HENRI #2

N°2 – HENRI – DRIEMAANDELIJKS december 2015, januari & februari 2016

“Gezondheid is een individueel én een collectief gegeven.”

MARK LEYS OVER DE KOSTPRIJS VAN EEN MENSENLEVEN

HENRI THE OPEN-MINDED AND BILINGUAL MAG AZINE OF VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL

Cathy Macharis reflects on the WeAreParis climate action

Alex Housen and Esli Struys on the benefits of learning languages

Vier alumni over hun tijd als Student Ambassadors

HENRI Poincaré. Henri Poincaré, French mathematician and philosopher of science of the past century, but also passionate defender of the principle of ‘Academic Freedom’: This principle that sets out that thinking should be solely based on facts is embedded in the charter of our university. VUB explicitly considers free research as the foundation of education and research.

“La pensée ne doit jamais se soumettre, ni à un dogme, ni à un parti, ni à une passion, ni à un intérêt, ni à une idée préconçue, ni à quoi que ce soit, si ce n’est aux faits eux-mêmes, parce que, pour elle, se soumettre, ce serait cesser d’être.”

Speech, University of Brussels (19 November 1909), during the festival for the 75th anniversary of the university’s foundation; published in Œuvres de Henri Poincaré (1956), p. 152

“The Poincaré -Einstein debates in general relativity and the contributions of both scientists in quantum physics are still very topical, as is demonstrated by our recently released documentary ‘Kwantumrevolutie’.”

“Personally, my first encounter with this notable figure, in 1957, has stayed with me and is still vivid. During my search for the ‘right’ university I met professor Roger Van Geen who enthused me with his stories about free research at the ULB and about what the university stood for, for example during WWII. The choice was made. That summer I read about Poincaré’s life. That was my preparation for the first academic year. I have never regretted the decision I made in the summer of 1957.”

Emeritus professor in experimental physics Henri Eisendrath’s namesake conjures up a world of memories.

What do Poincaré's words mean to you?

Let us know at today@vub.ac.be

WOORD VO O R A F

PAUL BEKNOPT

DECEMBER 2015

Het denken mag zich niet onderwerpen aan angst 2015 is zo goed als wijlen.

Een jaar vol brutaliteit, barbarij en bloedvergieten. Van Charlie Hebdo over Tunesië, Egypte en nog tal van andere plaatsen, tot Beiroet en Parijs.

En Brussel. Voor de eerste keer sinds WOII hebben we de stichting van onze universiteit niet kunnen vieren zoals we dat zelf gewild hadden. De beroemde en beruchte studentenoptocht van de Grote Zavel naar de Beurs kon op 20 november niet plaatsvinden. Het was voorwaar geen prettige videoboodschap die op mijn kantoor werd opgenomen…

De volgende dagen was Brussel een bezette stad. Ook onze universiteit werd hierdoor getroffen.

We hebben lessen moeten

schorsen. Evenementen op onze campussen vielen in het water.

Het denken mag zich aan niets onderwerpen, behalve aan de feiten zelf.

De leuze van de VUB moeten we vandaag meer dan ooit koesteren. Vandaag mag het denken zich vooral niet onderwerpen aan de angst.

Optimism is a moral duty, zeg ik graag met Karl Popper.

Optimisme als brandstof voor onze maatschappelijke betrokkenheid. De VUB doet wat ze kan voor de vluchtelingen. Daar zitten immers veel studenten bij en die moeten hun studies kunnen voortzetten. We doen alles om dat mogelijk te maken.

In de aanloop naar de klimaattop in Parijs was er de VUB-klimaatactie

WeAreParis. Gewapend met onderzoeksresultaten en een karrenvracht aan best practices hebben onze studenten, professoren en onderzoekers hun boodschap naar Parijs gebracht.

En over maatschappelijke betrokkenheid gesproken: we hebben voor een Europese primeur gezorgd door naar de beurs te trekken. Hallo?, zult u denken, wat heeft dat nu met maatschappelijke betrokkenheid te maken?

Het antwoord luidt: alles.

Want door het geld te halen waar het zit – op de financiële markten – kunnen we 650 nieuwe studentenkamers bouwen en die tegen een democratische prijs verhuren. Daarom was het luiden van de beursbel op 30 oktober voor mij het mooiste moment van 2015. Als rector uiteraard. Over mijn hoogst persoonlijke hoogtepunten wil ik het liever aan de feesttafel hebben. ― H

Terrorist actions reached Brussels for the first time since World War Two; the consequences for our university included cancelling the celebration of our founder and suffering disruption to classes. “Optimism is a moral duty,” philosopher Karl Popper says.

And so, VUB engages. Time and again. This autumn we instigated measures to support refugees and sent our own climate change initiatives and message to the Paris Summit. Another high point was our stock market launch, my proudest moment as rector in 2015.

EN

HENRI DECEMBER 2015

3

I n h o u d HENRI N째 02 December 2015

08

HOEVEEL MAG EEN MENS KOSTEN?

Mag je daar 체berhaupt een bedrag op plakken?

Jawel, zo blijkt volgens gezondheidssocioloog Mark Leys en de CEO van UZ Brussel, Marc Noppen.

16

THINGS WE DISCOVERED

Ecosystem approach to Alzheimer's, volunteering, air pollution, rooibos tea, microbial electricity, diversity in the classroom.

20

SIMPLY GREAT STUFF

The Sea Explorer: Advanced farming for a better climate.

OP DE COVER

Professor Mark Leys naast een minder spraakzame Henri.

Lees verder op blz. 8.

4

HENRI DECEMBER 2015

22

HET DNA VAN DE VUB

Nakaarten met Student Ambassadors.

26

DE DENKPLEK

Waar denken onze profs? De denkplek van Jos Verschueren is zijn bureau!

LET'S GO VEGAN! VUB’s restaurant in Etterbeek will now serve vegan dishes P. 34

COLOFON HENRI is het eigenzinnige, tweetalige magazine van de Vrije Universiteit Brussel en verschijnt 4 keer per jaar.

28

42

Let's talk: the social and cognitive benefits additional languages can bring.

De nieuwe leerstoel Mireille Aerens steunt onderzoek professor Vera Rogiers.

RESEARCH UNCOVERED

NIEUWE LEERSTOEL

Redactieadres Dienst Marketing, Communicatie en Evenementen VUB, Ann Van Driessche, Pleinlaan 9, 1050 Brussel, marcom@vub.ac.be Verantwoordelijke uitgever Paul De Knop, rector Coördinatie Lies Feron

38

EN VERDER...

21

KOT VAN TOEN Alumnus Walter Vermander en zijn kot van toen.

25

COLUMN Die fröhliche Wissenschaft: Els Consuegra en de achterkant van het wetenschapsbedrijf.

33

WOODY Is it a cartoon? Is it poetry?

Is it a philosophical discourse?

36

NIEUW VICERECTORAAT Hugo Thienpont over innoveren en valoriseren.

B-SPOT Bram Vanderborght on Ter Kamerenbos.

41

SPOT ON Our scientists and their research grants, prizes and recognition.

45

READING Campus Architecture since 1970.

46

INFOGRAPHIC How sustainable is our university?

48

KLIMAAT Cathy Macharis on sustainable mobility.

50

JONG BLOED PHD student maps situation of street children in La Paz.

Redactie en realisatie Lies Feron, Sicco Wittermans, Geert Goessaert, Lode Janssen, Anja Otte, Peter Van Rompaey, Sally Tipper, Nicky Temmerman, Femke Coopmans, wtnschp, The Fat Lady, Kodevis Fotografie Greet De Gendt, Thomas De Boever, Yann Bertrand, Johan Martens, Frederic Swennen, Saskia Vanderstichele, Shutterstock Illustraties Pollet&Pollet, Randall C. Vertalingen Kate Meier, Fiona Sandeman Hall, Sally Tipper Eindredactie Hélène De Keyser, Sally Tipper Drukker Daddy Kate. Gedrukt binnen een ecologisch productieproces en met plantaardige inkten op Cocoon (milieuvriendelijk papier: 100% gerecycleerde FSC pulp, Europees Ecolabel) Henri 4x per jaar thuis ontvangen? Schrijf je in op vub.ac.be/henri

OPGEMERKT

20.11.2015, 12:28 ST V. SINT VERHAEGEN. Vanouds de ludieke en studentikoze optocht door de straten van Brussel. Dit jaar is het anders. De optocht wordt verschoven, verplaatst, uiteindelijk afgelast. De Grote Markt, waar de optocht eerst naartoe was verplaatst, biedt een eerder verlaten aanblik.

Deze studente contacteert medestudenten in de hoop toch nog ergens te kunnen vieren.

Ze vinden elkaar dan op de Grote Zavel. Zo komen ze toch nog op straat, onze studenten. Omdat ze niet onzichtbaar willen blijven. Laat je je vrijheid niet ontnemen! Verhaegen zou het goed vinden.

Vergeven en vergeten, het motto van de stoet dit jaar. Deze St V wordt allicht niet zo snel vergeten.

The Sint Verhaegen celebration was cancelled this year.

Undeterred, some students decided to celebrate anyway. Verhaegen would have approved.

EN

6

HENRI DECEMBER 2015

HENRI DECEMBER 2015

7

COVERVERHAAL

Hoeveel mag een mens kosten?

Te k s t ANJA OT TE Illu s t ra t ie s RAN DALL C .

8

HENRI DECEMBER 2015

Mag je daar überhaupt een bedrag op kleven? Jawel, zo blijkt. Meer nog, in de gezondheidszorg circuleren volop bedragen, maar bij de interpretatie daarvan is voorzichtigheid geboden. “Die bedragen zijn in de eerste plaats een instrument om keuzes te maken”, zegt gezondheidssocioloog Mark Leys.

“En het is niet zo dat we een mens laten doodgaan als het bedrag op is”, voegt Marc Noppen, de CEO van het universitair ziekenhuis, eraan toe.

De verzorgingsstaat moet echter afwegen.

Een spanningsveld.

HENRI DECEMBER 2015

9

COVERVERHAAL

3.950 euro.

Professor Noppen gooit meteen een cijfer op tafel.

“3.950 euro per jaar per inwoner. Zoveel kostte de gezondheidszorg ons in 2014. 10,9 procent van het BNP.” En dan is er nog dat andere cijfer: 35.000 euro. Dit bedrag beschouwen we als maatschappij als aanvaardbare kosten voor een kwaliteitsvol levensjaar. “In de literatuur komt dat cijfer van 35.000 voortdurend terug.

Het merkwaardige is dat het bedrag nu eens in euro uitgedrukt is, en dan weer in yen of dollar. Dat toont aan dat het geen absoluut getal is, maar een afspraak. Als we morgen beslissen dat het hoger mag liggen, dan kan dat”, zegt professor Leys.

Maar toch, een mensenleven mag dus 35.000 per jaar kosten?

“En het dubbele in een oncologische context”, zegt Noppen. Leys zucht: “In de pers wordt dat weleens gepresenteerd als de prijs van een mensenleven, maar eigenlijk is het een referentiemaat. Vroeger zeiden we: een levensjaar is onschatbaar, op klinisch niveau doen

10

HENRI DECEMBER 2015

we alles, wat het ook mag kosten, om een leven te redden. In een verzorgingsstaat moet je echter afwegen. De schaarse middelen verdelen over alle mogelijke medische interventies. Dat gebeurt met methoden die berekenen wat de waarde is van een therapeutische interventie: hoelang kunnen we iemand een leven bieden dat ook kwaliteitsvol is? Die bedragen zijn superinteressant om af te wegen: stop ik mijn geld nu in deze technologie of beter in een andere? Het perverse is dat het lijkt alsof dat bedrag werkelijk op een bepaald levensjaar kleeft.”

NOPPEN: “In een markteconomie wordt de prijs bepaald door wat iemand ervoor wil geven. Deze bedragen zijn vuistregels voor wat de maatschappij bereid is te betalen voor een kwaliteitsvol levensjaar. Je moet dat nooit op microschaal zien. We hebben hier in het UZ geen triage van de mensen die binnenkomen. Als de kleine Viktor (zie kader) zijn nieren blokkeren en er is maar één medicijn dat hem kan redden, dan geven we hem dat. In onze ogen is daar zelfs geen discussie over. Maar de verantwoordelijke minister zit natuurlijk in een andere positie.”

LEYS: “Gelukkig maar, dat we IN WEST-EUROPA IS op individueel niveau alles doen HET AL GEZONDHEID WAT DE KLOK SLAAT. om mensen te behandelen. Het inSOMMIGE MENSEN dividuele belang spoort echter niet DENKEN ZELFS DAT JE altijd met het collectieve belang.

RISICOVRIJ KUNT LEVEN. Voor dit soort uitzonderlijke gevalMark Leys len bestaat het Bijzonder Solidariteitsfonds. De criteria die daar gelden, proberen we nu explicieter te maken, te rationaliseren. Vroeger werd met weinig wetenschappelijk onderbouwde analyse beslist. Ultiem wordt de beslissing niet genomen op basis van de prijs alleen, maar door een dialoog. Dat is een waardendebat. Nederland maakt daarin heel andere keuzes. Daar zeggen ze expliciet: vanaf een bepaalde leeftijd heb je geen recht meer op een bepaald type gezondheidszorg, omdat we er de toegevoegde waarde niet van inzien.”

NOPPEN: “Hoe noordelijker je gaat, hoe rationeler de beslissingen. In Scandinavië heb je vanaf een bepaalde leeftijd ook geen recht meer op dialyse.”

LEYS: “Ik ben er wel voorstander van om die criteria te expliciteren, want uiteindelijk gaat het om de draag-

Onze ziekenhuizen zijn georganiseerd zoals in de 19de eeuw: heel verticaal.

De patiënt heeft daar allemaal geen boodschap aan. De patiënt komt horizontaal binnen, soms zelfs letterlijk.

kracht van een systeem, dat je nog het best kunt vergelijken met een huishoudbudget. Hoeveel je investeert in wat hangt af van je budget.”

Fantastisch, we liggen vol!

De kosten voor de gezondheidszorg zijn dus als een huishoudboekje. Zolang we rondkomen, kunnen we kiezen waaraan we het budget besteden. En daar gaat het fout, zegt professor Noppen. Zijn ideaalbeeld? Een halfleeg ziekenhuis. Opmerkelijk toch, voor het hoofd van een universitair ziekenhuis.

NOPPEN: “In onze gezondheidszorg gaat 80 procent van het budget naar 20 procent van de bevolking en van dat budget wordt 80 procent uitgegeven in het laatste levensjaar. Dat laatste is bijna onvermijdelijk. Slecht 2 procent van dat gigantische bedrag gaat naar preventie, om te voorkomen dat je aan het einde van de rit in de problemen raakt.”

“In de VS word je 80 jaar als je je veiligheidsgordel draagt, geen wapen in huis hebt, elke dag vers fruit en verse groenten eet, niet rookt en geen overgewicht hebt.

Helaas voldoet maar 5 procent van de Amerikanen daaraan. Dààr kan het beleid maar beter op inspelen.”

“We moeten investeren in health care – gezondheidszorg – eerder dan in sick care. In de organisatie van onze maatschappij doen we echter net het omgekeerde: we gaan alles verticaliseren. Politiek is preventie nu een bevoegdheid van de gemeenschappen, terwijl er voor een gezondheidswerker geen enkel verschil is tussen preventie en curatie, tussen voorkomen en genezen.

Onze ziekenhuizen zijn georganiseerd zoals in de 19de eeuw: heel verticaal, met een medisch departement, een departement voor nursing, een technisch departement, IT, apotheek. Binnen het medische departement heb je nog eens een veertigtal afdelingen. De patiënt heeft daar allemaal geen boodschap aan. De patiënt komt horizontaal binnen, soms zelfs letterlijk.”

Hoe gezondheidszorg dan wel efficiënt georganiseerd kan worden, zag professor Noppen in de VS. Een HMO of health maintenance organisation is er een collectieve verzekering, die de verzekerden recht geeft op de zorgen van artsen en ziekenhuizen die op een prepaid basis vergoed worden. “Dat is één systeem, volledig HENRI DECEMBER 2015

11

COVERVERHAAL

THE EXPERTS

horizontaal, dat er alle belang bij heeft om de leden zo gezond mogelijk te houden. Daarvoor heeft het alles in handen, van de nulde en de eerste lijn tot de revalidatie en palliatieve zorgen.”

“Ons systeem is een beetje pervers omdat we er voor de financiering alle belang bij hebben om zoveel mogelijk patiënten te hebben. Als men vraagt hoe het met het ziekenhuis gaat, is mijn antwoord: ‘Fantastisch, we liggen vol en onze activiteiten nemen toe.’ Als minister van Volksgezondheid zou ik echter liever zeggen: mijn ziekenhuizen zijn halfleeg, mijn bevolking is gezond.”

LEYS: “Er zijn weinig prikkels in ons systeem om op een andere manier na te denken over hoe we met gezondheid en ziekte kunnen omgaan. We moeten de allocatie van middelen meer richten op het vermijden van ziekte. Dat gaat om heel basale ingrepen. Beweeg.

Voed je. Denk vandaag na over wat er over twintig jaar kan gebeuren.”

Heeft een alcoholicus recht op een levertransplantatie?

Gezond eten en voldoende bewegen, zo blijven we gezond. Dat weten we inmiddels allemaal, maar toch blijft het voor veel mensen moeilijk om in de praktijk te brengen. Hoe kan preventie wel werken?

NOPPEN: “Kijk naar de veiligheidsgordel. Het heeft twintig jaar geduurd, maar nu heeft 90 procent van de mensen als eerste reflex als ze in een auto stappen dat ze de gordel omdoen. Dat is een collectieve oefening: informeren, herhalen, belonen, bestraffen als het anders niet lukt… Daarvoor moet je de hele gedragspsychologie uit de kast halen.”

LEYS: “Dat is cultuur. Eigenlijk zitten we op dat vlak niet slecht: in West-Europa is het tegenwoordig al gezondheid wat de klok slaat. In die mate zelfs dat sommige mensen denken dat je risicovrij kunt leven. Die manier van denken en medicalisering gaan hand in hand: beide versterken het geloof dat je eeuwig kunt leven.”

NOPPEN: “Cultuur speelt een grote rol. De meerderheid van de patiënten, waar ook ter wereld, wil liefst thuis sterven. Toch sterven drie op de vier Amerikanen op intensive care. In het ziekenhuis dus, en dan nog eens op de duurste en meest onaangename plek daar.

In de VS heerst een cultuur: we moeten àlles doen om het leven in stand te houden, zelfs al weten we dat deze

12

HENRI DECEMBER 2015

1 ➻ MARC NOPPEN is CEO

of the University Hospital UZ Brussel and associated professor pulmonology at VUB.

2 ➻ MARK LEYS is professor of

sociology and health sciences at VUB. He coordinates the research of organisational healthcare questions such as rehabilitation and longterm care, transmural care, integrated care, and the use of information and communication technologies (e-health).

patiënt gaat sterven. Je weet maar nooit, miracles can happen. Maar mirakels gebeuren meestal niet en mensen gaan dood. Hier staan we al een stuk verder en is die hardnekkigheid verdwenen. Wij vinden dat er andere manieren zijn om mensen te laten sterven.”

“Komt daar nog het legale aspect bij: als je in de VS niet al je paraplu’s opentrekt, staat er altijd wel een advocaat klaar om een schadevergoeding te eisen omdat je dit of dat niet gedaan hebt. Daardoor geven de VS geen 10,9 maar 17 procent van het BBP uit aan gezondheidszorg.”

LEYS: “Ik geloof in responsabiliseren, maar ik geloof niet in het individueel verantwoordelijk stellen van personen voor alles wat hen overkomt. Daar gaan we stilaan naartoe: als je niet alles hebt gedaan om gezond te leven, dan komen we ook niet meer in alles tegemoet om je te behandelen. Nu al worden verzekeringspolissen op basis van gedrag gemaakt. In mijn lessen stel ik de klassieke vraag: heeft een alcoholicus recht op een levertransplantatie?”

En? NOPPEN: “Als hij stopt met drinken.”

LEYS: “Dat is inderdaad het juiste antwoord. We ver-

geten soms dat gezondheid niet alleen een individueel maar ook een collectief gegeven is. Gezondheid hangt af van je werkomstandigheden, je woonomgeving, het leefmilieu…Er zijn veel zaken waarover mensen geen controle hebben. Voor een kansarm gezin is het nog

COVERVERHAAL

Niets zo goedkoop als snel doodgaan De vergrijzing doet de kosten voor gezondheidszorg de pan uit swingen.

“In enkele generaties zijn we 40 jaar ouder geworden. Dat is fantastisch, maar het was niet voorzien”, zegt ziekenhuisdirecteur Marc Noppen. We moeten wel opletten voor impliciete boodschappen, waarschuwt gezondheidssocioloog Mark Leys. “Zijn oudere mensen dan een probleem?”

Noppen geeft het voorbeeld van dialyse, een zeer dure behandeling: “De gemiddelde dialysepatiënt is een tachtiger.

Hoe ouder je wordt, des te groter de kans dat je minstens één chronische ziekte hebt. Vroeger stelde dat probleem zich niet. Toen ging je op je veertigste dood aan een longontsteking.

Toen ik studeerde, ging je nog dood aan kanker. Nu is kanker een chronische ziekte.

Je gaat er niet aan dood, je leeft ermee verder. Je sterft dus mét kanker.”

“Ik heb ooit een artikel gelezen over wat het zou betekenen als iedereen in Nederland stopte met roken.

Het systeem zou er in elkaar zakken!

altijd veel makkelijker om de kinderen na school naar een hamburgerrestaurant te sturen dan om ze gezond eten voor te zetten. Ik geloof dus in mensen wegwijs maken en bewustmaken van zaken waarover ze controle hebben. Dat bouw je per generatie op.”

NOPPEN: “Op de wetten over roken in de horeca kwam veel kritiek, maar ze werken wel. In de VS zijn ze nog extremer. In Massachusetts is het zelfs verboden om te roken als je alleen in de wagen zit. Je kunt je afvragen waar de overheid zich mee bemoeit, maar in de VS zie je wel niemand roken. Nergens. Je ziet zelfs geen peukjes. Het aantal hart- en vaatziekten daalt navenant. In China daarentegen rookt tweederde van de mannen. Eén op de drie sigaretten ter wereld wordt in

De mensen zouden allemaal blijven leven en oud genoeg worden om iets anders te krijgen: prostaatkanker, darmkanker, borstkanker, diabetes, staar, noem maar op. Het beste dat we kunnen doen om ons gezondheidssysteem in stand te houden is dus allemaal beginnen roken, in onze zetel zitten en ongezond eten. Dan sterven we allemaal op ons 65ste en is de gezondheidszorg gered. Is dat wat we willen?”

Leys: “Ouderenzorg is duur, maar misschien kunnen we ook eens het budget voor antidepressiva onder de loep nemen. Of dat voor bevallingen.

Ook heel duur, hoor.

Oud worden staat niet automatisch gelijk

met ziek worden en duur zijn. De kosten in het laatste levensjaar lopen op, maar dat geldt voor iedereen.

Ook voor kinderen.

Als je op je 20ste het slachtoffer wordt van een zwaar verkeersongeval, dan ben je ook duur in je laatste levensjaar. Er is niets zo goedkoop als snel doodgaan. Misschien moeten we de vraag omkeren en actiever stilstaan bij wat ouderen bijdragen aan de maatschappij.”

Noppen: “Zestigers behoren tot de kapitaalkrachtigste groepen in onze samenleving. En wat doen gezonde zestigers?

Geld uitgeven. Zonder hen zaten onze restaurants leeg, toch?

Ouderen doen onze economie draaien.”

China verkocht. Daar zitten ze over twintig jaar met een gigantisch probleem.”

LEYS: “Wat wij denken dat gezond is, is ook relatief.

Mijn grootouders, die van het platteland kwamen, zwoeren bij spek met eieren. Dat was toen ook gezond, als je weet hoe hard ze moesten werken.”

Hoe waardevol is Stephen Hawkings leven?

Terug naar de geneeskunde dan. De bedragen die daarin gehanteerd worden, gelden voor een kwaliteitsvol HENRI DECEMBER 2015

13

COVERVERHAAL XXX

Wat hebben we geleerd van de kleine Viktor?

Eén patiënt van het UZ beroerde in 2013 het hele land. De kleine Viktor, 7 jaar, leed aan een zeldzame nierziekte. Zijn enige kans op leven was het geneesmiddel Soliris, maar dat kostte maandelijks 18.000 euro en werd niet terugbetaald. Het lot van Viktor werd de inzet van een openlijke strijd tussen het farmaceutisch bedrijf Alexion en de toenmalige minister van Volkgezondheid Laurette Onkelinx, die zich gechanteerd voelde.

14

Ondertussen werd Viktor in het UZ wel gewoon behandeld.

“De mensen rond Victor hoefden zich op geen enkel moment zorgen te maken, in onze ogen was er zelfs geen discussie over. In dergelijke gevallen lossen we achter de schermen op hoe we dat financieren.

Nu ja, in het geval van Viktor was het eerder frontoffice, want alles kwam in de pers”, vertelt UZ-directeur Marc Noppen. Noppen houdt zijn hand op tafelhoogte. “Viktor was ongeveer zo groot. Ik wil de eerste minister nog zien die zegt dat hij geen recht heeft op een behandeling.”

Viktor leed aan een zogenaamde weesziekte: een ziekte die zo zeldzaam is dat een winstgevende behandeling ontwikkelen niet evident is. Noppen: “Het klassieke farmamodel is dat van de blockbusters.

Daarbij worden grote populaties voor veelvoorkomende ziekten behandeld:

HENRI DECEMBER 2015

hypertensie, diabetes, cholesterol…

Maar de technologie evolueert verder en nu zoekt men meer en meer naar behandelingen voor kleine groepen patiënten – individueel bijna. De prijs per behandeling ligt dan wel een pak hoger. En dan rijst de vraag: wat is de maatschappij bereid te doen voor die vijf kinderen in België die zonder behandeling zouden doodgaan? En wat met een farmabedrijf dat daarvoor 100.000 euro per jaar vraagt?”

“Ieder land wordt met die vraag geconfronteerd. In het weesgeneeskundedebat is daarom de Benelux opnieuw uitgevonden.

België, Nederland en Luxemburg hebben de rangen gesloten om samen te onderhandelen met die bedrijven. Dat maakt de markt meteen een stuk groter en economische wetmatigheden gelden ook hier. Er komt dus wat meer rationalisering in het debat en wat minder emo.”

levensjaar. Maar wat houdt dat precies in, kwaliteitsvol leven? En verschilt de invulling daarvan niet van mens tot mens?

NOPPEN: “De term kwaliteitsvol levensjaar is gebaseerd op Europese schalen, oorspronkelijk een verzekeringsinstrument.

Daarvoor werd aan grote groepen mensen gevraagd naar hun inschatting van bijvoorbeeld een leven met een arm INVESTEER minder, of zonder IN HEALTH benen. Zo krijg je CARE, EERDER een beeld van wat DAN IN grote populaties beSICK CARE. langrijk vinden. Dat Marc Noppen is natuurlijk opnieuw zo’n macrogegeven, terwijl een kwaliteitsvol leven ook zeer individueel bepaald is. In mijn ogen kan het iets totaal anders betekenen dan in de ogen van iemand anders. De extremen zijn makkelijk – niemand wil verder leven als een plant – maar er is een grote grijze zone.”

LEYS: “Mensen zijn sociale wezens. In die termen moeten we het debat voeren.

Die benadering komt uit de wereld van mensen met een handicap. Wie zijn wij om te beslissen of zij een kwaliteitsvol leven hebben? Uit onderzoek blijkt dat je kwaliteit van leven perfect kunt gelijkstellen met de mogelijkheid om te participeren aan het sociale leven en zo bepaalde levenskansen te realiseren.Als we mensen dat afnemen, dan kun je je afvragen of het nog de moeite waard is. Maar dan blijft de vraag: hoe meet je in godsnaam de waarde van een sociaal leven?”

NOPPEN: “Stephen Hawking kan nog amper met zijn oogleden zijn spraakcomputer bedienen. Toch kunnen we ervan uitgaan dat zijn levenskwaliteit goed genoeg is, omdat hij kan blijven nadenken over de kosmos.”

Professor Marc Noppen: “Stephen Hawking kan nog amper met zijn oogleden zijn spraakcomputer bedienen. Toch kunnen we ervan uitgaan dat zijn levenskwaliteit goed genoeg is, omdat hij kan blijven nadenken over de kosmos.”

LEYS: “We vallen vaak terug op individuele voorbeelden, maar in de verzorgingsstaat gaat het over groepen.

En dan heb je mensen die participeren aan het sociale leven gelijkstellen met arbeidsparticipatie. Dat is een ideologische keuze. Het blijft dus een waardendebat.

Daarom moeten we nadenken over de criteria. Stel dat iemand enkel geïnteresseerd is in het cognitieve en veel minder belang hecht aan het fysieke, en desnoods zonder benen door het leven wil gaan. Moet die zich anders verzekeren, zoals privéverzekeraars in sommige landen suggereren?”

NOPPEN: “Daar biedt men een basispakket aan en kun je je apart verzekeren voor individuele voorkeuren.

Dat kan heel ver gaan, tot esthetische ooglidingrepen toe. Uiteraard betaalt de collectiviteit die niet.”

How much does a human life cost? How much money are we prepared to spend to save a patient’s life? Can that even be expressed in numbers? Indeed it can: 35,000 is a number often cited as the cost of one year of quality life. “That same number is used in euro, in dollars and in yen,” says health sociologist Mark Leys. “That goes to show that it’s not absolute. It’s a reference, an instrument to decide what treatments to invest in.” And there’s no need to worry: “We will not let a person die when that amount is spent,” says Marc Noppen, the university hospital’s CEO. “We do everything we can to save a person’s life, regardless of the costs.”

One of the university hospital’s patients made the national news in 2013: seven-year-old Victor, whose liver disease could only be treated with a medicine that cost €18,000 every month. This resulted in a major controversy, as the then health minister felt blackmailed by the pharmaceutical industry. “Meanwhile, we did everything possible to help Victor, sorting out the funding back office,” Noppen says. As a doctor, EN

En wat met borstreconstructies na kanker?

Tegenwoordig worden borsten zelfs preventief geamputeerd, om kanker te voorkomen. Moeten die vrouwen zelf opdraaien voor een reconstructie?

NOPPEN: “Met de huidige genetische mogelijkheden moet het systeem voortdurend bij de pinken blijven. In de cardiologie heb je de TAVI’s: hartkleppen die je met een kathedertje via de lies kunt plaatsen. Je moet dus niet meer het borstbeen openleggen en patiënten tien dagen in het ziekenhuis houden. Vandaag worden TAVI’s echter alleen voorbehouden voor mensen die er te slecht aan toe zijn om die zware operatie te ondergaan. Terwijl je ook de anderen perfect kunt helpen met een behandeling die een minimale impact heeft. We zijn het enige land in Europa waar deze behandeling nog niet terugbetaald wordt. Dus moet je bij de overheid lobbyen en aantonen dat je dure en soms overbodige ingrepen kunt vermijden.

Maar het gaat zo snel, in zoveel vakgebieden tegelijk, dat het bijna een permanente oefening is om bij te blijven.

We hebben een consensusmodel, waarbij alle belanghebbenden compromissen bereiken. Het nadeel daarvan is een zekere traagheid, misschien soms een zekere besluiteloosheid.Het zou al helpen als er ooit iets wordt geschrapt, maar dat gebeurt nooit.” ― H

Noppen dreams of empty hospitals, since “that would mean the population is healthy”. To achieve this, we have to alter the way healthcare is funded, with more means for prevention. “Health is talked about a lot these days, but we can only hold individuals responsible for things they can control,” says Leys. “Much of our health is determined by factors we do not control: living conditions, work circumstances, the environment...”

An important factor in the debate about health funding is the quality of life. But what constitutes quality of life? Leys has a simple definition: “As long as people are able to engage in social life, their life is considered to have good quality.” He shudders at an automatic association between an ageing population and rising healthcare costs. “The last year of someone’s life is the most expensive, irrespective of whether that person is young or old,” he says. “And why should the elderly even be considered a problem? Let’s turn that around and see how much they contribute to our society.”

HENRI DECEMBER 2015

15

THINGS WE DISCOVERED

To improve understanding of the complexity of Alzheimer’s, they draw parallels with the complex dynamics of ecosystems.

T

HEALTHCARE

‘Ecosystem management’ approach to Alzheimer’s The leading journal Alzheimer’s & Dementia recently published an article in which VUB researchers from different disciplines use the principles of ecosystem management to encourage novel approaches to Alzheimer’s research.

he article “Could ecosystem management provide a new framework for Alzheimer’s disease?” observes that Alzheimer’s, a progressive neurodegenerative brain disorder, is still symptomatically treated. Treatment strategies are often based on a single pathological feature, or aspect of the development of the disease, which is also used as a way of understanding the condition as a whole. This widely used approach is not always effective and potentially limits fundamental breakthroughs. The research team – consisting of bioscience engineers Kris Pauwels, Ellen Hubin, Nico van Nuland and Kerensa Broersen, biologists Nico Koedam and Bram Vanschoenwinkel and neurologist Peter Paul De Deyn – suggest a different, more holistic approach, based on insights from ecology, specifically ecosystem management. To improve understanding of the complexity of Alzheimer’s, they draw parallels with the complex dynamics of ecosystems. In the ensuing paradigm, different pathologic hallmarks are no longer viewed as separate but are understood as fundamentally interrelated. In addition to the use of medication targeted at different disease processes, an integrated approach would also include non-pharmacological measures.

This approach opens the door for more than just innovative treatment strategies. The ad-hoc team found that coming together as experts from various fields and thinking in an interdisciplinary way was an inspiring process that generated sound scientific insights and they wish to share this experience. “We also want to encourage our fellow scientists to step out of their comfort zones,” says Pauwels.

READ MORE — The article can be read via vubtoday.be/alzheimersanddementia

16

HENRI DECEMBER 2015

HEALTH PSYCHOLOGY

Volunteering: good for body and soul Does volunteering benefit the volunteer?

To find out, researchers from VUB, Stockholm University and KU Leuven studied 717 Swedes for two years. The large-scale study, reported in the leading Journal of Occupational Health Psychology, found that volunteering is indeed good for mental and physical health.

Researcher Yannick Griep explains that those who volunteered were less likely to drink alcohol or smoke, to be diagnosed with high blood

pressure or to report joint and muscle pain than those who did no unpaid work.

Volunteers were also found to be happier, with a greater sense of self-realisation and fewer cognitive complaints.

These results were found in both employed and unemployed people. Both groups described being more satisfied with their lives. The researchers noted, however, that these positive effects occurred only when people freely chose to volunteer.

BIOLOGY

Rooibos tea is a medicinal brew

Research by cardiologist JeanFrancois Argacha shows that even short-term exposure to nitric oxide air pollution – caused by emissions from cars, lorries and buses, power plants and off-road equipment – corresponds with an increase in ST-segment elevation myocardial infarctions (STEMI) in men. Researchers compared data on levels of pollutants with incidence of STEMI. The association between this severe type of heart attack and air pollution was observed after only one day of exposure, despite the fact that levels of particulate and nitric oxide air pollution during the study period were well below European limits.

Dr Argacha says, “The detrimental impact of nitric oxide air pollution exceeds that of fine particles and raises new public health concerns.”

CARDIOLOGY

No ‘safe’ levels of air pollution

READ MORE — Argacha's presentation at the London Cardiology Congress: vubtoday.be/Argacha

The rooibos bush (Aspalathus linearis) naturally grows exclusively in the Cederberg mountains in South Africa’s Western Cape province. The indigenous San peoples have long known about its beneficial properties, and science is now starting to catch up.

Until now, the focus has been on the flavonoid aspalathin, which is unique to the rooibos bush. This compound contributes to balanced blood sugar levels by increasing the capacity of cells to absorb glucose from the blood and by stimulating the release of

insulin by beta cells in the pancreas. DIFF, VUB’s Cell Differentiation Lab, has now identified a second active substance, phenylpropenoic acid glucoside, or PPAG. In tests on obese mice, PPAG protects beta cells against the dangers of high-fat diets. The glucosides contribute to the regulation of insulin across the membrane and help cells become more resistant to premature cell death induced by certain saturated fatty acids.

Current indications are that PPAG in both naturally occurring and synthesised

forms will be effective in the prevention and treatment of diabetes and cardiovascular diseases. DIFF is working with the South African Medical Research Council and the Danish company MC2 Biotek to develop phytopharmaceuticals combining aspalathin and PPAG, which they hope will protect against various diseaseinducing factors, like insulin resistance and high-fat and high-sugar diets.

READ MORE

— vubtoday.be/rooibos HENRI DECEMBER 2015

17

THINGS WE DISCOVERED

OCEANOGRAPHY

Microbial electricity creates firewall Oceanographers have long known that during the warm summer months, oxygen is depleted in coastal waters and the underlying sediments start accumulating hydrogen sulphide (known for its ‘rotten egg’ smell), which is highly toxic to marine life. If the hydrogen sulphide gas is released from the sediments it can spell toxic disaster for the local marine life.

However, despite the regular build-up of these poisonous gases, few actual calamities have been documented.

Not happy to accept blind good fortune, Professor Filip Meysmans set up a joint study with the Royal Netherlands Institute of Sea Research and Utrecht University. “The problem was that we

didn’t really understand why so little sulphur escaped,” he said. “It’s good to know that you’re lucky, but it’s much better to know why. Our study shows that there is a natural mechanism in place that inhibits the escape of sulphide from seafloor.”

The study was carried out in Lake Grevelingen, a saltwater lake in the south of the Netherlands. Dorina Seitaj, PhD student and lead author of the paper published in the prestigious Proceedings of the National Academies of Science, explains that the answer came as a surprise. “What we found was really amazing. In the spring, the seafloor was colonised by high densities of long, filamentous electricitygenerating bacteria,” she

says. “These recently discovered ‘cable bacteria’ are able to send an electrical current over centimetre-long distances.” This electrical activity dissolves iron molecules in the sediment, allowing them to drift upwards and form a ‘firewall’, an orange crust near the sediment surface.

Geochemist Fatimah Sulu-Gambari adds: “Iron has a high binding capacity for sulphide. The iron layer generated by the bacteria creates a sort of seal. Sulphide is produced in large quantities in the sea floor, but cannot escape, thereby avoiding a toxic disaster.”

The research team have confirmed their findings over five years in Lake Grevelingen

and have demonstrated the abundance of cable bacteria in many other coastal systems around the world. Their discovery is important in the context of oxygen depletion in relation to the increased dumping of nutrients into the ocean and warmer water due to climate change. The discovery and understanding of this protective mechanism will assist in developing future-proofing strategies for other areas with a lack of oxygen.

Their discovery is important in the context of oxygen depletion in relation to the increased dumping of nutrients into the ocean and warmer water due to climate change.

READ MORE — www.microbial-electricity.eu

EDUCATIONAL SCIENCES

Dealing with diversity in the classroom

18

HENRI DECEMBER 2015

New findings from Els Consuegra’s doctoral work “Gendered teacher-student classroom interactions in secondary education: perception, reality and professionalism” demonstrate a clear bias in how teachers treat boys and girls differently in the classroom.

Teachers were filmed during class and were given the opportunity to provide feedback and clarification on their performances. The study shows that teachers unconsciously and unintentionally paid

almost three times as much attention to the negative behaviour and characteristics of boys than of girls.

However, Consuegra’s research also showed that there are no easy solutions.

Using the tapes as a starting point, she tested an experimental training technique to encourage teachers to be more equal in giving feedback to pupils. This test then showed that girls seemed to resist change by starting to exhibit more misbehaviour.

Think of it as an HENRI. Fresh. Daily.

VUBTODAY.BE All the VUB news, all the time

PREFER PRINT NEWS? Get HENRI delivered to your door, four times a year by registering here: vub.ac.be/henri

REDELIJK (EIGEN)WIJS ― SIMPLY GREAT STUFF

THE SEAEXPLORER: ADVANCED FARMING FOR A BETTER CLIMATE It’s no secret that carbon dioxide (CO2) has to be reduced drastically if we’re to do anything about climate change.

Simply put, there are two ways to do this: reduce CO2 production, or increase CO2 absorption.

Tex t SALLY TI PPER

MARINE PHYTOPLANKTON is very efficient at absorbing CO2, but research has shown its presence in the world’s oceans to be patchy and insufficient.

With his plans to fertilise the world’s oceans and thus encourage the growth of marine plankton, chemistry professor Willy Baeyens wants to fulfil his part in the fight against

global warming. Plankton occurs in high concentrations in certain areas, while in other areas, much lower amounts are found. These regions of low productivity are comparable to a desert on land. Like any life form, plankton can only live in places with the necessary nutrients, but due to various environmental factors, large areas in the oceans are lacking some of those nutrients, resulting in limited plankton productivity. Supplying the missing nutrients in those regions, also known as fertilisation, will stimulate plankton growth. So far, it has been possible to map the areas where

Het team van chemieprofessor Baeyens ontwikkelde een robot uitgerust met speciale sensoren, de Sea Explorer. Die begint binnenkort aan zijn eerste reis. Zijn missie: de aanwezigheid in kaart brengen van voedingsstoffen die essentieel zijn voor de groei van NL

20

HENRI DECEMBER 2015

enough of the major nutrients nitrogen and phosphorous are present. However, until now, scientists have been unable to identify the necessary trace nutrients because their concentrations are too low to be measured with the existing, conventional instruments.

Baeyens and his team have made an important step in this research area: they have developed the SeaExplorer, a robot equipped with sensors, that can measure concentrations of trace nutrients in nitrogenand phosphorous-rich ocean areas. Once they know which nutrients are lacking, they can add them in a time-, dose- and

element-specific manner to the water, encouraging plankton growth and thus reducing the concentration of CO2 in the atmosphere. The SeaExplorer will now be tested to make sure its measurements are reliable, before beginning its maiden voyage in Corsica early in 2016. If all goes well, the Atlantic and Pacific Ocean will follow. With the help of fellow institutes and robots in other parts of the world, Baeyens’ team hope to have all the oceans mapped over the next four years. Then, after the data has been collected, the first fertilisation tests can begin. ― H

plankton. Met deze gegevens zullen wetenschappers in staat zijn de oceanen te bemesten en de planktongroei te stimuleren. Meer plankton betekent een hogere absorptie van CO2. Dit zou een cruciale stap betekenen in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

KOT VAN TOEN

Toon ons jouw kot van toen!

Mail naar today@vub.ac.be

Aan mijn tijd op kot heb ik mijn organisatietalent overgehouden. Of beter: mijn improvisatietalent. Ik organiseer opnieuw concerten. De cirkel is rond.

Alumnus Walter Vermander op bezoek in zijn kot van toen Te k s t A NJA OT T E Be e ld SA S KI A VA N D E R S T I C H E LE

Het staat er nog, het pand aan de Triomflaan 54. Dat was helemaal niet evident in de tijd dat Walter Vermander er op kot zat, tijdens de hoogdagen van de punk.

“Alle huizen hier waren eigendom van de VUB. De universiteit had het hele blok opgekocht, maar de gemeente Oudergem zag een uitbreiding niet zitten. Met enkele studenten hebben we de leegstaande panden dan maar gekraakt. Uit principe – we waren anarchisten – en ook een beetje voor het avontuur.”

“Nummer 54 bevond zich in een heel slechte staat.

Als het regende, raakte je

As a student, Walter Vermander squatted in one of the houses on Triomflaan that at the time belonged to VUB. The houses were in a terrible state, with taps like live wires and no heating, but Vermander only used his place for sleeping.

EN

beter de kraan op mijn kamer niet aan, want dan stond er stroom op – het gevolg van een blootliggende kabel.

Er was een installatie voor centrale verwarming, maar een brander ontbrak. Een Berlijnse kraker die hier ook rondhing, heeft dan maar een industriële brander die we gevonden hadden geïnstalleerd.

Toen de verwarming aansloeg, was het binnen amper 9 graden, buiten vroor het.”

“Ik kwam alleen op kot om er te slapen. We maakten muziek – samen met Serge Gutwirth zat ik in een bandje genaamd Het Autonoom Leger –, ik was voorzitter van de studiekring Vrij Onderzoek, organiseerde allerlei activitei-

ten en hield ook een drukkerij draaiende, onze belangrijkste bron van inkomsten. In een gekraakte fabriek organiseerden we festivals met Engelse punkbands.”

“Met de VUB bereikten we een compromis: we mochten blijven wonen, de huur kwam op 1.500 frank, de kosten voor het onderhoud mochten we aftrekken.

Daarvoor verzamelden we aan de Brico wat verderop kassabonnetjes. Achter een keukenkastje vonden we ook 20.000 frank, die we onder de drie bewoners verdeeld hebben. En zie nu, het huis staat er nog altijd, het is zelfs opgeknapt en opnieuw bewoond.” ― H

Being an anarchist punk, he played music, organised festivals and even ran a printer’s. Back then, the houses on Triomflaan were ready to be torn down, but they're still there to this day.

HENRI DECEMBER 2015

21

HET DNA VAN DE VUB

“Praten over mijn richting en de VUB, ik had het ook vrijwillig gedaan.”

De laatste reünie van de Student Ambassadors was voor een aantal onder hen een speciale editie. De eerste lichting vloog er vijf jaar geleden vol enthousiasme in. Wij kaarten met vier van hen na over hun tijd als ambassadeur, over hun carrière, over het KK en andere clublokalen.

Te kst F EMKE C O O P MAN S Be e ld JO H AN MARTEN S

M

yriam Halimi (Agogische wetenschappen), Manon Van Camp (Psychologie), Rik Vanmechelen (Computerwetenschappen) en Britt Maes (Ingenieurswetenschappen: Architectuur) zijn alumni en vier van de zestien allereerste Student Ambassadors aan de VUB. Zij reageerden vijf jaar geleden op een vacature die alle studenten in hun mailbox kregen. “Ik had er bijna niet op gereageerd. Maar blij dat ik toch op gesprek ging! Als Student Ambassador leerde je niet alleen nieuwe studenten kennen, maar ook mensen van andere faculteiten. En zo zag je de dingen ook eens vanuit een andere hoek." Aan het woord is Manon Van Camp. Zij werkt vandaag bij Deloitte. Haar toenmalige collega's verspreidden zich over het Vlaamse land en Rik verhuisde zelfs helemaal naar New York. Daar werkt hij mee aan het nieuwe digitale jasje van het MoMa. Britt vond een toffe job bij een grote aannemer, Myriam bleef het dichtst bij huis en doctoreert aan de VUB. Of ze fan zijn van een reünie op zijn tijd? Britt: “Wij waren wel een hechte bende. Zestien is ook geen grote groep, vandaag zijn de Student Ambassadors met veel meer. En het is leuk om te ontdekken wat iedereen nu doet.

Ik wist bijvoorbeeld helemaal niet dat Rik in New York zat!”

Waren jullie zulke grote fans van de universiteit dat jullie Student Ambassadors wilden worden?

MYRIAM: “Ik heb zelf veel gehad aan het advies van een leerkracht met een achtergrond Agogische Wetenschappen aan de VUB en een zus die hier midden in haar studies zat. Hogere studies waren voor mij niet evident. Ik heb dyslexie en was na de middelbare school redelijk schoolmoe. Maar kijk waar ik nu sta, doordat twee mensen mij de weg wezen. Dat soort hulp wou ik ook bieden. Tijdens opendeurdagen, evenementen, sid-inbeurzen... De eerste twee jaar waren erg druk, ik werkte op bijna elke activiteit en nam ook

22

HENRI DECEMBER 2015

1

2

3

4

1

BRITT MAES

2

RIK VANMECHELEN

3

MANON VAN CAMP

4

MYRIAM HALIMI HENRI DECEMBER 2015

23

HET DNA VAN DE VUB

in mijn vrije tijd nieuwe studenten mee op sleeptouw.

Praten over mijn richting en de VUB, ik zou het ook vrijwillig gedaan hebben.”

RIK: “Het fijne was dat het wel druk kon, maar niet moest zijn. Had je college, examen, groepswerk of waren het gewoon drukke tijden, dan werd daar rekening mee gehouden. Ik heb vijf jaar geleden vooral op de oproep gereageerd omdat IT'ers niet bepaald bekend staan om hun communicatieskills en ik wou dingen doen om die skills te verbeteren. Communiceren is uiteindelijk ook in onze sector belangrijk als je hogerop wilt klimmen. Zo was ik al monitor tijdens kampen en als Student Ambassador sprak ik mensen aan die eraan dachten mijn richting te volgen. Ik mocht vertellen over de opleiding, de studentenclub, mijn campus. Ik zat hier op kot, ging niet vaak naar huis en bracht eigenlijk al mijn tijd door in ons computerlokaal. Onze studentenkring was zo'n beetje het cliché van de computernerds aan een universiteit. Ik maakte er zelfs een witte kerst mee. En dan loop je als eerste over de campus. De enige voetsporen in de sneeuw. Op zo'n moment denk je: dit is mijn campus.”

En het KK, op dit moment vooral een heel grote put, hoe vaak kwamen jullie daar?

RIK: “Ik herinner me de WK-match België-Amerika op groot scherm aan het KK. Mijn thesis was al ingediend, ik was mijn laatste jaar aan het afronden. En bij letterlijk elke goal viel ofwel het internet ofwel de stroom uit.

Maar verder was het een topmatch en ik denk er nog graag aan terug nu ik zelf in de VS zit.”

MYRIAM: “Het KK was de uitvalsbasis van Agogiek.

Mijn eerste drink was daar, alle agogiekfeestjes en doordat onze richting een culturele insteek heeft, waren de agogen ook fan van het culturele diensthokje. Schitterende herinneringen!”

MANON: “Ik was meer van het sportieve dan van het culturele type. Het KK vond ik wel gezellig, maar je vond mij meer in de Tent of het sportcomplex. Dus het KK is vooral een referentie naar de tijd die was. En daar blik ik graag op terug. Op de colleges van professor Bedrijfspsychologie Pepermans of die van een charismatische figuur als Jean Paul Van Bendegem, op de begeleiding door mijn promotor Hofmans, op de rationele benaderingen tijdens onze cursus Sociale Psychologie bij professor Van Overwalle...”

BRITT: “En op een tijd waarin je je vrienden elke dag zag. Daar heb ik het nu best moeilijk mee. Ik zat aan de overkant van de straat op kot. We gingen samen naar de les, samen eten, samen leuke dingen doen. Nu zie ik goede vrienden hooguit een paar keer per maand.”

Op zo'n moment denk je: dit is mijn campus Rik

Student Ambassador.

Zoveel meer dan een mooie referentie op mijn cv.

Ik leerde open en los communiceren, snel contacten leggen en proactief werken.

Manon

Myriam Halimi (Adult Educational Sciences), Manon Van Camp (Psychology), Rik Vanmechelen (Computer Sciences) and Britt Maes (Engineering Sciences: Architecture) are not only alumni but are four of the 16 of the first crop of Student Ambassadors at the VUB. Five years ago they applied for the new position that was open to all students. “I felt called because I didn’t find it easy to start studying myself – I have dyslexia – and I was happy that I could rely on the advice of others. I wanted to give that back. During open days, events, information days... Talking about my field of study and the VUB, I would have done EN

24

HENRI DECEMBER 2015

Heeft jullie tijd als Student Ambassador ook iets bijgedragen aan jullie carrière?

MANON: “Dat denk ik wel. Niet alleen was het een mooie referentie op mijn cv, maar ik heb als Student Ambassador ook geleerd om open en los te communiceren, snel contacten te leggen en proactief te werken.

Wie in het laatste middelbaar zit, weet niet wie hij moet benaderen of welke vragen hij moet stellen. Wij leerden hoe we hen op hun gemak konden stellen, stelden vragen en probeerden informatie te geven waar ze iets aan hadden.”

Hoe past dat ambassadeursschap bij de VUB, vinden jullie?

MYRIAM: “Het hoort bij de humane aanpak, denk ik.

Je weet dat nieuwkomers met onzekerheden kampen en probeert zo dicht mogelijk bij hen te staan. Studenten en hun ouders moeten niet alles horen van professoren of assistenten, maar ook van medestudenten.”

Als jullie de klok mochten terugdraaien, welk moment zouden jullie er dan uit pikken?

BRITT: “Ik herinner mij een fotoshoot helemaal in het begin. We trokken een hele dag met alle zestien plus een fotograaf door Brussel. Heerlijk!"

RIK: "En die foto's doen nog altijd dienst, zag ik onlangs op de VUB-website. Een supertoffe dag." ― H

it anyway,” says Myriam. The four look back at their student days with pleasure and some nostalgia. “I remember watching the Belgium-US World Cup match on the big screen,” says Rik. “My thesis was submitted, I was finishing up my studies. And with every goal either the internet or the power gave out. That match gained extra significance when shortly afterwards I found a job in America.” Rik works at the MoMa in New York. Is that also thanks to the Student Ambassadors? “IT people are not known for their communication skills and as a Student Ambassador I was able to train,” he says.

DIE FRÖHLICHE WISSENSCHAFT DE ACHTERKANT VAN HET WETENSCHAPSBEDRIJF

Homo ludens

SINDS EEN PAAR weken zitten we met een tiental collega’s op Happening, een app om met elkaar online spelletjes te spelen. Het gamma is divers: van selfie-opdrachten tot schaken.

Lachen geblazen, ook al kun je tijdens het schaken als een gieter afgaan als je op een avond tussen twee glazen wijn door onbewust je koningin onbeschermd laat staan. Schijnbaar veel luchtiger is Bomb Defusing: een spel waarbij rode bommetjes op je smartphonescherm zo snel mogelijk aangetikt moeten worden. 150 ‘ontmijnde’ bommen is mijn ongeëvenaarde topscore: hoge reactiesnelheid, stalen zenuwen, en fijne vingermotoriek is de analyse.

Homo ludens — de spelende mens — zo beschreef Huizinga in de jaren dertig onze speelse natuur. Cultuur, sport, wetenschap, politiek en zelfs oorlogsvoering, stelde hij, zijn in de kern een spel. De ernst waarmee een spel gespeeld wordt, meende hij, ontkent geenszins het ludieke karak-

© Saskia Vanderstichele

@elsconsuegra

ELS CONSUEGRA • Doctor in de Educatiewetenschappen.

• Ondervoorzitter Raad van Bestuur VUB

ter ervan. Als spel, illustreerde hij, werden ten tijde van de Grieken kampen tot op de dood bevochten en begeleid met feestelijke fluitmuziek: spanning, luchtigheid, verstrooiing, moed en schoonheid. Zou Huizinga het ontmijnen van échte bommen vandaag ook als een spel typeren? Onwaarschijnlijk.

Al is het bij momenten ook

onwaarschijnlijk hoe militairen een joystick bedienen om met drones aan de andere kant van een oceaan doelwitten te raken.

Aan een sneltempo wordt de laatste decennia technologische spielerei ontwikkeld.

Fijn en fascinerend an sich.

Potentieel gevaarlijk, zonder meer. Want technologisch kunnen we vandaag al veel meer dan wat we als maatschappij misschien wenselijk achten. Het ethisch vacuüm omtrent topics zoals levenseinde, designerbaby’s of drones illustreert hoe de bètawetenschappers de alfawetenschappers in snelheid hebben gepakt. Nood hebben we aan een inhaalbeweging van de humane wetenschap om kaders te bieden waarin technologie gebruikt kan worden: wat laten we toe en wat keuren we af? Want momenteel spelen we een spel zonder veel regels.

Investeren in een explosie aan technologische mogelijkheden zonder gelijklopende investeringen in denkkaders om ermee om te gaan: een tikkende tijdbom? ― H

HENRI DECEMBER 2015

25

XXX

DE DENKPLEK JOS VERSCHUEREN, DIRECTEUR SPORTMANAGEMENT Beeld T H OMAS DE BOE VE R

Mijn bureau is mijn snoepwinkel van de sport. Voor de studenten is het een soort onderdompeling in hun comfortzone sport en dat wil ik ook uitstralen: we eten, drinken en stinken sport in dit bureau. Elk item heeft hier een verhaal: de medailles, bekers, Paninistickers, de posters, de lege fles rode wijn, de meer dan 1000 boeken. Aan alles hangt hier een sportverhaal. Hier wordt er gebrainstormd, worden eindwerken besproken, nieuwe programma’s uitgedacht, steeds in deze sportomgeving. Het is een kenniscentrum van sport en sportmanagement. Deze ruimte inspireert me. Vaak overvalt mij hier de filosofisch-nostalgisch-emotionele gedachte dat ik vanuit deze ruimte de jonge mensen de weg wil kunnen wijzen in de wondere wereld van de kracht van sport in onze samenleving. ― H Where do our professors think? We asked Jos Verschueren, Programme Director Sports Management and Manager of the Sport Management Knowledge Centre.

EN

Where do you think?

Let us know: today@vub.ac.be

26

HENRI DECEMBER 2015

“ We eten, drinken en stinken sport in dit bureau.”

HENRI DECEMBER 2015

27

28

HENRI DECEMBER 2015

RESEARCHXXX UNCOVERED

Let’s More than 10,000 refugees from the Middle East have arrived in Belgium since the summer, in search of shelter and safety. As they settle in a new land, learning the language of their host community will be vital if they are to integrate successfully. With this in mind, two linguistics professors, Alex Housen & Esli Struys (pictured on p28), outline their research into the social and cognitive benefits additional languages can bring.

talk Te x t SAL LY TIPPE R

Photography SASKIA VAND E RSTICHE L E

HENRI DECEMBER 2015

29

RESEARCH UNCOVERED

I

n recent months, the impact of the war in Syria has been moving closer to our shores, as people forced to flee their homes in the Middle East make their way to Europe in search of safety and, ultimately, a new life. In the first nine months of 2015, Belgium registered 22,266 refugees, all of whom will need to find a way to integrate in their new society, wherever they end up. One of the most important factors in successful integration in a foreign land is acquiring the language of the host community. So far this year, 9,400 people have taken part in official language classes provided for refugees in Belgium, but it’s thought that at least 7,500 more will be in need of Dutch language training in the coming months.

With this in mind, two researchers at the department of linguistics and literary studies explain how learning an additional language brings benefits not just socially but also cognitively. Put simply, those who speak more than one language are smarter than those who speak just the one.

Professor Alex Housen specialises in multilingualism and language learning. With other members of the 20-strong Multi-L research team, he studies various aspects of foreign language acquisition, the process that leads to multilingualism. “Our research is sociological, psychological, cognitive and neurological,” he explains.

“We look at all the factors that determine how people learn additional languages. We also study multilingualism: what it does to the brain, and to people’s personalities and how they perceive the world, because there’s an intimate connection between language and thought.”

Look into my eyes Examining what exactly happens to the brain and the mind when a person learns new elements in a language is a challenging task. Recent advances in neuroimaging allow researchers to visualise the structure and some of the operations of the brain as it performs certain cognitively demanding tasks, such as comprehending, speaking or learning language. But these techniques aren’t always feasible for investigating the many very specific cognitive processes involved in language learning. To this end, Multi-L members are experimenting with other research methods.

“We look at mechanisms like attention and awareness, which are thought to play an important role,” Housen says, “and we think we’ve found a way of measuring how much cognitive effort the mind has to make

30

HENRI DECEMBER 2015

Professor Alex Housen and his colleagues are based in the ideal city to study multilingualism.

when it learns a new language, by looking at eye movements.” To explore this, he and his team have used a procedure using a headset with cameras that tracks the movement of a subject’s eyes while they read sentences in a second language on a computer screen.

This can be a natural language like English, an artificially created language, or a semi-artificial language such as Englishti, the version of English that Housen’s colleague Hannelore Simoens created to investigate exactly THOSE WHO what it is that makes some elements SPEAK MORE THAN ONE LANGUAGE in a language – like word endings and ARE SMARTER conjugations – more difficult to learn than others.

“The eyes make all kinds of movements as we read sentences in this partly familiar and partly new language, so we look at how long they focus on certain elements or how often they go back to them, for example,” he explains. “All these movements reflect different cognitive processes. This is new research that’s drawing quite a lot of attention and we’ve already had some publications based on our eye-tracking studies.”

Smarter kids Of course, multilingual Brussels is the perfect place to study various aspects of language acquisition; indeed, the VUB was the first university in the world

Refugees in Belgium

to offer an undergraduate course dedicated to multilingualism, back in the 1970s. “Right up until the late 1970s, even within the scientific community, bilingualism and multilingualism were perceived as something negative,” Housen explains. That notion was loosely based on the concept of the brain as a container with a finite capacity – that every time you learn something new, it’s at the expense of existing knowledge. “Now we see the pendulum swinging the other way,” he says; “now people think it’s some kind of miracle cure. It’s been shown in certain studies that people who are proficient in two or more languages score higher on IQ tests, for example, and that it can set back the advance of Alzheimer’s and other dementia-related illnesses.”

Housen’s colleague, linguistics professor Esli Struys, did his PhD research on the cognitive development of bilingual children here in the city. “We’ve known for years that there are cognitive advantages related to bilingualism, to the fact that two language systems are present in the brain and that children have to switch between languages,” he says. “This leads to more flexible brains, and this flexibility isn’t restricted to language but transfers into general cognitive skills, which are better developed in bilinguals.”

In an experiment with his colleague Wouter Duyck and his team at Ghent University, Struys followed the development of two groups of children in kindergarten in Wallonia. At the beginning, he says, they didn’t see any differences between them, but after two years, those children who were in an immersion programme had higher scores on intelligence tests than those in monolingual education. “They had actually become more intelligent,” he says. “It shows that language acquisition might literally make someone smarter.”

Changes in the brain During Struys’s PhD research he was also interested in the structure of the brain itself: the connectivity between linguistic centres, for example, or the grey matter in the linguistic centres themselves.

FACTS AND FIGURES

medical assistance, integration initiatives and community services. The Office of the Commissioner General for Refugees and Stateless Persons receives the asylum case and decides whether the applicant qualifies for refugee or subsidiary protection status. It can take several months to reach a decision.

In the first nine months of 2015, Belgium registered 22,266 refugees, compared to 17,213 in the whole of 2014. With a capacity to accommodate 25,513 refugees and in light of the unexpected influx, on 16 October the government decided to provide 1,600 additional places. Most refugees currently come from Iraq, Syria and Afghanistan.

Of those 22,266 refugees, 18,896 have applied for asylum and 3,370 subsidiary protection or regularisation. The process for asylum-seekers is as follows. The refugee applies for asylum with the Immigration Office, which registers the request. After registration, the applicant goes to the Federal Agency for the Reception of Asylum-Seekers (Fedasil) to be allocated shelter.

Belgium has about 50 reception centres that offer the same services: shelter, social and legal guidance,

For 2015, to the end of September, 12,328 decisions had been taken, of which 6,772 (54.7%) were positive. Once refugee status has been granted, the refugee is entitled to the same rights and obligations as Belgian citizens and can apply for permanent citizenship after five years of permanent residence. In Flanders, refugees are required to follow a civic integration programme including individual counselling, a social orientation course, career orientation and basic Dutch lessons. So far this year, 9,400 people have participated in official language classes.

This capacity will need to double in 2016, with at least 17,000 participants expected. www.cgrs.be/en Source: Asylum Statistics CGRS Care Statistics Fedasil

HENRI DECEMBER 2015

31

RESEARCH UNCOVERED

Virtual teachers One of the best ways of learning a language is to interact with speakers with a better command of the language than the learner, who can adapt the complexity of what they say to a level slightly above that of the person learning. While the existing software is not sufficiently developed to allow com-

puter systems capable of replicating this, there are lots of programs on the market for those seeking support. For those whose goal is to learn a few basic phrases to use on holiday, these may come in handy.

• Duolingo: A free app that aims to be addictive, featuring levels and

acquisition.” But, logically, when you’re dealing with human beings, human factors such as society and personality come into play, with many more elements involved: attitude, motivation and the emotional value a speaker attaches to certain languages are often better predictors of the speed of acquisition. And do traumatic events, such as the ones the people arriving now in search of asylum are fleeing, have an effect on the way we process and learn language? Certainly, Housen says. “If someone experiences something very traumatic and associates it with their mother tongue – for instance, children who’ve seen guards torturing their parents while speaking Arabic – they may well completely reject that language. It will always have that connotation for them. Language is very closely linked to all the experiences that we have.”

competitions in 10 languages.

• Memrise: Developed by a memory coach and a team of cognitive scientists, this offers tuition in scores of languages.

• Busuu: Features a community of 35 million native speakers available to help students practise any of 11 languages.

“I did some research with the biomedical engineers in Jette and we saw neurostructural differences between bilingual and monolingual children, and there was actually a change over time during the investigation,” he says. “This shows that it’s not just that the functions are different – maybe someone is just better at cognitive tasks – but there are structural differences in how the brain is wired, in how the connections are made, due to their experiences as a bilingual person.”

To reach these conclusions, the researchers have a variety of methods at their disposal. “Sometimes, if we’re doing brain research,” Struys says, “we have subjects do the task inside an MRI scanner. So while they’re doing a particular task such as analysing words or pressing a button, at the same time a brain image is taken and you can see the specific activity related to that task.”

A talent for languages

What makes us human As far as we know, humans are the only species that has language. Other species can communicate, but communication is not the same as language. We’re the only ones with grammar, vocabulary and infinite ways of combining them to express an infinite number of messages. “It’s closely connected with the evolution of man, with the development of the brain,” says Housen. “It makes us what we are. So if we understand how the brain learns and processes language, we get pretty close to understanding who we are as human beings.” ― H

Does every brain start out with the same potential to acquire another language? “Of course, there are differences with regard to language aptitude, but often this is divided into different categories,” Struys says. “You might be very sensitive to grammatical rules or very good at discriminating subtle differences in sounds, so each of these components might contribute to specific elements of language

De voorbije maanden voelde men overal in Europa de impact van de oorlog in Syrië, toen de mensen massaal begonnen te vluchten, op zoek naar veiligheid en een nieuw leven. Het aanleren van de taal van een nieuwe gemeenschap is hierbij een van de belangrijkste factoren voor een succesvolle integratie. Professors Alex Housen en Esli Struys van de Taal- en Letterkunde en Toegepaste Taalkunde leggen uit hoe het aanleren van een taal je niet alleen sociaal maar ook cognitief verder brengt. Of anders gezegd, wie verschillende talen spreekt is slimNL

32

HENRI DECEMBER 2015

mer dan wie er maar één spreekt. Ideaal gelegen in het polyglotte Brussel was de VUB dan ook de eerste universiteit ter wereld om een cursus over het fenomeen van meertaligheid aan te bieden. “Ons onderzoek is sociologisch, psychologisch, cognitief en neurologisch,” legt Housen uit. “We bestuderen alle factoren die bepalen hoe mensen andere talen leren. We onderzoeken ook wat meertaligheid met het brein doet, met de persoonlijkheid en hoe ze de wereld rondom hen ervaren.” Hun onderzoek reikt tot in de diepe kern van wat ons mens maakt.

HENRI DECEMBER 2015

33

VUB'S DIGEST

GOOD GOVERNANCE ON 28 SEPTEMBER, a new board of directors was instituted. The new structure was guided by the principles of good governance to improve function and efficiency. In working towards a more equitable gender balance, more than one in three board members are women. The new vice rector for innovation and valorisation also has a seat on the board.

Under the new regulations, students and staff will be able to directly elect the rector of the university, with the first election taking place in spring 2016.

vubtoday.be/nieuwe-raad-van-bestuur

INTO THE VERY CENTRE

In September, for the first time in VUB’s history, the opening of the academic year was held at the Bozar Centre for Fine Arts in the centre of Brussels. It started with an eclectic, environmentally friendly procession. Students, staff and professors set off from campuses in Jette and Etterbeek in buses, electric cars and bicycles and congregated in front of the Royal Palace. From there the parade progressed on foot to Bozar. The opening ceremony focused on VUB’s humanist educational philosophy, which aims for more than the transfer of knowledge: it also seeks to cultivate critical, engaged and global attitudes and competencies. vubtoday.be/academische-opening

TASK FORCE FOR REFUGEE SUPPORT VUB will coordinate various initiatives in support of people fleeing war. To streamline operations, the university has set up a task force coordinated by Koen Van den Abeele. All proposals will be directly linked to the university’s core business: education, research and societal commitment. vub.ac.be/help

34

HENRI DECEMBER 2015

VUB GOES VEGAN VUB’s restaurant in Etterbeek already served two vegetarian dishes daily. As from October it serves an extra vegan dish on Thursdays. www.vubtoday.be/veganistisch

VUB SOCIAL FOLLOW US @VUBBRUSSEL

VUB @VUBrussel • Oct 30

VUB naar de Beurs I ow.ly/U1U8 I Een groeiuniversiteit kan niet zonder dynamische externe investeerders ow.ly/i/e5CMU

HIGH LEVEL VISIT Chinese vice premier Liu Yandong’s visit in September drew many people to the Etterbeek campus. She was in Belgium on the occasion of the 40th anniversary of diplomatic relations between Europe and the People’s Republic of China. Liu Yandong spoke from a historical perspective, describing Europe and China as two cradles of civilisation which first entered

into dialogue via the Silk Road over 2,000 years ago, and which have continued to influence each other ever since. The gist of her message was that though China’s development may differ from that of Europe, it is not contradictory but complementary as China is strongly committed to win-win development. vubtoday.be/chinese-vicepremier

VUB @VUBrussel • Nov 4

VUB Banishes tuna from the menu I ow.ly/TZ9a0 I Hooray to that! #WeAreParis2015 #VUB ow.ly/i/e3SnW VUB @VUBrussel • Oct 29

Karel De Gucht becomes president of VUB's Institute for European Studies I ow.ly/TZZNj I #VUBtoday VUB @VUBrussel • Sep 22

Zonder twijfel de natste academische opening ooit. Maar de stad is toch even van ons! ow.ly/TZZNj I #VUBtoday

AGAINST DEATH PENALTY VUB has joined the Universities Against the Death Penalty Network.

Membership entails a statement of support for its abolition worldwide, and the university lends its name, moral and intellectual weight and symbolic power to the struggle. In many countries that still use capital punishment, fighting it can be punishable by death. The struggle is therefore also important for the realisation of free speech and academic freedom. vubtoday.be/against-death-penalty

Wat doen lange ruimtereizen met lichaam en geest? ow.ly/QKiB7 I Professor Nathalie Pattyn onderzoekt het deze zomer op Antarctica VUB @VUBrussel • Aug 11

CERN visits VUB in Search of Engineering Staff I ow.ly/Tlokk I What are you waiting for #VUBtoday

UNITED ON WHEELS

ULB and VUB organised the first University Brussels Roller Parade in October. Parade participants were able to roll almost 10km from VUB to ULB through the streets of Elsene, Brussels and Oudergem and parts of the Terkamerenbos.

© Eric Danhier

VUB @VUBrussel • Aug 11

vubtoday.be/parade HENRI DECEMBER 2015

35

NIEUW VICERECTORAAT

Belgian Innovator of the year. Een overname door Sony. Twintig miljoen euro vers kapitaal. Dit jaar kon je er niet naast kijken: spin-offbedrijven die aan de VUB ontstaan zijn, hebben zich opvallend in de kijker gewerkt, ook internationaal. Het succes van deze spin-offs komt niet uit de lucht vallen, de universiteit zet hier al jaren op in. Met vanaf dit academiejaar ook een zelfstandig vicerectoraat Innovatie en Valorisatie. “Uitvinder worden begint met een kinderdroom”, zegt vicerector Hugo Thienpont, die zelf naam en faam heeft gemaakt in de fotonica.

Te k s t P E TER VAN RO MPAEY Fo to g ra fie SASKI A VAN DERS TI C H EL E

H

et begint met een kinderdroom en dan volgt een lang traject van goed je best doen op school, sparen om componenten te kopen die je voor je jeugdige bedenksels nodig hebt en ten slotte een universitair diploma in bijvoorbeeld de ingenieurswetenschappen behalen, zodat je de nodige kennis hebt om je project te demonstreren. En dan? Dan sta je terug bij af. Terug bij je kinderdroom. Je bent intussen twintig jaar ouder, maar je staat geen stap verder, want je hebt geen centen. Maar je bent in die twintig jaar gelukkig wel verstandiger geworden en je beseft dat je mensen nodig hebt die je vooruithelpen. Een CTO of chief technology officer kan niet zonder business developers, zonder investeerders, zonder marketeers.

En hier komen wij in beeld.

Met het vicerectoraat en de vernieuwde Knowledge & Technology Transfer Interface (KTI) kunnen we helpen met de juridische kant, met het zoeken naar fondsen, maar vooral: we spelen advocaat van de duivel. We kijken er heel streng op toe of een dossier wel sterk genoeg is, kwaliteit primeert absoluut op kwantiteit. Wij willen geen honderd spin-offs waarvan de meeste snel verdwijnen, wij willen tien spin-offs waarvan er over vijf jaar nog negen het heel goed doen.

Spin-offs hebben ook een uitgesproken economische en maatschappelijke missie. Ze zorgen voor jobs, ze helpen de maakindustrie vooruit, ze verbeteren de gezondheidszorg.

Dat is ook de reden waarom ik aanvaard heb om vicerec-

Spin-off companies that have emerged from the VUB have put themselves firmly in the spotlight this year: Belgian Innovator of the Year, a takeover by the giant Sony, €20 million fresh capital. According to Hugo Thienpont, the brand new and first ever vice rector for innovation EN

36

HENRI DECEMBER 2015

In de kijker in 2015

1

Het prestigieuze MIT Technology Review roept chemie- en materiaalingenieur Yves Van Ingelgem uit tot Belgian Innovator of the Year. Na zijn studie aan de faculteit Ingenieurswetenschappen richtte hij de spin-off Zensor op, gespecialiseerd in het zo vroeg mogelijk opsporen van corrosie.

2

Sony koopt SoftKinetic, een spin-off die 3D-sensoren maakt.

Deze technologie origineert van Optrima, een spin-off ontstaan uit multidisciplinair onderzoek van ‘the department Electronics and Informatics’ (ETRO) en ‘the Laboratory for Micro- & Photo Electronics’ (LAMI).

3

Collibra, gespecialiseerd in Data Governance, haalt twintig miljoen euro op. De operatie moet de spin-off helpen om sneller te groeien op de Amerikaanse en Europese markt.

tor Innovatie en Valorisatie te worden. Ondernemende onderzoekers die met een spinoff starten zijn in de eerste plaats gedreven mensen die hun droom willen waarmaken, mensen met een gezonde ambitie, met een strategie, die enthousiast geloven in hun eigen kunnen en in het nieuwe.

Ze werken vaak zestien tot twintig uur per dag. Het is een keiharde business waar tegelijk ook veel plezier bij komt kijken.

Het is avontuurlijk omdat je niet weet waar het allemaal zal eindigen. Misschien is het wel terug naar af. Maar avontuurlijk is iets helemaal anders dan roekeloos. De eerste reality check voor een spin-off is de externe financiering. Als het financiële plaatje niet klopt, dan is het al meteen afgelopen.

Wat een spin-off onderscheidt van een start-up is de hoogtechnologische of andere wetenschappelijke kennis die de motor vormt. En dat er vaak een kruisbestuiving tussen verschillende disciplines plaatsvindt. Zo ontstaan disruptieve ideeën, in plaats van meer van hetzelfde. En financiers lopen er warm voor. Immers, 80% van de economische groei is te danken aan 20% disruptieve bedrijven. En een universiteit is de beste biotoop voor disruptieve ideeën.” ― H

Meer lezen over spin-offs en de andere domeinen van het vicerectoraat kun je op www.vubtechtransfer.be

and valorisation, it all begins with motivated people who are prepared to work 16 to 20 hours a day to make their childhood dreams come true.

With its Knowledge & Technology Transfer Interface (KTI), VUB has all the expertise in house to help spin-offs get off the starting blocks.

Dromen, durven, doen …

KERSVERS VICERECTOR INNOVATIE EN VALORISATIE HUGO THIENPONT ONTHULT HET GEHEIM VAN SUCCESVOLLE SPIN-OFFS

XXX

... en heel hard werken

B-SPOT

Prof Vanderborght talks to us about the Ter Kamerenbos Te x t

LI ES FERON Ph o to g ra p h y

GREE T D E G ENDT

“Brussels is actually a really green city. There are loads of parks here,� says Bram Vanderborght, professor of robotics, explaining his choice of his favourite place in Brussels. He takes us to the Ter Kamerenbos, currently resplendent in autumn colours.

It turns out that this is a significant choice on many levels.

38

HENRI DECEMBER 2015

“ I used to come here when I was a student…”

HENRI DECEMBER 2015

39

B-SPOT

VUB, Pleinlaan 2, 1050 Brussels Ter Kamerenbos, 1050 Brussels

I

1

just think it’s a really nice park. I came running here when I was a student – and when I was a doctoral student. At that time I was living in student digs between the campus and the park.

The Brussels Marathon also passed right through. I used to take part in it. But sadly over the last few years I haven’t been able to; I’ve had to go to a conference instead.

That’s a whole different type of marathon…” He bursts out laughing.

After a stay in Italy he moved to live near Midi station. There’s little greenery there.

Although there are several parks in Forest, which Vanderborght also considers appealing, he nevertheless found himself drawn back to the Ter Kamerenbos. Usually he came by mountain bike, taking the steep climb along the inner ring then riding along the length of Louizalaan. This road links the city centre to the park, which itself provides a connection with the Sonian Forest.

Into the forest “The great thing about this place is that you start off in a park, where everything conforms to a pre-planned structure, but, as you proceed further, everything chang-

40

HENRI DECEMBER 2015

HOW TO GET THERE? 1. TRAM STOP VUB, NEEM TRAM 25 (RICHTINGBOONDAAL)

2

25 2. STOP AT MARIE JOSE, WALK 10 MINUTES

es. You find yourself launched straight into a proper deep forest, the Sonian Forest, where everything is a bit wilder. You can do some fantastic mountain biking there, and even discover new routes.”

During the Ancien Régime, the park was a forested area that belonged to Ter Kameren Abbey.

In 1861 it was laid out as a landscaped park.This green lung enables Vanderborght to fulfil his need to be active. But it’s also something more fundamental than that. How else can a park that was initially just a handy place near the campus in which to get some exercise penetrate so deeply into your spirit, into your DNA?

SHOW US YOUR FAVOURITE B-SPOT! The most peculiar, remarkable, romantic, funny and/or secret sites will appear in our next editions.

Mail us at today@vub.ac.be

More than just a park Vanderborght taught his wife to ride a bicycle in this park. “When I started teaching her, she couldn’t handle a bike, she’d never been able

to learn. Here it was easy: there are real roads that are traffic-free on Sundays.” Recently, the couple have been diligently pushing a pram around the park. This summer the proud new father has mainly used the park for family outings, complete with ice-cream – not for the baby, of course – and has revelled in the mix of cultures that is as inspiring as the greenery.

“Yes, I love nature, both in the park and the woods. It’s constantly changing, that’s the beauty of it. I really need that: it acts as a counterbalance to my work. We’ve bought a plot of land in Hoeilaart on the other side of the woods. We don’t actually need a garden because we live right up alongside the woods.”

But what about the Bos? It won’t lose its enchantment as the appeal lingers on: for Sunday outings, complete with ice-cream; for mountain biking; and for bike-riding lessons for a new generation. ― H

Welke romantische, geheime, leuke plekjes kennen onze professoren in Brussel? Professor Bram Vanderborght neemt ons mee naar zijn favoriete park, het Ter Kamerenbos.

NL

SPOT ON

e 6m grant for gene therapy research In the context of the European Commission’s Horizon 2020 programme, an international team of scientists coordinated by Professor Marinee Chuah of the department of gene therapy and regenerative medicine (GTRM) has received a grant of €6 million. The Myocure project, a collaboration between the GTRM and teams from France, Germany, the UK and Spain, will develop innovative approaches to gene therapy for hereditary muscular disorders.

And the winner is …

Our scientists have been busy collecting research grants, prizes and recognition. We put them in the spotlight here.

e 1.5m to reach the stars Professor Stijn Buitink, head of the astronomy and astrophysics research group, has received an ERC starting grant of €1.5 million.

With the money, Buitink and his team will research the short showers of radio waves that are emitted when cosmic rays interact with the Earth’s atmosphere. To determine the mass, energy and arrival direction of these cosmic particles, researchers will make use of the Lofar telescope (www.lofar.org), the world’s biggest radio telescope. In addition, the grant will be applied to the development of new observational methods. www.vubtoday.be/buitink

www.vubtoday.be/chuah

© Stijn De Clercq

Prize for fear learning report

Young and outstanding

Dimitri De Bundel has won the Hugo d’Haenen prize. The prize is awarded each year at the Research in Psychiatry Day of the Belgian College of Neuropsychopharmacology and Biological Psychiatry (BCNBP). Hugo d’Haenen was one of the pioneers of psychiatric research in Belgium and co-founder of the BCNBP. De Bundel is this year’s laureate, with his report ‘Dissociation of fear learning and fear expression by a hallucinogenic serotonin 5-HT2a receptor agonist’.

David De Vleeschouwer has won the Outstanding Young Scientist prize, awarded by the European Geosciences Union. The prize rewards researchers for their contribution to terrestrial, planetary and space sciences. De Vleeschouwer works at the analytical, environmental and geo-chemistry research group and as a postdoctoral fellow in Bremen, and in 2014 he received the Prix de la Classe des Sciences of the Royal Academy of Science, Letters and Fine Arts of Belgium.

www.vubtoday.be/de-bundel

www.vubtoday.be/david-de-vleeschouwer

Japan rewards best consumer supporter Professor Christopher Kuner has been awarded the Best Consumer Supporter award and medal by the Japanese government’s Consumer Affairs Agency.

The award is given for services to Japanese consumers. Kuner, an expert in data protection law, was chosen because of his promotion of EU data protection law in Japan. www.caa.go.jp/en

HENRI DECEMBER 2015

41

“Ik ben dankbaar dat ik dit kan doen voor een Vlaamse universiteit in Brussel.”

42

HENRI DECEMBER 2015

MIREILLE AERENS VIERT HAAR NIEUWE LEERSTOEL

Feest op 21 oktober.

Die dag werd de nieuwe Leerstoel Mireille Aerens ingehuldigd. Mireille Aerens heeft een hart voor de VUB en voor dieren.

Door het onderzoek van professor Vera Rogiers te steunen, zet ze zich in voor beide. “Geven is een geluk op zich”.

Te k s t

FEM KE C O O P MAN S Fo to g ra fie

JOHAN MARTEN S

I

k heb uitgekeken naar dit moment. Absoluut”, klinkt het. Mireille Aerens, vooraan in de tachtig, was al een eerste keer bij de inhuldiging van haar Leerstoel in 2009, toen toegekend aan Karen Sermon en het departement Embryology and Genetics. "Alle respect, eerbied en sympathie voor haar werk. Maar wat mevrouw Rogiers doet, ligt mij nog veel nauwer aan het hart. Niet zo heel lang geleden las ik in De Morgen dat zij focust op in vitro-proeven en diersparende onderzoeksmethodes. Dat is exact wat ik al van in het begin wou steunen. De Leerstoel voor Sermon liep op zijn einde en ik heb – goed op tijd – een brief gericht aan de rector." De Leerstoel blijft aan de faculteit Geneeskunde en Farmacie, maar verhuist naar professor Vera Rogiers, hoofd van het departement Toxicology, Dermato-Cosmetology and Pharmacognosy.

Hoe komt het dat proefdiervriendelijk wetenschappelijk onderzoek uw dada geworden is?

“Ik was als kind altijd erg begaan met dieren. Poezen en honden. Daarom leek het mij oorspronkelijk interessant, bijna mijn plicht, om iets te doen voor dierenwelzijn. Maar aan de andere kant is ook de VUB mij zeer genegen. Was ik Onassis, dan had ik geen probleem en steunde ik alles: de VUB, Artsen zonder Grenzen, Gaia, het Opvangcentrum voor Vogels en Wilde Dieren in Oostende, de Poezenboot... Maar ik ben Onassis niet en wil ze niet allemaal een peulschil geven. Liever concentreer ik het dan bij de VUB door met mijn gift onderzoek naar diersparende methodes te steunen. Ik geloof niet dat ik via het werk van mevrouw Sermon één dier gered heb, want zij kan voor haar onderzoek sowieso geen dieren gebruiken. Mevrouw Rogiers daarentegen focust daar net op. ‘Joepie, dat is ze!’, dacht ik toen ik het artikel las.”

Uw liefde voor de VUB is opvallend groot... vertel eens “Ik verhuisde van Antwerpen naar de hoofdstad in de periode waarin Brussel beperkt werd tot 19 gemeenten met faciliteiten. Dat was niet goed voor het Nederlands. Mijn op dat moment bijna-echtgenoot en ikzelf waren lid van het Verbond van Vlaams Overheidspersoneel en wij werden opgeroepen om deel te nemen aan kleine betogingen. We gingen in groep naar gemeenten die gevaar liepen voor verfransing. Tevergeefs, merkten we...

Maar! Er was ook altijd een groep studenten van de Brusselse universiteit bij.

Zij kwamen op voor een Vlaamse universiteit, een Nederlandstalige tegenhanger van de ULB. Op dat moment, vooraan in de jaren '60, is mijn liefde voor de VUB ontstaan.”

En bij de oprichting van de VUB enkele jaren later kon u zich ook vinden in haar aanpak?

“Dat kwam er inderdaad nog bij. De doelstellingen, het humanistische ideaal vooral, pasten bij mij. Gaandeweg leerde ik mensen kennen die aan de universiteit studeerden of werkten. Jan Klerckx (gewezen directeur van het rectoraat, red). Rik De Clercq die later hoofdapotheker werd van het Academisch Ziekenhuis in Jette. Hem ken ik via zijn moeder en... onze hondjes!

Ik was een hele periode minder betrokken bij de VUB, maar zij zijn altijd vrienden gebleven. En toen ik, intussen gescheiden en kinderloos, begon na te denken over mijn testament, praatte ik ook met hen. Uit die gesprekken HENRI DECEMBER 2015

43

MIREILLE AERENS VIERT HAAR NIEUWE LEERSTOEL

kwam hun voorstel om niet te wachten, maar om nu al een donatie te doen. Waarom ook niet? Het is een plezier als je zoiets kunt. Ik verwacht niets terug. Geven is een geluk op zich. Dat ik dit kan doen voor een Vlaamse universiteit in Brussel die bovendien mijn levenshouding reflecteert, dat is iets waar ik enorm dankbaar om ben. En ik hoop dat ik ook na mijn dood nog een bijdrage kan leveren.”

Hoe kreeg uw Leerstoel vorm?

“Op mijn aangeven sprak Jan Klerckx de rector aan. Dat was toen nog Benjamin Van Camp. Zo ging de bal aan het rollen. Er is veel tijd over gegaan voor we de juiste in-

steek vonden. Ik wilde rechtstreeks iets doen voor proefdieren, maar de rector ging het zo breed zien dat hij uitkwam bij 'iets voor het klimaat'. En dat ik zo ook dieren zou redden, bijvoorbeeld de ijsberen. Klopt ook. Maar ik herhaal: ik ben Onassis niet, ik kan niet de hele wereld redden. Na veel overleg heen en weer schreef ik de rector dat ik mezelf niet meer herkende in zijn voorstellen en terug wou naar mijn basisproject. Eén dat paste bij mij en bij mijn mogelijkheden. Geef mij mijn klein stukje en ik ben de hemel te rijk.”

op voorhand ontvangen en klaar en duidelijk uitgelegd wat ze van plan is. Ze is een goede prof, ik had de indruk dat ik in een cursus zat.”

Zijn er bepaalde zwaartepunten die u overtuigd hebben?

“Neen. Ik ben niet wetenschappelijk gevormd en moei mij dus niet met de uitwerking. Het is het doel dat mij interesseert.

Professor Rogiers is een zeer enthousiaste dame. Het klikt tussen ons. Ik weet het, het klikt!” ― H

En nu kijkt u uit naar wat professor Rogiers met de Leerstoel gaat doen?

“Oh, daar ben ik gerust in. Zij heeft mij

Mireille Aerens didn’t want to wait until after her death to donate to VUB, so on 21 October, she inaugurated a professorial chair for the second time. The new chair will support professor Vera Rogiers’s research into in vitro experimental methods and other methods that don’t involve animal testing. “I was very fond of animals as a child and so I wanted to do something for animal welfare. But on the other hand, the VUB is close to my heart. With this chair, the two come together,” says Aerens. She didn’t have the chance to study at university herself, but as a newcomer to Brussels EN

and a member of the Association of Flemish Government Employees in the early 1960s, she got to know some students who fought for the Flemish cause, including fighting for their own university. Aerens and the students – including the former director of the rectorate Jan Klerckx and Rik De Clercq, former head pharmacist at the University Hospital in Jette – remained close. It was they who gave her the idea of endowing the chair. “I am grateful that I can do this for a Flemish university in Brussels, one which also reflects my attitude to life,” she said.

LET’S GROW MORE BRAINS Investeer mee in uitmuntendheid!

De VUB zoekt steeds actief naar partners om haar drie pijlers, onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening, waar te maken.

Steun ons

Bekijk onze projecten op onze website en ontdek hoe u het verschil kan maken in het leven van onze studenten en onderzoekers. Wenst u mee te werken aan de realisatie van VUB2020, onze concrete toekomstplannen en ambitieuze visie, neem dan contact op met Ann Verbeeck VUB Foundation Pleinlaan 2 l 1050 Brussel +32 (0)2 629 15 42 ann.verbeeck@vub.ac.be www.vub.ac.be/foundation BE51 0013 6779 3562 | BIC GEBABEBB

VUB Foundation VUB Foundation www.vub.ac.be/foundation www.vub.ac.be/foundation

READING

Celebrating VUB’s monoliths: Campus Architecture Since 1970

E

ver since its formal establishment, VUB has been constructing its own architectural heritage. This property is revered and remembered in a new three-part series of books, Building the Vrije Universiteit Brussel, of which the first part, Campus Architecture Since 1970, is now available.

This beautifully illustrated

trilingual coffee-table book gives an overview of the architectural styles that mark the Etterbeek and Jette sites, among others.

Among the highlights of Campus Architecture Since 1970 are the images of the structural organisation of the Etterbeek campus, created by French architect Noël le Maresquier, and the construction pictures of the on-campus student housing, buildings F and G, the innovative aula Q, and rectorate building M, designed by Renaat Braem. Campus Jette, the dorms at Nieuwelaan, Campus Kaai, the ice cellars and nearly forgotten sites such as Sint-Genesius-Rode also have their place in this exhaustive book.

The first construction phase started in the early 70s, shortly after VUB’s independence from ULB. It was a time when functionalist utopianism was key and raw prefab concrete was the material of choice, its flexibility, durability and affordability incorporating the idea of progress. The second campus construction phase lasted from 1990 to 2010. A third phase has been initiated by current rector Paul De Knop.

How does the brutalism of the first construction phase interact with future buildings, like those under construction along Triomflaan?

There is one inclusive factor, which all VUB buildings share: their humanism.

The light and transparent

materials of buildings D and E might be the opposite of the concrete of buildings F and G, but they serve the same idea of a transparent, sincere functionality. Today, a new accent has been added: buildings have started facing outward, towards Brussels, to underscore the university’s open character. ― H

WIN THIS BOOK! HENRI has five copies of Campus Architecture Since 1970 to give away. Email marcom@vub.ac.be to join the raffle.

Winners will be notified in early January.

HENRI DECEMBER 2015

45

INFOGRAPHIC

V U B

MOBILITY CAMPUS ETTERBEEK Mobility of 15,000 students and members of staff.

• • • • • • •

TRAFFIC TO SIMILAR ZONE

VUB ETTERBEEK

SIMILAR ZONE

CAR

18.4 %

56.2 %

CARPOOL

0.4 %

3.1 %

MOTORBIKE

0.5 %

1.7 %

TRAIN

51.4 %

20.1 %

PUBLIC TRANSPORT

19.7 %

13.4 %

BIKE

6.2 %

1.2 %

BY FOOT

3.3 %

4.1 %

CO2 linked to commuting traffic per member of staff: • Jette: 6.8 kg CO2/working day due to large car traffic • Etterbeek: 3.5 kg CO2/working day due to use of public transport (train)

A sustainable university Sustainable development is part of the university’s strategic plan. This means that for all decisions and activities, long- and short-term consequences are taken into consideration, in a micro and macro perspective and in social, environmental and economic terms.

This infographic illustrates some facts and figures about mobility, energy and waste.

With special thanks to Rebecca Lefevere (Environment and Prevention Services).

46

HENRI DECEMBER 2015

TRAFFIC TO VUB ETTERBEEK

USE OF PAPER

ENERGY CAMPUS ETTERBEEK

The use of paper has gone down by 58% in 12 years.

Energy-efficiency is a real challenge since this concept was virtually non-existent when the university infrastructure was built 40 years ago.

VUB ETTERBEEK

SORTS OF PAPER USED

Virgin paper FSC labeled and of 100% CO2 neutral production Recycled paper 100% post-consumer, containing solely old paper 2001

2007

1,555 1,097

166,858 m2 heated surface

2013

651

Gas Use of natural gas for warm water and heating: equivalent to the power required to heat approximately 1,200 homes.

All course material is printed on recycled paper

Number of printed brochures declined from 2,276 in 2012 to 954 in 2014

40x

1,200

3,900

Renewable energy Use of 100% renewable energy for electricity: corresponds to the energy consumption of about 3,900 homes.

WASTE In two years, the amount of waste at Campus Etterbeek has been reduced by almost 6 tons.

USE OF WATER

35

Every person on Campus Etterbeek uses on average 6m3 of water a year. That's equal to 40 full bathtubs!

PERMITS

16 18 17 18 ENVIRONMENTAL

BIOSECURITY

• ETTERBEEK • JETTE

14 TONS

14 TONS

hazardous medical and biological waste per year

chemical waste per year

DIFFERENT SORTS OF WASTE ARE COLLECTED

HENRI DECEMBER 2015

47

XXX

“We Are Paris has shown that we can actually do something – especially us, as researchers” Professor Cathy Macharis is a sought-after keynote speaker at international congresses on sustainable logistics and smart cities. And not only at specialised conferences of professionals who have long been convinced: she spoke recently before the heads of Procter&Gamble in Cincinnati, US. Do such companies have an eye on sustainable mobility then?

Macharis discusses here the unparalleled advantages of sustainable mobility and a shift in mentality, even at VUB. Te xt

GE E RT G OESSAERT Photogr a p h y

YA NN BERTRAND

48

HENRI DECEMBER 2015

F

or many years, Professor Cathy Macharis has been head of the Mobility, Logistics & Automotive Technology Research Centre, with Professor Joeri Van Mierlo. Known as MOBI, it carries out research into sustainable mobility, logistics and electric cars. “My research focuses on the first two issues,” says Macharis. “I start with the four As of sustainable mobility: awareness, avoidance, act & shift and anticipation. Awareness means you make people aware of the external cost of mobility and travel.

Avoidance is about ways to avoid mobility, but also about making better use of the capacity that already exists. Act & shift is about how you can shift your flow of goods from one mode of transport to another.

Finally, anticipation looks to a future with more environmentally friendly vehicles.”

Have you noticed a change in attitudes over the years you’ve been working on these themes?

MACHARIS: “Well, when you go to companies to talk about sustainable logistics, they usually say that they do think about it. But their main concern is still always financial in nature. But a change is slowly coming, as consumers increasingly expect manufacturers to be aware of sustainability, and this leads to changing awareness in all parts of the supply chain.

Are there examples of real, concrete cases?

MACHARIS: “There are many. We are involved in several European research projects that demonstrate innovative solutions. For instance, our group has set up a mobile depot in Brussels for the TNT parcel service and everything is delivered from there by electric bicycles instead of the usual small vans. This measurably decreases emissions.

KLIMAAT

that were taking place. Sometimes in order to do so, they needed to fly.

And Pamela Peeters, our We Are Paris ambassador for sustainable knowledge who lives in the US, flew to Belgium several times. We calculated what the We Are Paris campaign itself meant for the CO2 emissions and inspired by the biology department, we compensated for these travels by planting trees.

Many other ideas that were looked at during the campaign will now hopefully be integrated at university level. And that’s the great thing about the We Are Paris campaign. The initiative has helped bring to life the dormant sense that we need to address sustainability issues and has brought the right people together.”

Connections have been forged.

But will they last?

MACHARIS: “I’m pretty sure they will. There was already a list of professors working on sustainability.

Through We Are Paris, however, we now have a much better understanding of what each other does.

These connections will certainly remain. In any case, it’s given me a lot of energy. I already had a circle of friends who are very committed to the environment, but it very often felt like there was little to do. We Are Paris has shown that we can actually do something, and above all that we, as researchers, can perhaps do the most, precisely because our research supports policy.” ― H

At the moment we’re working with Procter&Gamble to see if they can use underutilised capacity of other companies to transport their goods.”

You were also the driving force behind We Are Paris, the campaign whereby VUB students urged the politicians representing our country at the climate conference in Paris to support measures that go beyond a sticking plaster. Does that all end now the conference is over?

MACHARIS: “We Are Paris as a large campaign has indeed ended.

However, even before the campaign there was a lot happening around sustainability at the university.

Quite logically, because sustainability is a key objective of our university and as such is included in the strategic plan. During the campaign, students went abroad to report on sustainable projects

Sustainability is not the first thing a company thinks about.

Professor Cathy Macharis houdt zich al geruime tijd bezig met duurzaamheid. Ze staat mee aan het hoofd van MOBI, een onderzoeksgroep naar duurzame oplossingen rond logistiek, mobiliteit en vervoerstechnologieën. Ze stuurde ook We Are Paris aan, de klimaatactie waarmee de VUB in de aanloop naar de klimaatconferentie in Parijs de politici erop wilde wijzen dat er wel degelijk oplossingen zijn om de opwarming van de aarde tegen te gaan. De actie zelf is voorbij, maar Macharis is ervan overtuigd dat ze op de VUB voor een blijvend effect zal zorgen. “Door We Are Paris zijn heel wat onderzoekers die met duurzaamheid bezig zijn in contact met elkaar gekomen. Die connecties zullen blijven en zeker ook tot resultaten leiden, daar ben ik van overtuigd.”

NL

HENRI DECEMBER 2015

49

JONG XXX BLOED

“ We can leave the street, but will the street leave us?”

PHD student maps the situation of street children in La Paz* Ph o to g ra p h y

MAU RI C I O PAN OZO MO N TERO

I Location of the research: City of La Paz, Bolivia, South America

n 2010, Marcela Losantos Velasco (°1980) started a joint PhD in psychology with Universidad Católica Boliviana San Pablo (UCB) and VUB, funded by VLIR-UOS. In her research, she focused on the permanence of children and young people on the streets of the city of La Paz, Bolivia. In September 2015 she graduated summa cum laude. Today, she is a psychology professor and coordinates the UCB's psychology research institute.

Despite the existence of residential care projects and family reunification programmes, nearly 4,000 children and young people live on the streets of Bolivia. The aim of Losantos Velasco’s PhD research was to give these young people a voice, to generate understanding of the factors they perceive as having an influence on their permanence in this situation. *with special thanks to wtnschp.be

50

HENRI DECEMBER 2015

Interview with Tony, using the camera stick as a microphone, thus highlighting the intention of giving them a voice.

The children play basketball three times a week. All data collection happened during these trainings.

Young homeless people who took part in the research.

Marcella Losantos Velasco behaalde in september haar doctorgraad, een joint PhD met de Universidad Cat贸lica Boliviana San Pablo, met summa cum laude. Zij onderzocht de levensomstandigheden van straatkinderen in La Paz, Bolivia.

NL

HENRI DECEMBER 2015

51

City Dynamics

Smart Engineering

Smallest Particles

Research at Vrije Universiteit Brussel: freedom to think, to share, to grow VUB - Independent research from independent researchers

Brain & behaviour

vub.ac.be

Societal Challenges

Nature & Ecology

Fighting Diseases

VRIJE UNIVERSITEIT BRUSSEL IS ALSO:

Big Data

The Circle of Life

• 3 green international campuses • 1 Brussels University Hospital • 13,920 students and 750 professors • 21% international students/PhD students • 158 research groups, 35 inventions/year