

Grofchanski-brug aan het begin van de 18e eeuw. De brug staat tussen de Serraglio-brug en de Bazaar-brug en was indertijd een drukbegane plek in de stad. Ook architecturaal is de brug opmerkelijk. Hij is dertig meter lang, vier meter breed en acht meter hoog. De Serraglio-brug ernaast werd oorspronkelijk gebouwd begin 16e eeuw door dezelfde familie. De omliggende gebouwen werden in de loop der eeuwen gebruikt als onder andere een herberg en een gevangenis. Grofchanski-brug, Kratovo // GPS: 42.078275, 22.181181

Het Stadsmuseum van Kratovo, dat in 1993 zijn deuren opende, eert de rijke culturele en historische geschiedenis van de stad. Het museum, dat is onderverdeeld in vier

afdelingen - archeologie, geschiedenis, etnologie en conservering – gaat diep in op het verleden van de regio. De indrukwekkende collectie van 200 voorwerpen in het etnologisch museum, geopend in 2004, gunt je een kijkje in de traditionele gebruiken, ambachten en het dagelijks leven van de NoordMacedoniërs. Bewonder het gedetailleerde vakmanschap en de unieke voorwerpen die worden tentoongesteld terwijl je ondergedompeld wordt in de rijke cultuur van Kratovo. Buitenlandse bezoekers kunnen voor 60 denar naar binnen, Noord-Macedoniërs betalen de helft. Voor kinderen en jongeren geldt een gereduceerd tarief van 20 denar. Stadsmuseum van Kratovo // GPS: 42.078028, 22.181015

Onder de torens die goed bewaard zijn gebleven, valt de toren van Emin Bey op door zijn unieke kenmerken. Hij heeft een rechthoekige fundering van bijna 13 meter hoog

met een gebeeldhouwde stenen deur aan de zuidkant. Op de zijmuren zie je de overblijfselen van wat ooit uitbouwen waren, wat suggereert dat de toren ooit verbonden was met een intussen verwoest gebouw. Toren van Emin Bey, Kratovo // GPS: 42.076946, 22.182362

Nog belangrijk in Kratovo is de kerk van Sint Jan de Doper. Het is een prachtige samensmelting van architectuur en spiritualiteit. De kerk werd herbouwd in 1836 na

een rampzalige brand die plaatsvond tijdens de 17e-eeuwse opstand. Hoewel de brand een deel van de kerk verwoestte, bleven veel unieke artefacten bewaard. Vandaag kan je al dat moois bezoeken. Achter de prachtige ingang sieren oude fresco's de muren. De kerk wijdt een speciale dienst aan St. Georgi Kratovski, de enige martelaar en heilige uit Kratovo die aan een gruwelijk einde kwam omdat zijn geloof in het christendom onwrikbaar bleek. Hij werd geëxecuteerd op de brandstapel in Sofia in 1515. Het gemeentebestuur van Kratovo heeft 24 februari uitgeroepen tot St. Georgi Kratovski-dag om hem te eren en om de intrede van de stad in het derde christelijke millennium te vieren. De heilige is een geliefd embleem en beschermer van Kratovo. Bewonder de oude fresco's die de ingang van de kerk van Sint Jan de Doper sieren als je naar binnen stapt. Ze weerspiegelen de rijke artistieke en religieuze erfenis van Kratovo. Elke penseelstreek op de muren van de kerk vertelt een verhaal van geloof en toewijding en is een eerbetoon aan het uithoudingsvermogen en de veerkracht van de gemeenschap. Kerk van Sint Jan de Doper, Kratovo// GPS: 42.077910, 22.176331

De Rada-brug is een van de bekendste bruggen van Kratovo. De brug werd in 1833 gebouwd over de rivier de Manceva en wordt ondersteund door twee enorme pilaren,

waarvan de hoogste 29 meter boven het water uitsteekt. Er hangt een bijzondere legende aan de brug vast. Die vertelt dat de brug gebouwd werd door negen broers, maar uiteindelijk ‘s nachts instortte. Radeloos gingen de broers naar een waarzegger die hen vertelde dat de eerste vrouw die de rampsite zou bezoeken, in de brug gemetst moest worden. Rada, de vrouw van de jongste broer, werd niet op tijd gewaarschuwd… en zo geschiedde. Rada's brug, Katovo // GPS: 42.075605, 22.184372

De stenen

stad Kuklica, op slechts tien kilometer van Kratovo, verwelkomt

avontuurlijke toeristen die op zoek zijn naar een vleugje mysterie. De Stenen Poppen

van Kuklica, een prachtige groep stenen pilaren, stelen hier de show. In Kuklica kan je 15 grote en 120 kleinere pilaren maar liefst 10 meter boven de grond zien uitsteken. Wetenschappers weten dat de pilaren door eeuwenlange erosie gevormd werden, maar er zijn natuurlijk ook plaatselijke legendes die iets anders vertellen. Men beweert dat de stenen figuren voorheen bruiloftsgasten waren die een bovennatuurlijke transformatie ondergingen. Volgens de legende kon een man niet kiezen tussen twee vrouwen en trouwde hij uiteindelijk met allebei. Hij plande stiekem om op dezelfde dag met beide vrouwen te trouwen en hield elke vrouw geheim voor de andere. Maar toen de tweede vrouw achter de waarheid kwam en de geheime bruiloft zag, viel zijn plan in duigen. Overmand door woede en liefdesverdriet sprak ze een krachtige vloek uit over het hele huwelijksfeest. Iedereen veranderde in stenen standbeelden die het fascinerende landschap van Kuklica creëerden. De Stenen Poppen van Kuklica, vaak vergeleken met het populaire Cappadocië in Turkije, trekken veel toeristen. Kuklica is een synoniem geworden voor zowel de rijke geologie als folklore van het gebied.  Stenen stad Kuklica, Kratovo// GPS: 42.107501, 22.055711

Bezoek het Lesnovo-klooster om de fascinerende geschiedenis van oostelijk NoordMacedonië te ontdekken. Dit opmerkelijke gebouw, dat dateert uit de 14e eeuw, staat

bekend om zijn zorgvuldig aangebrachte muurschilderingen en prachtig betegelde buitenkant. Historisch gezien werd het klooster gebouwd onder de heilige Gavril Lesnovski of vlak na zijn dood, toen het ascetisme floreerde. Een andere theorie beweert dat het klooster werd opgetrokken in de tweede helft van de 11e eeuw, op het moment dat kluizenaarsculten als paddenstoelen uit de grond schoten in de noordelijke regio van Bregalnica, waar de vereerde heilige Gavril woonde. Het scriptorium van het Lesnovo-klooster is een belangrijke plek voor de literaire geschiedenis van Macedonië. Die school werd opgericht in het midden van de 11 eeuw en in de 13e eeuw kwam daar een kalligrafieschool bij. Het klooster huisvestte tot de jaren 1840 de grootste bibliotheek van de Balkan, met een omvangrijke collectie boeken en manuscripten uit de hele wereld, en natuurlijk ook uit het huidige Noord-Macedonië.

Het Sint-Gavril-Lesnovski-klooster staat bekend om zijn verbluffende schoonheid en spirituele kracht, naast zijn historische en culturele betekenis. Bezoekers zijn gefascineerd door de iconostase en frescoschilderingen. Gelovigen menen ook dat het klooster helende kwaliteiten heeft. Het trekt daarom een groot aantal pelgrims en bezoekers die op zoek zijn naar troost en spirituele vernieuwing. Lesnovo-klooster // GPS: 42.014617, 22.228169

Deze gratis reisgids bevat 2 dagen van onze volledig uitgewerkte rondreis Noord-Macedonië.

 Koop de volledige gids op shop.themediabay.be

DISCLAIMER We krijgen onze informatie van betrouwbare en zorgvuldig geselecteerde bronnen. Niettegenstaande kunnen we niet verantwoordelijk worden gehouden voor mogelijk niet-accurate informatie noch voor het gebruik van deze informatie en mogelijke negatieve gevolgen. We waarderen het erg als je opmerkingen, toevoegingen of fouten aan ons zou kunnen doorgeven via info@themediabay.be. Ontdek meer reisgidsen op www.reisroutes.be en www.reisroutes.nl. Alle kaarten © OpenStreetMap.org

Adverteren in deze reisgids? Neem contact op met The Media Bay via info@themediabay.be.

Laatste update: januari 2024 © Alle rechten voorbehouden. Deze reisgids is een uitgave van The Media Bay. Niets van deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.