Ondertunneling A12 weldra beslist

De definitieve oplossing voor het vervangen van de filegevoelige kruispunten door tunnels op de A12/N177 in Aartselaar en WilrijkZuid is eindelijk in zicht. Nu drie voorkeursalternatieven op tafel liggen, zal de Vlaamse regering tegen midden dit jaar over alle info beschikken om de knoop door te hakken. Daarna staat niets een realisatie nog in de weg.

door Steven Roeland

Impressie wegbeeld ondertunneld gedeelte

Nu het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) na een lange studiefase slechts drie alternatieven meer overhoudt, worden de plannen van de ondertunneling steeds concreter. Zo komt een belangrijke mijlpaal stilaan in zicht, want vijf jaar geleden gingen alle alarmbellen af toen de A12 ter hoogte van Aartselaar en Wilrijk voor enorme congestie zorgde. De opeenvolging van vijf lichtengeregelde kruispunten gaf weliswaar al jaren problemen. Maar bijkomende werkzaamheden op de parallelweg N177 (Boomsesteenweg) veroorzaakten een ongeziene chaos. De files tijdens de spitsuren waren enorm, de lokale ondernemingen waren nauwelijks bereikbaar en het aantal ongevallen liep op. Met 40.000 voertuigbewegingen per dag dreigde deze verkeersader in onze regio dicht te slibben tot een ernstige economische bottleneck.

In Het Regeerakkoord

Voka - Kamer van Koophandel AntwerpenWaasland haalde toen ook alles uit de kast om die situatie te wijzigen. Na intense onderhandelingen slaagde de Kamer er samen met haar lokale KamerAmbassadeurs en met de steun van de plaatselijke (districts) burgemeesters in juli 2019 in om met de toenmalige Vlaamse minister van mobiliteit en het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) een groot maatregelenpakket af te spreken om de situatie definitief op te lossen. Eerst met tijdelijke maatregelen: het aanpassen van de lichtenregelingen en het aanleggen van extra opstelstroken over een afstand van 2,5 km. Vervolgens met de ondertunneling van de kruispunten op lange termijn. De Kamer slaagde er meteen na de verkiezingen in om die belofte in steen te laten beitelen in het Vlaamse regeerakkoord van 30 september 2019.

Ruim twee jaar studiewerk

Na de realisatie van de tijdelijke maatregelen - die al een significante verbetering gaven - startte AWV eind 2020 de studie op voor de herinrichting van de vijf gevaarlijke en onoverzichtelijke kruispunten. Hierbij werd een uitgebreid participatietraject uitgerold. Dat leidde tot twaalf inrichtingsalternatieven die in een project-milieueffectrapport (projectMER) werden onderzocht. Eind 2022 werd het onderzoek voltooid.

Drie Alternatieven

Drie voorkeursalternatieven zijn weerhouden om nog dit voorjaar verder te worden onderzocht:

• Een alternatief met één lange tunnel over de volledige lengte van het projectgebied van Bist tot voorbij de Terbekehofdreef. Bovenop het tunneldak wordt centraal ruimte voor openbaar vervoer en een centraal fietspad voorzien. Tussen de Atomiumlaan en de Cleydaellaan komt een half complex waarbij uitwisseling van verkeer van de N177 met de A12 mogelijk is. In de tunnel wordt een op- en afrit van de A12 voorzien ter hoogte van het woonzorgcentrum.

• Een alternatief met drie korte tunnels die als volledige op- en afrittencomplexen aangelegd worden. Er worden keerlussen aangelegd aan alle afgesloten bewegingen en aan de uiteinden van het projectgebied. De aanleg van drie opeenvolgende korte tunnels betekent dat er drie korte tunneldaken in het projectgebied komen. Centraal openbaar vervoer en een centraal fietspad zijn hierdoor niet mogelijk.

• Een alternatief met twee tunnels met een lange tunnel in het noorden (van de Terbekehofdreef tot voorbij het centrum van Aartselaar) en een korte tunnel aan Bist. Dit alternatief combineert de sterkten van de twee andere voorkeursalternatieven. Een centrale busbaan kan over een deel van het projectgebied: vanaf het kruispunt met Terbekehofdreef tot aan AartselaarCentrum.

Wikken En Wegen

Het naar voor schuiven van een van deze drie scenario’s als het voorkeursalternatief vraagt nog heel wat afwegingen. Zo is het behoud van een snelheidsregime van 90 km/u op de A12 in de projectzone omwille van tunnelveiligheid enkel mogelijk bij het alternatief met drie korte tunnels. Centraal openbaar vervoer biedt een meerwaarde in alternatieven met een lang tunneldak. Het houdt de mogelijkheid van doortrekking van de tunnel tot Antwerpen open. Bovendien houdt het ook busbanen van de N177 weg. Duidelijk is wel dat rotondes op de bovengrondse kruisingen geen goede oplossing zijn: er is onvoldoende capaciteit om het verkeer af te wikkelen.

Ook blijkt dat hoe langer de tunnel van de A12 is, hoe beter de alternatieven scoren qua blootstelling aan luchtverontreiniging en geluidshinder. Ook op ruimtelijk vlak scoren alternatieven beter naarmate de A12 langer in een tunnel ligt. De geringere bovengrondse verharde oppervlakte, het verminderen van de barrièrewerking en van de visuele impact van de weginfrastructuur vormen hierbij belangrijke pluspunten. Ter hoogte van Aartselaar-Centrum scoren alternatieven met een kortere overkapping dan weer beter, omdat op het kort tunneldak meer aaneengesloten groen kan worden geplant. Bij een kort tunneldak worden er dan weer geen sleuven voor op- en afritten van A12-N177 voorzien.

Vlaamse Regering Aan Zet

In de komende maanden onderzoekt AWV de drie voorkeursalternatieven. Parellel gebeuren kostenramingen, een maatschappelijke kosten-batenanalyse en een risicoanalyse van de tunnels. Midden 2023 zou de Vlaamse regering over alle elementen kunnen beschikken om uit de drie scenario’s een voorkeursalternatief voor de herinrichting van de A12/N177 in Aartselaar en Wilrijk-Zuid te bepalen. Zodra dat is gebeurd, kunnen de voorbereidingen voor de bouw van start gaan. De Kamer blijft het dossier nauwlettend opvolgen en erop toezien dat een definitieve beslissing wordt genomen. Want de ondernemersgemeenschap heeft nood aan een snelle uitvoering van de plannen.