Vlas SETS_NL

Strengthening European Traditional Sports EEN NETWERK VAN EUROPESE TRADITIONELE SPORTEN

SETS

Strengthening European Traditional Sports EEN NETWERK VAN EUROPESE TRADITIONELE SPORTEN

www.europeantraditionalsportsforum.eu

INHOUDSOPGAVE

A

B C D E

F G H

2

page

Inleiding 3 Vlaamse Traditionele Sporten vzw (VlaS) - Guido Van Alsenoy Europees Commissaris Sport - Tibor Navracsics Administrateur-generaal Bloso - Philippe Paquay Beschrijving van het project Conclusies van de conferentie

7 13

De partners 25 De deelnemers

35

- conferentie Noord-West Europa - Amsterdam - conferentie Noord-Oost Europa - Vilnius - conferentie Zuid-Oost Europa - Martf端 Overzicht van traditionele sporten in Noord- en Oost-Europa 59 Eindconclusies 99 Index 101

A INLEIDING Als voorzitter van de Vlaamse Traditionele Sporten vzw (VlaS) ben ik er zeer trots op dat wij dit Europese project voor traditionele sporten en spelen met succes hebben kunnen voltooien. Ons onderzoek was vooral gericht op Noord- en Oost-Europa. Wij hebben een netwerk van traditionele sportverenigingen tot stand kunnen brengen en het netwerk van de European Traditional Sports and Games Association (ETSGA) kunnen vergroten, dat mede werd opgericht door VlaS. We willen ETSGA hartelijk bedanken voor hun deelname aan de conferenties. VlaS heeft dit project tot stand gebracht in samenwerking met Sportimonium dat een geweldige steun was tijdens de hele duur van het project.

De drie conferenties hebben ons duidelijk gemaakt hoe divers en rijk de actief uitgeoefende traditionele sporten in Europa eigenlijk zijn. De deelnemers aan de conferenties hebben samen verschillende onderwerpen geanalyseerd die betrekking hebben op traditioneel sport en spel, waaronder de sterke en de zwakke punten van traditionele sporten en hun organisaties. Het is dankzij het inzicht van de 46 traditionele sportverenigingen en de conclusies die we hebben kunnen trekken naar aanleiding van de drie conferenties dat wij dit substantiële naslagwerk hebben kunnen realiseren. “Substantieel” omdat de 93 traditionele sporten die wij hebben geïdentificeerd, de organisaties die deze sporten vertegenwoordigen en de verschillende onderwerpen kunnen worden opgezocht door middel van een index.

SETS – deze afkorting staat voor de titel van ons project ‘Strengthening European Traditionele Sports’ (Het versterken van Europese Traditionele Sporten) – heeft de doelen zoals gepubliceerd op onze webstek ook kunnen behalen. Deze webstek bevat ook veel informatie, opinies en links en zal verder worden geactualiseerd.

Ik wil graag de Nationale Worstelvereniging van Litouwen en de Kinderstichting Tesz-Vesz uit Hongarije heel hartelijk bedanken voor hun hulp bij het organiseren van de oefendagen, maaltijden en het transport ter plekke in Vilnius en Martfü. En ten slotte wil ik bij deze SETS-coördinator Gaël Staelens en VlaS-coördinator Hein Comeyne zeer hartelijk danken; hun inzet en ambitie hebben een grote bijdrage geleverd aan het slagen van dit project.

Veel plezier met het vinden van de gewenste informatie en het lezen van de conclusies, Guido Van Alsenoy - Voorzitter van de Vlaamse Traditionele Sporten vzw 3

De promotie van traditionele spelen en sporten ligt me nauw aan het hart. Sport speelt namelijk een bijzondere rol bij het opbouwen en versterken van gemeenschappen. Volkssporten openen een historisch perspectief dat ons toont hoe de wortels van de sport reeds eeuwenlang in onze gemeenschappen zijn ingebed. Ze staan symbool voor de culturele diversiteit van onze gemeenschappen, ze helpen ons in het behoud van ons lokaal erfgoed en onze identiteit.

Het motto van de Europese Unie ‘Verenigd in diversiteit’ erkent het belang van de vele verschillende culturen en tradities van ons continent. Maar de promotie van traditionele spelen en sporten gaat verder dan het beleven van onze cultuur. Volgens recente prognoses van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), krijgt Europa vanaf 2030 te maken met een obesitas crisis.

Het aanspoten van mensen om actief te worden blijft daarom een prioriteit voor de Europese Commissie. Traditionele sporten spelen hierbij een rol aangezien zij een aanvulling vormen op de bekende moderne sporten met wereldwijde structuren. We hebben ze nodig omdat volkssporten extra mogelijkheden kunnen creëren voor minder fysiek actieve Europeanen.

In 2013 heeft de Europese Commissie het belang erkend van het behouden van het culturele erfgoed van traditionele spelen en sporten. Ze heeft vier projecten gedeeltelijk gefinancierd. Het doel hiervan was te testen hoe Europees verspreide netwerken kunnen helpen bij het overwinnen van de uitdagingen waarmee traditionele Europese sporten en spelen te maken hebben. Ik ben er van overtuigd dat dergelijke initiatieven een echt en duurzaam effect kunnen hebben.

De promotie van traditionele sporten en spelen brengt hen buiten de grenzen van hun thuisregio en kan hen helpen bij hun ontwikkeling. Voor ons is het prachtig om bruggen te kunnen bouwen tussen culturen gebruik makend van volkssporten beoefend op terreinen, in parken en achtertuinen overal in Europa.

Mr. Tibor Navracsics - Europees Commissaris voor Onderwijs, Cultuur, Jongerenzaken en Sport

Iedere Vlaming heeft in zijn kindertijd op een schoolfeest, sportdag, braderij, tijdens een activiteit van de jeugdbeweging of culturele happening wel eens van één of meerdere traditionele (volks)sporten kunnen proeven. Vandaag de dag wint een aantal traditionele sporten zoals bijvoorbeeld curve bowls, vooral dan bij de categorie 55+, sterk aan populariteit. Daarenboven maakt de laagdrempeligheid van deze sporten net dat ze een breed doelpubliek aanspreken en ook bereiken.

4

Het Sportimonium, als thuishaven van het erfgoed van de Belgische Sportgeschiedenis, kreeg van Unesco de hoogst denkbare erkenning en eer voor erfgoedzorg en herbergt heel wat collectiestukken uit de rijke geschiedenis van onze Vlaamse traditionele sporten. Via de unieke Volkssporttuin en de uitleendiensten wordt heel wat aandacht geschonken aan de rijkdom en de diversiteit aan traditionele sporten en spelen. Ik ben dan ook terecht een fiere ondervoorzitter van dit museum.

We willen niet enkel via documentatie en collectiestukken de traditionele sporten in beeld brengen, meer dan dat willen we dat deze sporten levend zijn en actief beoefend worden. Daarom subsidiĂŤren we vanuit Bloso, de sportadministratie van de Vlaamse overheid, naast het Sportimonium, dan ook reeds jaren de werking van VlaS. Met een werking in 23 verschillende sporttakken en een ledenaantal van 12.000 leden is VlaS binnen de groep van de organisaties voor Sportieve vrijetijdsbesteding een belangrijke speler. Als koepelorganisatie ontvangt VlaS subsidies voor haar werking. Zo fungeert VlaS als eerste aanspreekpunt voor de traditionele volksspelen, heeft ze naast een informatie- en documentatiefunctie ook een begeleidende functie en staat ze in voor de promotie van de traditionele volkssporten in Vlaanderen. Ook regelgeving en decreten zijn onderhevig aan maatschappelijke tendensen. Ook in de toekomst, met de opmaak van een vernieuwd decreet op de georganiseerde sportsector, zal de ondersteuning van de traditionele volksspelen een belangrijke pijler blijven.

Niet alleen Vlaanderen, maar ook Europa kent een rijke traditionele spel- en sportcultuur. Het bestaande Europese netwerk moet samenwerking over de landsgrenzen heen stimuleren. Het stimuleren van samenwerking impliceert ook het stimuleren van deelname. We moeten niet alleen samenwerken, kennis en goede praktijken uitwisselen, we moeten elkaar tevens de hand reiken en elkaar helpen, ongeacht het (beleids)niveau waarop we werken: lokaal, nationaal of Europees, net zoals het doel van dit project. Een van de belangrijkste conclusies van dit Europese project is het belang van een koepelorganisatie, zowel op nationaal als Europees niveau om op lokaal niveau je sport te promoten. Laten we nu net daar in Vlaanderen met VlaS reeds een goed voorbeeld van hebben.

Door te werken aan een breder en intensiever netwerk, verhoog je de mogelijkheden om te leren van elkaar. Maar nog meer kan je door te coachen en te begeleiden elkaar naar dat hogere niveau tillen om dat uiteindelijke doel te bereiken: zorgen voor het verder bestaan van de actieve beoefening van de grote diversiteit aan Europese traditionele sporten en spelen.

Ik hoop dan ook dat via dit Europese project het startschot gegeven is voor een verdere en intensievere samenwerking zodat we niet enkel kunnen terugblikken op de rijke geschiedenis van traditionele sporten, maar dat ook in de toekomst onze kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen nog kunnen proeven van dit sportieve culturele erfgoed.

Mr. Philippe Paquay - Administrateur-generaal Bloso 5

B BESCHRIJVING VAN HET PROJECT Een netwerk bouwen om Europese traditionele sporten te versterken In april 2013 riep de Europese Commissie op tot het voorstellen van projecten voor het promoten van traditionele sporten en spelen. Dit voorstel maakte onderdeel uit van de voorbereidende actie “Europese Partners in Sport”. VlaS als koepelorganisatie voor traditionele sporten in Vlaanderen (België), kon deze kans niet laten lopen. In oktober 2013 werden we geselecteerd om ons project SETS uit te voeren met een subsidie van de Sportafdeling (DG EAC) van de Europese Commissie.

AANVRAGER Vlaamse Traditionele Sporten vzw (VlaS) – www.vlas.be

CONTEXT De ervaring leert en veel onderzoek heeft uitgewezen dat Europa een grote verscheidenheid aan traditionele sporten heeft. Deze traditionele spelen zijn vaak een uiting van de culturele identiteit van een bepaalde groep. De diversiteit van traditionele sporten en spelen is het exponent van de culturele diversiteit die Europa rijk is. Door jarenlange ervaring kent VlaS de obstakels en moeilijkheden zoals taalbarrières, de enorme heterogeniteit van traditionele sporten en spelen, en het gebrek aan structuur op landelijk, regionaal en zelfs lokaal niveau. Deze moeten aangepakt worden, willen we een goed functionerende netwerk van traditionele sporten en spelen opbouwen in Europa. Tot op de dag van vandaag belemmeren deze obstakels een intensieve samenwerking en vormen daarom een bedreiging voor het behoud van dit rijke (immateriële) culturele erfgoed.

7

DOELEN Het project beoogde de volgende doelen te behalen: 1.

Het promoten van Europese waarden, zoals cultureel erfgoed, inclusiviteit en solidariteit.

We hebben dit doel bereikt door de ‘bottom-up’ benadering toe te passen. Bij iedere conferentie kregen de deelnemers de mogelijkheid hun traditionele sporten of spelen te presenteren, evenals de achterliggende organisatie.

2.

Het betrekken van traditionele sport- en spelverenigingen in Oost- en Noord-Europa: a. We hebben in deze publicatie een uitgebreid overzicht opgenomen met contactgegevens van organisaties van traditionele sporten. b. Organisaties van traditionele sporten en spelen uit deze regio’s hebben deelgenomen aan de conferenties.

3. Het ondersteunen van Europese traditionele sport- en spelverenigingen bij het behoud en stimuleren van hun traditionele sporten en Volkssporten: a.

Goede praktijken op basis van conclusies die tijdens conferenties werden getrokken zijn opgenomen in deze publicatie.

b. Een webstek met een internetforum werd ontwikkeld. De presentaties van de verschillende onderwerpen tijdens de conferenties zijn gebaseerd op informatie verkregen via dit forum.

4.

Het netwerk van traditionele sport- en spelverenigingen uitbreiden.

a. Tijdens elke conferentie kregen de traditionele sport- en spelverenigingen uit Noord- en Oost-Europa de mogelijkheid om zich aan te sluiten bij het bestaande netwerk (ETSGA, www.jugaje.com).

Kennismaking muurkaatsen tijdens de conferentie te Amsterdam 8

METHODE Het project duurde in totaal 18 maanden (januari 2014 – juni 2015). Deze periode werd verdeeld in drie verschillende fases:

1.

Voorbereidende fase: het verzamelen van informatie

a. Het zoeken naar traditionele sporten in Noord- en Oost-Europa, hun verenigingen en contactinformatie.

Dit was moeilijker dan we verwacht hadden. Vooral in Oost-Europa. Hoewel het netwerk van de SETS-partners zeker heeft geholpen. Hierdoor werd de eerste conferentie in Hongarije verplaatst naar een latere datum. b. Het publiceren van een online fotoalbum om alle vastgestelde traditionele sporten te presenteren.

Dit fotoalbum bevat momenteel 93 traditionele sporten en spelen uit Noord- en Oost-Europa. c. Het aanmoedigen van discussies op het internetforum als onderdeel van de voorbereiding voor de drie SETS-conferenties.

De informatie die werd gegeven op het forum met betrekking tot vier onderwerpen (zie tweede fase) waren afkomstig van de verzamelde traditionele sport- en spelorganisaties en van de SETS-partners.

2. Tweede fase: Conferenties

De volgende conferenties werden gehouden:

a.

Nederland (Amsterdam) op 19-21 november 2014: gericht op traditionele sport- en spelverenigingen uit Noordwest-Europa (België, Denemarken, Engeland, Duitsland, Ierland, Noord-Ierland, Schotland, Nederland en Wales). b.

Litouwen (Vilnius) op 4-6 februari 2015: gericht op traditionele sport- en spelverenigingen uit Noordoost-Europa (Estonia, Finland, Letland, Litouwen, Polen en Zweden). c.

Hongarije (Martfü) op 4-6 maart 2015: gericht op traditionele sport- en spelverenigingen uit Zuidoost-Europa (Oostenrijk, Bulgarije, Kroatië, Tsjechië, Griekenland, Hongarije, Roemenië, Slowakije en Slovenië).

9

Alle conferenties duurden drie dagen en hadden de volgende agendapunten: • Vergadering 1: introductie van iedere deelnemende organisatie (deel 1).

• Vergadering 2: introductie van iedere deelnemende organisatie (deel 2).

• Vergadering 3: presentatie van de conferentie-onderwerpen, gevolgd door een discussie (deel 1).

- Onderwerp 1: de situatie van traditionele sporten en spelen binnen de eigen gemeenschap.

- Onderwerp 2: de sterke en zwakke punten van traditionele sporten en spelen.

• Vergadering 4: presentatie van de conferentie-onderwerpen, gevolgd door een discussie (deel 2) - Onderwerp 3: toekomstige samenwerking tussen traditionele sport- en spelverenigingen.

- Onderwerp 4: aanbevelingen aan de Europese Unie.

• Presentatie van een traditionele sport • Seminarie:

- gastspreker

- conclusies van de vier conferentie-onderwerpen 3. De laatste fase: publicatie

a. De publicatie werd geschreven, uitgegeven en verspreid naar de partners, de deelnemers en geïnteresseerde personen en organisaties.

10

b. Het bestaande netwerk (ETSGA) is uitgebreid en bestrijkt nu een groter deel van de Europese Unie.

Tijdens het hele proces werd het Europese concept ‘rijkdom in diversiteit’ bewaakt.

PROJECTRESULTATEN • Het bijeenbrengen van 41 traditionele sport- en spelverenigingen tijdens de SETS-conferenties.

• 93 verschillende traditionele Noord- en Oost-Europese sporten en spelen zijn gepubliceerd in het fotoalbum op de SETS-webstek (www.europeantraditionalsportsforum.eu).

• Reeds vier verenigingen hebben zich al aangesloten bij ETSGA voor het einde van het project.

• De banden tussen verschillende en vergelijkbare traditionele sporten in Europa zijn aangehaald.

• Mensen werden ontdekten traditionele sporten van de verschillende regio’s, zelfs binnen hun eigen land.

11

C CONCLUSIES Tijdens elke van de drie conferenties werden vier onderwerpen besproken en conclusies opgesteld. In dit hoofdstuk zetten we de conclusies van alle drie de conferenties op een rij.

1 D e situatie van traditionele sporten en spelen in eigen gemeenschap De diversiteit Er is een groot verschil in de plaats die traditionele - en spelverenigingen binnen hun eigen gemeenschap innemen. Daarnaast zien we dat veel traditionele sporten niet alleen binnen de eigen landsgrenzen plaatsvinden. The basisprincipes van deze spelen zijn hetzelfde, terwijl de manier waarop ze gespeeld worden verschilt (bv. veldgrootte, sportbenodigdheden, enz.). Daarom is het moeilijk om de plaats die traditionele sporten innemen in hun gemeenschap eenduidig te beschrijven. Het was evenwel mogelijk volgende verschillen bast te stellen: Verschillen tussen traditionele sport- en spelverenigingen tijdens de eerste conferentie in Amsterdam voor traditionele sporten uit Noordwest-Europa

Popinjay shooting / table skittles / bar billiards … › Zelden bekend › Gewaardeerd (maar niet belangrijk) › Niet vaak van toeristische toegevoegde waarde › Onderlinge banden nemen af › Voornamelijk beoefend door ouderen

Poolse / Letse spelen / Ritinis › Zelden bekend › Geen media-aandacht › Geen financiële steun › Levend gehouden door amateurs

Fierljeppen / hurling / human towers … › Zeer bekend › Media-aandacht/positief beeld › Toeristische toegevoegde waarde › Maakt deel uit van cultuur › Wordt onderwezen op scholen

Fins honkbal / traditioneel worstelen / Glima / Gotland spelen › Zeer bekende sport, deel van de cultuur › Media-aandacht/ positief beeld › Wordt onderwezen op school › Veel toeschouwers Verschillen tussen traditionele sport- en spelverenigingen tijdens de tweede conferentie in Vilnius voor traditionele sporten uit Noordoost-Europa

13

Factoren die een rol spelen in de verschillende plaatsen die traditionele sporten innemen binnen hun gemeenschap: • Er is een trend in sommige landen om een ‘moderne (westerse) levenswijze’ aan te houden.

• De (politieke) geschiedenis van het land en/of de regio.

• Een sterk of zwak gevoel van identificatie met de regio of het land is een factor.

• Meer of minder financiële ondersteuning en erkenning door lokale en landelijke overheidsinstanties.

Olympisch worden Sommige traditionele sportverenigingen streven ernaar een Olympische sport worden. Dit heeft voor- en nadelen. voordeel: de sport wordt serieuzer genomen (erkenning door de lokale overheden speelt vaak een grote rol bij de financiering). nadeel: het is zaak goed op te letten dat de identiteit van de volkssport niet verloren gaat door standaardisering en professionalisering.

Suggesties voor het verbeteren van de positie van traditionele sporten binnen de eigen gemeenschap.

Veel suggesties werden gegeven voor de promotie van traditionele sporten en Volkssporten: 1.

Duidelijke argumenten zouden nuttig zijn die ons zouden helpen anderen te overtuigen van het belang van traditionele sporten. Mensen dienen zich ervan bewust te zijn dat traditionele sporten meer zijn dan alleen competitie. Traditionele sporten betekenen ook fysieke activiteit, plezier, lokale cultuur, erfgoed, traditie, identiteit, link met de regio (zo’n link helpt bij het promoten van traditionele sporten), festival, passie voor traditionele sporten. Vaak hebben ze ook een band met lokale producten, muziek en handwerk.

2. Stimulering via scholen: • aanpassing van spelregels en gebruikte materialen zijn nodig voor kinderen • leraren moeten onderwezen worden hoe ze traditionele sporten kunnen initiëren • gebruik van schoolvrije dagen voor het spelen van traditionele sporten 3. Eerst lokaal uitbreiden, dan internationaal 4. Stimulering door middel van actieve toerisme 5. Gebruik van nieuwe media: bv. het aanbieden van speluitleg en cursussen op het internet 6. Moderniseren: wijzig de spelregels indien noodzakelijk, maar met zorg.

7. Vertel verhalen over traditionele sporten om de aandacht (van de media) te trekken 8. Bied teambuilding activiteiten aan voor bedrijven 14

Onderwijs – betrekken van de jeugd Vaak ontbreken traditionele sporten en spelen in het schools aanbod. De deelnemers zouden graag zien dat alle traditionele sporten onderdeel uitmaken van het onderwijsstelsel (zie punt 2 hierboven).

Kinderen betrekken bij de lokale ludodiversiteit wordt belangrijk gevonden. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, bijvoorbeeld door in elke regio Europese spelparken in te richten.

Nieuwe leden en vrijwilligers aantrekken Sommige organisaties hebben moeite vrijwilligers en (jonge) leden aan te trekken. De volgende oplossingen werden geopperd: • Zorg dat de spelen wat leuker zijn, enthousiasmeer en richt je op jonge mensen.

• Beoefen verschillende traditionele sporten en integreer deze met andere elementen van traditie en cultuur om zodoende een leuk pakket te bieden.

Overig Daarnaast werden de volgende opmerkingen gemaakt met betrekking tot de plaats die traditionele sporten innemen binnen hun gemeenschap: • Traditionele sporten kunnen een manier zijn om je eigen cultuur levend te houden terwijl je in het buitenland woont.

• Alhoewel steeds minder mensen deelnemen aan traditionele sporten, is er een toename merkbaar in de interesse in traditionele sporten. We stellen vast dat initiatieven voor heropleving van traditionele sporten en spelen succesvol zijn.

• Veel traditionele sporten worden niet erkend door de overheden. De erkenning van traditionele sporten wordt als zeer belangrijk ervaren. Het is daarom van groot belang dat traditionele sporten onderdeel gaan uitmaken van het sportbeleid van de EU. Dit is vooral van belang omdat lagere overheidsinstanties geneigd zijn het beleid van hogere overheidsinstanties over te nemen.

Gaël Staelens licht het thema toe, waarna de discussies kunnen beginnen.

15

2 Sterke

en zwakke punten van traditionele sporten en spelen De sterke en zwakke punten per traditionele sport variëren nogal erg (bv. sommige trekken veel media-aandacht, terwijl anderen bijna niet bekend zijn). Het overzicht hieronder geeft de besproken sterke en zwakke punten van traditionele sporten weer en hun bedreigingen en kansen.

Sterke punten Traditionele sporten zijn: • gebaseerd op enthousiaste vrijwilligers die van het spel houden • over het algemeen niet duur • een gelegenheid voor families • sport voor iedereen:

- Veel traditionele sporten kunnen worden beoefend door de hele familie, zelfs met en tegen elkaar.

- Veel traditionele sporten kunnen worden beoefend door gehandicapten

- Traditionele sporten zijn geschikt voor het hele leven, van 3 tot 99 jaar

Traditionele sporten kunnen worden gebruikt: • als een toegevoegde waarde voor cultureel toerisme • voor het ontwikkelen van persoonlijke vaardigheden • om samen plezier te beleven tijdens het spel

Traditionele sporten dragen bij aan: • de sociale gezondheid en welzijn in het algemeen • de ludodiversiteit. Als geheel vormen de traditionele sporten een grote en boeiende sportgemeenschap. Traditionele sporten vormen een onderdeel van onze Europese wortels met een rijke cultuur, geschiedenis en lokale identiteit.

16

Hein Comeyne (coördinator VlaS), Albert Van Der Zeijden (wetenschappelijk beleidsmedewerker Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed), James O’Driscoll (voorzitter van de Ierse Klootschiet Federatie)

Traditionele sporen die op elkaar lijken kunnen een sterkte zijn: • Heel wat lokale traditionele sporten gelijken sterk op sommige in andere landen. Dit bevat een hoge potentie om kennis te delen en elkaar beter te leren kennen en daardoor ook een nauwere banden te creëren tussen groepen van burgers.

De sterke punten van sporten bevorderen de overlevingskansen van traditionele sporten. Maar men dient ervoor te waken dat een sterk punt ook een bedreiging zou kunnen vormen!

Bv. traditionele sporten zijn geschikt voor alle leeftijden (sterk punt) ➔ echter: jonge mensen geven er de voorkeur aan het spel met hun leeftijdsgenoten te spelen (bedreiging).

Andere bedreigingen zijn: • standaardisatie • uitsterven

Zwakke punten De zwakke punten voor traditionele sporten kunnen bijvoorbeeld zijn: • gebrek aan handleidingen/cursussen • gebrek aan media-aandacht • onvoldoende financiering • gebrek permanente infrastructuur voor traditionele sporten • tekort aan veilige plaatsen om te spelen (bv. verkeer) Er zijn ook zwakke punten zoals: • het niet serieus nemen van de traditionele sporten • het ouderwets gevonden worden van traditionele sporten Zwakke punten vormen over het algemeen een bedreiging voor traditionele sporten, maar kunnen ook worden gezien als kansen, mogelijkheden voor verbetering. bijvoorbeeld, de sluiting van dorpscafés (zwak punt) ➔ een mogelijkheid om jouw spel te creëren in een meer geschikte omgeving (sterk punt).

Kansen liggen in: • het aanbieden van traditionele sporten als een goede oplossing voor het besteden van vrije tijd van mensen • het aanmoedigen dat vrouwen deelnemen aan traditionele sporten • de nadruk leggen op plezierbeleving bij het beoefenen van traditionele sporten 17

• het kennis maken met andere disciplines • het gebruik van moderne materialen om traditionele sporten aantrekkelijker te maken • het creëren van kinderspeelplaatsen voor traditionele sporten Traditionele sportverenigingen zouden ook gebruik kunnen maken van: • de trend om lokale tradities in eren te houden.

• het voordeel dat deze traditionele sporten kunnen beoefend worden tot een zeer hoge leeftijd.

• de mogelijkheid om hun sport wat meer aantrekkelijker te maken voor het publiek • moderne communicatiemiddelen ter bevordering, zoals:

- het maken van goede websites bij verenigingen en clubs.

- het maken van video’s, grafische ontwerpen en digitale animaties over traditionele sporten

Traditionele sportverenigingen kunnen: • samenwerken met tv-zenders die interesse hebben in traditionele sportevenementen.

• groepslessen aanbieden.

• traditionele sporten presenteren als sport en traditie, erfgoed, identiteit, muziek, eten, dansen...

En ten slotte: traditionele sporten hebben het in zich om zeer populair te worden.

18

3 T oekomstige samenwerking tussen verenigingen van traditionele sporten Tijdens het bespreken van dit onderwerp opperden de deelnemende traditionele sportverenigingen veel verschillende manieren om samen te werken: 1. Samenwerking binnen een koepelorganisatie heeft veel voordelen zoals: • Een koepelorganisatie kan de spreekbuis zijn van traditionele sporten.

• Zij biedt een mogelijkheid om in contact te komen met andere traditionele sportverenigingen.

• Zij kunnen de samenwerking tussen leden van de organisatie bevorderen.

• Zij kunnen het bewustzijn van de waarden van traditionele sporten via hun leden vergroten.

• Koepelorganisaties kunnen meer nadruk leggen op onze gemeenschappelijke sterke punten en kwaliteiten.

• Koepelorganisaties stimuleren het delen van kennis en (internationale) ervaringen.

• Koepelorganisaties kunnen lobbyen voor besluiten op een hoger niveau (zoals het nemen van acties ten opzichte van Europese Parlementsleden om een motie te steunen over traditionele sporten).

• Leden van een koepelorganisatie kunnen het beste in elkaar naar boven halen • Koepelorganisaties kunnen het gemakkelijker voor leden maken om andere traditionele sportverenigingen uit te nodigen.

• Koepelorganisaties kunnen een internetportaal opzetten voor het delen van informatie, zoals:

- l inks naar aangesloten verenigingen en hun sporten,

- i nformatie over traditionele sportfestivals en - evenementen.

• Een koepelorganisatie op Europees niveau zou een mogelijkheid kunnen bieden om een adviserende NGO te worden voor de Europese Commissie met betrekking tot traditionele sporten.

Het samenwerken met een koepelorganisatie zoals de European Traditional Sports and Games Association (ETSGA) kan ook een bedreiging vormen indien de thuisbasis geen voordeel ziet in het actief zijn in een koepelorganisatie. Daarnaast zou de koepelorganisatie traditionele sportverenigingen uit heel Europa moeten vertegenwoordigen. Vooral omdat een dergelijke koepelorganisatie een grote rol kan spelen in het toekomstige succes van traditionele sporten.

19

2. Meehelpen bij de organisatie van een volkssportfestival De organisatie van een festival biedt veel mogelijkheden voor traditionele sportverenigingen: • Festivals bieden de mogelijkheid om elkaar te leren kennen en in aanraking te komen met nieuwe traditionele sportverenigingen.

• Festivals zijn de beste manier om een uitwisseling tot stand te brengen en traditionele sporten populairder te maken. Tijdens het festival leren de deelnemers andere traditionele sporten kennen.

• Festivals met gelijkaardige traditionele sporten kunnen georganiseerd worden. Met wedstrijden in elk van deze gelijkaardige disciplines om de specifieke kenmerken van iedere traditionele sport te behouden (geen standaardisatie).

• Door deel te nemen aan volkssportfestivals zien we dat we deel uitmaken van een veel groter geheel van traditionele sporten wereldwijd.

• Festivals bieden een mogelijkheid om elkaars disciplines te delen en te leren kennen.

• Deelnemen aan festivals werkt motiverend voor verenigingen, clubs, bestuursleden en spelers.

• Festivals zijn aantrekkelijk voor het publiek.

• Festivals kunnen de weg wijzen naar de reguliere volkssportcompetities.

• Het uitnodigen van buitenlandse traditionele sporten op jouw festival zorgt voor aandacht van de politiek en de media.

• Festivals zijn een gelegenheid om een seminarie te houden en bijvoorbeeld goede praktijken aan bod laten komen.

Vilnius: Tomas Gerve over hoe het Litouws worstelen geheractiveerd wordt 20

Vilnius: genieten van traditionele Litouwse gerechten

Daarnaast: Festivals bieden een interessante mogelijkheid voor samenwerking in het kader van Interregen Erasmus + projecten.

Een Dag van de Europese traditionele sporten wordt naar voor geschoven (coördinatie van volkssportactiviteiten over heel Europa op dezelfde dag).

3. Samenwerking via EU-projecten • Samenwerken voor het ontwikkelen van EU-projecten over traditionele sporten.

• Het delen van kennis en ervaring over EU-projecten.

4. Samenwerken door middel van digitale technieken • Zorgen dat alle informatie over traditionele sporten beschikbaar is: via websites, blogs, een portaal, apps.

5. Andere manieren van samenwerken • Traditionele sportverenigingen kunnen gebruik maken van elkaars praktijkervaring.

• Het sturen van delegaties van traditionele sporten naar evenementen en conferenties van andere traditionele sportverenigingen.

21

4 A anbevelingen aan de EU De partners en deelnemers aan de drie SETS-conferenties willen de volgende aanbevelingen maken aan de EU:

Geef steun aan: • Een koepelorganisatie van traditionele sporten op Europees niveau om traditionele sporten te identificeren, te beschermen en te verspreiden.

• Festivals voor traditionele sporten, jaarlijks in een andere Europese regio (4-jaar cyclus): - bv. Noordwest-, Noordoost-, Zuidwest- en Zuidoost-Europa, - bv. Organiseer een “Dag van de Europese Traditionele Sporten en Spelen” (datum waarschijnlijk binnen de Europese week van de sport).

Opmerking: de kans lijkt groter om fondsen te bekomen voor een festival dan voor een koepelorganisatie, aangezien festivals zichtbaarder en tastbaarder zijn.

Tips om traditionele sporten op Europees niveau te stimuleren: • Organiseer een volkssportevenement voor EU-politici en vergroot zo hun waardering en kennis voor de traditionele sporten.

• Informeer de EU-lidstaten over het vele werk dat reeds is gepresteerd op het vlak van samenwerking tussen traditionele sporten.

22

Voer een beleid dat: • EU-lidstaten stimuleert om de promotie van traditionele sporten op te nemen in hun beleid (op het gebied van lichamelijke opvoeding, gezondheid, immaterieel erfgoed etc.)

- bv. het geven van een officiële aanbeveling aan EU-lidstaten om traditionele sporten op te nemen in het onderwijs.

• De samenwerking bevordert tussen traditionele sportverenigingen binnen de EU-landen en -regio’s.

• Ervoor zorgt dat EU-programma’s ook projecten bevatten met traditionele sporten als thema.

• De samenwerking tussen traditionele sportverenigingen en universiteiten stimuleert: - interessant om een netwerk op verschillende niveaus op te zetten, een brug te bouwen tussen spelers en wetenschappers. Bv. een lesprogramma met planning opmaken voor scholen.

• Traditionele sporten beschouwt als een toegevoegde waarde voor sport en cultuur. Zoals geformuleerd in de volgende UNESCO-aanbevelingen: - sport: MINEPS 3 - Punta del Este - Uruguay - 1999, MINEPS 4 - Athene - Griekenland - 2004, MINEPS 5 - Berlijn - Duitsland - 2013.

- cultuur: UNESCO 2003 Conventie voor de bescherming van immaterieel cultureel erfgoed en UNESCO 2005 Conventie ter bescherming en stimulering van de diversiteit van culturele uitdrukkingen.

23

D OVERZICHT VAN DE PARTNERS De projectleider Vlaamse Traditionele Sporten vzw Beschrijving van de vereniging VlaS is een onafhankelijke non-profit koepelorganisatie voor traditionele sporten en spelen erkend en gesubsidieerd door het Vlaamse Departement van Sport (Bloso). VlaS werkt samen met 9 federaties, 530 clubs en 12.000 leden en vertegenwoordigt 22 verschillende volkssporten.

VlaS beoogt de traditionele sporten te bevorderen en de training en beoefening van deze sporten in Vlaanderen te verhogen. Het doel is om de beoefening van de Vlaamse volkssporten te promoten en meer bepaald de beoefening ervan in de aangesloten clubs en bonden. VlaS wil dit te bereiken door: • Informatie te verspreiden door middel van het tijdschrift ‘Trend’ (10.000 exemplaren), een digitale nieuwsbrief, een webstek, folders en affiches.

• Het promoten van de activiteiten van de aangesloten bonden en clubs.

• Advies geven aan traditionele sportclubs - board members.

• Het verlenen van een sportongevallenverzekering aan een goede kwaliteit-prijs verhouding.

• Sensibiliseren van lokale overheden over de waarden van traditionele sporten.

Vertegenwoordigers: Guido Van Alsenoy - president VlaS (vrijwilliger) Hein Comeyne - coördinator VlaS Gaël Staelens - coördinator SETS

25

Volkssporten: buksschieten, dunne krulbol, gaaibol, golfbiljart, katapultschieten, kegelen, klepschieten, krulbol, liggende wip, staande wip, paapgooien en trabol. www.vlas.be The project partners De project partners: Het SETS-project werkt samen met zeven partners uit verschillende EU-lidstaten. Ondanks de verschillen tussen deze organisaties, vormen traditionele sporten de verbinding. Hieronder een beschrijving van de samenwerkende partners: 1. Bol Chumann na hEireann (Ierland) 2. European Traditionele sporten and Games Association (ETGSA) 3. Federachon Esport de Nohtra Tera (Italië) 4. Gerlev Idrætshøjskole / Gerlev Legepark (Denemarken) 5. Institut Nacional d’Educacio Fisica de Catalunya (Spanje) 6. Tesz-Vesz Ifjúsági és Gyermekalapítvány (Hongarije) 7. Sportimonium (België)

Bol Chumann na hEireann (The Irish Road Bowling Association) – Ierland Beschrijving van de vereniging Bol Chumann na hEireann of de Irish Road Bowling Association is een traditionele sportvereniging die al vele generaties bestaat ondanks sociale en culturele veranderingen. De organisatie houdt zich voornamelijk bezig met klootschieten op straat. Er worden regionale, landelijke en internationale wedstrijden gehouden. In 2006 werd een nieuw klootschietcentrum aangelegd, dit biedt kansen en bevordert de sport.

Vertegenwoordiger: James O’Driscoll - president van Bol Chumann na hEireann Volkssporten: Bullets/Irish road bowling www.irishroadbowling.ie

26

European Traditional Sports and Games Association (ETGSA) - Europa Beschrijving van de vereniging ETSGA is een internationale NGO die werd gevormd in 2001 na meerdere internationale vergaderingen. Het voornaamste doel van ETSGA is het bevorderen van traditionele sporten en spelen om de beoefening ervan te beschermen, te bestuderen en te ontwikkelen voor een beter interculturele dialoog, een verbeterde sociale gezondheid en een beter kwaliteit van leven. ETSGA organiseert en moedigt internationale vergaderingen en conferenties aan om de uitwisseling van informatie en onderzoek te ondersteunen en te faciliteren, vooral met betrekking tot onderzoek en onderwijspublicaties.

Vertegenwoordiger: Guy Jaouen - president van de European Traditional Sports and Games Association www.jugaje.com

Federachon Esport Nohtra Tera (FENT) – Italië Beschrijving van de vereniging De FENT is een sportvereniging in de Aosta Valley, een vallei in Noordwest Italië. De FENT is een sportorganisatie, opgericht in januari 2004 en ondersteund door de FIGEST (Italiaanse koepelorganisatie voor traditionele sporten en spelen). Deze sportvereniging omvat vijf clubs en heeft 250 leden en coördineert traditionele sportverenigingen met sterke banden in de Aostavallei, zoals Palet, Fiolet, Rebatta, Tsan en Morra. Het richt zich voornamelijk op de bescherming, stimulering en ontwikkeling van traditionele sporten en spelen. In dit verband neemt de FENT deel aan een schoolprogramma om kinderen bekend te maken met traditionele sporten en spelen en een lokaal programma over cultureel erfgoed.

Vertegenwoordiger: Rosa Falletti - Secretaris van de FENT Volkssporten: Fiolet, Palet, Rebatta, Tsan, Moura

27

Fiolet - Het doel van het spel is om de bal zo ver mogelijk uit de lucht te slaan.

Rebatta - Teams van vijf spelers spelen om de beurt; het verlies of winst van de teams wordt bepaald door het totale aantal punten dat wordt behaald door iedere deelnemer na twintig ronden.

Palet - Het paletspel is een versie van het bowlspel en wordt op een berg gespeeld; het verschil is in de vorm van het object dat door de palet in de lucht wordt geworpen.

Tsan - “Pertze” is de houten paal waar de “Tsan” op geplaatst is. De “Boquet” is een houten plank waarmee je de Tsan slaat voordat het valt.

28

Moura - In dit spel moet je de totale som vinden van de getallen die worden weergegeven door de vingers van de spelers.

Gerlev Idrætshøjskole / Gerlev Legepark Gerlev Sportacademie en Spelpark – Denemarken Beschrijving van de vereniging Dit sportcentrum gebruikt recente ontwikkelingen en bevordert lichamelijke activiteiten die goed zijn voor de gezondheid. De academie heeft ook onderzoekers van het instituut voor het onderzoek naar sport, gezondheid en maatschappij. De bedoeling van dit internationale sporten spelpark is om theorie om te zetten in de praktijk. Daarom gebruikt het centrum traditionele sporten als pedagogisch middel. Sinds 1990 heeft dit geleid tot een toename in de deelname in populaire sporten en traditionele sporten in Denemarken. Het doel van het Spelpark is om de bestaande en toekomstige lichamelijke cultuur van onze wereldmaatschappij te beïnvloeden door middel van traditionele spelen.

Het Spelpark maakt onderdeel uit van de Gerlev Sportacademie, waar studenten leren over traditionele spelen uit Denemarken en Europa.

Vertegenwoordiger: Artur Stryjak - dagelijks manager van het Gerlev Spelpark Volkssporten: De traditionele sporten worden verdeeld in vijf algemene categorieën: 1. Bal- en werpspelen / 2. Vind- en vangspelen / 3. Kracht- en flexibiliteitspelen / 4. Wedstrijd- en racespelen / 5. Deense en Europese Historische spelen www.gerlev.dk

Kinderen beoefenen traditionele sporten in het Gerlev Speelpark.

29

Institut Nacional d’Educació Fisica de Catalunya (INEFC)/ Nationaal Instituut van Lichamelijke Opvoeding - Spanje Beschrijving van de vereniging Het Nationale Instituut voor Lichamelijke Opvoeding in Catalonië is een autonoom instituut van de autoriteiten in Catalonië, welke onderdeel uitmaakt van het Presidentiële Ministerie via het Algemene Sportsecretariaat. De universiteit werd opgericht in 1982 met het voornaamste doel om één van de vooraanstaande trainings- en onderzoekscentra te worden op het gebied van lichamelijke activiteiten en sporten in Spanje en het buitenland.

Vertegenwoordiger: Pere Lavega - professor bij het INEFC Het gebruik van traditionele sporten op de universiteit: • Leren de interne logica van traditionele spelen te identificeren.

• Waarnemen en interpreteren van informatie uit traditionele sport- en spelsituaties.

• Het ontwerpen en toepassen van ervaringen in verschillende contexten. http://www.inefc.cat/inefc/AppPHP/main.php?id_pagina=317 Vaardigheden leren door middel van traditionele sporten en spelen aan de Universiteit van Lleida

30

Tesz-Vesz Ifjúsági és Gyermekalapítvány/TeszVesz Jeugd- en Kinderstichting – Hongarije Beschrijving van de vereniging De Tesz-Vesz Jeugd- en Kinderstichting is een openbare belangenorganisatie dat werd opgericht in 1993 in Szolnok. Het doel van de stichting is om het culturele erfgoed te beschermen, gelijke kansen voor achtergestelde groepen te bevorderen en de Euro-Atlantische integratie te versterken. Dit wordt bereikt door: • onderwijs en training; • ondersteuning van individuele en gemeenschappelijke initiatieven en activiteiten van achtergestelde kinderen en jongeren; • het beschermen van traditionele handwerk; • het doorgeven van traditionele volksspelen en sporten aan kinderen en jongeren; • het deelnemen aan nationale en internationale samenwerkingen voor evenementen en programma’s waarin de culturele diversiteit wordt benadrukt; • het aanmoedigen en bevorderen van de bescherming van culturele tradities op het internationale en landelijk/regionaal vlak; • met het oog op het bieden van gelijke kansen.

Tesz-Vesz neemt regelmatig deel aan lokale evenementen met traditionele spel- en handwerkprogramma’s en biedt ook een lesprogramma aan voor volksspelen.

Vertegenwoordigers: Istvan Bali - vicepresident van de Tesz-Vesz Jeugd- en Kinderstichting Sándor Mátyus - vicepresident van de Tesz-Vesz Jeugd- en Kinderstichting Cecília László - werknemer van Europe direct Szolnok Volkssporten: Hongaarse spelen die werden gespeeld bij Tesz-Vesz: Pittenzak gooien, Cuman schuiven, Slak- of Puli-rennen, Waggle www.teszvesz-alapitvany.eu

Cecília László, werknemer van Europe Direct Szolnok.

Zij vertegenwoordigde Tesz-Vesz tijdens de SETS-conferentie in Vilnius.

Istvan Bali en Sándor Mátyus bij de informatiemarkt in Martfü.

31

Pittenzak gooien

Slak- of Puli-rennen

Cuman schuiven

Waggle

Deel van de vaste tentoonstelling over volkssporten in het Sportimonium 32

Sportimonium vzw – Belgium Beschrijving van de vereniging Sportimonium, het sportmuseum van Vlaanderen, werd opgericht in 1985. Sportimonium houdt zich continu bezig met nationaal sporterfgoed in een internationale context. Sportimonium is uniek -in internationaal opzicht- om haar jarenlange studie en werking over de vaak eeuwenoude, maar nog steeds levende bewegingscultuur van traditionele spelen, niet alleen in Vlaanderen en België, maar over de hele wereld.

Na een lange voorbereidingstijd waarin een goede overzichtstentoonstelling tot stand werd gebracht, werd Sportimonium geopend voor het publiek in 2004. Het wordt nu landelijk erkend en gesubsidieerd door de Vlaamse overheid op nationaal niveau. Het is gevestigd in een beschermd monument in een openbaar park met sportfaciliteiten. Naast de vaste tentoonstellingen over de geschiedenis van bewegingscultuur en Olympische Spelen, worden er ook actieve evenementen georganiseerd, zoals het sportlab met ‘Meten met de atleten’, een afdeling met traditionele caféspelen en een volkssporttuin. Sportimonium heeft ook een documentatiecentrum en bibliotheek en een uitleendienst voor volkssportmateriaal.

Sportimonium heeft verschillende prijzen in ontvangst genomen. Het won de Vlaamse Museumprijs (2007), de Vlaamse Sportverdienste-prijs (2010) en de Vlaamse Cultureel Erfgoedprijs (2012). Daarnaast werd het museum in 2012 door Unesco opgenomen in de beste praktijken-lijst (Conventie 2003, Immateriële Culturele Erfgoed). Sportimonium stelt 17 personen te werk.

Vertegenwoordiger: Erik De Vroede - conservator Sportimonium Traditionele sportactiviteiten bij het museum: Volkssporttuin, uitleendienst voor volkssporten, traditionele sporten vormen een onderdeel van de vaste tentoonstelling in het sportmuseum www.sportimonium.be

33

E VERZICHT VAN O DE DEELNEMERS Conferentie Noordwest-Europa: Amsterdam De eerste conferentie van het SETS-project vond plaats van 19 tot 21 november 2014 in het Park Plaza Airport Hotel in Amsterdam. Deze conferentie was bedoeld voor traditionele sporten en spelen in Noordwest-Europa. Hieronder ziet u de deelnemende organisaties.

1 All England Bar Billiards Association – VK (Engeland) Beschrijving van de vereniging De All England Bar Billiards Association (AEBBA) is een nationaal instituut dat alle aspecten van het spel (bar biljart) en wedstrijden in Engeland, maar voornamelijk in het zuiden van Engeland, coÜrdineert en hierop toeziet. Het spel wordt bevorderd door publicaties op de webstek van de vereniging, het onderhoud van een forum en de publicatie van een bar biljart-kaart van het Verenigd Koninkrijk op hun webstek.

Deze kaart geeft een overzicht van alle evenementen met bar biljarttafels. De sport wordt niet erkend als zodanig door de nationale sportautoriteiten.

Vertegenwoordiger: Chris Saville - Functionaris AEBBA Volkssporten: bar biljart www.aebba.org.uk

Chris Saville, functionaris van de AEBBA bij de SETS-conferentie in Amsterdam

35

2 Europees bestuur van de Gaelic Athletic Association (GAA) (Ierland) Beschrijving van de vereniging De GAA is de wereldbond voor Gaelic spelen. Zaken zoals de identiteit van een gemeenschap, de amateurstatus, inclusiviteit, respect, welzijn van de spelers en samenwerken worden zeer gewaardeerd. De missie van de GAA is om een vrijwilligersorganisatie in de gemeenschap te versterken door de bevordering van Gaelic spelen, cultuur en levenslange deelname. De verenging in Ierland is zeer goed vertegenwoordigd met 2.500 clubs, waarbij 20% van de Ierse bevolking lid is. In Europa (exclusief Ierland en het Verenigd Koninkrijk) waren er 70 clubs met meer dan 5.000 spelers in 2014.

De GAA is zeer gestructureerd. De grote kracht is dat de winst dat de GAA maakt direct weer wordt geïnvesteerd in de vereniging.

Er is een officiële gids met alle GAA-activiteiten, zoals: • club en regionale vertegenwoordiging op landelijk niveau, • tienduizenden spelen en evenementen op jaarbasis, • lokale en landelijke wedstrijden voor alle leeftijden, • nationale opleidings- en ontwikkelingsstructuren.

Vertegenwoordiger: Joseph Whelan - Ontwikkelingsfunctionaris van het Europese bestuur van de GAA Volkssporten: GAA voetbal (Peil of Caid) & GAA damesvoetbal, hurling (iománíocht) en camogie, GAA rounders en GAA handbal www.europegaa.eu 36

3 Europese gemeenschap van historische gildes (Europa) Beschrijving van de vereniging De Europese gemeenschap van historische gildes is een koepelorganisatie waar 17 verenigingen, 2675 clubs en ongeveer een miljoen leden in tien Europese landen aan deelnemen. Het algemene streven is om de band tussen alle Europese burgers te versterken door elkaars verschillende tradities te begrijpen en elkaars verschillen te respecteren. Er vinden verschillende schietwedstrijden plaats tijdens regionale festivals, die worden gehouden met behoud van de regionale kenmerken. In Duitsland, bijvoorbeeld, is men gewend te schieten op een houten vogel.

Iedere drie jaar wordt er een groot Europees festival georganiseerd, waarbij leden uit heel Europa elkaar ontmoeten. In 2004 is de Europese gemeenschap van historische gildes op de lijst van immateriĂŤel erfgoed geplaatst in BelgiĂŤ, Nederland en Duitsland.

Vertegenwoordiger: Gerard Van Uem - Secretaris van de EGS in Noordwest-Europa Volkssporten: Buksschieten www.e-g-s.eu

4 Duitse Gorodki-vereniging (Duitsland) Beschrijving van de vereniging De Duitse Gorodki-vereniging is een non-profit organisatie die zich tot doel heeft het gesteld het bevorderen van sport, onderwijs, beroepsopleiding, waaronder het helpen van de jeugd en studenten, internationale aanwezigheid en tolerantie in alle aspecten van cultuur en internationaal begrip. Gorodki is een traditioneel Oost-Europees werpspel. De bedoeling van het spel is om verschillende pinnen die opgesteld staan in verschillende patronen om te gooien door middel van een slaghout. De vereniging neemt deel aan internationale forums, landelijke toernooien, Europese kampioenschappen en wereldkampioenschappen van Gorodki. De sport wordt onder de aandacht gebracht door open dagen te organiseren en de ondersteuning van integratie door middel van sportprogramma.

Vertegenwoordiger: Elena Bier - voormalig atlete en promotor van de Duitse Gorodki-vereniging Volkssporten: Gorodki www.gorodki.de 37

5 Duitse Shuffleboard vereniging (Duitsland) Beschrijving van de vereniging De Duitse shuffleboard vereniging (German Shuffleboard Association; “GSA”) is een non-profit organisatie die wordt erkend door de Duitse wetgeving. Het doel van de GSA is om de internationale banden te bevorderen. De activiteiten van de GSA bestaan uit: • het organiseren van lokale, landelijke en internationale kampioenschappen; • opleiden en trainen van spelers; • het verzorgen van infrastructuur en het genereren van media-aandacht; • het deelnemen in evenementen van andere organisaties.

Vertegenwoordiger: Heinz-Dieter Hussmann - president van de German Shuffleboard Association e.V. Volkssporten: shuffleboard www.shuffleboarder.de

6 Koninklijke Nederlandse Kaatsbond (Nederland) Beschrijving van de vereniging De Koninklijke Nederlandse Kaatsbond is een vereniging van 120 clubs en heeft ongeveer 14.000 leden. De vereniging heeft vijf werknemers die betaald werk verrichten. De voornaamste activiteiten van de vereniging bestaan uit het organiseren van wedstrijden, opleiden en trainen en het beheren van de regels. De vereniging heeft ook banden met het ‘Kaatsmuseum’, een museum geweid aan het spel.

Vertegenwoordiger: Henk Haar - trainer van de Nederlandse Kaatsbond Volkssporten: kaatsen www.knkb.nl

38

7 Mixed Summer Table Skittles League (VK, England) Beschrijving van de vereniging De Mixed Summer Table Skittles League is een vereniging van 4 clubs met in totaal 300 leden uit Leicester, Engeland. Het spel wordt alleen in deze regio gespeeld. De bedoeling van de vereniging is om het spel meer bekendheid te geven in de rest van Engeland en eventueel andere landen. De vereniging probeert dit tot stand te brengen door in contact te treden met brouwerijen voor sponsoring.

Vertegenwoordiger: Alan Tratt - secretaris en oprichter van de Mixed Summer Table Skittles League Volkssporten: Table skittles www.tableskittles.co.uk

8 Nederlandse Fierljep Bond (Nederland) Beschrijving van de vereniging De Nederlandse Fierljep Bond bestaat uit 11 clubs en 600 leden die actief zijn in de provincies Friesland, Utrecht en Zuid-Holland. Het doel van de bond is het behoud, het onderhoud en het onder de aandacht brengen van fierljeppen in Nederland. Er worden jaarlijks 140 officiĂŤle wedstrijden georganiseerd waar 100.000 mensen op afkomen en er zijn ongeveer 9.000 recreatieve deelnemers.

Vertegenwoordiger: Pieter Bult - president van de Nederlandse Fierljep Bond Volkssporten: fierljeppen www.nederlandsefierljepbond.nl

39

9 Schotse Highland games Vereniging (VK, Schotland) Beschrijving van de vereniging De Schotse Highland Games Vereniging is het overkoepelende sportorgaan voor de Schotse Highland Games. De vereniging organiseert 60 evenementen voor leden waar meer dan 500 atleten ieder jaar aan deelnemen en die door ongeveer 150.000 toeschouwers worden bezocht. Het doel is om het erfgoed van de Highland Games-traditie dat dateert van 1000 jaar geleden, hoog te houden een verder te ontwikkelen. Dit wordt bereikt door te zorgen voor hun leden en deelnemers, een breder publiek te bereiken en samen te werken met belangrijke partners die een toegevoegde waarden hebben.

Vertegenwoordiger: Charles Murray - president van de Scottish Highland Games Association Volkssporten: caber toss, stone put, Scottish hammer throw, weight throw, weight over the bar, sheaf toss www.shga.co.uk

10 Sevenoaks & District Bat & Trap League (VK, Engeland) Beschrijving van de vereniging De Sevenoaks & District Bat & Trap League is een vereniging van 13 clubs en heeft ongeveer 100 leden. Bat & trap is een Engels slaghout en bal cafĂŠspel dat traditioneel werd gespeeld in Kent (Verenigd Koninkrijk). De vereniging beoogt in het algemeen om plezier te hebben en de traditie te bewaren in de gemeenschap. Ze organiseren een jaarlijkse plattelands wedstrijd waar de winnaars van de bar bat & trap wedstrijden in Kent strijden. De sport wordt onder de aandacht gebracht via de webstek, artikelen in tijdschriften en lokale kranten, enz.

Vertegenwoordiger: Kieran Murray - voorzitter van de Sevenoaks & District Bat & Trap League Volkssporten: bat & trap www.batandtrap.org.uk

40

11 Engelse Dodgeball-vereniging Beschrijving van de vereniging De Engelse Dodgeball-vereniging werd opgericht in 2005. Het is de Landelijke overheidsinstantie voor Dodgeball in het Verenigd Koninkrijk. De vereniging is verantwoordelijk voor alle regelgeving met betrekking tot de sport in het Verenigd Koninkrijk. Het doel van de vereniging is de ontwikkeling, levering en stimulering van Dodgeball in heel het Verenigd Koninkrijk. Het langetermijn doel is de sport Dodgeball te laten groeien binnen alle leeftijdscategorieĂŤn. De sport wordt onder de aandacht gebracht door samenwerkingsverbanden met lokale/landelijke media, sociale media, kranten en online berichtgeving. Wedstrijden vinden plaats bij clubs en op regionaal, landelijk en internationaal niveau.

Vertegenwoordiger: Mo Islam - president van de UK Dodgeball Association Volkssporten: dodgeball www.ukdba.org

41

Conferentie Noordoost-Europa: Vilnius De tweede conferentie van het SETS-project vond plaats tussen 4 en 6 februari in 2015 en werd gehouden in het Holiday Inn Hotel in Vilnius. Deze conferentie was bedoeld voor traditionele sporten en spelen in Noordoost-Europa.

Hieronder ziet u de deelnemende organisaties.

(van links naar rechts): Vytautas Vainys (Adjunct secretaris generaal van het departement sport van de Litouwse republiek), Arturas Vileita (voorzitter van de Litouwse Nationale worstelbond), Gintautas Vileita (voorzitter van de Verenigde Wereld Riemworstelbonden) and Rimantas Bagdonas (adviseur sport en cultuur voor het Litouws parlement)

1 Estse Kiiking Vereniging (Estonia) Beschrijving van de vereniging De Estse Kiiking Vereniging bestaat uit twee clubs en heeft 60 leden. Het belangrijkste doel van de vereniging is het populairder maken van kiiking door middel van het organiseren van promotionele evenementen en wedstrijden, die voornamelijk op regionaal niveau worden gehouden. Daarnaast houdt de vereniging zich ook bezig met het herstellen en vastleggen van oude kiiking locaties. Sommige Estse bedrijven brengen kiiking onder de aandacht als vermaak om schommels te verkopen, waardoor er ook meer aandacht wordt gevestigd op de sport.

Vertegenwoordiger: Ants Tamme - directeur van de Estse Kiiking Vereniging Volkssporten: kiiking www.kiiking.ee 42

2 Ests Sportmuseum (Estonia) Beschrijving van de vereniging Het Estse Sportmuseum werd opgericht in 1963 en bevindt zich in Tartu. Het is het centrale museum van Estse sporten, sportcultuur en sporthistorie. Het voornaamste doel van het Estse Sportmuseum is het verzamelen, behouden en bestuderen van fysiek culturele en sport gerelateerde materialen met betrekking tot de Estse geschiedenis en bevolking en deze aan het publiek te laten zien. Om dit te bereiken organiseert het museum regelmatig tentoonstellingen, seminars en conferenties. Het publiceert ook artikelen en biedt ontspannende kinderactiviteiten.

Vertegenwoordiger: Kalle Voolaid - Onderzoek secretaris van het Estse Sportmuseum Volkssporten: Touwtrekken, old strongmen www.spordimuuseum.ee

3 Föreningen Gutnisk Idrott (Gotlandse Sportvereniging/Zweden) Beschrijving van de vereniging De Gotlandse Sportvereniging is een koepelorganisatie waarin 10 clubs en 2434 leden verzameld zijn en die actief is in de Gotlandse regio in Zweden.

Het doel van de vereniging is het behoud van Gotlandse sporten en spelen.

Zij houdt zich voornamelijk bezig met de jaarlijkse organisatie van het folklorefestival Stångaspelen in juli, waar alle Gotlandse spelen worden gespeeld. De vereniging houdt zich ook bezig met het regelen van kleine parkwedstrijden, de organisatie van demonstraties en proefdeelnames voor kinderen, bedrijven en toeristen en het informeren van gymleraren op scholen. Het is op dit moment nog geen lid van de Zweedse Sport Confederatie.

Vertegenwoordiger: Olof Thomsson - financieel verantwoordelijke Föreningen Gutnisk Idrott Volkssporten: varpa (landelijk niveau), pärk (regionaal niveau) en arena sports (regionaal niveau). www.laget.se/fgi, www.stangaspelen.com 43

4 Letse traditionele spelen en Ethnosport Vereniging (Litouwen) Beschrijving van de vereniging De Letse traditionele spelen en Ethnosport Vereniging werd opgericht in augustus 2014 en heeft nog geen leden. De wortels van de vereniging kunnen worden gevonden in traditionele wijze van worstelen, maar kan mogelijk ook andere spelen omvatten, zoals novuss, motobols en middeleeuwse toernooien. De vereniging heeft een diverse aanpak, waarbij drie algemene richtingen geïdentificeerd kunnen worden: 1. Sporten die afkomstig zijn uit Letland 2. Moderne trends 3. Etnografische reconstructies (op basis van onderzoek) De vereniging richt zich op nationale identiteit, culturele diversiteit en fysieke buitenactiviteiten. Daarnaast richt de vereniging zich op de ontwikkeling en toepassing van traditionele sportprogramma’s op scholen en andere openbare plekken.

Vertegenwoordiger: Dmitrijs Ščegolevs - president van de Letse Vereniging van Traditional Spelen en Etnische Sporten Volkssporten: traditioneel worstelen

5 Litouwse Ritinis Sportbond (Litouwen) Beschrijving van de vereniging De Litouwse Ritinis Vereniging bestaat uit 6 clubs en heeft ongeveer 100 leden. Het doel van de vereniging is om: Ritinis onder de aandacht te brengen, tradities te cultiveren, het populairder maken van Ritinis, het behouden van gezondheid en fitheid, het aanknopen van vriendschappen De vereniging wil deze doelstellingen behalen door het organiseren van kampioenschappen, Ritinis uit te leggen op scholen, deel te nemen in (muziek)festivals om Ritinis te demonstreren, enz.

Vertegenwoordiger: Edgaras Diržius - lid van de Litouwse Ritinis Sportbond en president van de Kaunas club “Aisčiai” Volkssporten: Ritinis www.ritinis.lt 44

6 Palant Cyprzanow (Polen) Beschrijving van de vereniging Palant Cyprzanow is een Pools sportclub. De typisch Poolse sport, palant, is ook populair in Duitsland, waar het Schlagball heet. De doelen van de vereniging zijn: • jonge mensen trainen en lesgeven in de regels van palant; • palant introduceren op scholen; • relaties aanknopen met andere Poolse palant sportbonden; • uitwisselen van ideeën op internationaal niveau met vergelijkbare verenigingen om zodoende een Europese bond voor slagbalsporten op te richten.

Dit wordt bereikt door de sport populairder bij de jeugd te maken, palant onder de aandacht te brengen van de lokale en publieke media, het organiseren van landelijke en internationale wedstrijden en het aanknopen van internationale banden.

Vertegenwoordiger: Adam Kondys - vertegenwoordiger van palant Cyprzanow Volkssporten: palant www.schlagball-cyprzanow.freehost.pl

7 Suomen Pesäpalloliitto (Finland) Beschrijving van de vereniging Suomen Pesäpalloliitto of de Finse Honkbalvereniging werd opgericht in 1932 en bestaat uit ongeveer 200 actieve sportclubs, 1000 teams en 15.200 spelers. Het doel van de vereniging is om iedereen de kans te geven deel te nemen aan Fins baseball en om goede en hoogwaardige clubactiviteiten te bieden. De vereniging organiseert landelijke wedstrijden voor mannen, vrouwen en jeugd. Dit wordt onder de aandacht gebracht door marketingbureau Superpesis Oy en er is een tv-overeenkomst met kanaal vier.

Vertegenwoordiger: Arto Ojaniemi - algemeen directeur van de Finse honkbalvereniging Volkssporten: pesäpalloliitto (Fins honkbal) www.pesis.fi 45

8 Svenska Budo & Kampsportsfรถrbundet (Zweden) Beschrijving van de vereniging De Zweedse Vechtkunstbond maakt deel uit van de Svenska Budo & Kampsportsfรถrbundet. De bond omvat 23 vechtsporten van over de hele wereld. Het enige Scandinavisch spel is Glima, wat een traditionele manier van worstelen is dat wordt beoefend in het gebied rond Malmรถ en Stockholm. De vereniging wordt gefinancierd door de Zweedse sportbond, zodat het Zweedse Glima team internationale wedstrijden kan spelen tegen beoefenaars van andere traditionele worstelsporten en ook training seminars kan geven.

Vertegenwoordiger: Lars Magnar Enoksen - voorzitter van de Svenska Kampsportsfรถrbundet Volkssporten: glima www.budokampsport.se

46

9 De IJslandse Glima Vereniging (IJsland) Beschrijving van de vereniging De IJslandse Glima Vereniging is een landelijke bond van Landelijke Olympische en Sportverenigingen uit IJsland. Samen met verschillende regionale sportbonden bestaat het uit ongeveer 400 worstelaars. Er zijn weinig internationale activiteiten aangezien er weinig groepen zijn die niet erkend zijn door hun landelijke organisaties. De enige uitzondering wordt gevormd door IJsland en Zweden. Het doel is om Glima te beoefenen, te onderhouden en voort te zetten. Het is een unieke manier van worstelen, waarbij worstelaars rechtop staan, de handen constant bewegen, vastgestelde grepen worden gedaan en speciale glima-riemen worden gedragen. De sport wordt onder de aandacht gebracht bij basisschoolleerlingen tijdens gymles. De vereniging heeft een homepage en de kampioenschappen worden in publieke locaties georganiseerd om zoveel mogelijk publiek te trekken. Ondanks de aandacht van de media wordt glima minder en minder beoefend.

Vertegenwoordiger: David Lundholm - internationale vertegenwoordiger en Glima trainer in Stockholm Volkssporten: IJslandse glima http://www.glima.is/

10 De Zweedse Varpa Vereniging (Zweden) Beschrijving van de vereniging De Zweedse Varpa Vereniging bestaat uit ongeveer 60 clubs en heeft 2000 leden, die de sport voornamelijk beoefenen op het Zweedse eiland Gotland. Het doel is om varpa te ontwikkelen en in de toekomst een nieuwe internationale varpabond op te richten. Ieder jaar wordt een Zweeds kampioenschap georganiseerd voor alle beoefenaars van varpa. De vereniging is erkend door de landelijke overheid en wordt ook gefinancierd, voornamelijk door de gemeenten waar zij onder vallen.

Vertegenwoordiger: Kim Niklas Ådefjäll Arnoldsson - lid van de Zweedse Varpa Vereniging Volkssporten: varpa www.varpa.se 47

11 U nited World Wrestling’s World Belt Wrestling Committee (Litouwen) Beschrijving van de vereniging Het United World Wrestling’s World Belt Wrestling Committee is een koepelorganisatie die bestaat uit verschillende worstelbonden, zoals de International Federation of Wrestling on Belts, en die actief is in meer dan 20 Europese landen. Deze internationale bond werd opgericht in 2002. De doelstellingen van de bond zijn: • het doorgeven van landelijk erfgoed, vooral met betrekking tot de kennis en ervaring van worstelen; • activiteiten en voordelen bekendmaken en laten zien hoe belangrijk het worstelen op landelijk niveau is en het onder de aandacht brengen over de hele wereld; • zorgen voor de gezondheid en psychologische kracht van de jeugd; • zorgen voor vriendschappelijke betrekkingen tussen landen.

De vereniging brengt de sport onder de aandacht door: samen te werken met TAFISA, deel te nemen aan traditionele worstelwedstrijden op hoog niveau, het organiseren van Europese kampioenschappen en festivals, deel te nemen aan tentoonstellingen en doorlopend symposia, conferenties, festivals, het organiseren van trainingen voor atleten.

Vertegenwoordigers: Gintautas Vileita - president van FILA, World Belt Wrestling Committee (WBWC) Arturas Vileita - president van de Litouwse Traditioneel Worstelbond en adviseur van de president van het WBWC Volkssporten: riem-worstelen, traditioneel Litouws worstelen www.fila-official.com

12 H oge School van Lichamelijke Opvoeding, Laboratorium van Traditionele Sporten en Etnologie van Sporten (Polen) Beschrijving van de vereniging De Hoge School van Lichamelijke Opvoeding, het Laboratorium van Traditionele Sporten en Etnologie van Sporten heeft al veel onderzoek gedaan en gepubliceerd over de theorie achter traditionele sporten. De voornaamste theoretische doelstellingen van het instituut zijn: 48

• Het onderzoeken van Poolse en buitenlandse traditionele sporten en spelen.

• Het schrijven van publicaties over het onderwerp in het Pools en Engels.

• Het deelnemen aan wetenschappelijke conferenties, projecten en seminars.

• Het geven van theoretische lessen aan studenten over onderwerpen zoals etnologie van sport, enz.

Naast het schrijven worden er ook typische toegepaste activiteiten georganiseerd met betrekking tot traditionele sporten en spelen zoals: • De reconstructie en stimulering van bepaalde Poolse traditionele sporten en spelen.

• Lichamelijke opvoeding in scholen.

• Sport en spel als onderdeel van werk met ouderen, familie-integratie, recreatie en gezondheidsonderwijs.

• Het promoten van traditionele sporten tijdens festivals en andere evenementen.

• Het stimuleren van Poolse traditionele sporten en spelentijdens de World Sport For All Games.

Het is niet gemakkelijk om dit te realiseren op dit moment. De universiteit probeert continu de autoriteiten ervan te overtuigen dat de humanistische en sociaal-culturele context, functies, rollen en betekenissen van traditionele sporten zeer waardevol zijn.

Vertegenwoordiger: Bartosz Prabucki - PhD student, doctoraal kandidaat bij het Departement van Olympism en Etnologie van Sporten aan de Hoge School van Lichamelijke Opvoeding in Poznán, Polen Volkssporten: pierścieniówka/ringnetball, kapela, palant http://www.awf.poznan.pl/tir-sporty-tradycyjne

49

13 VM I Kubb Rone Golk (Zweden) Beschrijving van de vereniging VM I Kubb is een vrijwillige sportvereniging die elk jaar Kubb wereldkampioenschappen organiseert en die oorspronkelijk afkomstig is van het Zweedse eiland Gotland. Kubb wordt onder de aandacht gebracht door de webstek, een Facebook-pagina en bekendmakingen in de lokale media. De lokale autoriteiten zien Kubb als een spel en niet als een sport; daardoor wordt Kubb ook niet erkend als een sport.

Vertegenwoordiger: Bibbi Olson Volkssporten: kubb www.vmkubb.com

50

Conferentie Zuidoost Europa: Martfü De laatste conferentie van het SETS-project vond plaats tussen 4 en 6 maart in 2015 en werd gehouden in het Martfü Termál SPA hotel. Deze conferentie was bedoeld voor traditionele sporten en spelen in Noordoost-Europa. Hieronder ziet u de deelnemende organisaties.

1 Baranta Traditionele Hongaarse Vechtkunstvereniging (Hongarije) Beschrijving van de vereniging De Baranta Traditionele Hongaarse Vechtkunstvereniging bestaat uit 45 teams en ongeveer 1500-2000 beoefenaars. Er zijn teams in bijna elke regio, maar de sport wordt voornamelijk beoefend in Boedapest en in het Noordwesten van Hongarije. Het doel van de vereniging is om: • Baranta te beschermen en te ontwikkelen; • folkloristische spelen populairder en bekender te maken; • deel uit te maken van het onderwijs; • aan te sluiten bij internationale projecten en organisaties.

51

De vereniging wenst deze doelstellingen te behalen door verschillende activiteiten te organiseren, zoals wedstrijden, talentenjacht over folkloristische cultuur voor de jeugd (muziek, dans, zingen, verhalen vertellen), culturele evenementen (landelijke en internationale), ambachtenmarkt, presentatie van uitvindingen, lessen, tentoonstellingen, jaarlijkse Baranta vergadering en trainingskamp, deelnemen aan sociale evenementen (bv. trouwerijen), enz.

Vertegenwoordiger: Máté Fekete - lid van de Baranta Traditionele Hongaarse Vechtkunstvereniging Volkssporten: belt-wrestling (riemworstelen), böllön, méta, bige www.baranta.org

2 Tsjechische en Slovaakse Katapultvereniging (Tsjechië) Beschrijving van de vereniging De Tsjechische en Slovaaks katapultvereniging organiseert jaarlijkse katapulttoernooien in Tsjechië en Slovakije op verschillende niveaus: lokaal, professioneel en internationaal.

Vertegenwoordiger: Uller Jaroslav - president van de Tsjechische en Slovaakse katapultvereniging Volkssporten: katapult schieten (Praku in Tsjechië) www.prakiada.cz

3 Tsjechische Vereniging van Tafelhockeyspelers (Tsjechië) Beschrijving van de vereniging De Tsjechische Vereniging van Tafelhockeyspelers werd opgericht in 1991. Het bestaat uit 8 teams en heeft ongeveer 100 leden. Twee teams bestaan uit volwassenen en de anderen zijn voornamelijk voor kinderen en jongeren. Er worden wedstrijden georganiseerd voor teams en voor individuele spelers op regionaal, landelijk en internationaal niveau. De meeste activiteiten zijn gericht op biljart-hockey, maar er worden ook andere tafelhockeyspelen gespeeld.

Vertegenwoordiger: Jakub Hasil - secretaris van de Tsjechische vereniging van tafelhockeyspelers Volkssporten: tafelhockey (šprtec) www.most.billiardhockey.cz 52

4 Ethnosport Wereldbond (Rusland) Beschrijving van de vereniging De Ethosport Wereldbond is een koepelorganisatie uit Rusland dat 32 bonden en ongeveer 300 clubs vertegenwoordigt. De vereniging brengt het verleden naar het heden door mensen traditionele spelen te laten spelen. Hierdoor wordt een cultureel erfgoed met een nog grotere diversiteit in spelen behouden voor de toekomst. Tijdens de landelijke vakantiefestivals worden er verschillende traditionele manieren van lichamelijke activiteit beoefend.

Vertegenwoordiger: Alexey Kylasov - president van de Ethnosport Wereldbond www.ethnosport.com

5 Hongaarse Shuttlecock Vereniging (Hongarije) Beschrijving van de vereniging De Hongaarse Shuttlecock Vereniging werd opgericht in 1995, bestaat uit 15 clubs en heeft ongeveer 500 leden. De vereniging is een overkoepelende organisatie van shuttlecock clubs die het kampioenschap organiseert en ook internationale banden wenst te leggen en te behouden. De vereniging heeft tot doel shuttlecock als sport meer bekendheid te geven, de coördinatie van shuttlecock evenementen, het promoten van een gezonde en actieve levenswijze, het versterken van internationale banden en het verbeteren van de non-profit organisatie. Daarnaast spelen culturele programma’s en professionele uitwisselingen een belangrijke rol binnen de vereniging.

Vertegenwoordiger: Fehér János - secretaris-generaal van de Hongaarse Shuttlecock Vereniging Volkssporten: shuttelcock www.labtoll.hu

53

6 Internationale Vereniging van Organisaties voor Festivals, Folklore en Traditionele Kunsten (Bulgarije) Beschrijving van de vereniging De Internationale Vereniging van Organisaties voor Festivals, Folklore en Traditionele Kunsten (“CIOFF”) is een niet-gouvernementele organisatie en officiële partner van UNESCO. Het werd opgericht in 1970. De CIOFF beoogt de traditionele cultuur en folklore te beschermen, onder de aandacht te brengen en te verspreiden. De CIOFF heeft leden in 89 landen wereldwijd, 69 landelijke afdelingen, 11 geassocieerde leden en 30 corresponderende leden. De landelijke afdeling van de CIOFF in Bulgarije houdt zich onder andere bezig met het organiseren van: • een landelijke vergadering/seminar van choreografen in Bulgarije; • een internationaal folklore festival in Bulgarije; • deelname van Bulgaarse folkloristische groepen aan de internationale folklorefestivals; • landelijk onderzoek naar folklore-ensembles in Bulgarije; • internationale projecten.

Vertegenwoordiger: Ralitsa Kareva - lid van de CIOFF Bulgarije Volkssporten: Bulgaars folkloristisch dansen www.cioff-bulgaria.com

54

7 Internationale Sectorball-bond (Hongarije) Beschrijving van de vereniging De Internationale Sectorball-bond bestaat uit 200 clubs en heeft ongeveer 12.000 leden. Het spel werd bedacht in 1910 als een imitatiespel van voetbal en wordt gespeeld met familie, vrienden, vriendengroepen en ook in clubs en verenigingen. De bond heeft het volgende gedaan om de sport onder de aandacht te brengen: • deze sport gedemonstreerd over de hele wereld; • demonstratie en onder de aandacht brengen van het spel in vrije tijd en tijdens culturele en jongerenevenementen; • het heeft een museum over de geschiedenis van het spel, van traditioneel folklorespel tot professionele sport; • het opzetten van een meertalige webstek; • samenwerking met de faculteit voor Lichamelijke Opvoeding en Sport van de Semmelweis Universiteit; • het assisteren bij en het onder de aandacht brengen van partners met verschillende traditionele spelen.

Vertegenwoordiger: Istvan Martonfi - lid van de Internationale Sectorball-vereniging.

Volkssporten: sectorball (Szektorlabda) www.gombfoci.hu

8 Publieke Organisatie van de stad Kavala (Griekenland) Beschrijving van de vereniging In 2014 is de Publieke Organisatie van de stad Kavala van start gegaan met het Europese project “Europa is onze speeltuin”. Dit project werd opgestart als onderdeel van de derde fase van de voorbereidende actie “Europese partners in sport”, wat zich richtte op het onder de aandacht brengen van traditionele Europese sporten en spelen.

De doelen van het project zijn: • Het bewerkstelligen van een sterk netwerk tussen partners uit Europese steden met gelijksoortige eigenschappen en een diepgewortelde culturele en sporttraditie.

55

• Het vaststellen van een solide onderzoeksprogramma over traditionele Europese sporten, het bewerkstelligen van de heropleving van een aantal specifieke sporten en activiteiten ter stimulering hiervan, niet alleen voor een jaar of gedurende een project, maar voor langere tijd om zodoende de continuïteit en verdere strategische ontwikkeling te bevorderen.

De organisatie wenst dit te bereiken door onderzoeksrapporten op te stellen, het vastleggen van orale levensverhalen van 116 ouderen, het organiseren van een cultuur- en sportfestival, conferenties, tentoonstellingen, workshops, wedstrijden, internetspelen, projectvergaderingen, publicatie van een fotoalbum, enz.

Vertegenwoordiger: Vassiliki Zafeiria Ypsilanti - directeur van de Ontwikkelings- en Milieuafdeling www.euplayground.org

Kennismaking Baranta tijdens de conferentie te MartfĂź 56

9 Roemeense Oinabond (Roemenië) Beschrijving van de vereniging De Roemeense Oinabond werd opgericht in 1932 als het landelijke structuur voor Oina in Roemenië. De bond bestaat uit 50 geaffilieerde sportorganisaties en heeft ongeveer 2000 leden. De voornaamste activiteit van de bond is om meer dan 40 jaarlijkse landelijke wedstrijden te organiseren (voor mannen en vrouw van alle leeftijden) en om onderwijsondersteuning te verlenen, met prijzen voor de deelnemers. De bond heeft ook aan veel activiteiten deelgenomen in het kader van de internationalisering en om in contact te komen met vergelijkbare sporten.

Vertegenwoordiger: Nicolae Dobre - president van de Roemeense Oinabond Volkssporten: oina www.froina.ro

10 Roemeense Sportvereniging van Tzurca (Roemenië) Beschrijving van de vereniging De Roemeense Sportvereniging van Tzurca opereert in de Roemeense Maramures provincie.

Wedstrijden worden op regionaal niveau gehouden. Ieder jaar wordt er één kampioenschap georganiseerd, evenals twee toernooien en twee of drie wedstrijden. De vereniging organiseert daarnaast ook demonstratiewedstrijden in verschillen Roemeense provincies.

Vertegenwoordiger: Adrian Barlea - President van de Roemeense Tzurca Vereniging Volkssporten: tzurca www.wordpress.com

57

F VERZICHT VAN O TRADITIONELE SPORTEN EN SPELEN uit Noord- en Oost-Europa Weergegeven op alfabetische volgorde per land

België (Vlaanderen) 1 Buksschieten Organisatie: Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden www.vlaamseschuttersgilden.be

2 Dunne krulbol http://nl.wikipedia.org/wiki/Dunne_krulbol

3 Gaaibol Information flyer: www.vlas.be/vlaspdf/infofolders/gaaibol.pdf

4 Golfbiljart Organisatie: Belgische golfbiljartbond www.golfbiljart.be

5 Kaatsen Organisatie: Kaatsentiteit Vlaanderen vzw www.vleugelvlaanderen.be

59

Buksschieten is een traditionele schietsport, vaak uitgeoefend en gepresenteerd met traditioneel kostuum. Het is ook bekend in Nederland, Duitsland en Oostenrijk.

Dunne krulbol - Een man rolt de bal naar een paal.

De ballen (krulbollen) zijn maar half zo groot als normale ballen.

Ze zijn daarnaast ook platter.

Gaaibol - Blokken op het eind van een schuin aflopende baan moeten worden omgegooid door de bollen.

Golfbiljart - Een variant op het gewone biljarten, gespeeld door twee spelers of teams.

Kaatsen - De speler probeert de bal met zijn palm te raken en over de grens naar de andere kant te spelen. Ook bekend in WalloniĂŤ (balle pelote). Het speelveld is anders dan het Friese kaatsen (Nederland).

60

6 Katapultschieten Organisatie: Vlaamse katapultbond www.vlaamsekatapultbond.be

7 Kegelen 8 Klepschieten Organisatie: Schuttersverstandshouding Zand-Leemstreek www.verbondzandenleemstreek.be

Katapultschieten - Een man en vrouw trekken aan de katapult, een klein hand gedreven slingerwapen.

Kegelen - Een vrouw probeert de kegels omver te werpen met een bal. Het spel wordt normaliter gespeeld met negen kegels. De baan varieert per regio.

De schieter moet diagonaal een doel schieten met een klep (ongeveer zo groot als een twee euro munt).

61

9 Krachtbal Organisatie: Vlaamse krachtbal federatie www.krachtbal.be

10 Krulbol Organisatie: Belgische krulbolbond www.krulbol.be

Krachtbal - Een balspel dat wordt gespeeld tussen twee teams van vier spelers.

Krulbol - Een vrouw die krulbol speelt.

11 Liggende wipschieten Organisatie: Vlaamse Boogsportfederatie Liggende Wip vzw www.vbflw.be Een jongen die schiet op de liggende wip.

62

Een rij van liggende wippen. Het spel wordt ook gespeeld in SloveniÍ.

12 Paapgooien lid van ETSGAÂ via VlaS nl.wikipedia.org/wiki/Paapgooien

Een man werpt een discus naar een paap van acht meter afstand.

De attributen voor paapgooien bestaan uit een aantal schijven, de paap en munten.

63

13 Staande wipschieten Organisatie: Koninklijke Nationale Bond der Belgische Wipschutters www.knbbw-frnab.tk

Boogschieten staande wip.

14 trabol Organisatie: West-Vlaamse Trabolders federatie www.westvlaamsetrabolders.net

Trabol wordt gespeeld op een holle 18-meter baan.

64

Denemarken 1 Keglebillard (kegel-biljart) Organisatie: ASAA Billardklub www.asaabillard.dk

Deens kegel-biljart, een traditioneel Deens spel gespeeld met de keu.

2 Krolf www.krolf.dk

Een man die krolf speelt, een sport tussen croquet en golf.

3 R ingsteken Organisatie: Ringriderfesten i Sønderborg www.ringriderfesten.dk

Een man richt de top van zijn lans door de ring tijdens het paardrijden. Deze sport is ook bekend in Duitsland en in Nederland.

65

Duitsland 1 Eisstockschiessen (ijsstoksport) Organisatie: Deutscher Eisstockverband E.V. www.eisstock-verband.de

De deelnemers schuiven ijsstokken op ijs; degene die het doel raakt of de langste afstand aflegt heeft gewonnen. Deze sport is vergelijkbaar met curling maar heeft andere spelelementen.

2 Fingerhakler (Vingerworstelen) video: https://www.youtube.com/watch? v=dE6HyNdrCOM (trefwoord: finger wrestling championships)

Twee mannen spelen vingerworstelen tijdens de Fingerhakler Kampioenschappen in Reichertshofen.

3 Gorodki Organisatie: Duitse Gorodki-vereniging www.gorodki.de De bedoeling van gorodki is om verschillende pinnen die opgesteld staan in verschillende patronen om te gooien door middel van een slaghout. Deze sport is ook populair in Scandinavische landen en Duitsland.

4 Historischer Schützen (historische gildes) Organisatie: Bund der Historischen Deutschen Schützenbruderschaften e.V. Europese gemeenschap van historische gildes www.bund-bruderschaften.de - www.e-g-s.eu

De musketten houden schietwedstrijden in traditioneel kostuum.

Ook bekend in Nederland, België en Oostenrijk.

66

5 Klootschiessen (klootschieten) Organisatie: Friessische Klootschiesser Verband www.klootschiessen.de

Klootschiessen is een werpsport waarbij deelnemers, gewoonlijk verdeeld in twee teams, proberen een zware bal (de kloot) zo ver mogelijk te werpen. In sommige gebieden in Duitsland heet dit spel Bosseln. Dit traditionele spel is ook populair in Ierland (road bowling), Nederland (klootschieten) en ItaliĂŤ.

6 Novuss Organisatie: Novuss Verband Germany www.novuss-verband.de

Een Novuss tafel. Novuss is een sport die gerelateerd is aan pool. Het is een bekend traditioneel spel in Letland.

67

7 R ingtennis Picture: Ringtennis 2 Organisatie: Deutsche Ringtennis www.ringtennis.de

Een man vangt de ring.

8 Sjoelbakken Organisatie: German Shuffleboard Association e.V. www.shuffleboarder.de

Vier mensen die klaar staan om sjoelbakken te spelen.

68

Estland 1 Bandy Organisatie: De Bandy-bond van Estonia www.hot.ee/estbandy

Een teamsport die wordt gespeeld op een ijsveld met het formaat van een voetbalveld.

2 Kiiking Organisatie: Estse Kiikingvereniging www.kiiking.ee

Een vrouw die kiiking speelt op een schommel.

69

Finland 1 Suomen Tikkaurheilulajit (Finnish darten) Organisatie: De Finse dartsportvereniging www.tikkaurheilu.fi

Mannen die Fins darten spelen.

2 Kyykk채 Organisatie: Suomen Kyykk채liitto www.kyykkaliitto.fi

70

De Finse Kyykk채-kampioenschap dat werd gehouden in 2003; Kyykk채 wordt ook wel Fins kegelen genoemd.

Griekenland 1 Pangration Organisatie: Helleense pangration athlima-bond www.pangration.org

Pangration, een traditionele vechtsport die zeer waardevol is voor het Griekse culturele erfgoed. Een extreme vechtsport waarbij de deelnemers de vechttechniek van worstelen en boxen mogen gebruiken, evenals de krijgskunst van sporten zoals kickboksen, judo en karate.

71

Hongarije 1 Botolo demonstratie: https://www.youtube.com/watch?v=uqgLoTahxXQ (keyword: cigany botolo)

Botolo, een traditionele stokdans uit Hongarije

2 Futòméta Organisatie: Landelijke Barantavereniging www.baranta.org

Jongeren spelen het Hongaarse balspel Futòméta.

72

3 Boogschieten te paard Organisatie: Kassai School voor Boogschieten te paard www.lovasijaszat.hu

Een boogschieter schiet te paard. Een traditioneel spel dat ook bekend is in Polen, Engeland, Zweden, Finland en Duitsland.

4 Shuttlecock Organisatie: Hongaarse Shuttlecock Vereniging www.labtoll.hu

Jongeren die shuttlecock spelen.

5 Szektorlabda (sectorball) Organisatie: Hongaarse sectorball-vereniging www.gombfoci.hu

Demonstratie van Hongaarse sectorball.

73

Ierland 1 Irish road bowling Irish Road Bowling Association/ Boll Chumann na hEireann www.irishroadbowling.ie

Een man probeert een metalen bal zo ver mogelijk te werpen. Deze traditionele sport is ook bekend in regio’s in Nederland (klootschieten), Duitsland (klootschiessen), en ItaliÍ.

2 Camogie Organisatie: De Camogie Vereniging www.camogie.ie

Camogie, de vrouwelijke versie van Hurling.

74

3 GAA Voetbal (Peil of Caid in Gaelic) Organisatie: Gaelic Athletic Association (Vereniging voor Ierse sport en cultuur) www.gaa.ie demonstratie: www.youtube.com/watch? v=TEAbWrdB9XU De bal overspelen tijdens GAA voetbal.

4 GAA handbal Organisatie: GAA Handball www.gaahandball.ie demonstratie: https://vimeo.com/119552488 (trefwoord: Gaelic football)

Het raken van een bal met hand of vuist tegen een muur.

5 Hoefijzer Werpen Organisatie: Horseshoe Pitchers association of Ireland (Ierse Hoefijzerwerpenvereniging) http://en.wikipedia.org/wiki/Horseshoes

Hoefijzers en werpdoelen zijn de attributen die nodig zijn om hoefijzer werpen te spelen.

75

6 Hurling (IomĂĄnĂ­ocht in Gaelic) Organisatie: Gaelic Athletic Association (Vereniging voor Ierse sport en cultuur) www.gaa.ie demonstratie: https://www.youtube.com/watch?v=8i3-Qk7FNeQ (trefwoord: hurling)

De man concentreert zich op het raken van de bal, de sliator, met een hurley.

7 Rounders Organisatie: GAA Rounders www.gaarounders.ie

76

Demonstratie van rounders, een slaghout en balspel dat afwijkt van honkbal.

KroatiĂŤ 1 Jeu de crosse

Drie mannen spelen jeu de crosse.

2 Picigin www.picigin.org

Een man speelt Picigin, hij moet ervoor zorgen dat de bal het water niet raakt.

77

Letland 1 Novuss/Koroona Organisatie: Letse Novussbond www.novuss-lnf.lv

A family playing Novuss

Litouwen 1 R itinio Organisatie: Lietuvos Ritinio Federacija www.ritinis.lt Demonstratie: https://www. youtube.com/watch?v= kGRtOM0rzY4&feature= youtu.be (trefwoord: Lietuvisko ritinio)

Demonstratie van Ritinio, Litouwse hockey.

78

Nederland 1 Beugelen Organisatie: Nederlandse Beugel Bond www.beugelen.nl

Een meisje die klaar staat om de bal te bewegen met een houten schoffel.

2 Buksschieten Organisatie: Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden www.schuttersgilden.nl Buksschieten is een traditionele schietsport.

De spelers dragen vaak traditionele kledij; deze sport is ook bekend in bepaalde regio’s in BelgiÍ.

3 Fierljeppen Organisatie: Friese fierljeppers bond www.fierljeppenfriesland.nl

Zo ver mogelijk over een sloot springen met behulp van een paal.

4 Fries kaatsen Organisatie: Koninklijke Nederlandse Kaatsbond www.knkb.nl

Een meisje vangt de bal in haar hand.

79

5 Historische schuttersgilden Organisatie: Europese Gemeenschap van Historische Schuttersgilden Europese gemeenschap van historische gildes www.schuttersgilden.nl www.e-g-s.eu

De musketten houden schietwedstrijden in traditioneel kostuum. Ook bekend in Duitsland, BelgiĂŤ en Oostenrijk.

6 IJszeilen Organisatie: IJszeilvereniging DN Nederland www.ijszeilen.nl

IJszeilen, een traditionele sport die ook populair is in Nederland.

80

7 Klootschieten Organisatie: Nederlandse Klootschietbond www.klootschieten.com

Klootschieten is een werpsport waarbij deelnemers, gewoonlijk verdeeld in twee teams, proberen een zware bal (de kloot) zo ver mogelijk te werpen. In sommige gebieden in Duitsland heet dit spel Bosseln. Dit traditionele spel is ook populair in Ierland (road Bowling), Nederland (klootschieten) en ItaliĂŤ.

8 Kolven Organisatie: Koninklijke Nederlandse Kolfbond www.kolfbond.nl

Demonstratie van Kolven, een spel dat wordt gespeeld met een houten stok en een bal.

81

9 Kruisboogschieten Organisatie: Nederlandse Kruisboog bond NKB www.nkbkruisboog.nl

Schieten met traditionele kruisboog naar het doelwit.

10 Krulbol Organisatie: Nederlandse krulbolverenigingen http://people.zeelandnet.nl/mwelec/

A vrouw speelt krulbol, een populair Belgisch spel (Vlaanderen).

11 Muurkaatsen www.onewallhandball.nl

Muurkaatsen is een sport waarbij spelers hun handen gebruiken om een kleine rubberbal zodanig tegen een muur te slaan zodat het onmogelijk is voor de tegenstander om terug te kaatsen.

82

12 Ringrijden Organisatie: De Zeeuwse Ringrijders Vereniging www.ringrijden.nl

Een man te paard steekt zijn lans door de ring. Deze sport is ook bekend in Duitsland en in Denemarken.

13 Schoonrijden Organisatie: Landelijke Vereniging van Schoonrijders www.schoonrijden.nu

Schoonrijden is een speciale techniek waarbij een schaatser in vloeiende bewegingen over de breedte van het parcours beweegt.

83

14 Sjoelen Organisatie: Algemene Nederlandse Sjoelbond www.sjoelsport.nl

Een sjoelbak, het benodigde attribuut om het spel te spelen.

84

Oostenrijk 1 Fitschigogerl Organisatie: Oostenrijkse Fitschigogerl www.oefic.at

Demonstratie van Fitschigogerl.

2 Ranggeln Organisatie: Salzburger Rangglerverband www.volkskultur.org/piesendorf/rangglerverband.htm

Ranggeln, een populaire vorm van worstelen.

85

Polen 1 Boogschieten te paard Organisatie: Poolse Vereniging voor Boogschieten te Paard www.pslk.org Een boogschieter schiet te paard. Een traditioneel spel dat ook bekend is in Hongarije, Engeland, Zweden, Finland en Duitsland.

2 Kapela

Men probeert de kapela (een kleine piramide gemaakt van stenen) te raken met een steen.

3 Palant Organisatie: LKS Schlagball team Cyprzanow www.schlagball-cyprzanow.freehost.pl

Deze sport is vergelijkbaar met honkbal.

De speler raakt de bal met een palant.

4 Pierścieniówka (ringnetbal)

Kinderen spelen Ringnetball, een sport die gereconstrueerd werd door de het Departement van Olympism en Etnologie van Sporten van de Hoge School van Lichamelijke Opvoeding in Polen.

86

5 R ingo Organisatie: Internationale Ringobond www.ringo.org.pl

Een ringo-demonstratie, een meisje staat op het punt de ring over de Ringo lijn te spelen.

6 Sztekiel

Poolse Kampioenschap Sztekiel, een spel dat vergelijkbaar is met het Engelse tip-cat.

87

RoemeniĂŤ 1 Oină Organisatie: Roemeense Oinavereniging www.oina.ro

De attributen die nodig zijn voor het spelen van Oina: lederen ballen en een slaghout.

De aanvallende partij opent het spel door de bal te slaan met een slaghout.

2 Tzurca Organisatie: Roemeense Tzurcavereniging www.tzurca.wordpress.com

Demonstratie van Tzurca, een traditioneel spel dat wordt gespeeld door twee teams zonder dat zij in direct contact komen met de tegenstander.

88

Slovakije 1 Nohejbal (voetnet) Organisatie: Slovaaks nohejbal-vereniging www.nohejbal-sk.sk

Twee mannen spelen Nohejbal, ook bekend als futnet (voetnet).

89

SloveniĂŤ 1 Pandolo Organisatie: Sloveense Pandolobond www.pandolo.si

Twee teams nemen het tegen elkaar op en proberen territorium te winnen door een stok (pandolo) zo ver mogelijk met een slaghout (maca) te slaan.

90

Tsjechië 1 Šprtec (Biljart-hockey) Organisatie: Biljart-hockey Club Most www.most.billiard-hockey.cz

Biljart-hockey demonstratie gegeven door kinderen.

2 Národní házená (Tsjechisch landelijk handbal) Organisatie: Tsjechische nationale handbalbond www.svaznarodnihazene.cz

Czech National Handball 91

Verenigd Koninkrijk (Engeland)

Aunt Sally, spelers werpen knuppels tegen een houten kegel, die een ‘doll’ wordt genoemd.

1 Aunt Sally Organisatie: Oxford & District Aunt Sallyvereniging www.oxfordauntsally.co.uk

2 Bat & Trap Organisatie: Sevenoaks & District Bat & Trap League www.batandtrap.org.uk

Een Engelse ‘bat and ball’- caféspel dat tussen twee teams van zes of acht spelers wordt gespeeld.

Tijdens een beurt slaat een team, terwijl de andere bowlt.

3 Conker Organisatie: Ashton Conker Club www.worldconkerchampionships.com

Een vrouw speelt Conker, een traditioneel Brits spel met gebruik van kastanjes.

92

4 Cornish Wrestling Organisatie: Cornish Wrestling www.cornishwrestling.co.uk

Twee mannen spelen Cornish Wrestling, een oud worstelspel dat afkomstig is uit Cornwall.

5 Croquet Organisatie: The Croquet Association www.croquet.org.uk

Een man speelt Croquet.

6 Dodgeball Organisatie: Engelse Dodgeball-vereniging www.ukdba.org

Vrouwen die op het punt staan de dodgeball naar het andere team te werpen. Als de andere partij de bal vangt, zijn ze uit.

7 Fives Organisatie: The Rugby Fives Association www.rfa.org.uk

Een balspel dat wordt gespeeld op een veld waarvan drie of vier zijden zijn afgesloten.

93

8 London skittles Organisatie: London skittles www.londonskittles.co.uk

Bij het spel London skittles werp je de negen ketels om door het gooien van een kaas in plaats van een bal.

9 Stoolball Organisatie: Stoolball Engeland www.stoolball.org.uk

Dit spel is vergelijkbaar met cricket en wordt op gras gespeeld door twee teams.

10 Table skittles organisatie: Leicester Mixed Table Skittles Summer League www.tableskittles.co.uk

Een tafel, negen kegels en 3 houten kazen zijn de benodigde attributen voor het spel table skittles.

94

Verenigd Koninkrijk (Schotland) 1 Highland games Organisatie: Scottish Heavy Athletics www.scottishheavyathletics.com

De deelnemer werpt een grote taps aflopende paal, de caber.

2 Scottish backhold wrestling Organisatie: The Scottish wrestling Union FĂŠdĂŠration Internationale des Luttes Celtiques (FILC) www.wrestle.co.uk www.lusshighlandgames.co.uk

Scottish backhold is een soort van folkloristisch worstelen.

De worstelaars pakken elkaar vast rond de middel aan de achterzijde, met de rechterhand onder de tegenstanders linkerarm, waarbij de kin rust op rechterschouder tegenover.

3 Shinty Organisatie: De Camanachd Vereniging www.shinty.com demonstratie: www.youtube.com/user/ camanachdassociation

Shinty is een spel dat met stokken en ballen wordt gespeeld en voornamelijk gespeeld wordt in de Schotse Hooglanden.

95

Verenigd Koninkrijk (Wales) 1 Quoits Organisatie: Wales Quoiting-vereniging www.ukquoits.org Het werpen van ringen van touw om puntige stokken.

Zweden 1 Arena Sports Organisatie: Fรถreningen Gutnisk Idrott www.laget.se/fgi www.stangaspelen.com

Paalwerpen tijdens een vijfkamp in Gotland.

2 Glima Organisatie: Svenska Budo & Kampsportsfรถrbundet www.budokampsport.se Organisatie: De Internationale Glimavereniging www.internationalglima.com

Twee mannen nemen deel aan Glima, een traditionele vorm van worstelen.

96

Twee mannen die IJslands Glima spelen. De worstelaars houden elkaar in vaste grepen terwijl zij constant bewegen, altijd in een sterke, behendige en verticale positie, met het doel de tegenstander te laten vallen.

3 Kubb Organisatie: VM i Kubb www.vmkubb.com

Kubb, is een spel die buiten wordt gespeeld en waarbij het doel is de kubbs van het andere team om te gooien.

4 Pärk Organisatie: Föreningen Gutnisk Idrott www.stangaspelen.com www.laget.se/fgi

Een vrouw speelt pärk, een handbalspel dat in teams van 7 spelers wordt beoefend.

5 Varpa Organisatie: Föreningen Gutnisk Idrott www.stangaspelen.com www.laget.se/fgi www.varpa.se

Een meisje die Varpa speelt. Dit is een oud buitenspel dat lijkt op boules, maar dat wordt gespeeld met platte en zware werpobjecten, een varpa, in plaats van ballen.

97

G EINDCONCLUSIE Het organiseren van een project van een dergelijke grootte was een waardevolle ervaring voor VlaS. We willen daarom de EU bedanken, zij hebben ons in staat gesteld dit project te realiseren door in 2013 een oproep te doen tot het indienen van voorstellen in het kader van de ‘voorbereidende acties’. Wij zijn ervan overtuigd dat het SETS-project een bijdrage heeft geleverd aan het aanhalen van banden tussen leden van Europese volkssportbonden. Tijdens het project heeft VlaS contacten gelegd met vier andere EU-projecten met als thema traditionele sporten: Recall (Tafisa), Play the game (Kavala), Games.net (Figest) en Replay (Vicomtech). Ook zij hebben een bijdrage geleverd aan het vergroten van het netwerk van traditionele sporten. Wij denken dat dit netwerk alleen maar groter zal worden in de komende jaren.

Daarbij willen we opmerken dat het netwerk van traditionele sporten ook sterker dient te worden. Dit kan bereikt worden met de hulp van actieve leden binnen het netwerk en hopelijk ook met verdere financiële ondersteuning vanuit de EU. Dit is erg belangrijk gezien de vele hinderpalen die zijn gebleken om tot een sterk en ondersteunend netwerk te komen voor de traditionele sporten (zie hoofdstuk ‘Context’).

Een van de uitdagingen voor ons Europese netwerk heeft met diversiteit te maken. De verschillen hebben betrekking op de techniek (bol- of balsport, vecht- of schietsport, ...), de ambities (internationaal uitbreiden of op zichzelf terugplooien, samenwerken met scholen of louter aanbod voor volwassenen) en het niveau van sportificatie (internationale wedstrijdsport versus achtertuinspel).

Daarnaast vormt de taalbarrière ook een uitdaging. Tijdens het SETS-project hebben wij diverse initiatieven genomen opdat we elkaar goed zouden begrijpen: Engels werd als voertaal vooruitgeschoven. We hebben alle deelnemende landen gevraagd een vertegenwoordiger te sturen die de Engelse taal machtig was (dit bleek voor veel verenigingen geen evidentie). VlaS heeft ook alle discussies in het Engels uitgetypt en digitaal ter beschikking gesteld. Dit gaf de deelnemers de mogelijkheid om automatische vertaling toe te passen naar hun eigen taal. We hebben de sprekers bij herhaling gevraagd hun presentaties kort te houden. Op de SETS-webstek hebben we een functionaliteit toegevoegd waardoor de Engelse tekst in niet minder dan twintig Europese

99

talen kan worden omgezet. Tenslotte is de eindpublicatie van het project uitgegeven in vijf talen.

De gesprekken die gevoerd werden door de promotors van traditionele sporten tijdens de SETS-conferenties hebben geresulteerd in veel interessante inzichten. Bijvoorbeeld dat het belangrijk is voor het voortbestaan van traditionele sporten dat schoolkinderen er mee in contact gebracht worden. Zelfs als de meeste beoefenaars van een sport volwassenen of ouderen zijn, is het belangrijk dat kinderen kennis maken met hun lokale traditionele sporten. Daarom is een van de voornaamste adviezen van het SETS-forum aan de Europese Unie dat zij een officieel aanbeveling zouden doen aan haar EU-lidstaten om lokale traditionele sporten op te nemen in hun onderwijssysteem.

Om dit te bewerkstelligen is het van belang dat traditionele sporten worden erkend. Erkenningen door lokale, regionale en landelijke autoriteiten kunnen een groot verschil maken. Zij kunnen media-aandacht genereren en commerciĂŤle kansen creĂŤren en dragen bij tot het onder de aandacht brengen van traditionele sporten.

Dat nationale sportbonden, zoals vele olympische disciplines, samenwerken om een Europese koepelorganisatie te vormen is evident. Maar helaas is dit niet het geval in de wereld van de traditionele sporten, wellicht voornamelijk vanwege de immense diversiteit binnen hun rangen.

Desondanks waren de deelnemers aan het SETS-project het roerend eens dat samenwerken in een koepelorganisatie op landelijk en Europees niveau een noodzakelijk onderdeel is van de promotie van hun lokale sport. Ook volkssportfestivals worden gezien als een essentieel middel om tot dit doel bij te dragen.

We kunnen de conclusie trekken dat er nog veel werk aan de winkel is om de traditionele sporten in Europa een mooie toekomst te verzekeren. We kunnen dit doel bereiken door middel van een groter en sterker netwerk van traditionele sporten. We zullen de EU dankbaar zijn als ze ons hiervoor een duwtje in de rug blijven geven.

100

H INDEX Alfabetische lijst van kernwoorden, gevolgd door het paginanummer waar ze staan vermeld.

De lijst van kernwoorden omvat: • namen van traditionele sporten, • namen van traditionele sportverenigingen, • landen, • de kernwoorden van de onderwerpen die werden besproken tijdens de conferenties.

A

aanbevelingen 10, 22, 23 aantrekkelijker 18 aanvrager 7 acties 19, 99 Adam Kondys 45 Adrian Barlea 57 AEBBA 35 Alan Tratt 39 Alexey Kylasov 53 Algemene Nederlandse Sjoelbond 84 All England Bar Billiards Association 35 Amsterdam 2, 8, 9, 13, 35 Ants Tamme 42 Aosta Valley 27 arena sports 43 Arto Ojaniemi 45 Arturas Vileita 42, 48 Artur Stryjak 29 ASAA Billardklub 65 Ashton Conker Club 92 Aunt Sally 92

B

balle pelote 60 Bandy 69 Baranta 51, 52, 56 Baranta Traditionele Hongaarse Vechtkunstvereniging 51, 52 Bartosz Prabucki 49 bat & trap 40 bedreiging 7, 17, 19

101

behoud 4, 7, 8, 37, 39, 43 beleid 15, 23 België 7, 9, 26, 33, 37, 59, 66, 79, 80 Belgische golfbiljartbond 59 Belgische krulbolbond 62 belt-wrestling 52 beschermen 22, 27, 31, 51, 54 bescherming 23, 27, 31 Bibbi Olson 50 bige 52 biljarten 60 biljart-hockey 52, 91 Biljart-hockey Club Most 91 Bloso 2, 5, 25 Boedapest 51 Bol Chumann na hEireann 16, 26 böllön 52 boogschieten staande wip 64 Boogschieten te paard 73, 86 Bosseln 67, 81 Botolo 72 bottom-up benadering 8 buksschieten 26, 37, 59, 60, 79 Bulgaars folkloristisch dansen 54 Bulgarije 9, 54 Bullets/Irish road bowling 26

C

caber toss 40 Caid 36, 75 camogie 36, 74 Catalonië 30 Cecília Lászl 31 Charles Murray 40 Chris Saville 35 CIOFF 54 clubs 18, 20, 25, 27, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 47, 53, 55 communicatiemiddelen 18 competitie 14 conclusies 3, 5, 8, 10, 13 conferenties 3, 8, 9, 10, 11, 13, 21, 22, 27, 43, 48, 49, 56, 100, 101 Conker 92 context 7 coördinator 3, 25 Cornish Wrestling 93 Cornwall 93 croquet 65, 93 cultureel toerisme 16 culturele identiteit 7 Cuman schuiven 31, 32 Czech National Handball 91

102

D

Dag van de Europese traditionele sporten 21 damesvoetbal 36 David Lundholm 47 De Bandy-bond van Estonia 69 De Camanachd Vereniging 95 De Camogie Vereniging 74 De Finse dartsportvereniging 70 De IJslandse Glima Vereniging 47 Denemarken 9, 26, 29, 65, 83 Deutscher Eisstockverband E.V. 66 Deutsche Ringtennis 68 De Zeeuwse Ringrijders Vereniging 83 De Zweedse Varpa Vereniging 47 discussie 10 Dmitrijs Ščegolevs 44 Dodgeball 41, 93 doelen 8 dorpscafés 17 Duitse Gorodki-vereniging 37, 66 Duitse Shuffleboard vereniging 38 Duitsland 9, 23, 37, 38, 45, 60, 65, 66, 67, 73, 74, 80, 81, 83, 86 dunne krulbol 26, 59, 60

E

Edgaras Diržius 44 een netwerk 1, 7 Eisstockschiessen 66 Elena Bier 37 Engeland 9, 35, 39, 40, 73, 86, 92, 94 Engelse Dodgeball-vereniging 41, 93 England 35, 39 Erasmus + 21 erfgoed 4, 5, 7, 8, 14, 18, 23, 27, 31, 37, 40, 48, 53, 71 Erik De Vroede 33 erkenning 5, 14, 15 Estonia 9, 42, 43, 69 Estse Kiiking Vereniging 42 Ests Sportmuseum 43 Ethnosport Wereldbond 53 ETSGA 3, 8, 11, 19, 27, 63 EU-projecten 21, 99 Europa 2, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 13, 19, 21, 22, 27, 29, 35, 36, 37, 42, 51, 55, 59, 100 Europa is onze speeltuin 55 European Traditionele sporten and Games Association 26 Europees bestuur van de Gaelic Athletic Association 36 Europese Commissie 4, 7, 19, 112 Europese gemeenschap van historische gildes 37, 66, 80 Europese Parlementsleden 19 Europese Unie 4, 10, 11, 100 Europese wortels 16

103

F

Facebook 50 Federachon Esport de Nohtra Tera 26 Federachon Esport Nohtra Tera 27 federaties 25 Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden 59 Fédération Internationale des Luttes Celtiques 95 Federation of Wrestling on Belts 48 Fehér János 53 FENT 27 festivals 20, 22, 37, 44, 48, 49 fierljeppen 39 FIGEST 27 FILC 95 financiële ondersteuning 14, 99 Fingerhakler 66 Finland 9, 45, 70, 73, 86 Fins darten 70 Finse Honkbalvereniging 45 Fins kegelen 70 Fiolet 27, 28 Fitschigogerl 85 Fives 93 folkloristische spelen 51 Föreningen Gutnisk Idrott 43, 96, 97 fotoalbum 9, 11, 56 Friese fierljeppers bond 79 Friese kaatsen 60 Friesland 39 Friessische Klootschiesser Verband 67 Futòméta 72 fysieke activiteit 14

G

GAA 36, 75, 76 GAA handbal 36, 75 gaaibol 26, 59, 60 GAA rounders 36 GAA voetbal 36, 75 Gaelic spelen 36 Gaël Staelens 3, 15, 25, 112 gehandicapten 16 gelegenheid 16, 20 gemeenschappelijke sterke punten 19 generaties 26 Gerard Van Uem 37 Gerlev Idrætshøjskole 26, 29 Gerlev Legepark 26, 29 German Shuffleboard Association e.V. 38, 68 geschiedenis 5, 14, 16, 33, 43, 55 Gintautas Vileita 42, 48 Glima 13, 46, 47, 96

104

goede praktijken 8 golf 65 golfbiljart 26, 59, 60 Gorodki 37, 66 Gotlandse sporten 43 Griekenland 9, 23, 55, 71 Guido Van Alsenoy 2, 3, 25, 112 Guy Jaouen 27

H

Hein Comeyne 3, 16, 25, 112 Heinz-Dieter Hussmann 38 Helleense pangration athlima-bond 71 Henk Haar 38 heropleving 15, 56 het zoeken 9 historische gildes 37, 66, 80 Historischer Schützen 66 hoefijzer werpen 75 Hoge School van Lichamelijke Opvoeding, Laboratorium van Traditionele Sporten en Etnologie van Sporten 48 Hongaarse sectorball-vereniging 73 Hongaarse Shuttlecock Vereniging 53, 73 Hongarije 3, 9, 26, 31, 51, 53, 55, 72, 86 hurling 13, 36, 76

I

Ierland 9, 26, 36, 67, 74, 81 IJszeilen 80 IJszeilvereniging DN Nederland 80 Immateriële Culturele Erfgoed 33 inclusiviteit 8, 36 INEFC 30 informatie 25 initiatieven 4, 15, 31, 99 Institut Nacional d’Educacio Fisica de Catalunya 26 internationaal 14, 33, 37, 41, 45, 52, 54, 99 Internationale Ringobond 87 Internationale Sectorball-bond 55 Internationale Vereniging van Organisaties voor Festivals, Folklore en Traditionele Kunsten 54 internetforum 8, 9 iománíocht 36 Irish road bowling 26, 74 Irish Road Bowling Association 26, 74 Istvan Bali 31 Istvan Martonfi 55

J

Jakub Hasil 52 James O’Driscoll 16, 26 Jeu de crosse 77 Joseph Whelan 36

105

K

Kaatsmuseum 38 Kalle Voolaid 43 kampioenschappen 37, 38, 44, 47, 48 kapela 49, 86 Kassai School voor Boogschieten te paard 73 kastanjes 92 katapult schieten 26, 52 Kavala 55, 99 kegelen 26, 61, 70 keglebillard 65 kennis te delen 17 Kent 40 kernwoorden 101 Kieran Murray 40 Kiiking 42, 69 Kim Niklas Ådefjäll Arnoldsson 47 klepschieten 26 kloot 67, 81 Klootschiessen 67 koepelorganisatie 5, 7, 19, 22, 25, 27, 37, 43, 48, 53, 100 Kolven 81 Koninklijke Nationale Bond der Belgische Wipschutters 64 Koninklijke Nederlandse Kaatsbond 38, 79 Koninklijke Nederlandse Kolfbond 81 Koroona 78 krachtbal 62 Kroatië 9, 77 krolf 65 krulbol 26, 59, 60, 62, 82 Kubb 50, 97 Kyykkä 70

L

Landelijke Barantavereniging 72 landelijke overheidsinstanties 14 Landelijke Vereniging van Schoonrijders 83 Lars Magnar Enoksen 46 leden 5, 15, 19, 25, 27, 37, 38, 39, 40, 42, 43, 44, 47, 52, 53, 54, 55, 57, 99 Leicester Mixed Table Skittles Summer League 94 Letland 9, 44, 67, 78 Letse Novussbond 78 Letse traditionele spelen en Ethnosport Vereniging 44 lichamelijke activiteiten die goed zijn voor de gezondheid 29 Lietuvos Ritinio Federacija 78 liggende wip 26, 62 liggende wipschieten 62 lijken 17 Litouwen 3, 9, 44, 48, 78 Litouwse Ritinis Sportbond 44 LKS Schlagball team Cyprzanow 86 lokaal 4, 5, 7, 14, 27, 52

106

London skittles 94 ludodiversiteit 15, 16

M

manier 13, 15, 20, 46, 47 Martfü 2, 3, 9, 31, 51, 56 Máté Fekete 52 media-aandacht 13, 16, 17, 38, 100 méta 52 methode 9 middeleeuwse toernooien 44 Mixed Summer Table Skittles League 39 moderniseren 14 Mo Islam 41 Morra 27 motobols 44 muurkaatsen 82

N

Národní házená 91 Nationaal Instituut van Lichamelijke Opvoeding 30 Nederland 9, 37, 38, 39, 60, 65, 66, 67, 74, 79, 80, 81 Nederlandse Beugel Bond 79 Nederlandse Fierljep Bond 39 Nederlandse Kruisboog bond NKB 82 Nederlandse krulbolverenigingen 82 NGO 19, 27 Nicolae Dobre 57 nieuwe media 14 Nohejbal 89 Noord 2, 3, 8, 9, 11, 59 Noordbrabantse Federatie van Schuttersgilden 79 Noord-Ierland 9 Noordoost-Europa 9, 13, 42, 51 Noordwest-Europa 9, 13, 35, 37 Novuss 44, 67, 78 Novuss Verband Germany 67

O

Oină 57, 88 old strongmen 43 Olof Thomsson 43 onderwerpen 3, 8, 9, 10, 13, 49, 101 onderwijsstelsel 15 onderzoek 3, 7, 27, 29, 44, 48, 54 ontwikkeling 4, 27, 41, 44, 56 Oostenrijk 9, 60, 66, 80, 85 Oostenrijkse Fitschigogerl 85 Oost-Europa 2, 3, 8, 9, 59 organisatie 8, 10, 19, 20, 26, 37, 38, 43, 53, 54, 56, 94 ouderwets 17 overlevingskansen 17 Oxford & District Aunt Sally-vereniging 92 107

P

paapgooien 26, 63 palant 45, 49, 86 Palant Cyprzanow 45 Palet 27, 28 Pandolo 90 Pangration 71 pärk 43, 97 partners 2, 9, 10, 22, 25, 26, 40, 55 Peil 36, 75 Pere Lavega 30 Philippe Paquay 2, 5 Picigin 77 pierścieniówka 49 Pieter Bult 39 pittenzak gooien 31, 32 plezier 3, 14, 16, 40 Polen 9, 45, 48, 49, 73, 86 politiek 20 Poolse Vereniging voor Boogschieten te Paard 86 populair 18, 45, 66, 67, 80, 81, 82 Praku 52 promoten 5, 7, 8, 14, 25, 49, 53 publicatie 8, 10, 35, 56, 112 publiek 18, 20, 33, 40, 43, 47 Publieke Organisatie van de stad Kavala 55

Q

Quoits 96

R

Ralitsa Kareva 54 Ranggeln 85 Rebatta 27, 28 ringnetball 49 Ringo 87 Ringriderfesten i Sønderborg 65 ringsteken 65 Ringtennis 68 Ritinio 78 Ritinis 13, 44 Roemeense Oinabond 57 Roemeense Oinavereniging 88 Roemeense Sportvereniging van Tzurca 57 Roemenië 9, 57, 88 Rosa Falletti 27 rounders 36, 76 Rusland 53

S

Salzburger Rangglerverband 85 samenwerken 5, 18, 19, 21, 36, 99, 100

108

samenwerking 3, 5, 7, 10, 19, 21, 22, 23, 55 Sándor Mátyus 31 schietwedstrijden 37, 66, 80 Schlagball 45, 86 scholen 13, 14, 23, 43, 44, 45, 49, 99 schoolprogramma 27 Schoonrijden 83 Schotland 9, 40, 95 Schotse Highland games Vereniging 40 Schuttersverstandshouding Zand-Leemstreek 61 Scottish backhold wrestling 95 Scottish hammer throw 40 Scottish Heavy Athletics 95 sectorball 55, 73 seminarie 10 SETS 1, 3, 7, 9, 11, 22, 25, 26, 31, 35, 42, 51, 99, 100 Sevenoaks & District Bat & Trap League 40, 92 sheaf toss 40 Shinty 95 shuttlecock 53, 73 Sjoelbakken 68 Sjoelen 84 Slak- of Puli-rennen 31, 32 sliator 76 Slovaaks nohejbal-vereniging 89 Slovenië 9, 90 Slowakije 9 sociale gezondheid 16, 27 sociale media 41 solidariteit 8 Spelpark 29 Sportafdeling 7 sportcentrum 29 Sportimonium 3, 5, 26, 32, 33 sportmuseum 33 spreekbuis zijn van traditionele sporten 19 šprtec 52 Šprtec 91 staande wip 26, 64 standaardisatie 17, 20 Stångaspelen 43 sterke punten 3, 10, 16, 17, 19, 27, 96 stimuleren 5, 8, 19, 22, 49 stimulering 23, 27, 41, 49, 56 stone put 40 Stoolball 94 Stoolball Engeland 94 strengthening 1, 3 Suomen Kyykkäliitto 70 Suomen Pesäpalloliitto 45 Suomen Tikkaurheilulajit 70 Svenska Budo & Kampsportsförbundet 46, 96

109

Szektorlabda 55, 73 Szolnok 31 Sztekiel 87

T

Table skittles 39, 94 tafelhockey 52 tafelhockeyspelen 52 tafelhockeyspelers 52 TAFISA 48 Tartu 43 teambuilding 14 tentoonstellingen 33, 43, 48, 52, 56 Tesz-Vesz Ifjúsági és Gyermekalapítvány 26, 31 Tesz-Vesz Jeugd- en Kinderstichting 31 The Croquet Association 93 The Rugby Fives Association 93 The Scottish wrestling Union 95 Tibor Navracsics 2, 4 toegevoegde waarde 13, 16, 23 toerisme 14, 16 touwtrekken 43 trabol 26, 64 traditioneel worstelen 13, 44 traditionele kruisboog 82 Trend 25 Tsan 27, 28 Tsjechië 9, 52, 91 Tsjechische en Slovaakse Katapultvereniging 52 Tsjechische nationale handbalbond 91 Tsjechische Vereniging van Tafelhockeyspelers 52 Tzurca 57, 88

U

uitgebreid overzicht 8 uitsterven 17 Uller Jaroslav 52 Unesco 5, 33 United World Wrestling’s World Belt Wrestling Committee 48 universiteiten 23 Utrecht 39

V

varpa 43, 47, 97 Vassiliki Zafeiria Ypsilanti 56 vechtsport 71 vergadering 10 verhalen 14, 52 verscheidenheid 7 verspreiden 22, 25, 54 vijfkamp in Gotland 96 Vilnius 2, 3, 9, 13, 20, 21, 31, 42

110

vingerworstelen 66 VK 35, 39, 40 Vlaamse Boogsportfederatie Liggende Wip vzw 62 Vlaamse katapultbond 61 Vlaamse krachtbal federatie 62 Vlaamse Traditionele Sporten vzw (VlaS) 2, 3, 7, 112 Vlaanderen 5, 7, 25, 33, 59, 82 VlaS 2, 3, 5, 7, 16, 25, 63, 99, 112 VM I Kubb Rone Golk 50 voetnet 89 volkssporttuin 33 voorbereidende 9, 112 voorbereidende fase 9 vrije tijd 17, 55

W

Waggle 31, 32 Wales 9, 96 webstek 3, 8, 11, 25, 35, 40, 50, 55, 99 weight over the bar 40 weight throw 40 welzijn 16, 36 welzijn van de spelers 36 West-Vlaamse Trabolders federatie 64 World Sport For All Games 49 worstelaars 47, 95, 96

Z

Zuid-Holland 39 Zuidoost-Europa 9, 22 zwakke punten 3, 10, 16, 17 Zweden 9, 43, 46, 47, 50, 73, 86, 9

111

GEPUBLICEERD DOOR Vlaamse Traditionele Sporten vzw (VlaS) – als onderdeel van het Europese project: “Het bouwen aan een netwerk om Europese traditionele sporten te ondersteunen”.

Polderstraat 76a bus 2 – 8310 Brugge – info@vlas.be – www.vlas.be Hoofdredacteur: Guido Van Alsenoy, Bistkapellei 24, 2180 Ekeren Inhoud: Hein Comeyne & Gaël Staelens Lay-out: Arti·tude Vertaling uit het Engels: Crealingua Ook gepubliceerd in het Engels, Frans, Spaans en Duits.

ISBN: 978 90 8240 421 0 Depot: D/2015/13693/2 Prijs: € 15 www.europeantraditionalsportsforum.eu

© 2015 Vlaamse Traditionele Sporten vzw “Dit project werd gefinancierd met steun van de Europese Commissie als onderdeel van de “Voorbereidende sportacties 2013”. De publicatie van dit project is alleen een weergave van de mening van de auteur; de Europese Commissie kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor het gebruik van de informatie hierin vervat.”

9 789082 404210