VUB jaarverslag 2005

Identiteitskaart STICHTINGSJAAR AANTAL FACULTEITEN

1969 8

AANTAL OPLEIDINGEN VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

28 Bachelors en 102 Masteropleidingen

AANTAL OPLEIDINGEN UNIVERSITAIRE ASSOCIATIE BRUSSEL

54 Bachelors en 114 Masteropleidingen

AANTAL STUDENTEN VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

8.860

AANTAL STUDENTEN UNIVERSITAIRE ASSOCIATIE BRUSSEL

13.547

AANTAL PERSONEELSLEDEN VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

2.545

AANTAL PERSONEELSLEDEN ACADEMISCH ZIEKENHUIS

2.810

AANTAL PERSONEELSLEDEN UNIVERSITAIRE ASSOCIATIE BRUSSEL

3.581

AANTAL OUDSTUDENTEN VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

38.200

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Inhoud WOORDJE VAN DE RECTOR

5

VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL IN CIJFERS

6

MOMENTEN UIT 2005

10

DE VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL IN DE MEDIA

16

ONDERZOEKSBELEID

22

ONDERWIJSBELEID

36

STUDENTENBELEID

42

PERSONEELSGEGEVENS

50

BEKNOPTE JAARREKENING

54

BESTUUR & PARTNERS

56

NUTTIGE ADRESSEN

60

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

4

Woordje van de Rector In 2005 namen onze onderzoeksgelden toe met 20%. Dit kwam voornamelijk door een uitbreiding van onze samenwerking met de privésector. De vlotheid waarmee de Vrije Universiteit Brussel haar wetenschappelijke kennis maatschappelijk en economisch weet te valoriseren, wijst op de hoge kwaliteit ervan. Ook het feit dat één van de in 2005 nieuw opgerichte spin-off’s, EqcoLogic, onmiddellijk door het Verbond van Belgische Ondernemingen verkozen werd tot beste project van het jaar en dat drievierde van de in de afgelopen jaren opgerichte spin-off’s stand houdt, onderstreept het innoverende karakter van onze onderzoekswerkzaamheden.

De Vrije Universiteit Brussel en haar wetenschappelijke kennis zijn belangrijk voor Brussel. En Brussel is belangrijk voor ons. Wij bestuiven elkaar. Zo heeft de stad bijvoorbeeld nood aan meertalige hogeropgeleiden. De Vrije Universiteit Brussel speelt hier op in met diploma’s en vakken in de beide landstalen - Nederlands en Frans - en in het Engels. Brussel heeft als Europese hoofdstad ook behoefte aan een goede vertegenwoordiging in EU-onderzoeksprojecten. De Vrije Universiteit Brussel draagt daarin haar steentje bij: in 2005 participeerden we in 56 grote onderzoeksprojecten gefinancierd door de Europese Commissie. Op het vlak van fotonica, diabetes, reproductieve geneeskunde, informatie& communicatietechnologie, hoofdstedelijke problematiek, meertaligheid, multiculturaliteit en voedingsbiotechnologie speelt Brussel, dankzij onze onderzoekers, Europees zelfs een hoofdrol. De nieuw opgerichte instituten, het Brussels Institute of Contemporary China Studies (BICCS) en het Brussels Informatie- en Onderzoekscentrum (BRIO) zijn een aanwinst voor de hoofdstad én voor de universiteit, evenals het kunstenplatform dat we in 2005 met het Paleis voor Schone Kunsten (BOZAR) op touw zetten.

Als onderwijsinstelling bevestigen we onze positie als middelgrote universiteit. In 2005 steeg het aantal generatiestudenten met 15%. Voor ruim de helft van hen is de Vrije Universiteit Brussel de eerste en enig overwogen keuze geweest en slechts één derde heeft even aan een andere universiteit gedacht.

Middels strategische onderzoeks- en onderwijssamenwerking binnen en buiten Brussel, gaat de Vrije Universiteit Brussel onverdroten haar eigen weg. Diversiteit, internationalisering en optimalisering van ons opleidingsaanbod zijn hierbij onze leidraad.

Benjamin Van Camp Rector Vrije Universiteit Brussel

5

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Vrije Universiteit Brussel in cijfers

Studenten

6

De Vrije Universiteit Brussel telt 8.860 studenten. De instroom van nieuwe generatiestudenten (dit zijn studenten die nog niet eerder aan een hogeronderwijsinstelling hebben gestudeerd) bedroeg 1.381, een stijging van 15% ten opzichte van vorig academiejaar. Het slaagpercentage van eerstejaarsstudenten bedraagt 45%. Eénmaal voorbij het eerste jaar, rondt 74% van de (eerste en tweede cycli)studenten zijn studie succesvol af. Ongeveer de helft van de studenten komt uit het vrij gesubsidieerd onderwijs.

Bijna driekwart komt uit Brussel, Vlaams-Brabant en Antwerpen. Het aantal vrouwelijke studenten is in de meerderheid (53%).

EVOLUTIE STUDENTENPOPULATIE EVOLUTIE STUDENTENPOPULATIE

studenten

nieuwe generatiestudenten

10000

8000

6000

4000 2000

0 ‘96-’97

‘97-’98

‘98-’99

‘99-’00

‘00-’01

‘01-’02

‘02-’03

‘03-’04

‘04-’05

HERKOMST STUDENTEN België 87%

West-Vlaanderen 6,5% Oost-Vlaanderen 12% Limburg 10,5%

buiten EU 9% Europese Unie 4%

Vlaams-Brabant en Brussel 52%

Antwerpen 19%

Onderwijs De Vrije Universiteit Brussel biedt 130 opleidingen aan, waarvan 25 Engelstalig. Eén vijfde van de opleidingen wordt samen met andere onderwijsinstellingen ingericht. Daarnaast werden 61 (kortlopende) postacademische vormingen voor professionals ingericht. De digitaal-didactische ondersteuning die het teleleerplatform PointCarré de studenten bij hun lessen biedt, wordt geapprecieerd. Het aantal keer dat ze beroep doen op het teleleerplatform is met 50% gestegen. De onderwijsvernieuwingsprojecten, waarvoor de Vrije Universiteit Brussel twee jaar geleden 1 miljoen euro van de Minister van Onderwijs kreeg, werden in 2005 afgerond. Ze resulteerden onder meer in extra digitale leermiddelen, bijkomende werk- en toetsvormen en een nieuwe opzet van stagebegeleiding.

In 2005 werden voor het eerst ook de derde cyclusopleidingen (master na masters, voortgezette academische opleidingen en de lerarenopleiding) door de studenten geëvalueerd. Hoewel de Vrije Universiteit Brussel de enige is in Vlaanderen die op grote schaal bij haar studenten naar de learning outcomes (op welke manier creëerde deze les een meerwaarde en is ze in haar opzet geslaagd) vraagt, doen Amerikaanse topuniversiteiten dit al jaren, omdat ze beseffen dat onderwijsevaluatie door studenten een belangrijke aanvullende bron van statistisch valide informatie is die de kwaliteit van de opleiding ten goede komt. In 2005 werden 3.269 opleidingsonderdelen geldig geëvalueerd, 19% meer dan vorig jaar.

IN 2005 GING RUIM 39 MILJOEN EURO NAAR ONDERWIJS 7ERKINGSGELD VOOR DE FACULTEITEN EN CENTRALE ONDERWIJSDIENSTEN

,ONEN ACADEMISCH PERSONEEL BETAALD MET OVERHEIDSGELDEN

7

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Onderzoek

IN 2005 GING RUIM 62 MILJOEN EURO NAAR ONDERZOEK Eigen onderzoeksmiddelen 22%

Vlaamse overheidsmiddelen voor fundamenteel onderzoek 17%

Samenwerking Vlaamse Onderzoeksinstituten IMEC en VIB 2%

Strategisch basisonderzoek (incl. projectfinanciering door overheden) 35%

Inkomsten uit samenwerking met privé-sector 24%

ONDERZOEKSMIDDELEN STEGEN MET 20%

IN MILJOEN EURO

8

In 2005 werd 62.015.894 euro besteed aan onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel, 20% meer dan vorig jaar. Vooral de inkomsten uit samenwerking met de privésector en projectfinanciering via overheden namen toe, respectievelijk met 36% en 24%. Het aantal octrooidossiers, aangevraagd op nieuwe wetenschappelijke vindingen, steeg met 26%. In 2005 werden twee nieuwe spin-offs opgericht.

Eén daarvan, EqcoLogic, kreeg van het Verbond van Belgische Ondernemingen de prijs voor het beste project. De Vrije Universiteit Brussel lanceert overigens spin-offs van hoge kwaliteit: drievierde van de in de afgelopen jaren opgerichte bedrijven houdt stand. In totaal telt de Vrije Universiteit Brussel 16 actieve spin-offs. De Vrije Universiteit Brussel participeert in 56 EU-onderzoeksprojecten.

V r i j e U n i v e rs i t e i t B r u s s e l i n c i j f e rs

Personeel De Vrije Universiteit Brussel telt 2.545 personeelsleden. Dit staat gelijk aan 1.525 voltijdse plaatsen, want 43% van het academisch en 35% van het administratief en technisch personeel werkt deeltijds.

De Vrije Universiteit Brussel financiert 51% van haar personeelsleden met overheidsgeld (werking), 49% wordt betaald via andere financieringsbronnen (onder meer onderzoeksgelden). 64% van de 2.545 personeelsleden valt onder de categorie academisch personeel. Kijken we specifiek naar de groep professoren dan zien we dat ĂŠĂŠn op vijf professoren een vrouw is. Bij de (veelal jonge) onderzoekers is de man/vrouw verhouding evenwichtiger, respectievelijk 55% en 45%. Van deze groep onderzoekers is bijna 80% jonger dan 34 jaar. 56% van de professoren is 50 jaar of ouder.

administratief en technisch personeel 36%

vrouw 35% academisch personeel 64%

man 65%

9

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Momenten uit 2005

Hogeronderwijsinstelling met een diversiteitsplan

10

De Vrije Universiteit Brussel lanceerde als eerste in het hoger onderwijs een diversiteitsplan. Het plan moet leiden tot gelijke kansen en meer respect voor de integriteit van elk individu in het onderwijs-, onderzoeks-, studenten- en personeelsbeleid van de Vrije Universiteit Brussel. Gelijke kansen voor iedereen is een wezenlijk onderdeel van de identiteit van de Vrije Universiteit Brussel. Vlaams minister van Onderwijs Frank Vandenbroucke onthulde op 26 oktober 2005, bij de voorstelling van het diversiteitsplan, een kunstwerk op de campus in Etterbeek. Het betreft een groepsfoto van iedereen die studeert en werkt aan de Vrije Universiteit Brussel.

Eredoctoraten voor Richard Dawkins en Natan Ramet Moleculair bioloog Richard Dawkins verwierf bekendheid door zijn visie op de evolutietheorie. Dawkins is een fervent Darwinaanhanger en werd bekend met zijn boek ‘The Selfish Gene’. De stichter en voorzitter van het Joods Museum voor Deportatie en Verzet, Natan Ramet, nam op 23 november 2005 eveneens de eretekenen in ontvangst. Tijdens de Tweede Wereldoorlog overleefde hij elf concentratiekampen.

Nadien heeft hij altijd gestreden om de herinnering aan de rassenvervolging tijdens WO II levend te houden. Verder kreeg Wolfgang Mackiewicz een eredoctoraat vanwege zijn gewaardeerde taalpolitiek.

Als voorzitter van de Europese Raad voor Taal is hij een vurig voorstander van meer talen in het onderwijs. Nog drie andere excellenties werden in de bloemetjes gezet wegens hun wetenschappelijke verdiensten. De Belgen Robert Brout en François Englert kregen een eredoctoraat voor het BroutEnglert-Higgs-mechanisme (beter bekend als het Higgs-deeltje, dat fysici tegenwoordig zo graag experimenteel willen ontdekken, en het Higgs-veld). Beiden waren hoogleraar aan de Université Libre de Bruxelles. Tot slot werd Lindsay Carter geëerd voor het ontwikkelen van de Heath-Cartersomatotypemethode, die dient voor het beschrijven van de globale lichaamsbouw.

Nauwe samenwerking met China Op 10 november 2005 ondertekenden de vertegenwoordigers van de Vrije Universiteit Brussel en de Renmin University China (Beijing) een akkoord om een gezamenlijk instituut in Brussel op te richten, het Brussels Institute of Contemporary China Studies (BICCS). Het nieuwe China-instituut in Brussel zal zich focussen op de hedendaagse politieke, sociale, economische en juridische aspecten van de Chinese samenleving. De opening van het ‘Institute of Contemporary China Studies’ vindt plaats in het voorjaar van 2006. Beide universiteiten werken reeds samen in het kader van de Joint Master in EU-studies en een ASIA-Link programma. Verder verbond het China Scholarship Council, een departement van het Chinese Ministerie van Onderwijs, zich ertoe jaarlijks 10 Chinese studenten een 3-jarige beurs toe te kennen om aan de Vrije Universiteit Brussel een doctoraat te kunnen behalen in één van volgende thema’s: medische beeldvorming, toegepaste computerwetenschappen, moleculaire biologie, kankeronderzoek, diabetesonderzoek en reproduktieve geneeskunde. Ook met de Chinese ‘Academy of Sciences’ start de Vrije Universiteit Brussel samenwerkingsprojecten op.

11

Ruim 70.000 bezoekers voor expo ‘Einstein.

Anders bekeken.’

2005 was het jaar van de Fysica. Dat kon niet voorbijgaan zonder stil te staan bij één van de grootste natuurkundigen uit de geschiedenis.

De vakgroepen Fysica van de Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles organiseerden samen de tentoonstelling ‘Einstein.

Anders bekeken.’ De tentoonstelling werd opgesteld in Turn&Taxis in Brussel en Tempora, een vennootschap actief in de museologie, was verantwoordelijk voor de productie. De tentoonstelling trok meer dan 70.000 bezoekers.

Laboratoria scoren met kwaliteitsbeleid De laboratoria Microbiologie en Reproductieve Geneeskunde van het academisch ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel verkregen in 2005 als eerste in BelgiĂŤ de ISO 15189 accreditatie. Dit externe kwaliteitslabel dat door een onafhankelijk organisme wordt toegekend, is een belangrijke erkenning voor het gevoerde kwaliteitsbeleid in het Academisch Ziekenhuis.

12

Kunstzinnige samenwerking met BOZAR De Vrije Universiteit Brussel en het Paleis voor Schone Kunsten sloten op 25 oktober 2005 een samenwerkingsovereenkomst af. Ze gaan nauw samenwerken op het vlak van onderwijs en onderzoek in de kunstwetenschappen. Zo zullen de studenten meewerken aan de realisatie van tentoonstellingen en catalogi en treden medewerkers van het Paleis voor Schone Kunsten op als jurylid bij de beoordeling van eindverhandelingen van de studenten. Kunstenaars die door het Paleis voor Schone Kunsten naar Brussel gehaald worden, kunnen ook gastlezingen of seminaries geven aan de Vrije Universiteit Brussel.

De universiteit zal op haar beurt het Paleis voor Schone Kunsten ondersteunen met wetenschappelijke expertise. Volgend academiejaar biedt de Universitaire Associatie Brussel ook een Doctoraat in de Kunsten aan. Ze volgt daarmee Nederland, ScandinaviĂŤ en de USA waar het Doctoraat in de Kunsten al langer bestaat.

Momenten uit 2005

Nieuwe cleanrooms voor fotonica In 2005 opende de Vrije Universiteit Brussel op haar campus in Jette nieuwe cleanrooms (stofvrije kamers). De clean rooms zijn uitgerust met meettoestellen en fotonische toptechnologie.

Een investering van 2 miljoen euro die nodig was om de onderzoeksgroep fotonica haar Europese leidersrol te kunnen laten opnemen. Slechts weinigen in Europa beschikken over dergelijke cleanrooms met bijbehorend instrumentarium.

Erasmushogeschool Brussel in hartje hoofdstad De Erasmushogeschool Brussel (EhB) streeft naar een concentratie van haar departementen op drie locaties in de hoofdstad: campus Etterbeek, campus Jette en het Brusselse stadscentrum. Voor de huisvesting in het centrum -campus Dansaert- kocht de EhB de oude polikliniek DISCCA op. De renovatie van dit gebouw werd door toenmalig Vlaams Bouwmeester Bob Van Reeth toegewezen aan architectenbureau Samyn & Partners. Op 26 september 2005 was het gebouw instapklaar voor de studenten van de departementen Communicatie, Hotel & Toerisme en Sociaal-Agogisch Werk van de Erasmushogeschool Brussel.

Bovendien werkt de associatiepartner van de Vrije Universiteit Brussel op dit moment aan de renovatie van het Leonidasgebouw op de Papenvest. In deze voormalige chocoladefabriek zullen de Audiovisuele opleidingen van het departement RITS gehuisvest worden. Daarna zal ook het Nimifigebouw, eveneens op de Papenvest, onder handen genomen worden, zodat de studenten van de Theateropleidingen er over enkele jaren terechtkunnen. De renovatie van het Koninklijk Muziekconservatorium op de Kleine Zavel staat eveneens op de agenda.

De departementen Gezondheidszorg en Lerarenopleiding zijn reeds gehuisvest op de campus in Jette.

Een deel van de opleiding Landschapsarchitectuur van het departement Horteco zal hier ook onderdak vinden. De vertalers en tolken van het departement Toegepaste Taalkunde zullen op termijn een vaste stek krijgen op de campus Etterbeek en ook voor andere opleidingen (bvb. IndustriĂŤle Wetenschappen en Technologie) wordt gewerkt aan de samenwerking binnen de associatie.

13

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Studies over Brussel samengebracht Om de onderzoeksactiviteiten over Brussel te versterken en beter op elkaar af te stemmen, wordt in de hoofdstad het Brussels Informatie- en Onderzoekscentrum (BRIO) opgericht. Dit initiatief van minister Bert Anciaux zorgt ervoor dat de Vrije Universiteit Brussel, de Katholieke Universiteit Brussel en EHSAL de krachten inzake demografische, politieke, linguïstische en economische studies over Brussel kunnen bundelen. Coördinatrice van het nieuwe Brusselse onderzoekscentrum is Prof. Els Witte (Vrije Universiteit Brussel).

14

Accent op internationale relaties en mobiliteit Bij aanvang van het academiejaar 2004-2005 ging de rectorale dienst ‘Internationale betrekkingen en mobiliteit’ van start. Deze nieuwe dienst bundelt de bestaande werkzaamheden rond universitaire ontwikkelingssamenwerking, studentenuitwisselingen via Socrates/Erasmus en de integratie van buitenlandse studenten. Deze opdrachten zaten verspreid over de departementen onderwijszaken, research & development en studentenbeleid. Door ze samen te brengen in één dienst en één gebouw, wil de Vrije Universiteit Brussel hun functioneren versterken. De nieuwe dienst krijgt de hulp van een beleidsvoorbereidende academische raad. Studenten en docenten aanzetten tot meer mobiliteit, de institutionele samenwerkingen met buitenlandse instellingen vergroten en begeleiden en meer opvangcapaciteit voor buitenlandse studenten creëren in de opleidingen, zijn enkele beleidsobjectieven waaraan de nieuwe dienst tegemoet komt.

Momenten uit 2005

Moderne sportinfrastructuur Op donderdag 1 september 2005 vond, in aanwezigheid van onder meer de ministers Bert Anciaux en Pascal Smet, de opening plaats van ‘Sportopolis Elsene’, het nieuwe sportcentrum van de Vrije Universiteit Brussel. In de bestaande accommodatie op de campus Etterbeek werd een gloednieuwe infrastructuur geïntegreerd, inclusief de modernste toestellen en snufjes. Dit nieuwe deel omvat onder andere een fitnesszaal van ongeveer 1.500 m2 met meer dan 130 cardio- en krachttoestellen, een ruime danszaal voor allerlei aerobicslessen, een sauna, een solarium en ruime kleedkamers. Het centrum kadert in een algemene opwaardering van de sportaccommodatie van de Vrije Universiteit Brussel. In 2006 wordt gestart met de renovatie van het voetbalveld en de atletiekpiste. Het hele opwaarderingsproject kostte ruim 4 miljoen euro en werd gefinancierd door de Vrije Universiteit Brussel, de Vlaamse Regering, de Vlaamse Gemeenschapscommissie, de Vlaamse Rugbybond en Sportopolis als privé-partner.

Kiezen voor meertalige opleidingen Internationale bedrijven in de hoofdstad verwachten steeds vaker drietalige werknemers. Studenten ingenieurswetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles kunnen vanaf dit academiejaar dan ook een diploma halen in de beide landstalen. Ook binnen de studies rechten, talen en economie bestaan er uitwisselingen tussen de Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles. Voor de studenten Handelsingenieur komt er, naast het volgen van Nederlandstalige en Franstalige opleidingsonderdelen, een volledig Engelstalige en internationaal georiënteerde variant van de masteropleiding bij.

15

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Vrije Universiteit Brussel in de media

Wereldvermaarde wiskundige keert terug De bekende Vlaamse wiskundige Ingrid Daubechies, van de Princeton universiteit in de VS, is opnieuw actief aan de Vrije Universiteit Brussel. Ze zal er deeltijds les geven en er een nieuwe onderzoeksgroep Toegepaste Wiskunde leiden.

16

Het Nieuwsblad, 14 juni 2005

Vruchtbaarheidsspecialist en icsi-pionier De allergrootste ontdekking die professor André Van Steirteghem deed, was de icsi-methode, de rechtstreekse injectie van een spermacel in de eicel. “We hebben een keertje te diep geprikt. En kijk, het werkte. We probeerden een zaadcel met een haarfijn pipetje te injecteren in de ruimte tussen de eicel en de eischil die errond zit. Toen iemand van mijn team per ongeluk door de wand van de eicel had geprikt, bleek de bevruchting nog makkelijker tot stand te komen. Iets wat ons met muizencellen niet was gelukt, lukte met menselijke cellen wel. De icsi-methode ruimt nu bijna alle problemen met mannelijke vruchtbaarheid uit de weg.”

Het Laatste Nieuws, 3 december 2005

Investeren in technologie De Vrije Universiteit Brussel neemt twee nieuwe, hoogtechnologische microscopen in gebruik die uiterst kleine fenomenen waarnemen, hun grootte meten en samenstelling bepalen. Met de microscopen neemt de Vrije Universiteit Brussel het voortouw in nano-oppervlakte-analyse.

Het Laatste Nieuws, 23 mei 2005

Het reddende kind De eerste Europese ‘saviourbaby’s’ zijn in januari geboren in het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel. De embryo’s werden na kunstmatige bevruchting geselecteerd en ingeplant bij de moeder, zodat de beenmergcellen uit het navelstrengbloed van de gezonde baby’s kunnen gebruikt worden voor hun zieke zusje of broertje.

17

Metro, 19 mei 2005

Doorbraak in onderzoek naar diabetes Wetenschappers van het diabetescentrum van de Vrije Universiteit Brussel hebben een belangrijke stap gedaan in het afremmen van het ziekteverloop bij diabetes van het type 1. Een groep patiënten had na een korte kuur met antilichamen anderhalf jaar lang geen verder verlies van de insulineproductie meer. “Geen enkele bestaande behandeling slaagde er al in het ziekteproces van type 1-diabetes om te buigen, iets wat deze methode wél doet”, aldus Richard Insel, vice-voorzitter voor onderzoek bij de Juvenile Diabetes Research Foundation (USA).

De Tijd, 23 juni 2005

Studenten maken radio in Brussel In februari ging XL Air, de studentenradio van de Erasmushogeschool Brussel (departement RITS) en de Vrije Universiteit Brussel, officieel van start. Het betreft een internetradio voor studenten in Brussel.

Brussel Deze Week, 3 maart 2005

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Zo oud als dinosaurussen

18

Door allerhande vervuilende stoffen in het leefmilieu gaat het slecht met de kikkerpopulaties in de wereld. (…) Het was niet makkelijk om de oorsprong van kikkers te bepalen, omdat er slechts weinig fossiele resten van deze vooral uit zacht weefsel bestaande diertjes gevonden worden. Maar onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel hebben een manier gevonden om dit probleem te omzeilen. Ze ontwikkelden namelijk een moleculaire klok voor de kikkerwereld, aan de hand van een vergelijkende analyse van het genetisch materiaal van een heleboel kikkersoorten. Volgens die klok zouden de kikkers ongeveer 225 miljoen jaar geleden geprofiteerd hebben van het massale verdwijnen van andere soorten om samen met de dino’s de wereld in te palmen. Sommige soorten die nu nog leven, zoals de ook in ons land voorkomende vroedmeester- en knoflookpad, zouden rechtstreeks van die oerkikkers afstammen. De kikkers hebben de dinosaurussen dus minstens 65 miljoen jaar overleefd.

Maar de mens dreigt hen te veel te worden…

Knack, 4 mei 2005

250.000 euro voor stamcelzuiveringstechniek De dienst Hematologie van het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel ontving 250.000 euro van de Centrale Afdeling Fractionering (CAF) van het Belgische Rode Kruis. Ze zal met dit geld haar techniek van stamcelzuivering verfijnen.

Belga, 29 maart 2005

Kankercellen doelgericht opsporen Onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel hebben een manier gevonden om kankercellen doelgerichter op te sporen. (…) Kankercellen groeien snel. Daarom nemen ze in hoog tempo aminozuren op uit de bloedbaan. Ze schakelen daarbij speciale transportmoleculen in. De onderzoekers zijn er nu in geslaagd om aminozuren radioactief te merken, zodat ze gemakkelijk gelokaliseerd kunnen worden.

Daarenboven worden de gelabelde aminozuren door een transportmolecule met speciale kenmerken naar de kanker gebracht. Ook die kan opgespoord worden. De bedoeling is na te gaan of het mogelijk is met dit systeem een voor kankercellen dodelijke dosis radioactiviteit in een gezwel te smokkelen.

Knack, 18 mei 2005

V r i j e U n i v e rs i t e i t B r u s s e l i n d e m e d i a

Trots op geneeskunde De opleiding geneeskunde aan de Vrije Universiteit Brussel zit in de lift. (…) Sinds 2002 kent geneeskunde aan de Brusselse universiteit een opleving. Bovendien trekt de Vrije Universiteit Brussel veel studenten in de hogere jaren aan – dat zou ze aan de goede klinische opleiding te danken hebben.

Zo komt twaalf procent van de afgestudeerde huisartsen en specialisten van de Vrije Universiteit Brussel. Ter vergelijking: 16 procent komt van de Universiteit Antwerpen, 23 procent van Gent en 49 procent van Leuven.

De Standaard, 17 juni 2005

Geen modeshow Drie studenten van de Vrije Universiteit Brussel behaalden een diplomacy award op de Harvard’s World Model United Nations 2005. Dit is geen modeshow, maar een soort van VN-top op universitair niveau.

Jobat, 7 mei 2005

Goede en slechte mensen De Amerikaanse Nobelprijswinnaar natuurkunde Steven Weinberg was onlangs in Brussel voor de jongste editie van de Solvay-conferentie van de Vlaamse en Franstalige Vrije Universiteit Brussel. (…)”Als er een god en een hemel bestonden, zou religie veel meer voor ons kunnen betekenen dan wetenschap. Ik heb het dan over het schenken van vertrouwen, een sterk moreel gezag en de hoop op leven na de dood. Het zou geweldig zijn als het allemaal waar was, maar het is niet waar en het is dan ook kinderachtig om erin te blijven geloven. ‘Intelligent design’ als alternatief voor de evolutieleer verontrust mij dan ook. Maar dat probleem is minimaal in vergelijking met wat de militante islam doet. (…) Met of zonder godsdienst zouden er goede mensen zijn die goede dingen doen en slechte mensen die slechte dingen doen. Maar om goede mensen slechte dingen te laten doen, heb je godsdienst nodig.”

Knack, 21 december 2005

19

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Beste Turkse student Ayfer Aydogan, licentiaatsstudente Rechten aan de Vrije Universiteit Brussel, ontvangt uit handen van minister Laurette Onkelinx de ‘Prijs voor de beste Turkse studente’. Goed voor 2.000 euro.

Belang van Limburg, 25 oktober 2005 20

Brusselse keramiek beschermt Californische elektriciteitspalen In het geregeld door bosbranden geteisterde Californië wordt de asbestbekleding van de elektriciteitspalen vervangen door Vubonite. Het is een van de eerste commerciële toepassingen van dit nieuwe composietmateriaal, wiens naam verwijst naar de universiteit waar het werd ontwikkeld.

Absolute onbrandbaarheid is één van de opvallendste eigenschappen, maar het fosfaatcement heeft nog meer troeven in huis. Staat de bouwindustrie voor een revolutie?

EOS Magazine, 1 september 2005

Meccano als eerste hulp bij rampen De opvang van mensen na natuurrampen en tijdens oorlogen gebeurt zeer gebrekkig, omdat het (tenten)materiaal vaak niet is aangepast aan de situatie. Bouwkundigen van de Vrije Universiteit Brussel hebben een universeel systeem voor opvang na rampen ontwikkeld, met herbruikbare elementen, dat overal ter wereld kan worden ingezet. ”Het is samengesteld uit een paar basiselementen die oneindig veel combinaties toelaten. Noem het gerust meccano.”

Het Nieuwsblad, 25 oktober 2005

V r i j e U n i v e rs i t e i t B r u s s e l i n d e m e d i a

Internationale studentenstad Brussel wordt het hele jaar door bezet door 25.000 Nederlandstalige studenten. Zij vinden er niet alleen hun gading in het uitgebreide studieaanbod, ook het studentenleven in Brussel gooit hoge ogen. De studenten maken kennis met een gigantisch aanbod aan sport, cultuur en ontspanning. Voor je het weet, zit Brussel in je hart.

21

Brussel XL, 1 november 2005

Vrij denken Patrick Dewael, minister van Binnenlandse Zaken en oudstudent van de Vrije Universiteit Brussel: “Voor mijn studie Rechten ben ik naar de Vrije Universiteit Brussel gegaan. In de jaren zeventig waren er op de campus maoïsten en trotskisten actief. Eer je in de kantine aan je steak kon beginnen, hadden ze je al honderdtwintig pamfletten in de handen gedrukt. (…) Ik sloot me aan bij het Liberaal studentenverbond. In een liberale partij mochten er ook geen dogma’s zijn, vonden we. Het denken mocht zich niet onderwerpen…”

De Morgen, 27 augustus 2005

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Onderzoeksbeleid

22

Woordje van de Vice-Rector Onderzoek Lange termijn wetenschappelijk onderzoek op initiatief van de vorser voedt de innovatie Dat het onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel een grote impact heeft, staat buiten kijf. Deze hoge meerwaarde ontstaat spontaan uit een niet-thematisch gestuurde en kwaliteitsvolle cultuur van fundamenteel onderzoek. Dit blijkt uit het aantal keren dat onze wetenschappelijke publicaties worden geciteerd door collega-onderzoekers uit de hele wereld; uit de goed uitgebouwde patentportfolio en de exploitatie ervan; uit de continue toename van het onderzoek in samenwerking met de industrie en ons aandeel in de financieringskanalen voor strategisch basisonderzoek; uit de excellente inbedding van onze onderzoeksploegen in competentiepolen, interuniversitaire strategische onderzoeksinstituten en Europese projecten en netwerken, maar ook uit de talrijke beleidsvoorbereidende en beleidsondersteunende R&D-projecten; de toename en diversificatie van onze R&D-activiteiten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; de interfacewerking naar de non-profit sector via de wetenschapswinkel en de diverse ICTprojecten ter ondersteuning van het secundair onderwijs en de initiatieven van CROSSTALKS, het industrie-universiteit netwerk van de Vrije Universiteit Brussel.

Naast de verdere uitbouw van het fundamenteel onderzoek, hebben we in 2005 doelbewust een eerste reeks thematische zwaartepunten in ons strategisch basisonderzoek gekozen: Fotonica, Informatieen Communicatietechnologie, en Voedingsbiotechnologie. De onderzoeksgroepen werkzaam in deze domeinen kregen een substantiële financiële injectie voor de structurele ondersteuning van hun strategie die moet leiden naar technologie- en kennisoverdracht ter ondersteuning van innovatie.

Ook voor de Erasmushogeschool Brussel voorzien we een grotere rol in het innovatieproces. Het Bureau Onderzoek van de Associatie Brussel (BOAB) nam hiertoe in 2005 een aantal in het oog springende maatregelen. Er werd een speciaal fonds voor samenwerkingprojecten opgericht, waarbij de selectie gebeurt door peer review. Er vonden een reeks werkbezoeken plaats, onder meer voor de creatie van nieuw gezamenlijk onderzoek en de oprichting van een onderzoeksplatform rond Stedenbouw en een Kunstenplatform ter ondersteuning van het doctoraat in de kunsten. Ook werden belangrijke stappen gezet naar een uniform reglement voor valorisatie en technologie overdracht.

De steeds toenemende inbedding in de Brusselse regio manifesteert zich niet alleen in de onderzoeksthema’s van de Vrije Universiteit Brussel (zoals meertaligheid, multiculturele samenleving, stadsstudies, sociale en culturele geografie, stedelijke architectuur, diversiteit en kunsten), maar ook in de rol die we als kenniscentrum vervullen bij het aantrekken van nieuwe investeringen, het creëren van nieuwe economische activiteiten en het ondersteunen van structurele innovatie.

Dat al deze inspanningen die de Vrije Universiteit Brussel op onderzoeksvlak levert lonen, bewijzen de volgende drie in het oog springende evoluties: - De totale inkomsten van de onderzoekssector blijven stijgen, met ruim 9 miljoen euro in 2005 - De stijgende betoelaging door de Vlaamse overheid heeft zijn impact op het volume van de industriële projecten dat met ruim 4 miljoen euro is gestegen in 2005 - De efficiëntie van het doctoreringsproces neemt gestadig toe: het aantal succesvol afgelegde doctoraten in verhouding tot het aantal inschrijvingen voor het doctoraat, blijft stijgen.

Jan Cornelis Vice-rector Onderzoek

23

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Onderzoeksbeleid

Europees kwaliteitscharter gelijklopend aan onderzoekspraktijk Vrije Universiteit Brussel

24

De Vrije Universiteit Brussel heeft als eerste universiteit in Vlaanderen de aanbevelingen van de Europese Commissie inzake kwaliteitsvol onderzoek concreet toegepast. Het onderschrijven van het Europees raamwerk voor de onderzoeker gebeurde probleemloos. De bepalingen van de Vrije Universiteit Brussel rond vrijheid van onderzoek, het naleven van ethische principes, professionaliteit en nondiscriminatie kwamen immers volledig overeen met hetgeen beschreven is in het kwaliteitscharter voor de Europese onderzoeker. De mobiliteit van vorsers vertoonde daarentegen wel enkele hiaten. In het onderzoeksbeleidsplan voor de komende vijf jaar (2006-2011) staan dan ook verschillende initiatieven die onderzoekers meer van werkplek moeten doen veranderen. Eén van die maatregelen betreft het in rekening brengen van de relevante dienstjaren die een onderzoeker doorbrengt aan een andere universiteit. De vacatures voor senior vorsers zullen internationaler verspreid worden. Daarenboven zal de beoordeling van onderzoeksactoren, -projecten en –kwaliteit meer en meer gebeuren door buitenlandse collega-onderzoekers.

Kiezen voor zwaartepunten De Vrije Universiteit Brussel kent de onderzoeksgelden van het Industrieel Onderzoeksfonds (IOF), dat de Vlaamse regering in 2004 oprichtte voor toepassingsgericht onderzoek met economische finaliteit, toe aan drie labo’s van excellentieniveau: Toegepaste Natuurkunde en Fotonica (TONA), Elektronica en Informatieverwerking (ETRO) en de onderzoeksgroep rond Industriële Microbiologie en Voedingsbiotechnologie (IMDO). Hiermee kiest de Vrije Universiteit Brussel resoluut voor de uitbouw van zwaartepunten. De drie groepen krijgen een lange termijn financiering (5 jaar) die hun excellentie op wereldvlak moet ondersteunen. De eerstgenoemde groep, TONA, is al jaren pionier op het gebied van fotonica en micro-fotonica, de wetenschap die technologische revoluties zoals lasertechnologie en optische telecommunicatie mogelijk maakte. ETRO op haar beurt is een cluster van hoogtechnologische labo’s met een groot valorisatiepotentieel, aangezien haar kennis de technologieën van de toekomst aanbelangt: spraak- en beeldverwerking voor multimediale toepassingen, optoelektronische componenten voor de ‘intelligente omgeving’ en synergistische kanaal-bron codering voor draadloze communicatie. De onderzoeksgroep IMDO tot slot, is een belangrijke speler op het gebied van voedingstechnologie en is sterk gefocust op de productie van natuurlijk antimicrobiële verbindingen, suikerpolymeren en aroma’s voor toepassingen in de voedingsindustrie. In 2006 wordt een nieuwe oproep gelanceerd. In deze oproep krijgen ‘groeiers’ de kans om IOF-financiering te verwerven.

Onderzoeksbeleid

Gemeenschappelijke onderzoekscultuur binnen Brusselse associatie Op 25 mei 2005 werd het Bureau Onderzoek Associatie Brussel (BOAB) opgericht. Dit bureau moet zorgen voor een gemeenschappelijk onderzoeksmanagement binnen de Brusselse associatie. Zo staat het BOAB onder meer in voor een meerjarenplan inzake het onderzoeksbeleid op associatieniveau, de evaluatie- en selectieprocedures voor gezamenlijke onderzoeksprojecten, de verdeling en toewijzing van de onderzoeksmiddelen en het op punt zetten van een gezamenlijk systeem van kwaliteitszorg. Een fonds ter waarde van 200.000 euro financiert het onderzoek op associatieniveau. Het Doctoraat in de Kunsten en het daaraan gekoppelde kunstenplatform – met BOZAR als belangrijke partner – is een goed voorbeeld van de meerwaarde waartoe een samenwerking tussen de Erasmushogeschool Brussel en de Vrije Universiteit Brussel op onderzoeksvlak kan leiden. Het onderzoeksbureau van de Brusselse associatie staat onder leiding van Jan Cornelis, vice-rector onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel.

De Vrije Universiteit Brussel telt 16 spin-offbedrijven In 2005 werden twee nieuwe spin-offs opgericht: CESOR en EQCOLOGIC. De Vrije Universiteit Brussel telt hiermee 16 actieve spin-offs en participeert in IICB en ICAB NV, twee incubators in de nabijheid van haar campussen, zodat het totaal op 18 komt. De Vrije Universiteit Brussel lanceert spinoff’s van hoge kwaliteit. Drievierde van de in de afgelopen jaren opgerichte bedrijven houdt stand.

CESOR: nieuwe spin-off voor sociologisch onderzoek en data-analyse Onderzoekers van de vakgroep Sociologie worden meer en meer benaderd door bedrijven, overheden en organisaties om hun werking te ondersteunen. Door de werkdruk waar onderzoekers mee te kampen hebben, is het echter niet altijd mogelijk om elke onderzoeksvraag, hoe relevant of wetenschappelijk ook, te behandelen. De toename van het contractonderzoek deed de onderzoeksgroep TOR, o.l.v. prof. Mark Elchardus, dan ook beslissen om bepaalde activiteiten af te zonderen in een commercieel bedrijf. Zo werd in september 2005 CESOR opgericht door Michael Debusscher - jarenlang verbonden als socioloog aan de Vrije Universiteit Brussel. CESOR is de eerste spin-off in de Humane Wetenschappen. Het is een adviesbureau voor sociaal-wetenschappelijk en operationeel onderzoek. Het voert ook kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeken en data-analyses uit.

EqcoLogic: spin-off rond de equalizer chip voor snellere datacommunicatie Prof. Maarten Kuijk van EqcoLogic, de eveneens in september 2005 opgerichte spin-off van de Vrije Universiteit Brussel, ontwikkelde een chip die datacommunicatie tot tien keer sneller kan laten verlopen.

Hierdoor kunnen verzwakte digitale signalen opnieuw worden opgewerkt tot foutloos leesbare digitale informatie. Dat is belangrijk omdat draden, kabels en gedrukte schakelingen informatieverlies met zich meebrengen. Het is een toepassing waar het bedrijfsleven al jaren op zit te wachten.

EqcoLogic kreeg dan ook in 2005 de prijs voor het beste project van het Verbond van Belgische Ondernemingen. Tot nu toe kon een digitale verbinding maar een kleine afstand overbruggen. Met de chip loopt dit nu op tot tien keer zo ver. Van het Brussels Gewest (IWOIB) kreeg het laboratorium voor micro- en fotonelektronica (ETRO-LAMI), waar de basis werd gelegd voor deze uitvinding, vier jaar geleden 900.000 euro. Dat zorgde voor de doorbraak in het onderzoek. EqcoLogic werd opgericht door Prof. Roger Vounckx, Dhr. Peter Helfet, Prof. Maarten Kuijk en Prof. Johan Stiens. De drie eersten zijn ook de bedrijfsleiders.

25

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Nanobodies: kameelantilichamen als een uniek technologieplatform Voor de lokalisatie en detectie van eiwitten wordt vaak gebruik gemaakt van antilichamen. Antilichamen zijn echter duur om te produceren en hebben nadelige structurele eigenschappen voor welbepaalde toepassingen. De antilichamen van kamelen en lama’s, ‘Nanobodies TM’ genoemd, vertonen in dit opzicht een aantal unieke eigenschappen die het toelaten om hen zeer goedkoop en met optimale structurele eigenschappen te produceren. Deze vinding vormde reeds de basis voor de VUB/VIB-startup, Ablynx. Nog steeds wordt er onderzoek verricht naar de eigenschappen van deze nanobodies in de groep van Serge Muyldermans aan de Vrije Universiteit Brussel. In 2005 werd een initiatief op poten gezet om deze unieke technologie ter beschikking te stellen van onderzoekers via een VIB-service faciliteit. Indien succesvol, zal dit technologieplatform ook ter beschikking gesteld worden van niet-VIB-onderzoeksgroepen in Vlaanderen. In de loop van 2006 zullen de eerste nanobodies geleverd worden.

Oprichting van de N.V. ICAB

26

Op 29 september 2005 werd officieel de N.V. ICAB opgericht. Met een bedrag van 9,5 miljoen euro aan renovatiemiddelen (afkomstig van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) en twee kapitaalinjecties van 500.000 euro door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Brussel (GOMB) kan het incubatiecentrum van de Vrije Universiteit Brussel nu eindelijk van start gaan. Het incubatiecentrum wordt gevestigd op het Arsenaal, 300 meter naast de campus Etterbeek van de Vrije Universiteit Brussel. De opening van het Incubatiecentrum Arsenaal Brussel (ICAB) is voorzien in februari 2008. Het incubatiecentrum zal vooral spin-offs en startende bedrijven huisvesten die zich bezig houden met onderzoekswerkzaamheden in het kader van de nieuwe informatie- en communicatietechnologieën. Het incubatiecentrum beschikt over 4.000m2 bruto oppervlakte, waarvan 2.000m2 netto productieruimte. De Vrije Universiteit Brussel heeft een tweede incubatiecentrum op het Research Park van Zellik (IICB).

Octrooien op onderzoeksresultaten gestegen met 26% De Vrije Universiteit Brussel heeft 48 octrooidossiers in (eigen) beheer, een stijging van 26% ten opzichte van 2004. Ook uit het aantal meldingen van nieuwe vindingen blijkt dat de vorsers van de Vrije Universiteit Brussel hun onderzoek zoveel mogelijk trachten te exploiteren en te valoriseren. In 2005 werden 27 uitvindingen doorgegeven aan de Interface-cel van de dienst Research & Development. Een stijging van 8%. Ongeveer éénderde van deze nieuwe vindingen leidt ook effectief tot een octrooi-aanvraag. De Technology Transfer Interface-cel van de dienst Research & Development tracht principieel binnen één jaar zicht te krijgen op de exploitatiemogelijkheden van de geoctroieerde technologie. Blijken deze niet of gering aanwezig te zijn, dan wordt de octrooiaanvraagprocedure stopgezet.

Daarnaast dient de Vrije Universiteit Brussel ook octrooien in samen met het Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie (VIB), Interuniversitair Micro-Electronica Centrum (IMEC) en andere partners.

Onderzoeksbeleid

OCTROOIEN OP ONDERZOEKSRESULTATEN NEMEN TOE

4OTAAL AANTAL INGEDIENDE OCTROOI AANVRAGEN

!ANTAL OCTROOIEN IN EIGEN BEHEER

ONGEVEER ÉÉNDERDE VAN DE GEMELDE NIEUWE VINDINGEN RESULTEERT IN EEN OCTROOI-AANVRAAG

AANTAL NIEUWE VINDINGEN

OCTROOI AANVRAAG

Wetenschapswinkel Brussel adviseert nieuwe winkels Op 1 mei 2005 startte het internationale netwerk van wetenschapswinkels met het project ‘Training and Mentoring of Science Shops’ (TRAMS). De bedoeling van dit project is nieuwe wetenschapswinkels in Europa kennis te laten maken met de expertise van de reeds bestaande wetenschapswinkels. Het centraal steunpunt van wetenschapswinkels in België is gehuisvest op de Vrije Universiteit Brussel. Dit steunpunt staat de nieuwe Vlaamse en Waalse wetenschapswinkels bij. Zo draagt de Wetenschapswinkel Brussel trainingsmateriaal aan en ondersteunt ze nieuwe regionale wetenschapswinkels bij hun oprichting.

Het TRAMSproject wordt gefinancierd vanuit het EU-programma ‘Science and Society’. Binnen dat programma is er toenemende belangstelling voor het concept wetenschapswinkel. Een wetenschapswinkel is toegankelijk voor niet-kapitaalkrachtige groepen zoals comités, verenigingen en vzw’s. Hij vormt aldus een laagdrempelige intermediair tussen (kleinschalige) maatschappelijke organisaties en wetenschappelijke instellingen. De EU-commissie apprecieert het initiatief van een wetenschapswinkel. Dat bleek nog maar eens uit het bezoek dat de EU-commissie in 2005 bracht aan de Brusselse wetenschapswinkel. Met het TRAMS-project hoopt de Europese Unie de mogelijkheden voor deze specifieke vorm van interactieve wetenschapscommunicatie binnen Europa te stimuleren. Het project loopt in 14 landen.

27

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Gecumuleerde inkomsten uit valorisatiebeleid bedragen 2,8 miljoen euro De Vrije Universiteit Brussel voert een actief valorisatiebeleid. Ze stimuleert haar onderzoekers hun wetenschappelijke bevindingen zoveel mogelijk te exploiteren. Jaar na jaar stijgen de inkomsten uit deze valorisatiedossiers. De inkomsten vertegenwoordigen ondertussen 2,8 miljoen euro. De totale out-of-pocket kosten gekoppeld aan al deze concrete valorisatiedossiers bedragen 2 miljoen euro.

EĂŠn derde van de winst (na aftrek van gemaakte kosten) vloeit terug naar het octrooifonds. Hiermee worden voornamelijk nieuwe octrooi-aanvragen gefinancierd. De personeels- en werkingskosten van het valorisatiebeleid worden grotendeels gedragen door de Vlaamse en Brusselse overheid (ongeveer 300.000 euro per jaar) en het Brussels Investeringsfonds BI3 (100.000 euro per jaar). Bekijken we alleen 2005, dan noteren we voor 150.000 euro aan inkomsten en 288.000 euro aan uitgaven.

EEN ACTIEF VALORISATIEBELEID 3.000.000 2.500.000 2.000.000 1.500.000

28

1.000.000 500.000 0 2000

2001

2002

2003

2004

totaal uitgaven valorisatiedossiers (euro)

2005

totaal inkomsten valorisatiedossiers (euro)

Vrije Universiteit Brussel erkend als PATLIB-centrum Essentieel bij elk nieuw valorisatiedossier is de vraag hoe die bepaalde uitvinding zich onderscheidt van wat er reeds op de markt wordt aangeboden. In 2005 werd de Vrije Universiteit Brussel opgenomen in het Europese netwerk van PATLIB-centra. Dit geeft haar de mogelijkheid octrooidatabanken van over de hele wereld op een geraffineerde manier te raadplegen. Als blijkt dat de uitvinding nog niet beschreven is in de documenten die in deze databanken worden gevonden, dan wordt er een octrooigemachtigde betrokken bij het dossier. Samen wordt dan een octrooi-aanvraag uitgeschreven.

Journalisten citeren veelvuldig onze onderzoekers Journalisten doen dagelijks een beroep op de wetenschappelijke kennis van onze onderzoekers. In 2005 werd de Vrije Universiteit Brussel vermeld in ruim 4.000 kranten- en tijdschriftenartikels in de zogenaamde populaire media1. Een stijging van 25% ten opzichte van vorig jaar. De Vrije Universiteit Brussel was het meest aanwezig in De Standaard, De Morgen, Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad. In 2005 was de Vrije Universiteit Brussel 281 keer aanwezig in de audiovisuele media2.

1.

Uit het Franstalige en Nederlandstalige landsgedeelte

2.

Alleen de aanwezigheden in journaals worden geteld

Onderzoeksbeleid

Aantal succesvol afgewerkte doctoraten blijft toenemen In 2005 rondden 118 onderzoekers hun wetenschappelijk proefschrift succesvol af. Vooral in de faculteiten Wetenschappen, Geneeskunde & Farmacie en Ingenieurswetenschappen wordt veel doctoraatsonderzoek verricht. En dit vooral in domeinen als de biotechnologie, elektronica en informatieverwerking, artificiële intelligentie, reproductieve geneeskunde, menselijke genetica, fotonica, diabetesonderzoek en milieuvriendelijke en fijnchemie. In 2003 werd aan de Vrije Universiteit Brussel een volledig vernieuwd doctoraatsreglement van kracht. Dit werpt meer en meer zijn vruchten af. In totaal zijn 941 doctoraatsproefschriften vandaag in voorbereiding. Er zijn 58% mannen en 42% vrouwen onder onze doctorandi.

IN 2005 WERDEN 118 DOCTORATEN AFGEROND 120

voltooide doctoraten

100 80 60 40

29

20 0 2001

2002

2003

2004

2005

Nauwe samenwerking met Solvay-Instituten De Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles ondertekenden op 29 juni een verregaande samenwerkingsovereenkomst met de twee Solvay-Instituten. Sinds vele jaren nemen de Solvay-instituten initiatieven ten voordele van het wetenschappelijk onderzoek aan de Brusselse universiteiten. Ze leveren op die manier eveneens een grote bijdrage aan de ontwikkeling van de verschillende onderwijsdisciplines. Het Institut International de Physique (1912) en het Institut International de Chimie (1913) werden door Ernest Solvay opgericht om het onderzoek en de ontwikkeling van fysica en chemie te bevorderen. Met de handtekening die Rector Van Camp, Rector De Maret en Jacques Solvay (voorzitter van de Internationale Instituten voor Fysica en Chemie) onder de nieuwe overeenkomst zetten, wordt deze samenwerking geïntensifieerd. De twee universiteiten en de Solvay-instituten Chemie en Fysica gaan nog meer samenwerken op internationaal wetenschappelijk vlak. Ze zullen ook internationale wetenschappelijke conferenties en raden van het hoogste niveau organiseren. Vlaams minister van Wetenschap Fientje Moerman en twee Nobelprijswinnaars voor Natuurkunde en Scheikunde, respectievelijk Prof. Gerard ’t Hooft en Prof.

Kurt Wüthrich, namen aan de plechtigheid deel.

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Wetenschappelijke publicaties worden geregistreerd in R&D-databank Vorig jaar bedroeg het aantal wetenschappelijke publicaties in tijdschriften – geregistreerd in de R&D-databank – 2.190. In 2005 liep dit aantal op tot 2.527. Aangezien niet alle vorsers hun wetenschappelijke publicaties ingeven in de R&D-databank ligt het effectieve aantal wetenschappelijke publicaties naar alle waarschijnlijkheid hoger.

Internationale onderzoekssamenwerking neemt toe Het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF) stimuleert de internationale samenwerking tussen Vlaamse onderzoekers en onderzoekers uit andere landen. Het BOF reserveert hiervoor middelen en doet tweejaarlijks een oproep per groep van prioritaire partnerlanden. In 2005 stond de oproep open voor Chili, Polen, Tsjechië en Rusland. De Vrije Universiteit Brussel financierde in het kader van dit bilaterale samenwerkingsprogramma in 2005 12 projecten voor een totaal bedrag van 568.870 euro.

30

Belangrijke partner inzake ontwikkelingssamenwerking De Vlaamse Interuniversitaire Raad financiert de institutionele universitaire samenwerking tussen Vlaamse universiteiten en een aantal zorgvuldig geselecteerde universiteiten in het Zuiden, met als voornaamste objectief deze laatste in staat te stellen een innovatieve rol in de lokale maatschappij op te nemen. In dit verband werkt de Vrije Universiteit Brussel samen met universiteiten in Hanoï (Hanoï University en Hanoï Universiteit voor Technologie, Vietnam), Cuba (Unversidad Central Marta Abreu de las Villas) en Naïrobi (University of Naïrobi, Kenya). In 2005 werd tevens een nieuw voorstel tot samenwerking met Moï University (Kenya) goedgekeurd voor opstart in 2006. De Vrije Universiteit Brussel ontving in 2005 ruim 730.000 euro van de afdeling Universitaire Ontwikkelingssamenwerking van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR-UOS) voor haar aandeel in vijf ontwikkelingsrelevante masteropleidingen, te weten Human Ecology, Ecological Marine Management, Molecular Biology, Water Resources Engineering en Physical Land Resources. Dit is één derde van het totale VLIRUOS-budget voor internationale cursusprogramma’s. 85 studenten van de Vrije Universiteit Brussel, afkomstig uit ontwikkelingslanden, ontvingen een VLIR-UOS-beurs waarmee ze konden deelnemen aan bovenstaande opleidingen en andere trainingsprogramma’s. Voor 351 andere aan de Vrije Universiteit Brussel ingeschreven studenten uit ontwikkelingslanden, ontving de Vrije Universiteit Brussel 853.697 euro van het budget opleidingskosten van de VLIR-UOS, ofwel bijna een kwart van het totaal budget dat VLIR-UOS over de Vlaamse universiteiten verdeelt. Dertig Vlaamse studenten, ingeschreven aan de Vrije Universiteit Brussel, ontvingen van VLIR-UOS dan weer een beurs om een studiereis naar een ontwikkelingsland te ondernemen. Los van de VLIR-UOS-budgetten werkt de Vrije Universiteit Brussel intensief samen met de Renmin University (China). Met deze universiteit wordt samengewerkt in het kader van de Joint Master in EU-studies en een ASIA-Link programma. In 2005 besloten beide instellingen samen een Institute of Contemporary China Studies in Brussel op te richten. Verder verbond het China Scholarship Council, een departement van het Chinese Ministerie van Onderwijs, zich ertoe jaarlijks 10 Chinese studenten een 3-jarige beurs toe te kennen om aan de Vrije Universiteit Brussel een doctoraat te kunnen behalen. Ook met de Chinese Academy of Sciences start de Vrije Universiteit Brussel samenwerkingsakkoorden op.

Onderzoeksbeleid

Europees leider in fotonica De vakgroep Toegepaste Natuurkunde en Fotonica, o.l.v. Prof. Hugo Thienpont, coördineert het Europees Network of Excellence rond fotonica. Dit netwerk, een initiatief van de Europese Commissie, tracht alle toponderzoek rond micro-optica in Europa samen te brengen. De Vrije Universiteit Brussel had binnen Europa het allereerste fotonicacurriculum voor ingenieurs. Dat de vakgroep van de Vrije Universiteit Brussel op Europees vlak dit onderzoek nu mag coördineren, is een belangrijke erkenning voor het baanbrekend onderzoek dat hier wordt verricht op vlak van micro-optica en micro-fotonica in samenwerking met andere toponderzoeksgroepen uit Europa, de VS en Azië.

Europees leider in diabetesonderzoek Het ‘JDRF Center for Beta Cell Therapy in Diabetes’ is een Europees consortium van klinische en researchinstellingen met hoofdkwartier op de campus van de Vrije Universiteit Brussel in Jette. Het centrum is wereldvermaard inzake de ontwikkeling van bètaceltherapie in diabetes. In het huidige zesde kaderprogramma van de Europese Unie werd het onderzoeksproject van dit centrum – als enige in dit domein – goedgekeurd. Onder leiding van Prof. Daniël Pipeleers coördineert de Vrije Universiteit Brussel het Europees Network of Excellence rond diabetes. De strategieën van het diabetescentrum te Jette zijn vernieuwend en krijgen brede navolging. De doelstelling blijft dezelfde: bètacellen vervangen en vermijden dat ze vernietigd worden. In 2005 bereikten de wetenschappers van dit centrum nog een belangrijke doorbraak in het onderzoek naar suikerziekte. Voor het eerst slaagden ze erin het ziekteproces af te remmen bij patiënten met Diabetes type-1 bij wie pas de diagnose was gesteld en die nog tenminste 25 tot 40 procent van hun totaal aantal bètacellen over hadden. Het diabetescentrum heeft ook een spin-off, BetaCell nv. BetaCell nv haalt grote hoeveelheden bètacellen uit foetussen van biggen en onderzoekt hoe deze gebruikt kunnen worden voor transplantatie naar de mens.

Aanwezig in belangrijke EU-onderzoeksprojecten De Vrije Universiteit Brussel participeert in heel wat belangrijke Europese en internationale onderzoeksinitiatieven. In 2005 waren nog elf van de 58 onderzoeksprojecten uit het vijfde kaderprogramma – een meerjarenprogramma voor onderzoek dat de Europese Unie financiert – lopende. Het merendeel van deze projecten is ondertussen dus voltooid. De Vrije Universiteit Brussel participeerde in het vijfde kaderprogramma voor een totaal bedrag van ruim 10 miljoen euro. In het zesde kaderprogramma wist de Vrije Universiteit Brussel opnieuw een prominente plaats te veroveren.

In 2005 verkreeg de Vrije Universiteit Brussel een participatie in vijf nieuwe felbegeerde networks of excellence, hetgeen het totaal op negen participaties brengt. Aan de vier deelnames in Integrated Projects (ook grote EU-samenwerkingsprojecten) die de Vrije Universiteit Brussel in 2004 wist te bekomen, voegde ze er in 2005 nog eens acht toe. Hetgeen het totaal op 12 Integrated Projects brengt. In twee Europese topprojecten – fotonica en diabetes – neemt de Vrije Universiteit Brussel het coördinatorschap op zich. Het coördinatorschap is een kwaliteitsindicatie alsook een teken dat het onderzoekszwaartepunt op de Vrije Universiteit Brussel ligt. Verder nemen onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel deel aan 24 klassieke onderzoeksprojecten binnen het zesde kaderprogramma. In totaal participeert de Vrije Universiteit Brussel dus in 56 EU-onderzoeksprojecten.

31

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Crosstalks: een geapprecieerd universiteits- en industrienetwerk

32

Crosstalks is het universiteits- en industrienetwerk van de Vrije Universiteit Brussel. Via seminaries, workshops en publicaties biedt Crosstalks een platform aan hoofdrolspelers uit de academische, industriële en sociaal-economische wereld. In 2005 werden twee onderwerpen belicht: de grenzen van de geneeskunde én het complexe evenwicht tussen risico en controle. Het eerste onderwerp vertrok van volgende stelling: we willen perfect geboren worden en nooit sterven.

Maar hoever kunnen en mogen we hierin gaan? Hoe maakbaar is de mens? En wie gaat dat betalen?

Tijdens twee seminaries, op 21 oktober en 10 november, tastten onderzoekers en beleidsmensen de ethiek en efficiëntie van de gemedicaliseerde samenleving af. Op 11 juni was risicomanagement en het (her)kennen van waarschuwingssignalen het onderwerp. We hebben het liefst alles onder controle, maar is dit haalbaar? En hoe ver kun je gaan in het uitsluiten van risico’s. Ook rond dit thema kwamen vertegenwoordigers uit diverse domeinen samen, van geneesheren over technici tot economen.

Want wat het onderwerp ook is, binnen Crosstalks is er altijd één constante: de interdisciplinaire en confronterende aanpak. In 2005 verscheen tevens het eerste boek van dit industrieel netwerk: “How open is the future?” Het boek behandelt de grenzen tussen eigendom en publiek domein op het vlak van kennis en informatie. Het boek werd, voor het eerst in België, via de zogenaamde Creative Commons License uitgegeven. Met zo’n licentie kan iemand het boek binnenhalen via het internet en nadien zelf verspreiden, eventueel aangevuld met eigen commentaar. Voorwaarde is wel dat men steeds de originele auteur vermeldt en geen commercieel doel nastreeft. Het boek leidt inmiddels een eigen online leven via meer dan honderd verwijzingen en hyperlinks (van de sites van de Nationale Bank tot MIT, Stanford en Warschau University) en dagelijkse downloads.

Onderzoeksgeld steeg met 20% In 2005 werd 62.015.894 euro besteed aan onderzoek van de Vrije Universiteit Brussel. Eén vijfde meer dan in 2004. Vooral de geldstroom uit samenwerking met de privésector nam toe. Deze inkomsten bedroegen vorig jaar ruim 10 miljoen euro en liepen in 2005 op tot 15 miljoen euro.

Een stijging van 36%. De projectfinanciering voor het strategisch basisonderzoek ter ondersteuning van innovatie nam dan weer toe met 24%. De inkomsten komende uit contracten in het kader van de samenwerking met de Vlaamse onderzoeksinstituten het Interuniversitair Micro-Electronica Centrum (IMEC) en het Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie (VIB) stegen met 7%.

De geldstromen ‘eigen onderzoeksmiddelen’ en ‘Vlaamse overheidsmiddelen voor fundamenteel onderzoek’ (de zogenaamde eerste en tweede geldstroom) bleven min of meer status quo.

Onderzoeksbeleid

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

34

Onderwijsbeleid

Woordje van de Vice-Rector Onderwijs 35

De Vrije Universiteit Brussel heeft oog voor de verscheidenheid in de samenleving. Als vrijzinnighumanistische universiteit staat zij open voor alle gezindten en nationaliteiten. Hoger onderwijs moet toegankelijk zijn voor iedereen die er de kwaliteiten voor heeft. Met sociale maatregelen, aangepaste onderwijsvormen en specifieke programma’s voor werkenden, andersvaliden, topsporters en studenten met een taalachterstand op academisch niveau, werkt de Vrije Universiteit Brussel daar al jaren aan.

Ook internationalisering wordt een steeds belangrijker aspect van ons onderwijs. Meertalige of Engelstalige opleidingen zijn dus gewenst. En dan spreken we niet alleen over derde cyclusopleidingen.

Ook hier heeft de Vrije Universiteit Brussel stappen gezet. In opleidingen van de (ingenieurs)wetenschappen, letteren en (toegepaste) economische wetenschappen kunnen onze studenten hun studieprogramma - indien gewenst - deels invullen met vakken van de Franstalige Université Libre de Bruxelles. Het meest in het oog springende voorbeeld is de Master of International Management Science (Handelsingenieur Solvay) die we vanaf dit jaar volledig samen met de ULB inrichten.

Tot slot optimalisering. Met optimalisering bedoelt de Vrije Universiteit Brussel niet blinde rationalisering, maar wel het nastreven van zinvolle verwevenheid en clustering tussen opleidingen die elkaars competenties nodig hebben om de eindtermen van hun programma’s te verrijken. De kwaliteit van een opleiding is meer dan een kwantitatief gegeven. Een competitieve opleiding steunt op docenten met gespecialiseerde kennis. Optimaliseren van het onderwijsaanbod moet een positieve oefening zijn.

Wetenschappelijke excellentie, complementariteit van docenten en regionale verankering zijn hierbij zinvolle parameters. Het sleutelconcept van deze denkwijze is dat van de uitwisseling, zowel op het vlak van studenten, academische staf en onderzoeksinfrastructuur als op het vlak van samenwerking met de industrie en de overheid. Net zoals deze dynamische netwerken het voorbeeld vormen voor de Europese joint masters, willen wij ze ook toepassen op Vlaanderen en Brussel.

Rosette S’Jegers Vice-rector Onderwijs

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Onderwijsbeleid

Faculteiten met een nieuwe naam

36

De faculteit Toegepaste Wetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel wijzigde in 2005 haar naam. Ze heet voortaan faculteit Ingenieurswetenschappen. De nieuwe naam sluit beter aan bij de Nederlandstalige en Engelstalige diploma’s: respectievelijk Bachelor en Master in de Ingenieurswetenschappen en Master of Science in Engineering. De faculteit Rechtsgeleerdheid wijzigde eveneens haar naam. Zij heet nu faculteit Rechten en Criminologie. De opleiding Criminologie en het onderzoek hierrond zijn in de loop der jaren prominenter geworden, vandaar de expliciete vermelding van Criminologie in de naam van de faculteit. Tot slot wijzigde de faculteit Economische, Sociale en Politieke wetenschappen en Managementschool Solvay het laatste deel van haar naam in Business School Solvay, om de nauwe samenwerking met de Business School Solvay van de Université Libre de Bruxelles te onderstrepen.

Dubbel diploma voor ingenieurswetenschappen Vanaf het academiejaar 2005-2006 kunnen geïnteresseerde ingenieursstudenten van de Vrije Universiteit Brussel het derde en vierde jaar van hun opleiding volgen aan de Franstalige Université Libre de Bruxelles (ULB). Omgekeerd kunnen ook studenten van de ULB gedurende twee jaar hun ingenieursstudies aan de Vrije Universiteit Brussel in het Nederlands verderzetten. Na het succesvol beëindigen van hun vijfde jaar, dat de studenten weer aan hun thuisuniversiteit en in hun moedertaal volbrengen, behalen ze simultaan het masterdiploma in de ingenieurswetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel én dat van de Université Libre de Bruxelles. Via dit uitwisselingsprogramma verwerven de studenten dus na vijf jaar studie in twee landstalen, een dubbel diploma, één in het Nederlands en één in het Frans. De ingenieursopleiding is niet het enige studiegebied waarin onze universiteit en de Université Libre de Bruxelles uitwisselingen organiseren. Dat is ook het geval voor de studenten rechten, talen en economie (deze laatste via de Solvay Business School).

Vrije Universiteit Brussel en EU-onderwijsprojecten Het UNICA-netwerk - 41 Europese hoofdstedelijke universiteiten uit 32 landen met een gezamenlijk studentenaantal van bijna 2 miljoen studenten – is voor de Vrije Universiteit Brussel een geprivilegieerd platform voor institutionele samenwerking. Op de Algemene Vergadering van UNICA werd het mandaat van Kris Dejonckheere (Vrije Universiteit Brussel) als secretary general van UNICA, verlengd tot 2007. In 2005 werd het UNICA Bologna Laboratory gelanceerd om nuttige informatie over het Bolognaproces binnen de universiteiten uit te wisselen, verder uitgebouwd. Zo werd een ‘Manual on Joint Degrees’ samengesteld. De Vrije Universiteit Brussel heeft in functie van haar onderzoek en onderwijs met 36 universiteiten een cultureel akkoord afgesloten. Met 222 universiteiten in 30 Europese landen heeft de Vrije Universiteit Brussel dan weer een bilateraal akkoord om studenten en personeelsleden de mogelijkheid te bieden tijdelijk aan een andere universiteit te studeren of te werken.

Onderwijsbeleid

Internationaal georiënteerde Engelstalige masteropleiding Handelsingenieur De Vrije Universiteit Brussel en de Université Libre de Bruxelles werken binnen het kader van de Solvay Business School nog nauwer samen. Voortaan kunnen studenten Handelsingenieur kiezen voor een internationaal gerichte variant van hun masteropleiding, Master of International Management Science, gezamenlijk ingericht door de twee Brusselse universiteiten. Op die manier wil de Vrije Universiteit Brussel de studenten een kwaliteitsvol internationaal programma aanbieden. De aanzet hiertoe kwam uit de Brusselse bedrijfswereld. In de nieuwe masteropleiding kan de student kiezen voor een Europees of een breder internationaal profiel waarin hij/zij een pakket van inhoudelijk internationaal georiënteerde opleidingsonderdelen krijgt. Het betreft dus niet zomaar een vertaling van de bestaande programma’s naar het Engels.

Vrije Universiteit Brussel biedt 130 opleidingen aan In 2005 bood de Vrije Universiteit Brussel 28 bacheloropleidingen en 102 masteropleidingen aan, waarvan 25 Engelstalig, alsook een lerarenopleiding. In 2005 breidde het opleidingsaanbod uit met een Master in de Verpleegkunde en de Zorgkunde (samen met de Erasmushogeschool Brussel) en een Master in Toerisme (samen met de KULeuven, UA, UGent, LUC en zes hogescholen waaronder de Erasmushogeschool Brussel). In totaal worden 27 van de 130 opleidingen samen met één of meerdere instellingen ingericht. Het Instituut voor Postacademische Vorming van de Vrije Universiteit Brussel (iPAVUB) bood in 2005 in totaal 61 postacademische vormingen voor professionals aan. Door het Vesalius College werden 3 vierjarige ‘Bachelors with honors’ ingericht.

Gebruik Teleleerplatform PointCarré met 50% gestegen In 2005 telde het platform PointCarré ruim 10.000 gebruikers. Een stijging van 11% ten opzichte van vorig jaar. De digitaal-didactische ondersteuning die PointCarré de universiteitsstudenten bij hun lessen biedt, wordt geapprecieerd. Het aantal keer dat ze een beroep doen op het teleleerplatform is met 50% gestegen. Zo werd er het eerste semester gemiddeld 87.000 keer per maand ingelogd op het teleleerplatform. Op het teleleerplatform vinden studenten cursusmateriaal, samenvattingen, nagekeken taken enzovoort terug. De e-leeromgeving bevat, naast een teleleerplatform, ook een e-portfolio. Het e-portfolio helpt studenten bij het in kaart brengen van hun eigen leerproces en het verzamelen van hun leerresultaten. Het e-portfolio wordt benut door zo’n duizend geregistreerde gebruikers. Het OnderwijsServiceCentrum heeft tevens het verder ontwikkelen van een kennisbeheersysteem binnen PointCarré op het programma staan. In 2004 koos de Vrije Universiteit Brussel voor het open source-systeem Dokeos. Dokeos biedt uitgebreide e-leermogelijkheden, is gebruiksvriendelijk en komt, vanwege haar open source-karakter, tegemoet aan de evoluerende onderwijsbehoeften. Ook de Erasmushogeschool Brussel stapte in 2005 qua e-leeromgeving over op Dokeos. Dit vereenvoudigt de uitwisseling van onderwijsdocumenten binnen de Universitaire Associatie Brussel.

Kwart minder klassieke syllabi ter ondersteuning van de lessen Hoewel de digitaal-didactische ondersteuning aan zijn opmars bezig is, wordt aan de studenten ook een klassieke onderwijsondersteuning via gedrukte syllabi en handboeken geboden. In 2005 bood de dienst Reproductie van de Vrije Universiteit Brussel de studenten 39.600 syllabi aan. Bijna een kwart minder dan vorig jaar. Het aantal verkochte handboeken daarentegen nam toe met 7% (16.850 handboeken ondersteunden de studies). 1.252 verouderde syllabi werden uit roulatie genomen. Het globaal zakencijfer in verband met de productie en verkoop van deze syllabi en handboeken daalde met 6% tot een bedrag van 838.605 euro.

37

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Verschillende onderwijsvernieuwingsprojecten werden afgerond De Vlaamse Minister van Onderwijs gaf de Vrije Universiteit Brussel in 2003 ruim 1 miljoen euro om de onderwijsvernieuwing verder te kunnen zetten. De hiermee opgestarte projecten - verspreid over humane wetenschappen, exacte wetenschappen en gezondheidswetenschappen - werden in 2005 afgerond. Tot tevredenheid van de evaluatiecommissie van de Minister van Onderwijs. Deze commissie bracht vorig jaar een bezoek aan de Vrije Universiteit Brussel en rapporteerde onder de indruk te zijn van de projecten en de gedrevenheid waarmee ze werden uitgewerkt. De projecten leidden tot tastbare resultaten zoals extra digitale leermiddelen, bijkomende werk- en toetsvormen en een nieuwe opzet van stagebegeleiding. De Vrije Universiteit Brussel speelt ook een voortrekkersrol in verscheidene Europese vernieuwingsprojecten. In het kader van de Leonardo da Vinci onderwijsprojecten lopen de projecten Alumatter (faculteit Ingenieurswetenschappen – META), Medskills (faculteit Geneeskunde en Farmacie – BISI), I SEE (faculteit Geneeskunde en Farmacie – Intensive Care Department), CoDrive (faculteit Wetenschappen – STAR) en eMedl (faculteit Toegepaste Wetenschappen – ETRO). In drie van deze projecten is de Vrije Universiteit Brussel hoofdcontractant. De Leonardo da Vinci-projecten lopen tot 2007.

Op 8 juni 2005 vond de vierde editie van de dag van de Onderwijsvernieuwing plaats. Onder het motto ‘Flexibel leren – Geen grens te ver?!’ kwamen een 200-tal docenten van de Universitaire Associatie Brussel hun licht opsteken en ervaringen uitwisselen.

38

Postacademische vorming voor ruim 2.300 professionals De Vrije Universiteit Brussel centraliseert al haar bijscholingsprogramma’s voor professionals onder de noemer ‘levenslang leren’. Een deel van de bijscholingsprogramma’s legt zich twee jaar lang toe op een welbepaald thema. In oktober 2004 startte, in samenwerking met de vakgroep Criminologie, het thema ‘Veiligheid als maatschappelijk gegeven’. De uitwerking van dit thema leidde in 2005 tot 21 kortlopende cursussen en trok 1.212 professionals aan. In 2005 kwamen in totaal - de thematische programma’s rond veiligheid plus de reguliere bijscholingsprogramma’s in het kader van levenslang leren - 2.347 cursisten hun licht opsteken via het Instituut voor Postacademische Vorming van de Vrije Universiteit Brussel (iPAVUB). IPAVUB bood in 2005 in totaal 61 postacademische vormingen aan.

Ervaring telt ook Het flexibiliseringsdecreet vraagt om een procedure (op associatieniveau) waarbij de student eerder verworven competenties (EVC) kan inroepen voor een toelating tot of verkorting van een opleiding.

Bijvoorbeeld een onthaalmoeder die zich wil omscholen tot kleuteronderwijzeres zou, dankzij haar ervaring, dan niet alle vakken hoeven af te leggen. Een dergelijke vrijstelling is voor studenten van de Erasmushogeschool Brussel vanaf het academiejaar 2005-2006 realiteit. Ook voor universitaire opleidingen kan ervaring een cursus vervangen. Eveneens vanaf 2005-2006 kan ook voor opleidingen aan de Vrije Universiteit Brussel een erkenning van elders verworven competenties worden aangevraagd. De aanvragen zullen volgens een portfolio-methodiek worden geëvalueerd.

Ruim 39 miljoen euro voor onderwijs In 2005 besteedde de Vrije Universiteit Brussel 39.663.877 euro aan haar onderwijsopdracht. Bijna 2 miljoen hiervan diende als werkingsgeld voor de faculteiten en centrale onderwijsdiensten, alsook voor multimediale voorzieningen en ondersteuning voor het opstarten van gezamelijke opleidingen met de Erasmushogeschool Brussel. Het merendeel - 37,7 miljoen euro - werd gebruikt om de lonen van het onderwijzend personeel mee te betalen.

Onderwijsbeleid

Eerste schakelprogramma’s gaan van start Studenten met een bachelordiploma van een hogeschool (professionele bachelor) kunnen via een schakelprogramma toelating verkrijgen tot een academische bachelor of master ingericht door een universiteit. Een schakelprogramma bestaat meestal uit 45 tot 90 studiepunten en soms uit 30 studiepunten (ongeveer een half jaar) afhankelijk van je verworven competenties.

In het academiejaar 2004-2005 werd de Master in de Verpleegkunde en Vroedkunde, samen met het specifieke schakelprogramma, voor het eerst aangeboden. Deze opleiding wordt samen met de Erasmushogeschool Brussel (departement Verpleegkunde) ingericht. Ook in de schakelprogramma’s voor de Master in de Stedebouw en de ruimtelijke ordening en voor de Master in Toerisme konden studenten zich voor het eerst inschrijven.

Optimalisatie van het opleidingsaanbod Tijdens het academiejaar 2004-2005 werden verschillende rationalisaties uitgevoerd: de opleiding Tandarts werd niet meer ingericht, de opleiding Moraalwetenschappen werd geïntegreerd in de opleiding Wijsbegeerte, de opleidingen Germaanse taal- en letterkunde, Romaanse taal- en letterkunde en Latijn werden samengebracht in één opleiding Taal- en Letterkunde en de opleiding Geologie werd ook niet meer ingericht. Verder werden er dit jaar nieuwe akkoorden gesloten met Vlaamse universiteiten met betrekking tot de uitwisseling van opleidingsonderdelen. Dit houdt in dat een instelling opleidingsonderdelen openstelt voor studenten van een andere instelling, waardoor die laatste deze opleidingsonderdelen kan opnemen in één of meer van haar opleidingsprogramma’s.

Zo hebben de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Antwerpen afgesproken keuzevakken uit de hogere jaren van de opleiding geschiedenis open te stellen voor elkaars studenten. De Vrije Universiteit Brussel doet hetzelfde met de Université Libre de Bruxelles voor het tweede en derde bachelorjaar geschiedenis. Met de Katholieke Universiteit Brussel werd een nieuw akkoord in die zin gesloten op het vlak van wijsbegeerte. Eerder al had de Vrije Universiteit Brussel afspraken met de ULB, UA en Erasmushogeschool Brussel inzake het openstellen van opleidingsonderdelen in de studierichtingen rechten, geschiedenis, wiskunde en (toegepaste) taalkunde. Naast het openstellen van de lessen (en bijbehorend studiemateriaal en examens) voor elkaars studenten, richt de Vrije Universiteit Brussel ook masters met andere onderwijsinstellingen in.

In 2004-2005 werd besloten de interuniversitaire Master in de Ingenieurswetenschappen: Fotonica samen met de Universiteit Gent in te richten. In totaal richt de Vrije Universiteit Brussel 27 masters samen met andere onderwijsinstellingen in.

Engelstalige bacheloropleidingen via Vesalius College De Engelstalige undergraduate school van de Vrije Universiteit Brussel – Vesalius College – werd in 2004 door de Vlaamse regering erkend als geregistreerde instelling. Hierdoor mag Vesalius College voortaan driejarige Engelstalige bacheloropleidingen aanbieden die voor accreditatie in aanmerking komen. In het academiejaar 2004-2005 gingen de bacheloropleidingen in Business Studies, Communication Studies en International Affairs van start.

39

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Docenten krijgen grote onderscheiding Reeds vijftien jaar evalueren de studenten van de Vrije Universiteit Brussel hun docenten en sinds 1998 gebeurt dit elektronisch via het intranet. Bijna 5.600 studenten namen deel aan deze elektronische evaluatie. 93% van de bevraagde opleidingsonderdelen kreeg van de student een score van ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Dit betekent dat ze tevreden waren over de kwaliteit van het hoorcollege en de docent, het beschikbare studiemateriaal (gedrukt en elektronisch), de wijze van examinering en de gehanteerde werkvormen. 6% van de opleidingsonderdelen werden door de studenten als middelmatig beoordeeld en 1% als ronduit slecht. Wanneer we naar het aantal probleemsignalen kijken – het opzet van de evaluatie is immers in eerste instantie om problemen in een opleiding te kunnen achterhalen – dan zien we dat dit voor 36 van de 700 docenten werd vastgesteld. Indien minstens één derde van de betrokken studenten beoordelen dat een docent ondermaats presteert, spreken we van een probleemsignaal. Of het daadwerkelijk een probleem betreft moet blijken uit de verdere (verplichte) opvolgingsgesprekken met de decaan en de opleidingsvoorzitter.

STUDENTEN ZIJN (ZEER) TEVREDEN OVER HUN OPLEIDING &ACULTEIT ,ETTEREN EN 7IJSBEGEERTE

&ACULTEIT 2ECHT EN #RIMINOLOGIE

40

3LECHT

&ACULTEIT 7ETENSCHAPPEN

-IDDELMATIG 'OED

&ACULTEIT 'ENEESKUNDE EN &ARMACIE

:EER GOED &ACULTEIT )NGENIEURSWETENSCHAPPEN

&ACULTEIT %CONOMISCHE 0OLITIEKE EN 3OCIALE WETENSCHAPPEN EN "USINESS 3CHOOL 3OLVAY &ACULTEIT 0SYCHOLOGIE EN %DUCATIEWETENSCHAPPEN

&ACULTEIT ,ICHAMELIJKE /PVOEDING EN +INESITHERAPIE

Ook derde cyclusopleidingen worden geëvalueerd In 2005 werden voor het eerst ook de derde cyclusopleidingen (master na masters, voortgezette academische opleidingen en de lerarenopleiding) door de studenten geëvalueerd. Hierdoor werden er dit jaar 3.269 opleidingsonderdelen geldig geëvalueerd, 19% meer dan vorig jaar. Onlangs nog benadrukte een OECD-rapport het belang van een focus op de learning outcomes (op welke manier creëerde deze les een meerwaarde en is ze in haar opzet geslaagd). Hoewel de Vrije Universiteit Brussel de enige is in Vlaanderen die op grote schaal haar studenten, elektronisch en anoniem, na elk semester in die zin bevraagt, doen Amerikaanse topuniversiteiten dit al jaren. Omdat ze beseffen dat onderwijsevaluatie door studenten een belangrijke bron van statistisch valide informatie is die de kwaliteit van de opleiding alleen maar ten goede kan komen.

Begrote studietijd in collegeroosters komt voor 92% overeen met de realiteit Voor het leeuwendeel van de geldig geëvalueerde opleidingsonderdelen vinden de bevraagde studenten dat de in de collegeroosters begrote studietijd overeenkomt met de realiteit. Vier procent van de opleidingsonderdelen vroegen veel minder studietijd en nog eens vier procent van de opleidingsonderdelen werd door de studenten echter wel zwaarder ervaren dan wat er aan studietijd voor voorzien was. Dus voor 261 opleidingsonderdelen kwam de door de docent voorziene studietijd niet overeen met wat de student ervoer.

Onderwijsbeleid

41

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

42

Studentenbeleid

Woordje van de Vice-Rector Studentenbeleid 43

In september 2005 liet de Vrije Universiteit Brussel een enquête uitvoeren onder 1.075 van haar generatiestudenten. Daaruit blijkt dat studenten kiezen voor de Vrije Universiteit Brussel omwille van de ‘aangename sfeer’ en ‘open mentaliteit’. Een ‘interessant curriculum/boeiende vakken’ alsook de ‘compleetheid van de campussen’ spelen eveneens een rol. Voor de helft van onze studenten was de Vrije Universiteit Brussel zelfs de eerste en enig overwogen keuze.

En we stellen deze studenten blijkbaar niet teleur. Jaarlijks bevragen we ze, via een anonieme elektronische enquête, naar de learning outcomes van hun lessen: op welke manier creëerde deze les een meerwaarde en is ze in haar opzet geslaagd? De studenten gaven in 2005 meer dan 90% van de bevraagde opleidingsonderdelen een score van ‘goed’ tot ‘zeer goed’. Dit betekent dat ze tevreden zijn over de kwaliteit van het hoorcollege en de docent, het beschikbare studiemateriaal (gedrukt en elektronisch), de wijze van examinering en de gehanteerde werkvormen.

Onze studenten kunnen niet alleen hun mening over het geboden onderwijs kwijt. Ook in dossiers aangaande de maaltijden in het studentenrestaurant, de sportfaciliteiten, de bibliotheekcollectie enzovoort klinkt hun stem door. Al jaren zetelen studentenvertegenwoordigers, met stemrecht (!), in de hoogste beslissingsorganen van de Vrije Universiteit Brussel. In april 2005 werden hun betrokkenheid en verantwoordelijkheid in het beleid verder verankerd. Een officiële studentenraad schoot uit de startblokken. De studentenvertegenwoordigers in deze raad, die eens temeer de belangen van de student zullen verdedigen, werden aan de hand van een elektronische stemming verkozen. Elke student kon zijn stem uitbrengen via een speciaal daarvoor ontwikkelde website. Een primeur in Vlaanderen.

De belangen van de student staan voor een onderwijsinstelling immers voorop. Vorig jaar werd studentenbeleid dan ook een specifieke sector naast de reeds bestaande onderzoeks- en onderwijssectoren. In 2005 werkten we een geïntegreerd studentenbeleidsplan uit voor de periode 2006-2010. Vanaf 2006 zullen binnen dit referentiekader onze werkzaamheden in verband met het studentenbeleid worden uitgevoerd, geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd.

Michel Magits Vice-Rector Studentenbeleid

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Studentenbeleid

Studentengegevens De Vrije Universiteit Brussel telde in het academiejaar 2004-2005 in totaal 8.860 studenten.

De instroom van generatiestudenten (dit zijn studenten die nog niet eerder aan een universiteit hebben gestudeerd) bedroeg 1.381. Een stijging van 15% ten opzichte van vorig academiejaar.

44

Van de 8.860 studenten is 87% Belg, 4% afkomstig uit de Europese Unie en 9% komt van buiten de EU. In de bachelor- en masteropleidingen (eerste en tweede cyclus) is de verhouding Belgische t.o.v. buitenlandse studenten 96,5% t.o.v. 3,5%. In de master na masteropleidingen (derde cyclus) is deze verhouding respectievelijk 45% t.o.v. 55%. Herkomst Vlaamse studenten per provincie: 19% uit Antwerpen, 52% uit Vlaams-Brabant en Brussel, 10,5% uit Limburg, 12% uit Oost-Vlaanderen en 6,5% uit West-Vlaanderen.

Een kleine minderheid van de studenten, namelijk 4%, volgt een academische opleiding als deeltijds student.

De opleidingen psychologie, rechten, communicatiewetenschappen en criminologie noteerden het hoogste aantal nieuwe generatiestudenten in het academiejaar 2004-2005.

Studentengegevens professionals De bijscholingsprogramma’s van het Instituut voor Postacademische Vorming van de Vrije Universiteit Brussel trokken 2.347 cursisten aan. Deze studenten – veelal professionals – worden niet meegeteld in het totaal aantal studenten aan de Vrije Universiteit Brussel. Het programma ‘Werken en Studeren’ – dat in 2005 negen masteropleidingen in avondonderwijs aanbood – telde 748 werkstudenten.

De derde cyclusopleidingen (master na masters, voortgezette academische opleidingen en doctoraten) die de Vrije Universiteit Brussel in 2005 al dan niet in avondonderwijs aanbood, lokten 2.084 studenten naar de Vrije Universiteit Brussel. De lerarenopleiding telde 466 ingeschreven studenten.

Daarnaast huisvest de Vrije Universiteit Brussel ook het Centrum voor Volwassenenonderwijs van de Kamer voor Handel en Nijverheid van Brussel. In 2005 namen 6.068 cursisten deel aan één van de zeven taalopleidingen die dit Centrum voor Volwassenenonderwijs in dag-, avonden weekendonderwijs aanbiedt. Een toename van 15% ten opzichte van vorig jaar. Deze stijging is vooral toe te schrijven aan het feit dat de cursisten de helft van hun opleidingsuren thuis, via een leerplatform, kunnen besteden voor het maken van bijvoorbeeld oefeningen (het zogenaamde gecombineerd onderwijs).

Studentenbeleid

Man/vrouw verdeling Het totaal aantal studenten bestaat voor 47% uit mannen en 53% uit vrouwen.

Een uitgesproken ‘vrouwelijke’ faculteit is Psychologie en Educatiewetenschappen (79% van de studenten is vrouw). Een uitgesproken ‘mannelijke’ faculteit is Ingenieurswetenschappen (71% van de studenten is man).

VERDELING VAN DE STUDENTEN OVER DE VERSCHILLENDE FACULTEITEN &ACULTEIT ,ETTEREN EN 7IJSBEGEERTE &ACULTEIT 2ECHT EN #RIMINOLOGIE &ACULTEIT %CONOMISCHE 0OLITIEKE EN 3OCIALE WETENSCHAPPEN EN "USINESS 3CHOOL 3OLVAY &ACULTEIT 0SYCHOLOGIE EN %DUCATIEWETENSCHAPPEN &ACULTEIT 7ETENSCHAPPEN &ACULTEIT 'ENEESKUNDE EN &ARMACIE

6ROUWEN -ANNEN

&ACULTEIT ,ICHAMELIJKE /PVOEDING EN +INESITHERAPIE

45 &ACULTEIT )NGENIEURSWETENSCHAPPEN

VERDELING INGESCHREVEN STUDENTEN NAAR LEEFTIJD /UDER DAN JAAR

T M JAAR

T M JAAR

*ONGER DAN JAAR

T M JAAR

T M JAAR

T M JAAR

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Slaagcijfers 46% van eerste generatiestudenten slaagt in het eerste bachelorjaar (1ste + 2de zittijd). Het slaagpercentage ligt bij de vrouwelijke studenten hoger (51%) dan bij de mannelijke studenten (39%).

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) totaal aantal eerstejaarsstudenten: 45% Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) hogere studiejaren: 74% Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) derde cyclusopleidingen: 63,5% SLAAGCIJFERS GENERATIESTUDENTEN BEKEKEN PER BACHELOROPLEIDING "!#(%,/2/0,%)$).'%.

46

!GOGISCHE 7ETENSCHAPPEN "IOLOGIE "IO INGENIEURSWETENSCHAPPEN "IOMEDISCHE 7ETENSCHAPPEN #HEMIE #OMMUNICATIEWETENSCHAPPEN #OMPUTERWETENSCHAPPEN )NFORMATICA #RIMINOLOGISCHE 7ETENSCHAPPEN 4OEGEPASTE %CONOMISCHE 7ETENSCHAPPEN &ARMACEUTISCHE 7ETENSCHAPPEN &YSICA 'ENEESKUNDE 'EOGRAFIE 'ESCHIEDENIS (ANDELSINGENIEUR )NGENIEURSWETENSCHAPPEN )NGENIEURSWETENSCHAPPEN ARCHITECTUUR +UNSTWETENSCHAPPEN EN !RCHEOLOGIE ,ICHAMELIJKE OPVOEDING EN BEWEGINGSWETENSCHAPPEN 0OLITIEKE 7ETENSCHAPPEN 0SYCHOLOGIE 2ECHTEN 2EVALIDATIEWETENSCHAPPEN EN KINESITHERAPIE 3OCIOLOGIE 4AAL EN ,ETTERKUNDE 4WEE TALENCOMBINATIES 7IJSBEGEERTE EN -ORAALWETENSCHAPPEN 7ISKUNDE

GESLAAGDEN

Studenten van verschillende nationaliteiten en gezindten Een universiteit is bij uitstek een omgeving met veel talen en culturen dankzij de vele buitenlandse wetenschappers en studenten. Als vrijzinnig-humanistische universiteit staat de Vrije Universiteit Brussel open voor alle gezindten en nationaliteiten en biedt speciale onderwijsmodules voor werkenden, topsporters, mensen in een handicapsituatie, enzovoort. In 2005 telde de Vrije Universiteit Brussel 4.708 studenten uit het vrij gesubsidieerd (veelal katholiek) onderwijs, 108 verschillende nationaliteiten, 748 geregistreerde werkstudenten, 51 topsporters en 103 geregistreerde studenten in een handicapsituatie

Studentenbeleid

11 miljoen euro voor renovatie studentenkamers De Vrije Universiteit Brussel heeft 1.296 studentenkamers verspreid over vijf studentenhuizen in eigen beheer. De gemiddelde huurprijs van deze kamers bedraagt 162 euro per maand (inclusief kosten).

Al deze kamers zijn voorzien van kabel- en internetaansluiting. Verscheidene kamers zijn aangepast voor studenten met een handicap. De studentenkamers van de Vrije Universiteit Brussel worden vanaf 2006 volledig vernieuwd. Een project van bijna 11 miljoen euro.

Verder beheert de Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met de vzw Quartier Latin ongeveer 4.000 privé-kamers. De gemiddelde huurprijs van deze studentenkamers bedraagt 230 euro per maand (inclusief kosten).

IN TOTAAL ZIJN ER BIJNA 5.300 STUDENTENKAMERS BESCHIKBAAR VIA DE DIENST HUISVESTING VAN DE 6RIJE 5NIVERSITEIT "RUSSEL

VIA 6:7 1UARTIER ,ATIN

Studentenraad uit de startblokken De Vrije Universiteit Brussel richtte in april haar studentenraad op conform het participatiedecreet voor de universiteiten en hogescholen. Een studentenraad verdedigt de belangen van de studenten en bestaat uitsluitend uit studenten. De studentenvertegenwoordigers werden aan de hand van een elektronische stemming verkozen. Een primeur in Vlaanderen. Elke student kon zijn stem uitbrengen via een speciaal daarvoor ontwikkelde website. Naast hun afgevaardigden voor de studentenraad mochten de studenten ook hun vertegenwoordigers voor de Raad van Bestuur en de onderwijsraad kiezen. Met de oprichting van de studentenraad voldeed de Vrije Universiteit Brussel als eerste universiteit aan het participatiedecreet van 19 maart 2004. Dat verplicht hogescholen, universiteiten en associaties om de studentenvertegenwoordigers en studentenraden te ondersteunen.

Niet dat de Vrije Universiteit Brussel die aansporing nodig had. Al jaren zijn alle geledingen, waaronder ook de studenten, mét stemrecht vertegenwoordigd in het beleid van de Vrije Universiteit Brussel.

Dit in tegenstelling tot andere Vlaamse universiteiten, waar de studentenvertegenwoordigers vooral adviserend optreden. In de Raad van Bestuur, het hoogste beslissingsorgaan van de Vrije Universiteit Brussel, zetelen acht studenten, één per faculteit. De onderwijsraad formuleert adviezen aan de Raad van Bestuur over het onderwijsbeleid en de onderwijsorganisatie. Ook in deze raad zetelen acht studenten.

Geïntegreerd studentenbeleidsplan In 2005 werkte de Vrije Universiteit Brussel een geïntegreerd studentenbeleidsplan uit voor de periode 2006-2010. Dit beleidsplan vormde de basis van een beheersovereenkomst met de minister van Onderwijs. Het studentenbeleidsplan werd op 25 oktober 2005 door de Raad van Bestuur goedgekeurd. Vanaf 2006 zullen binnen dit referentiekader de werkzaamheden en het beleid in verband met studentenvoorzieningen worden uitgevoerd, geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd.

47

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Eerstegeneratiestudenten vinden massaal hun weg naar studentenrestaurant Dagelijks biedt het studentenrestaurant zeven maaltijdvariëteiten aan: twee dagmenu’s (soep, hoofdschotel, dessert), een vegetarisch-, pasta- en wokgerecht, een light-menu en een koude schotel.

Daarnaast is er een uitgebreide saladbar. Het aantal warme maaltijden verstrekt aan personeelsleden blijft stijgen, +10% ten opzichte van vorig jaar. In totaal consumeert het personeel van de Vrije Universiteit Brussel ruim 62.000 maaltijden per jaar in het studentenrestaurant. Ook het aantal externe bezoekers dat, vooral in het studentenrestaurant van Etterbeek, een warme maaltijd komt nuttigen nam wederom toe. In totaal werden aan hen ruim 10.000 maaltijden geserveerd ofwel een stijging van 23%. Bijna honderdduizend warme maaltijden werden er aan de studenten uitgedeeld. Onder de studenten zijn het vooral de nieuwe (eerstegeneratie)studenten die hun weg naar het studentenrestaurant vinden. In Jette blijft het verbruik dalen. Zo’n 5% minder ten opzichte van vorig jaar. In 2006 zal het studentenrestaurant te Jette evenwel volledig gerenoveerd worden. De keuken wordt er vernieuwd, er komt een free-flowconcept (losstaande togen) en de zitruimte wordt verfraaid.

48

De cafetaria-omzet (broodjes en gebak) van het studentenrestaurant daalde met 4%. De inkomsten via cateringactiviteiten (recepties en koffiebreaks) namen dan weer met 15% toe. Deze omzetstijging is grotendeels toe te schrijven aan de toename van het aantal groepen (bijvoorbeeld tijdens grote congressen) die een beroep doen op de cateringservice van het studentenrestaurant. Het nieuwe freeflowconcept leent zich er immers toe om vele mensen op te vangen en op korte tijd te bedienen.

HET STUDENTENRESTAURANT SERVEERDE 173.144 WARME MAALTIJDEN

!ANTAL WARME MAALTIJDEN GESERVEERD AAN STUDENTEN !ANTAL WARME MAALTIJDEN GESERVEERD AAN PERSONEELSLEDEN !ANTAL WARME MAALTIJDEN GESERVEERD AAN EXTERNE BEZOEKERS

MAAR TOTAAL AANTAL WARME MAALTIJDEN VERSTREKT AAN STUDENTEN NEEMT AF

AAN STUDENTEN 6RIJE 5NIVERSITEIT "RUSSEL EN %RASMUSHOGESCHOOL "RUSSEL

AAN PERSONEELSLEDEN 6RIJE 5NIVERSITEIT "RUSSEL AAN EXTERNE BEZOEKERS

Studentenbeleid

49

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

50

Personeelsgegevens 2005

Aantal personeelsleden In totaal telt de Vrije Universiteit Brussel 2.545 personeelsleden. Dit staat gelijk aan 1.525 voltijdse plaatsen, want 43% van het academisch en 35% van het administratief en technisch personeel werkt deeltijds.

Van de 2.545 tewerkgestelde personeelsleden vallen 1.630 onder de categorie academisch personeel.

29% zijn professoren, 19% zijn assistenten (belast met een onderzoeks- en onderwijsopdracht) en 52% is bijzonder wetenschappelijk personeel (onderzoekers niet belast met een onderwijsopdracht).

917 personen zijn aangesteld als administratief en technisch personeel, een daling van 2% ten opzichte van 2004.

Financiering van de personeelsleden De Vrije Universiteit Brussel financiert 51% van haar 2.545 personeelsleden met overheidsgelden (werking), 49% wordt betaald via andere financieringsbronnen (o.m. onderzoeksgelden). Vooral het academisch personeel (meer specifiek de wetenschappelijke medewerkers en doctoraatsbursalen) wordt meer en meer gefinancierd middels andere gelden dan die van de werking.

Man/vrouw-verdeling Het academisch personeel (professoren, assistenten en onderzoekers) van de Vrije Universiteit Brussel bestaat voor 65% uit mannen en 35% vrouwen. Het aandeel vrouwen onder het academisch personeel is sinds 2000 gestegen met 14%.

Wanneer we specifiek naar de groep professoren kijken (het zogenaamde zelfstandig academisch personeel) dan bedraagt het aandeel vrouwen hierin 20%. Bij de groep bijzonder academisch personeel (veelal jonge vorsers) is de man/vrouw-verdeling veel evenwichtiger: 45% vrouwen en 55% mannen.

Het administratief en technisch personeel bestaat voor 40% uit mannen en 60% vrouwen.

51

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

VERDELING VAN HET ACADEMISCH PERSONEEL OVER DE FACULTEITEN FACULTEIT ,ETTEREN EN 7IJSBEGEERTE FACULTEIT 2ECHT EN #RIMINOLOGIE FACULTEIT 7ETENSCHAPPEN FACULTEIT 'ENEESKUNDE EN &ARMACIE FACULTEIT )NGENIEURSWETENSCHAPPEN FACULTEIT %CONOMISCHE 0OLITIEKE EN 3OCIALE 7ETENSCHAPPEN EN "USINESS 3CHOOL 3OLVAY

"ETAALD MET OVERHEIDSMIDDELEN WERKING 6RIJE 5NIVERSITEIT "RUSSEL

FACULTEIT 0SYCHOLOGIE EN %DUCATIEWETENSCHAPPEN FACULTEIT ,ICHAMELIJKE /PVOEDING EN +INESITHERAPIE

!NDERE FINANCIERINGSBRONNEN

ACADEMISCH PERSONEEL IN DIENSTEN ALS BIBLIOTHEEK ZELFSTUDIECENTRA ENZ

VERDELING VAN HET ADMINISTRATIEF EN TECHNISCH PERSONEEL OVER DE FACULTEITEN 48% van het administratief en technisch personeel werkt in de faculteiten.

52 FACULTEIT ,ETTEREN EN 7IJSBEGEERTE FACULTEIT 2ECHT EN #RIMINOLOGIE FACULTEIT 7ETENSCHAPPEN FACULTEIT 'ENEESKUNDE EN &ARMACIE FACULTEIT )NGENIEURSWETENSCHAPPEN FACULTEIT %CONOMISCHE 0OLITIEKE EN 3OCIALE 7ETENSCHAPPEN EN "USINESS 3CHOOL 3OLVAY

"ETAALD MET OVERHEIDSMIDDELEN WERKING 6RIJE 5NIVERSITEIT "RUSSEL

FACULTEIT 0SYCHOLOGIE EN %DUCATIEWETENSCHAPPEN FACULTEIT ,ICHAMELIJKE /PVOEDING EN +INESITHERAPIE

!NDERE FINANCIERINGSBRONNEN

ACADEMISCH PERSONEEL IN DIENSTEN ALS BIBLIOTHEEK ZELFSTUDIECENTRA ENZ

VERDELING VAN HET ADMINISTRATIEF EN TECHNISCH PERSONEEL OVER DE DIVERSE DIENSTEN 52% van het administratief en technisch personeel werkt in de administratieve en logistieke diensten. $IENSTEN $IRECTIE 'ENERAAL $IENST 0ERSONEEL &INANCIEEL BEHEER EN ADMINISTRATIE 4ECHNISCHE DIENSTEN &ACILITY -ANAGEMENT )#4 DIENSTEN 3TUDENTEN EN PERSONEELSVOORZIENINGEN $IENSTEN VAN DE 2ECTOR $IENSTEN VAN DE VICE RECTOR ONDERWIJS

"ETAALD MET OVERHEIDSMIDDELEN WERKING 6RIJE 5NIVERSITEIT "RUSSEL

$IENSTEN VAN DE VICE RECTOR ONDERZOEK $IENSTEN VAN DE VICE RECTOR STUDENTENBELEID

!NDERE FINANCIERINGSBRONNEN

3ECRETARIAAT VAN DE 2AAD 6OORZITTERSCHAP

Pe rs o n e e l s g e g e v e n s

Jonge vorsers Het aantal jonge vorsers, veelal aangesteld op onderzoeksprojecten, is sinds 2000 gestegen met 58%.

Deze groep bijzonder wetenschappelijk personeel situeert zich vooral in de leeftijdsgroep 24 tot 34 jaar (81%) en is exclusief met onderzoek bezig (90% van hun dagtaak). Bijna de helft van deze groep onderzoekers is vrouw.

INSTROOM VAN JONGE ONDERZOEKERS AANGESTELD OP ONDERZOEKSPROJECTEN 800 700

Bijzonder wetenschappelijk personeel

600 500 400 300 200 100 0 2000

2001

2002

2003

2004

2005

53

Instroom vanuit de eigen universiteit 78% van de professoren hebben een diploma van de Vrije Universiteit Brussel, 22% is afgestudeerd aan een andere universitaire instelling. 84% van de assistenten komen van de Vrije Universiteit Brussel, 16% heeft aan een andere universiteit gestudeerd.

Leeftijdstructuur 56% van de professoren is 50 jaar of ouder. De mandaatassistenten (belast met een 60% onderzoeks- en 40% onderwijsopdracht) en onderzoekers (bijzonder academisch personeel, exclusief bezig met onderzoek) zijn veelal jonger dan 34 jaar, respectievelijk 87% en 78%.

31% van het administratief en technisch personeel is 50 jaar of ouder. 25% is 34 jaar of jonger.

Aantal gastprofessoren Het aantal gastprofessoren, dit zijn externe docenten die gedurende een bepaalde periode hun kennis overbrengen aan onze studenten en onderzoekers middels lessen en lezingen, steeg met 8% ten opzichte van 2004. Vorig jaar was de Vrije Universiteit Brussel gastheer voor 139 externe professoren, in 2005 verbleven 150 gastprofessoren aan de Vrije Universiteit Brussel.

Academisch Ziekenhuis Het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit Brussel telt 2.810 personeelsleden, waarvan 60% medisch personeel en 40% niet-medisch personeel. De totale personeelsbezetting is overwegend vrouwelijk (72% tegenover 28% mannen), alleen in de categorie geneesheren zijn de mannen in de meerderheid (54% tegenover 46% vrouwen).

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Beknopte jaarrekening Werking Gecum. saldo 2004

Investeringen

Sociale Sector

46.764.164,88

20.607.343,67

3.098.682,41

79.603.837,35

3.006.000,00

1.951.000,00

BOF

Andere onderzoeks

19.855.697,83 14.995.161,76

Patrimonium 3.177.162,37

Voor Orde

TOTAAL

1.518.683,02 110.016.895,90

Inkomsten lopend jaar overheidsuitkeringen

12.562.600,00

30.793.616,01

intern. organismen

2.103.923,48

privĂŠ-sector

7.162.855,98

rechten,royalties,overhead

64.367,53

inschr. en examengelden

43.877,78

127.960.931,14 2.103.923,48

7.262.324,62

14.425.180,60

2.272.403,90

2.336.771,43

2.425.511,60

2.425.511,60

financiĂŤle inkomsten

107.111,55

62.461,59

19.145.776,19

19.315.349,33

onroerende goederen

587.133,45

2.477.269,14

5.869.609,84

8.934.012,43

diversen

639.858,01

3.683.209,65

906.238,38

10.083.445,59

15.312.751,63

79.603.837,35

4.340.103,01

8.173.940,38

12.562.600,00 41.031.001,38

39.796.747,12

7.306.202,40 192.814.431,64

41,3%

2,3%

4,2%

6,5%

21,3%

20,6%

3,8%

personeel

63.621.069,83

0

3.893.096,24

5.010.934,81

20.011.014,02

10.820.638,06

94.259,44

103.451.012,40

werking en uitrusting

16.618.558,79

2.244.138,97

4.151.920,54

3.489.035,91

18.278.432,58

5.902.115,93

320.354,33

51.004.557,05

80.239.628,62

2.244.138,97

8.045.016,78

8.499.970,72 38.289.446,60

16.722.753,99

inkomsten

3.146.347,00

200.000,00

872.357,00

uitgaven

1.565.830,00

124.000,00

TOTAAL

565.608,00

76.000,00

898.833,49

-765.608,00

944.725,73

2.171.964,04

1.001.280,60

47.708.890,61

22.779.307,71

4.099.963,01

TOTAAL

Uitgaven lopend jaar

TOTAAL

414.613,77 154.455.569,45

Interne overschrijvingen

Saldo 2005

Gecum. saldo 2005

1.365.830,00

5.584.534,00

2.281.347,00

1.604.557,00

8.800,00

5.584.534,00

0,00

-766.033,49

-8.800,00

0,00

3.147.112,28

2.741.554,78

21.469.436,13

6.882.788,63

38.358.862,19

23.002.810,11

17.736.716,54

24.646.598,50

8.401.471,65

148.375.758,13

Jaarrekening 2005 in vergelijking met 2004 (in duizenden euro)

Inkomsten boekjaar

2005

2004

127.961

122.504

79.604

78.858

Investeringen

3.006

2.502

Sociale Sector

1.951

1.946

Bijzonder Onderzoeks Fonds

12.563

11.550

Andere Onderzoeksfondsen

30.794

27.606

44

42

2.104

6.503

14.425

5.337

Rechten, Royalties, Overhead

2.337

2.115

Inschrijving en Examengelden

2.426

3.535

FinanciĂŤle Inkomsten

19.315

7.570

Onroerende Goederen

8.934

3.326

Diversen

15.313

13.583

TOTAAL

192.814

164.473

103.451

99.386

51.005

50.684

154.456

150.070

Overheidsuitkeringen Werking

Voor Orde Internationale Organismen Private sector

Uitgaven boekjaar Personeel Werking en Uitrusting

TOTAAL

55

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Partners & Bestuur

Onderwijspartners

56

- Associatiepartner Erasmushogeschool Brussel bestaande uit de departementen: - Rits - Koninklijk Conservatorium Brussel - Horteco - Hotel en Toerisme - Toegepaste Taalkunde - Gezondheidszorg - Lerarenopleiding - Sociaal-agogisch werk - IndustriĂŤle wetenschappen & technologie - Communicatie -

UniversitĂŠ Libre de Bruxelles (Franstalige zusteruniversiteit) Vesalius College (Engelstalige under-graduate school) UNICA (netwerk van Europese hoofdstedelijke universiteiten) Centrum voor Volwassenenonderwijs (van de Kamer voor Handel en Nijverheid van Brussel) University of Kent Hogeschool Limburg Provinciale Hogeschool Limburg Koninklijke Militaire School Hoger Instituut voor Readaptatiewetenschappen Institutioneel samenwerkingsakkoord met 41 universiteiten in de wereld Studenten- en personeelsuitwisselingsakkoord met 180 universiteiten Vijf scholengroepen van het gemeenschapsonderwijs (37.953 leerlingen) Paleis voor Schone Kunsten (BOZAR)

Raad van Bestuur Vrije Universiteit Brussel Voorzitter: Eddy VAN GELDER Ondervoorzitter: Michael DOOMS Rector: Benjamin VAN CAMP Vice-Rector Onderwijs: Rosette S’JEGERS Vice-Rector Onderzoek: Jan CORNELIS Vice-Rector Studentenbeleid: Michel MAGITS (met raadgevende stem) + Faculteitsdecanen: Jean-Paul VAN BENDEGEM, Letteren en Wijsbegeerte Hélène CASMAN, Recht en Criminologie Theo D’HONDT, Wetenschappen Yvette MICHOTTE, Geneeskunde en Farmacie Rudolf WILLEM, Ingenieurswetenschappen Gustaaf GEERAERTS, Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Business School Roland PEPERMANS, Psychologie en Educatiewetenschappen Paul DE KNOP, Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie + Afgevaardigden van het Zelfstandig Academisch Personeel: Rudolf DE SMET, Letteren en Wijsbegeerte Guido VAN LIMBERGHEN, Recht en Criminologie Robert FINSY, Wetenschappen Guy EBINGER, Geneeskunde en Farmacie Philippe LATAIRE, Ingenieurswetenschappen Joël BRANSON, Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Business School Dominique VERTE, Psychologie en Educatiewetenschappen Jan Pieter CLARIJS, Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie + Afgevaardigden van het Assisterend Academisch Personeel: Wim VANOBBERGHEN, Letteren en Wijsbegeerte Els DE KEYSER, Recht en Criminologie Tim VAN DER LINDEN, Wetenschappen Inge ROMAN, Geneeskunde en Farmacie Gert DE SITTER, Ingenieurswetenschappen Michael DOOMS, Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Business School Tim ENGELS, Psychologie en Educatiewetenschappen Peter DERIEMAEKER, Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie

57

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

58

+ Afgevaardigden van de Studenten: Dimitri TERRYN, Wetenschappen Sander MAES, Geneeskunde en Farmacie Frederik ROGGE, Ingenieurswetenschappen Lora GEYPEN, Psychologie en Educatiewetenschappen Bert VAN DER AUWERA, Letteren en Wijsbegeerte Brahim BENICHOU, Recht en Criminologie Jelle Wouters, Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Business School Dimitri BATAVIER, Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie + Afgevaardigden van het Administratief en Technisch Personeel: Jean AELBRECHT, Johan D’HONDT, Rita HEBBELINCK + Afgevaardigde van het Academisch Personeel van de Centrale Diensten: Michael WHITBURN + Afgevaardigde van de Oudstudentenbond: Bjorn DEMEULENAERE + Gecoöpteerde leden: Vic ANCIAUX, Fred ERDMAN, Sven GATZ, Eddy VAN GELDER, Henk VAN HELLEM, Robert VOORHAMME Secretaris van de Raad: Nadina PEETERS Commissaris van de Vlaamse Regering: Werner SOETENS Afgevaardigde van Financiën: Jan VERMANDER

Pa r t ners & B e s t u u r

Raad van Bestuur Universitaire Associatie Brussel Benjamin Van Camp, Rector Vrije Universiteit Brussel Frank Roos, Algemeen Directeur Erasmushogeschool Brussel + Gecoöpteerden Jean-Luc Vanraes, Voorzitter, Roland Aerden, Martine De Rouck, Guido Vissers + leden van de Vrije Universiteit Brussel Philippe Lataire, Bart Rombaut, Michaël Dooms, Vanessa De Cock, Hélène Casman en Bart Van der Auwera + leden van de Erasmushogeschool Brussel Lode Plas, Francis Vander Mynsbrugge, Luc Van de Velde en Peter Theunissen Algemeen Coördinator Raf Devos

Studentenraad Brahim BENICHOU, Voorzitter Afdeling Onderwijs en Bestuur: 8 studenten (1 per faculteit - worden rechtstreeks verkozen voor de Raad van Bestuur) 8 studenten (1 per faculteit - worden rechtstreeks verkozen voor de Onderwijsraad) Afdeling Studentenvoorzieningen: 8 studenten (over alle faculteiten heen verkozen) Raadgevers: Michel Magits, Vice-Rector Studentenbeleid Jim Van Leemput, Algemeen Directeur Verantwoordelijken diensten studentenvoorzieningen Voorzitters BSG, VO en studentenpublicaties

59

A c t i v i t e i t e n v e r s l ag 2 0 0 5

Nuttige adressen

Vrije Universiteit Brussel

Vesalius College

Campus Etterbeek Pleinlaan 2 1050 Brussel Tel: 02/629 21 11

Triomflaan 32 1160 Brussel Tel: 02/629 28 21 Fax: 02/629 36 37 E-mail: vesalius@vub.ac.be

60

Campus Jette Laarbeeklaan 103 1090 Brussel Tel: 02/477 41 44 Website: www.vub.ac.be Academisch Ziekenhuis Laarbeeklaan 101 1090 Brussel Tel: 02/477 41 11 Fax: 02/477 58 00 Website: www.az.vub.ac.be

ULB Campus Solbosch F.D. Rooseveltlaan 50 1050 Brussel Tel: 02/650 21 11 E-mail: webmaster@ulb.ac.be Website: www.ulb.ac.be

Erasmushogeschool Brussel Nijverheidskaai 170 1070 Brussel Tel: 02/523 37 37 Fax: 02/523 37 57 E-mail: info@ehb.be Website: www.ehb.be

Universitaire Associatie Brussel Pleinlaan 2 – 1050 Brussel Tel: 02/629 12 96 Fax: 02/629 36 50 E-mail: evwilder@vub.ac.be Website: http://www.vub.ac.be/associatie/