23450 1 Werk maken van diversiteit

WERK MAKEN VAN DIVERSITEIT

WWW.VU.NL/DIVERSITEIT

VOORWOORD

De wereld om ons heen is aan het veranderen. Die snelle verkleuring maakt de samenleving op een bepaalde manier vleugellam. We weten niet goed hoe om te gaan met verschillende culturele perspectieven. Gebeurtenissen als de aanslag op Charlie Hebdo halen ons uit balans. Ze zetten de verhoudingen op scherp.

Ook de globalisering versterkt eerder de blik naar binnen dan naar buiten.

Als onderwijsinstelling voelt de VU zich verantwoordelijk om iets te doen. Het zijn onze afgestudeerden die kunnen bouwen aan een inclusieve samenleving waarin duurzame relaties bestaan over de grenzen van culturele groepen. Dat vraagt om empathie om de kwaliteit van relaties op een hoger niveau te brengen.

Het vraagt ook om een open mind, om het vermogen het eigen perspectief niet boven dat van een ander te plaatsen.

Inclusiviteit is niet alleen belangrijk voor sociale stabiliteit. Wanneer mensen zich opgenomen voelen in een samenleving en zich vrij voelen hun unieke perspectieven te delen met anderen, bevordert het creativiteit en innovatie. Dat geldt zowel voor de ontwikkeling van individueel talent als voor groepsprestaties. Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat individuen die bicultureel zijn, creatiever zijn dan mensen met slechts één

JAAP WINTER, VOORZITTER COLLEGE VAN BESTUUR VU “DIVERSITEIT IS EEN VERRIJKING VOOR ONZE UNIVERSITAIRE GEMEENSCHAP. MAAR OOK DE SAMENLEVING HEEFT HET DIVERSE TALENT DAT WIJ HIER OPLEIDEN NODIG. ABRAHAM KUYPER ZEI HET AL JAREN VOOR ZIJN OPRICHTING VAN DE VU: “EENVORMIGHEID IS DE VLOEK VAN HET MODERNE LEVEN.”

2

culturele achtergrond (Tadmor, Galinsky, & Maddux, 2012)1. Een recente publicatie van Freeman en Huang (2014)2 in Nature laat zien dat wetenschappelijke artikelen met auteurs met verschillende culturele achtergronden vaker geciteerd worden, dan artikelen met auteurs met dezelfde culturele achtergrond. Voor een kennisinstelling is dit een belangrijke opbrengst.

In ons onderwijs zetten we ons als VU in voor de ontwikkeling van individueel talent.

Ons instellingsplan geeft daar duidelijk richting aan. Belangrijk is om in de ontwikkeling van talent echt ambitieus te zijn. We zijn als universiteit geneigd tot bescheidenheid en gebruiken niet snel woorden als “excellentie” en “toptalent”.

Een VU-student vertelde hoe hij tijdens een studieverblijf op UCLA de boodschap meekreeg: “Kijk om je heen, hier zitten de leiders van de toekomst.” Dat was van grote betekenis voor zijn studiemotivatie. Talentontwikkeling is niet alleen gebaat bij een kwalitatief hoogwaardig aanbod van onderwijs, maar ook bij hoge eisen en verwachtingen.

Als Chief Diversity Officer prijs ik me rijk met het talent dat de VU in huis heeft om werk te maken van diversiteit. Dagelijks komen collega’s en studenten langs met goede ideeën, initiatieven of kritische reflecties. Vormgeven aan het diversiteitsbeleid doen we met z’n allen, dat kan ik niet alleen. Het is een proces van vallen en opstaan. Het verschil kun je nu eenmaal moeilijker doorgronden. Maar, in de woorden van Lodewijk Asscher: ”Je kunt beter een onvolmaakt leider zijn, dan een perfecte toeschouwer” (College Tour, 13 maart 2015). Over grenzen kijken is lastig, maar als we met elkaar aan de slag gaan, kunnen we een heel eind komen.

Prof. Dr. Karen van Oudenhoven-van der Zee Chief Diversity Officer

Tadmor, C. T., Galinksy, A. D., Maddux, W. W. (2012). Getting the most out of living abroad: Biculturalism and integrative complexity as key drivers of creative and professional success. Journal of Personality and Social Psychology, 103(3), 520–542 2 Freeman, R. B., & Huang, W. (2014). Collaboration: Strength in diversity. Nature, 513, 305.

1

3

DE VU WIL TOEGROEIEN NAAR EEN KRACHTIGE GEMEENSCHAP DIE VERSCHILLEN MET VERTROUWEN TEGEMOET TREEDT.

4

ONZE VISIE OP DIVERSITEIT Inclusive excellence De VU wil academici opleiden die op een professionele en verantwoordelijke wijze een bijdrage leveren aan de maatschappij. In een wereld die steeds pluriformer wordt, is het belangrijk dat onze afgestudeerden in staat zijn verschillende perspectieven te gebruiken in hun professionele handelen en effectief om te gaan met verschillende culturen.

De VU beoogt uit te groeien tot een gemeenschap die model staat voor een samenleving die verschillen met vertrouwen tegemoet treedt, deze waardeert en actief benut.

Dat vormt de basis voor maatschappelijke stabiliteit en innovatie. We willen inclusive excellence: een inclusieve leer- en werkomgeving die onderlinge verschillen maximaal benut voor creativiteit en talentontwikkeling.

TANJA JADNANANSING, LID TWEEDE KAMERFRACTIE PVDA: “JUIST DE UNIVERSITEIT KAN DIVERSITEIT ALS INSPIRATIEBRON GEBRUIKEN! ANDERE CULTUREN, ANDERE DENKWIJZEN, ANDERE MENSEN ZORGEN VOOR EEN GEZAMENLIJKE BRON VAN CREATIVITEIT.”

5

ONZE VISIE OP DIVERSITEIT

Definitie van diversiteit Bij diversiteit gaat het om alle kenmerken waarop mensen van elkaar kunnen verschillen.

In onze visie op diversiteit beperken we ons niet tot culturele verschillen. We richten ons ook op verschillen op andere dimensies. Diversiteit is daarbij geen doel op zich, maar een instrument voor de ontmoeting tussen perspectieven en opvattingen. Juist dat is het kenmerk van een excellente universiteit. We streven naar een context voor onderwijs en onderzoek die inzet op de waarde van het verschil. We weten namelijk uit onderzoek dat een diverse leercontext leidt tot een dieper leerproces bij studenten: diverse groepen komen tot creatievere oplossingen voor complexe vraagstukken in vergelijking met homogene groepen (Leung, & Chiu, 2010; Nakui, Paulus, & Van der Zee, 2011)3.

KARL DITTRICH, VOORZITTER VERENIGING VAN UNIVERSITEITEN (VSNU) “UNIVERSITEITEN ZIJN BIJ UITSTEK PLAATSEN WAAR AFKOMST, GELOOF EN KLEUR GEEN ROL HOREN TE SPELEN. IEDEREEN MOET DAAR GELIJKE KANSEN KUNNEN KRIJGEN. DE VSNU STEUNT HET DIVERSITEITSBELEID DAN OOK VAN GANSER HARTE!”

Nakui, T, Paulus, P. B. & van der Zee, K. I. (2011). The role of attitudes in reactions to diversity in work groups.

Journal of Applied Social Psychology. 41, 2327-2351.

Leung, K.Y., & Chiu, C. Y. (2010) Multicultural experience, idea receptiveness and creativity.

Cross-cultural Psychology, 41, 723-741.

3

6

DE VU WIL EEN LEER- EN WERKOMGEVING BIEDEN DIE JUIST VIA ONDERLINGE VERSCHILLEN CREATIVITEIT EN TALENTONTWIKKELING STIMULEERT.

7

7

DIVERSITEIT IS EEN INSTRUMENT VOOR DE ONTMOETING TUSSEN PERSPECTIEVEN EN OPVATTINGEN.

8

ONZE STRATEGIE Diversiteit als thema in het onderwijs Diversiteitsaspecten van het eigen vakgebied Het uitgangspunt van de VU is dat elke student tijdens de opleiding in aanraking komt met diversiteitsaspecten van het eigen vakgebied. Allereerst gaat het dan om de cultuurgebondenheid van onze kennis. Wat betekent kennis over mondzorg in culturen waar opvattingen over mondhygiëne sterk afwijken van Westerse opvattingen?

Daarnaast vinden we het belangrijk dat studenten zich interculturele competenties eigen maken die gericht zijn op de eigen professie. Hoe gaan medici en psychologen om met patiënten met een andere culturele achtergrond?

Community service Om studenten te leren verschillende achtergronden en perspectieven te benutten bij de analyse van complexe maatschappelijke vraagstukken, zal community service onderdeel uitmaken van het onderwijs. Studenten doen daarbij bijvoorbeeld onderzoek naar vraagstukken van stakeholders uit de omgeving van de universiteit, zoals de gemeente, jeugdzorg of rechtshulp. In een aantal faculteiten krijgen studenten ook de kans vrijwilligerswerk te doen.

Interculturele competenties van docenten Tenslotte vinden we het belangrijk dat onze docenten goed toegerust zijn in het omgaan met diversiteit onder hun studenten. In het opleidingsaanbod voor onze wetenschappelijke staf besteden we daar uitgebreid aandacht aan.

Opleidings- en arbeidsmarkt­perspectief De VU wil de samenwerking met middelbare scholen vergroten. Bijvoorbeeld door de inrichting van een Pre University College. Ons doel is om vooral eerstegeneratie­ studenten te helpen gerichtere keuzes te maken voor een studieloopbaan die aansluit op hun competenties en interesses. Ook nemen we initiatieven gericht op effectieve matching van allochtone studenten aan hun opleiding. Eenmaal ingestroomd, biedt de VU studenten uit nieuwe groepen introductieprogramma’s en Summer Schools aan.

Deze programma’s zijn nog volop in ontwikkeling.

9

ONZE STRATEGIE

Een goede opleiding is geen garantie voor integratie op de arbeidsmarkt. Problemen met de arbeidsintegratie van allochtone studenten hebben vaak te maken met hun socialisatie op de werkplek. Hoe ga je om met denkbeelden van anderen? Hoe breng je je unieke kracht in, zonder de aansluiting met je werkomgeving te verliezen? De VU wil een programma starten waarin zij allochtone studenten in de laatste fase voorbereidt op de overgang naar werk. Dat kunnen we niet alleen. Daarom pakken we dit thema op samen met het bedrijfsleven, overheidsorganisaties, alumni en de studenten zelf.

Om de integratie van studenten te bevorderen is het daarnaast van belang te zorgen voor evenwichtige participatie van studenten met verschillende culturele achtergronden in activiteiten naast te studie.

Daarbij zijn inspirerende rolmodellen onder onze wetenschappelijke staf belangrijk.

Aparte aandacht verdient de overstap van allochtone studenten naar een wetenschappelijke carrière. Het lijkt op dit moment nog geen logische carrièrestap om na een universitaire studie te kiezen voor de wetenschap. Dat is jammer, want er gaat een bron van potentieel talent verloren voor de VU.

MARRY DE GAAY FORTMAN, VOORZITTER VNO-NCW METROPOOLREGIO AMSTERDAM: “WE LIJKEN SOMS TE VERGETEN DAT DE MEESTE NEDERLANDERS EEN MIGRANTENACHTERGROND HEBBEN – MEER OF MINDER LANG GELEDEN. DIVERSITEIT OP DE WERKVLOER WERKT VERRIJKEND. HET ZORGT VOOR TEAMS DIE INNOVATIEVER EN EFFECTIEVER WERKEN. EN VOOR MEER WERKPLEZIER.”

10

EEN GOEDE OPLEIDING IS GEEN GARANTIE VOOR EEN BAAN: DE VU WIL STUDENTEN ACTIEF VOORBEREIDEN OP DE OVERGANG NAAR WERK.

11

11

DE VU WIL WERKEN AAN EEN INCLUSIEVE ORGANISATIE VIA PERSONEELSBELEID DAT INZET OP AANTREKKING, WAARDERING EN BENUTTING VAN VERSCHIL.

12

ONZE STRATEGIE

Creëren van een inclusieve organisatie Om een inclusieve omgeving te zijn die creativiteit en talentontwikkeling stimuleert moet een organisatie aan bepaalde voorwaarden voldoen. Dan gaat het bijvoorbeeld over selectie en beoordelingsmechanismen, het organisatieklimaat, de mogelijkheden elkaar informeel te ontmoeten of mogelijkheden voor training en doorgroei. De VU zal haar eigen organisatie kritisch doorlichten op remmende en bevorderende factoren voor diversiteit.

FEROZ AMIRKHAN, HONOURS STUDENT ECONOMIE EN BEDRIJFSECONOMIE AAN DE VU: “DIVERSITEITSBELEID IS BELANGRIJK OMDAT HET BIJDRAAGT AAN EEN GEVOEL VAN INCLUSIVITEIT, BEGRIP OPROEPT VOOR DE PERSPECTIEVEN VAN ANDEREN ENBEWUSTZIJN CREËERT OVER HOE VERRIJKEND EEN DIVERSE STUDIE- EN ONDERZOEKSOMGEVING IS.”

Wetenschappelijk onderzoek Bij alle activiteiten is expertiseontwikkeling een belangrijk uitgangspunt. Wetenschappers uit verschillende faculteiten hebben expertise op het gebied van diversiteit.

Samen met deze wetenschappers en studenten zullen we onderzoek uitvoeren naar de effecten van ons beleid. Dit onderzoek zullen we koppelen aan afstudeertrajecten en promotieonderzoek in de betrokken faculteiten.

13

SAMENWERKING

Internationaal onderhoudt de VU nauwe samenwerkingsrelaties met de University of California, Los Angeles en verschillende universiteiten in Zuid-Afrika. We trekken samen op met ECHO, een expertisecentrum op het gebied van diversiteit in het (hoger) onderwijs en de arbeidsmarkt, de Universiteit Leiden en de Erasmus Universiteit Rotterdam.

Via onze verbinding met andere stakeholders in de samenleving ontplooien we initiatieven om de doorstroom van allochtone studenten naar werk te bevorderen. Daarom zoeken we de samenwerking met organisaties uit onze omgeving, zoals de gemeente, de politie, gezondheidsinstellingen, het bedrijfsleven en de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF.

HALLEH GHORASHI, HOOGLERAAR DIVERSITEIT EN INTEGRATIE AAN DE VU: “DIVERSITEIT GAAT GEPAARD MET SPANNINGEN DIE HET MOGELIJK MAKEN OM DAGELIJKSE ROUTINES TER DISCUSSIE TE STELLEN. ALS MENSEN MET VERSCHILLENDE ACHTERGRONDEN DEZE UITDAGING AANGAAN EN BOVEN ZICHZELF UITSTIJGEN LEIDT DIT TOT VERNIEUWING EN VERBINDING; TOT DE CREATIE VAN EEN GEMEENSCHAP DIE MEER IS DAN DE SOM DER DELEN. UNIVERSITEITEN HEBBEN EEN CRUCIALE TAAK IN HET ONDERZOEKEN EN FACILITEREN VAN DIT PROCES.”

14

MEER INFORMATIE Fotografie Peter Valckx Portretten Imane Boubkari (cover) Vasi Vijayabalan Marjolein Shiamatey Sarvesh Bhagwat Vincent Zadelhoff Ina Klamer

Karen van Oudenhoven-van der Zee, Chief Diversity Officer k.i.van.oudenhoven-vander.zee@vu.nl Wim Haan, Coรถrdinator Diversiteit wim.haan@vu.nl www.vu.nl/diversiteit

23450/1

15