Waarom keuze voor tweede Tijsmanstunnel nu moet

De Frans Tijsmanstunnel in de Antwerpse haven mag dan maar 830 meter lang zijn, toch is het kleine broertje van de naastliggende Liefkenshoek- en Beverentunnels een cruciale schakel in de economische ontsluiting van onze regio. Dagelijks rijden bijna 40.000 voertuigen – waarvan een derde vrachtwagens – door de onderdoorgang van het Kanaaldok. De tunnel is dringend toe aan een totaalrenovatie en er is bovendien hoge nood aan een parallelle tunnel om het verkeer af te wikkelen. Een uitvoeringsbeslissing dringt zich op. En die kan écht geen jaren meer wachten. Anders rijdt het verkeer zich opnieuw muurvast.

Door Steven Roeland, illustraties Lantis

Wat publiek misschien wat is onderbelicht, is dat niet alleen de Oosterweelverbinding maar ook het Haventracé een onderdeel is van het Toekomstverbond. Het is een cruciaal alternatief om via het noorden rond de stad Antwerpen te rijden. Het tracé is van levensbelang om doorgaand en havengerelateerd verkeer zoveel mogelijk in onze regio af te wikkelen.

Het tracé bestaat uit een verzameling van bestaande en nieuwe infrastructuurprojecten. Van west naar oost gaat het om de volgende investeringen: de optimalisatie van de E34 in het westen, een betere organisatie van het complex E34-R2, een versterking van de R2, de herinrichting van de A12 Noord en de realisatie van de nieuwe verbindingsweg A102 tussen de E313 en de knoop E19-A12 Noord. Daarbovenop moet een sturingssysteem zorgen voor coördinatie met de Oosterweelverbinding, zodat verkeersstromen vlotter kunnen geleid worden en minder zwaar verkeer op de Ring terechtkomt. Het haventracé wordt momenteel uitgewerkt via de processaanpak van een complex project. De onderdelen worden uitgewerkt via werkbanken die door de Antwerpse gouverneur worden gecoördineerd. De horizon ligt op 2030.

Een onderdeel van dit Haventracé verdient bijzondere aandacht: de versterking van de R2. Dit gedeelte van de snelweg bevat een aaneensluiting van drie tunnels: de Beverentunnel, de Liefkenshoektunnel en de Tijsmanstunnel. Op dit deel van het Haventracé moet een verbetering in capaciteit en verkeersveiligheid actief de bottlenecks van de congestie wegwerken. Daarbij moet een tweede Tijsmanstunnel parallel worden aangelegd om de huidige Tijsmanstunnel te ontlasten en veiliger te maken.

WAARSCHUWINGSALARM

Nu gaat echter het waarschuwingsalarm af voor de huidige Tijsmanstunnel. De ondertunneling van het Kanaaldok is in 1967 in gebruik genomen en dringend aan renovatie toe. Technici berekenden dat de tunnel het nog maximaal zeven à acht jaar kan uithouden, maar dan onherroepelijk moet worden hersteld. Dit is evenwel niet evident. De tunnel sluiten voor renovatie betekent het organiseren van een zeer groot verkeersinfarct. Bovendien zou het de industriële cluster langs de Scheldelaan langdurig in haar bereikbaarheid belemmeren. De renovatie kan ook niet gebeuren door één koker te sluiten en het verkeer in beide richtingen door de andere te sturen. Om veiligheidsredenen wordt bidirectioneel verkeer niet meer toegestaan.

Geen tijd te verliezen

Hoe kan de renovatie dan wel? Door eerst de tweede Tijsmanstunnel aan te leggen, die in gebruik te nemen en dan de bestaande te renoveren. Dit kan, maar dan moet wel nu beslist worden om dit uit te voeren. De bouw van de tunnel wordt op de vier tot vijf jaar geschat. Voorafgaand is nog drie tot vier jaar nodig om de voorbereidingen te treffen: ontwerpen, MER-processen, omgevingsvergunningen en aanbestedingsprocedures.

‘Het is een noodzakelijke investering om de afwikkeling van het economisch verkeer in de regio te garanderen.’

De tijd tikt in het nadeel. En niet alleen omwille van de noodzakelijke renovatie, maar ook omwille van de realisatie van extra containerbehandelingscapaciteit in het havengebied Antwerpen (ECA). Ook voor deze ontwikkeling is de bijkomende tunnel hard nodig. Zowel Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland als Alfaport Voka lieten geen kans onbenut om de diverse overheden op de dringende nood te wijzen. De urgentie komt niet alleen uit de ondernemerswereld. Tijdens de voortgangsrapportage van het Toekomstverbond in het Vlaams Parlement in 2020 werd nadrukkelijk gesteld dat “de uitbreiding van de Tijsmanstunnel de meest dringende ingreep in het uitvoeren van het Haventracé is”.

DOSSIER IS BESLISSINGSRIJP

Het goede nieuws is dat alle elementen voor het nemen van een doordachte beslissing in dit dossier op tafel liggen. In het proces van de werkbanken is sinds 2018 met veel overgave gewerkt aan de analyse en evaluatie van mogelijke scenario’s. Voka - Kamer van Koophandel Antwerpen-Waasland en Alfaport Voka werkten intensief samen met de bevoegde overheden en brachten ondernemers samen, om alle details in kaart te brengen en opties mee af te wegen. Alle opties werden bestudeerd. Een brug als alternatief werd resoluut door de ondernemersgemeenschap afgewezen wegens onbetrouwbaar op vlak van doorstroming, bereikbaarheid en onderhoudsgevoeligheid. Ook diverse tunnelscenario’s werden afgewogen. De studies zijn in 2021 opgeleverd. Er is vrij grote consensus over een voorkeurscenario: de aanleg van een tweede tunnel met een half op- en afrittencomplex, gecombineerd met het behoud van bestaande de tunnel voor intern havenverkeer.

Nu alle rapporten zijn overgemaakt aan de Vlaamse regering, beschikt die over voldoende input om een doordachte keuze maken en een voorkeurscenario vast te leggen. Die beslissing is nodig om effectief van start te kunnen gaan met het uitvoeringsproces. Het aanleggen van het project vraagt een belangrijke financiële inspanning. De investeringskost voor de bouw van de nieuwe Tijsmanstunnel en de renovatie van de bestaande worden geraamd op 1,2 miljard euro. Toch is het een noodzakelijke investering om de afwikkeling van het economisch verkeer in de regio te garanderen.

BELOFTE TOEKOMSTVERBOND WAARMAKEN

Of het project zal worden gerealiseerd kan geen voorwerp meer uitmaken van discussie. Het is onderdeel van het historisch akkoord dat in 2017 in het Toekomstverbond is afgesloten. Het realiseren van het Haventracé is meer dan een infrastructurele schakel in de uitbouw van een robuuste verkeersinfrastructuur. Het is ook een hefboom voor het oplossen van knelpunten van leefbaarheid, verkeersveiligheid en omgevingskwaliteit in de Antwerpse regio. Daarom is het belangrijk dat de Vlaamse regering het startschot voor de aanleg van de tweede Tijsmanstunnel niet langer op zich laat wachten.