VUB jaarverslag 2003 by Vrije Universiteit Brussel

www.vub.ac.be

VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

Activiteitenverslag

2003

Beknopt jaarverslag van de Vrije Universiteit Brussel

identiteitskaart Vrije Universiteit Brussel

Adres: Hoofdcampus Etterbeek Pleinlaan 2, 1050 Brussel

Onderwijspartners:

Raad van Bestuur VUB:

• Associatiepartner Erasmushogeschool Brussel

Voorzitter

bestaande uit de departementen: - Rits

Eddy Van Gelder Rectorencollege

- Koninklijk Conservatorium Brussel

Benjamin Van Camp, Rector

Medische Campus Jette

- Horteco

Rosette S'Jegers, Vice-Rector Onderwijs

Laarbeeklaan 103, 1090 Brussel

- Hotel en Toerisme

Jan Cornelis, Vice-Rector Onderzoek

- Toegepaste Taalkunde

Gecoöpteerden

Academisch Ziekenhuis

- Gezondheidszorg

Vic Anciaux

Laarbeeklaan 101, 1090 Brussel

- Lerarenopleiding

Fred Erdman

- Sociaal-agogisch werk

Sven Gatz

- Industriële wetenschappen & technologie

Henk Van hellem

- Communicatie

Robert Voorhamme

Stichtingsjaar: 1969 Aantal opleidingen VUB:

• Hogeschool Limburg

33 kandidatuur-, 42 licentieopleidingen en 50

• Provinciale Hogeschool Limburg

Werner Goegebeur, decaan faculteit Letteren

voortgezette academische opleidingen werden in

• Koninklijke Militaire School

en Wijsbegeerte

2003 omgevormd tot 32 Bachelors en

• Université Libre de Bruxelles (Franstalige

Helène Casman, decaan faculteit

98 Masteropleidingen

zusteruniversiteit) • Vesalius College (Engelstalige under-graduate

Aantal opleidingen Universitaire Associatie Brussel: 59 Bachelors en 100 Masteropleidingen

school) • UNICA (netwerk van Europese hoofdstedelijke universiteiten) • Centrum voor Volwassenenonderwijs (van de

Aantal studenten VUB: 9.218

Kamer voor Handel en Nijverheid van Brussel) • Hoger Instituut voor

Aantal studenten Universitaire

Readaptatiewetenschappen

Associatie Brussel: 13.520

• Institutioneel samenwerkingsakkoord met 38

Aantal studenten Vesalius College: 387

• Studenten- en personeelsuitwisselingsakkoord

universiteiten in de wereld met 160 universiteiten Aantal personeelsleden VUB: 2.511

Decanen

Rechtsgeleerdheid Eddy Van Dijck, decaan faculteit Economische, Politieke en Sociale Wetenschappen en Managementschool Solvay Ingrid Kristoffersen, decaan faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen Lode Wijns, decaan faculteit Wetenschappen André Van Steirteghem, decaan faculteit Geneeskunde en Farmacie Jan Pieter Clarijs, decaan faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie Jan Wastiels, decaan faculteit Toegepaste Wetenschappen Andere leden

website: www.vub.ac.be

8 vice-decanen

Aantal personeelsleden Universitaire

8 afgevaardigden van het zelfstandig

Associatie Brussel: 3.016

academisch personeel 8 afgevaardigden van het assisterend

Aantal oudstudenten VUB: 33.482

academisch personeel 8 studentenafgevaardigden

inhoudstafel Identiteitskaart

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Woordje van de Rector

De VUB in cijfers

3 afgevaardigden van het administratief en

De VUB in Europese netwerken

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

technisch personeel 1 academische afgevaardigde van de centrale diensten 1 afgevaardigde van de oudstudentenbond

Momenten uit 2003

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

De VUB in de media

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Raad van Bestuur Universitaire Associatie Brussel Jean-Luc Vanraes, Voorzitter Raf Devos, ProjectcoĂśrdinator Benjamin Van Camp (Rector VUB) Frank Roos (Algemeen Directeur EhB) Andere leden

Onderzoeksbeleid

Michel Magits, Philippe Lataire, Bart Rombaut, MichaĂŤl Dooms, Vanessa De Cock, Pieter Vissers, Lode Plas, Francis Vander Mynsbrugge, Luc Van de Velde, Peter

Onderwijsbeleid

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Theunissen

Studentengegevens

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Personeelsgegevens

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Sociale Raad Studenten Liesbet Verreydt, voorzitter en student Leen Peeters, ondervoorzitter en student 2 afgevaardigden sociale voorzieningen Erasmushogeschool Brussel 1 afgevaardigde van de Rector 1 afgevaardigde van de Voorzitter van de Raad van Bestuur

Beknopte jaarrekening

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2 leden van de Raad van Bestuur 2 afgevaardigden van het personeel 6 rechtstreeks verkozen studenten

Nuttige adressen

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Benjamin Van Camp

woordje van de Rector

aanbieden. Naast Franstalige en Nederlandstalige

ons onderzoek. Zowel op Vlaams als op

opleidingen werken we ook, in samenwerking

internationaal niveau heeft het VUB-onderzoek

met Vesalius College, drietalige combinaties uit.

een hoog impact. Maar meer nog dan dergelijke

Als middelgrote universiteit in de meertalige

meetbare parameters is de aanwezigheid van

hoofdstad van Europa vormt de VUB een

een kwaliteitscultuur achter opleidingen en

uitgelezen platform voor samenwerking met

onderzoeksprogramma’s noodzakelijk. Deze

andere universiteiten in België en de wereld. De

cultuur gaat uit van het motto: “Zeg wat je doet.

VUB als ‘gateway to Europe’, zeg maar. Dat

Doe wat je zegt. En bewijs dat je het doet“.

willen we waarmaken. In deze visie past ook de

Kwaliteitszorg zal nog meer dan vroeger de

uitbouw van het Engelstalige Vesalius College

drijfveer voor een adequate organisatie, invulling

met door Vlaanderen erkende bachelordiploma’s.

en opvolging van al onze activiteiten zijn.

De invoering van de bachelor-masterstructuur, de

Met de University of Kent wordt er gewerkt aan

associatievorming tussen universiteiten en

een gezamenlijke Master in Globalisation. En vier

En dit alles start met een goed en duurzaam

hogescholen en een beter meetbare

European Joint Masters kregen van de VUB

beleid, een duidelijk organogram, heldere

kwaliteitszorg van onderwijs én onderzoek

zaaigeld om op te starten en verdere contacten

functieomschrijvingen en rapporteringslijnen. De

vragen van de universiteiten een krachtig en

te leggen met verschillende Europese

centraal ondersteunende diensten werden in dit

doeltreffend beleid dat kort op de bal speelt.

partnerinstellingen.

licht gereorganiseerd en het aantal hiërarchische niveaus werd ingeperkt. Tegelijkertijd werd de

Ook de VUB stond in 2003 voor deze uitdaging. Ook op het vlak van onderzoek is de toename

responsabilisering in elke functie vergroot.

Op onderwijsvlak is in 2003 veel energie gegaan

van samenwerkingsverbanden, zowel op

naar de bachelor-masteromvorming en de

nationaal als op internationaal gebied, succesvol.

Naast het flexibeler maken van onze

voorbereidingen op de flexibilisering, waarbij we

Dit blijkt o.a. uit het opmerkelijke

administratieve slagkracht, werden ook de eerste

overstappen van een studiejaarsysteem naar een

publicatiegedrag van VUB-onderzoekers en het

aanzetten gegeven tot een model dat de

studiepuntensysteem. Ook de onderwijs-

zesde Europese kaderprogramma waarin de VUB

middelen optimaler moet gaan verdelen. Centraal

vernieuwing zette zich, met de oprichting van het

in de eerste ronde zeventien participaties in

hierbij staat de kwaliteit van het onderwijs dat

OnderwijsServiceCentrum, verder door.

grote onderzoeksprojecten bekwam.

gestoeld moet blijven op hoogstaand

De samenwerking met andere hogeronderwijs-

Daarenboven vertrouwde de afdeling Universitaire

wetenschappelijk onderzoek. De uitdaging voor

instellingen werd gevoelig uitgebreid. In de

Ontwikkelingssamenwerking van de Vlaamse

de komende jaren bestaat er dan ook in het

eerste plaats werd, in het kader van het

Interuniversitaire Raad (UOS-VLIR) ons de

geld volgens dat nieuwe model binnen de VUB

structuurdecreet, samen met de

coördinatie van een nieuwe samenwerking met

te verdelen. Een model waarbij de opleidingen,

Erasmushogeschool Brussel op 8 juli 2003 de

de Universiteit van Santa Clara in Cuba toe. Ook

en dus het onderwijs en onderzoek, centraal

Universitaire Associatie Brussel opgericht. De

onze samenwerking met de universiteit van

staan. Deze manier van denken sluit ook nauwer

Erasmushogeschool bundelt tien departementen

Naïrobi (Kenya) en met de Hanoï Universiteit

aan bij de hele bachelor-masteromvorming. We

waaronder de filmschool het RITS en het

voor Technologie (Vietnam) werd door de UOS-

krijgen immers meer en meer opleidingen die

Koninklijk Conservatorium Brussel. De Brusselse

VLIR verlengd.

opleidingsonderdelen uit verschillende faculteiten aanbieden.

Associatie vertegenwoordigt meer dan 13.000 studenten, bijna twee derde van alle

De valorisatie van onderzoek in samenwerking

Nederlandstalige hogeronderwijsstudenten in

met de privé-sector is in stijgende lijn. Deze

Elke verandering, zoals die zich vandaag in het

Brussel.

onderzoeksmiddelen zijn sinds 2000 met 40%

onderwijslandschap voordoet, legt extra druk op

gestegen. De vlotheid waarmee de VUB deze

de werknemers. Dat zij desondanks even

De Hogeschool Limburg en de Provinciale

valorisatiebeweging maakt, wijst op de hoge

gemotiveerd blijven meewerken aan het VUB-

Hogeschool Limburg werden eveneens aan het

kwaliteit van ons onderzoek.

project, maakt dat onze universiteit de toekomst

lijstje onderwijspartners toegevoegd. Met de

De zorg voor de kwaliteit van ons onderwijs en

sterk tegemoet kan treden.

Universiteit van Antwerpen hebben we een voor

onderzoek stond ook in 2003 centraal. Al jaren

Vlaanderen unieke samenwerkingsovereenkomst

evalueren we ons onderzoek via internationale

gesloten om vanaf oktober 2004 gezamenlijk

“peer reviews” en ons onderwijs via

enkele opleidingen te verzorgen in de

visitatiecommissies en jaarlijkse

Toegepaste Biologische Wetenschappen. Ook met

studentenbevragingen.

de Universiteit Gent bouwen we een master uit.

In 2003 lieten we bijkomend een grote

Samen met onze zuster-universiteit ULB zullen

bibliometrische studie voor de meetbare

Prof. dr. Benjamin Van Camp,

we de masteropleiding Handelsingenieur (Solvay)

onderzoeksdisciplines uitvoeren. Deze

Rector VUB

en de Master in Business Administration (MBA)

onafhankelijke studie bevestigde de kwaliteit van

de VUB in cijfers Evolutie studentenpopulatie 10000 9000 8000 7000 6000 5000 4000 3000 2000

Studenten De VUB telt 9.218 studenten. De instroom van

1000 0 1996 - 1997

nieuwe (generatie) studenten bedroeg 1.439. Daarenboven trokken de bijscholingsprogramma’s

1997 - 1998

1998 - 1999

1999 - 2000

2000 - 2001

2001 - 2002

2002 - 2003

Nieuwe generatiestudenten

van het Instituut voor Postacademische Vorming van de VUB 2.218 cursisten – veelal professionals – aan. Een stijging van 11% ten opzichte van vorig jaar. De voortgezette

Herkomst studenten Oost-Vlaanderen Limburg 12% 10% West-Vlaanderen 7% Antwerpen 18%

academische opleidingen die de VUB in 2003 in dagen avondonderwijs aanbood, brachten 2.540 studenten naar de VUB. Een stijging van 6%. Ongeveer de helft van de VUB-studenten

Europese Unie 4% Buiten EU 10%

België 86%

Vlaams-Brabant en Brussel 53%

komt uit het vrij gesubsidieerd onderwijs.

2.511 personeelsleden vrouw 34% academisch personeel 62% man 66% administratief en technisch personeel 38%

Personeel De VUB telt 2.511 personeelsleden. Een lichte stijging (1,5%) ten opzichte van vorig jaar, die zo goed als volledig te danken is aan de toename van het aantal jonge onderzoekers met 19%. Deze groep wordt veelal betaald met externe (onderzoeks)middelen. Dit verklaart de dalende loonlast op de werking: 53% van het VUB-personeel wordt gefinancierd met overheidsgelden (werking), tegen 56% vorig jaar. Van de 2.511 tewerkgestelde personeelsleden vallen 1.550 onder de categorie academisch personeel. 961 personen zijn aangesteld als administratief en technisch personeel. In 2003 stapten een zestigtal 52-plussers uit.

één op vijf professoren is een vrouw

www.vub.ac.be Onderzoeksmiddelen overschrijden kaap van 50 miljoen euro € 60.000.000 € 50.000.000 € 40.000.000 € 30.000.000 € 20.000.000

Onderzoek

€ 10.000.000

In 2003 werd voor het eerst de kaap van 50

2001

2002

2003

miljoen euro aan onderzoeksgelden overschreden. Het aantal octrooien op aan de VUB ontwikkelde onderzoeksresultaten nam met

Eigen onderzoeksmiddelen

Vlaamse Overheidsmiddelen voor fundamenteel onderzoek

Projectfinanciering door Overheden

Inkomsten uit samenwerking met privé-sector

Samenwerking Vlaamse Onderzoeksinstituten IMEC & VIB

13% toe. Uit een onafhankelijke bibliometrische analyse blijkt dat internationale experts

VUB-onderzoekers publiceren meer en meer in internationaal samenwerkingsverband

veelvuldig verwijzen naar wetenschappelijke publicaties van VUB-onderzoekers: tot 16% meer

1500

dan gebruikelijk voor Westerse en Japanse universiteiten. Het aandeel van de VUBpublicaties dat tot stand komt in internationaal

1200

samenwerkingsverband is de afgelopen tien jaar gestegen met 7%.

900

600

1992-1996

1993-1997

1994-1998

1995-1999

1996-2000

1997-2001

Hoge kwaliteit VUB-onderzoek

1992-1995

1993-1996

1994-1997

1995-1998

1996-1999

1997-2000

1998-2001

1999-2002

Citatie-impact ten opzichte van het veldgemiddelde in de onderzoeksdiscipline citatie-impact ten opzichte van het tijdschriftgemiddelde impact (kwaliteit) van de tijdschriften waarin wordt gepubliceerd impact ligt boven het wereldgemiddelde

wereldgemiddelde (Westerse en Japanse universiteiten)

de VUB in cijfers In 2003 ging ruim 39 miljoen euro naar onderwijs lonen academisch personeel betaald met overheidsgelden 94%

werkingsgeld voor de faculteiten en centrale onderwijsdiensten 4%

Onderwijs Alle ‘oude’ opleidingen werden in 2003 omgevormd tot 32 bachelor- en 98

opstart gezamelijke opleidingen VUB-Erasmushogeschool Brussel 1%

masteropleidingen die vanaf het academiejaar 2004-2005 worden aangeboden. Masters in de Onderwijskunde, in Toerisme en in de Verpleeg- en Vroedkunde

multimediale voorzieningen 1%

werden aan het opleidingsaanbod toegevoegd. De opleiding Tandheelkunde werd geschrapt. Naar jaarlijkse gewoonte namen de VUB-studenten deel aan de semesterieel georganiseerde onderwijs-e-valuatie. Zo’n 5.000 studenten ofwel een participatie van meer dan 70% - gaven via de computer hun mening over de kwaliteit van de lessen en hun docenten, het cursusmateriaal en het examenverloop. In totaal werden 2.554 opleidingsonderdelen uit 48 opleidingen geldig geëvalueerd. Daarnaast werd in 2003 het Socrates/Erasmusoffice van de VUB aan een interne audit onderworpen. De VUB heeft met 160 partneruniversiteiten, gelegen in 132 steden in 28 verschillende landen, een bilateraal contract afgesloten dat studentenuitwisselingen mogelijk maakt. 127 cultuurinitiatieven lokten 26.700 bezoekers naar de VUB fuiven theatervoorstellingen lezingen filmvoorstellingen vrij podia concerten tentoonstellingen 0

2000

4000

6000

8000

10000 aantal bezoekers

Cultuur Het aantal bezoekers voor de diverse initiatieven van de Dienst Kultuur steeg met 36% ten opzichte van 2002. Het aantal aanvragen om te mogen optreden tijdens één van de tweewekelijks geprogrammeerde vrij podia, was zo overweldigend, dat men besloot dit volgend jaar wekelijks te laten doorgaan. In 2003

De totale inkomsten van de Dienst Cultuur bedroegen 337.986 € inkomsten KultuurKaffee 12%

inkomsten uit eigen activiteiten 7%

werd het initiatief genomen om i.s.m. de Erasmushogeschool Brussel een Rock Race te organiseren. De twaalfde editie van het kortfilmfestival ‘Het Grote Ongeduld’ – waarop pas afgestudeerde cineasten van Belgische hogescholen hun eindwerken tonen – bracht 1.400 bezoekers op de been. Dit VUB-kortfilmfesti-

tussenkomst Sociale Sector Studenten 29%

val, met 77 kortfilms van jonge cineasten, werd dit jaar niet alleen in de aula van de VUB vertoond, maar trok ook naar Antwerpen, Gent en Louvain-LaNeuve. ‘Out of Control’, een tentoonstelling waarop alle afgestudeerden van Vlaamse kunsthogescholen hun werk voor het eerst aan een ruim publiek tonen, trok 2.000 bezoekers. 107 afgestudeerde kunstenaars namen hier aan deel.

subsidies Vlaamse Gemeenschapscommissie en Vlaamse overheid 18%

tussenkomst VUB 34%

www.vub.ac.be De VUB-sportinfrastructuur werd intensief gebruikt (16.931 uren) onderwijsdoeleinden 24%

verhuur 65% vrije sportbeoefening door personeel en studenten 11%

Sport De overdekte sportinfrastructuur van de VUB wordt voor onderwijsdoeleinden (24%) en vrije sportbeoefening door studenten en personeel (11%) gebruikt. De rest van de tijd wordt de sportinfrastructuur van de VUB verhuurd. In 2003 werden hiertoe 208 gebruikersovereenkomsten afgesloten met Nederlandstalige

De totale inkomsten van de Sportdienst bedroegen 542.307 €

sportverenigingen (55), bedrijven (33), de Vlaamse Gemeenschapscommissie voor de inrichting van de sportacademie elke zaterdag en sportkampen tijdens de schoolvakanties, scholen (20) en anderen. Er vonden drie sportdagen voor

sportanimatie studenten en personeel 8%

diverse 3%

gebruik overdekte sportinfrastructuur 25%

concessie cafetaria 7%

ambtenaren plaats hetgeen zo’n 10.000 ambtenaren deed zweten in onze sportaccommodatie. De VUB nam tijdens het

VUB-tussenkomst 17%

academiejaar 2002 – 2003 deel aan 21 interuniversitaire- en hogeschoolcompetities. Dankzij de steun van de Vlaamse Regering en de Vlaamse Gemeenschapscommissie geraakten de bouwplannen van ondermeer een kunststof atletiekpiste en rugbyterrein (in samenwerking met de Vlaamse rugbybond) in een vergevorderd

gebruik zwembad 28%

sportkaarten 5% sportkampen 6%

gebruik openluchtterreinen 1%

stadium. In 2003 werd ook groen licht gegeven voor de aanbouw van een nieuw fitnesscentrum.

de VUB in cijfers In totaal zijn er 4.632 studentenkamers beschikbaar via de Dienst Huisvesting VUBstudentenkamers 28%

Privékamers via VZW Quartier Latin 72%

Huisvesting Naar aanleiding van de beslissing van de Raad van Bestuur om de komende tien jaar jaarlijks een renovatiekrediet van 500.000 euro te voorzien voor de

Totale inkomsten dienst Huisvesting bedroegen 3.187.000 €

studentenkamers, werden in 2003 de renovatiedossiers van het studentenhuis aan de Nieuwelaan en de studentenwijk op de campus Etterbeek opgemaakt. Verder keurde de Brusselse Hoofdstedelijke Regering een nieuwe

subsidies voor huisvesting buitenlandse studenten 4%

huurinkomsten 77%

huisvestingscode goed die op 1 juli 2004 in werking treedt. De VUB kent, i.s.m. Quartier Latin-Student in Brussel, sinds 1998 privékamers in de omgeving van de VUB een kwaliteitslabel toe indien ze voldoen aan bepaalde

renovatiekredieten 19%

comfort-, veiligheids- en prijsvoorwaarden. De huisvestingscode geeft het kwaliteitslabel nu een wettelijke grond. Inspecteurs van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zullen mee toezien op de veiligheid en uitrusting van Brusselse privékamers.

Het Studentenrestaurant serveerde 178.200 warme maaltijden externe bezoekers 1%

studenten VUB en Erasmushogeschool Brussel 71%

VUBpersoneelsleden 28%

Studentenrestaurant Op 2 juni 2003 werd het volledig vernieuwde studentenrestaurant van de VUB

De totale inkomsten van het Studentenrestaurant bedroegen 1.204.968 €

in gebruik genomen. De losstaande togen (free-flowconcept) met dagelijks een grote variëteit aan gerechten, het nieuwe meubilair en een contant- of protonbetalingssysteem sprak vooral het personeel aan. Het studentenrestaurant serveerde bijna 15.000 warme maaltijden méér aan het

warme maaltijden 52%

cafetaria 29%

personeel dan vorig jaar ofwel een stijging van 43%. De verbouwingswerken hebben 9 maanden geduurd en zowat 3,5 miljoen euro gekost. Tijdens het academiejaar krijgt het studentenrestaurant dagelijks ongeveer 1000 klanten over de vloer. De prijzen voor een dagmenu (soep, hoofdschotel en dessert) variëren van 2,75 euro tot 4,30 euro, afhankelijk of je al dan niet beursstudent bent. Het personeel betaalt 2,50 euro, 3,15 euro of 4,30 euro voor een dagmenu, afhankelijk van zijn VUB-loon. In het VUB-restaurant werken 35 mensen, goed voor 25 voltijdse banen.

catering 19%

de VUB in Europese netwerken

VUB en EU-onderzoeksprojecten De VUB participeert in verschillende Europese onderzoeksinitiatieven. Aan het vijfde kaderprogramma – een meerjarenprogramma voor onderzoek dat de Europese Unie financiert – neemt de VUB deel met 55 projecten en een deelnametoelage van 8,9 miljoen euro. Tijdens het vierde kaderprogramma (2003) bezette de VUB onder de Vlaamse universiteiten de derde plaats qua projectdeelnamen en deelnametoelage. De eerste ronde van het zesde kaderprogramma leverde de VUB vier participaties op in de felbegeerde ‘networks of excellence’, vier participaties in de Integrated Projects (ook grote EU-samenwerkingsprojecten) en negen klassieke onderzoeksprojecten. De VUB is bovendien coördinator van één ‘network of excellence’project en twee klassieke onderzoeksprojecten. Het coördinatorschap is een kwaliteitsindicatie alsook een teken dat het onderzoekszwaartepunt op de VUB ligt. Een greep uit Europese benoemingen en prijzen toegekend in 2003 • Kinderarts en Prof. José Ramet (VUB) is in 2003 benoemd tot voorzitter van de European Society of Paediatric and Neonatal Intensive Care, afgekort ESPNIC. Hij is de eerste Belg ooit die deze functie bekleedt. • Prof. Paul Devroey - specialist in menselijke vruchtbaarheid - werd in 2003 verkozen tot voorzitter van de algemene vergadering van de European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). Dit is wereldwijd de belangrijkste vereniging die zich bezighoudt met menselijke voortplanting. • Prof. Marc Noppen - longspecialist - mag zich de komende drie jaar voorzitter van de 'Interventional Pulmonology Working Group' binnen de European Respiratory Society (ERS) noemen. Deze werkgroep verzamelt wereldwijd

de longartsen die gespecialiseerd zijn in speciale interventietechnieken. • Op 29 november 2003 werd Prof. Vera Rogiers (VUB) benoemd tot voorzitter van de European Consensus Platform for 3-R Alternative Methods. Deze Europese organisatie ontwikkelt en implementeert alternatieve methoden die testen op proefdieren kunnen vervangen. • Prof. Sonja Snacken van de vakgroep Criminologie (VUB) werd in 2003 verkozen tot president-elect van de European Society of Criminology. • Een internationale jury kende in 2003 prof. Michel Van den Bergh van de VUB-vakgroep Algebra de prestigieuze Francqui-prijs ter waarde van 100.000 euro toe. Van den Bergh heeft enkele problemen opgelost waarover wiskundigen zich al jaren het hoofd braken, zoals het zogeheten vermoeden van Stanley en het vermoeden van Kac. • Prof. Ivan Van Riet, verantwoordelijke Stamcel Laboratorium van de dienst Medische Oncologie-Hematologie werd in december 2003 benoemd tot Laboratorium Inspecteur van de Joint Accreditation Committee of the International Society of Cellular Therapy (ISCT) and the European Blood and Marrow Transplantation Group (EBMT). • Prof. Ron Lesthaeghe (VUB) ontving de Irene B. Taeuber Award 2003 voor zijn wetenschappelijke bijdragen tot demografie en sociaal onderzoek. Deze internationale, prestigieuze prijs wordt tweejaarlijks uitgereikt door de Population Association of America. • Pim Lescrauwaet (VUB-handelsingenieur, specialisatie financieel management) ontving in 2003 de Europese Emile Bernheimprijs voor zijn eindwerk ‘Hoe kunnen landen met een muntraad best toetreden tot de EMU?’ • Anne-Marie Van Nederkassel (VUB-faculteit Geneeskunde en Farmacie) werd met haar voordracht ‘Méthode de warping optimisé par corrélation. Application à la chromatographie liquide’ uitgeroepen tot winnaar van de Prix Junior op het congres Chimiométrie te Parijs. • Prof. Jan Pieter Clarijs, decaan van de faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinésitherapie, werd in Dublin door het European Network of Physiotherapy Higher Education aangeduid als coördinator van de “Integration of Research in the PT Education Curricula in Europe”. • Prof. Micheline Kirsch-Volders (VUB-Laboratorium voor Cellulaire Genetica) werd in 2003 benoemd tot vicevoorzitter van de European Environmental Mutagen Society. Toxicologen en wetenschappers achterhalen binnen dit Europese samenwerkingsverband welke chemicaliën via het DNA-molecuul erfelijke veranderingen kunnen bewerkstelligen en helpen mee de Europese wetgeving inzake blootstelling aan mutagenen en kankerverwekkende stoffen te bepalen. • Prof. Chris Sterken, van de vakgroep Astronomy, werd in 2003 benoemd tot President Division IX (Optical & Infrared Techniques) of the International Astronomical Union en ontving in 2003 eveneens de Prix Agathon De Potter. • Prof. Dr. Ir. Leo Van Biesen van de vakgroep ELEC werd tijdens het XVIIde wereldcongres in Dubrovnik verkozen tot voorzitter van IMEKO, een wereldwijd netwerk en een internationaal forum voor ontwerpers en gebruikers van meetinstrumenten, specialisten research en development en academici. L

VUB en EU-onderwijsprojecten In december 2003 organiseerde de VUB op haar campus het UNICA-seminar on Equal Opportunities. In dit seminarie werd het gelijke kansenbeleid in de UNICA-universiteiten besproken. UNICA is een netwerk van 35 Europese hoofdstedelijke universiteiten met een gezamenlijk studentenaantal van ruim 1.500.000. Op de Algemene Vergadering van UNICA werd het mandaat van Kris Dejonckheere (VUB) als secretary general van UNICA, verlengd. De Universiteit van Wenen en het Instituut voor Europese Studies van de VUB gaan samenwerken inzake het opleiden van potentiële EU-functionarissen uit de nieuwe lidstaten. Hiertoe voorzien ze ondermeer in de organisatie van een gezamenlijke Summer School. Met onze Engelse onderwijspartner, University of Kent, wordt er gewerkt aan een gezamenlijke Master in Globalisation. Vier European Joint Masters kregen in 2003 van de VUB zaaigeld, zo’n 40.000 euro, om op te starten en verdere contacten te leggen met hun partnerinstellingen. Het betreft Europees ingerichte Masters in ‘hydrology and water management’, ‘sports and wellness management’, ‘disaster medicine’ en ‘multilinguel language learning, teaching and education’. De Management School Solvay heeft ambitieuze plannen voor het uitbouwen van een internationaal georiënteerde master en dit in samenwerking met haar tegenhanger op de ULB. Daarenboven heeft de VUB in functie van haar onderzoek en onderwijs met 38 universiteiten een institutioneel samenwerkingsakkoord. Met 160 universiteiten, gelegen in 132 steden, in 28 Europese landen heeft de VUB dan weer een bilateraal akkoord om studenten en personeelsleden de mogelijkheid te bieden tijdelijk aan een andere universiteit te studeren of te werken.

Lisboa

Faro

La Laguna Alcala

Reykjavik Bodoe

Oulu

Trondheim

Joensuu

Jyvaskyla Tampere Bergen

Helsinki

Gävle Orebro

Glasgow

Newcastleupon-Tyne

Riga

Aalborg

Kongens Lyngby Leiden Lund Amsterdam Roskilde Copenhagen Utrecht Groningen Gdansk Stralsund Wilhelmshaven Eichstatt Osnabrück Hannover Berlin London Poznan Nijmegen Braunschweig Southampton Bochum Cottbus Eindhoven Leipzig Wuppertal Lille Wroclaw Düsseldorf Brussels Liège Praha Aachen Bayreuth Paris Darmstadt Brno Stuttgart Strasbourg Wien Bratislava Tours Salzburg Budapest Neuchâtel Nevers Fribourg Lausanne Maribor Trento Lyon Ljubliana Chambéry Milano Padova Grenoble La Coruna Torino Aix-enSantander Genova Bologna Bilbao Montpellier Provence Nice Toulouse Pamplona Firenze Pisa Porto Marseille Camerino Siena Segovia Perugia L'Aquila Corte Madrid Barcelona Roma Delft Rotterdam Leeds Hull Tilburg Stoke-on-Trent Loughborough Aberystwyth Worcester Birmingham

Valencia o

Sevilla

Napoli

Warsaw Lublin

Iasi

Debrecen Cluj Napoca Szeged

Bucharest

Sofia Komotini

Bari Rende

Murcia

Kauno

Thessaloniki Ioannina Patras

Adana Athens Pireaus Nicosia

Msida

www.vub.ac.be

2003

momenten uit

Eredoctoraat voor Hans Blix, Daniël Barenboim en anderen

cryopreservatie (d.w.z. het bewaren van embryo's

Hans Blix haalde begin 2003 bijna dagelijks het

op zeer lage temperaturen). De pianist-dirigent

nieuws als leider van UNMOVIC, het team dat in

Daniël Barenboim kreeg een eredoctoraat voor

Irak op zoek ging naar massavernietigings-

zijn inspanningen om volkeren via muziek met

wapens. Zijn diplomatische aanpak en vooral zijn

elkaar in contact te brengen. Op zijn initiatief

inspanningen om een gewapend conflict te

werd onder andere een 'West-Eastern Divan

vermijden droegen de appreciatie weg van VN-

Workshop' opgezet waarbij jonge, getalenteerde

secretaris-generaal Kofi Annan en een groot deel

muzikanten tussen 14 en 25 jaar uit Egypte,

van de Veiligheidsraad. Blix ijverde tijdens de

Syrië, Libanon, Jordanië, Tunesië en Israël

inspecties ook steeds voor een correcte omgang

samengebracht werden. Dr. Noam Chomsky,

met de Irakezen waarbij beledigingen en

professor linguïstiek die de basis legde voor de

vernederingen uit den boze waren. De VUB

theorie van de Universele Grammatica en tevens

kende hem hiervoor een eredoctoraat toe.

één van de meest gezaghebbende politieke

Een andere prominent die op 27 november 2003

commentatoren van de Verenigde Staten is en

de titel van Doctor Honoris Causa van de VUB

Richard Stallman bekend van zijn baanbrekend

kreeg, was Prof. Alan Trounson van de Monash

werk i.v.m. de rechten van de softwaregebruiker

University in Australië voor zijn pionierswerk op

en verspreiding van vrije software, ontvingen

het vlak van in vitro fertilisatie en

eveneens een eredoctoraat.

Eddy Van Gelder nieuwe voorzitter Raad van Bestuur VUB Sinds januari 2003 hanteert Eddy Van Gelder de

bekleedt hij nog bestuursmandaten in onder

voorzittershamer in de Raad van Bestuur van de

andere de Vlaamse Management Associatie, de

VUB. Van Gelder is algemeen directeur van de

Belgian Venturing Association, de

Gewestelijke Investeringsmaatschappij Brussel

beroepsfederatie van Belgische investeerders en

(GIMB). Daarnaast is hij voorzitter van het

het Kaaitheater.

Brussels Agentschap voor de Onderneming en

Internationaal congres 'Density Functional Theory' voor het eerst in BelgiĂŤ Van 7 tot en met 12 september 2003 vond de

reacties door computersimulatie te voorspellen

tiende editie van het internationale congres over

en te interpreteren. Het bedrijfsleven maakt

Density Functional Theory - een belangrijk

veelvuldig gebruik van dergelijke simulaties van

onderdeel van de kwantummechanica - voor het

chemische reacties omdat ze kostenbesparend

eerst in BelgiĂŤ plaats. Dankzij de internationale

zijn en de veiligheid verhogen. Men hoeft immers

reputatie van de VUB-onderzoeksgroep Algemene

niet 'in de realiteit' te experimenteren. De

Chemie mocht de VUB gastheer zijn. Sprekers en

opkomst van krachtigere computers maakt

een 300-tal deelnemers uit alle hoeken van de

bovendien dat de berekeningen steeds sneller en

wereld zakten af naar de VUB. Zo ook Walter

accurater kunnen worden uitgevoerd. Vooral

Kohn, Nobelprijswinnaar Scheikunde en

industriĂŤle en farmaceutische sectoren kijken uit

grondlegger van de Density Functional Theory.

naar de nieuwste onderzoeksontwikkelingen op

Density Functional Theory kent sinds enkele

het gebied van Density Functional Theory.

jaren een enorme bloei. Deze tak van de kwantummechanica laat toe het verloop van bepaalde chemische (molecuul en atoom)

Gratis openbaar vervoer voor Brusselse studenten een feit In 2003 konden studenten van Vlaamse

hogescholen en universiteiten in Brussel vroegen

hogescholen en universiteiten in Brussel voor het

een gratis abonnement aan. Vooral studenten

eerst genieten van gratis openbaar vervoer. Ruim

van de VUB (37%) en van de Erasmushogeschool

3.000 VUB-studenten namen dit academiejaar

(25%) maken er gebruik van.

een gratis MIVB-abonnement. De studenten moeten wel eerst zelf een abonnement kopen en daarna een aanvraag tot terugbetaling indienen. Hiervoor wordt 10 euro administratiekosten aangerekend. De formule is succesvol: meer dan 8.000 van de 22.000 studenten van de Vlaamse

B.R.A.I.N.S. ter bevordering van het wetenschappelijk onderzoek De Raad van Bestuur van de VUB heeft op 28

Brussels Hoofdstedelijk Gewest met als partners

januari 2003 beslist zich als medestichter bij het

de wetenschappelijke instellingen in Brussel en

initiatief B.R.A.I.N.S. aan te sluiten. Prof. Frank

de Europese Unie. B.R.A.I.N.S is in Ukkel

Winter (VUB) is aangeduid als medebeheerder.

gehuisvest op het domein Latour des Freins.

B.R.A.I.N.S. staat voor "Brussels Relocation and Interfacing Network for Scientists". Deze internationale vereniging heeft tot doel de mobiliteit van onderzoekers te bevorderen en assistentie te verlenen bij praktische problemen zoals huisvesting, sociale en juridische drempels. Het initiatief hiertoe werd genomen door het

VUB start met industrieel netwerk Crosstalks Met een workshop over de problematiek van

uiteenzettingen van Armin Medosch (Oostenrijks

vrije versus 'proprietary' software gaf de VUB op

artiest, schrijver en copyleft activist), Talal El

11 december 2003 de aftrap voor haar industrieel

Sayed (manager voor Linux bij IBM), Wilfried

netwerk Crosstalks. Personaliteiten uit de

Grommen (Algemeen directeur Business Strategie

industrie, de overheid en de universiteit wisselen

voor Microsoft) en David Ellard, verantwoordelijk

binnen dit netwerk ideeën met elkaar uit in een

voor het Software Patent Programma bij de

vertrouwelijk en informeel kader. Een 200-tal

Europese Commissie.

industriëlen, politici en vertegenwoordigers van non-profit organisaties luisterden naar de

Brussels ICT-expertisecentrum officieel gestart Zetelend in de voormalige opnamegebouwen van

van de Europese top in Lissabon waar de nadruk

de VRT aan het Flageyplein, werd op maandag

werd gelegd op de ontwikkeling van een

27 oktober 2003 DISC, het eerste Brussels

(Europese) kennismaatschappij, toegankelijk en

expertisecentrum voor de kennismaatschappij,

bereikbaar voor elke burger. Professoren van de

officieel ingehuldigd. DISC brengt de kennis van

VUB en de ULB zullen binnen DISC ondermeer IT-

de VUB en ULB inzake informatie- en

vormingen geven aan bedrijven in de Brusselse

communicatietechnologie samen en wordt

regio.

financieel gesteund door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Voor het eerste jaar ontving DISC 725.000 euro. DISC is een gevolg

Jonge kunstenaars in ‘Out of Control’ Jonge kunstenaars die zich in Vlaanderen willen

beloftevolle kunstenaars krijgen nadien de

waarmaken moeten vaak hemel en aarde

mogelijkheid gezamenlijk een tentoonstelling te

bewegen om hun werk op een tentoonstelling te

houden - onder de titel ‘Out of Control goes

krijgen. De VUB biedt met ‘Out of Control’ alle

wide’ - in verschillende Belgische steden, in

afgestudeerden van de kunsthogescholen van

Amsterdam en in Parijs. De winnaar krijgt ook

Vlaanderen de mogelijkheid hun werk te tonen

een individuele tentoonstelling in de volgende

aan een ruim publiek. De bezoeker krijgt een

‘Out of Control’. De VUB koopt elke editie één of

beeld van het prille werk van beginnende

meerdere kunstwerken - voor een totaal bedrag

schilders, beeldhouwers, designers, grafici,

van 2.500 euro – aan. In 2003 werd het werk

meubelontwerpers, fotografen,

van Roel Crabbé, afgestudeerd aan de Sint-Lukas

juweelkunstenaars, enz. In 2003 namen 107

Hogeschool te Brussel, door de VUB aangekocht.

afgestudeerden van alle Vlaamse kunsthogescholen hier aan deel. De meest

Jean-Luc Vanraes voorzitter Universitaire Associatie Brussel Op 5 november 2003 werd Jean-Luc Vanraes door

Associatie Brussel vertegenwoordigt 13.520

de Raad van Bestuur van de Universitaire

studenten en vormt daarmee de grootste

Associatie Brussel verkozen tot voorzitter.

onderwijsgemeenschap voor het Vlaams hoger

Vanraes is advocaat, oud-student van de VUB en

onderwijs in Brussel. Ze biedt 59 bachelor- en

voorzitter van de Raad van de Vlaamse

100 masteropleidingen aan.

Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel en van het OCMW in Ukkel. De vzw Universitaire Associatie Brussel is een samenwerkingsverband tussen de VUB en de tien departementen van de Erasmushogeschool Brussel. De Universitaire

Vernieuwd studentenrestaurant geopend Maandag 2 juni 2003 opende het vernieuwde studentenrestaurant van de VUB zijn deuren. Een bedieningsstructuur met losstaande togen, een heringerichte keuken volgens de HACCPhygiënestandaard en een speciale, glazen lift voor studenten met een handicap zijn de meest in het oog springende veranderingen. Nieuw meubilair en een sfeervolle verlichting maken de zitruimte in het restaurant bovendien een stuk gezelliger. De werken hebben 9 maanden geduurd en zowat 3,5 miljoen euro gekost. Het VUB-studentenrestaurant serveert jaarlijks zo'n 180.000 warme maaltijden.

Europese ingenieursstudenten brengen voor de tiende maal zomer aan de VUB door Van 29 augustus tot en met 12 september zakten

VUB via sponsors betaald. Arturo uit het

zo'n 25 Europese ingenieursstudenten af naar

Italiaanse Napels is vol lof over België, de

Brussel voor een internationale zomercursus aan

zomercursus en de organisatie: "Alles loopt op

de VUB, georganiseerd door BEST (Board of

rolletjes. Iedereen is zo vriendelijk voor ons. En

European Students of Technology). In veertien

jullie vrouwen! Die zijn behoorlijk avontuurlijk…"

dagen tijd leren ze veel bij over o.m.

(Het Volk, 5/09/2003). De tiende editie van deze

stromingsmechanica, ruimtevaarttechnologie,

BEST-zomercursus werd gefinancierd door het

vliegtuigmotoren en aërodynamica. Uiteraard

Brussels Gewest, de Vlaamse gemeenschap en

maken ze ook kennis met de Belgische joie de

de Vlaamse Ruimtevaart Industriëlen.

vivre. De buitenlandse ingenieursstudenten betalen alleen de reiskosten. Het eten, de overnachtingen en de uitstapjes worden door de

Dag van de Student in Brussel Woendag 22 oktober 2003 was het weer Dag

1.519 studenten participeerden aan het

van de Student in Brussel. Alle studenten van

avondprogramma 'Brussel fuift'. De Vlaamse

de Nederlandstalige Brusselse universiteiten en

Gemeenschap en de Vlaamse

hogescholen krijgen op die dag de kans Brussel

Gemeenschapscommissie hoestten het bedrag

beter en op een andere manier te leren kennen.

van 62.000 euro op.

Tweederde van de Nederlandstalige studenten studeren aan de Universitaire Associatie Brussel en de VUB levert dan ook extra inspanningen om deze dag tot een succes te maken: de survivaltrip door de hoofdstad, de communicatie en promotie, het wordt allemaal mee vormgegeven door de VUB. Twee VUB-studenten stonden model voor de affiche. Tweeduizend studenten namen aan het dagprogramma deel en

Campus Jette gaf zich bloot… Niet letterlijk natuurlijk. De in totaal ruim 2500

Voor de Studio Brussel Fuif die de dag afsloot,

studenten, 3300 personeelsleden en 1100

werden 1509 kaartjes verkocht. Voordat er ook

dagelijkse patiënten die op campus Jette

maar enigszins sprake was van de vandaag

vertoeven hielden netjes hun kleren aan. Maar

wenselijke hogeronderwijsruimte, pasten de VUB

de instellingen waar zij dagelijks verblijven,

en de Erasmushogeschool Brussel dit al met

zijnde het Academisch Ziekenhuis van de VUB,

succes toe op de medische campus te Jette.

de Erasmushogeschool Brussel, de faculteiten

Zowel de infrastructuur (zoals laboratoria) als de

Geneeskunde & Farmacie en Lichamelijke

sociale voorzieningen van de campus Jette (zoals

Opvoeding & Kinesitherapie alsook het

de sportaccommodatie en studentenhomes)

sportcomplex Sportopolis openden wel hun

worden samen gebruikt. En dat werd op zaterdag

deuren om de dynamiek van hun campus onder

26 april 2003 nog eens extra in de verf gezet.

de aandacht te brengen. Deze gezamenlijke opendeurdag - vol cabaret- en muziekoptredens, demonstraties in wetenschappelijke labo's en studie-informatie - lokte een 1700-tal bezoekers, waaronder Minister Frank Vandenbroucke.

Eerste thesisbeurs aan de VUB Donderdag 9 oktober 2003 organiseerde de

hem/haar een starterpakket met interessante

wetenschapswinkel van de VUB i.s.m. het

informatie over het onderwerp en de vereniging

Universitair Centrum voor

aangeboden. Zo'n 300 studenten bezochten de

Ontwikkelingssamenwerking (UCOS) de eerste

thesisbeurs. Een twintigtal verenigingen waren er

Thesisbeurs. Studenten konden die dag ideeën

op aanwezig.

sprokkelen voor maatschappelijk relevante thesisonderwerpen. Verschillende non-profit organisaties en NGO's kwamen naar de VUB om hun werking en de onderzoeksvragen waarmee zij te maken krijgen uit de doeken te doen. 94 onderwerpen werden voorgesteld. Kiest een student één van deze onderwerpen dan wordt

‘VUB-stem’ met pensioen Op 25 april 2003 ging Marcel Calloens - dè

Er werd een systeem geïnstalleerd dat het

telefoonstem van de VUB sinds 1969 – na 27

opzoeken van de ruim 4000 VUB-

jaar dienst met pensioen. In de beginjaren was

telefoonnummers via de computer mogelijk

zijn job als blinde telefonist zeer

maakte. Dirk De Meyer, afkomstig van hetzelfde

arbeidsintensief: alleen via de centrale verkreeg

blindeninstituut als Marcel, neemt de job over.

men een buitenlijn en externen belden allemaal het toenmalige nummer 02/648.55.40 en werden dan doorverbonden. Alle VUB-telefoonnummers stonden opgeslagen in dikke brailleboeken. In 1994 veranderde het nummer van de VUB in het huidige algemene telefoonnummer 02/629.21.11 en kon Marcel zijn brailleboeken wegdoen.

www.vub.ac.be

Mode op de VUB De VUB is één grote mengelmoes van culturen en stijlen. Wil je punk of saai klassiek? Een kapotte of een afgezakte jeans? Of wil je gewoon gewóón? Op naar de VUB, want daar vind je het allemaal. DE MORGEN, 26/02/2003

de VUB in de media Journalisten doen dagelijks een beroep op de wetenschappelijke kennis van de VUBonderzoekers. De VUB werd in 2003 vermeld in 3.029 kranten- en tijdschriftartikels in de zogenaamde populaire media(1). De VUB was het meest aanwezig in De Standaard, Het Laatste Nieuws en De Morgen. In 2003 was de VUB 247 keer aanwezig in de audiovisuele media(2). Daarnaast bedroeg het aantal wetenschappelijke publicaties in de internationale vaktijdschriften 1.760 (3). Paul De Knop (VUB) voorzitter gemeenschapsonderwijs Paul De Knop is door de Raad van het Gemeenschapsonderwijs unaniem verkozen tot voorzitter. De Knop (1954) is een van de vijf leden die door de ouders in de schoolraden gekozen werden. Hij is hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Brussel en bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. FINANCIEEL ECONOMISCHE TIJD, 04/02/2003 Wereldexpert te gast aan de VUB Wie zich wil bekwamen in het domein van de evidence-based medicine (EBM) houdt volgende maand best een aantal data vrij. De Canadese Prof. John Collins, wereldexpert terzake, komt naar de VUB en geeft er een achtdelige lezingenreeks rond dit thema. ARTSENKRANT, 24/01/03

Subsidies voor hoogtechnologische jobs Bijna 2 miljoen euro: zoveel geld heeft de regering van Brusselse Gewest veil voor een onderzoek aan de Vrije Universiteit Brussel dat kan leiden tot hoogtechnologische banen. DE STANDAARD, 08/11/03 Kippeneieren Eén (onbevrucht) kippenei weegt 64 gram, inclusief de schaal, valt te vernemen aan de VUB, waar de bio-ingenieurs–in-opleiding net hun practicum eiwitchemie aan het afwerken zijn, waarvan het kippenei onderwerp uitmaakt. DE STANDAARD, 28/03/03 Help, de dokteres verzuipt Steeds meer huisartsen, ook vrouwen, stoppen ermee. Van de 85 die vorig jaar als huisarts afstudeerden aan de VUB, zijn er slechts zeven in een (huisartsen)praktijk gestapt. Vooral de lange werkdagen schrikken beginners af. HET NIEUWSBLAD, 28/03/2003 Godzijdank is Brussel geen studentenstad “Godzijdank is Brussel geen studentenstad”, sprak ooit iemand om de studenten in Brussel te verwelkomen. En we kunnen geen betere slogan verzinnen om Brussel als studentenstad te typeren. Brussel is de hoofdstad van Vlaanderen, België en Europa. Het culturele aanbod in Brussel is groot. De cafés zijn niet te tellen, lekker eten kun je bij wijze van spreken op de hoek van elke straat. Is Brussel vuil, vies, verfranst, onveilig en niet geschikt om op kot te gaan? Neen, neen en nog eens neen. HET NIEUWSBLAD, 22/03/2003

Grenzen aan de hoffelijkheid Voor het eerst staan evenveel vrouwen als mannen op de kieslijsten. Ook bovenaan op de lijsten is de aanwezigheid van vrouwen gegarandeerd. Toch zal het volgende parlement niet voor de helft uit vrouwen bestaan. De evenwichtige vertegenwoordiging was voor de partijbonzen kennelijk een stap te ver. (…) “We denken dat we een perfecte democratie hebben. Maar er zitten nog altijd maar 17% vrouwen in de Kamer”, beklemtoont onderzoekster Petra Meier van de Vrije Universiteit Brussel. DE STANDAARD, 22/03/2003 Cultuur aan VUB naar waarde geschat Het trefcentrum Y’ (zijnde de Dienst Kultuur, KultuurKaffee en de Galery) van de VUB valt in de prijzen en krijgt 210.000 euro van Vlaams Minister van Cultuur Paul Van Grembergen. Eén van de voorwaarden voor de subsidie was het bovenlokaal belang van de centra. Het trefcentrum is gekend in de ruime omgeving en richt zich tot studenten en jongeren uit Brussel en Vlaanderen. De laatste jaren is er een groeiende interesse van Frans- en Engelstaligen voor de VUB-kultuuractiviteiten. DE STANDAARD, 27/02/2003 Wij waken over de sérieux “Met “Doe de stemtest” zet TV1 de trein naar de verkiezingen in gang. “Eigenlijk is het een spelletje waarbij we de kijker geen stemadvies geven. Maar we waken erover dat de ernstige aanpak bewaard blijft”, zegt Kris Deschouwer, professor in de politieke wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel.”De kijker wordt er in dit spel op gewezen dat het in de politiek voortdurend draait om het nemen van beslissingen”. HET VOLK, 19/04/2003

(1) (2) (3)

Uit het Franstalige en Nederlandstalige landsgedeelte Alleen nieuwsprogramma’s worden geteld Telling op basis van in de R&D-databank geregistreerde publicaties. Het effectieve aantal wetenschappelijke artikels ligt naar alle waarschijnlijkheid hoger.

Studenten schenken computers aan ontwikkelingslanden “Het begon twee jaar geleden, toen wij voor een studieopdracht een fictieve onderneming moesten oprichten”, zegt Olivier Vanden Eynde, student Handelsingenieur aan de VUB. “Dat werd snel een feitelijke onderneming. Het idee om computers te recycleren en ze te schenken aan ontwikkelingslanden, leek ons geknipt om in praktijk om te zetten.” Het idee kreeg de naam Close The Gap, dicht de kloof. ‘De digitale kloof tussen ontwikkelingslanden en technologisch ontwikkelde landen is nog belangrijker dan de klassieke noord-zuid-tegenstellingen”, meent Vanden Eynde. “Door het elektronische tijdperk te missen, dreigen de ontwikkelingslanden nog verder achterop te hinken.” DE STANDAARD, 07/04/2003 Baby op bestelling In januari 1992 wordt dan de eerste baby geboren dankzij ICSI (Intro Cytoplasmatische Sperma-Injectie). Een heuglijk moment en een mijlpaal in de geschiedenis van de kunstmatige bevruchting. Het medische magazine ‘The Lancet’, de bijbel van de medische wereld, publiceert vijf maanden later een verslag van de verschillende verwezenlijkingen. Maar de wetenschappers van de VUB blijven resultaten boeken. Kort daarna slagen ze er in sperma weg te nemen uit het testiculaire weefsel. Dankzij deze techniek kunnen bijna alle onvruchtbare mannen de genetische vader worden van hun eigen kind. En de successtory gaat ook vandaag nog door. Zo zorgen ze er mee voor dat de noodzakelijke diagnose voor de implantatie kan gebeuren in de beste omstandigheden waardoor families met genetische problemen duidelijkheid rond hun situatie krijgen. ELLE, 03/11/2003 Kronkels? De bekende “De Croo-ismen‚ stammen volgens Willy Claes al vanuit de studententijd van het liberale boegbeeld. „Ik ken De Croo als vriend en politiek tegenstander van tijdens onze studies aan de VUB. Zijn opmerkelijke uitspraken dateren al uit die periode. De verrassende accenten en de uitspraken die soms raar klinken, maar die iedereen uiteindelijk wel begrijpt, zijn niet artificieel. Ze zijn gewoon van De Croo. Hij gebruikte ze ook al tijdens debatten aan de VUB halverwege de jaren vijftig.” DE MORGEN, 21/11/2003

Europese primeur: mammografieën via e-mail Brusselse ziekenhuizen zullen in de toekomst mammografieën via elektronische weg kunnen doorsturen en deze digitaal bijhouden. Het proefproject ‘Telemammografie’, ontwikkeld door de ULB en de VUB, start in het Brussels coördinatiecentrum voor borstkankeropsporing in het Bordetziekenhuis. Het zal de eerste keer zijn in Europa dat mammografieën via e-mail worden verstuurd. BELGA, 30/01/2003 Problemen met de voeten Topatleet Cedric Van Branteghem over de problemen met zijn voeten: “We hebben echt alles geprobeerd. Vanaf mijn zesde draag ik al steunzolen. Ik heb er verschillende getest, maar niks hielp. Tot we aan de VUB zijn beland, in het biomechanisch centrum. Daar hebben ze me biomechanische zolen gegeven. Die doen meer dan ondersteunen, die corrigeren de loopstijl een beetje, de voetzetting. Dankzij die biomechanische zolen heb ik toch al anderhalf jaar geen last meer.” SPORT MAGAZINE, 22/01/2003 Universiteiten krijgen meer onderzoeksgeld Vanaf volgend academiejaar beschikken de universiteiten over meer middelen voor onderzoek. Voor de Vrije Universiteit van Brussel gaat het om een bonus van bijna 1 miljoen euro. DE STANDAARD, 30/01/2003 Oorlog verklaard aan malaria Het mag misschien vreemd klinken maar malaria maakt in ontwikkelingslanden meer slachtoffers dan AIDS. En net als bij AIDS was een afdoend en makkelijk toe te dienen geneesmiddel niet voor handen. Toen dat gegeven de Lennikse Jacqueline Plaizier-Vercammen, professor farmacie aan de faculteit Geneeskunde en Farmacie van de VUB, tien jaar geleden ter ore kwam, begon ze enthousiast met de ontwikkeling van een medicijn. Een decennium later staat Artenam, want zo heet het middel, ei zo na op punt. HET NIEUWSBLAD, 26/11/2003 Besturen kost stemmen VUB-vorsers onderzochten de invloed van het belastingsbeleid op de drie laatste gemeenteraadsverkiezingen. Het verhogen van de belastingen wordt electoraal niet afgestraft, het deelnemen aan een coalitie des te meer. DE STANDAARD, 06/11/2003

Naar ons wordt niet geluisterd Amper 15 procent van de leerlingen vindt dat de school rekening houdt met hun mening. Nochtans denken meer dan 40 procent van de leerkrachten en zelfs 75 procent van de directeurs dat ze wel naar de mening van leerlingen luisteren en wel voldoende uitleg geven over genomen beslissingen. Dat blijkt uit een uitgebreid onderzoek van de TORonderzoeksgroep (VUB) bij 59 directeurs, 486 leerkrachten en 3452 leerlingen in het secundair onderwijs. KLASSE, 26/11/2003 Brood bakken met technologie uit ruimtevaart Brood bakken kan efficiënter verlopen met de technologie van de ruimtevaartorganisatie NASA. De NASA-medewerker en VUB-docent Clément Hiel verfijnde de technologie. De huidige bakvormen in metaal hebben enkele minpunten. De vormen moeten bij elke bakbeurt ingesmeerd worden met olie om de broden na het bakken gemakkelijk te kunnen verwijderen. Ze moeten chemisch gereinigd worden. Bovendien ontstaat bij het afkoelen van de bakvormen condenswater, dat ze aantast door oxidatie. De bakker Marc Hiel kampte zoals iedere vakgenoot met deze ongemakken en ging ten rade bij zijn broer Clément. Die ontwierp in Los Angeles nieuwe composietmaterialen voor onder meer de ruimtevaartorganisatie NASA en Martin Marietta Aerospace. Vier jaar geleden richtten de broers het bedrijf Clean Baking Products (CBP) op. Clément Hiel paste de eigenschappen van het metaal aan en patenteerde het met de naam Questra. Questra kreeg inmiddels van de Food and Drug Administration in de Verenigde Staten de goedkeuring voor het gebruik bij voedselbereidingen. CBP besteedt de productie uit aan spuitgietbedrijven in Antwerpen en Hongarije, maar wil zelf gaan produceren. DE TIJD, 14/11/2003

onderzoeksbeleid: VUB-onderzoek, gedreven door persoonlijke nieuwsgierigheid en creativiteit, leidt tot grote impact op wetenschappelijke literatuur, economie en maatschappij.

Jan Cornelis

woordje van de V ice-Rector onderzoek

Onderzoekskwaliteit kreeg in 2003 bijzondere

In het kader van de interne kwaliteitszorg namen

Onderzoeksprojecten worden grootschaliger en

aandacht.

we in 2002 remediëringsmaatregelen om het

internationaler, en hun organisatie wordt steeds

Een bibliometrische studie bevestigde de hoge

doctoraatsproces beter te ondersteunen en de

complexer.

impact en maatschappelijke relevantie van ons

slaagpercentages te verhogen. 91

Het zesde kaderprogramma van de Europese

onderzoek. We gaven aan het Centrum voor

doctoraatsonderzoeken werden in 2003 afgerond.

Unie – een meerjarenprogramma voor onderzoek

Wetenschaps- en Technologiestudies van de

Een stijging met 20% in vergelijking met 2001 en

dat door de Europese Unie gefinancierd wordt -

Universiteit Leiden de opdracht

een absoluut VUB-record.

vormt dan ook een testcase voor de VUB. Het

wetenschappelijke artikels, geschreven door VUB-

onderzoek van de VUB heeft in 35 jaar tijd zeker

onderzoekers te tellen en na te gaan hoe vaak

De VUB is een belangrijke R&D partner voor de

een plaats verworven in de internationale

andere experts in een bepaald

privé-sector en de overheid.

onderzoekswereld. Het zesde EU-

onderzoeksdomein naar deze artikels verwijzen.

De gelden komende uit de privé-sector, 11

kaderprogramma leverde de VUB in de eerste

Deze analyse van ons onderzoek liep over een

miljoen euro in 2003 (exclusief O&O projecten

ronde vier participaties in ‘Networks of

periode van tien jaar (1992-2001) en toont aan

IWT), zijn bijna verdubbeld ten opzichte van drie

Excellence’ op, waarvan één coördinatorschap,

dat de publicatie-impact van de VUB – dit is de

jaar geleden. De onderzoekscontracten die we

vier “Integrated Projects” en negen klassieke

mate waarin in wetenschappelijke tijdschriften

met de industrie afsloten maken thans 22% uit

onderzoeksprojecten.

naar artikels van VUB-onderzoekers wordt

van ons totale onderzoeksbudget. Het

De afdeling Universitaire

verwezen – 16% boven het wereldgemiddelde

maatschappelijk en economisch valoriseren van

Ontwikkelingssamenwerking van de Vlaamse

ligt. In die periode van tien jaar (1992-2001)

onze wetenschappelijke kennis krijgt sinds 2000

Interuniversitaire Raad (VLIR-UOS) vertrouwde

wordt er naar VUB-artikels internationaal

extra aandacht. 37 nieuwe octrooien op

ons in 2003 de coördinatie toe van een nieuwe

gemiddeld 9,67 keer per artikel verwezen, terwijl

vernieuwend VUB-onderzoek werden sindsdien

institutionele universitaire samenwerking met de

wetenschappelijke artikels van bijvoorbeeld de

aangevraagd. Zestig octrooifamilies worden

Universidad Central “Marta Abreu” de las Villas in

KULeuven, Universiteit Gent en Universiteit

onderhouden. De privé-sector begint dit nieuwe

Cuba. De VUB coördineert reeds de

Antwerpen in dezelfde periode respectievelijk

elan op te merken. Privé-investeerders

ontwikkelingssamenwerking met de Universiteit

9,37, 7,63 en 9,23 citaties halen, aldus de

verzamelden 6 miljoen euro, optrekbaar tot 12 3

van Naïrobi (Kenya) en met de Hanoï Universiteit

berekeningen voor het jaar 2003, die door het

miljoen euro, in het risicokapitaalfonds BI . In

voor Technologie (Vietnam). Overigens werden

interuniversitair Steunpunt Onderzoek &

2003 gaf dit startkapitaalfonds aan twee spin-off

drie projecten van VUB onderzoekers in 2003

Ontwikkeling - Statistieken werden uitgevoerd.

bedrijven een nieuwe financiële injectie. Vandaag

bekroond met de Prijs

telt de VUB dertien actieve spin-offs. Ook bij de

Ontwikkelingssamenwerking van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Dit bevestigt mijn stelling dat ons niet gestuurd

vorsersgemeenschap zien we een

fundamenteel onderzoek -waarvan de kwaliteit

mentaliteitsverandering. Hun bewustwording voor

hoog ingeschat wordt in het kader van de

onderzoeksvalorisatie blijkt uit het feit dat alleen

De traditioneel hoge inzet voor

interne kwaliteitszorg, uitgevoerd door teams

al in 2003 twintig nieuwe vindingen spontaan

ontwikkelingssamenwerking die de VUB

van internationale experts- leidt tot concrete

werden gemeld bij de interfacecel van Research

kenmerkt is een manifestatie van de

output met impact op de vooruitgang van de

& Development. De Brusselse regering trekt mee

maatschappelijke betrokkenheid van onze

wetenschap.

aan de kar. Zij investeert 25 miljoen euro in twee

vorsersgemeenschap.

nieuwe incubatiecentra in Brussel, waaronder het Dat het Brusselse onderzoek een plaats heeft

VUB-incubatiecentrum Arsenaal. Dit nieuwe

In 2003 overschreden we voor het eerst de kaap

verworven op het internationale platform blijkt

kweekgebouw biedt vanaf 2007 plaats aan een

van 50 miljoen euro aan onderzoeksgelden. Dat

o.a. uit onze participatie in het zesde

twintigtal hoogtechnologische start-ups,

is belangrijk ... maar het behoud en de uitbouw

kaderprogramma van de Europese Unie, ons

waaronder spin-offs van de VUB.

van een eigen onderzoekscultuur met respect voor diversiteit in vraagstelling, aanpak,

engagement op vlak van ontwikkelingssamenwerking, maar ook uit het

Voor de duurzame uitbouw van technologie- en

persoonlijk initiatief en langetermijndenken lijkt

feit dat in 2003 op de VUB een zestal grote

kennistransfer en de valorisatie van ons

me de belangrijkste uitdaging voor de

internationale congressen plaatsvonden. Uit de

onderzoek in de maatschappij en de industrie

kennissamenleving waarin we opereren. Hierbij

bibliometrische studie blijkt eveneens dat VUB-

rekenen we op onze R&D capaciteit in het

zullen we moeten weerstaan aan de druk van

onderzoekers substantieel en in toenemende

strategisch basisonderzoek – dit is onderzoek

politiek, ambtenarij en industrie om de

mate bijdragen tot publicaties in internationale

met een maatschappelijke of economische

universiteit als belangrijke kennisbron te sturen

wetenschappelijke samenwerking.

finaliteit in een typisch tijdsvenster van drie tot

naar kortetermijnresultaten met een al te grote

tien jaar – die momenteel instaat voor 32% van

nadruk op directe opbrengst.

onze onderzoeksinkomsten.

Onafhankelijke bibliometrische studie bevestigt

Uit het onderzoek blijkt dat de publicatie-impact

“Bekijken we de officiële cijfers berekend voor

kwaliteit VUB-onderzoek

van de VUB – dit is de mate waarin in

de verdeling van de onderzoeksfinanciering van

De VUB heeft voor het eerst een grote

wetenschappelijke tijdschriften naar artikels van

de Vlaamse overheid via het Bijzonder

bibliometrische studie laten uitvoeren. Het

VUB-onderzoekers wordt verwezen – 16% boven

Onderzoeksfonds (BOF)4 van 2003 dan zien we

eindrapport van deze studie werd op 3 december

het wereldgemiddelde ligt. Vooral

dat binnen een tijdsvenster van 10 jaar (1992-

2003 aan de Onderzoeksraad voorgesteld. Het

onderzoeksteams uit de geneeskunde,

2001) naar VUB-artikels internationaal gemiddeld

erkende Centrum voor Wetenschaps- en

toegepaste biologische wetenschappen (bio-

9,67 keer wordt verwezen. Wetenschappelijke

Technologie Studies van de Universiteit van

ingenieur) en natuurkunde scoren qua citaties

artikels van bijvoorbeeld de KULeuven, Ugent en

Leiden (Nederland) telde het aantal artikels

hoger dan internationaal gangbaar. Hun

Universiteit Antwerpen halen in dezelfde periode

(kwantiteit) geschreven door VUB-onderzoekers

wetenschappelijke bijdragen halen gemiddeld

respectievelijk 9,37 ; 7,63 en 9,23 citaties. Ook

en verschenen in internationaal erkende

respectievelijk 35%, 8% en 13% meer citaties per

de BOF-berekeningen van 2004 (periode 1993-

wetenschappelijke tijdschriften opgenomen in de

artikel. Het Brusselse onderzoek heeft qua

2002) bevestigen dat de VUB qua impact hoog

databank van het Institute for Scientific

impact dus zeker een plaats verworven in de

scoort: 9,60 citaties per publicatie (VUB) ten

Information (ISI) en bekeek tegelijkertijd hoe

internationale wetenschappelijke literatuur.

opzichte van 9,57 (KULeuven), 7,67 (Ugent) en 9,16 (UA). De VUB moet qua kwantiteit de

vaak collega-experts uit de hele wereld naar

KULeuven, Ugent en Universiteit Antwerpen laten

deze artikels verwijzen (impact, ofwel kwaliteit).

Een blik in Vlaamse cijfers leert dat de VUB-

De bibliometrische studie werd uitgevoerd voor

publicaties op dit vlak ook beter dan het

voorgaan. In de periode 1992-2001 publiceerde

een zo groot mogelijk onderzoeksdomein,

Vlaamse gemiddelde scoren. Nadine Rons,

de KULeuven 21.221 artikels in wetenschappelijke

namelijk alle disciplines waarvoor voldoende

medewerker van het departement Research &

tijdschriften5, Ugent 12.329 en UA 7.697

tijdschriften zijn opgenomen in de

Development:

tegenover 6.240 artikels van de VUB. Logisch.

databestanden van het ISI. In grote lijnen zijn

De lagere output qua aantal publicaties stemt

dit de exacte, de toegepaste en de biomedische

overeen met de grootte van een universiteit.

wetenschappen. De analyse van de Universiteit

Echter, doordat de VUB-publicaties meer worden

van Leiden zegt dus weinig over het onderzoek

geciteerd, scoort de VUB binnen Vlaanderen

verricht in de Humane wetenschappen, die

beduidend hoger voor de parameter

trouwens doorgaans in dergelijke bibliometrische

‘wetenschappelijke publicaties en citaties’ dan

studies buiten beeld blijven.

men op basis van haar aandeel afgeleverde diploma's en studenten zou mogen verwachten6.

De bibliometrische analyse voor het VUB-

De begin 2003 genomen beslissing van de

onderzoek liep over een periode van 10 jaar

overheid om bij de verdeling van de BOF-

(1992-2001). Naast het feit dat experts veelvuldig

middelen ook rekening te houden met het aantal

verwijzen naar wetenschappelijke VUB-artikels,

onderzoekspublicaties en –citaties valt voor de

blijkt uit het onderzoek ook dat VUB-

VUB dus gunstig uit. Bovendien zal de parameter

onderzoekers substantieel en in toenemende

‘publicaties en citaties’ in de toekomst nog

mate bijdragen aan publicaties die tot stand

zwaarder gaan doorwegen bij de verdeling van

komen in internationale wetenschappelijke

de onderzoeksmiddelen.”

samenwerking.

(4)

(5)

(6)

De overheid financiert het fundamenteel onderzoek van de Vlaamse universiteiten via het Bijzonder Onderzoeksfonds (BOF). De aantallen publicaties en citaties zijn een nieuw criterium sinds 2003 en worden jaarlijks berekend door het Steunpunt O&O Statistieken op basis van de databestanden van het Institute for Scientific Information (ISI). Tijdschriften opgenomen in de Science Citation Index Expanded (SCIE) van het Institute for Scientific Information (ISI) in de BOF-berekeningen 2003 en 2004 bedraagt het VUBaandeel respectievelijk 13,4% en 13% op basis van publicaties en citaties ten opzichte van 11,37% en 11,38% op basis van afgeleverde diploma’s en studenten.

Geneeskunde-onderzoek vaak geciteerd door internationale experts Qua kwalitatieve impact van het onderzoek zien we dat de VUB goed scoort. Bekijken we dit in

Internationale experts verwijzen veelvuldig naar het onderzoek verbonden aan de opleiding Geneeskunde

detail voor geneeskunde, dan kunnen we stellen dat onderzoeksresultaten gelieerd aan de Onderzoeksdomein uit de geneeskunde

opleiding geneeskunde inslaan als een bom: collega-experts uit de hele wereld citeren deze artikels tot 35% meer dan gebruikelijk voor

Biomedical Research

Westerse en Japanse universiteiten. De cijfergegevens van het Bijzonder Onderzoeksfonds bevestigen dit wederom (gemiddelden 2003 en 2004): in Non-Internal

General & Internal Medicine

Medicine Specialties staat de VUB in Vlaanderen op een eerste plaats met 8,3 citaties per publicatie tegenover 7,7 KULeuven, 7,2 UA en 5,5 Ugent, in Biomedical Research behaalt de VUB 8 citaties per publicatie tegenover 9,7 KULeuven, 7,7 UA en 7,6 Ugent en in General &

Non-Internal Medicine Specialities

Aantal citaten per wetenschappelijke publicatie (internationaal) 0

VUB

UGent

Universiteit Antwerpen

K.U. Leuven

2002 12

Internal Medicine 12,4 citaties per publicatie tegenover 14,2 KULeuven, 10,9 UA en 12,3 Ugent.

VUB-onderzoek scoort goed in de media De onderzoeksberichten die jaarlijks via de persdienst van de VUB naar de ‘gewone’ media worden gestuurd, worden gesmaakt. In 2003 stuurde de VUB 67 persberichten over VUBonderzoeksresultaten naar de redacties. Vrijwel alle berichten (91%) werden opgenomen in de geschreven pers en audiovisuele media.

VUB-Dentech samenwerkingsproject won ondernemingsplanwedstrijd Met een project uit het Tandheelkundig Instituut

tandversterkende stof blijkt ook een goed

waarbij een extern onderzoeker samen met de

alternatief te zijn voor het ter discussie staande

VUB een stof ontwikkelde die tanden versterkt

fluor. Het innovatief idee werd gepatenteerd met

zodat kinderen, die bijvoorbeeld aan orale

het prijsgeld en de VUB bouwde de onderzoeks-

kanker lijden, hun gebit niet hoeven te verliezen

en licentieovereenkomst met de firma Dentech

tijdens bestralingen, won het team de

verder uit. Twaalf kandidaten werden

ondernemingsplanwedstrijd Bizidee (een initiatief

genomineerd. Dentech werd door een

van toenmalig Minister voor Economie Jaak

expertenjury als eerste geklasseerd.

Gabriëls). De hoofdprijs bedroeg 25.000 euro. De

91 doctoraatsonderzoeken werden afgerond Vorig jaar nam de VUB maatregelen om het

Voltooide doctoraten

doctoraatsproces beter te ondersteunen.

100

Eénennegentig doctoraten werden in 2003 door éénendertig vrouwen en zestig mannen voltooid.

Een stijging van 20% in vergelijking met 2001 en een absoluut VUB-record. Ook het aantal

studenten dat zich inschrijft voor een doctoraatsonderzoek zit in een stijgende lijn: 9% meer dan twee jaar geleden, waarvan 42%

vrouwen en 58% mannen. 891 doctoraatsproefschriften zijn nu in voorbereiding

en zullen de komende jaren worden afgerond. Doctoraatsonderzoek wordt vooral verricht in de faculteiten Wetenschappen, Toegepaste

0 2001

2002

2003

Wetenschappen en Geneeskunde & Farmacie.

VUB-Labo’s open op Dag van de Technologie

De Vrije Universiteit Brussel stelt maar liefst

radar die landmijnen opsnort en een robot die

industrie of voor de overheid nuttige diensten

vijftien projecten voor: een computer die een

een muur kan opklimmen. Het zijn maar enkele

kunnen bewijzen.

virtueel gelaat levensecht laat bewegen,

voorbeelden van de spitstechnologische snufjes

HET NIEUWSBLAD, 28/03/03

elektriciteit die wordt gemaakt uit biomassa, een

die aan de VUB worden ontwikkeld en die in de

25 miljoen euro voor nieuwe incubatiecentra in Brussel De Brusselse Regering besloot in december 2003

“Het nieuwe incubatiecentrum van de VUB –

om voor de komende vijftien jaar 25 miljoen

ICAB - wordt gehuisvest in de rijkswachtloods op

euro vrij te maken voor twee nieuwe

de site Arsenaal in de gemeente Etterbeek en

incubatiecentra in Brussel. Incubatiecentra zijn

heeft een vloeroppervlakte van 4000 m2. Bij het

gespecialiseerde bedrijvencentra die zich richten

renovatieontwerp is rekening gehouden met de

tot startende ondernemingen in de

pre-industriële architectuur zoals de ruime hal-

hoogtechnologische sector.

indeling met mezanines en ijzeren dakstructuur.

Marnix Housen, coördinator van het project

Op harmonieuze wijze zullen moderne

incubator Arsenaal Brussel:

voorzieningen geïntegreerd worden in dit historisch erfgoed. Kortom, een grondige renovatie ter waarde van 4,5 miljoen euro. Het nieuwe kweekgebouw biedt plaats aan een twintigtal hoogtechnologische start-ups,

waaronder spin-off's van de VUB. De VUB, de

privésector. De uitbatings- en werkingskosten

Gewestelijke Ontwikkelingsmaatschappij Brussel

worden gefinancierd met inkomsten dat het

(GOMB) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

incubatiecentrum genereert, aangevuld met

zullen gezamenlijk het incubatiecentrum beheren.

subsidies van het Brussels Hoofdstedelijk

De VUB brengt de grond en het gebouw in en

Gewest. Het centrum wordt operationeel in de

500.000 euro als participatie in het kapitaal. Dit

lente van 2007. De VUB beschikt reeds over een

kapitaal wordt nog aangevuld met 558.000 euro

incubatiecentrum op het Research Park van Zellik

van de GOMB en 500.000 euro van de

(IICB) dat een quasi constante bezetting heeft.”

Aantal octrooien op aan de VUB ontwikkelde

Aantal octrooien op aan de VUB ontwikkelde onderzoeksresultaten stijgt

onderzoeksresultaten stijgt Ten opzichte van 2002 is het aantal VUB-

100

octrooidossiers toegenomen met 13% en bedraagt nu 26. Daarnaast dient de VUB ook octrooien in samen met het VIB (Vlaams

Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie), IMEC (Interuniversitair Micro-Electronica Centrum)

en andere partners. Tellen we deze erbij, dan onderhoudt de VUB 60 octrooifamilies. Een

stijging van 18% ten opzichte van 2002. Dat VUB-onderzoekers creatief zijn blijkt uit het feit 20

dat in 2003 twintig nieuwe vindingen bij de Interface cel van de Dienst Research &

1999

2000

2001

2002

2003

Aantal octrooien in beheer Totaal aantal ingediende octrooi-aanvragen

Development werden gemeld.

VUB-onderzoeksmiddelen overschrijden de kaap

50 miljoen euro onderzoeksgeld evenwichtig verdeeld over de geldstromen

van 50 miljoen euro Voor het eerst heeft de VUB de kaap van 50 miljoen euro aan onderzoeksgelden overschreden. De VUB put haar onderzoeks-

19% Vlaamse overheidsmiddelen voor fundamenteel onderzoek

middelen op evenwichtige basis uit de vier 32% Projectfinanciering door Overheden

geldstromen: ongeveer een kwart van de inkomsten komt uit de privésector, een vierde is projectfinanciering door de overheid, nog één

27% Eigen onderzoeksmiddelen

vierde is Vlaams overheidsgeld voor fundamenteel onderzoek en het laatste kwart betreft eigen onderzoeksmiddelen. Daarnaast worden een aantal onderzoeksprojecten beheerd door de

1% Samenwerking Vlaamse Onderzoekinstituten IMEC en VIB

21% Inkomsten uit samenwerking met privé-sector

Vlaamse onderzoeksinstituten IMEC en VIB.

1,8 miljoen euro voor VUB-onderzoek naar optoen microelectronica De Regering van het Brussels Hoofdstedelijke

van een nieuw soort laser om door harde

over twee jaar de overdracht naar de

Gewest heeft 1,8 miljoen euro toegekend aan het

materialen te snijden en een onderzoek om de

bedrijfswereld mogelijk is. De onderzoekers

laboratorium voor micro- en opto-electronica van

communicatie tussen verschillende elektronische

willen dit doen door de oprichting van een spin-

de vakgroep Electronica en Informatieverwerking

chips tien keer sneller te laten verlopen. Dankzij

off, LAMICO genaamd.

van de VUB. De vakgroep voert namelijk twee

deze subsidie kan in versneld tempo het nog

baanbrekende onderzoeken uit: de ontwikkeling

noodzakelijke onderzoek worden verricht zodat

Internationale congressen in 2002-2003

…over humanitaire ontmijning

… over tijdsbudgetonderzoek

… over Density Functional Theory

Experts schatten dat er over heel de wereld nog

Het jaarlijkse congres van de International

Van 7 tot en met 12 september 2003 vond het

miljoenen landmijnen verspreid liggen. Vooral in

Association for Time Research vond van 17 tot 19

internationale congres over Density Functional

Afrika en Zuid-Azië eisen ze nog bijna elk half

september 2003 plaats op de VUB.

Theory - een belangrijk onderdeel van de

uur een slachtoffer. De vakgroep Elektronica en

Tijdsbudgetonderzoekers uit alle werelddelen, 93

kwantummechanica - voor het eerst in België

Informatieverwerking van de VUB zoekt naar

in totaal plus onze eigen onderzoeksgroep TOR,

plaats. Dankzij de internationale reputatie van de

nieuwe technologieën om landmijnen sneller en

stelden hun recentste studies voor. De VUB

VUB-onderzoeksgroep Algemene Chemie mocht

op een veiligere manier op te sporen. Maar

onthulde de nieuwste bevindingen inzake

de VUB gastheer zijn. Sprekers en een 300-tal

omdat het geen zin heeft om technologieën te

verdeling van huishoudelijk werk in de Vlaamse

deelnemers uit alle hoeken van de wereld zakten

ontwikkelen die niet beantwoorden aan de

gezinnen, het gevoel van tijdsdruk bij diverse

af naar de VUB, zo ook Walter Kohn,

situatie op het terrein organiseerden de VUB

sociale groepen en een vergelijking van het

Nobelprijswinnaar Scheikunde en grondlegger

tesamen met de Amerikaanse Society for Counter

tijdsgebruik bij adolescenten in België en

van de Density Functional Theory. Density

Ordnance van 15 tot 18 september 2003 een

Nederland.

Functional Theory kent sinds enkele jaren een

internationaal congres waarop ook ‘eindgebruikers’ – meestal non-gouvernementale

… over bibliotheekwezen

kwantummechanica laat toe het verloop van

organisaties – aanwezig waren.

Voor het eerst was de VUB gastheer van het

bepaalde chemische (molecuul en atoom)

Praktijkvoorbeelden, onder andere uit Libanon,

evenement ‘Informatie’ dat bibliotheken,

reacties door computersimulatie te voorspellen

toonden aan dat de plaatselijke bevolking vaak

archieven, documentatie- en kenniscentra een

en te interpreteren. Het bedrijfsleven maakt

meer belang hecht aan de ontwikkeling van

forum biedt voor reflectie over de recentste

veelvuldig gebruik van dergelijke simulaties van

landbouw, medische voorzieningen en

ontwikkelingen op het vlak van

chemische reacties omdat ze kostenbesparend

voedselbedeling dan aan de opruiming van

geautomatiseerde informatie- en

zijn en de veiligheid verhogen. Vooral industriële

landmijnen. De onderzoekers zullen zich dus,

archiveringssystemen, multimedia en internet. De

en farmaceutische sectoren kijken uit naar de

naast de zoektocht naar nieuwe

VUB-bibliotheekploeg en de Vlaamse Vereniging

nieuwste onderzoeksontwikkelingen op het

detectiesystemen, meer moeten gaan richten op

voor Bibliotheek-, Archief- en Documentatiewezen

gebied van Density Functional Theory.

de ontwikkeling van bijvoorbeeld

stonden op 18 en 19 september 2003 in voor de

landbouwmachines of –technieken die kunnen

organisatie en ontvingen 694 deelnemers.

ingezet worden in gebieden die nog niet volledig mijnenvrij zijn. Het congres trok 240 deelnemers uit verschillende landen.

enorme bloei. Deze tak van de

… over wereldbeelden, wetenschappen en wij

… over levensmiddelentechnologie en

De Westerse wetenschapsbeoefening heeft

–microbiologie

ontegensprekelijk tot kennisverruiming en een

Van 8 tot en met 11 oktober 2003 vond het

toename van onze welvaart geleid. Toch heerst

tweede internationale congres over onderzoek

er in de maatschappij impliciet een consensus

naar zuurdesem-melkzuurbacteriën plaats. Tijdens

dat enkel wat wetenschappelijk bewezen is, waar

dit vierdaagse congres dat werd georganiseerd

is. Datgene wat niet bewezen is, wordt dan

door de VUB in samenwerking met aEs, de

afgedaan als onjuist. Op deze manier werkt

Europese sectie van AACC (American Association

wetenschap beperkend in wat wij als

of Cereal Chemists), en het bedrijf Puratos N.V.,

werkelijkheid beschouwen en hoe wij ons mens-

werden de meest recente ontwikkelingen in

en wereldbeeld vormen. Met de internationale

het onderzoek vanuit microbiologisch,

conferentie ‘Wereldbeelden, wetenschappen en

(bio-)chemisch, moleculair-biologisch en

wij’ toonde het Centrum Leo Apostel van de VUB

technologisch standpunt voorgesteld. Meer dan

op 10 juni 2003 het vernauwende van onze

100 specialisten uit 21 verschillende landen

westerse wetenschapsbeoefening aan.

namen aan dit congres deel.

Negenenzestig antropologen, filosofen, kwantumfysici e.a. kwamen hun ervaringen uitwisselen en bespraken hoe ze geëvolueerd zijn van een stilzwijgend aanvaarden van het bestaande wetenschappelijke discours en (8)

wereldbeeld, naar een in vraag stellen (van

Al deze congressen werden georganiseerd met de steun van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest

delen) ervan.

Spin-off initiatieven In juli 2002 richtte de VUB een

Het Brusselse startkapitaalfonds (BI3) engageerde

de VUB een bijdrage leveren aan de

risicokapitaalfonds op met een kapitaal van 6

zich tot een inbreng van respectievelijk 300.000

doorstroming van universitaire kennis naar de

miljoen euro. Het fonds, waarin KBC INVESTCO,

euro en 200.000 euro. In april 2003 werd

samenleving.

FORTIS PRIVATE EQUITY, OMOB, Mercator

daarenboven de band tussen de VUB en haar

Verzekeringen en de Gewestelijke

spin-off EggCentris geformaliseerd door de

Investeringsmaatschappij voor Brussel

inbreng van een exclusieve licentie op het

participeren, nam in 2003 een participatie in

betrokken octrooi. De VUB telt hiermee 13

twee VUB-spin-offs: NV ElsyCa en NV BruCells.

(actieve) spin-offs. Mede via spin-offbedrijfjes wil

De wetenschapswinkel één jaar later… Op 1 januari 2003 ging officieel het project Wetenschapswinkel van start. De oprichting van de Wetenschapswinkel Brussel steunt op een studie uitgevoerd door de VUB in opdracht van de Minister-President van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Van het Brussels Gewest verkreeg de VUB hiervoor 99.374 euro. Tesamen met de Universiteit Antwerpen ontving de VUB van de Vlaamse Overheid een budget van 497.898 euro voor het project 'Wetenschap en Samenleving in interactie'. Binnen dit project zullen beide universiteiten onderzoeken hoe de communicatie tussen wetenschapswereld en burgers kan geoptimaliseerd worden. De oprichting van een netwerk van Wetenschapswinkels is daar een onderdeel van. Momenteel telt dit netwerk twee wetenschapswinkels: één aan de Universiteit Antwerpen en één aan de Vrije Universiteit Brussel.

Sofie Van Den Bossche, coördinator van de

Hoewel het Vlaamse concept niet helemaal

wetenschapswinkel en haar medewerkers Edith

overeenstemt met het Nederlandse zijn de

Donders en Elvire Delanote:

bijeenkomsten met onze Nederlandse collega’s

“Uit een bevraging van 726 verenigingen blijkt

zeer leerzaam. Ook de ontwikkelingen binnen

dat 44% van de Vlaamse verenigingen en 71%

het netwerk ‘Improving Science Shop

van de Brusselse non-profit organisaties

Networking’ - dat door de Europese commissie

geconfronteerd worden met een concreet

werd opgestart met als doel een internationaal

maatschappelijk probleem waarvoor ze menen

netwerk van wetenschapswinkels uit te bouwen -

dat wetenschappelijk onderzoek een oplossing

wordt door ons op de voet gevolgd. Zo hebben

zou kunnen betekenen. Meer dan de helft van

we meegewerkt aan de eerste Europese brochure

deze verenigingen hebben reeds concrete

over Wetenschapswinkels ‘Science Shops:

plannen om hun probleem via onderzoek in

knowledge for the community’.

kaart te laten brengen c.q op te lossen.

Hoewel 2003 werd beschouwd als een

Dat ze dit nog niet hebben gedaan komt doordat

opstartjaar, kreeg de Vlaamse wetenschapswinkel

ze er geen geld voor hebben of niet weten hoe

al 126 concrete onderzoeksvragen van 34

dit aan te pakken. En dat is nu precies het doel

verenigingen uit Brussel en Vlaanderen. Aan tien

van de wetenschapswinkel. We willen die

onderzoeksvragen werd tijdens het opstartjaar

groepen uit de samenleving die over

reeds een gevolg gegeven. Een groot deel van

onvoldoende financiële middelen beschikken om

het onderzoek wordt uitgevoerd door

onderzoek te laten uitvoeren helpen bij hun

licentiestudenten, onder toezicht van een ervaren

toegang tot wetenschappelijke informatie.

onderzoeker. Om verenigingen en

Niet alleen de behoeften van de verenigingen

licentiestudenten met elkaar in contact te

werden in kaart gebracht. Er werd ook gepeild

brengen organiseert de wetenschapswinkel een

naar de mening van 189 wetenschappers

thesisbeurs. De thesisbeurs van 9 oktober 2003

werkzaam aan de VUB en de UA. 95% van de

werd door 300 studenten bezocht. Een 20-tal

Vlaamse wetenschappers vinden de

verenigingen waren er op aanwezig om de

Wetenschapswinkel een goed initiatief.

onderzoeksvragen waarmee zij geconfronteerd

Driekwart zegt hier zelf aan te willen meewerken,

worden aan de studenten toe te lichten.”

mits de onderwerpen aansluiten bij het eigen onderzoeksveld, er duidelijke afspraken worden gemaakt en de begeleiding van dien aard is dat ze voor de wetenschapper geen extra administratieve rompslomp met zich meebrengt. Naast de eigen marktscreening nemen we ook actief deel aan het driemaandelijkse overleg van de 30 wetenschapswinkels van Nederland.

VUB sensibiliseert jongeren voor wetenschap

samen met VUB-onderzoekers een fenomeen in

Naast de uitbouw van een netwerk van

Brussel, gaande van de metro tot geluidsoverlast

wetenschapswinkels in Vlaanderen en Brussel

veroorzaakt door vliegtuigen. Dit alles gebeurde

werkt de cel Wetenschapscommunicatie al een

in samenwerking met het Brussels Hoofdstedelijk

tiental jaar aan verschillende jongerenprojecten

Gewest. Een project specifiek gericht naar de

voor scholen uit het secundair onderwijs. De

tweedegraad van het secundair onderwijs

uitbouw van dit tweede werkterrein is in handen

ontbrak. Met Stimulus, een educatief

van Stefanie Goovaerts en Wim Van Broeck:

computerspel voor wetenschappen, werd in 2003 die leemte opgevuld. Het eerste digitale “Sinds 1988 kunnen jongeren tijdens de

lessenpakket voor het vakgebied chemie, ‘de

tweejaarlijkse WetenschapsWeek kennismaken

vuurwerkfabriek’, is reeds beschikbaar. Hiermee

met de onderzoekers van de Vrije Universiteit

kunnen jongeren via de computer onder meer

Brussel. De VUB vervulde daarmee een

experimenteren met explosieve stoffen zonder

pioniersrol in Vlaanderen. In oktober 2002

enig gevaar. Digitale lessenpakketten voor de

lanceerden wij voor de achtste keer een

vakken biologie en fysica zullen volgen. De

WetenschapsWeek. Daarnaast was de cel

Vlaamse Gemeenschap heeft hiervoor financiële

Wetenschapscommunicatie de motor achter een

middelen beschikbaar gesteld. De

drietal succesvolle rondreizende

lessenpakketten voldoen aan de eindtermen uit

tentoonstellingen. Half jaren ‘90 startte de cel

het secundair onderwijs, vergemakkelijken de

met een aantal jongerenprojecten: de ComiX-

integratie van ICT-toepassingen in het onderwijs

files© en het Virtueel Museum©. De ComiX-

en ze zijn gratis. Stimulus werd door de VUB in

files© is een wedstrijd over wetenschap en

samenwerking met de Vlaamse Gemeenschap

technologie in stripverhalen bedoeld voor

(actie ‘Wetenschap maakt knap’), leerkrachten en

jongeren uit de eerste graad secundair

adviseurs van het secundair onderwijs

onderwijs. Het Virtueel Museum© richt zich tot

ontwikkeld. De drie projecten hebben elk hun

de twee laatste jaren van het secundair

eigen internetadres, maar zijn ook toegankelijk

onderwijs. Aan de derde editie van de ComiX-

via één gemeenschappelijk platformadres:

files© namen 378 teams deel ofwel 2.465

http://virtueelmuseum.vub.ac.be.”

scholieren en voor de derde verdieping van het Virtueel Museum© onderzochten vier teams

Quote

Jongeren en wetenschap was ook het onderwerp

Marcel Gulickx, Huntington Liga:

van een symposium “Wetenschappelijke

“Via de radio hoorde ik over de

geletterdheid bevraagd” dat door de VUB, in

wetenschapswinkel. Ik heb daar meteen op

samenwerking met de KULeuven, op 2 april en

gereageerd. Het zorgaanbod in Vlaanderen is

7 mei 2003 werd georganiseerd. Het symposium

onvoldoende afgestemd op de specifieke noden

richtte zich in de eerste plaats tot docenten

van patiënten met de ziekte van Huntington.

natuurwetenschappen. De school speelt immers

Hoe het zorgaanbod voor deze patiëntengroep er

een belangrijke rol in de beeldvorming rond

uit zou moeten zien, kregen we moeilijk in kaart

wetenschap. Slechts een gering aantal jongeren

gebracht wegens gebrek aan expertise en

kiest voor een voortgezette opleiding in

financiële middelen. De wetenschapswinkel doet

wetenschappen of toegepaste wetenschappen.

dit nu voor ons.”

Dit komt mede doordat de lessen wetenschap op school door de leerlingen als weinig boeiend, weinig maatschappelijk relevant en te moeilijk worden ervaren. Tijdens het symposium werd bekeken hoe jongeren in een klassituatie te sensibiliseren voor wetenschap.

Institutionele universitaire samenwerking met Cuba Binnen de vele vormen van

universiteit van Naïrobi (Kenya) en met de Hanoï

Zuiden. De VUB zal met deze universiteit

ontwikkelingssamenwerking - gefinancierd door

Universiteit voor Technologie (Vietnam). In 2003

voornamelijk samenwerken op vlak van

de Vlaamse Interuniversitaire Raad - neemt de

werd deze samenwerking verlengd met vijf jaar.

informatie- en communicatietechnologieën en de

institutionele universitaire samenwerking de

De coördinatie van een nieuwe institutionele

uitwerking van kwalitatief hoogstaande

meest omvangrijke plaats in. De Vlaamse

universitaire samenwerking met de Universidad

onderzoeks- en onderwijsprogramma’s in het

universiteiten werken hierin samen met een

Central “Marta Abreu” de las Villas in Cuba werd

domein van de natuurwetenschappen. De

beperkt aantal nauwkeurig geselecteerde

in 2003 aan de VUB toevertrouwd. De

institutionele universitaire samenwerking van de

universiteiten in het Zuiden met als voornaamste

universiteit is gelegen in het centrum van Cuba,

VUB met de drie universiteiten uit Kenya,

objectief deze laatste in staat te stellen een

heeft een nauwe band met de Cubaanse

Vietnam en Cuba vertegenwoordigden in 2003

innovatieve rol in de lokale maatschappij op te

samenleving en is sterk betrokken bij

tesamen 21% van het totale VLIR-budget voor

nemen. Sinds 1998 werkt de VUB samen met de

samenwerkingen met andere universiteiten in het

deze vorm van ontwikkelingssamenwerking.

De afdeling Universitaire

geselecteerd.

aan bovenstaande internationale trainings- en

Ontwikkelingssamenwerking van de Vlaamse

De VUB neemt - met twee internationale

cursusprogramma’s. Deze beurs dekt het

Interuniversitaire Raad (VLIR-UOS) financiert – op

trainingsprogramma’s - 41% van het totaal

inschrijvingsgeld, didactisch materiaal en

projectbasis – ontwikkelingsrelevante initiatieven

budget dat door de VLIR-UOS hiervoor wordt

vliegtuigticket alsook de maandelijkse toelage

die Vlaamse universiteiten in samenwerking met

voorzien, op zich. Daarenboven ontving de VUB

die de student ontvangt. Voor de 445 andere

partners uit het Zuiden ondernemen. Zo

voor haar aandeel in vijf Masteropleidingen - te

studenten uit ontwikkelingslanden, ingeschreven

financiert de VLIR-UOS door Vlaamse

weten Human Ecologie, Ecological Marine

aan de VUB, ontving de VUB 1.284.709 euro van

universiteiten georganiseerde internationale

Management, Molecular Biology, Water

het budget ‘opleidingskosten’ van de Vlaamse

congressen en debattencycli met een hoge

Resources Engineering en Physical Land

Interuniversitaire Raad-afdeling Universitaire

ontwikkelingsrelevantie en met zowel Vlaamse

Resources - bijna 700.000 euro van het VLIR-

Ontwikkelingssamenwerking, ofwel 36% van dit

als Zuiderse vertegenwoordigers. De door de

UOSbudget voor internationale

totaal budget. Achttien VUB-studenten ontvingen

VUB ingediende voorstellen over ‘de toekomst

cursusprogramma’s. 57 VUB-studenten afkomstig

van VLIR-UOS een beurs om een studiereis naar

van de natiestaat in Afrika’ (congres) en ‘Denk

uit ontwikkelingslanden ontvingen in 2003 een

een ontwikkelingsland te ondernemen.

globaal, doe duurzaam’ (debat) werden

VLIR-UOSbeurs waarmee ze konden deelnemen

VUB geëngageerde partner inzake ontwikkelingssamenwerking

VUB-onderzoek bekroond met Prijs Ontwikkelingssamenwerking

In 2003 werd de doctoraatsstudie van James G.

Museum voor Midden-Afrika. Kairo's

werd met deze prijs bekroond. En

Kairo, verbonden aan het VUB-Laboratorium voor

doctoraatsstudie handelt over de bedreiging van

Handelsingenieur Kenneth Verschooten kreeg de

Algemene Plantkunde en Natuurbeheer,

de Mangrove-wouden in Kenya. Ook het

Prijs Ontwikkelingssamenwerking voor zijn thesis

gelauwerd met de Prijs

onderzoek van geologiestudente Vanessa

over de toetreding van China tot de

Ontwikkelingssamenwerking van het Ministerie

Heyvaert naar bodemerosie in een agrarisch

Wereldhandelsorganisatie en de gevolgen hiervan

van Buitenlandse Zaken en het Koninklijk

gebied in de Chachoengcao Provincie in Thailand

voor de diamantindustrie.

onderwijsbeleid: De toekomst voorbereiden met nieuwe opleidingstrajecten

Rosette Sâ&#x20AC;&#x2122;jegers

woordje van de V ice-Rector onderwijs

“2003 was natuurlijk het jaar van de grote

Hoewel een verlenging van de studieduur van de

zullen dus talrijker worden en mede daarom

omvorming van alle opleidingen naar bachelor-

opleidingen door de Minister van Onderwijs niet

onderwierp de VUB haar Socrates/Erasmus-office

en masteropleidingen. Een hele opgave. Niet

werd toegestaan blijft de VUB pleiten voor

aan een interne audit. De VUB heeft een groot

alleen moesten alle vier- en vijfjarige opleidingen

vijfjarige opleidingen: driejarige brede bachelors

mobiliteitspotentieel. Door onze vele akkoorden

gegoten worden in een 3+1 en 3+2-structuur (met

gevolgd door tweejarige gespecialiseerde

met partneruniversiteiten (160 in totaal) kunnen

uitzondering van de opleiding Arts die 3+4 blijft),

masters. De opleidingen burgerlijk ingenieur,

onze studenten- en personeelsleden overal

ook moesten de driejarige bacheloropleidingen

revalidatiewetenschappen, kinesitherapie,

naartoe. Andersom is de VUB, gelegen in

een dubbele finaliteit krijgen: doorstromen naar

handelsingenieur en rechten maken dankzij hun

Brussel, ook een sterke aantrekkingspool voor

een master en eigen eindtermen realiseren die

vijfjarige structuur reeds volop van dit model

Erasmus/Socratesstudenten vanuit het buitenland.

op de arbeidsmarkt kunnen aangewend worden.

gebruik.

Vandaag wordt daar nog te weinig gebruik van

Bij het omvormen van al onze opleidingen

gemaakt. Hier willen we het komende jaar iets

hebben we gekeken naar het decretaal kader, de

Op 9 december 2003 zette de Raad van Bestuur

onderwijs- en onderzoekscapaciteit, de kwaliteit

van de VUB het licht op groen voor de

en de studentenaantallen. Dit laatste criterium

flexibilisering, de overstap van een

Tot slot blijkt de in 2000 gestartte

was bijvoorbeeld de reden waarom we besloten

studiejarensysteem naar een

onderwijsvernieuwingstrein niet meer te stoppen.

de opleiding tandheelkunde niet langer in te

studiepuntensysteem. Met het oog hierop werd

75% van de studenten heeft één of meerdere

richten. Een zeer moeilijke beslissing gezien de

de semestrialisering reeds ingevoerd en werd het

cursussen die via het teleleerplatform Blackboard

expertise van ons Tandheelkundig Instituut.

examenreglement aangepast. In september 2005

worden ondersteund. De firma Intel installeerde

Gelukkig zijn er samenwerkingsgesprekken met

gaat het nieuwe systeem van start.

gratis een tiental ‘wireless base stations’, zodat

andere Vlaamse universiteiten inzake het

aan doen.

studenten in de bibliotheken en zelfstudiecentra

begeleiden van stages en eindverhandelingen,

Tevreden ben ik ook met ons opleidingsaanbod

via hun laptop-computer rechtstreeks op het

zodat Vlaamse studenten tandheelkunde toch

voor professionelen. Zowel het

internet kunnen. Ook de permanent bereikbare

nog een beroep kunnen blijven doen op onze

bijscholingsaanbod als het aantal professionele

on line helpdesks, één voor studenten en één

wetenschappelijke kennis terzake.

participanten steeg voor het derde jaar op rij. 68

voor docenten, beantwoordden in de eerste

gespecialiseerde bijscholingsprogramma’s boden

maanden na hun opstart een 800-tal vragen over

Voor de meeste opleidingen leidde de

we in 2003 aan voor ruim 2000 professionals. Na

onderwijsvernieuwing en het gebruik van ICT. De

omvorming tot een inhoudelijke meerwaarde. Zo

het succes van het centrale thema voor 2002-

on line helpdesks maken deel uit van het in

worden in de taalopleidingen taalcombinaties

2004 dat aan levenskwaliteit was gerelateerd,

2003 opgestartte OnderwijsServiceCentrum dat

mogelijk. Ook de wetenschappen kozen in de

boort het Instituut voor Permanente Vorming van

docenten zal bijstaan bij hun onderwijsopdracht.

bachelorjaren voor verbreding en geven hun

de VUB (IPAVUB) nu een nieuw maatschappelijk

Het centrum geeft adviezen inzake

bachelorstudenten toegang tot meerdere masters

aandachtspunt aan: dat van de (on)veiligheid in

onderwijsvernieuwing, bevordert ICT-toepassingen

op basis van profielen en minoren. Een brede

de verschillende professionele middens die met

en audiovisuele toepassingen in het onderwijs en

waaier van maatschappijwetenschappen worden

deze problematiek geconfronteerd worden.

biedt een breed scala aan cursussen en

door datzelfde minorprincipe aan elkaar gelinkt:

trainingen. De ondersteuning is vooral gericht

voorbeelden zijn geschiedenis, filosofie,

Geraakt de docentenevaluatie aan andere

op het realiseren van competentiegerichte

kunstgeschiedenis, communicatiewetenschappen,

hogeronderwijsinstellingen niet echt van de

onderwijs - en toetsvormen en een optimale mix

criminologie en politieke en sociale

grond, aan de VUB beoordeelde in 2003 ruim

van contactonderwijs en vormen van e-learning.

wetenschappen. Bij de handelsingenieurs werkt

5.000 studenten 2.554 opleidingsonderdelen uit

men aan een ambitieuze internationale opzet van

48 opleidingen. Via deze jaarlijkse anonieme

Bij al onze onderwijsinitiatieven wordt er

de masterjaren en dit in samenwerking met de

bevraging van de studenten verkrijgt de VUB

rekening gehouden met onze associatiepartner,

ULB. Volledig nieuwe masters werden aan het

feedback over de kwaliteit van het hoorcollege

de Erasmushogeschool Brussel. Diverse van hun

opleidingsaanbod toegevoegd: masters in

en de docent, het beschikbare studiemateriaal

professionele bachelors vinden aansluiting op

toerisme, in verpleeg- en vroedkunde en in

(ook elektronisch), de wijze van examinering en

onze masters. De onderwijsvernieuwing

onderwijskunde.

de gehanteerde werkvormen. De enquête

implementeren we tesamen en ook ons systeem

verloopt volledig elektronisch en wordt na elk

van docentenevaluatie vindt zijn weg naar de

semester georganiseerd.

Erasmushogeschool Brussel. Elk jaar wisselen we

Geheel in de geest van de Bolognaverklaring hebben we gekozen voor breedvormende

tijdens de Dag van de Onderwijsvernieuwing

bacheloropleidingen met zoveel mogelijk bruggen

Voor de periode 2000-2006 heeft de Europese

onze bevindingen met elkaar uit en leert het

naar masters in een ander vakgebied. De

Commissie een budget van 1.850 miljoen euro

onderwijzend personeel van beide instellingen

éénjarige master laat in deze trajectopbouw

vrijgemaakt om de Europese dimensie van het

elkaar beter kennen, hetgeen al tot vruchtbare

volgens ons te weinig ruimte voor een

onderwijs te promoten via het

samenwerkingen heeft geleid.”

diepgaande specialisatie in het vakgebied.

Socratesprogramma. Studentenuitwisselingen

Omvorming opleidingen naar nieuwe BachelorMasterstructuur In 2003 stond een groot deel van de onderwijswerkzaamheden in het teken van de invoering van de bachelor-masterstructuur. De aanzet tot deze grootscheepse ingreep is natuurlijk de Bologna-verklaring. De VUB nam alle opleidingen onder de loep. Hierbij is vooral kennisverbreding en opleidingsvolledigheid centraal gezet. Alle omvormingsdossiers werden bovendien getoetst aan de volgende criteria: decretaal kader, onderwijscapaciteit, onderzoekscapaciteit, kwaliteit en studentenaantallen.

Vanessa De Cock , lid van het bama-team: "Vandaag is het Europees Hoger Onderwijslandschap erg verwarrend. Elk land heeft zijn eigen diplomatitels, studieduur en studietrajecten. Daarom besloten in juni 1999 de 29 Ministers van Onderwijs om het Europees hogeronderwijslandschap meer te stroomlijnen en transparanter te maken. Het doel is vooral de mobiliteit en tewerkstelling van de Europese burgers bevorderen en de internationale slagkracht van het Europees hogeronderwijs t.a.v. Amerika en Azië vergroten. HO1C, HO2C, kandidaturen, licenties, voortgezette academische opleidingen, enz. het zijn allemaal termen die tot het verleden behoren. Daarvoor komen nieuwe termen, zoals professionele en academische Bachelor, Master en 'Master na Master' in de plaats. Een Europese verklaring dus, met een economische en concurrentiële invalshoek, maar ook met voordelen voor de student zelf. Zo kun je als student accenten leggen in je opleiding vanuit je eigen interesses en zit je niet langer vast in het strakke keurslijf van een opleiding. In zoveel mogelijk opleidingen hebben we getracht deze kennisverbreding in te voeren. Dit betekent dat je, indien je dit wenst, de door jou gekozen hoofdopleiding kunt aanvullen met keuzepakketten uit andere vakgebieden, de zogenaamde minoren. Ook hebben we bepaalde opleidingen zo herschikt dat ze veel gemeenschappelijke vakken hebben, waardoor je je in de loop van het studietraject nog kunt heroriënteren. Eenmaal je 180 studiepunten behaald kun je eventueel met je Bachelordiploma de arbeidsmarkt op. Uiteraard blijven onze opleidingen in hoofdzaak gericht op het verwerven van wetenschappelijke competenties, maar ze worden waar mogelijk aangevuld met beroepsvaardigheden. Hoewel we er vanuit gaan dat de meeste afgestudeerden zullen doorstromen naar een masteropleiding wilden we diegenen die dat niet willen, toch een diploma in handen geven waarmee ze iets op de arbeidsmarkt zijn.”

Mieke Verelst, lid van het bama-team: “Een ander punt in onze omvorming is het feit dat de VUB getracht heeft zoveel mogelijk bruggen naar Masters in een ander vakgebied te bieden. Een Master ligt dan ofwel rechtstreeks in het verlengde van je bacheloropleiding bijvoorbeeld met een bachelor economie naar een master economie - ofwel in een ander vakgebied waarvoor je toegang krijgt met een (minimaal) voorbereidingsprogramma. Zo kan het dat je met je Bachelor in Agogiek de overstap maakt naar een Master in Psychologie. Een ander element waarmee we op termijn rekening willen houden is dat je je studie meer op eigen tempo kunt afronden. Waarom zou de ene student een volledig opleidingstraject van Bachelor en Master van in totaal bijvoorbeeld 240 studiepunten niet in vier jaar kunnen afwerken terwijl de andere student dat doet in vijfeneenhalf jaar? Deze versoepeling mag wel niet leiden tot studeren 'à la carte' voor elke student: slechts onder bepaalde voorwaarden krijg je de mogelijkheid om een geïndividualiseerd programma uit te bouwen. Een belangrijke stap in de richting van deze studieflexibilisering was de invoering van het semestersysteem, waardoor je aan de VUB bepaalde opleidingsonderdelen na een half jaar al afrondt. Maar we willen hierin verder gaan en het denken in termen van studiejaren tezijnertijd verlaten om te kunnen overstappen op een soepeler systeem, uitgedrukt in studiepunten. De Raad van Bestuur heeft op 9 december 2003 officieel het licht op groen gezet voor deze flexibilisering. Als dit eenmaal op poten staat, dan verwerf je voor elk opleidingsonderdeel waarvoor je 'geslaagd' bent een creditbewijs. Je studies even stopzetten of credits verwerven over meerdere instellingen of landen wordt dan perfect mogelijk. Je behaalde studiepunten gaan immers niet verloren."

Naar Bachelors en Masters: de voornaamste

Faculteit Letteren & Wijsbegeerte

veranderingen in het VUB-opleidingsaanbod

• Opleidingen Wijsbegeerte, Moraalwetenschappen en Morele begeleiding worden samengevoegd tot een

Alle 84 ‘oude’ VUB-opleidingen werden in 2003

Bachelor en Master Wijsbegeerte

herbekeken. Vier- of vijfjarige kandidatuur-

Binnen de Master Wijsbegeerte zijn er nu drie afstudeerrichtingen: Logica & Wetenschapsfilosofie,

licentieopleidingen werden in een 3+1 respectievelijk 3+2 structuur gegoten. De

Hermeneutiek & Geschiedenis en Ethiek & Moraalwetenschappen. • In de taalopleidingen worden alle combinaties mogelijk

artsenopleiding bleef een 3+4 structuur. Het

Stonden Klassieke talen, Germaanse talen en Romaanse talen vroeger als aparte opleidingen

kandidatuursdiploma had geen beroepsfinaliteit.

geboekstaafd, nu zijn ze samengebracht in één bachelor en één master in de Taal- en Letterkunde. De

De academische bachelor daarentegen dient in

student kiest twee talen uit het talenaanbod bestaande uit Nederlands, Engels, Duits, Frans, Spaans,

hoofdzaak wetenschappelijk gericht te zijn maar

Italiaans en Latijn. Combinaties als Frans-Duits zijn op deze manier dus mogelijk.

als aanvullende doelstelling ook een finaliteit

• Een uitgebreide minorstructuur voor de bacheloropleidingen Geschiedenis, Wijsbegeerte,

naar de arbeidsmarkt te hebben. Die twee

Communicatiewetenschappen, Kunstwetenschappen & Archeologie

verzoenen is niet gemakkelijk. De opleidingen in

In deze nieuwe structuur kan de student zijn studietraject op zijn interessesfeer afstemmen. In elke

het nieuwe 3+1 systeem gieten evenmin. Het

opleiding kun je éénderde van de vakken invullen met vakken uit andere vakgebieden. Dit heeft als

leidde tot een aantal veranderingen en enkele

groot voordeel dat je, wanneer je bijvoorbeeld een bacheloropleiding Geschiedenis volgt met een minor

nieuwe opleidingen. We zetten de voornaamste

communicatiewetenschappen, je een tweede Bachelor communicatiewetenschappen in één jaar tijd er bij

wijzigingen, geordend per faculteit, op een rijtje:

kan behalen. Ofwel twee bachelors in vier jaar tijd. Nadien kan je een master volgen in beide richtingen. De vroegere keuzevakkenpakketten binnen deze opleidingen waren minder omvangrijk en werden niet verzilverd met een diplomasupplement of extra bachelordiploma. Faculteit Rechtsgeleerdheid • Tijdens bachelorjaren Rechten al specifiek juridische vakken Waren vroeger de kandidatuursjaren Rechten algemene jaren met veel verplichte basisvakken ter voorbereiding op de drie licentiejaren, dan heeft de VUB er nu voor gekozen reeds in de bachelorfase heel specifieke juridische vakken te doceren. De student krijgt dus vanaf het eerste jaar een juridische vorming. Al in de bachelorjaren wordt uitgebreid Rechtsmethodologie gegeven. Rechtsmethodologie – dat de studenten leert hoe juridische teksten te schrijven, hoe bronnenmateriaal te raadplegen, hoe (juridisch) te communiceren - is nu één groot vak geworden verspreid over drie bachelorjaren. Dit verhoogt de attractiviteit van de bacheloropleiding Rechten. In de bachelor heeft de student ook een mogelijkheid zich te richten op een eventuele uitstroom naar de arbeidsmarkt. De bacheloropleiding duurt drie jaar (180 SP), de masteropleiding in de Rechten telt 120 studiepunten, ofwel twee jaar. De totale duur van de opleiding Rechten verandert dus niet. In het laatste jaar zijn er veel keuzemogelijkheden waardoor een behoorlijk niveau van specialisatie kan worden bereikt. Ook van de laatstejaarsstudenten Rechten wordt een volwaardige masterproef (thesis) verwacht. • Opleiding Criminologie voorziet al een stage in de bachelorfase Faculteit Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Managementschool • Niet langer een gemeenschappelijke kandidatuur voor Sociale en Politieke Wetenschappen Sociologie en Politieke Wetenschappen worden omgevormd tot twee afzonderlijke bacheloropleidingen: Bachelor in de Sociologie en Bachelor in de Politieke Wetenschappen. In het oude systeem werd men eerst kandidaat in de Politieke en Sociale wetenschappen en koos men vervolgens in de licenties voor ofwel Politieke Wetenschappen of voor Sociologie. Daarnaast hebben de vakgroepen Politieke Wetenschappen en Sociologie gekozen voor een brede instroom in de masteropleiding. Zo kan je bijvoorbeeld met een bachelordiploma Communicatiewetenschappen, Criminologie of Economische wetenschappen rechtstreeks naar een Master Politieke Wetenschappen of Master Sociologie. • Economische Wetenschappen opnieuw in het opleidingsaanbod Gezien de toenemende belangstelling voor econometrie en de grote wetenschappelijke expertise aanwezig op de VUB, besloot de VUB de opleiding Economische Wetenschappen weer in haar opleidingspakket op te nemen. De opleidingen Toegepaste Economische Wetenschappen en Handelsingenieur blijven uiteraard ook bestaan. • Nieuwe opleiding Master in Toerisme

Faculteit Psychologie en Educatiewetenschappen • Opleidingen Psychologie en Pedagogische Wetenschappen volledig herschikt De VUB biedt alleen nog een bachelor in de Psychologie met daarop aansluitend een Master in de Psychologie met vier afstudeerrichtingen (klinische psychologie, arbeids- en organisatiepsychologie, cognitieve en fysiologische psychologie en orthopsychologie) én een Master in de Onderwijskunde. In het oude systeem bestonden er aparte kandidaturen en licenties voor psychologie enerzijds en pedagogische wetenschappen anderzijds. De opleiding pedagogiek als dusdanig bestaat niet meer. • Nieuwe opleiding Master in de Onderwijskunde Hoger onderwijs dient niet alleen gericht te zijn op kennisoverdracht. Ook inzicht, zelfstandigheid, probleemoplossende vaardigheden en een attitude van levenslang leren moeten de student worden bijgebracht. Dit vraagt om een competentiegerichte en flexibele leeromgeving waarin informatie- en communicatietechnologieën een veelgebruikt hulpmiddel zijn. De VUB richt hiertoe een tweejarige Master in de Onderwijskunde in, met als profielen ‘onderwijstechnologie- en innovatie’, ‘opleidingsdidactiek en klasmanagement’, ‘volwassenenonderwijs’ en ‘lifelong learning’. Quote uit de media

Faculteit Wetenschappen

Uniefs werken samen

• Een minorstructuur voor alle opleidingen in de wetenschappen

De Vrije Universiteit Brussel (VUB) heeft een voor

In de wetenschappen blijven er aparte bacheloropleidingen bestaan voor biologie, chemie, fysica,

Vlaanderen unieke samenwerkingsovereenkomst

wiskunde, geografie en bio-ingenieur. Maar binnen deze bachelors wordt optimaal gewerkt met minors

gesloten met de Universiteit Van Antwerpen

uit complementaire vakgebieden. Dit maakt dat studenten vlot kunnen doorstromen naar een master in

(UA). Vanaf oktober zullen beide universiteiten

een ander vakgebied binnen de wetenschappen. Zo kan iemand bijvoorbeeld met een Bachelor Fysica en

de krachten bundelen om enkele opleidingen te

minor wiskunde zowel naar een Master Fysica als naar een Master Wiskunde.

verzorgen in de Toegepaste Biologische

• Milieuopleiding op masterniveau

Wetenschappen.

Op het niveau van de initiële master biedt de VUB de opleiding Environmental Sciences aan. Vroeger was

BRUSSEL DEZE WEEK, 06/06/03

dit een specialisatie-opleiding (Master na Masteropleiding). Faculteit Geneeskunde en Farmacie • Nieuwe Master in de Verpleeg- en Vroedkunde Na het behalen van een professionele bachelor Verpleegkunde kan je met dat diploma via een schakelprogramma naar een Master in de Medisch Sociale Wetenschappen, Master in de Gerontologie en nu dus ook naar een volledig nieuwe Master in de Verpleeg- en Vroedkunde. Dit studietraject is een typisch voorbeeld van een vlotte overgang van een professionele bachelor (hogeschool) naar een master. Deze nieuwe master zal worden aangeboden op de campus Jette en wordt gezamenlijk ingericht met onze associatiepartner, de Erasmushogeschool Brussel. • Opleiding Huisartsgeneeskunde wordt een master na master (specialisatie) De opleiding Huisartsgeneeskunde wordt omgevormd tot een master na master, een specialisatie dus. Een werkgroep van de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR) bekijkt of dit ook mogelijk is voor de andere specialisaties binnen geneeskunde. De opleiding geneeskunde zelf kende al een 3+4 structuur, met als gevolg dat er voor de bacheloropleiding niet zoveel veranderde. Wel wordt nog meer dan vroeger de nadruk gelegd op het medische karakter van de opleiding. In de masteropleiding Geneeskunde zal ook meer aandacht worden besteed aan de masterproef (thesis). • Bachelor biomedische wetenschappen krijgt twee afstudeerrichtingen: onderzoek & ontwikkeling en zorg& beleid. De afstudeerrichting Onderzoek & Ontwikkeling geeft toegang tot de Master in de biomedische wetenschappen en de afstudeerrichting zorg & beleid geeft toegang tot de Master in de medisch-sociale wetenschappen. • Farmacie opgesplitst in twee masters: farmaceutische zorg en geneesmiddelen-ontwikkeling Aangezien afgestudeerden farmaceutische wetenschappen ofwel in een apotheek terechtkomen ofwel de weg van het onderzoek en de industrie inslaan, werd de bachelor-masterhervorming aangegrepen om de masteropleiding nog meer af te stemmen op deze arbeidsmarktrealiteit. De gemeenschappelijke bacheloropleiding Farmacie wordt gevolgd door twee aparte masters: een tweejarige Master in de Farmaceutische Zorg en een tweejarige Master in de Geneesmiddelenontwikkeling.

• Medisch-sociale wetenschappen alleen masterjaren Voor de medisch-sociale wetenschappen zal de VUB alleen de bovenbouw, de tweejarige master, aanbieden. Het is de bedoeling om zowel een studenteninstroom vanuit de professionele sector als vanuit andere academische bachelors aan te boren. De opleiding Gerontologie richt zich tot hetzelfde studentenpotentieel. • Opleiding Tandheelkunde wordt niet langer ingericht Op 25 september 2003 besloot de Raad van Bestuur om geen bachelor Tandheelkunde in te richten. Wel wordt het tandheelkundig instituut, evenals het klinische onderwijsluik, behouden. De tandheelkundige expertise zal dus niet verloren gaan. Zo richtte de Tandheelkundige Kliniek van de VUB in 2003 vijftien gespecialiseerde bijscholingen voor tandartsen in, gaande van mondchirurgie over instrumentariumtechnieken tot computertoepassingen in de tandheelkunde. Samenwerkingsinitiatieven met andere Vlaamse universiteiten inzake begeleiden van stages, eindverhandelingen en gezamenlijke onderzoeksprojecten worden onderzocht.

Faculteit Toegepaste Wetenschappen • Met één bachelor in de ingenieurswetenschappen toegang tot alle masters in de ingenieurswetenschappen In het domein van de toegepaste wetenschappen is er - naast de bachelor IngenieurswetenschappenArchitectuur - gekozen voor drie gemeenschappelijke bachelorjaren ingenieurswetenschappen die toegang geven tot alle zeven Masters in de ingenieurswetenschappen. Het derde jaar bachelor wordt gezien als hét jaar waarin je een afstudeerrichting kiest die je voorbereidt op de respectievelijke master. De gekozen afstudeerrichting in het derde Bachelorjaar sluit echter niet uit dat iemand nadien kiest voor een ingenieursmaster in een andere specialisatie. • Opleiding burgerlijk-electrotechnisch ingenieur valt uiteen in drie masters In functie van haar vroegere afstudeerrichtingen valt de opleiding Burgerlijk Electrotechnisch Ingenieur uiteen in drie afzonderlijke masters: Fotonica, Toegepaste Computerwetenschappen en Electronica & Informatietechnologie. Faculteit Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie • Sterk afgelijnde afstudeerrichtingen De drie afstudeerrichtingen in de Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen, te weten Sportmanagement, Training & Coaching en Fitheid & Gezondheid werden inhoudelijk duidelijker afgelijnd. De master na master in ‘Sports and Wellness Management’ werd inhoudelijk gewijzigd. • Kiné-opleiding sluit aan op drie specialisaties Naast de algemene opleiding in Revalidatiewetenschappen en Kinésitherapie biedt de VUB drie Master na Masters die daarop aansluiten: Neurologische Revalidatie, Manuele Therapie en Sportrevalidatie.

Nieuwe onderwijstermen

Masterproef:

Afstudeerrichting:

Bacheloropleiding:

proefschrift (= thesis, licentiaatsverhandeling) op

specifiek onderdeel van je vakgebied waarin je je

in grote lijnen de kandidatuuropleiding van

het einde van de masteropleiding.

specialiseert en waarin je afstudeert.

vroeger; sluit aan op het secundair onderwijs en duurt tenminste drie jaar; omvat tenminste 180

Master na Master-opleiding:

Profiel:

studiepunten; leidt tot doorstroming naar een

in grote lijnen de vroegere voortgezette

een verdiepend (keuze)vakkenpakket in een

masteropleiding, of naar de arbeidsmarkt.

academische opleiding (GAS en GGS); is een

specifiek deel van je vakgebied. Je kiest er dus

masteropleiding die aansluit op een andere

voor om je te verdiepen in een welbepaalde tak

Bachelorproef:

masteropleiding; laat je toe je te verdiepen in

van je vakgebied.

proefschrift (= soort minithesis) op het einde

een bepaald vakgebied en/of in een specifieke

van de bacheloropleiding.

tak van de wetenschap.

Minor: een verbredend (keuze)vakkenpakket uit andere

Masteropleiding:

Schakelprogramma:

studiedomeinen. Een minor is een verbreding

sluit aan op de bacheloropleiding in het

zorgt voor de doorstroom van een professionele

buiten het eigen vakgebied en vormt als dusdanig een meerwaarde.

academisch onderwijs of op een andere

bacheloropleiding (= bachelor behaald op een

masteropleiding; omvat tenminste 60 SP; duurt

hogeschool) naar een masteropleiding en legt de

ĂŠĂŠn of twee jaar naargelang het gekozen

nadruk op de wetenschappelijke vorming; telt

Flexibilisering:

vakgebied en het type masteropleiding; met

tussen de 45 SP en de 90 SP; deze duur kan

het invoeren van een systeem van accumulatie

uitzondering van de masteropleiding

verminderd worden tot 30 SP, op basis van

van studiepunten dat de mobiliteit van de

Geneeskunde die vier jaar duurt (= 240

elders verworven competenties en kwalificaties.

student en de mogelijkheden tot differentiĂŤring

SP); wordt afgesloten met een masterproef.

Een verdere vermindering van de studieomvang

binnen het onderwijs en tot levenslang leren

kan enkel als blijkt dat uit eerder verworven

moet vergroten. Bij het slagen van een

kwalificaties de nodige wetenschappelijke

opleidingsonderdeel ontvangt de student een

voorkennis verworven is.

creditattest.

Studenten evalueren jaarlijks alle opleidingen

Studentendeelname aan onderwijs-e-valuatie

In 2003 werden door ruim vijfduizend studenten 2.554 opleidingsonderdelen uit 48 opleidingen op een geldige manier geëvalueerd. Via deze

% 100

jaarlijkse anonieme bevraging van de studenten verkrijgt de VUB feedback over de kwaliteit van het hoorcollege en de docent, het beschikbare

studiemateriaal (ook elektronisch), de wijze van examinering en de gehanteerde werkvormen.

Meer dan 94% van alle geldig geëvalueerde opleidingsonderdelen kreeg een score van “goed” tot “zeer goed”. In 30 van de 48

geënquêteerde opleidingen kwam voor geen enkel onderdeel de score “slecht” of “zeer slecht” voor. Aan de evaluatie nam 71% van de

20 2000-2001

VUB-studenten deel. Een aanzienlijke stijging ten

2001-2002

2002-2003

2003-2004

opzichte van de vorige jaren. De enquête verloopt volledig elektronisch en wordt na elk

Beoordeling van 2.554 opleidingsonderdelen uit 48 VUB-opleidingen

semester georganiseerd. 68% goed

4% middelmatig 1% slecht tot zeer slecht

Levenslang leren zit in de lift

27% zeer goed

Meer en meer professionals kiezen voor bijscholingsaanbod VUB

De bijscholingsprogramma’s van het Instituut voor Postacademische Vorming van de VUB (IPAVUB) trok 2.218 cursisten aan. Een stijging

2500

van 11% ten opzichte van 2002. Ook het opleidingsaanbod voor professionals nam met 20% toe in 2003 en bestond uit 68 cursussen

2000

rond levenskwaliteit, gezondheidszorg en voeding. Naast de professionele interesse - in de vakbladen verschenen 55 artikels over het opleidingsaanbod van IPAVUB - vond de

1500

wetenschappelijke inhoud van deze bijscholingsprogramma’s 36 keer zijn weg naar de gewone kranten en tijdschriften. 1000 2001

2002

2003

Deelnemende professionals

Quote uit de media

Vlaams pionier in de biomedische

Biomedische wetenschappen zijn een tak van de

wetenschappen gaat met pensioen.

biologie die zich toespitst op de mens en zijn

Professor Eddie Wisse (VUB) introduceerde

ziekten. Biomedici proberen ziekten beter te

veertien jaar geleden de biomedische

begrijpen door middel van

wetenschappen in ons land. Die opleiding

laboratoriumonderzoek.

bestond in Nederland al verschillende jaren.

BRUSSEL DEZE WEEK, 17/07/2003

In 2003 werd het Socrates/Erasmus Office van de

leert ons het volgende:

werd naar 18 van de 28 beschikbare landen

VUB aan een interne audit onderworpen. Voor de

De VUB heeft 279 bilaterale akkoorden – om

gegaan. De meeste VUB-studenten gaan naar

periode 2000 – 2006 heeft de Europese

studenten de mogelijkheid te bieden tijdelijk aan

Spanje en ook het aandeel van Italië is de

Commissie immers een budget van 1.850 miljoen

een andere universiteit te studeren heeft men

laatste jaren gestegen ten koste van Engeland en

euro vrijgemaakt om de Europese dimensie van

akkoorden met partneruniversiteiten nodig – met

Frankrijk.

het onderwijs te promoten via het

160 partneruniversiteiten, gelegen in 132 steden

Het aantal binnenkomende Erasmusstudenten in

Socratesprogramma. In het Bachelor-

in 28 verschillende landen. 34% van deze

de periode 1996-2003 bedroeg 675. Meer dan de

Mastertijdperk zullen studentenuitwisselingen

bilaterale contracten voorziet naast

helft van hen komt uit Spanje en Italië. Veelal

dus talrijker worden en dit vraagt om een

studentenmobiliteit ook professorenuitwisseling.

komen ze hier hun onderzoek/eindwerk

goede en efficiënte ondersteuning. Daarom werd

Maken studenten en academisch personeel

finaliseren. Vooral de studierichtingen Biologie,

het papierenklassement omgezet in een Access-

gebruik van dit mobiliteitspotentieel? Weinig. In

Burgerlijk Ingenieur, Wiskunde en Romaanse

databasebestand, alle bilaterale contracten met

de periode 1996-2003 maakten in totaal 660

Talen trekken buitenlandse Erasmusstudenten

andere universiteiten werden nagekeken op

VUB-studenten gebruik van het

aan. 66% van deze binnenkomende studenten

geldigheid en geordend per land en per faculteit.

Erasmusprogramma en 62 academici. Vooral de

worden op de VUB gehuisvest, de anderen

Daarnaast werden er een aantal organisatorische

taalstudenten (Germaanse en Romaanse)

zoeken een privé-woning.

vernieuwingen doorgevoerd. Deze doorlichting

benutten de bilaterale uitwisselingsakkoorden. Er

Socrates/Erasmus Office VUB onder de loep genomen

Lancering OnderwijsServiceCentrum

In mei 2003 werd het OnderwijsServiceCentrum

onderwijsgebeuren te ontdekken: voor 352

zelfstudiecentra via hun laptop-computer

(OSC) gelanceerd. Het OSC ondersteunt docenten

cursussen werd Blackboard benut, ofwel een

rechtstreeks op het internet kunnen. Studenten

bij hun onderwijsopdracht. Het centrum geeft

stijging van 55% ten opzichte van vorig jaar.

kunnen hiertoe desgewenst een wireless

adviezen inzake onderwijsvernieuwing, bevordert

Op 3 juni 2003 vond de tweede editie van de

netwerkkaartje lenen.

ICT-toepassingen en audiovisuele toepassingen in

Dag van de Onderwijsvernieuwing plaats. Tijdens

het onderwijs en biedt een breed scala aan

deze dag wisselden 160 docenten van de VUB en

Naast digitaal-didactische ondersteuning

cursussen en trainingen. De ondersteuning is

de Erasmushogeschool Brussel informatie uit

verwachten studenten uiteraard ook een

vooral gericht op het realiseren van

over hun onderwijsvernieuwingsprojecten en de

klassieke onderwijsondersteuning. In 2003

competentiegerichte onderwijs - en toetsvormen

consolidering hiervan. De titel dit jaar was dan

werden hen 42.100 syllabi en 15.800

en een optimale mix van contactonderwijs en

ook 'Een kwestie van evenwicht'. Tegelijkertijd

handboeken aangereikt voor een globaal

vormen van e-learning. Eén van de diensten van

moeten deze vernieuwingsprojecten gaan passen

zakencijfer van 730.000 euro. 1.820 verouderde

het centrum is de on line helpdesk waar

in de toekomstige

syllabi werden uit roulatie genomen.

docenten met hun vragen over

bachelor-masteropleidingen van beide

onderwijsvernieuwing en het gebruik van ICT

onderwijsinstellingen. De Vlaamse Minister van

terecht kunnen. Ook studenten kunnen op een

Onderwijs gaf de VUB richtlijnen en ruim 1

ICT-helpdesk met hun vragen terecht. De

miljoen euro om dit alles op elkaar te kunnen

helpdesk is permanent bereikbaar en

afstemmen.

beantwoordde op vier maanden tijd een 800-tal

Tot slot installeerde de firma Intel in 2003 gratis

vragen. De docenten beginnen steeds meer de

een tiental ‘wireless base stations’ op de VUB,

mogelijkheden van een teleleerplatform in het

zodat studenten nu in de bibliotheken en de

Leerstoelen: van wie staken we in 2002-2003 het één en ander op? Prof. Dr. John Collins van de McMaster University

De faculteit van de Rechtsgeleerdheid wees voor

van Ontario (Canada) staat bekend als een

de Binnenlandse Francqui-leerstoel I Prof. Dr. M.

wereldexpert in evidence-based medicine.

Rigaux aan. Rigaux geeft les aan de Universiteit

Daarom nodigde de faculteit Geneeskunde en

van Antwerpen en aan de Erasmus Universiteit te

Farmacie hem in het kader van de VUB-leerstoel

Rotterdam. Doorheen acht lessen besprak Rigaux

2002-2003 uit voor een achtdelige lezingenreeks

de positie, de ontwikkeling en de rol van het

rond evidence-based medicine. Evidence-based

arbeidsrecht. In de huidige economische situatie

medicine houdt in dat beslissingen inzake de

waar het ene na het andere bedrijf zijn

medische behandeling van patiënten moeten

werknemers afdankt, rijzen vragen omtrent de

worden genomen op basis van het beste

arbeidsrechterlijke positie van de werknemer.

(wetenschappelijke) bewijs. Maar door het

Ons economisch systeem beschouwt de

overaanbod aan wetenschappelijke informatie

arbeidsmarkt als een vrije markt. Die vrijheid is

zien zelfs de meest belezen artsen tegenwoordig

echter niet onbeperkt. Door middel van formele

door de bomen het bos niet meer. Met zijn

regels, waaronder het arbeidsrecht, corrigeert de

De ‘Emile Verhaeren’-Leerstoel werd toegekend

voordrachten toonden Collins aan hoe artsen

overheid bepaalde evoluties op deze markt. Dit

aan Prof. Dr. J. Blommaert van de Universiteit

medische literatuur moeten ‘lezen’, hoe ze sterke

is een continue balanceren tussen twee

Gent. Blommaert studeerde Afrikanistiek en

bewijzen van zwakke kunnen onderscheiden, hoe

uitersten: het behoud van de vrije markt

Linguïstiek. Zijn onderzoek richt zich vooral op

ze de voordelen en de risico’s van een

enerzijds en de arbeidsrechterlijke bescherming

het snijvlak van taal, macht en identiteit. Het

behandeling moeten afwegen en hoe ze in

van de werknemer anderzijds. Bovendien is de

onderzoek van Blommaert is sterk empirisch

samenspraak met de patiënt deze behandeling

regelgeving rond de arbeidsrechterlijke positie

gericht en blijft niet steken in theoretische

kunnen optimaliseren.

op internationaal niveau nog te weinig

beschouwingen. Met zijn recent werk over

gestructureerd. Rigaux pleit dan ook voor de

asielzoekers en waarom westerlingen de verhalen

De Willy Calewaert-leerstoel wordt jaarlijks door

codificering van het arbeidsrecht (alle verspreide

van Afrikaanse asielzoekers moeilijk kunnen

de Unie Vrijzinnige Verenigingen (UVV) in

wetten en gewoonten worden in één wetboek

begrijpen alsook met zijn studie naar

samenwerking met de VUB ingericht. Op voorstel

samengevat). Dit zal de arbeidsrechterlijke

populistisch taalgebruik in de politiek maakt hij

van de faculteit Lichamelijke Opvoeding en

informatie toegankelijker maken voor de

duidelijk dat bepaalde begrippen niet alleen

Kinesitherapie werd de leerstoel voor het

werknemer, een grotere coherentie van de

taalkundig maar ook sociologisch bekeken

academiejaar 2002-2003 verzorgd door Dr. Agnes

rechtstak en een grotere autonomie ten aanzien

moeten worden.

Elling. Elling promoveerde aan de Universiteit

van het gemeen privaat- en publiekrecht

van Tilburg op haar proefschrift over in- en

bewerkstelligen. Codificatie van het arbeidsrecht

De Leerstoel Pierre Théodore Verhaegen 2003

uitsluiting in de sport naar sekse en etniciteit.

kan de terugdringing van de sociale concurrentie

ging over de relatie tussen de vrijmetselarij en

Sport wordt door beleidsmakers vaak beschouwd

mee helpen ondersteunen.

diverse levensbeschouwingen. In de

als de enige politiek haalbare 'zachte' ingreep

beginselverklaring van de vrijmetselaars uit 1723

om de integratie van allochtone jongeren te

Nog op voorstel van de faculteit van de

staat dat de vrijmetselarij het centrum van

stimuleren. Maar uit het onderzoek van Elling

Rechtsgeleerdheid werd de Gommaar Van

eenheid moet zijn tussen mensen van

blijkt dat sport niet vanzelf en op eenduidige

Oosterwijck-leerstoel aan Prof. Dr. A. Verbeke van

verschillende origine, geloofsovertuiging, sociale

wijze tot integratie leidt. Sporters zijn ook geen

de K.U.Leuven en de K.U.Tilburg toegekend

stand en cultuur. Ondanks deze nobele gedachte

betere of tolerantere mensen dan niet-sporters.

omwille van zijn vernieuwende en creatieve

heeft meer dan één godsdienst de vrijmetselarij

Wanneer men door sport ‘hogere’ sociale doelen

ideeën inzake het notariaat.

met uitgesproken vijandigheid bejegend. Als

als sociale integratie wil nastreven, zal daar

gevolg hiervan tekende zich binnen een aantal

specifiek op aangestuurd moeten worden door

Prof. Dr. M. Henneaux van de Université Libre de

loges op het Europese vasteland een militant

sporttechnisch en pedagogisch competente

Bruxelles, een autoriteit op het gebied van de

antiklerikalisme af. Specialisten uit Frankrijk,

trainers of begeleiders.

natuurkunde, gaf op uitnodiging van de faculteit

Nederland en België belichtten in zes lezingen

wetenschappen en in het kader van de

hoe de vrijmetselaars zich in België en in onze

Binnenlandse Franqui-leerstoel II een aantal

buurlanden verhielden tegenover de radicale

lessen aan de VUB.

verlichting, de diverse strekkingen van protestantisme, de katholieke kerk, het jodendom en atheïstische stromingen.

Studentengegevens: Verscheidenheid troef Totaal aantal studenten

Slaagcijfers

De VUB telde in het academiejaar 2002-2003 in

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) eerste

totaal 9218 studenten. Tien studenten meer ten

generatie studenten in eerste kandidatuur: 49%

opzichte van vorig academiejaar, ofwel een

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) totaal

status quo.

aantal eerste kandidatuurstudenten: 49% Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) hogere studiejaren- licenties: 83%

Nieuwe (generatie)studenten

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) hogere

De instroom van eerste generatiestudenten (dit

studiejaren – derde cyclus: 40%

zijn studenten die nog niet eerder aan een

Percentage geslaagden (1ste + 2de zittijd) eerste

universiteit hebben gestudeerd) bedroeg 1439.

generatie studenten in opleidingen met

Tellen we hierbij ook die studenten die al wel

toelatingsproef, te weten arts en burgerlijk

eens aan een andere universiteit hebben

ingenieur(architect): respectievelijk 87% en 59%

gestudeerd dan bedraagt het aantal nieuwe studenten 2.551.

Diversiteit De VUB heeft oog voor de verscheidenheid in de samenleving. Als vrijzinnig-humanistische

Herkomst studenten

universiteit staat zij open voor alle gezindten en

Van de 9218 studenten is 86% Belg, 4%

nationaliteiten en biedt speciale

afkomstig uit de Europese Unie en 10% komt

onderwijsmodules voor werkenden, topsporters,

van buiten de EU. Herkomst Vlaamse studenten

mensen in een handicapsituatie, enz.

per provincie:

In 2003 telde de VUB :

18% uit Antwerpen

4.664 studenten uit het vrij gesubsidieerd

54% uit Vlaams-Brabant

onderwijs en 3.264 uit het

10% uit Limburg

gemeenschapsonderwijs.

12% uit Oost-Vlaanderen

106 verschillende nationaliteiten

7% uit West-Vlaanderen

450 werkstudenten 91 topsporters 125 mensen in een handicapsituatie

Populaire richtingen Rechten, psychologie & pedagogische

Studentengegevens Vesalius College

wetenschappen, communicatiewetenschappen,

In 2003 telde de Engelstalige undergraduate

criminologie.

school van de VUB – Vesalius College – 387 studenten van 67 verschillende nationaliteiten.

Man/vrouw verdeling:

Een studentenstijging van 3% ten opzichte van

Totaal aantal studenten: 49% mannen, 51%

vorig jaar. Deze stijging is voornamelijk te wijten

vrouwen

aan het groot aantal (87) Study Abroad

Uitgesproken 'vrouwelijke' opleidingen:

studenten uit de Verenigde Staten. De meeste

psychologie en pedagogische wetenschappen

studenten komen uit de Verenigde Staten (30%)

Uitgesproken 'mannelijke' opleidingen:

en België (21%). International Affairs & Politics is

informatica en burgerlijk ingenieur

de snelst groeiende richting. International Management blijft de grootste richting.

Om erkend te worden als ‘geregistreerde instelling voor het hoger onderwijs’ zal Vesalius College een erkenningsdossier indienen bij de Vlaamse regering. Eén van de voorwaarden om deze erkenning te bekomen, bestaat in de oprichting van de afzonderlijke rechtspersoon Vesalius College, onder de vorm van een v.z.w. Daartoe werd op 9 december 2003 reeds een beslissing genomen door de Raad van Bestuur van de VUB. Levenslang leren De bijscholingsprogramma’s van het Instituut voor Postacademische Vorming van de VUB trokken 2.218 cursisten aan. Een stijging van 11% ten opzichte van vorig jaar. Deze studenten – veelal professionals – worden niet meegeteld in het totaal aantal studenten aan de VUB. Het programma ‘Werken en Studeren’ – dat in 2003 zeventien kandidatuurs- en licentieopleidingen in

Verdeling van de studenten over de verschillende faculteiten

avondonderwijs aanbood – telde 450 werkstudenten. De vijftig voortgezette academische opleidingen die de VUB in 2003 al dan niet in avondonderwijs aanbood, brachten 2.540 studenten naar de VUB. Een stijging van 6% ten opzichte van vorig academiejaar. Daarnaast huisvest de VUB ook het Centrum voor Volwassenenonderwijs van de Kamer voor Handel en Nijverheid van Brussel. In 2003 namen 5.278 cursisten deel aan één van de zeven taalopleidingen die dit Centrum voor

Letteren en Wijsbegeerte Rechtsgeleerdheid Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Managementschool Psychologie en Educatiewetenschappen Wetenschappen Geneeskunde en Farmacie Lichamelijke opvoeding en Kinesitherapie Toegepaste Wetenschappen

% 0

Volwassenenonderwijs in dag-, avond- en weekendonderwijs aanbiedt.

Personeelsgegevens: bijna één op vijf professoren is een vrouw Aantal personeelsleden

Jonge vorsers

naar senior niveau. Verworven ervaring en

In totaal telt de VUB 2511 personeelsleden.

Het aantal jonge vorsers, veelal aangesteld op

competenties spelen hierbij een rol. Verticale

Dit staat gelijk aan 1902 voltijdse plaatsen, want

onderzoeksprojecten met een looptijd van vier

carrièremogelijkheden betekent een doorstroming

43% van het academisch en 31% van het

jaar, is sinds 2000 gestegen met 45%. Deze

naar een functie van een hoger hiërarchisch

administratief en technisch personeel werkt

groep bijzonder wetenschappelijk personeel

niveau. Dit kan alleen wanneer een dergelijke

deeltijds.

situeert zich vooral in de leeftijdsgroep 24 tot 34

functie vacant komt. Naast ervaring en

Van de 2511 tewerkgestelde personeelsleden

jaar (78%) en is exclusief met onderzoek bezig

competenties speelt hier ook

vallen 1550 onder de categorie academisch

(90% van hun dagtaak). Bijna de helft van deze

potentialiteitsinschatting een rol. Dit verticale

personeel. 31% zijn professoren, 19% zijn

groep onderzoekers is vrouw. Ondanks

doorgroeitraject bevordert de interne mobiliteit

assistenten (belast met een onderzoeks- en

budgettaire beperkingen vrijwaart de VUB

van het personeel. In het nieuwe loopbaanplan

onderwijsopdracht) en 50% is bijzonder

eveneens de doorstroming van beloftevolle

weet iedereen vooraf wat de limieten zijn van de

wetenschappelijk personeel (onderzoekers niet

recent gedoctoreerde academici: in de begroting

functie die hij bekleedt. Wie ambities en

belast met een onderwijsopdracht). 961 personen

kunnen in het assistentenkader plaatsen

potentialiteit heeft, weet ook wat hem te doen

zijn aangesteld als administratief en technisch

ingenomen worden door doctorassistenten, te

staat: levenslang leren, bijkomende competenties

personeel. De VUB financiert 53% van haar 2511

weten 13% van het assisterend academisch

opbouwen en deelnemen aan selectieproeven

personeelsleden met overheidsgelden (werking),

personeelskader, en 30% van het bijzonder

voor vrijgekomen functies op een hoger niveau.

47% wordt betaald via andere

academisch personeel is als doctor aangesteld

134 bevorderingen naar senior-niveau en 266

financieringsbronnen (o.m. onderzoeksgelden).

lastens externe fondsen.

verhogingen in salarisschaal werden al volgens

Vooral het academisch personeel (meer specifiek

het nieuwe loopbaanplan toegekend. Een tiental

de wetenschappelijke medewerkers en

Aantal gastprofessoren

personeelsleden zetten een stap hoger op de

doctoraatsbursalen) wordt meer en meer

hiërarchische ladder.

gefinancierd middels andere gelden dan die van

Eén derde van de administratieve en technische

de werking. Hierdoor daalt het aandeel

Naar een transparantere loopbaanstructuur

personeelsleden is ouder dan 50 jaar. Dit biedt

‘financiering lastens de werkingstoelage’ in de

De verloning van administratief en technisch

in het komende decennium voldoende verticale

totale tewerkstelling van VUB-personeelsleden.

personeel aan Vlaamse universiteiten verloopt

doorgroeimogelijkheden.

niet meer langs een strakke, centralistische

Man/vrouw verdeling

regelgeving. Elke universiteit kan nu zelf

Instroom vanuit de eigen universiteit

Het academisch personeel (professoren,

loopbaanplannen en een personeelsbeleid

67% van de professoren hebben een diploma

assistenten en onderzoekers) van de VUB

uittekenen. In 2003 slorpte dit veel aandacht van

van de VUB, 33% is afgestudeerd aan een

bestaat voor 66% uit mannen en 34% vrouwen.

de personeelsdienst op. De VUB kiest voor een

andere universitaire instelling. 82% van de

Het aandeel vrouwen onder het academisch

transparante loopbaanstructuur. Alle functies

assistenten aan de VUB komen van de eigen

personeel is sinds 2000 gestegen met 15%.

verkregen een duidelijke functie-omschrijving en

instelling, 18% heeft aan een andere universiteit

Wanneer we specifiek naar de groep professoren

ook de doorgroeimogelijkheden werden per

gestudeerd.

kijken (het zogenaamde zelfstandig academisch

functie vastgelegd. Daarnaast wenst de VUB een

personeel) dan bedraagt het aandeel vrouwen

plattere organisatiestructuur. Het aantal

Academisch Ziekenhuis VUB

hierin 19%. Bij de groep bijzonder academisch

hiërarchische niveaus werd drastisch ingeperkt.

Het AZ-VUB telt 2.750 personeelsleden, waarvan

personeel (veelal jonge vorsers) is de

Tegelijkertijd werd de responsabilisering in elke

67% medisch personeel en 33% niet-medisch

man/vrouw-verdeling veel evenwichtiger: 46%

functie vergroot. Voor VUB-personeelsleden

personeel. De totale personeelsbezetting is

vrouwen en 54% mannen. Het administratief en

liggen twee loopbaanmogelijkheden open: een

overwegend vrouwelijk (72% tegenover 28%

technisch personeel bestaat voor 40% uit

radiale en een verticale. Radiaal betekent dat

mannen), alleen in de categorie geneesheren zijn

mannen en 60% vrouwen.

een traject doorlopen wordt in één en dezelfde

de mannen in de meerderheid (54% tegenover

functie. Men gaat van junior over professional

46% vrouwen).

Uitstap 52-plussers Op 18 maart 2003 keurde de Raad van Bestuur een nieuwe uitstapregeling – op vrijwillige basis voor oudere werknemers goed om de loonlast van de VUB te verlagen. Een zestigtal personeelsleden ouder dan 52 jaar ging op dit aanbod in. Hierdoor zal de loonlast in de eerstvolgende jaren met 2,5 miljoen euro dalen. Om de begroting in evenwicht te kunnen houden, dient de VUB tussen 2003 en 2006 ongeveer vier miljoen euro te besparen. Vandaar dat de VUB naast de uitstapregeling nog tien betrekkingen van het zelfstandig academisch personeel (professoren) heeft geschrapt en de egalisatietoelage11 voor administratieve en technische personeelsleden die betaald worden via de werkingsgelden, vervroegd heeft stopgezet.

Verdeling van het academisch personeel over de faculteiten

Verschillen in sociale voordelen tussen diverse personeelsgroepen verkleind Voor àlle personeelsleden – ongeacht de omvang van hun opdracht – werd een hospitalisatieverzekering afgesloten. Een grote groep personeelsleden werd ingevoegd in de ‘vaste formatie’, hetgeen hen meer loopbaanperspectieven en sociale voordelen geeft. Genoot in het verleden slechts een kleine groep administratieve en technische personeelsleden van een invaliditeitsrente die hun loon in geval van ziekte compenseerde – hoewel slechts geldig voor een beperkt aantal

Letteren en Wijsbegeerte Rechtsgeleerdheid Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Managementschool Psychologie en Educatiewetenschappen Wetenschappen Geneeskunde en Farmacie Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie Toegepaste Wetenschappen Academisch personeel in diensten als bibliotheek, zelfstudiecentra,…

% 0

andere financieringsbronnen betaald met overheidsmiddelen (werking VUB)

ziektedagen – nu genieten 50% méér personeelsleden van deze invaliditeitsrente12 en dit ongeacht het aantal dagen dat men ziek is.

Verdeling van het administratief en technisch personeel over de faculteiten: 48 % van het administratief en technische personeel werkt in de faculteiten.

Letteren en Wijsbegeerte Rechtsgeleerdheid Economische, Sociale en Politieke Wetenschappen en Solvay Managementschool Psychologie en Educatiewetenschappen Faculteit Wetenschappen Geneeskunde en Farmacie Lichamelijke Opvoeding en Kinesitherapie (11)

(12)

Vanaf 2004 wordt het vakantiegeld voor administratieve en technische personeelsleden (ATP) gelijk gesteld aan het privé-vakantiegeld, namelijk 92% van het maandloon. De egalisatietoelage, die sinds jaren een compensatie vormde voor het geleden loonverlies voor personeelsleden op de werking die een lager (rijks)vakantiegeld ontvingen, verliest dus zijn rede van bestaan. De invaliditeitsrente vult aan tot 75% van het brutoloon (ongeveer 80 à 85% van het nettoloon).

Toegepaste Wetenschappen Administratief personeel in diensten als bibliotheek, zelfstudiecentra,… 0

20 %

andere financieringsbronnen betaald met overheidsmiddelen (werking VUB)

Verdeling van het administratief en technisch personeel over de diverse diensten

Diensten Directie-Generaal

52% van het administratief en technisch

Dienst personeel

personeel werkt in de administratieve en

Financieel beheer en administratie

logistieke diensten.

Technische diensten Facility Management ICT-diensten Diensten Sociale Voorzieningen Studenten Diensten van de Rector Diensten van de vice-rector onderwijs Diensten van de vice-rector onderzoek Dienst Studentenzaken Secretariaat van de Raad Voorzitterschap

andere financieringsbronnen betaald met overheidsmiddelen (werking VUB)

Leeftijdsstructuur academisch personeel 56% van de professoren (zelfstandig academisch personeel) is 50 jaar of ouder. De assistenten (belast met een 60% onderzoeks- en 40%

% 80 70

onderwijsopdracht) en onderzoekers (bijzonder

academisch personeel, exclusief bezig met

onderzoek) zijn veelal jonger dan 34 jaar.

40 30 20 10 0 Professoren

< 34 jaar

Leeftijdsstructuur administratief en technisch personeel

Assistenten

tussen 35 en 49 jaar

Onderzoekers

> 50 jaar

% 60

32% van het administratief en technisch personeel is ouder dan 50 jaar.

50 40 30 20 10 0 Directeuren en Afdelingshoofden

< 34 jaar

Administratieve en Stafmedewerkers Technische Diensthoofden

tussen 35 en 49 jaar

Secretariaats- en Logistieke medewerkers

> 50 jaar

Beknopte jaarrekening:

Jaarrekening 2003 in detail (in euro)

gecum saldo 2002

Werking

Investeringen

Sociale Sektor

38.668.367,42

14.305.038,02

78.446.174,00

8.030.870,50

BOF

Andere onderzoeksf

Patrimonium

Voor Orde

totaal

2.907.144,51

15.986.709,72 9.744.286,44

-1.612.658,58

2.572.850,49

82.571.738,02

1.921.000,00

10.856.400,00 27.328.546,13

44.342,38

126.627.333,01

inkomsten lopend jaar overheidsuitkeringen intern. Organismen

1.186.088,61

privĂŠ-sector

5.373.681,68

rechten,royalties,overhead

266.557,32

inschr en examengelden

1.186.088,61 336.968,16

5.710.649,84

1.976.719,85

2.243.277,17

3.318.867,70

financiĂŤle inkomsten

150.787,79

32.176,62

7.774.082,74

7.957.047,15

onroerende goederen

1.109.717,34

2.447.983,81

325.177,90

3.882.879,05

diversen

320.671,04

3.116.196,37

9.157.490,45

12.581.501,19

9.612.046,67

7.517.356,80

10.856.400,00 34.142.017,07

22.552.338,64

381.310,54

163.507.643,72

3.716.519,54

5.413.520,82

17.905.793,49

11.125.481,42

65.830,48

97.924.145,60

totaal

78.446.174,00

-12.856,67

uitgaven personeel

59.696.999,85

werking en uitrusting

15.397.509,86

3.597.635,70

5.410.477,48

3.329.885,63

15.723.245,02

8.768.464,10

1.105.498,33

53.332.716,12

totaal

75.094.509,71

3.597.635,70

9.126.997,02

8.743.406,45

33.629.038,51

19.893.945,52

1.171.328,81

151.256.861,72

saldo 2003

4.006.206,29

5.890.410,97

-698.113,08

1.458.451,55

512.978,56

1.870.865,98

-790.018,27

12.250.782,00

correctie saldo

789.335,67 20.195.448,99

2.209.031,43

17.445.161,27 10.257.265,00

258.207,40

1.782.832,22

94.822.520,02

gecum saldo 2003

43.463.909,38

Jaarrekening 2003 in vergelijking met 2002 (in duizenden euro) Inkomsten boekjaar 2002

2003

Overheidsuitkeringen

117.283

126.627

Werking

76.287

78.446

Investeringen

3.017

8.031

Sociale Sector

1.903

1.921

Bijzonder Onderzoeks Fonds

10.384

10.856

Andere Onderzoeksfondsen

25.645

27.329

Internationale Organismen

4.007

1.186

Private sector

6.198

5.711

Rechten, Royalties, Overhead

2.490

2.243

Inschrijving en Examengelden

3.587

3.319

FinanciĂŤle Inkomsten

2.800

7.957

Onroerende Goederen

4.284

3.883

Diversen

21.153

12.582

TOTAAL

161.802

163.508

Personeel

94.912

97.924

Werking en Uitrusting

75.423

53.333

TOTAAL

170.335

151.257

Voor Orde

Uitgaven boekjaar

Nuttige adressen Vrije Universiteit Brussel Hoofdcampus Etterbeek Pleinlaan 2 1050 Brussel tel: 02/629.21.11 website: www.vub.ac.be Campus Jette Laarbeeklaan 103 1090 Brussel tel: 02/477.41.11 website: gf.vub.ac.be Academisch Ziekenhuis-VUB Laarbeeklaan 101 1090 Brussel tel: 02/477.41.11 Fax: 02/477.58.00 website: www.az.vub.ac.be Universitaire Associatie Brussel Pleinlaan 2 â&#x20AC;&#x201C; 1050 Brussel Tel 02/629 21 41 Fax 02/629 36 50 Email: evwilder@vub.ac.be Website: http://www.vub.ac.be/associatie/ Vesalius College Triomflaan 32 1160 Brussel tel: 02/629.28.21 fax: 02/629.36.37 e-mail: vesalius@vub.ac.be website: www.vub.ac.be/VECO ULB Campus Solbosch Fr. D. Rooseveltlaan 50 1050 Brussel tel: 02/650.21.11 e-mail: webmaster@ulb.ac.be website: www.ulb.ac.be

Diensten van de VUB (Zetelend op het adres Pleinlaan 2, 1050 Brussel) Rectoraat Tel: 02/629.21.40 Fax: 02/629.36.50 e-mail: rector@vub.ac.be

Faculteiten van de VUB (Zetelend op het adres Pleinlaan 2, 1050 Brussel) Letteren & Wijsbegeerte Tel: 02/629.25.88 Fax: 02/629.24.80 e-mail: svervran@vub.ac.be

Raad van Bestuur Tel: 02/629.21.45 Fax: 02/629.22.13 e-mail: evgampel@vub.ac.be

Rechten Tel: 02/629.25.40 Fax: 02/629.36.33 e-mail: cvermoes@vub.ac.be

Research & Development Tel: 02/629.21.08 Fax: 02/629.36.40 E-mail: rd.secretariaat@vub.ac.be

Economische, Sociale, Politieke Wetenschappen en Solvay Managementschool Tel: 02/629.25.08 Fax: 02/629.36.45 E-mail: faces@vub.ac.be

Onderwijszaken Tel: 02/629.21.60 Fax: 02/629.22.20 E-mail: svlintho@vub.ac.be Studentenzaken Tel: 02/629.22.94 Fax: 02/629.39.77 e-mail: info@vub.ac.be Personeelszaken Tel: 02/629.20.02 Fax: 02/629.21.91 e-mail: onthaaldp@vub.ac.be Interne en Externe Communicatie Tel: 02/629.21.34 Fax: 02/629.12.10 E-mail: ieco@vub.ac.be

Psychologie & Educatiewetenschappen Tel: 02/629.25.36 Fax: 02/629.24.89 E-mail: avdghins@vub.ac.be Wetenschappen Tel: 02/629.33.57 Fax: 02/629.33.89 E-mail: secr@we.vub.ac.be Lichamelijke opvoeding & Kinesitherapie Tel: 02/629.27.27 Fax: 02/629.27.01 E-mail: faclk@vub.ac.be Toegepaste Wetenschappen Tel: 02/629.29.01 Fax: 02/629.28.59 e-mail: secr-dtw@tw.vub.ac.be (zetelend op het adres Laarbeeklaan 103, 1090 Brussel) Geneeskunde & Farmacie Tel: 02/477.41.09 Fax: 02/477.41.59 E-mail: info@gf.vub.ac.be

Erasmushogeschool Brussel Nijverheidskaai 170 1070 Brussel tel: 02/523.37.37 fax: 02/523.37.57 e-mail: info@ehb.be website: www.ehb.be

Verantwoordelijke uitgever: Prof. Dr. Benjamin Van Camp Rector VUB

Realisatie: VUB Dienst Interne en Externe Communicatie Pleinlaan 2 1050 Brussel tel: 02/629.21.34 fax: 02/629.12.10 e-mail: ieco@vub.ac.be

Cartoons: Norbert Van Yperzeele

Wenst u op de hoogte te blijven van het reilen en zeilen aan de VUB? Abonneer u dan gratis op de elektronische nieuwsbrief en het informatieblad Akademos door een e-mail te sturen naar ieco@vub.ac.be. Surf ook eens naar onze nieuwspagina www.vub.ac.be/nieuws/nieuws.html

Dit jaarverslag is on line beschikbaar op http://www.vub.ac.be/algemeen/jaarvers.html

Eindrealisatie: Livo sales & Services