WANDELING DOORHEEN
HET HIPPE ZUID
De stad Antwerpen gaan we in deze stadswandeling eens van een andere kant bekijken. Letterlijk ook, want we zoomen in op de bezienswaardigheden en straten zuidelijk gelegen van de Meir. Helemaal uniek wordt dit dagje Antwerpen als je de wandeling combineert met een bezoek aan de stadsbrouwerij De Koninck in Berchem. De brouwerij van o.a. het Bolleke. Je kan er individueel een parcours afleggen en dat bezorgt je een plezante boeiende belevingstocht. Wij gingen het uittesten. Wie wil, neemt er gerust nog een museum bij. Keuze genoeg in Antwerpen-Zuid.
Op dit traject kom je langs bekende Antwerpse bezienswaardigheden (de Meir, de Schelde, Rubens, Plantijn, …), soms op verrassende plekjes (een stiltekapel, de ‘wandelende’ poort, de roltrap onder de Schelde, de Sint-Andrieskerk, …). Een andere keer zal je misschien verrast opkijken als je passeert langs het Tropisch Instituut, de Bourla, de Studio Herman Teirlinck, enz. Bekende namen waar je geen beeld van had, maar na deze wandeling dus wél. Mét of zonder Bolleke!
• Afstand: 7,4 km
• Vertrek- & Eindpunt: Centraal Station (zie locatie op de kaart)
• Bewegwijzering: geen
• Openbaar vervoer:
o Trein: Antwerpen-Centraal
o Tram: Diamant (tram 2, 6, 9, 15), Astrid (tram 2, 3, 5, 6, 8, 10) of Centraal Station (tram 11, 12, 24)
• Parking: Q-Park Antwerpen Astridplein (zie locatie op de kaart) of op een P+R
Je kan deze route ook wandelen met GPS, installeer de app Google Maps op je smartphone en klik dan op deze link of scan de QR code rechts.
Zo kan je je smartphone als GPS gebruiken.
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
10
Bezoek je Antwerpen met de trein, kan kom je hoogstwaarschijnlijk aan in het Centraal Station van Antwerpen. Het station is zonder meer één van de mooiste stationsgebouwen in Europa en krijgt ook wel eens de naam Spoorwegkathedraal. Het station was ooit een klein kopstation, maar werd in 2007 verbouwd tot een belangrijk treinstation. Je kan hier o.a. de internationale trein naar Amsterdam nemen.
Het stationsgebouw is een mix van stenen muren met een glazen koepel en bevat perrons die over verschillende niveaus verspreid liggen. Ook als je niet met de trein naar Antwerpen komt, is het dus zeker de moeite waard om een bezoekje aan het station te brengen.
Als je in het Centraal Station bent, wandel dan ook zeker eens door de prachtige gangen en flaneer op de grote trap. De 'Middenstatie', zoals het Centraal Station ook wel door Antwerpenaren genoemd wordt, is gebouwd in een eclectische stijl. Kijk trouwens eens erg goed naar de klok van het station aan de voorgevel, hoe schrijf je ook alweer een Romeinse 4?
Wist je dat er ook een Plopsa gevestigd is in het Centraal Station van Antwerpen? Het Plopsa Station Antwerpen is een indoor-pretpark gelegen in het Centraal Station van Antwerpen en heeft maar liefst 60 verschillende attracties. Het indoor-pretpark is gericht op de favoriete Belgische stripfiguren, zoals De Smurfen, Jommeke en Urbanus en vooral geschikt voor families met kinderen van 4 t.e.m. 12 jaar. Neem snel de trein naar Antwerpen, stap uit en wandel recht in het avontuur!
Station Antwerpen-Centraal, Koningin Astridplein 27, Antwerpen // GPS: 51.217308, 4.421440 // belgianrail.be
Plopsa Station Antwerpen, Mediaplein, Antwerpen // GPS: 51.213496, 4.422562 // plopsastationantwerp.be
�� Diamant (tram 2, 6, 9, 15), Astrid (tram 2, 3, 5, 6, 8, 10) of Centraal Station (tram 11, 12, 24)
Tickets voor Plopsa Station Antwerpen
Boek Plopsa Station Antwerpen tickets online en verken een magisch overdekt park. Beleef familieplezier in 15 thema-attracties, verdeeld over vier verdiepingen, en verwonder je over de unieke ligging van het park, binnen in het stationsgebouw van Antwerpen Centraal!
Reserveer hier je online tickets voor Plopsa Station Antwerpen
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
11
A
Vanaf het Centraal Station (uitgang Pelikaanstraat) stappen we de Keyserlei op. Na het dwarsen van de Frankrijklei komen we op de Meir, dé shoppingstraat van Antwerpen. We stappen die volledig af. Behalve de etalages moet je ook eens oog hebben voor de Stadsfeestzaal en het Paleis op de Meir.
Op de Meir vind je op nummer 78 de gerestaureerde Stadsfeestzaal. Mooi van buiten (neoclassicisme) en vergeet niet te kijken naar de versierde hoofdingang met in de nis blinkende mozaïeken. Maar ook het interieur is gewoonweg prachtig. Het gebouw was vroeger een feestzaal, gebouwd in 1908. Het is moeilijk denkbaar, maar het raakte in verval. Tal van evenementen, bals, congressen vonden hier plaats en ook de Boekenbeurs. 27 december 2000 was een zwarte bladzijde in het geschiedenisverhaal. Een brand legde bijna het volledige gebouw in as. Na de heropbouw kwam er een shoppingcenter in. Stap zeker eens binnen.
Een ander monumentaal pand vind je schuin tegenover de Stadsfeestzaal op huisnummer 85: het Osterriethhuis, zo genoemd naar de familie Osterrieth die eigenaar werd op het einde van de 19e eeuw. Het dateert uit halfweg 18e eeuw. Bekijk die mooie rococogevel, te danken aan de architect Van Baursscheit Jr, dezelfde ontwerper van het Paleis op de Meir.
Shopping Stadsfeestzaal, Meir 78, Antwerpen // GPS: 51.217722, 4.411090 // stadsfeestzaal.com
�� Meir (tram 3, 5, 9, 15) & Meirbrug (tram 4, 7)
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
12
Station Antwerpen-Centraal - © Shutterstock
B
De Meir is al meer dan 750 jaar oud. In die periode onderging de straat tal van aanpassingen (verlenging, verbreding, drooglegging want er liep een vaart met dus ook verschillende bruggetjes erover, …). Vandaag is de Meir dé shoppingstraat van Antwerpen. Kijk ook eens bóven de etalages. Sommige gevels mogen best gezien worden. Weet dat er in de 16e eeuw nog veel mooiere gebouwen aan weerszijden van deze vroegere statige laan stonden.
Als je de Meir te druk vindt om gezellig te gaan shoppen, en je zoekt meer bijzondere winkeltjes, is de 'Wilde Zee' zeker een aanrader. Eigenlijk zijn het enkele zijstraten van de Meir, maar nog lang niet alle toeristen hebben deze straatjes ontdekt. Hier kan je nog gezellig kuieren zonder onder de voet gelopen te worden. Enkele straten die de moeite zijn om te bezoeken: Lombardenvest, Schrijnwerkersstraat, Korte Gasthuisstraat, Huidevetterstraat, ...
Op de hoek van de Meir met de Wapper staat het Paleis op de Meir. Het is een weelderig rococogebouw met laatbarokke invloeden. Deze patriciërswoning werd in 1745 ontworpen door de Antwerpse architect Jan Pieter van Baurscheit de Jonge. Het gebouw was in handen van verscheidene aristocratische families tot het in 1812 bij het Franse kroondomein werd gevoegd. Na de Belgische onafhankelijkheid maakte het nieuwe koningshuis er zijn Antwerpse residentie
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be 13
Stadsfeestzaal - © Shutterstock
C
van. In 1969 werd het koninklijk paleis overgedragen aan het ministerie van Nederlandse Cultuur, die het omvormde tot het Internationaal Cultureel Centrum.
Paleis op de Meir, Meir 50, Antwerpen // GPS: 51.218035, 4.408690 // herita.be/monumenten/paleis-op-de-meir �� Meir (tram 3, 5, 9, 15) & Meirbrug (tram 4, 7)
Via de Schoenmarkt (de Boerentoren is 87,5 meter hoog) belanden we op de Groenplaats. Dit plein laten we rechts liggen en blijven rechtdoor stappen. Zo komen we na het oversteken van de tramsporen in de smalle Reyndersstraat. Je zou het niet verwachten, maar in dit straatje vind je op het nummer 4 het Jordaenshuis. Er hangt een eenvoudig bordje met de naam op de poort. Om het huis te kunnen zien moet je wel de poort binnengaan. Net voor je op de binnenkoer komt, lees je op een arduinsteen dat het pand vanaf 1618 is bewoond en als werkatelier gebruikt werd door Jacob Jordaens, de bekende barokschilder (1593-1678) en zijn vrouw Anna Van Noort, dochter van Jordaens’ leermeester Adam van Noort (foto hier boven).
Blijf nog steeds rechtdoor wandelen om via de Vlasmarkt uit te komen op de Ernest Van Dijckkaai aan de Scheldekaaien. Steek deze drukke rijweg over en stap naar links. Kijk uit voor de e-bikes en andere fietsers.
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
14
Meir - © Shutterstock
Stap enkele honderden meters op de kaai tot bij een hoog dominant bakstenen gebouw dat dient als toegangsgebouw, waar de technische installaties zich bevinden van de Sint-Anna voetgangerstunnel onder de Schelde.
Ga eens het gebouw binnen aan de zijkant (twee ingangen). Let op met kinderen erbij. Je kan gaan kijken naar … een roltrap. Niet zomaar eentje, want deze roltrappen van de Sint-Annatunnel zijn beschermd en behoren dus tot het historisch erfgoed. Fietsers zal je zien binnenrijden in de lift centraal in de onderbouw.
De bouw van de tunnel werd aangevat in 1931 nadat de Waterpoort was afgebroken (zie ook bij De Waterpoort of de ‘wandelende poort’). Er werd gestart met het graven van een verticale schacht tot 35 meter diep. Er liggen twee kokers uit beton verbonden met een horizontale gietijzeren buis. In totaal moest 40.000 m² worden uitgegraven in een Boomse kleilaag. Van roltrap naar roltrap op Linkeroever is de lengte exact 572,28 meter. Het wandelpad is 3,8 meter breed. Je bevindt je op 32 meter onder het niveau van de kaaimuur.
De voetgangerstunnel kreeg nog niet zo lang geleden een renovatie met vernieuwing van de liften en de roltrappen. De werken werden afgerond begin 2020.
Sint-Annatunnel, Sint-Jansvliet, Antwerpen // GPS: 51.218722, 4.396235 // herita.be/monumenten/paleis-op-de-meir �� Groenplaats (tram 3, 4, 5, 9, 15)
15
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
Sint-Annatunnel, ingang centrum - © Shutterstock
D
Stap nu áchter het gebouw (dus de Schelde in de rug) en steek het pleintje van Sint-Jansvliet over. Op het einde kan, wie dat wil, even Jacob Jordaens gaan groeten. Althans zijn standbeeld dat hier sinds 1986 terug staat na enkele verhuizingen. De route gaat naar de andere kant van het standbeeld, via de autovrije Hoogtraat met links de bekende galerij Zwarte Panter. Bij het eerste kruispunt sla je rechts af (H. Geeststraat). Aan je rechterzijde stap je langs de zijgevel van het PlantinMoretusmuseum. De hoek om beland je op een pleintje, de Vrijdagmarkt. Aan je rechterhand vind je de toegang tot het museum.
Het Plantijn-Moretusmuseum was ooit de enige drukkerij-uitgeverij uit de renaissance- en barokperiode die bewaard is gebleven. Het werd gesticht in 1555 door Christoffel Plantin, de eerste industriële drukker uit de geschiedenis. In de unieke typografische schatkamer staan de oudste drukpersen ter wereld (ca. 1600). In het museum kun je een volledig ingerichte patriciërswoning bewonderen met prachtige stijlkamers met kunstmeubilair, wandtapijten, goudleren wanden, schilderijen (o.m. van Rubens), sculpturen en porselein. De bibliotheek biedt het meest volledige overzicht van de productie van de Officina Plantiniana van de 16e tot de 19e eeuw.
Museum Plantin-Moretus, Vrijdagmarkt 22, Antwerpen // GPS: 51.218643, 4.398839 // museumplantinmoretus.be �� Groenplaats (tram 3, 4, 5, 9, 15)
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be 16
E
Plantijn-Moretusmuseum - © Shutterstock
De Vrijdagmarkt is beroemd en berucht, omdat er elke vrijdag inboedels en aangeslagen goederen per opbod verkocht worden.
Steek het plein over, op het einde naar rechts (Drukkerijstraat). Op het kruispunt neem je links de Steenhouwersvest tot bij de verkeerslichten. Hier ga je naar rechts, langs de Nationalestraat met tramsporen. Stap nu tot bij het MoMu museum, aan je rechterzijde.
Antwerpen staat bekend als een modestad. Vooral de wijk van de Nationalestraat en Kammenstraat kan als hét modecentrum van Antwerpen worden beschouwd. De aanwezigheid van het ModeMuseum of MoMu, gevestigd in een gerenoveerd historisch pand, hoeft dan ook geen verbazing te wekken. Je krijgt er de Belgische modegeschiedenis te zien en er is ook aandacht voor huidige modeontwerpers met wereldfaam. In het gebouw zijn ook het Flanders Fashion Institute, de modeafdeling van de Hogeschool Antwerpen, bookshop Copyright en Yohji Yamamoto Inc. ondergebracht.
ModeMuseum, Nationalestraat 28, Antwerpen // GPS: 51.21717, 4.399769 // momu.be
�� Sint-Andries (tram 4)
Voorbij het MoMu wandel je nog eventjes rechtdoor tot bij de eerste straat aan je rechterzijde, de Augustijnenstraat. Je komt langs de zijgevel van de Sint-Andrieskerk. Voorbij de kerk neem je links de Waaistraat waar de hoofdingang zich bevindt van de de Sint-Andrieskerk.
De Sint-Andrieskerk staat in de wijk het Sint-Andrieskwartier, in de volksmond bekend als de ‘parochie van miserie’. Na zijn terugkeer uit Italië komt Peter Paul Rubens zich hier in deze wijk vestigen gedurende zeven jaar vanaf 1609. De Sint-Andrieskerk was dus zijn parochiekerk. In deze kerk voltrok zich zijn huwelijk met Isabelle Brant en werden de twee oudste kinderen gedoopt.
Ze werd ingewijd in 1529. Je merkt laatgotiek en laatbarok (toren en bovenbouw). De toren die er vandaag staat is niet meer de originele, want die stortte in in 1756. De kerk mag dan al een gewone parochiekerk zijn, ze heeft wel een paar toppers van het Antwerpse kunstpatrimonium in huis maar … zonder een werk van Rubens zelf. Toen Rubens hier kwam wonen, waren alle altaren al voorzien van een schilderij en blijkbaar vond men het toen de moeite niet om één of meerdere te laten vervangen door een werk van de barokmeester. Beetje zonde toch. Het barokke hoofdaltaar is op zijn minst indrukwekkend te noemen, maar mis ook de marmeren zijaltaren niet met o.a. het polychrome Mariabeeld (eind 16e eeuw). Het altaar is een werkstuk van Willem Ignatius Kerricx en bevat een driedimensionale beeldengroep die de
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be 17
F G
tenhemelopneming van Maria uitbeeldt. Het paneel met de figuur aan het kruis is een werk van Otto van Veen: de ‘Marteldood van Sint-Andreas’, naar wie de kerk is genoemd.
Een ander pronkstuk is de preekstoel uit 1821 van Jean-Baptist Van Hool en Jan-Frans Van Geel. Je ziet er de ‘roeping van de eerste twee apostelen’ voorgesteld. Alles en iedereen is aanwezig: levensgrote beelden van Jezus, Petrus en Andreas, het vissersbootje, de visnetten, de vissen zelfs, een decor met rotsen en begroeiing. Nog meer fraai werk is een albasten monument uit 1620 van Robrecht en Hans Colijns de Nole, een reliekschrijn met 36 Heiligen, een monument ter ere van de Schotse koningin Mary Stuart.
Langs de zijkanten staan nog enkele vitrines opgesteld met daarin missaals en andere religieuze voorwerpen. In een zijkapel kan je naar het kerkmuseum met daarin bijna 100 voorwerpen.
Bij de ingang kan je een gratis gidsje meenemen met daarin een overzicht van de monumentale kerken van Antwerpen met een woordje algemene uitleg en een paar in detail beschreven bezienswaardigheden.
Sint-Andrieskerk, Sint-Andriesstraat 5, Antwerpen // GPS: 51.216235, 4.398247 // sint-andrieskerk.be
Sint-Andries (tram 4)
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
18
��
Sint-Andrieskerk - © Shutterstock
Na je bezoek aan de kerk, vervolg je langs de andere zijgevel via de Sint-Andriesstraat. Gans tot het einde en daar naar rechts, opnieuw de Nationalestraat in. Heb je zin om even in een straat te wandelen met antiekwinkeltjes? De Kloosterstraat is de laatste jaren aan het ontpoppen als een antiekwijk. Als je in de Nationalestraat bent neem je de tweede rechts, bij een plein rechtdoor en zo kom je in het hart van de Kloosterstraat.
Voor de stadswandeling zonder antiekwijk blijf je de Nationalestraat een poosje volgen tot bij het kuispunt met de Kronenburgstraat waar je het Tropisch Instituut vindt. Maar wie even een paar minuutjes zonder het verkeerslawaai wil zijn, stapt op nummer 109, tegenover een pleintje, een kapel binnen. Je kan vanaf de straat nochtans niet zien dat in het omgevende gebouw een kapel ‘verborgen’ zit. Let op een stenen boog, die biedt toegang tot de Sint-Franciscuskapel.
Zodra je de deuren van de Sint-Franciscuskapel openduwt, kom je terecht op een stilteplekje. Het is een heel eenvoudige kapel, maar het is vooral het contrast met de gewijde stilte hier en een paar meters verder het lawaai van het verkeer en de mensen, dat dit plekje zo intiem maakt. Een paar seconden even weg van de nooit aflatende drukte van … de wereld buiten deze kapelmuren. Ga het gerust eens ervaren.
Sint-Franciscuskapel, Nationalestraat 109, Antwerpen // GPS: 51.214043, 4.398379
�� Sint-Andries (tram 4)
Het is een begrip, het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Er wordt onderzoek gedaan, maar ook is er onderwijs op het vlak van tropische geneeskunde en gezondheidszorg in ontwikkelingslanden. Eveneens zorgt het instituut voor een brede dienstverlening in de vorm van reisadvies en vaccinaties. Er zijn zusterafdelingen in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Het was wereldnieuws toen wetenschappers (Peter Piot en collega’s) hier met het nieuws naar buiten kwamen dat AIDS een Afrikaanse tropische ziekte bleek te zijn. Dagelijks werken hier goed 450 wetenschappers, onderzoekers en technici. Het gebouw is trouwens een mooi voorbeeld van art deco.
Instituut voor Tropische Geneeskunde, Kronenburgstraat 43, Antwerpen // GPS: 51.212272, 4.398848 // itg.be
�� Tropisch Instituut (tram 4)
Je komt op een groot vijfarmenkruispunt met verkeerslichten. Neem hier rechts de Kronenburgstraat. Stap deze af tot het eind. Kort naar links (Vlaamsekaai). Bij de lichten naar rechts (Scheldestraat) en bij het eerste kruispunt naar links. Je bent nu op de Waalsekaai. Stap deze af. Aan je linkerzijde liggen de gedempte Zuiderdokken. Je volgt verder de Waalsekaai. Op de hoek van de Timmerwerfstraat kom je voorbij het Zuiderpershuis (Waalsekaai 14).
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be 19
H I
Op de plaats van de Gedempte Zuiderdokken is al veel gebeurd. Tussen 1567 en 1571 stond er nog een citadel van de Spanjaarden. Rond 1800 moest het militair bolwerk plaatsmaken voor een woonwijk. In 1874 volgde er een onteigening en in 1877 werd begonnen met de aanleg van drie havendokken (de Zuiderdokken). Die maakten dus deel uit van de Antwerpse haven. Binnenschepen (eerst nog houten vrachtschepen) lagen hier te wachten op een gunstig getijde op de Schelde om dan de afvaart te maken, hetzij in noord, hetzij in zuidelijke richting. Dat gebeurde via een versassing met sluizen. Langs de Waalsekaai liep eveneens een spoorlijn naar de Scheldekaaien.
Maar de Zuiderdokken bleken al snel te verouderd, en de havenfaciliteiten noordwaarts kregen een uitbreiding met modernere, grotere en minder tijdrovende middelen. Er werd besloten om de minder gebruikte Zuiderdokken te dempen. In juli 1967 voer het allerlaatste binnenschip vanuit de Zuiderdokken af. In 1969 waren de dokken gedempt, ze hadden geen honderd jaar dienstgedaan. Op de gedempte Zuiderdokken werd een plein aangelegd en later een parking. Anno 2019 is men al begonnen met de zoveelste transformatie. Dok Zuid moet een trekpleister worden met groen en water en – ook niet onbelangrijk – twee ondergrondse parkings (parking Steendok en Kooldok, samen goed voor een 2000-tal plaatsen).
Gedempte Zuiderdokken, Antwerpen // GPS: 51.212455, 4.392738 // itg.be
�� Museum (tram 4)
In het Zuiderpershuis moet het er eind 19e en begin 20e eeuw nogal ‘gestoomd’ hebben. In dit monumentaal gebouw uit 1878, voorbeeld van de Vlaamse renaissance - architect Ernest Dieltiens, was een industriële site gevestigd die met een hydraulische krachtcentrale de nodige energie voorzag in de haven (aandrijving bruggen, kranen). Er stonden in Antwerpen acht van die hydraulische ‘pershuizen’. Het complex bevatte accumulatoren in de twee torens, stoomketels, stookzalen en stookketels, kettinggloeioven, werkplaatsen met smidse, draaibanken, enz. Toen elektriciteit de rol als energiebron het stilaan overnam, zou het nut van de krachtcentrale afnemen.
Vandaag vinden in de aanpalende ruimte groepen van culturele achtergrond er een plek voor muziek, zang, dans, theater, literatuur en soms tentoonstellingen.
Zuiderpershuis, Waalsekaai 14, Antwerpen // GPS: 51.211700, 4.391982 // zuiderpershuis.be
�� Museum (tram 4)
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
20
J K
Op de hoek met de Leuvenstraat zie je de hoge muren van het Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA), voorheen bekend als MuHKA. De ‘u’ werd wel behouden in het mailadres. Je ziet het aan de vorm van het gebouw, vroeger was dit nog een graansilo, die netjes werd verbouwd tot museum. Op de buitengevel zie je meteen dat hier kunst wordt getoond. De collectie bestaat uit internationale hedendaagse kunst vanaf 1970. Anders dan in andere musea, vind je hier een behoorlijke collectie van werk uit China, India, Centraal-Azië en de Magreb. Er worden jaarlijks verschillende tentoonstellingen gehouden maar er is ook een permanente expo met werk van Vlaamse en internationale kunstenaars.
Het museum beschikt over een bibliotheek en verschillende afdelingen voor beeldende kunst, film, mediakunst en beeldcultuur. Behalve het bewaren en tentoonstellen doet het museum ook aan onderzoek. Maar het M HKA zal op deze locatie niet blijven. Er wordt verhuisd naar de plek waar nu nog het Hof van Beroep zich bevindt, op een paar meter van de huidige locatie. Het gebouw van het Hof van Beroep wordt afgebroken en er komt een nieuw museumgebouw. Een eerste prognosedatum ligt bepaald ergens in 2024.
Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen (M HKA), Leuvenstraat 32, Antwerpen // GPS: 51.211140, 4.390496 // muhka.be
�� Museum (tram 4)
Koop
volledige gids op shop.themediabay.be 21
©
de
M HKA - © Dreamstime
L
Stap nu verder tot aan het FOMU.
Het grote pakhuis op de hoek met de Verviersstraat werd omgevormd tot wat we nu kennen als het provinciaal Fotomuseum, kortweg FOMU. Nog even dit over het gebouw: Nederlandse architecten ontwierpen het. Het bouwjaar is 1912 en dit zou één van de allereerste gebouwen met gewapend beton als toepassing in Vlaanderen zijn geweest. Het museum brengt de evolutie van de fotografie in beeld, met uiteraard veel foto’s en dat niet alleen van bekende fotografen (nationaal en internationaal), maar van eenieder die representatief werk toont op vlak van artistiek, documentair en journalistieke fotografie. De collectie bestaat uit meer dan twee miljoen objecten. Er is tevens een rijk gestoffeerd archief van fotoapparatuur (23.000 stuks inmiddels).
Kenmerkend voor dit museum zijn niet enkel de museale activiteiten, ook initiatieven als workshops (zowel voor volwassenen als voor kinderen), praatevenementen, portfolio reviews en filmvertoningen (zo goed als dagelijks, vaak ‘vergeten’ films of stomme films met muziek) behoren tot de vaste activiteiten. In de bibliotheek wordt een grote collectie fotoboeken bewaard, evenals tijdschriften en andere gerelateerde publicaties. Even bekomen van al die beelden kan in het museumcafé PIXEL.
FOMU - Fotomuseum Antwerpen, Waalsekaai 47, Antwerpen // GPS: 51.209071, 4.387767 // fomu.be
�� Museum (tram 4)
Met het FOMU in de rug, stap je via de Verviersstraat naar de grote poort toe. Dit is de Waterpoort.
De blik van deze kant op de poort is totaal anders dan de andere zijde. Het is de Porta Regia, of ook nog Coninckxpoort, de Waterpoort genoemd. In de volksmond heeft de Sinjoor het over de wandelende poort. De kant van de Zuiderdokken is in eenvoudige blauwsteen. Het was bedoeld als ereboog voor de koning Filips IV, toen de boog in 1624 werd opgetrokken. Ze kreeg een plaats op de Vlasmarkt naar een ontwerp van ene Rubens. Maar daar stond ze gewoon tussen de huizen en moest dus maar één zijde rijkelijk versierd worden eigenlijk. Dat veranderde toen n.a.v. werken aan de Scheldekaaien de erepoort moest verhuizen in 1880, nu naar de Sint-Jansvliet. Inderdaad, de plek waar nu het toegangsgebouw staat voor de voetgangerstunnel Sint-Anna, neergepoot in 1933. Dus moest de stadspoort nog maar eens
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
22
M N
op wandel. In 1936 kreeg ze een plek bij de Zuiderdokken op de Gillisplaats, waar je ze vandaag nog kan bekijken. De sobere kant heeft enkel een Neptunusbeeld als verfraaiing, terwijl de ander zijde er heel wat kunstiger uitziet, met een wapenschild en venstertjes en twee toegangen.
Waterpoort, Waterpoort, Kasteelstraat 2, Antwerpen // GPS: 51.208151, 4.389131
�� Museum (tram 4)
Ga rond of door de poort en neem dan rechtdoor de Kasteelstraat tot bij het rondpunt met de imposante beeldenformatie van Lambermont en de waterfontein.
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
23
Waterpoort - © Shutterstock
Het Lambermont-standbeeld toont een rustig zittende baron Lambermont, omringd door een paar indrukwekkende beelden en achter hem een waterpartij met een grote scheepsboeg. Baron Lambermont zorgde ervoor dat de Scheldetol in 1863 werd opgeheven, waardoor de havenactiviteiten zich ten volle konden ontplooien.
Er diende wel een flink bedrag betaald te worden aan Nederland om die tol af te kopen.
Lambermont-standbeeld, Lambermontplaats, Antwerpen // GPS: 51.207076, 4.391261
�� Pacificatie (tram 4)
Aangekomen op het rondpunt stap je naar links de Leopold de Waelstraat in. Een paar honderd meter verder bevindt zich het KMSK aan je rechterzijde.
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
24
Lambermont-standbeeld - © Shutterstock
O
Het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen heet zijn bezoekers sinds september 2022 opnieuw meer dan welkom in deze klassevolle kunsttempel. Het 19eeeuwse gebouw onderging een grondige make-over die maar liefst tien jaar in beslag nam. De statige buitenkant, de riante inkomhal en de oorspronkelijke vleugels werden vakkundig gerestaureerd, maar daarnaast groeide het museum ook aanzienlijk in omvang. Op de plaats waar er vroeger vier binnentuinen schuilden, pastten de architecten nu een hypermoderne constructie als een puzzelstuk in het historische gebouw in. Het contrast tussen oud en nieuw is enorm. Daar waar de keurig gerenoveerde zalen van de Oude Meesters – op de tweede verdieping – nog rijkelijk hun klassieke grandeur van weleer uitstralen, kreeg de nieuwbouw een strak en minimalistische kleedje aangemeten, waarbij de kleur wit de boventoon neemt en de blinkende vloer zowel kunstwerken als bezoekers in de fonkelnieuwe zalen doet weerspiegelen. In dit nieuwe ontwerp, dat de eerste, derde en vierde verdieping beslaat, namen Moderne Meesters als James Ensor, Jules Schmalzigaut en Rik Wouters hun intrek. Een lange trap met hoog Instagram-gehalte verbindt de pasgeboren etages met elkaar.
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, Leopold de Waelplaats 1, Antwerpen // GPS: 51.208955, 4.394637 // kmska.be
�� Museum (tram 4)
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
25
Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) - © The Media Bay
P
Zin om een architecturaal pareltje van art nouveau te bewonderen? Loop dan na je bezoek aan het KMSKA even een ommetje rondom het gebouw, waar een wel heel speciaal huis schuilt.
Op de hoek van de Schildersstraat en de Plaatsnijderstraat vind je een pracht van een woonhuis uit 1901 in art nouveaustijl, door de Antwerpenaren ook wel Het Bootje genoemd. De inspiratie voor die naam hoef je niet ver te zoeken, want uit de hoek van het opmerkelijke gebouw steekt zomaar even de boeg van een antiek zeilschip uit. Art nouveau is op zich al een betrekkelijk excentrieke bouwstijl, maar architect Frans Smet-Verhaas ging hier toch nog een stapje verder. De opdracht voor de bouw kwam van de Antwerpse scheepsbouwer P. Roeis, die met het extravagante ontwerp op een niet zo subtiele manier naar de scheepvaart en het belang ervan in de wereldhandel verwijst. De scheepsboeg draagt een erker bestaande uit vijf ramen, die naar de vijf continenten verwijst. Let ook even op de initialen van de opdrachtgever, die op de scheepsboeg geschilderd staan.
Het Bootje, hoek Schildersstraat/Plaatsnijderstraat, Antwerpen // GPS: 51.208389, 4.396687 �� Museum (tram 4)
Keer nu terug naar de ingang van het KMSKA
©
op shop.themediabay.be 26 :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: OPTIONEEL :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::
Koop de volledige gids
Het Bootje - © Dreamstime
. ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: EINDE OPTIONEEL :::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: 1
Hou de ingang van het KMSKA met het voorliggende plein aan je rechterhand. Dwars de Schildersstraat. Neem de eerste straat rechts, de Karel Rogierstraat. Ga naar het monument toe in de achtergrond. Steek het rondpunt rechtdoor over en vervolg via de Vrijheidsstraat. Dit is een lange straat die je tot bij verkeerslichten brengt. Steek over en vervolg alsmaar rechtdoor, nu in de Teirlinckstraat. Richt je op de twee achterliggende tweelingtorens. Bij een graspleintje sla je links af in de Maarschalk Gérardstraat. In een flauwe bocht passeer je De Studio. Jou onbekend misschien, maar als we melden dat dit nog altijd méér bekend is als het Herman Teirlinckinstituut, dan gaat allicht een belletje rinkelen.
Je belandt nu op een pleintje. Ga rechts naar de rijweg toe waar het middelste rijvak een tunnel ingaat (Gasthuistunnel). Wij stappen langs de linkerzijde van de rijweg. Aan de overzijde merken we weldra een historisch pand het Maagdenhuis.
Op het huisnummer 33 vind je het Maagdenhuis, een prachtig gebouw uit de 16e-17e eeuw. Het museum is gewijd aan de geschiedenis van de vondelingen- en wezenzorg in Antwerpen en toont eveneens het erfgoed van het OCMW. Van 1552 tot 1882 was hier een weeshuis enkel voor meisjes gevestigd, de ‘maegdeckens’. Ze kregen behalve onderdak ook onderwijs en leerden er kantklossen en naaien. Voorwerpen uit die tijd zie je in de vroegere kapel van het weeshuis, waaronder de majolica papkommen waar de meisjes uit aten, vondelingenkleedjes, borduurwerk, … Je ziet er ook een maquette van de vondelingenschuif. Maar daarnaast bevat het museum tevens een knappe verzameling schilderijen (o.a. Rubens, Jordaens, Van Dyck), beeldhouwwerken en antieke meubelen. Ook nog glasramen en voorwerpen die tot het OCMW kunstpatrimonium behoren. ‘Houten Clara’ is een eikenhouten beeld uit de 17e eeuw dat Hendrik Conscience inspireerde voor zijn novelle ‘Houten Clara’.
Maagdenhuis, Lange Gasthuisstraat 33, Antwerpen // GPS: 51.214560, 4.405578 // maagdenhuis.be �� Mechelseplein (tram 4, 7)
Volg nog even verder tot bij de eerste straat aan je rechterzijde. Het hoekhuis is een postgebouw, maar daarnaast heb je het museum Mayer van den Berg, de woning met de vijf ranke bogen in de gevel.
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be 27
Q
Op het nr. 19 kom je voorbij het museum Mayer van den Bergh. In het museum bevindt zich de waardevolle verzameling die Henriëtte van den Bergh erfde van haar veel te jong gestorven zoon. Fritz Mayer overleed in 1901 in een verkeersongeval. Hij was een verwoed verzamelaar van kunst, zowel schilderijen als beeldhouwwerken, wandtapijten, … Zijn interesse ging vooral naar de kunst uit de Nederlanden vanaf de 14e tot de 17e eeuw. Hij had een boontje voor Pieter Bruegel de Oude. Het mag uniek heten dat het museum met het schilderij ‘Dulle Griet’ één van de absolute meesterwerken van Pieter Bruegel bezit. Van den Bergh kocht het schilderij voor een appel en een ei op een veiling in Keulen in oktober 1894. Wist hij toen veel dat het later tot één van de meest besproken werken zou uitgroeien van de kunstmeester.
museum Mayer van den Bergh, Lange Gasthuisstraat 19, Antwerpen // GPS: 51.215541, 4.405428 // museummayervandenbergh.be
�� Oudaen (tram 4, 7)
Heb je zin om even langs te gaan in een historische bakkerij die bij locals zeer populair is? Dan moet je bij Bakkerij Goossens zijn in de Korte Gasthuisstraat 31. Deze bakkerij bestaat sedert 1884. Soms kan je ze herkennen aan de lange wachtrij.
Voor het vervolg van de wandeling slaan we rechts de Arenbergstraat in. Je komt langs het Echt Antwaarps Theater (nog zo’n bekende naam maar waarvan je geen idee had waar het in Antwerpen zich bevond). De Arenbergstraat kruist vervolgens de Leopoldstraat. Ga je hier even naar rechts, waar je een klein ommetje doorheen de Plantuin kan maken.
De Plantentuin of Den Botanieken Hof aan de Leopoldstraat is een kleine oase van rust in het centrum. Ooit deed de Plantentuin dienst als tuin waar kruiden met genezende krachten werden geplant voor het ziekenhuis. Tegenwoordig vind je er ongeveer 2000 verschillende soorten planten, bloemen en bomen, waarvan sommige van deze flora
shop.themediabay.be 28
© Koop de volledige gids op
R S
beschermd zijn. Tijdens het winkelen of bekijken van bezienswaardigheden is de Plantentuin dan een prachtige plek om even op een bankje te gaan zitten en bij te komen.
Plantentuin (Den Botaniek), Leopoldstraat 24, Antwerpen // GPS: 51.214625, 4.406440
�� Oudaen (tram 4, 7)
Plantentuin (Botanieken Hof) - © Shutterstock
Keer terug naar de Leopoldstraat, tot aan het kruispunt, waar je nu rechtdoor blijft gan tot bij het halfronde monumentale gebouw van het Toneelhuis.
De Bourlaschouwburg is een begrip in de (Antwerpse) theaterwereld. Die draagt de naam van de toenmalige stadsarchitect Pierre Bruno Bourla, die het gebouw ontwierp in 1827. De bouw ervan startte in 1829, en werd voltooid in 1834.
Het majestueuze gebouw is een unieke getuige van de laat classicistische monumentale architectuur. De halfronde voorgevel oogt bijzonder fraai. Na een fusie van de Antwerpse theatergezelschappen, de Koninklijke Nederlandse Schouwburg en de Blauwe Maandag Compagnie, is de Bourla vandaag de thuishaven van Het Toneelhuis.
op shop.themediabay.be 29
© Koop de volledige gids
T
We bevinden ons hier in een echte theaterbuurt. De Arenberg, de Stadsschouwburg, Het Paleis, het reeds vernoemde Echt Antwaarps Teater, Theater Elckerlyc, … Ze hebben hier allemaal hun stekje.
Bourlaschouwburg, Komedieplaats 18, Antwerpen // GPS: 51.216015, 4.407656 // toneelhuis.be �� Oudaen (tram 4, 7)
Net voorbij de Bourlaschouwburg sla je rechts de autovrije Kelderstraat in Om de Bourla heen kom je op de Graanmarkt. Nog meer theater hier, want pal voor je neus doemt het grootse moderne gebouw op van de Stadsschouwburg. Ben je hier op een zaterdag, dan kan je op het Theaterplein voor de Stadsschouwburg een volkse markt meepikken.
De zaterdagmarkt (ook wel vreemdelingenmarkt genaamd door al het lekkere buitenlandse eten dat je er kan krijgen) is één van de beroemdste markten die Antwerpen rijk is, naast de 'Vogeltjesmarkt'. Hier keuvel je gezellig op zaterdag, bestel je een glaasje cava en meander je langs alle gezellige marktkraampjes. Vergeet ook zeker niet om een
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
30
Bourlaschouwburg - © Shutterstock
U
verse muntthee te drinken en te genieten van een broodje spek met ei, verse hummus, oesters, churro's en nog veel meer. Echt een markt voor foodies.
Een weekendje Antwerpen? Reserveer op zondag dan alvast een plaatsje in de agenda om de beroemdste markt van de stad te bezoeken, namelijk de eeuwenoude vogeltjesmarkt. Zoals de naam al doet vermoeden, draaide deze markt vroeger geheel rond het verkopen van vogeltjes, maar tegenwoordig kan je er allerlei dingen kopen. Denk maar aan kledij, bloemen, lekkernijen… en natuurlijk nog steeds vogeltjes ook.
Zaterdagmarkt & Vogeltjesmarkt, Theaterplein, Antwerpen // GPS: 51.214842, 4.410166 �� Stadspark (tram 1, 10)
Ga met je gezicht naar de Stadsschouwburg links de Maria Pijpelincxstraat in. Dwars dan Hopland en je komt op de Wapper, waar je aan je rechterhand het Rubenshuis vindt.
In het Rubenshuis, een prachtige patriciërswoning, bracht Peter Paul Rubens 25 jaar van zijn leven met zijn gezin door. Hij kocht het in 1608, nadat hij uit Italië terugkeerde. Bovendien realiseerde hij er het leeuwendeel van zijn oeuvre. Als schilder en diplomaat ontving hij er vele hoge gasten en bewaarde er zijn indrukwekkende kunstverzameling. Het huis spreekt vandaag nog steeds tot de verbeelding van vele bezoekers uit de hele wereld. Dat heeft alles te maken met het prachtige kader van het huis en de binnentuin.
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be
31
Vogeltjesmarkt - © Shutterstock
V
Update: Sinds 9 januari 2023 is het Rubenshuis gesloten voor een grondige renovatie die vier jaar in beslag zal nemen. Opnieuw afspraak in 2027!
Rubenshuis, Wapper 9-11, Antwerpen // GPS: 51.217076, 4.410151 // rubenshuis.be
�� Meir (tram 3, 5, 9, 15) & Meirbrug (tram 4, 7)
Nog een paar meter verder op de Wapper stappen en je bent terug op de Meir.
Wie nog wat wil shoppen, kan zich hier volop laten gaan. Wie meteen naar het Centraal station wil, stapt hier naar rechts, alsmaar rechtdoor. Einde van de wandeling.
Wie het zo gepland heeft om nog het bezoek aan de stadsbrouwerij De Koninck erbij te nemen, kan vanaf het de tramhalte Meirbrug in de Sint-Katelijnevest tramlijn 7 nemen naar de stadsbrouwerij, tot halte De Merode (zie volgend item).
© Koop de volledige gids op
shop.themediabay.be 32
Rubenshuis - © Shutterstock
© Koop de volledige gids op shop.themediabay.be 33
