HOVO Amsterdam Cursusprogramma
januari - mei 2026
Inhoud
Inbedding HOVO Amsterdam, HOVO-programmacommissie HOVO is met ingang van 1 april 2025 onderdeel van de Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen. De HOVO-programmacommissie heeft als voornaamste taak het bewaken van de kwaliteit van het onderwijs van HOVO. De leden zijn aangesteld namens de Vrije Universiteit Amsterdam.
prof. dr. Herman Verhoef (voorzitter), Faculteit der Bètawetenschappen
prof. dr. Mariëtte van den Hoven, Faculteit der Geneeskunde Amsterdam UMC dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte, Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen prof. dr. Piet Mulders, Faculteit der Bètawetenschappen
prof. dr. Richard Neerhof, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, prof. dr. Diederik Oostdijk, Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen dr. Angela Roothaan, Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen drs. Mira Maletic, directeur Bedrijfsvoering Faculteit der Sociale en Geesteswetenschappen drs. Carolien van Bergen, programmadirecteur HOVO Amsterdam dr. Bob Baljet, voorzitter Stichting Vrienden HOVO-VU
Daniëlle Roeleveld, secretaris
Verplichte bronvermeldingen
De in deze gids gebruikte afbeeldingen zijn rechtenvrij of gebruikt met toestemming van de rechthebbende. Verplichte vermeldingen van rechthebbenden staan hieronder vermeld. Mocht u desondanks menen rechten te kunnen doen gelden, neemt u dan alstublieft contact met ons op binnen de verschijningsperiode van deze gids.
Unsplash
Blijf betrokken
Meld u aan voor de nieuwsbrief van HOVO Amsterdam en ontvang circa één keer per maand het laatste nieuws van HOVO, cursustips, filmpjes van docenten en informatie over de VU.
Volg ons op social media
facebook facebook.com/hovo.amsterdam
YOUTUBE youtube.com/c/HOVOAmsterdamVrijeUniversiteit
LINKEDIN linkedin.com/company/vu-hovo-amsterdam
vu.nl/hovo
pag. 24r, kva - Sarah Sheedy; pag. 25l - mauro mora; pag. 26r - Cody Otto.
Wikimedia Commons
pag. 9lb - NIGIS [Netherlands Indies Government Information Service]; pag. 10r - RalfR-12; pag. 12rGeorge E Koronaios; pag. 14l - Bundesarchiv, Bild 183-R15883; pag. 15r - Chabe01; pag. 16lOsama Shukir Muhammed Amin FRCP(Glasg); pag. 22 - Ralf Roletschek; pag. 24l - Ian S.
Overig
pag. 11lo, ka, 11r - Karel Onwijn; pag. 20r, ka, 21lbDagmarillustraties; pag. 28lo - Lein Weiber (Physics Adelaide Edu); pag. 29r, kv - via Flickr - Martha de Jong-Lantingh.
Verklaring afkortingen: k(aft), a(chter), v(oor), r(echts), l(inks), b(oven) o(nder).
Intellectueel eigendom
De intellectuele eigendomsrechten op de opzet van de cursussen en de samenstelling van het cursusmateriaal berusten bij de docent die de cursus heeft ontwikkeld en het materiaal heeft samengesteld. Gebruik van het cursusmateriaal anders dan voor de eigen studie is niet toegestaan, evenmin als het verkopen of afstaan daarvan aan derden.
Het voorjaarsaanbod bij HOVO Amsterdam: cursussen, studiedagen en meer!
Welkom bij HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam. In deze cursusgids vindt u de korte cursusbeschrijvingen van het cursusaanbod tussen januari en mei. Over emoties en vulkanen, over oude Grieken en moderne natuurkunde, over jazz en vogels, een unieke reeks over grenzen (zie pag. 25) en nog veel meer.
Op de website vu.nl/hovo vindt u uitgebreide informatie over het complete cursusaanbod, praktische zaken en de VU campus. Bij iedere cursusbeschrijving leest u meer over de docent, eventuele verplichte literatuur, gewenste voorkennis en u vindt daar de uitgebreide beschrijving van de cursusinhoud.
Kennis op de campus
Sinds 1990 volgen duizenden deelnemers onderwijs bij HOVO aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Kenmerkend voor het cursusprogramma is het veelzijdige aanbod in zes kennisdomeinen, de academische kwaliteit van de programma’s en docenten en de locatie: de levendige en goed bereikbare VU-campus aan de Amsterdamse Zuidas. In de gids vindt u het programmaoverzicht per kennisdomein: kunstgeschiedenis en architectuur, (cultuur) geschiedenis, letteren en muziek, filosofie en religie, mens en maatschappij, en exacte en medische vakken.
Voor wie is het HOVO-onderwijs?
Voor iedereen die zin heeft om nieuwe kennis op te doen. Om daarmee de geest te verrijken, de wereld beter te begrijpen, uit interesse voor een onderwerp of gewoon voor het plezier van leren! HOVO was oorspronkelijk exclusief voor iedereen vanaf vijftig jaar. Hier zijn de onderwijsvorm, inhoud en momenten waarop de cursussen plaatsvinden op afgestemd. Echter, iedereen die zich aangesproken voelt door de inhoud, onderwijsvorm en docent is welkom, ongeacht leeftijd. HOVO is hoger onderwijs voor iedereen die zich verder wil ontwikkelen.
Onderwijs bij HOVO
• Cursussen - Bij HOVO Amsterdam kunt u losse cursussen volgen van twee tot tien bijeenkomsten. De cursussen hebben meestal het karakter van hoorcolleges met aan het einde gelegenheid tot het stellen van vragen, soms is er sprake van een meer interactief karakter. Vaak is er een verplicht boek of een reader of syllabus. De docent geeft soms ook suggesties geven voor verdere verdieping voor wie zich verder wil verdiepen in de lesstof, maar aanbevolen literatuur is nooit verplicht. Op de website vindt u bij het kopje ‘inhoud’ meer over de onderwijsvorm en eventuele literatuur. Hier vindt u ook meer informatie over de docent.
• Leergangen - Diverse cursussen zijn onderdeel van een leergang. Wilt u uitgebreid kennismaken met een vakgebied? Grondig kennis opdoen over een thema, verbanden leggen en een onderwerp breed verkennen? Dan is een leergang een goede keuze. U kunt ervoor kiezen om een enkele cursus te volgen of meerdere cursussen uit een leergang. Instappen kan op ieder moment: u hoeft niet bij deel I te beginnen.
• HOVO Extra - Onder de noemer HOVO Extra biedt HOVO activiteiten met een bijzonder karakter, zoals studiedagen, losse lezingen, een kindercollege, training of workshop, soms ook in het weekend. Kijk voor meer informatie op pag 22.
Kijk voor uitgebreide informatie over iedere cursus op vu.nl/hovo-cursussen
Op de campus en online
De meeste cursussen vinden klassikaal plaats op de VU campus. HOVO Amsterdam biedt ook de mogelijkheid om cursussen online te volgen. HOVO maakt hiervoor gebruik van het gebruikersvriendelijke en veilige programma Zoom for Education. Er zijn meerdere mogelijkheden voor online onder wijs. Bij iedere cursusbeschrijving ziet u welke dat zijn. Als er geen vermelding staat is de cursus uitsluitend in klassikale vorm:
• Online – De cursus vindt uitsluitend online plaats.
• Ook online – De toevoeging ‘ook online’ bij een aantal cursussen betekent dat een cursus twee keer plaatsvindt: klassikaal op de VU campus, en enkele dagen later ook online. Deelnemers uit de klassikale groep mogen ook deelnemen aan de online cursus.
Meer informatie over online onderwijs op vu.nl/hovo-online en bij de cursusbeschrijvingen op de website. Onder het kopje ‘data en contact’ ziet u ook of de colleges worden opgenomen en hoe lang deze beschikbaar zijn.
Cursusinformatie in gids en op de website
In deze gids vindt u korte beschrijvingen van alle cursussen en studiedagen. Op de website vu.nl/hovo vindt u bij iedere cursus uitgebreidere informatie (onder het kopje ‘inhoud’):
• volledige cursusbeschrijvingen
• details over verplichte literatuur, gewenste voorkennis en eventuele excursies
• informatie over docenten, soms met interview of flitscollege
• praktische informatie en aanmeldmogelijkheden
Daarnaast kunt u op de website:
• eenvoudig zoeken op startdatum via de cursuskalender
• gebruikmaken van de cursuszoeker om te filteren op kennisdomein, onderwerp, type cursus of docent
• informatie vinden over het onderwijs bij HOVO, praktische zaken
Aanmelden is uitsluitend mogelijk via de website. Lees voor inschrijving altijd eerst de uitgebreide cursusbeschrijving. Op pagina 30 en 31 vindt u algemene en praktische informatie, bijvoorbeeld over hoe u zich aanmeldt voor een cursus.
Reductiefonds HOVO
Is uw bruto jaarinkomen (alleen of gezamenlijk) lager dan € 25.745? Dan kunt u in aanmerking komen voor een korting van 40% op het cursusgeld. Dit geldt voor maximaal één cursus per semester. Deze korting is een gezamenlijke geste van de Stichting Cursisten HOVO-VU en HOVO Amsterdam.
Stichting Cursisten HOVO-VU
De onafhankelijke Stichting Cursisten HOVO-VU beheert het reductiefonds van HOVO. Dankzij de donaties van cursisten kunnen mensen met een lager inkomen ook genieten van HOVO-onderwijs. Met een gift van minimaal € 15,- per jaar draagt u al bij aan de korting die HOVO Amsterdam in mindering brengt op het cursusgeld. Als donateur krijgt u korting op de excursies die de Stichting minimaal één keer per jaar organiseert.
Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u meer informatie over korting ontvangen of donateur worden, onder het kopje ‘Betalen, ontvangen en schenken’.
Flitscolleges op YouTube
Wilt u een voorproefje van de docent of een voorbeeld van een college bij HOVO? De flitscolleges op het eigen YouTube kanaal van HOVO Amsterdam zijn een leuke manier om kennis te maken met HOVO en met de docenten. Wilt u direct op de hoogte zijn als er een nieuw flitscollege online staat? Abonneer u dan op het YouTube kanaal van HOVO en ontvang direct een melding zodra er een nieuw flitscollege is. Zie youtube.com/c/HOVOAmsterdamVrijeUniversiteit
Najaarsaanbod 2025: cursussen en lustrum
Tussen oktober en december 2025 starten nog diverse cursussen. Het complete cursusaanbod vindt u op vu.nl/hovo (op startdatum of in het programmaoverzicht).
Op 15 november 2025 viert HOVO Amsterdam haar 35-jarig bestaan. Op de website vindt u meer over de feestelijke lustrumbijeenkomst.
Kunstgeschiedenis en architectuur
Cursus kunstgeschiedenis | ook online Kunstgeschiedenis van Rome
Alle wegen leiden naar Rome. Als centrum van de Romeinse wereld heeft de stad een bijzondere plek in de geschiedenis, maar nog steeds kunnen alle ogen van de wereld op Rome zijn gericht, denk bijvoorbeeld aan het pauselijk conclaaf. Niet voor niets wordt Rome ook wel ‘de eeuwige stad’ genoemd. In tien colleges krijgt u de kunst en de architectuur te zien die in Rome tot stand zijn gekomen – en enorm divers zijn. Van de Romeinse fora, de vroegchristelijke kerken, via de renaissance en barok naar modern Rome, waar het fascistische regime zijn invloed heeft laten gelden op de stad. Rome is, kortom, nooit af.
user-chart Docent drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin
Calendar-Plus 10 colleges (fysiek of online deelname – zie pag. 4)
Groep A – fysiek: dinsdag 20 januari t/m 7 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 24 februari en 10 maart)
Groep B – online: woensdag 21 januari t/m 8 april 2026, 15.00-17.00 uur (geen college op 25 februari en 11 maart)
€ 349,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 6 januari aanmelden
Cursus kunstgeschiedenis
Zie de mens!
Mensbeelden in de kunst
Hoe beelden wij onszelf af sinds de oudheid? Het ‘mensbeeld’ in de kunst blijkt voortdurend in beweging, beïnvloed door maatschappelijke ontwikkelingen, filosofische ideeën, politieke omstandigheden, historische gebeurtenissen en psychologische inzichten. Deze invloeden zijn zichtbaar in schilderkunst, beeldhouwkunst en andere kunstvormen. Wat zeggen deze afbeeldingen over het (zelf)beeld van de mens in verschillende tijden? En hoe weerspiegelt de kunst veranderingen in denken en voelen? Deze cursus leert leert u kijken naar de mens door de eeuwen heen, door de ogen van vele kunstenaars, vanuit uiteenlopende perspectieven. Op de website onder het kopje ‘Inhoud’ vindt u de thematische ordening.
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 2 februari t/m 20 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 23 maart en 6 april)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 26 januari aanmelden
Uit
de cursusevaluaties:
“Frans Henk Hoekstra gaf de cursus op een zeer bevlogen wijze. Zijn welbespraaktheid en fantastische woordkeuzes maakten ieder hoorcollege tot een genot om naar te luisteren.”
Kunstgeschiedenis en architectuur
Leergang Kunstgeschiedenis IV Barok.
Europa 1550-1750
Wie aan de Barok denkt, ziet al snel overdaad, kleur en beweging. Dat beeld is te beperkt. In deze cursus ontdekt u de vele uitingen van de Barok in WestEuropa. U ziet hoe en waarom de Italiaanse Barok van Caravaggio, Bernini en Borromini zich onderscheidt van de Renaissance. Vervolgens verdiept u zich in de ontwikkelingen elders in West-Europa. In de Nederlanden ontstaat de genreschilderkunst. U ontdekt waarom juist daar zo’n grote markt voor ontstond. Ook leert u wat de mogelijke betekenissen zijn in de schilderijen van Frans Hals, Judith Leyster en Vermeer en hoe wij dat nu kunnen weten. Dat brengt de cursus op het onderwerp van methodiek en problematiek van iconografie en iconologie binnen de kunstgeschiedenis.
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 2 februari t/m 20 april 2026, 13.30-15.30 uur (geen college op 23 maart en 6 april)
€ 370,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 19 januari aanmelden
Cursus architectuurgeschiedenis
Het bouwwerk centraal.
Woongebouwen, bruggen, stations, musea, muziekgebouwen en bibliotheken.
Hoe kun je moderne architectuur thematisch bekijken?
Een thematische benadering van uiteenlopende typen bouwwerken biedt een frisse blik op architectuur. De cursus richt zich op woongebouwen, bruggen, stations, musea, muziekgebouwen en bibliotheken. Eerst komen enkele historische, iconische voorbeelden aan bod, gevolgd door spraakmakende recente ontwerpen. Per gebouwtype worden de specifieke kenmerken en ontwikkelingen besproken, zowel nationaal als internationaal, van gerenommeerde én minder bekende bureaus. Mies van der Rohe, Le Corbusier, Frank Gehry en Jean Nouvel zijn slechts enkele van de architecten die voorbijkomen. Na afloop van de cursus kijkt u met andere ogen naar hun bouwwerken!
user-chart Docent drs. Suzanne Roelofs
Calendar-Plus 6 colleges, dinsdag 3 februari t/m 17 maart 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 24 februari)
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 27 januari aanmelden
Cursus kunstgeschiedenis
Florence (1400-1450):
Kunst aan de macht
Florence tussen 1400 en 1450 vormt een van de spannendste episoden uit de kunstgeschiedenis. Precies in die stad en periode kwam de Renaissance explosief op gang. In hoog tempo volgden vernieuwingen elkaar op, in alle kunstdisciplines. Op een paar vierkante kilometer werkten toen meerdere geniale kunstenaars tegelijk – een unicum in de geschiedenis. Hun onderlinge wedijver leidde tot een stroom meesterwerken die nog altijd fascineren. Welke context maakte deze bloei mogelijk? En hoe kunstenaars beïnvloedden elkaar? Ook komt hun relatie met geleerden, schrijvers, boekhandelaars en erudiete kooplieden aan bod.
user-chart Docent drs. Ernest Kurpershoek
Calendar-Plus 8 colleges, woensdag 4 maart t/m 22 april 2026, 11.00-13.00 uur
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 25 februari aanmelden
Cursus kunstgeschiedenis
De wereld van de ikonen:
Een kennismaking
In oosters-christelijke kerken, maar ook in huiselijke kring, nemen ikonen een centrale plaats in. Het zijn niet louter afbeeldingen van Christus, de Moeder Gods, heiligen of kerkelijke feesten. Integendeel, ikonen worden beschouwd als de fysieke aanwezigheid van de heiligen zelf.
Anders dan vaak wordt gedacht, beperken ikonen zich niet tot beschilderde panelen. Ook andere, als door God gegeven beschouwde materialen worden gebruikt. Tijdens een ontdekkingsreis door het uitgestrekte christelijke oosten ontvouwt zich een wereld vol geschiedenis, religie, wonderen en vooral indrukwekkende kunst. Mozaïeken, muurschilderingen, ikonen van hout of (edel)metaal, handschriften en textiel brengen deze rijke traditie tot leven.
user-chart Docent drs. Désirée Krikhaar
Calendar-Plus 5 colleges, vrijdag 13 maart t/m 17 april 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 3 april)
€ 172,50
calendar-exclamation Uiterlijk 8 maart aanmelden
Kunstgeschiedenis en
Studiedag kunstgeschiedenis
Wat is kunst?
Wat is kunst? Die vraag wordt vaak gesteld. Bij het zien van een wit vierkant schilderij in het museum of een banaan met ductape, verkocht op een veiling voor meer dan 6 miljoen dollar. Maar wat betekent deze vraag?
Vanaf de Klassieke Oudheid zijn er opvattingen over schilderijen en beeldhouwwerken. Deze meningen hangen samen met de maatschappij en veranderen in de loop der eeuwen. Door het bestuderen van deze ideeën over kunst, krijgt u inzicht in ons huidige kunstbegrip. In één dag maakt u een dynamische reis door de westerse kunstgeschiedenis vanaf de oudheid tot nu: van Apelles tot Suger, van Vasari tot Friedrich, van Matisse tot Emin. Ervaar in één dag La Grande Parade van meningen over kunst.
user-chart Docent drs. Frans Henk Hoekstra
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 18 april 2026, 10.30-16.30 uur
€ 99,- voor 1 persoon, €198,- voor 2 personen (inclusief koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterlijk 12 april aanmelden
(Cultuur)geschiedenis
users-class 8 Cursussen 4 Leergangen atlas 1 Studiedag Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Leergang De klassieke Romeinse wereld III
Het Romeinse Rijk in de 2e eeuw
Omstreeks 100 n.Chr. is het Romeinse keizerrijk een feit. Dankzij krachtige leiders groeit het Romeinse imperium uit tot een nieuwe werkelijkheid voor grote delen van Europa. In het oosten bieden de Daciërs nog weerstand, terwijl in het uiterste westen enorme grensversterkingen het rijk beschermen. Wanneer blijkt dat deze effectief zijn, worden ze ook aangelegd tussen Rijn en Donau. Zo markeren ze de grenzen van de Romeinse cultuur.
Een succesvolle romanisatiepolitiek en langdurige binnenlandse vrede brengen het rijk in de 2e eeuw tot een hoogtepunt. Aan het einde van die eeuw slaat echter het tij om, wanneer het principe van ‘de beste man’ als heerser plaatsmaakt voor opvolging op basis van familiebanden.
user-chart Docent drs. Johan Hendriks
Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 21 januari t/m 25 maart 2026, 11.00-13.00 uur
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 14 januari aanmelden
Cursus geschiedenis
Leven en luxe: Materiële cultuur in Europa 1500–1800
Hoe zag het dagelijks leven van Europeanen eruit tussen 1500 en 1800? Wat aten ze, wat droegen ze, hoe woonden ze – en hoe veranderde dit door de opkomst van handel en consumptie? In deze cursus staat de materiële beschaving centraal: de tastbare wereld van gebruiksvoorwerpen, huizen, kleding, voeding en technologie. Hoe evolueerde Europa van een zelfvoorzienende dorpssamenleving naar een commerciële maatschappij met een groeiende markt en internationale producten? De cursus biedt een unieke blik op het alledaagse leven in een tijd van grote verandering.
user-chart Docent drs. Jan van der Maas
Calendar-Plus 7 colleges, woensdag 21 januari t/m 4 maart 2026, 13.15-15.15 uur
€ 241,50
calendar-exclamation Uiterlijk 14 januari aanmelden
Cursus geschiedenis
De dekolonisatie van NederlandsIndië in
internationaal perspectief
Deze cursus biedt een overzicht van de kolonisatie en dekolonisatie van voormalig Nederlands-Indië, geplaatst in het bredere kader van wereldwijde dekolonisatie tussen 1900 en 1960. Zowel het Nederlandse als het Indonesische perspectief komt aan bod. Ook is er aandacht voor hoe tachtig jaar na het uitroepen van de Republiek Indonesia wordt teruggekeken op deze periode. Een tijd van kansen en gemiste kansen, die velen met een Indische achtergrond in Nederland nog altijd bezighoudt en inmiddels ook bij een breder publiek op groeiende belangstelling kan rekenen.
user-chart Docent drs. Frederik Erens
Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 22 januari t/m 26 februari 2026, 11.00-13.00 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 15 januari aanmelden
Cursus geschiedenis
Europa en omstreken in 1938-1948 (en een vergelijking met onze tijd)
In deze cursus staat de periode rond de Tweede Wereldoorlog centraal: de aanloop ernaartoe, de oorlog en de gevolgen ervan. Het fascisme werd verslagen, zo
vertelt de geschiedenis, maar het stak steeds opnieuw de kop op – ook in onze tijd. Het communisme kent eveneens een heropleving, zichtbaar in het huidige, machtige China. In de tien jaar tussen 1938 en 1948 ontstond de wereld waarin wij nu leven en waarin machtsconcentratie, een groeiende wapenindustrie en snelle militaire innovaties opnieuw zichtbaar zijn. Deze cursus legt de gebeurtenissen en ontwikkelingen van toen naast die van nu, en nodigt uit tot vergelijking en reflectie.
user-chart Docent drs. Max Andela
Calendar-Plus 6 colleges, donderdag 22 januari t/m 26 februari 2026, 13.15-15.15 uur
€ 207,calendar-exclamation Uiterlijk 15 januari aanmelden
Leergang Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen IV
Onze jaren: 1990-heden
Hoe hebben de internationale betrekkingen zich in de laatste vijfendertig jaar ontwikkeld? Na de Koude Oorlog leek wereldvrede even nabij, maar in de 21e eeuw hopen de uitdagingen zich steeds verder op: niet alleen hernieuwde spanningen tussen de grote mogendheden, maar ook een waaier van regionale brandhaarden en wereldwijde levensbedreigende kwesties: klimaat, pandemie, terrorisme, proliferatie, agressieve ideologieën – en dito staten die de daad bij het woord voegen... Ondertussen razen technologische en culturele veranderingen over ons heen. Houdt de mensheid greep op ontwikkelingen die zij zelf heeft voortgebracht? Wat moet er veranderen in de internationale betrekkingen –en is wat moet ook mogelijk?
user-chart Docent prof. dr. Peter Demant
Calendar-Plus 10 colleges, woensdag 4 februari t/m 22 april 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 25 februari en 25 maart)
€ 355,- (inclusief digitale reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 21 januari aanmelden
Cursus geschiedenis
China: De oude nieuwe grootmacht
China wordt wel “de nieuwe grootmacht” genoemd.
Dit tot irritatie van veel Chinezen. Want met meer dan 4000 jaar geschiedenis is het natuurlijk niet nieuw. En een grootmacht was het vroeger ook al, voor het toenmalige keizerrijk door confrontaties met het Westen in de 19e eeuw in verval raakte. Wie het China van nu wil begrijpen, doet er goed aan de veelbewogen geschiedenis in te duiken. Van de oudste dynastieën, tot de tijd van het communisme, waar het nu formeel nog altijd in zit. In de cursus is veel aandacht voor de ontwikkeling van de Chinese cultuur en het Chinese gedachtengoed.
user-chart Docent drs. Victor Melenhorst
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 5 februari t/m 16 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 26 februari)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 29 januari aanmelden
Cursus geschiedenis
Van Bismarck tot Merz:
De geschiedenis van Duitsland 1871-heden
De Duitse geschiedenis kent vele hoogte- en dieptepunten. Voor Nederlanders zijn de oosterburen in de loop van de tijd veranderd van vijand tot bondgenoot. De politieke geschiedenis van Duitsland in de afgelopen 150 jaar is ronduit bewogen. Waarom verliep die geschiedenis zo roerig? En waarom kon de democratie pas na 1945 – en in het oosten zelfs pas na 1990 – echt wortel schieten? In deze colleges passeren de verschillende regimes de revue. Ook is er ruime aandacht voor de levensverhalen van enkele spraakmakende Duitsers, zoals Thomas Mann, Leni Riefenstahl, Marlene Dietrich, Konrad Adenauer, Willy Brandt, Ulrike Meinhof, Helmut Kohl en Joschka Fischer.
user-chart Docent dr. Koen Vossen
Calendar-Plus 7 colleges, maandag 9 februari t/m 23 maart 2026, 11.00-13.00 uur
€ 241,50
calendar-exclamation Uiterlijk 2 februari aanmelden
Uit de cursusevaluaties:
“Een goede geschiedenisdocent is een goede verteller en dat is Koen Vossen zeker.”
Leergang Duizend jaar Europese cultuur II
De late middeleeuwen
De laatste tweehonderd jaar van de Middeleeuwen vertonen ogenschijnlijk enorme contrasten. De veertiende eeuw staat bekend als rampzalig, terwijl de vijftiende eeuw associaties oproept met culturele bloei. Bij nader inzien is het beeld genuanceerder. Pestepidemieën zaaien dood en verderf, maar kunst, literatuur, muziek en theologie floreren dankzij figuren als Van Eyck, Da Vinci, Dante, Meester Eckhart en Josquin des Prez. Deze en andere sleutelfiguren komen aan bod in het tweede deel van de leergang Duizend jaar Europese cultuur, over de periode 1300-1500.
user-chart Docenten drs. Simon Burgers, drs. Han van der Horst, dr. Baukje Prins, drs Krzysztof Dobrowolski- Onclin, drs. Duco Burgers
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 10 februari t/m 21 april 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 24 maart)
€ 356,- (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 27 januari aanmelden
Cursus cultuurgeschiedenis, kunstgeschiedenis | online
Op ontdekkingstocht in de Zuidelijke Kaukasus: Georgië, Armenië en Azerbeidzjan
De Zuidelijke Kaukasus behoort tot de minst bekende regio’s van Europa. Toch rijzen in Georgië en Armenië
de hoogste bergtoppen van het continent op, boven de 5000 meter, en bevinden zich er enkele van de oudste bouwwerken uit de christelijke cultuur. In Azerbeidzjan is de bevolking overwegend islamitisch en cultureel nauw gelieerd aan Turkije. De regio ligt onder de rook van Rusland en grenst aan Turkije en Iran. Al eeuwenlang vormt zij een culturele en geopolitieke grens tussen Europa en Azië. Sinds de onafhankelijkheid van de Sovjet-Unie in 1991 richten de drie landen zich weer nadrukkelijk op hun eigen culturele erfgoed. Daarbij grijpen ze gretig terug op hun rijke verleden.
user-chart Docent drs. Karel Onwijn
Calendar-Plus 7 colleges, donderdag 5 maart t/m 23 april 2026, 10.00-12.00 uur (geen college op 2 april)
€ 268,50 (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 19 februari aanmelden
Cursus geschiedenis
Kunst en cultuur in Rusland:
Een
historische kennismaking
Rusland kent een rijke kunst- en cultuurtraditie, gevormd onder grote invloed van zowel kerk als staat. Eeuwenlang waren Russisch-orthodoxe iconen de enige toegestane schilderkunst, terwijl wereldlijke autoriteiten een lange geschiedenis van censuur en schrijversvervolging kennen – tot op de dag van vandaag. Toch hebben tal van Russische auteurs de Nobelprijs voor Literatuur ontvangen en geldt veel Russische literatuur als wereldklassiek. Dat geldt ook voor de schilderkunst (zoals bij Kazimir Malevitsj), de klassieke muziek (denk aan Sergej Rachmaninov) en de cinema, met meesterwerken als Andrej Roebljov van Tarkovski. Ook de Russische architectuur, met iconen als de Basiliuskathedraal in Moskou, blijft wereldwijd tot de verbeelding spreken.
user-chart Docent drs. Karel Onwijn
Calendar-Plus 7 colleges, vrijdag 6 maart t/m 24 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 3 april)
€ 265,50 (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 22 februari aanmelden
Cursus geschiedenis
Vergeten oorlogen, blijvende gevolgen: De Krimoorlog en de Frans-Duitse Oorlog
De gevolgen van oorlogen reiken vaak ver voorbij hun einde, zelfs als ze grotendeels vergeten zijn. Dit geldt onder andere voor twee 19e-eeuwse conflicten: de Krimoorlog (1853–1856) en de Frans-Duitse Oorlog (1870/1871). De Krimoorlog, ontstaan uit religieuze en politieke spanningen en aangewakkerd door panslavisme, vergrootte de kloof tussen Rusland en het Westen. Het huidige Rusland is niet te begrijpen zonder de Krimoorlog erbij te betrekken. De FransDuitse Oorlog leidde tot Franse wrok over het verlies van Elzas-Lotharingen. Na 1919 keerde dat om: Duitsland voelde zich vernederd door Franse eisen, wat bijdroeg aan de Tweede Wereldoorlog. Sinds 1945 is Straatsburg, ooit inzet van strijd, uitgegroeid tot een symbool van vreedzame Europese samenwerking.
user-chart Docent dr. Anne Doedens
Calendar-Plus 2 colleges, maandag 23 en 30 maart 2026, 11.00-13.00 uur
€ 69,-
calendar-exclamation Uiterlijk 16 maart aanmelden
Leergang Griekse cultuurgeschiedenis II Van Archaïsch naar Klassiek
Tegen het einde van de 6e eeuw v.C. kondigt zich een nieuwe fase aan in de geschiedenis van de Griekse stadstaten, met Athene als voorloper. Deze periode markeert de geleidelijke overgang naar wat later de klassieke Griekse cultuur zou worden genoemd. De confrontatie met het Perzische rijk, die uitmondde in de Perzische Oorlogen, gaf een krachtige impuls aan deze culturele bloei. Die uitte zich op vele terreinen: in spectaculaire vernieuwende beeldende kunst zoals tempelbouw, sculptuur en vazenschilderkunst; in nieuwe vormen van bestuur en organisatie binnen de polis; in een opbloei van de Griekse literatuur; en in de eerste stappen richting wetenschap en filosofie. Hoe kreeg deze veelzijdige ontwikkeling vorm?
user-chart Docent dr. Henk Singor
Calendar-Plus 4 colleges, vrijdag 10 april t/m 1 mei 2026, 13.15-15.15 uur
€ 141,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 29 maart aanmelden
Studiedag geschiedenis
De wereldgeschiedenis in een dag
Alles in het heden werd bekokstoofd in het verleden. Hoe meer je de geschiedenis kent, hoe minder de wereld je overvallen kan. Kennis van vroegere propagandatechnieken maakt ons weerbaarder tegen het populisme van nu. Inzicht in het oude China helpt ons zijn huidige opmars te plaatsen. Door kennis van vroegere dictaturen herkennen wij sneller een democratie in verval. En wie zich verdiept in de technologische revoluties van de afgelopen 500 jaar, ziet scherper wat de huidige revoluties allemaal teweeg kunnen brengen.
Het is inmiddels bekend: we leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk. Een historische blik is van onschatbare waarde. Laat u in één dag bijpraten over 5000 jaar geloof, geweld, geluk en gedoe.
user-chart Docent drs. Evert Jan Ouweneel
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 18 april 2026, 10.00-17.00 uur € 119,- voor 1 persoon, €238,- voor 2 personen (inclusief koffie/thee/lunch) calendar-exclamation Uiterlijk 12 april aanmelden
Labrys Reizen
Exclusieve groepsreizen
Ook in 2026 organiseren wij reizen onder leiding van hovo -docenten als drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin, drs. Hein L. van Dolen, dr. Yvette de Groot en drs. Karel Onwijn.
Ga voor ons volledige aanbod naar labrysreizen.nl/exclusieve-groepsreizen. verdieping in kunst, cultuur en natuur reisleiding op hoog niveau
024-3822110 info@labrysreizen.nl labrysreizen.nl
Letteren en muziek
users-class 9 Cursussen atlas 2 Studiedagen 1 Leergang Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus letteren
Doktor Faustus: Het duivelspact van nazi-Duitsland
Met Doktor Faustus (1947) vertelt Thomas Mann het verhaal van de Duitse componist Adrian Leverkühn, die zijn menselijkheid opgeeft om geniale muziek te kunnen componeren: als doctor Faust die een pact sluit met de duivel. In Leverkühn en zijn muziek komen elementen uit de Duitse en Europese ideeëngeschiedenis samen: de Reformatie en Martin Luther, de Romantiek, Friedrich Nietzsche, Arnold Schönbergs twaalftoonstechniek en uiteindelijk nazi-Duitsland. Doktor Faustus is een complexe roman, maar zit ook vol kleurrijke personages en taferelen, van de experimenten van Leverkühns vader en de duivelse professor Schleppfuß tot de hartverscheurende dood van het jongetje ‘Echo’ en de moord op Leverkühns geliefde vriend Schwerdtfeger. Zowel de inhoud van de roman als de achtergronden komen uitgebreid aan bod.
user-chart Docent drs. Michiel Hagdorn
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 20 januari t/m 31 maart 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 24 februari)
€ 363,- (inclusief gedrukte syllabus, exclusief verplicht boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 12 januari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus muziekwetenschap
Muziekanalyse: Claude Debussy’s Préludes voor piano
Wie pianolessen heeft genoten en de techniek beheerst om zich aan het grotere repertoire te wagen, weet dat bepaalde bundels onmisbaar zijn. Wat Bachs Wohltemperirte Clavier is voor de 18e eeuw en Beethovens pianosonates voor de 19e, zijn Debussy’s twee boeken met pianopréludes (1909–1913) voor de 20e eeuw: een meesterlijke samenvatting van een muzikaal tijdperk. Deze stukken behoren tot het hoogste artistieke niveau binnen de pianoliteratuur. Generaties pianodocenten en muziektheoriedocenten beschouwen Debussy’s préludes als de ideale introductie tot de vroegmoderne muziek. In deze cursus staat hun muzikale rijkdom centraal.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 27 januari t/m 21 april 2026, 09.00-10.45 uur (geen college op 24 februari, 24 en 31 maart)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 20 januari aanmelden
Voorkennis: zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Leergang
Harmonieleer II
Versieringen, modaliteit, gealtereerde
akkoorden
Tweeklanken, drieklanken en vierklanken – de basis van de harmonieleer – laten zich op allerlei manieren verfijnen. Met name in de muziek van de 19e eeuw klinken veel melodische versieringen en complexe samenklanken. Het zwaartepunt van deze cursus ligt bij de zogenoemde gealtereerde akkoorden: akkoorden waarin één of meer tonen van de traditionele twee-, drie- of vierklanken worden gewijzigd, binnen de eigen toonladder. Deze akkoorden en de meer complexe harmonieën spelen een belangrijke rol in de muziek van de 19e eeuw. Als voorbereiding biedt de cursus een korte inleiding in de modaliteit: het middeleeuwse en renaissancistische toonsysteem dat aan de basis ligt van de latere tonaliteit. Zo wordt het harmonisch denken geplaatst in een breder muzikaal perspectief.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 27 januari t/m 21 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 24 februari, 24 en 31 maart)
€ 350,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 13 januari aanmelden
Voorkennis: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus muziekwetenschap
Inleiding tot de 19e-eeuwse
Tsjechische muziek:
Antonín Dvořák
In 1877 nam Johannes Brahms de jonge en onbemiddelde Tsjechische componist Antonín Dvořák onder zijn hoede. Hij stuurde enkele van diens werken naar zijn uitgever Simrock met het verzoek een uitgave te overwegen. Simrock stemde toe en vroeg Dvořák, naar het voorbeeld van Brahms’ Hongaarse Dansen, een reeks Slavische dansen te componeren. De uitgave van deze dansen betekende de doorbraak van een van de meest oorspronkelijke muzikale talenten van de 19e eeuw, de componist die nu wordt beschouwd als de grootste van Tsjechië. Deze muziekhistorische cursus neemt u mee naar de rijkdom van de Tsjechische muziek uit de 19e eeuw.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 27 januari t/m 21 april 2026, 13.30-15.30 uur (geen college op 24 februari, 24 en 31 maart)
€ 352,- (inclusief gedrukte syllabus)
calendar-exclamation Uiterlijk 13 januari aanmelden
Uit de cursusevaluaties, over Marcel Zwitser: “Het was een genot om college te krijgen van deze zeer erudiete, welbespraakte en didactisch zeer goed toegeruste musicoloog.”
Cursus letteren | online
James Joyce: Ulysses herlezen
“One cannot read Ulysses, one can only re-read it.” Deze uitspraak bevat een diepe waarheid. Voor de meeste lezers is een eerste kennismaking met Ulysses vooral een kwestie van wennen: aan de talloze verrassingen, de speelse capriolen die James Joyce uithaalt met vorm en inhoud, en aan de hoge eisen die hij aan zijn lezers stelt. Deze cursus is bedoeld voor een hernieuwde en verdere kennismaking met het boek aan de hand van twee hoofdstukken. U ontdekt door close reading samen met de docent nieuwe betekenissen in de beschrijving van de ogenschijnlijk wat banale dag van Leopold Bloom die begint in hoofdstuk 4. En u gaat zien op welke geniale wijze Joyce muzikale technieken toepast in het elfde hoofdstuk. Uiteraard is er ook aandacht voor de verbanden van beide hoofdstukken met eerdere en latere hoofdstukken van het boek.
user-chart Docent drs. Ron Hoffman
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 29 januari t/m 9 april 2026, 13.30-15.30 uur (geen college op 26 februari)
€ 345,- (exclusief verplicht boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 22 januari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus muziekwetenschap
Geschiedenis van de Jazz I –
Van 1900 tot 1945
Jazz is een invloedrijke muziekstroming met een fascinerende geschiedenis. Ontstaan rond 1900 in New Orleans uit een samensmelting van Afrikaanse en Europese tradities, vormt de muziek een spiegel van sociale, politieke, economische en culturele ontwikkelingen. De wortels liggen bij zwarte Amerikanen, wier ervaringen de expressieve kracht van jazz sterk hebben gevormd. In het eerste deel van een dubbelcursus komt de beginperiode van de jazz aan bod: Van New Orleans tot de Swing craze van de jaren dertig, tot de oorlogsjaren met de opkomst van bebop en vervolgens cool jazz. Speciale aandacht krijgen Louis Armstrong en Duke Ellington. En hoe landde jazz in het vooroorlogse Nederland? De cursus gaat ook in op hoe je moet luisteren naar jazz, en op begrippen als improvisatie en swing.
user-chart Docent prof. dr. Walter van de Leur
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 5 februari t/m 16 april 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 26 februari)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 29 januari aanmelden
Uit de cursusevaluaties:
“Peter Swanborn is een docent die duidelijk van zijn vak houdt! Alles goed voorbereid en hij inspireert je als cursist!”
Cursus letteren
Inferno: Met Dante de diepte in
De Divina Commedia van Dante (begin 14e eeuw) bestaat uit Inferno, Purgatorio en Paradiso. Dit grootse dichtwerk spreekt tot velen, omdat het op verschillende niveaus te begrijpen is. Dante’s reis door het Inferno voert door de negen cirkels van de hel, waarbij de relatie tussen schuld en straf een belangrijke leidraad is. In deze cursus gaat het allereerst om het letterlijke verhaal van het Inferno, maar op een dieper niveau neemt de docent u mee naar de psychologische en spirituele betekenis ervan. Gaandeweg wordt duidelijk dat Inferno minder over het hiernamaals handelt dan over ons eigen aardse bestaan. Tijdens het lezen wordt ook duidelijk dat Dante’s werk niet louter in overeenstemming is met de rooms-katholieke leer, maar ook met het gedachtengoed van de katharen.
user-chart Docent drs. Marian van Caspel-van Til
Calendar-Plus 7 colleges, vrijdag 6 februari t/m 20 maart 2026, 13.15-15.15 uur
€ 241,50
calendar-exclamation Uiterlijk 1 februari aanmelden
Studiedag letteren
Moderne Poolse literatuur
Er komt uit Polen een stroom hoogwaardige literatuur.
Sinds 1901, toen de Nobelprijzen voor het eerst werden uitgereikt, zijn vijf Poolstalige auteurs met een Nobelprijs geëerd: drie romanschrijvers en twee dichters. De meest recente was Olga Tokarczuk, die de prijs in 2019 in ontvangst nam. In eigen land worden niet alleen haar boeken met aandacht gelezen, maar is zijzelf een persoonlijkheid naar wie geluisterd wordt. Dankzij de inspanning van meerdere vertalers is de Poolse literatuur ook voor de Nederlandstalige lezer bereikbaar. Zo kunt u in deze studiedag onder meer de romans van Wiesław Myśliwski, de poëzie van Wisława Szymborska en de reportages van Hanna Krall in het Nederlands bestuderen.
user-chart Docent drs. Krzysztof Dobrowolski-Onclin
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 14 februari 2026, 10.00-15.00 uur
€ 99,- voor 1 persoon, €198,- voor 2 personen (inclusief digitale syllabus, koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterlijk 1 februari aanmelden
Cursus letteren | online
De poëzie van Fernando Pessoa
Fernando Pessoa (1888-1935) geldt als een van de grote namen uit de 20e-eeuwse literatuur. In deze cursus maakt u kennis met de poëzie van Pessoa zelf en van drie van zijn ‘heteroniemen’: Alberto Caeiro, Álvaro de Campos en Ricardo Reis. Hoe verhouden deze verzonnen dichters zich tot elkaar? Waarin verschilt hun stijl en wat hadden ze over elkaar te melden?
Docent Peter Swanborn licht de gedichten toe, geeft
achtergrondinformatie en laat zien wat deze poëzie zo bijzonder maakt. Hij maakt gebruik van de vertaling van August Willemsen.
user-chart Docent drs. Peter Swanborn
Calendar-Plus 5 colleges, maandag 16 februari, 2, 16, 30 maart en 13 april 2026, 10.00-12.00 uur
€ 172,50
calendar-exclamation Uiterlijk 11 februari aanmelden
Cursus letteren | ook online (Onverwacht) sterke vrouwen
Met de meeste beroemde vrouwen in de literatuur loopt het slecht af, al dan niet na een gevecht. Anna Karenina springt voor de trein, Emma Bovary vergiftigt zichzelf, en ook Mrs. Dalloway maakt geen echt gelukkige indruk aan het einde van haar verhaal. Het is tobben en aanpassen geblazen. Toch zijn er genoeg verhalen over vrouwen die op een geheel eigen manier triomferen, als je goed zoekt. Aan die vrouwelijke personages is deze cursus gewijd. Het is niet gezegd dat ze allemaal gelukkig zijn aan het eind, maar ze hebben wel een eigen weg gekozen. De cursus is een goede tegenhanger van de eerdere cursus Desperate Housewives, maar staat open voor alle belangstellenden.
user-chart Docent drs. Lidewijde Paris
Calendar-Plus 8 colleges (fysieke of online deelname – zie pag. 4)
Groep A – fysiek: woensdag 4 maart t/m 22 april 2026, 11.00-13.00 uur
Groep B – online: vrijdag 6 maart t/m 24 april 2026, 10.00-12.00 uur
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 25 februari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus letteren Poëzie lezen – Vijf dichtersportretten: Van J. Slauerhoff tot Ester Naomi Perquin
Wilt u méér uit gedichten halen? In deze cursus maakt u kennis met de rijkdom en de veelzijdigheid van de Nederlandstalige poëzie. In vijf colleges leert u het werk kennen van vijf toonaangevende dichters, van J. Slauerhoff tot Ester Naomi Perquin. Welke inspiratiebronnen hadden deze dichters en welke keuzes maakten ze? Hoe laat het gedicht zich lezen? En wat klinkt er tussen de regels? Docent Peter Swanborn licht de gedichten toe én de poëtica van de dichter. Maar bovenal kijkt hij samen met u naar alle verschillende interpretatiemogelijkheden.
user-chart Docent drs. Peter Swanborn
Calendar-Plus 5 colleges, dinsdag 24 maart t/m 21 april 2026, 11.00-13.00 uur
€ 172,50
calendar-exclamation Uiterlijk 17 maart aanmelden
Studiedag muziekwetenschap
Mis in b (‘Hohe Messe’) van Johann Sebastian Bach
De ‘Hohe Messe’ is niet het bekendste werk van Johan Sebastian Bach, dat is zonder twijfel de MatthäusPassion. Jaarlijks wordt deze passie op talloze plekken in Nederland voor uitverkochte kerken en concertzalen uitgevoerd. Toch beschouwt menig muziekliefhebber Bachs Mis in b – ook wel de ‘Hohe Messe’ genoemd – als zijn ware meesterwerk. Wie dit monumentale werk nog niet kent, of moeite heeft met de ongebruikelijke toon ervan, krijgt nu de kans om het beter te leren kennen. In de lijdensweek van 2026 wijdt musicoloog Marcel Zwitser een studiedag aan de Mis in b. Aan de hand van muzikale analyses en historische context belicht hij dit fascinerende stuk.
user-chart Docent dr. Marcel Zwitser
Calendar-Plus 1 studiedag, dinsdag 31 maart 2026, 10.00-15.00 uur
€ 95,- voor 1 persoon, €190,- voor 2 personen (inclusief koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterlijk 17 maart aanmelden
Leergangen
bij HOVO
Wilt u uitgebreid kennismaken met een vakgebied? Grondig kennis opdoen over een thema, verbanden leggen en een onderwerp breed verkennen?
Dan is een leergang een goede keuze. Daarmee geeft u zichzelf de kans om bijvoorbeeld de rode lijnen in de geschiedenis te zien, een completer beeld te krijgen van de kunstgeschiedenis, of om een grondige basiskennis psychologie op te doen zonder dat u een bachelor hoeft te doen.
Een leergang omvat een aantal samenhangende cursussen, die ook onafhankelijk van elkaar te volgen zijn. U heeft de vrijheid om per semester te beslissen over deelname. Beginnen met deel I is niet nodig, u kunt elk semester beginnen waar u wilt en de leergangen worden met enige regelmaat herhaald.
Uitgebreide informatie over de thematiek van de gehele leergang vindt u op vu.nl/hovoleergangen. In deze gedrukte gids vindt u korte cursusbeschrijvingen van de cursussen die onderdeel zijn van een leergang.
• Kunstgeschiedenis (pag. 6)
• De klassieke Romeinse wereld (pag. 8)
• Geschiedenis van de Internationale betrekkingen (pag. 9)
• Duizend jaar Europese cultuur (pag. 11)
• Griekse cultuurgeschiedenis (pag. 12)
• Harmonieleer (pag. 15)
• Kopstukken filosofie (pag. 22)
• Psychologie (pag. 25)
Filosofie en religie
users-class 5 Cursussen 1 Leergang Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus filosofie
Filosofische perspectieven op emoties
“Wat ging er toen door je heen?” – de vraag naar emoties klinkt overal: in talkshows, nieuwsinterviews en op social media, waar likes en unlikes elkaar razendsnel opvolgen. Cultuurfilosofen spreken van een emocultuur: een samenleving waarin oppervlakkige gevoelens en het verlies van reflectie de boventoon voeren. Al in de Oudheid wezen filosofen op de manipulatieve kracht van emoties en veel filosofen hebben erover nagedacht. In deze cursus staat de vraag centraal wat emoties eigenlijk zijn. Aan de hand van voorbeelden uit filosofie en literatuur onderzoekt u wat emoties met ons doen en waarom ze zo’n invloed hebben op ons denken en handelen.
user-chart Docent drs. Hélène Vlessing
Calendar-Plus 6 colleges, woensdag 14 januari t/m 18 februari 2026, 11.00-13.00 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 7 januari aanmelden
Cursus filosofie Vrijheid: Veel gevraagd, maar wat zou het kunnen zijn?
In Over vrijheid (2024) onderzoekt Timothy Snyder het begrip vrijheid, aan de hand van persoonlijke ervaringen en filosofische reflectie. Zijn boek vormt de leidraad van deze cursus waarin onder denkers als Isaiah Berlin, Simone Weil, Edith Stein en Hannah Arendt aan de orde komen. Snyder plaatst het ethische en morele individu in het middelpunt. Daarmee biedt hij een kritisch perspectief op Berlin, die volgens hem te veel nadruk legt op negatieve vrijheid, ten koste van moreel oordelen. De cursus volgt Snyders zoektocht naar vormen en grenzen van vrijheid in een tijd waarin de liberale ruimte die Berlin zocht overwoekerd raakt door onverschilligheid en een amoreel begrip van persoonlijke autonomie.
user-chart Docent drs. Petra Bolhuis
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 19 januari t/m 30 maart 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 23 februari)
€ 345,- (exclusief verplicht boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 12 januari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Uit de cursusevaluaties: “Petra Bolhuis geeft uitstekend college. Beweegt soepel door de stof, heeft veel aanpalende en relevante kennis die gemakkelijk door het college wordt gevlochten of aan de orde komt bij vragen.”
Filosofie en religie
Cursus filosofie
Hannah Arendts analyse van totalitarisme: Toen en nu
Na de Tweede Wereldoorlog klonk vaak: “Dit nooit weer”. In Totalitarisme (voor het eerst verschenen in 1951) onderzoekt Hannah Arendt hoe dat ideaal werkelijkheid kan worden. Ze analyseert de opkomst van Hitler en benoemt cruciale stappen die leidden tot een totalitaire staat. Arendt wil inzicht geven in dit proces, zodat toekomstige generaties signalen kunnen herkennen en tijdig kunnen ingrijpen. In deze colleges vormt haar onderzoek het vertrekpunt. U leest Arendt en onderzoekt samen met de docent of – en in hoeverre –deze stappen ook vandaag zichtbaar zijn.
user-chart Docent drs. Petra Bolhuis
Calendar-Plus 10 colleges, maandag 19 januari t/m 30 maart 2026, 13.30-15.30 uur (geen college op 23 februari)
€ 345,- (exclusief verplicht boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 12 januari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus religie
De opkomst van het christendom:
Van martelaren tot staatskerk
In de eerste eeuw zien volgelingen van Jezus van Nazareth in hem de ‘messias’, de ultieme gezant van God. Zijn kruisdood blijkt een nieuw begin: leerlingen zien hem na zijn dood leven en wel en getuigen van zijn
‘opstanding’. De Arameestalige beweging in Galilea groeit uit tot een Griekstalige stroming in het hele Romeinse Rijk. Ondanks vervolging – “Het bloed van de martelaren is het zaad van de kerk”, aldus een theoloog rond 200 – wint het christendom aan invloed. In 313 wordt het een toegestane religie, in 380 zelfs staatsgodsdienst. Deze cursus belicht de scharniermomenten in dit proces, van bescheiden begin tot imperiale erkenning.
user-chart Docent prof. dr. Bert Jan Lietaert Peerbolte Calendar-Plus 3 colleges, donderdag 22 januari t/m 5 februari 2026, 11.00-13.00 uur
€ 114,50 (inclusief gedrukte reader)
calendar-exclamation Uiterlijk 8 januari aanmelden
Cursus filosofie
Karl Popper: De open samenleving en haar
vijanden
De Oostenrijkse wijsgeer Karl Popper (1902-1994) staat bekend als een vermaarde wetenschapsfilosoof, maar was tevens een originele politieke denker. Op beide terreinen onderzocht hij het gevaar van absolute waarheidsclaims en het belang van de mogelijkheid tot kritiek en weerlegging (‘falsificatie’). In zijn filosofische klassieker De open samenleving en haar vijanden (1945) paste hij dit idee toe op maatschappelijke vraagstukken en hield hij een bewogen pleidooi voor vrije, democratische en tolerante politiek, gericht op stapsgewijze verbeteringen ter minimalisering van leed. Popper keert zich daarbij fel tegen totalitaire blauwdrukken, en vooral tegen diegenen die hij als de filosofische grondleggers daarvan beschouwt: Plato, Hegel en Marx. In tijden van toenemende zorgen over autocratische ontwikkelingen is zijn kritische beschouwing verrassend actueel en onverminderd relevant.
Filosofie en religie
user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 10 februari t/m 21 april 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 24 februari)
€ 345,- (exclusief verplicht boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 3 februari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Leergang Kopstukken filosofie V | avond Van Popper tot Rorty
De vijfdelige leergang Kopstukken filosofie maakt u wegwijs in de westerse wijsbegeerte door een helder en gedegen overzicht te bieden van de originele opvattingen die gedurende 25 eeuwen door beroemde denkers zijn ontwikkeld. Elk deel van de leergang behandelt tien grote namen uit de filosofiegeschiedenis. Het vijfde en laatste deel gaat over de volgende kopstukken uit de 20e en de 21e eeuw: Popper, Adorno, Sartre, Arendt, Quine, Foucault, Habermas, Derrida, Taylor en Rorty. De genoemde filosofen ontwikkelden unieke en zeer uiteenlopende wijsgerige perspectieven in reactie op de verlichting, totalitaire politieke ontwikkelingen en de toenemende invloed van de moderne wetenschappen. Na een beknopte introductie in hun leven en leer bespreekt de docent ook telkens een korte tekst van de denkers zelf.
user-chart Docent drs. Arend Klaas Jagersma
Calendar-Plus 10 colleges, dinsdag 10 februari t/m 21 april 2026, 18.30-20.30 uur (geen college op 24 februari)
€ 345,- (exclusief verplicht boek)
calendar-exclamation Uiterlijk 3 februari aanmelden
Literatuur: Zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
HOVO Extra
Heeft u zin in een dagje kennis op de VU, alleen of samen met een bekende?
Wilt u bijvoorbeeld weten wat kunst is? Of in één dag worden bijgepraat over de wereldgeschiedenis? Of gaat u met uw (klein)kinderen naar een inspirerend kindercollege over de maan?
Dat en meer kan allemaal. HOVO biedt in het najaar meerdere mogelijkheden om een cursus in een andere vorm te volgen. De programma’s onder de noemer ‘HOVO Extra’ zijn kortdurende, los te volgen themabijeenkomsten over actuele, spraakmakende of historische onderwerpen of bijzondere programma’s.
Zie vu.nl/hovo-extra
Studiedagen (ook op zaterdag)
Een hele dag rond één thema. Het onderwerp wordt van alle kanten belicht en uitgediept. Koffie, thee en lunch zijn inbegrepen in de prijs.
• Wat is kunst? (pag. 7)
• De wereldgeschiedenis in een dag (pag. 13)
• Moderne Poolse literatuur (pag. 17)
• Mis in b (‘Hohe Messe’) van Johann Sebastian Bach (pag. 19)
• Leuk(er) oud worden: Inzichten uit de positieve psychologie (pag. 26)
HOVO Kindercollege
Vaders, moeders, opa’s en oma’s zijn welkom om samen met hun (klein)kinderen van acht tot twaalf jaar naar de universiteit te komen. Een HOVO Kindercollege is een feestje voor nieuwsgierige geesten, jong en oud(er)!
• Kindercollege: Terug naar de maan (pag. 28)
Training Mindfulness
Victor Melenhorst heeft speciaal voor HOVO een training Mindfulness ontwikkeld, bedoeld voor iedereen die belangstelling heeft voor meditatie en de integratie daarvan in het dagelijks leven.
De training bestaat uit negen sessies en wordt door veel ziektekostenverzekeraars vergoed. Data: 3 februari t/m 7 april 2026 (m.u.v. 24 februari).
Meer informatie via vu.nl/hovo-extra of ithakaworks.nl/hovo
Een leven lang leren bij
HOVO Amsterdam
HOVO-docenten zijn bevlogen over hun vakgebied. Zij benadrukken ook het grotere belang van volwasseneneducatie. Waarom is dit zo belangrijk voor uw persoonlijke groei én voor onze samenleving?
Verschillende docenten vertellen wat zij onder een ‘leven lang leren’ verstaan.
“Volwasseneneducatie is cruciaal. Ik ben een groot voorstander van een leven lang leren. Door te blijven leren, blijven mensen nieuwsgierig en open, en dat straalt uit naar jongere generaties. Het helpt om wijsheid en levensfilosofie door te geven, wat onze samenleving ten goede komt.”
Victor Melenhorst, filosoof
“Leergierigheid gaat verder dan alleen tijdsbesteding; het scherpt de geest en helpt om de wereld beter te begrijpen. Het Nederland van nu is anders dan dat waarin veel HOVO-cursisten opgroeiden. Door bijvoorbeeld colleges over geschiedenis en kunst te volgen, krijg je een bredere kijk op de samenleving.”
Krzysztof Dobrowolski-Onclin, kunsthistoricus
“Ik zie HOVO als een onderdeel van ‘een leven lang leren’. Mensen kunnen nooit alles weten in hun leven en ook na je carrière is leren nog belangrijk. Het draagt bij aan persoonlijke ontwikkeling.”
Hans de Moel, geoloog
“Als je wilt blijven meedoen, moet je leren informatie te schiften, het kaf van het koren te scheiden. En dat kun je weer leren door geschiedenis te beoefenen.”
Johannes Houwink ten Cate, historicus
“Volwasseneneducatie houdt niet alleen kennis op peil, maar speelt ook een cruciale rol in sociale interactie en maatschappelijk engagement. Het helpt oudere generaties om beter geïnformeerde discussies te voeren met jongere generaties en draagt bij aan een beter begrip van belangrijke maatschappelijke kwesties.”
Meine Pieter van Dijk, econoom
“Het is essentieel om mentaal actief te blijven.
Bij HOVO leer je verbanden te leggen en je krijgt meer grip op de wereld om je heen – op een persoonlijkere manier dan via media. Je bent nooit te oud om je te blijven ontwikkelen.”
Frederik Erens, historicus
“Ik zie volwasseneneducatie niet als leeftijdsgebonden. Het pakket dat HOVO Amsterdam biedt is breed en ontzettend interessant. En zie ik tegenwoordig ook jongere deelnemers tijdens mijn colleges. Zij maken zich soms vrij van hun werk om erbij te kunnen zijn!”
Tanja Groenendijk-de Vos, Amerikanist
Ontmoet onze docenten en cursisten
Wat drijft onze docenten? En hoe ervaren cursisten de colleges bij HOVO Amsterdam?
Lees de persoonlijke verhalen op vu.nl/hovodocenten en vu.nl/hovo-cursisten
Mens en maatschappij
users-class 4 Cursussen 1 Leergang atlas 1 Studiedag Mouse-Pointer vu.nl/hovo-cursussen
Cursus economie
De Europese Unie als leider van de liberale Westerse wereld?
De naoorlogse westerse, liberale internationale orde staat onder druk, met name sinds het presidentschap van Donald Trump. Kan de Europese Unie de rol van de Verenigde Staten overnemen? Of breekt een Aziatische eeuw aan, waarin China of India het voortouw nemen?
Vertegenwoordigers van de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) zien voor zichzelf een gezamenlijke leidende rol weggelegd. Maar hoe is zo’n internationale orde opgebouwd en hoe functioneert zij in de praktijk? En hoe is de huidige internationale orde na de Tweede Wereldoorlog tot stand gekomen? In deze cursus wordt onderscheid gemaakt tussen de onderliggende normen en waarden, de economische basis van een internationale orde en de mogelijkheden om deze aan andere landen op te leggen.
user-chart Docent prof. dr. Meine Pieter van Dijk
Calendar-Plus 6 colleges, vrijdag 16 januari t/m 20 februari 2026, 13.15-15.15 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 9 januari aanmelden
Cursus sociologie
Na de ontzuiling. De ontwikkeling van de moraal na de jaren zestig
De jaren zestig vormden een onstuimige periode. Men spreekt wel van het ‘einde van de grote verhalen’. De levensbeschouwingen van toen maakten plaats voor … ja, waarvoor eigenlijk? De ontzuiling is nog steeds een veelgehoorde verklaring voor de problemen van vandaag. Maar sinds de jaren zestig zijn er ook andere grote veranderingen, zoals de digitalisering (internet en sociale media!) en de verandering van de bevolking (migratie!). Veranderingen met grote consequenties, waar moeilijk vat op te krijgen is. De cursus gaat over de secularisering; migratie, identiteitspolitiek en polarisatie; criminaliteit en veiligheid; internet, netwerken en complexiteit; en over de rechtsstaat, wederkerigheid en neosociale verbanden. Kortom, het gaat over hoe we samenleven, hoe dat zo gekomen is en hoe het (misschien) beter kan.
user-chart Docent prof. dr. Hans Boutellier
Calendar-Plus 6 colleges, maandag 2 februari t/m 9 maart 2026, 11.00-13.00 uur
€ 213,- (inclusief gedrukte reader) calendar-exclamation Uiterlijk 19 januari aanmelden
Cursus multidisciplinair
Over grenzen in de sociale en geesteswetenschappen
Grenzen zijn op vele manieren aanwezig in onze samenleving. Ze kunnen bescherming bieden, maar ook uitsluiting veroorzaken. Grenzen spelen een rol in taal en religie, kunnen conflicten en oorlogen oproepen en bepalen mee onze identiteit – geen thema lijkt zo grenzeloos als de grens. In deze collegereeks onderzoeken wetenschappers uit de sociale en geesteswetenschappen hoe grenzen – geografisch, sociaal, cultureel, politiek en communicatief – worden gevormd, versterkt en doorbroken. Wat betekent dit voor macht, identiteit en samenleven? Onderzoekers van de VU belichten de reikwijdte van grenzen met thema’s als vrede, gender, planetaire grenzen, Joodse geschiedenis en kunstmatige intelligentie. Na afloop beschikt u over een genuanceerde kijk op dit veelzijdige onderwerp.
user-chart Diverse docenten van de VU (prof. dr. Sierk Ybema, dr. Wiebe Ruijtenberg, prof. dr. Martine Coenen, prof. dr. Jessica Roitman, prof. dr. Gert Jan Burgers, prof. dr. Fernando Enns, dr. Lise Woensdregt, prof. dr. Lieven Decock, prof. dr. Tilo Hartmann)
Calendar-Plus 9 colleges, woensdag 4 februari t/m 15 april 2026, 13.15-15.15 uur (geen college op 25 februari en 5 maart)
€ 310,50
calendar-exclamation Uiterlijk 28 januari aanmelden
Meer informatie: zie vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Leergang Psychologie VI Psychologie in het dagelijks leven
Jaarlijks worden talloze wetenschappelijke experimenten uitgevoerd om te onderzoeken hoe mensen zich gedragen en hoe we dit gedrag kunnen beïnvloeden. Deze studies resulteren in een schat aan kennis, die haar weg naar de dagelijkse praktijk steeds gemakkelijker vindt. Zo worden psychologen geraadpleegd bij praktische vraagstukken als: Hoe kunnen we mensen langzamer laten rijden in een woonwijk, meer laten bewegen en gezond voedsel verleidelijker maken? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen op Schiphol de weg kan vinden, onafhankelijk van taal en cultuur? Welke factoren dragen bij aan gelukkig oud worden? In deze cursus staan de praktische toepassingen van de moderne psychologie voor het dagelijks leven centraal.
user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer
Calendar-Plus 10 colleges, donderdag 5 februari t/m 16 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 19 februari)
€ 345,-
calendar-exclamation Uiterlijk 29 januari aanmelden
Lees meer over de leergang op vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Studiedag psychologie
Leuk(er) oud worden: Inzichten uit de positieve
psychologie
Tijdens deze studiedag maakt u kennis met inzichten uit de positieve psychologie die ons leven leuker en zinvoller maken. Wat leert de positieve psychologie ons bijvoorbeeld over autonomie en authenticiteit, persoonlijke groei, zelfacceptatie, emotionele behendigheid en de functies van positieve emoties? Waarom draagt het stellen van dagelijkse doelen bij aan geluk? Docent Andreas Wismeijer laat u zien dat ouder worden vele kansen biedt op geluk en welzijn. Doe gelijk uw voordeel met de praktische tips die u van hem krijgt!
user-chart Docent dr. Andreas Wismeijer
Calendar-Plus 1 studiedag, zaterdag 14 februari 2026, 10.30-15.30 uur
€ 99,- voor 1 persoon, €198,- voor 2 personen (inclusief koffie/thee/lunch)
calendar-exclamation Uiterlijk 8 februari aanmelden
Cursus politicologie
Religie in Amerika’s politiek: Geschiedenis en actualiteit
Wat is de diepe en vaak bepalende invloed van religie op de Amerikaanse politiek, van de vroege kolonisten tot hedendaagse bewegingen als het ‘witte christelijk nationalisme’? Door historische context te verbinden met actuele ontwikkelingen, wordt zichtbaar hoe geloofsovertuigingen de politieke macht in de VS vormgeven. De invloed van ‘tele-dominees’, influencers en actieve evangelicals met hun omvangrijke partijdonaties en gerichte campagnes om kiezers te mobiliseren is groot. Zij dragen bij aan het politiseren van het Amerikaanse christendom en maken religieuze moraal tot een belangrijk politiek strijdpunt. Was de ‘scheiding van kerk en staat’ door het Amerikaanse Supreme Court in de 20e eeuw bevestigd in de richting van secularisme; in de 21e eeuw kenmerken uitspraken zich in conservatief-religieuze interpretatie.
user-chart Docent drs. Tanja Groenendijk-de Vos
Calendar-Plus 4 colleges, woensdag 1 april t/m 22 april 2026, 11.00-13.00 uur
€ 138,-
calendar-exclamation Uiterlijk 25 maart aanmelden
Uit de cursusevaluaties over Tanja Groenendijk-de Vos: “De tijd vloog voorbij, ik zat op het puntje van mijn stoel. De stof was heel goed opgebouwd en zat goed in elkaar.”
Exact en medisch
Cursus biologie
Het menselijk lichaam in evolutieverhalen
Elk orgaan van het menselijk lichaam vertelt een verhaal. Ooit is het ontstaan, daarna veranderd, eindeloos heeft de evolutie eraan geknutseld, totdat het werd zoals het nu is en verder zal gaan. Wanneer je dat verhaal kent, begrijp je het orgaan: hoe het eruit ziet, hoe het werkt, maar ook hoe het kan haperen of uitvallen. De geneeskunde heeft het evolutionaire verhaal nodig om een diagnose te stellen of een ingreep uit te voeren. Aangeboren afwijkingen hebben een achtergrond in de evolutionaire historie. Deze cursus beweegt in zes stappen door het menselijk lichaam en laat u kennismaken met de evolutionaire historie van elk orgaan. Zo komt u tot de oervraag: hoe zijn wij ontstaan?
user-chart Docent prof. dr. Nico van Straalen
Calendar-Plus 6 colleges, woensdag 14 januari t/m 18 februari 2026, 11.00-13.00 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 7 januari aanmelden
Cursus aardwetenschappen Natuurrampen: Hoe ze ontstaan en hoe ermee om te gaan
Van aardbevingen tot orkanen, van droogte tot overstromingen. Natuurrampen raken wereldwijd elk jaar miljoenen mensen. In deze cursus duikt u in de oorzaken en gevolgen van uiteenlopende natuurrampen. Welke natuurlijke processen liggen hieraan ten grondslag, en heeft de mens hier enige invloed op, bewust of onbewust? Vanuit deze kennis kunt u dan kijken hoe we met de risico’s van deze natuurrampen om kunnen gaan om uiteindelijk negatieve gevolgen te kunnen voorkomen of minimaliseren. Elk college wordt verzorgd door een expert die u meeneemt langs alle ins en outs van een specifieke natuurramp.
user-chart Docenten dr. Hans de Moel, dr. Bernd Andeweg, dr. Sander Veraverbeke, dr. Anne van Loon, dr. Nadia Bloemendaal, dr. Benjamin Campforts
Calendar-Plus 8 colleges, maandag 19 januari t/m 9 maart 2026, 13.15-15.15 uur
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 12 januari aanmelden
Uit de cursusevaluaties: “Heb erg genoten van de cursus. Respect voor de docent [Frank Beunk] om op zo’n kundige wijze dit complexe en moeilijke onderwerp aan niet-geologen te doceren.”
Cursus geologie
Het ontstaan van planeet Aarde
Vanaf de vorming van chemische elementen na de Big Bang ontvouwt zich het ontstaan en de ontwikkeling van het zonnestelsel en planeet Aarde. Eenmalige en blijvende warmtebronnen verwarmen de aarde en beïnvloeden tot op heden haar inwendige en haar oppervlak. De aardse atmosfeer evolueert van zuurstofloos naar zuurstofrijk; het klimaat kent afwisselend broeikas- en ijstijdfasen. Het eerste leven ontstaat, waarbij water een sleutelrol speelt, niet alleen voor leven maar ook voor diepe aardprocessen. Afsluitend komt de vorming van afzettingen met ‘kritische metalen’ aan bod, onmisbaar voor de energietransitie.
user-chart Docent drs. Frank Beunk Calendar-Plus 8 colleges, dinsdag 20 januari t/m 10 maart 2026, 11.00-13.00 uur
€ 276,-
calendar-exclamation Uiterlijk 13 januari aanmelden
Cursus natuurkunde
De fundamenten onder de wereld:
Van atoom tot kosmos
De wereld van elementaire deeltjes lijkt compleet. Quarks en leptonen, waaronder het elektron, vormen de
bouwstenen van de materie in symmetrische patronen. Die symmetrie hangt samen met de fundamentele krachten, overgedragen via krachtdeeltjes zoals het foton. Het Higgsveld en het bijbehorende deeltje geven massa en structuur. In deze cursus verkent u de wereld van atoom tot kosmos aan de hand van vijf thema’s: kwantum, ruimte-tijd, elementair, kracht en symmetrie. Het klassieke wereldbeeld schiet tekort; kwantumverschijnselen zijn overal. Wat is elementair? Ruimte en tijd zijn relatief, net als energie en beweging. Krachten beïnvloeden die beweging, maar symmetrie brengt samenhang. Aansluitend op de cursus vindt een facultatieve excursie plaats naar het Nikhef (meer informatie hierover tijdens de cursus).
user-chart Docent prof. dr. Piet Mulders
Calendar-Plus 6 colleges, maandag 9 februari t/m 16 maart 2026, 13.15-15.15 uur
€ 207,-
calendar-exclamation Uiterlijk 2 februari aanmelden
Voorkennis: zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Kindercollege sterrenkunde
Terug naar de maan
In 1969 zette Neil Armstrong als eerste mens een voetstap op de maan. In de jaren daarna hebben nog 11 astronauten voet op de maan gezet, maar sindsdien niemand meer. VU-maanonderzoeker Wim van Westrenen vertelt in dit HOVO-kindercollege wat we allemaal geleerd hebben van die missies naar de maan van lang geleden. Hoeveel stukjes Maan zijn er eigenlijk
naar de aarde gebracht? Kun je zwemmen op de maan?
Hoe ziet de binnenkant van de Maan er eigenlijk uit, en hoe weten we dat? Hoe is de maan eigenlijk ontstaan? Het blijkt dat er nog heel veel maanmysteries over zijn, en dat het hoog tijd is terug te keren naar de maan.
user-chart Docent prof. dr. Wim van Westrenen
Calendar-Plus 1 kindercollege, zaterdag 14 februari 2026, 14.00-16.00 uur
€ 1 volwassene, 1 kind €37,1 volwassene, 2 kinderen €43,2 volwassenen 1 kind €59,calendar-exclamation Uiterlijk 8 februari aanmelden
Bijzonderheden: Voor kinderen van 8-12 jaar en hun (groot)ouders/verzorgers
Cursus wiskunde
Forensische kansrekening en statistiek in de rechtszaal
Om in een strafzaak of civiele zaak de sterkte van forensisch bewijs te bepalen is heel wat kansrekening en statistiek nodig. Bovendien is het nog niet zo eenvoudig om goed en logisch te redeneren als niet zeker is wat er precies is gebeurd. In deze cursus geeft Ronald Meester een introductie in de forensische kansrekening en statistiek die hierbij nodig is. Naast de noodzakelijke theoretische onderbouwing wil hij dit vooral doen aan de hand van een groot aantal voorbeelden van rechtszaken waarbij hij soms zelf als expert betrokken was. U leert langs deze weg ook nog het een en ander over DNA, DNA-databanken en over de filosofie van de kansrekening en statistiek.
user-chart Docent prof. dr. Ronald Meester
Calendar-Plus 7 colleges, donderdag 12 maart t/m 23 april 2026, 13.15-15.15 uur
€ 241,50
calendar-exclamation Uiterlijk 5 maart aanmelden
Voorkennis: zie cursusbeschrijving vu.nl/hovo (‘inhoud’)
Cursus biologie
Vogels: Van waarneming tot wereldbeeld
Wat gebeurt er als je écht naar vogels kijkt? In deze cursus verkennen Joris Buis en Elias den Otter met u wat het belang van vogels is in onze ecosystemen, maar ook welke rol zij spelen in de geschiedenis en filosofie. Ze combineren waarneming met actuele inzichten uit de ecologie en reflecteren op wat vogels ons vertellen over de relatie tussen mens en natuur. Van Darwin tot de vogeltrek in je eigen omgeving: deze cursus biedt een unieke, interdisciplinaire blik op onze gedeelde wereld met vogels. Voor iedereen met een nieuwsgierige blik en liefde voor natuur, denken en observeren.
user-chart Docenten drs. Joris Buis en drs. Elias den Otter
Calendar-Plus 6 colleges, vrijdag 13 maart t/m 24 april 2026, 11.00-13.00 uur (geen college op 3 april)
€ 207,calendar-exclamation Uiterlijk 8 maart aanmelden
Welkom op de campus
Voorzieningen
De VU biedt meer dan alleen onderwijs. De VU-campus heeft alles wat een universitaire omgeving aantrekkelijk maakt: de VU Boekhandel, Filmhuis Rialto, theater Griffioen, de VU Art Science Gallery en de bibliotheek (UB-VU). Voor een hapje of drankje kunt u terecht bij het restaurant, Bar Boele, Grand Café Living, diverse koffiepunten en supermarkt SPAR.
Toegankelijk voor iedereen
Alle zalen zijn rolstoeltoegankelijk en per lift bereikbaar, tenzij anders vermeld bij de cursusbeschrijving. In het Hoofdgebouw bevinden zich invalidentoiletten op de begane grond, 1e en 8e etage. In de grote collegezalen is standaard geluids versterking aanwezig (geen ringleiding).
Op het binnenterrein van de campus is beperkte parkeergelegenheid voor mensen met een gehandicaptenparkeerkaart. U moet een aanvraag voor een parkeerplek voor gehandicapten minimaal 3 weken van voor de cursusstart indienen (zie vu.nl/hovo-praktisch).
Bereikbaarheid
Openbaar vervoer
De VU is goed te bereiken per openbaar vervoer (bus, metro, tram). Zie 9292.nl of gvb.nl. De VU-campus is op loopafstand van Station Amsterdam-Zuid.
Auto en parkeren
Als u met de auto komt, neemt u vanaf de ringweg A10 de afslag S108 Amstelveen. Rondom de VU is voldoende betaalde parkeergelegenheid in bijvoorbeeld Parkeergarage P3 (onder het NU.
VU-gebouw aan de Van der Boechorststraat 5a) of in de directe omgeving van de VU (vaak maximaal 3 uur aaneengesloten). Zie ook parkerenbijvu.nl
Meer informatie over de voorzieningen van de VU
Op vu.nl/hovo-praktisch, vindt u onder het kopje ‘De VU-campus: voorzieningen, parkeren, bereikbaarheid’ alles over faciliteiten en diensten van de VU.
Aanmelden en algemene informatie
Al
uw gegevens bij elkaar in MijnHOVO
Uw kennismaking met HOVO begint met het aanmaken van uw eigen MijnHOVO-account. U heeft dit nodig voor uw aanmelding. In uw account kunt u uw persoonlijke gegevens beheren en u volgt de status van uw aanmelding. Eventuele presentaties en ander digitaal studiemateriaal staan overzichtelijk per cursus voor u klaar, tot 2 maanden na afloop van de cursus. Bij plaatsing van nieuw materiaal krijgt u per e-mail bericht.
Aanmelding, bevestiging, betaling en startmail
Wilt u zich aanmelden voor een cursus? Ga naar de website vu.nl/hovo-cursussen . Bij iedere cursus vindt u knoppen voor aanmelding. Als u nog geen MijnHOVOaccount heeft, krijgt u het verzoek deze aan te maken. Vervolgens kunt u uw aanmelding voltooien.
Na aanmelding krijgt u per e-mail een automatische ontvangstbevestiging. Zo niet, dan heeft HOVO uw aanmelding niet ontvangen en kunt u het opnieuw proberen. Is uw aanmelding gelukt, dan ziet u de betreffende cursus in MijnHOVO, met de status ‘aangemeld’. Zodra uw aanmelding is verwerkt door een HOVO-medewerker, verandert de status in ‘bevestigd’, of ‘wachtlijst’. U ontvangt ook een e-mailbericht van HOVO met een bevestiging van uw inschrijving. Kort voor aanvang van de cursus ontvangt u bericht over de betaling van de cursus en een startmail met alle praktische informatie, zoals het definitieve rooster en de cursuslocatie.
Annuleren
Aan het annuleren van een cursus zijn kosten verbonden. U vindt de voorwaarden voor annulering via vu.nl/hovo-annuleren. U geeft uw annulering door via uw MijnHOVO-account of via hovo@vu.nl
Inhaalcollege
Houd in uw agenda rekening met een mogelijke week uitloop: bij uitval van een college wordt het inhaalcollege in principe een week later gepland, op dezelfde dag en tijd.
Uw privacy en verwerking
persoonsgegevens
Wij gebruiken uw persoonlijke gegevens voor het verwerken van uw aanmelding en inschrijving, betalingsdoeleinden, identificatiedoeleinden en communicatie over de cursussen (bijvoorbeeld bij uitval van een college), alsook - indien u heeft aangegeven dat u daar toestemming voor geeft - toezending van cursusgidsen of nieuwsbrieven. U kunt deze voorkeuren op ieder moment wijzigen. Volgt u langer dan drie jaar geen cursussen bij HOVO Amsterdam? Dan verwijderen wij uw gegevens uit ons adresbestand. Ook heffen we dan uw MijnHOVO-account op. U kunt zich op ieder moment weer aanmelden. Op vu.nl/hovo-praktisch onder het kopje ‘Aanmelding, plaatsing en algemene voorwaarden’ vindt u ons volledige privacystatement.
Aansprakelijkheid, klachten en algemene voorwaarden
HOVO Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam zijn niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van onvoorziene wijzigingen van de gegevens in deze cursusgids. Onze complete algemene voorwaarden en onze klachtenregeling vindt u op vu.nl/hovo-praktisch
Beeld- en geluidsopnames
Het maken van beeld- en geluidsopnames door deelnemers wordt niet op prijs gesteld, mede omdat het vaak als storend wordt ervaren door de docent en medecursisten.
Praktische informatie
Op vu.nl/hovo-praktisch vindt u de meest recente informatie over alle praktische zaken, zoals over MijnHOVO, aanmelden, plaatsing of wachtlijst en betalen en annuleren. U vindt hier ook informatie over de faciliteiten op de campus, parkeren, aanvraag parkeerplek voor gehandicapten en bereikbaarheid.
Staat het antwoord op uw vraag hier niet bij, dan kunt u een mail sturen aan hovo@vu.nl . HOVO is telefonisch beperkt bereikbaar. Kijk op de website voor de bereikbaarheid van onze medewerkers.
Contact
Map-marker Vrije Universiteit Amsterdam
HOVO Amsterdam
De Boelelaan 1105
1081 HV Amsterdam
T (020) 598 56 69
ENVELOPE-OPEN hovo@vu.nl
Mouse-Pointer vu.nl/hovo
