STUDIE 46B OPLEIDINGSPROFIEL. elektromechanica opties. meet- en regeltechniek klimatisatie bedrijfsm

STUDIE 46B OPLEIDINGSPROFIEL elektromechanica opties meet- en regeltechniek klimatisatie bedrijfsmechanisatie

OPLEIDINGSPROFIEL elektromechanica optie meet- en regeltechniek

studiegebied : opleiding : optie : sector :

industriële wetenschappen en technologie elektromechanica meet- & regeltechniek metaal – elektriciteit - kunststoffen

Sectorcommissie Hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1998/6356/21 De leden van de werkgroep opleidingsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel.

De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL ELEKTROMECHANICA OPTIE MEET-

& REGELTECHNIEK

INHOUD

HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING 1.1 1.2 1.3

Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces

HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1

2.2

2.3

Gegevens uit de beroepenwereld 2.1.1 Beroepenstructuur 2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen 2.1.3 Visie Gegevens uit de onderwijswereld 2.2.1 Studiegebied, opleidingen en opties 2.2.2 Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties 2.2.3 Diploma’s en getuigschriften 2.2.4 Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma’s voor de 2 optie c.q. opleiding 2.2.5 Gelijkaardige opleidingen en diploma’s in het buitenland 2.2.6 Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen 2.2.7 Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen 2.2.8 Infrastructuur 2.2.9 Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de optie c.q. opleiding 2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de optie c.q. opleiding 2.2.11 Reële studieduur Verantwoording van de opleiding

HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 3.2 3.3

3.4 3.5

De exacte benaming van de opleiding De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding Het beroepsgericht opleidingsprofiel 3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen 3.3.2 De concrete uitwerking van de vertaalslag 3.3.3 Aanvullende gegevens met betrekking tot de optie c.q. opleiding Sleutelkwalificaties De kern van het opleidingsprofiel

1 1 1 1

2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 4 4 4 7 8 9

HOOFDRUBRIEK 4: DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKT OPLEIDINGSPROFIEL

10

HOOFDRUBRIEK 5: BIBLIOGRAFIE

11

HOOFDRUBRIEK 6: MEDEWERKERS

12

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

1

HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING

1.1

Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied Basisopleiding Optie

1.2

: : :

industriële wetenschappen en technologie één cyclus elektromechanica meet- en regeltechniek

Opdracht Vlaamse Onderwijsraad: sectorcommissie Opleidingsprofielen metaal - elektriciteit - kunststoffen.

1.3

Ontwikkelingsproces Van eind 95 tot juni 96 werd in de subwerkgroep meet- en regeltechniek samen met de bedrijven een beroepsprofiel van automatiseringstechnicus opgesteld.

Het opleidingsprofiel is in de volgende stappen ontstaan : − 21-10-96: Overlegronde n.a.v. de sectorcommissie metaal - elektriciteit - kunststoffen. − 14-11-96: Tweede overlegronde n.a.v. de sectorcommissie metaal - elektriciteitkunststoffen, aanduiding v/d experten (R. Adams voor meet- en regeltechniek). − 28-11-96: Vergadering experten v/d sectorcommissie OP metaal - elektriciteitkunststoffen. − 13-01-97: Eerste vergadering v/d subwerkgroep meet- en regeltechniek te Borgerhout met vertegenwoordigers van de zeven betrokken hogescholen (Oostende, Gent-Aalst, Mechelen, Borgerhout, Geel, Boom, Diepenbeek). Opstelling v/e eerste ontwerp. − 22-01-97: Eerste vergadering v/d sectorcommissie OP metaal - elektriciteitkunststoffen. Bespreking algemeen profiel. Ontwerp van 13-01-97 van OP meet- en regeltechniek werd rondgedeeld. − 24-02-97: Tweede vergadering v/d subwerkgroep meet- en regeltechniek te Borgerhout met vertegenwoordigers v/d zeven betrokken hogescholen (Oostende, Gent-Aalst, Mechelen, Borgerhout, Geel, Boom, - Diepenbeek verontschuldigd). Opstelling v/e consensustekst. − 27-02-97: Tweede vergadering v/d sectorcommissie OP metaal - elektriciteit kunststoffen. − 24-04-97: Conferentie sectorcommissie OP metaal - elektriciteit - kunststoffen.

Amendement v/d hogescholen van Geel en Borgerhout. Consensustekst moet herzien worden.

2

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld

2.1.1

Beroepenstructuur Uit enquêtes uitgevoerd bij afgestudeerden v/d optie meet- en regeltechniek blijkt dat zij tewerkgesteld zijn in diverse functies die zich situeren in het automatiseringsgebeuren. Voorbeelden zijn: kwaliteitscontrole, instrumentatietechnieken, kalibratie, proces- en regeltechniek, stuurtechniek, automatisatie, PLC- programmering.

2.1.2

Geraadpleegde beroepsprofielen Beroepsprofielen studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie - elektromechanica 1C juni 1996.

2.1.3

Visie De optie meet- en regeltechniek accentueert het meten, regelen en sturen op mechanisch, elektrisch, elektronisch en procestechnisch vlak.

2.2

Gegevens uit de onderwijswereld

2.2.1

Studiegebied, opleidingen en opties Studiegebied Basisopleiding Optie

2.2.2

: : :

industriële wetenschappen en technologie één cyclus elektromechanica meet- en regeltechniek

Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Andere opties van één cyclus elektromechanica.

Eén cyclus elektriciteit.

Eén cyclus mechanica.

2.2.3

Diploma's en getuigschriften Gegradueerde elektromechanica, optie meet- en regeltechniek.

2.2.4

Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma's voor de optie c.q. opleiding Bron Ministerie v/d Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Afdeling Begroting en Gegevensbeheer. (Zie ook algemeen deel.)

Totaal EM 1C 94-95

Academiejaar 549

optie M+R 106

% 19,3

93-94

575

119

20,7

92-93

557

109

19,6

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

2.2.5

& REGELTECHNIEK

3

Gelijkaardige opleidingen en diploma's in het buitenland Zie algemeen deel.

2.2.6

Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Zie algemeen deel.

2.2.7

Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Zie algemeen deel.

2.2.8

Infrastructuur Een opleiding tot gegradueerde elektromechanica optie meet- en regeltechniek vereist een uitgebreide professionele infrastructuur van laboratoria en werkplaatsen in de domeinen v/d mechanische, elektrische, elektronische en procestechnische meet-, regel- en stuurtechnieken.

2.2.9

Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de optie c.q. opleiding Bron Ministerie v/d Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Afdeling Begroting en Gegevensbeheer. (Zie ook algemeen deel) Tweede studiejaar

95-96 94-95

Totaal EM 1C 677 710

optie M+R 137 164

Derde studiejaar Totaal EM 1C 581 565

optie M+R 124 109

Tot. Tweede + Derde studiejaar EM 1C optie M+R 1258 261 1275 273

% 20,75 21,41

2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de optie c.q. opleiding volgens SO-vooropleiding, ervaring met HO, geslacht, leeftijd en studieresultaten Zie algemeen deel.

2.2.11 Reële studieduur Zie algemeen deel.

2.3

Verantwoording van de optie c.q. opleiding Zie algemeen deel.

4

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL

3.1

De exacte benaming van de optie c.q. opleiding Elektromechanica 1C optie Meet- en regeltechniek.

3.2

De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding De optie accentueert het meten, regelen en sturen op mechanisch, elektrisch, elektronisch en procestechnisch vlak met het oog op het ontwerpen, installeren, onderhouden en herstellen van meet-, regel- , en stuurkringen die gebruikt worden bij het automatiseren.

3.3

Het beroepsgericht opleidingsprofiel

3.3.1

Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Beroepsprofiel automatiseringstechnicus.

3.3.2 Functio-

De concrete uitwerking van de vertaalslag Onderdeel

Basiscompetentie

voorstudie werkvoorbereiding

tekenen en constructie

Context-

Vaardigheid

Kennis

Attitude

V1 het gevraagde kunnen analyseren.

V2 hoofdzaken van bijzaken kunnen onderscheiden V3 kunnen bestuderen van reeds bestaande ontwerpen.

V4 beschikbare ruimte kunnen onderzoeken V5 beschikbare middelen kunnen onderzoeken V6 blokschema kunnen opstellen

– algemene kennis van fysica, chemie mechanica, elektronica, elektriciteit, wiskunde en tekenen – kwaliteit en controle – veiligheid – kosten-batenanalyse – systemen en technieken m.b.t. automatisering

– zelfstandigheid – onderscheidingsvermogen – nauwkeurigheid – vooruitziendheid – zin voor samenwerking – organisatiegerichtheid – flexibiliteit – resultaatgerichtheid – handigheid – zorgzaamheid – communicativiteit – teamgerichtheid – koelbloedigheid – leidinggevend

neel geheel

V1 V2

P&I-schema kunnen gebruiken installatieschema kunnen gebruiken

algemeen geldende normen – sterkteleer – materiaalleer – machineonderdelen – arbeidswerktuigen

gegevens

studie van de bestaande situatie en de eventueel voorgestelde ontwerpen

gebruik maken van toepassingsgerichte software

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

Functio-

& REGELTECHNIEK

Onderdeel

Basiscompetentie Vaardigheid

neel geheel

ontwerp van meet-, regel- en stuurschakelingen

V1 V2 V3

V4 V5

verkoop

V1

presentatie

V1

programmatie

V1

V2 V3

V4

installatie opbouw en onderhoud

V1

V2

V3

V4

V5

kalibratie en testen

5

V1

meetopstellingen kunnen ontwerpen regelkringen kunnen ontwerpen PLCimplementaties kunnen ontwerpen Flowchart kunnen ontwerpen de mogelijkheden van een veldbusconfiguratie kunnen verklaren kostenstaat kunnen opmaken kunnen opmaken en voorbrengen van installatiedossiers een blokschematische oplossing kunnen ontwerpen en tekenen PLC’s kunnen programmeren Kunnen gebruiken van een SCADAsysteem Kunnen gebruiken van een visualisatiesysteem onderdelen of mechanismen kunnen bijeenbrengen onderdelen of mechanismen kunnen plaatsen in een productieproces definitieve schakelingen kunnen realiseren en installeren elektrische schakelingen kunnen koppelen aan mechanische of pneumatische opstellingen of sensoren systemen kunnen koppelen

Kennis

meet-, regel- en stuurtechnieken

ContextAttitude

gegevens

gebruik van een tekstverwerker

economie kostprijsberekening

– PLC-technieken – configuratietechnieken – programmatietechnieken

schema’s tekeningen manuals documentatie

– procestechnische meetsystemen – temperatuurmeting – drukmeting – niveaumeting – mechanische, elektrische, elektronische metingen – kalibratieprocedure

werkvoorbereiding

de gebruikte instru- – meet-, regel- en stuurtechnieken menten juist – procestechnische kunnen afstellen regelsystemen

gebruik van gereedschappen, machines en toestellen allerhande

6

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

V2

V3

V4

V5

herstelling

V1

V2

V3

diagnose

in bedrijfname

V1

V2

controle

V1

V2

V3

V4

V5

de gewenste parameters kunnen instellen in de meet-, regel- en stuurkringen m.b.t. procesautomatisering kalibratieprocedures kunnen toepassen handleidingen en documentatie kunnen gebruiken verantwoorde keuze kunnen maken i.f.v. de gestelde eisen aan het proces

& REGELTECHNIEK

– configureren van regelaars – SMART-technologie – digitale regeltechniek – fuzzy control – procesvisualisatie – dataverwerking – SCADA-systemen – DCS-systemen

handleiding van de processystemen kunnen lezen instrumentatie in goede staat kunnen houden de nodige herstellingen kunnen uitvoeren bij storingen in regel- en stuurkringen meet-, regel- en stuurkringen kunnen analyseren de parameters van de instrumentatie kunnen bepalen

metingen kunnen uitvoeren om het goed functioneren van regel- en stuurkringen na te gaan waar nodig, de nodige correcties kunnen uitvoeren kunnen zorgen voor de optimale beschikbaarheid van een procesinstallatie de werking van het geheel kunnen testen schema’s kunnen

– meet-, regel- en stuurtechnieken – procestechnische meetsystemen – temperatuurmeting – drukmeting – niveaumeting – mechanische, – elektrische, – elektronische metingen – kalibratieprocedure

gebruik van meetinstrumenten

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

analyse

V1

V2

V3 V4

V5

communicatie

V1

& REGELTECHNIEK

gebruiken locatie van functiestoornissen kunnen opsporen oorzaken van functie-stoornissen kunnen opsporen een juiste diagnose kunnen stellen schema’s, als model van een fysisch proces kunnen gebruiken het effect van de elementen van een regelkring op een proces kunnen begrijpen en nagaan een verslag kunnen maken met de beschrijving van de werking, een onderdelenlijst, de elektrische schema’s, de kostenraming en de afregelprocedures

– procestechnische regelsystemen – configureren van regelaars – SMART-technologie – digitale regeltechniek – fuzzy control – procesvisualisatie – dataverwerking – SCADA-systemen – DCS-systemen – PLC-technieken – Servomechanismen

3.3.3

Aanvullende gegevens met betrekking tot de optie c.q. opleiding Verhouding praktijk/theorie − 2/3 theorie en oefeningen. − 1/3 laboratoria, stages en eindwerk.

Aandeel stagetijd Relatieve opleidingsduur van de functionele gehelen − Voorstudie : 40 % − Onderhoud : 30 % 30 % − Diagnose :

7

8

3.4

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

Sleutelkwalificaties

Abstract denken

Frequentie 4

Accuratesse

4

Beslissingsvermogen

4

Commercieel inzicht

6

Contactbereidheid

4

Creativiteit

8

Dienstverlenende ingesteldheid

8

Doorzettingsvermogen

6

Werkplan kunnen maken

6

Empathie

2

Flexibiliteit

8

Imagobewustzijn

4

Inzichten in de arbeidsorganisatie

7

Kritische ingesteldheid

6

Kunnen omgaan met informatie

9

Kwaliteitsbewustzijn

10

Leerbekwaamheid

6

Leergierigheid

8

Loyauteit

6

Omgaan met stress

8

Planmatig denken

9

Problemen onderkennen en oplossen

8

Productieve taalvaardigheid MVT

5

Productieve taalvaardigheid moedertaal

5

Receptieve taalvaardigheid moedertaal

5

Receptieve taalvaardigheid MVT

5

Resultaatgerichtheid

6

Solidariteit

4

Veiligheids- en milieubewustzijn

8

Verantwoordelijkheidszin

6

Zelfstandigheid

8

Zelfvertrouwen

4

Zin voor initiatief

6

Zin voor samenwerking

8

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

3.5

& REGELTECHNIEK

9

De kern van het opleidingsprofiel De afgestudeerde v/d optie meet- en regeltechniek moet een aantal vaardigheden vertonen op het vlak van − Voorstudie : werkvoorbereiding, tekenen en constructie, ontwerp van meet-, regel- en stuurkringen en verkoop − Onderhoud : assemblage, calibratie, herstelling. − Diagnose : in bedrijfname, controle, analyse en communicatie zoals omschreven in rubriek 3.3.2.

Eventuele verwantschappen met andere opties en opleidingen De optie meet- en regeltechniek situeert zich gezien haar polyvalentie (mechanisch, elektrisch, elektronisch, procestechnisch) op een natuurlijke wijze binnen de basisopleiding Elektromechanica waar zij de gepaste basisvakken in het gemeenschappelijk deel kan vinden.

Persoonsvorming De afgestudeerde v/d optie meet- en regeltechniek zal voldoende vorming vertonen op het gebied van o.a. zelfstandigheid, assertiviteit, doorzettingsvermogen, kritische ingesteldheid, zin voor samenwerking, leergierigheid.

10

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

HOOFDRUBRIEK 4: DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL

Zie handleiding voor het schrijven van opleidingsprofielen voor het hogeschoolonderwijs 3.2.

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

11

HOOFDRUBRIEK 5: BIBLIOGRAFIE

Zie handleiding voor het schrijven van opleidingsprofielen voor het hogeschoolonderwijs p.71.

Zie bibliografie algemeen deel.

Beroepsprofielen studiegebied Industriële Wetenschappen en Technologie.

Opleiding van één cyclus elektromechanica juni 1996

12

OPLEIDINGSPROFIEL MEET-

& REGELTECHNIEK

HOOFDRUBRIEK 6: MEDEWERKERS

♦ Hogeschool v/d Provincie Antwerpen - Boom, Van Oudenhove Pascal ♦ Hogeschool voor WenK, De Nayer Instituut - St. -Katelijne-Waver, De Jonghe Jef ♦ Karel de Grote-Hogeschool Antwerpen - Borgerhout Adams René (voorzitter) Govaerts Paul (secretaris) ♦ Katholieke Hogeschool Kempen - Geel Devocht Kris Peeters Frank ♦ Katholieke Hogeschool St. -Lieven - Aalst Van Biervliet Jan ♦ Katholieke Hogeschool Brugge - Oostende Coudeville Johan

OPLEIDINGSPROFIEL elektromechanica optie klimatisatie

studiegebied : opleiding : optie : sector :

industriële wetenschappen en technologie elektromechanica klimatisatie metaal – elektriciteit - kunststoffen

Sectorcommissie Hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1998/6356/21 De leden van de werkgroep opleidingsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel.

De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL ELEKTROMECHANICA OPTIE KLIMATISATIE

INHOUD

HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING 1.1 1.2 1.3

Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces

HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1

2.2

2.3

Gegevens uit de beroepenwereld 2.1.1 Beroepenstructuur 2.1.2 Geraadpleegde beroepsprofielen 2.1.3 Visie Gegevens uit de onderwijswereld 2.2.1 Studiegebied, opleidingen en opties 2.2.2 Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties 2.2.3 Diploma’s en getuigschriften 2.2.4 Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma’s voor de optie c.q. opleiding 2.2.5 Gelijkaardige opleidingen en diploma’s in het buitenland 2.2.6 Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen 2.2.7 Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen 2.2.8 Infrastructuur 2.2.9 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de optie c.q. opleiding 2.2.10 Reële studieduur Verantwoording van de opleiding

HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 3.2 3.3

3.4 3.5

1 1 1 1

2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 4

5

De exacte benaming van de opleiding 5 De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding 5 Het beroepsgericht opleidingsprofiel 6 3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen 6 3.3.2 De concrete uitwerking van de vertaalslag 6 3.3.3 Aanvullende gegevens met betrekking tot de optie c.q. opleiding 15 Sleutelkwalificaties 16 De kern van het opleidingsprofiel 16

HOOFDRUBRIEK 4: DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKT OPLEIDINGSPROFIEL

17

HOOFDRUBRIEK 5: BIBLIOGRAFIE

18

HOOFDRUBRIEK 6: MEDEWERKERS

19

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

1

HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING

1.1

Identificatie van het opleidingsprofiel Studiegebied : Opleiding : Optie :

1.2

Industriële Wetenschappen en Technologie 1 cyclus opleiding tot gegradueerde elektromechanica klimatisatie

Opdracht Vlaamse Onderwijsraad; Sectorcommissie Opleidingsprofielen metaal-elektriciteitkunststoffen één cyclus hogeschoolonderwijs.

Vastleggen van de basiscompetenties, zoals professionele vorming, persoonsvorming en maatschappij integratie.

1.3

Ontwikkelingsproces − 21-10-1996: overlegronde n.a.v. de sectorcommissie metaal-elektriciteitkunststoffen − 14-11-1996: tweede overlegronde n.a.v. de sectorcommissie metaalelektriciteit-kunststoffen aanduiding van de experts; twee cycli opleidingen volgen een eigen koers, los van deze sectorcommissie − 28-11-1996: vergadering experts van de sectorcommissie OP metaalelektriciteit-kunststoffen − 22-01-1997: eerste vergadering van de sectorcommissie OP metaal-elektriciteitkunststoffen algemeen profiel − 27-02-1997: tweede vergadering van de sectorcommissie OP metaalelektriciteit-kunststoffen − 24-04-1997: conferentie − 29-05-1997: derde vergadering

2

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld

2.1.1

Beroepenstructuur De klimatisatie vormt mensen die installaties op gebied van airconditioning, verwarming, koel- en energietechniek onder al hun deelaspecten beheersen, d.w.z. ontwerp, realisatie, afregeling, onderhoud, economische exploitatie, installatiebeheer, automatisering.

Via enquêtes bij bedrijven en oud-studenten kwamen vnl. 4 beroepen naar voor: koeltechnicus, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus, energietechnicus.

2.1.2

Geraadpleegde beroepsprofielen − − − −

2.1.3

koeltechnicus klimatisatietechnicus verwarmingstechnicus energietechnicus

Visie De vermelde beroepen vertegenwoordigen ca 80% van de in de enquêtes vermelde beroepen: koeltechnicus, klimatisatietechnicus, verwarmingstechnicus zijn in grote trekken evenwaardig (≈ 30% per beroep), energietechnicus komt minder voor (de resterende 10%).

2.2

Gegevens uit de onderwijswereld

2.2.1

Studiegebied, opleidingen en opties Op het huidig ogenblik (maart 1997) zijn er zeven scholen die opleiden tot gegradueerde elektromechanica optie klimatisatie, in de naaste toekomst zijn er nog scholen die tot oprichting overgaan. De eerste school die deze opleiding bezat startte in 1978-1979 (KATHO Kortrijk).

2.2.2

Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Er zijn geen aanverwante studiegebieden, opleidingen of opties.

2.2.3

Diploma's en getuigschriften Gegradueerde in de elektromechanica optie klimatisatie.

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

2.2.4

3

Recente evoluties in het aantal uitgereikte diploma's voor de optie c.q. opleiding In het schooljaar 1980-1981 werden een 14-tal diploma’s uitgereikt, in 1994-1995 bedroeg dit aantal 81, naar de toekomst toe zal dit aantal vermoedelijk “aanzienlijk” stijgen.

2.2.5

Gelijkaardige opleidingen en diploma's in het buitenland Is opgevraagd bij: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement Onderwijs Inspectie Hoger Onderwijs de heer F. Smets inspecteur-generaal Koningsstraat 136 1000 Brussel

2.2.6

Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Gegradueerden in de elektromechanica optie klimatisatie worden in heel Vlaanderen gevraagd, meestal gaat het om tewerkstellingen in kleinere KMO’s.

2.2.7

Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Momenteel (maart 1997) zijn er hogescholen in Kortrijk, Gent, Boom, SintKatelijne-Waver, Borgerhout, Geel, Diepenbeek die de opleiding elektromechanica optie klimatisatie verzorgen.

2.2.8

Infrastructuur Er is een recente uitrusting op gebied van koeling, verwarming, airconditioning en energietechniek nodig, voorzien van de huidige automatiseringssystemen, zodat de principes uit de branches kunnen gedemonstreerd, ingeoefend en toegepast worden (inclusief onderhoud en ontstoring).

2.2.9

Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de optie c.q. opleiding volgens SO-vooropleiding, ervaring met HO, geslacht, leeftijd en studieresultaten De heer Vermeersch van de dienst DVO geeft de informatie aan de scholen door (vooropleiding S.O. en al dan niet gedaan ander H.O.).

2.2.10 Reële studieduur Volgens afspraak op 17-02 wordt dit niet ingevuld (Sectorcommissie).

4

2.3

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

Verantwoording van de optie c.q. opleiding De apparatuur in de klimatisatiebranche bestaat uit deels mechanische, elektrische, elektronische en regeltechnische componenten. Opstelling, inplanting en afregeling veronderstellen een degelijke basiskennis van elektriciteit, mechanica, elektronica en regeltechniek, vandaar dat deze opleiding thuishoort binnen de elektromechanica.

Anderzijds zijn er in de klimatisatie vier subbranches koeltechniek, verwarmingstechniek, airconditioning en energietechniek die alle een gedegen en diepgaande studie van deze onderwerpen veronderstellen. Hieronder volgt een kernachtige beschrijving van deze vier beroepen.

Koeltechnicus De koeltechnicus kan zowel in het domein van de commerciële als de industriële koeling een te realiseren installatie ontwerpen, in bedrijf stellen, automatiseren, ontstoren, onderhouden en beheren.

Hij is vertrouwd met de fysica van de producten, de te respecteren normen, de goede praktijkcodes en de milieu- en veiligheidseisen in relatie met de koelmedia en installaties. Hij kan een project volledig zelfstandig van de start- tot de eindfase plannen, schematiseren en realiseren.

Verwarmingstechnicus De verwarmingstechnicus is in staat om een totaalproject te leiden. Hij kan zowel de energiebehoeften als de hydraulische-, de elektrische- en de regeltechnische aspecten van een installatie de baas. De normen, de goede praktijkcodes, de verbrandingstechnische- en milieueisen, alsook de economische exploitatie van een installatie behoren tot zijn kennis.

Klimatisatietechnicus De klimatisatietechnicus is in staat om een airconditioningsinstallatie onder al haar deelaspecten te beheersen d.w.z. ontwerp, realisatie, automatisering, afregeling, onderhoud, inplanting, economische exploitatie en installatiebeheer. Hij is vertrouwd met de normen, de goede praktijkcodes, de milieu- en comforteisen en dit zowel in de hygiënische als de industriële klimatisatie. Hij kan een project leiden vanaf de start tot de eindfase. De bouwfysica in relatie met de economische exploitatie-eisen vormt voor deze technici een niet te verwaarlozen aspect.

Energietechnicus De gebouwenautomatisering zowel in de woon- als in de industriële branche dringt hoe langer hoe meer door. De energietechnicus is in staat de huidige automatiserings- en bewakingstechnieken te analyseren, aan te passen te volgen en te beheersen zodat de installaties optimaal geëxploiteerd worden. De energierecuperatiemethoden en -systemen worden door deze technici op hun haalbaarheid beoordeeld en ingeplant, ook de huidige domoticavoorzieningen worden in hun context door deze technici geanalyseerd.

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

5

HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL

3.1

De exacte benaming van de optie c.q. opleiding Studiegebied Opleiding

3.2

: :

Industriële Wetenschappen en Technologie één cyclus elektromechanica optie klimatisatie

De globale omschrijving van de optie c.q. opleiding Er wordt verwacht dat de persoon de gestelde problemen correct kan inschatten, dit zowel op het niveau van het installatieontwerp, het installatieschema, de storingsanalyse. Dit veronderstelt een correcte kennis van de gebruikelijke materialen, een systematische aanpak van de gestelde problemen, een goed doorzicht, een vlotte en oordeelkundige besluitvorming. ♦ Ondersteunende kennis Basiskennis − Technologische kennis in relatie met de vier beroepen: gereedschappen, transformatie- en uitvoeringstechnieken. − Leren gebruiken van technische documentatie en aanpak van de technische rapportering.

Specifieke kennis in relatie met de vier geciteerde beroepen − Kennis van de voorkomende apparatuur. − Totaalontwerp van installaties kunnen maken. − Installatietechniek beheersen minder in de montage maar meer in het domein van de supervisie. − Opmaken van een volledig dossier, inbegrepen de voor- en nazorg. − Kennis van de technische reglementeringen, normen, codes, bestekken. − Storingsanalyse kunnen opmaken en het verhelpen van deze storingen. − Werfplanningsleer. − Installatiebeheer met klassieke en recente apparatuur, geavanceerde regeltechnieken. − Zorgsystemen (vigerende reglementering inzake veiligheid en milieu). − Afregeling van installaties. − Plannen van installaties en gebouwen zodat ze werken met minimaal energieverbruik, inbegrepen de energierecuperatietechnieken. − Aangepaste stromingsleer (fluidomechanica, hydraulica). − Aangepast schematekenen, lezen, symboliek, opmaak.

6

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

3.3

Het beroepsgericht opleidingsprofiel

3.3.1

Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen De beroepsprofielen kwamen tot stand na analyse van de resultaten van een gezamenlijke enquête, op 15-05-1996 werden de resultaten gepubliceerd. De enquête werd opgesteld in relatie met de wensen van de DVO.

3.3.2

De concrete uitwerking van de vertaalslag In de hiernavolgende “functionele gehelen” werden enkel die opgenomen die als het meest representatief naar voor kwamen (Enquête KATHO april 1996), de resultaten van de enquêtes in de andere scholen sluiten daarbij aan (tussen haakjes de volgorde).

Opsomming functionele gehelen − − − − − − − − − −

Projectleider (met 4 onderdelen) (1) Berekenaar ontwerper (met 2 onderdelen) (2) Technisch-commercieel afgevaardigde (met 3 onderdelen) (3) Werkvoorbereider (4) Technisch adviseur met (4 onderdelen) (5) Werfleider (6) Storingsanalist (met 3 onderdelen) (7) Onderhoudschef (met 4 onderdelen) (8) Productieleider (9) Afregelaar (met 3 onderdelen) (10)

De beschrijvingen gelden evenzeer voor koeltechnicus, als verwarmingstechnicus, als voor klimatisatietechnicus. Om de invulling beknopt te houden is er hierna geen omschrijving voor (4), (6)en (9).

De functionele gehelen projectleider (met zijn 4 onderdelen), berekenaarontwerper, technisch-commercieel afgevaardigde (deel offertemaker) en technisch adviseur, staan in relatie met installaties van beperkte omvang, in een later stadium (doorgroeifunctie) kunnen ze ook gelden voor grotere installaties.

Functioneel geheel

Projectleider

Onderdeel

Basiscompetentie Vaardigheid

Werk– bestekstudie voorbekunnen doorreider (1) voeren – analyse van de installatie kunnen maken – inplantingstrategie en werftoestanden kennen1 – veiligheidsas-

1

Kennis

Contextgegevens Attitude

– normen Per onderdeel – goede praktijk- – beslissingsvercode mogen – contactbereid– alle gebruikeheid lijke compo– doorzettingsnenten kritisch vermogen benaderen – kritische ingesteldheid – utiliteitsvoor– leergierigheid zieningen – omgaan met stress – veiligheid- en – vigerende milieubewust

Enkel te verwerven via stage (indien mogelijk).

Werkomstandigheden – studiebureau technische lokalen - werf Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuig – alle moderne informaticamiddelen Verantwoordelijkheid

7

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

pecten en milieueisen kennen

– materiaal kennen

werfplanning Bereke- superviserende naarrol voor: ontweper – koel- warmte(2) capaciteit bevochtigingcapaciteit

reglementering inzake veiligheid en milieu

zijn – zelfstandig – zelfstandigheid werk aankun– zin voor nen initiatief – eindverant– accuratesse woordelijk – teamspirit – materialenleer – zin voor – gereedschappen samenwerking – werf- en werkplaatsmachines – methodes kennen – Belgische- en Euronormen – Energetisch bilan

– beslissingsvermogen – contactbereidheid – doorzettingsvermogen – kritische – componenten- – Verantwoorde ingesteldheid keuze selectie – leergierigheid leidingdimensi- – Materialenleer – omgaan met onering stress – veiligheid- en – installatiesche- – Symboliek milieubewust ma opstellen zijn – zelfstandigheid – keuze regel– Huidige – zin voor techniek regeltechnische initiatief aanpak – accuratesse

tekenaar installatietechniek(3)

– kostenbatenanalyse

– Rentabiliteitsstudies

– veiligheid en milieu

– AREI/VLAREM NORMEN

– Algemeen ondersteunend.

Thermodynamica. Economie CADtechnieken – informatica – normen uit de – accuratesse kennis = techbranche – beslissingsvernische applicamogen tie software – doorzettingsvermogen – probleemanaly- – toestellen uit de – flexibiliteit se praktijk – leergierigheid – coördinatie van – nauwkeurigheid de afzonderlij- – resultaatgeke elementen richtheid – veiligheid- en milieubewust– schematekenen – AREI zijn – Hydraulica – organisatie

Werkomstandigheden – studiebureau technische lokalen Hulpmiddelen – alle moderne informatiemiddelen Verantwoordelijkheid – zelfstandig werk aankunnen – teamspirit – zin voor initiatief

Werkomstandigheden – studiebureau Hulpmiddelen – alle moderne tekenapparatuur (CAD) Verantwoordelijkheid – zelfstandig het werk aankunnen

8

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

– symboliek – processchema kunnen opstellen

gerichtheid – inventief

– automatisering – PLC-techniek

– teamspirit – zin voor initiatief

– correct gebruik – correct interdocumentatie preteren handelscatalogi

– materiaalstaat kunnen opmaken

– bestekken kunnen lezen

– praktijkregels

– code goede praktijk

– logische gedachtengang – veiligheidsregels coördinator (4)

– analyse van de installatie

– vigerende reglementering inzake milieu – inbouwplanning – materialenkennis

– beslissingsvermogen – accuratesse – teamspirit – kritische – coördinator van – organisatieleer ingesteldheid de activiteit – binnenkomende – nauwkeurigheid materialen – zelfstandigheid (controle) – omgaan met – afgewerkte stress materialen – flexibiliteit (controle) – doorzettings– leiding geven vermogen over ploegen – veiligheids- en milieubewust– praktische – materialenkenzijn montagegeest nis – leergierigheid – hefwerktuigen – apparatuur voor mechanischeen elektrische montages – las- en soldeertechnieken – respect veiligheid en milieueisen

– vigerende reglementering inzake veiligheid en milieu kennen

– oplevering materiaal

– nodige opleveringsattesten

Berekenaar- installtie- – opmaken van

– hydraulica,

– Beslissings-

Werkomstandigheden – werf – montageleer

Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuig – alle moderne communicatiemiddelen Verantwoordelijkheid – eindverantwoordelijke – teamspirit – zelfstandig werk aankunnen

Werkomstandig-

9

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

Ontwerper

ontwerp (klimatisatie, koeling, verwarming)(1)

installatieschma’s (luchttechnisch, hydraulisch, elektrisch dossier, regeltechnisch) – handelsdocumentatie oordeelkundig gebruiken en inschatten

installatieberekening (2)

– samenbouw individuele onderdelen tot een gestructureerd geheel – bestekken kunnen interpreteren – testcircuits kunnen ontwerpen – veiligheidsvoorschriften – opmaken van een afgewerkt technisch instructiedossier.

– energetisch bilan van de installatie – koellastberekening – warmteverliesberekening – vermogens

regeltechniek elektriciteit – normalisatie (Belgisch en Euro)

vermogen – contactbereidheid – doorzettingvermogen – kritische ingesteldheid – leergierigheid – documentatie- – omgaan met materiaal stress technisch en – veiligheid- en prijsbewust milieubewust analyseren zijn – materialenleer – zelfstandigheid – zin voor – energiebewuste initiatief samenbouw en – accuratesse regeltechniek

Hulpmiddelen – alle moderne informatiemiddelen Verantwoordelijkheid – zelfstandig werk aankunnen – teamspirit – zin voor initiatief

– bestekken

– controleapparatuur – vigerende reglementering inzake veiligheid en milieu kennen – totaal product afleveren.

– normen op – beslissingsvergebied van mogen airconditioning, – contactbereidkoeling, verheid warming kun- – doorzettingsnen toepassen. vermogen – kritische ingesteldheid – leergierigheid – optimale – Bouwfysica – omgaan met constructie – Isolatietechniek stress gebouw (hy– veiligheid- en grotechnisch milieubewust energietechzijn nisch) – zelfstandigheid – zin voor – leiding- en – Belgische initiatief kanalenberekenormalisatie ter – accuratesse ning zake – energierecuperatiemogelijkhedenonderzoek

heden – studiebureau technische lokalen

– Kostenbatenanalyse van een systeem

Werkomstandigheden – studiebureau technische lokalen Hulpmiddelen – alle moderne informatiemiddelen Verantwoordelijkheid – zelfstandig werk aankunnen – teamspirit – zin voor initiatief

10

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

– totaal project afleveren

Technischcommercieel afgevaardigde

aankopen – bestaand (1) verkoopsgamma van toestellen kritisch kunnen onderzoeken – kwaliteitscontrole kunnen doorvoeren

verkopen(2)

“offertemaker” (3)

– opstellen van gebruikers- en onderhoudsgids – fysica, elektri- – nauwkeurigheid citeit, elektro- – organisatievernica, mechanica mogen (werkingsprin- – respect voor cipes toestelveiligheid, len) milieu en hygiëne – werking van – flexibiliteit een apparaat – verantwoordekunnen conlijkheidsgevoel troleren – zelfstandigheid – in orde met CE- creativiteit normen, veiligheidsaspecten

– bestaand verkoopsgamma van producten kunnen onderzoeken

– werkingsprincipes van de apparatuur en de toegepaste materialen

– bestekken kunnen lezen

– interpretatie van bestekken – normen uit de branches – veiligheidsaspecten

– technische ondersteuning naverkoop

– montage en afregeltechnieken – analyse van de prestaties van een apparaat

– oplevering en nazorg

– conformiteit met het bestek – montagehandleidingen en bedieningsvoorschriften – onderhoudsvoorschriften – apparatuur uit de branche kennen – analyse prijskwaliteit kunnen maken

– kritische analyse van de te realiseren installatie

– bestekken – normen kunnen lezen – toestel en en interpreteren machinericht-

Werkomstandigheden – studiebureau, werven, technische lokalen Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuig – alle moderne informaticamiddelen – alle moderne communicatieapparatuur

– doorzettingsvermogen – goede relaties met klanten – kritische ingesteldheid – stressbestendig – nauwkeurigheid – organisatievermogen – respect voor veiligheid, milieu en hygiëne – flexibiliteit – verantwoordelijkheidsgevoel – zelfstandigheid creativiteit

Verantwoordelijkheid – zelfstandig kunnen werken – eindverantwoordelijkheid – teamspirit

– doorzettingsvermogen – goede relaties met klanten – kritisch ingsteldheid – stressbestendig – correcte afspraak technieken

Werkomstandigheden – studiebureau, werven, technische lokalen Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuigen – alle moderne

11

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

lijnen – veiligheidsaspecten – milieuaspecten

Technisch adviseur

studie en documentatie (1)

– prijsofferte kunnen maken – formulering opleveringsvoorwaarden, garantiebedingen

– correcte verkoopsvoorwaarden

– verkoopsgamma kritisch kunnen behandelen (airconditioning, verwarming, koeling).

– Materialenleer – Werkingsprincipes – Conformiteit met veiligheidseisen en CE-norm – Mechanica, elektriciteit, elektronica, meet- en regeltechnieken – Installatietechniek – Onderhoudseisen

informatiemiddelen – alle moderne communicatieapparatuur Verantwoordelijkheid – zelfstandig kunnen werken – eindverantwoordelijkheid – teamspirit – nauwkeurigheid Werkomstandig– organisatiever- heden mogen – studiebureau – contactvaardig- – werven heid – technische – respect veiliglokalen heid milieu en hygiëne Hulpmiddelen – flexibiliteit – bedrijfsvoertui– verantwoordegen lijkheidsgevoel – alle moderne – zelfstandigheid informatica en – creativiteit communicatie– doorzettingsmiddelen vermogen

– goede relaties met klanten – zelfbeheersing – stressbestendig

informatie (2)

– Moderne informatie databanken – Kritische componentenstudie – technisch – talenkennis – nauwkeurigheid rapporteren – lay-out tech– organisatievernieken mogen – informati– respect veiligcahulpmiddelen heid milieu en hygiëne – vlot toeganke- – talenkennis – flexibiliteit lijk maken voor – informati– verantwoordepraktijkmensen cahulpmiddelen lijkheidsgevoel – vlot antwoor– zelfstandigheid den kunnen – creativiteit formuleren op – doorzettingsvragen vermogen – goede relatie met klanten – zelfbeheersing – stressbestendigheid

Verantwoordelijkheid – zelfstandig kunnen werken – eindverantwoordelijkheid – teamspirit

12

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

evaluatie (3)

– kritische – samenbouw van evaluatie van de afzonderlijk het product in delen tot een praktijkvoorgeheel waarden – storingsanalyse – kritische punten – opvolgingsvan een systechnieken van teem kunnen een installatie weergeven

– voorstellen via verbeteringen

– rationele samenbouwtechnieken – klachtenanalyse – past ieder onderdeel in het geheel

Storingsanalist

energie- – interpretatie recupera- van energieretie (4) cuperatiemogelijkheden op beperkte systemen – handleidingen (technische dossiers – in gebruikname – onderhoud (preventief en normaal onderhoud) – storingsanalyse voorbe– schemastudie reiding (airconditio(1) ning, koeling, verwarming) maken

– nauwkeurigheid Werkomstandig– respect veilig- heden heid milieu en – werven, hygiëne technische – flexibiliteit lokalen – verantwoordelijkheidsgevoel – zelfstandigheid – creativiteit – zin voor initiatief – leergierigheid – doorzettingsvermogen – stressbestendigheid

– rentabiliteitsstudie – rationeel energieverbruik

– alle procestechnische schema’s – elektrisch (AREI, symboliek) – herkennen van – schemalezen leidingtracé’s symboliek, (inclusief samenbouw meetpunten) – isometrische voorstelling – meettechnieken van leidingen toepassen – goede praktijkcode – controle van de – schematische installatie voorstelling

in bedrijf – onderhouds- en – mechanische stelling instructiehandelektrische, (2) boeken kunnen procestechnilezen en toesche meettechpassen nieken

Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuig – alle moderne meetapparatuur (elektrisch, mechanische meting van fysische grootheden) – alle moderne communicatieve meetapparatuur Verantwoordelijkheid – zelfstandigheid – eindverantwoordelijkheid

13

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

Onderhoudschef

afregeling (3)

– herkennen normale werkvoorwaarden

storingsanalyse (1)

– schemastudie (lezen en interpreteren) airconditioning, koeling, verwarming

in bedrijfstelling van installaties (2)

– noodzakelijke controles i.f.v. (het soort installatie) – conformiteit met de normen – opstartprocedures en reactie van de installatie in (f) tijd.

– Talen – Gedrag van een installatie in de tijd – Elektrische schema’s – Regeltechniek – Meettechnieken – Interpretatie van resultaten – Oplevering van een installatie – AREI, schematekenen – Inventarisatie van de technische installaties

– zelfstandigheid – accuratesse – beslissingsvermogen – doorzettingsvermogen – flexibiliteit – kritische – een installatie – Meettechnieken ingesteldheid compleet kun- – Elektrische – leergierigheid nen nazien – op gebied van – resultaatsgefysische grootrichtheid heden – veiligheid en milieubewust– leidingreparatie – soldeer- en zijn en algemene lastechnieken – zin voor reparatietech– vervangen van samenwerking nieken onderdelen – mechanica, elektriciteit

– interpretatie van meetresultaten

– correcte interpretatie foutmeldingen

– herkennen van normale werkvoorwaarden

– grondige kennis van de installatie prestaties en werkvoorwaarden (koeltechnische, verwarmingstechnische en klimaattechni-

Werkomstandigheden – werkplaats – technische lokalen – werf Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuig – onderhoudsploeg – moderne communicatiemedia Verantwoordelijkheid – zelfstandig kunnen werken – eindverantwoordelijkheid – teamspirit

14

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

sche installaties) opvolgen – controleren van – meettechnieken werking werkingstoeinstallatie standen (3) – energiever– vermogenmebruikcontroles tingen – debietsmetingen – temp- en drukmetingen

Afregelaar

voorbereiding (1)

– nazicht installaties met en zonder instrumenten

– algemene werkingsvoorwaarden van een installatie.

– preventief onderhoud – planning onderhoudsactiviteiten – lektesten

– bijhouden logboeken instructiekaarten – meetapparatuur voor dito – beheer technische documentatie – grotere installaties in de koeling, verwarming, airconditioning – logica in de opbouw

– schemastudie (koeltechniek, verwarmingstechniek airconditioning) lezen en interpreteren

– zelfstandigheid – accuratesse – beslissingsvermogen – doorzettingsvermogen – flexibiliteit – kritische – nazicht van een – elektrisch ingesteldheid complete inopbouw – leergierigheid stallatie – mechanische – resultaatgeopbouw richtheid – correct uitvoe- – veiligheid en rende installatie milieubewust– goede praktijkzijn code – zin voor samenwerking – opvolging – meetinstruleidingstracé mentatie – elektrische - en – simulatie van regeltechnieken werkingstoestanden – apparatuur : – correcte onderzoek verbinding en werking van alle toestellen – complete installatie

– aanvullen ontbrekende delen

Werkomstandigheden – werkplaats – technische lokalen – werf Hulpmiddelen – bedrijfsvoertuig – onderhoudsploeg – moderne communicatiemedia Verantwoordelijkheid – zelfstandig kunnen werken – eindverantwoordelijkheid – teamspirit

15

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

in bedrijfstellen en afregeling (2)

opvolging (3)

– testprocedures systematische aanpak

– werkingsvoorwaarden van normale functionerende installaties – meettechnieken

– instructie- en – technisch onderhoudsdoorzicht boeken kunnen – afstelproceduinterpreteren res van toestellen – normale – algemene werkvoorwaarwerkingsvoorden herkennen waarden installatie – energieverbruik – vermogen, controleren temperatuur, drukmetingen – lekken opzoe- – lekzoekproceken dures – onderhoudsinstructies

– alarmprocedures

3.3.3

– logboek instructiekaarten – beheer technische dossiers – behandeling alarm

Aanvullende gegevens met betrekking tot de optie c.q. opleiding Verhouding praktijk/theorie De onderstaande tabel geeft voor de huidige scholen het aandeel klimatisatie theorie en lab, soms wordt lab niet afzonderlijk vermeld, in deze gevallen schrijft men lab en oefeningen Maakt men een gemiddelde op voor de zeven scholen dan leidt dit tot volgende resultaten: − aantal uren theorie klimatisatie : 7,55 uur (in lestijden) − aantal uren lab klimatisatie : 5,85 uur (in lestijden) − een totaal (theorie en lab) van 13,4 uur Deze getallen vermelden enkel de vakken die qua benaming specifiek aansluiten bij klimatisatie, daarnaast zullen wellicht nog andere vakken georiënteerd zijn naar de specialiteit, alle scholen voldoen aan de regel optie tussen 1/3 en 2/3 van het totaal aantal uren. De aangegeven uren voor het HPA gelden vanaf het schooljaar 19971998 Aandeel stagetijd In dit geval zijn de lessentabellen minder duidelijk, veelal gaan eindwerk en stage samen, drukken we het aandeel eindwerk + stage uit in studiepunten dan komen we

16

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

een gemiddelde over de zeven scholen heen van 17 studiepunten.

Relatieve opleidingsduur van de functionele gehelen Telt men alle lab’s over de drie jaar heen tezamen dan leidt de verhouding theorie/lab voor de huidige scholen tot 45% lab en 55 % theorie.

3.4

Sleutelkwalificaties Accuratesse Beslissingsvermogen Commercieel inzicht Contactbereidheid Creativiteit Doorzettingsvermogen Een werkplan kunnen maken Empathie Flexibiliteit Imagobewustzijn Inzicht in de arbeidsorganisatie Kritische ingesteldheid Kunnen omgaan met informatie Kwaliteitsbewustzijn Leerbekwaamheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Planmatig denken Problemen onderkennen en oplossen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Verantwoordelijkheidszin Zelfstandigheid Zin voor initiatief Zin voor samenwerking Noot : 1 betekent zeer belangrijk 2 betekent belangrijk

3.5

Belangrijkheid 1 1 2 2 1 1 1 2 1 2 2 1 1 1 2 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1

De kern van het opleidingsprofiel Eventuele verwantschappen met andere opties en opleidingen.

De optie klimatisatie vormt binnen de elektromechanica een losstaand geheel.

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

HOOFDRUBRIEK 4: DOELGROEPEN VAN HET AFGEWERKTE OPLEIDINGSPROFIEL

♦ VDAB ♦ Scholen ♦ PMS-centra ♦ Overheid ♦ Ouders van kandidaat studenten ♦ De sociale partners ♦ Studenten en toekomstige studenten

17

18

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

HOOFDRUBRIEK 5: BIBLIOGRAFIE

♦ DIENST VOOR ONDERWIJSONTWIKKELING, Handleiding voor het schrijven van beroepsprofielen, 1995. ♦ KERNKWALIFICATIES Hoger Technisch & Natuurwetenschappelijk Onderwijs, Nederland, maart 1995. ♦ VERENIGING VOOR TECHNISCH GEGRADUEERDEN, De technisch gegradueerden in de industrie, Geert Denutte, 1992. ♦ VLAAMSE DIENST VOOR ARBEIDSBEMIDDELING EN BEROEPSOPLEIDING, Werkzoekende schoolverlaters in Vlaanderen, Studiedienst januari 1995. ♦ V.U.M., Gegradueerden, noch vis, noch vlees, september 1992. ♦ Veel intern materiaal van hogescholen, bedrijven en beroepsverenigingen. ♦ Enquête HPA Boom (1996) 24 antwoorden, oud-studenten. ♦ Enquête KHK Geel (1996) 34 antwoorden, oud-studenten. ♦ Enquête De Nayer Mechelen (1996) 9 antwoorden, oud-studenten. ♦ Enquête Karel de Grote-Hogeschool (1996) 6 antwoorden, oud-studenten. ♦ Enquête KATHO Kortrijk (1996) 84 antwoorden, oud-studenten. ♦ Enquête KATHO Kortrijk (1991) 41 antwoorden, oud-studenten. ♦ Enquête KATHO Kortrijk (1991) 25 antwoorden, bedrijven.

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE KLIMATISATIE

HOOFDRUBRIEK 6: MEDEWERKERS

Subwerkgroep klimatisatie Voorzitter ♦ Roger Pype, Katholieke Hogeschool Zuid-West-Vlaanderen

Leden ♦ Jimmy Bauwens, De Nayer Instituut, Mechelen ♦ Gie Beyens, Karel de Grote-Hogeschool, Antwerpen ♦ Paul De Schepper, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel ♦ Wilfried De Smet, Belgische Vereniging voor Koeltechniek ♦ Marc Herregods- Van de Pontseele, Hogeschool Gent ♦ Rob Engels, Hogeschool Provincie Antwerpen ♦ Hans Hoes, Katholieke Hogeschool Kempen, Geel ♦ P. Koelet, Schatten nv, Brussel ♦ Marc Schreurs, Katholieke Hogeschool Limburg ♦ Luc Vantieghem, UBIC nationaal, Brussel ♦ Lucien Vantieghem, UBIC regionaal, Kortrijk

19

OPLEIDINGSPROFIEL elektromechanica optie bedrijfsmechanisatie

studiegebied : opleiding : optie : sector :

industriële wetenschappen en technologie elektromechanica bedrijfsmechanisatie metaal – elektriciteit - kunststoffen

Sectorcommissie Hogeschoolonderwijs van de Vlaamse Onderwijsraad D/1998/6356/21 De leden van de werkgroep opleidingsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het opleidingsprofiel.

De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD OPLEIDINGSPROFIEL ELEKTROMECHANICA OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

INHOUD

HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING 1.1 1.2 1.3 1.4

Identificatie van het opleidingsprofiel Opdracht Ontwikkelingsproces Legitimatie

HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING 2.1

2.2

2.3

Gegevens uit de beroepenwereld 2.1.1 Beroepenstructuur 2.1.2 Visie Gegevens uit de onderwijswereld 2.2.1 Studiegebied, opleidingen en opties 2.2.2 Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties 2.2.3 Diploma’s en getuigschriften 2.2.4 Uitgereikte diploma’s 2.2.5 Gelijkaardige opleidingen en diploma’s in het buitenland 2.2.6 Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen 2.2.7 Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen 2.2.8 Infrastructuur 2.2.9 Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de optie c.q. opleiding 2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de optie c.q. opleiding 2.2.11 Reële studieduur 2.2.12 Inhoudelijke profilering van de opleiding Verantwoording van de opleiding

HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL 3.1 3.2 3.3

Exacte benaming Vaardigheden specifiek aan deze optie Sleutelkwalificaties

HOOFDRUBRIEK 4: MEDEWERKERS

1 1 1 1 1

2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3

4 4 4 8

9

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

HOOFDRUBRIEK 1: INLEIDING

1.1

Identificatie van het opleidingsprofiel Sectorcommissie Opleiding Optie

1.2

: : :

metaal - elektriciteit - kunststoffen elektromechanica bedrijfsmechanisatie

Opdracht Zie basisdocument.

1.3

Ontwikkelingsproces Zie basisdocument.

1.4

Legitimatie Raad van het hoger onderwijs.

1

2

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

HOOFDRUBRIEK 2: SITUERING VAN DE OPTIE C.Q. OPLEIDING

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld

2.1.1

Beroepenstructuur − productievoorbereider − productieverantwoordelijke − programmeur industriële automatisering

2.1.2

Visie De huidige economische en industriële ontwikkelingen maken dat het productieproces sneller en complexer wordt. Dit maakt dat een gegradueerde elektromechanica, optie bedrijfsmechanisatie polyvalenter opgeleid moet worden binnen zijn specialisatie van werkvoorbereider (CAD-CAM, PLC, ...), productieverantwoordelijke, programmeur industriële automatisering.

Hij moet niet alleen op de hoogte zijn van deze nieuwste productietechnieken maar hij moet deze ook kunnen ontwerpen, uitvoeren en bedienen en tevens in stand kunnen houden.

2.2

Gegevens uit de onderwijswereld

2.2.1

Studiegebied, opleiding en optie Studiegebied : Opleiding : Optie :

2.2.2

industriële wetenschappen en technologie elektromechanica van 1 cyclus bedrijfsmechanisatie

Aanverwante studiegebieden, opleidingen, opties Zie basisdocument.

2.2.3

Diploma’s en getuigschriften Zie basisdocument.

2.2.4

Uitgereikte diploma’s Aantal afgestudeerden Academiejaar 91-92 92-93 93-94 94-95

Aantal EM 559 558 575 549

Aantal BM 162 135 131 102

Verhouding 29% 24,2% 22,8% 18,6%

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

2.2.5

3

Gelijkaardige opleidingen & diploma’s in het buitenland Zie basisdocument.

2.2.6

Geografische spreiding van de beroepsactiviteiten in Vlaanderen Zie basisdocument.

2.2.7

Geografische spreiding van het opleidingsaanbod in Vlaanderen Zie basisdocument.

2.2.8

Infrastructuur Zie basisdocument.

2.2.9

Kwantitatieve beschrijving van het totaal aantal studenten in de opleiding Zie basisdocument.

2.2.10 Kwantitatieve beschrijving van de eerstejaarsstudenten van de opleiding volgens SO-vooropleiding, ervaring met HO, geslacht, leeftijd en studieresultaten Zie basisdocument.

2.2.11 Reële studieduur Zie basisdocument.

2.2.12 Inhoudelijke profilering van de opleiding De gegradueerde elektromechanica optie bedrijfsmechanisatie moet in staat zijn : − om vertrekkend van een concept een ontwerp te maken dat resulteert in een uitvoeringsdossier met tekeningen (mechanisch, El-Pn-Hyd) en tevens de werkvoorbereiding en planning omvat − om de meest aangewezen vormgevingsmethode materiaalkeuze en kwaliteitscontrole te kiezen rekening houdend met kostprijs, kwaliteit, onderhoudseisen en veiligheid voor gebruikers en omgeving − om op een verantwoorde wijze apparaten en gereedschappen te selecteren, rekening houdend met hun karakteristieken, kostprijs, veiligheid, gebruikte kwaliteit en onderhoudseisen − om gebruik te maken van aandrijvingsmiddelen en deze te regelen, aan te sturen of te programmeren naargelang de eisen van een economische en veilige uitbating Hij moet daartoe de nodige specifieke kennis en het nodige inzicht verwerven in de onderwerpen als meettechniek, sterkteleer, machine-elementen en constructie, elektrische aandrijvingen, elektronische regeling, PLC, Pn-Hy, CAD en CAMstudiebureau.

2.3

Verantwoording van de opleiding De vraag naar praktijkgerichte polyvalente ontwerpers-tekenaars, productievoorbereiders of productieverantwoordelijken, programmeurs of productiemedewerkers van het niveau hoger onderwijs van 1 cyclus stijgt elk jaar daar het bedrijfsleven ervaart dat deze afgestudeerden direct inzetbaar zijn in een productieproces.

4

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

HOOFDRUBRIEK 3: HET OPLEIDINGSPROFIEL

3.1

Exacte benaming Studiegebied : industriële wetenschappen en technologie Basisopleiding : elektromechanica 1 cyclus : bedrijfsmechanisatie Optie

3.2

Vaardigheden specifiek aan deze optie − ontwikkelen van producten met behulp van CAD-CAM − opstellen van een bewerkingsvolgorde voor een product − kiezen van de nodige materialen, gereedschappen en technologische gegevens bepalen − afstellen en in gebruik nemen van bestaande en/of nieuwe productie-installaties − opmeten van producten, gereedschappen of onderdelen om de kwaliteitsnorm te bepalen − meewerken aan een IKZ-dossier − opstellen programma’s voor en de programmering van CAM-systemen − aanleren van productiesystemen in het bedrijf of school − meewerken aan de ontwikkeling van een productiesysteem (hard- & software) − verantwoordelijkheid dragen voor een productiesysteem (hard- & software) − coördineren en plannen van opdrachten voor de productiemedewerkers − storingen oplossen in het productiesysteem − bewaken van de kwaliteit van het productiesysteem − keuzes maken in de periferie (PLC, CNC, Robots) − opstellen van een kosten-batenanalyse van een productiesysteem − uitvoeren van taken binnen het productieproces Ondersteunende kennis − − − − − −

CAD-CAM studiebureau IKZ uitvoer- en transformatietechnieken machine-elementen, sterkteleer, materialenleer plan lezen, meettechnieken

5

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

Functioneel geheel Functioneel

Onderdeel

Ontwerpertekenaar

Basiscompetenties

Vaardigheden van de student

geheel

Meewerken aan de ontwikkeling van een productiesysteem

− mechanica − materialenleer − elektriciteitelektronica − pneumatica hydraulica, digitale technieken, informatica − tekenen (mech.

- el.) − CAD-CAM − PLC, Robots − kennis hebben van verschillende aandrijfsystemen − ARAB, AREI − uitvoer- en transformatietechnieken − technische talen − kennis toleranties − gereedschappen − normen − ontwerptechnieken Producopstellen van − analyse van het − basisvakken tievoorbe- programma’s en productieproces (zie tekenaarreider de programmeontwerper) − opmeten van het ring van CAMeindproduct − gereedschappen systemen − dossiers opstellen − materialen − bijsturen van het − uitvoer- en opstellen van een productieproces transformatiebewerkingsvolg- − juiste keuze van technieken orde gereedschappen − veiligheidsaspecten − nauwkeurig afstellen coördineren en van een productie− meettechnieken plannen van machine − CAD-CAM taken voor de systeem − machines omstellen productiemede− plannen wie wat werker moet doen

Productiemedewerker

opstellen bewerkingsvolgorde uitvoeren van

− opmaken van machineplannen − documentatie / catalogen oordeelkundig gebruiken − opstellen van een afgewerkt technisch dossier − een productieprogramma schrijven − juiste keuze maken van gereedschap − veiligheid en milieuaspecten toepassen − juiste keuze maken van productiemethoden

Kennis

− afstellen en in gebruik nemen van nieuwe of bestaande productie-installatie

Context-

Attitude

gegevens

− creatief zijn − resultaatgericht zijn − communicatief zijn − ordelijk zijn − overzichtelijk werken − veiligheids- en milieubewustzijn − zelfstandig zijn − doorzettingsvermogen − overredingskracht hebben − leergierig zijn − in team kunnen werken − kwaliteitsbewust zijn − planmatig denken − analytisch denken

− gebruik van CAD en CAMpakketten − alle mogelijke programmeertoestellen − tekenkamer − productieprocessen − catalogussen − opvolgen nieuwe technologieën − werkplaatservaring (vormgeving) − meetlokaal − gereedschappen

− nauwkeurig zijn − contactvaardig zijn − stressbestendig zijn − veilig werken − ordelijk werken − zelfstandig beslissingen nemen − creatief zijn − in team kunnen werken − verantwoordelijkheidszin hebben − kwaliteitsbewust zijn − planmatig denken − zie basisvakken − in team werken − CAD-CAM − nauwkeurig zijn − robots − creatief zijn − PLC − ordelijk zijn

− productieomgeving − CAMsystemen − CADsystemen − tekening en plannen lezen − robots − PC-softwarepakketten − meetlokaal − gereedschappen

− productieproces − PC − CAM-

6

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

taken binnen het productieproces

− storingen oplossen in het productieproces opmeten van − opmeten van de producten, geafgewerkte producreedschappen of ten onderdelen om − meewerken aan een de kwaliteitsIKZ-dossier norm te bepalen − programmeren van productiemachines (CNC-Robots) − omstellen van productie-installaties (persen, ....) − testprocedures kunnen opstellen, uitvoeren en interpreteren naar onderdelen van het productieproces Productaken van het − bepalen wie wat tieverant- productiesysteem moet uitvoeren woordelij- coördineren − programmeren van ke op de CAM-systemen werkvloer afstellen en in (CNC) gebruik nemen − programma’s schrijvan nieuwe ven productie− meten van de verinstallaties schillende productieparameters meewerken aan − veiligheidstechnikwaliteitsdossiers sche aspecten controleren en bijsturen storingen oplos- − kwaliteit meten in sen in het profunctie van IKZ-dosductieproces siers Program- werkvoorbereimeur ding industriële automatisering

− Meettechnieken − uitvoer- en transformatietechnieken − gereedschappen − materialen

CAD-CNC − resultaatgericht zijn − gereedschappen − veilig kunnen werken − zelfstandig zijn − alert zijn − kwaliteitsbewust zijn − planmatig denken

− basisvakken − IKZ − ARAB-AREI − werking van de installaties − materialenleer − aandrijftechnieken − CAD-CAM − Meettechnieken − PLC

− productieproces − tekeningen − CAD-CAM − robots − PC − tekenzaal − meetlokaal − gereedschappen

− communicatievaardig zijn − motiveren van personeel − doorzettingsvermogen − organisatievermogen − creatief zijn − zelfstandig − stressbestendig − nauwkeurigheid − zin voor initiatief − verantwoordelijkheidszin − alert zijn − het gevraagde kun− algemene − zelfstandigheid nen analyseren kennis van fy- − onderschedingsvermogen − kunnen opstellen van sica, mechanica, thermodyspecificaties − communicatienamica, pnevermogen − kunnen onderzoeken matca / hyvan nodige en be− zorgzaamheid draulica, elek- − organisatieverschikbare middelen tronica, digitale mogen technieken, − dienstverlenende elektriciteit, ingesteldheid wiskunde, sta- − zin voor initiatistiek, uitvoe− tijdsschema kunnen tief ringstechnieken opstellen en tekenen − kwaliteitszorg, juridische aspecten, projectplanning, economische aspecten, talen

− industriële omgeving − bureauomgeving met infomaticamiddelen, collega’s, documentatie, technische handleidingen − gebruik PC, PLC − gebruik teken- en informatiepakketten

7

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

ontwerp

programmeren

opvolging

− het probleem kunnen opsplitsen in een aantal deelproblemen − elk deelprobleem kunnen oplossen − de deeloplossingen kunnen samenvoegen − een bestaand ontwerp kunnen aanpassen − elk (deel)ontwerp kunnen voorstellen en interpreteren − een overzichtelijke gestructureerde programmalay-out kunnen opmaken − de nodige commentaar en documentatie kunnen opstellen − fouten kunnen opsporen, interpreteren en herstellen

− probleemanalyse − CAD-CAM − systemen en technieken m.b.t. automatisering, zoals PLC, PC, CNC, robotica

− creativiteit − teamgerichtheid − communicatievermogen − kritische ingesteldheid

− programmeertalen − informatica − systemen en technieken m.b.t. automatisering, zoals PLC, PC, CNC, robotica, ...

− installatie in gebruik kunnen nemen − fouten kunnen opsporen en herstellen − aanpassingen en uitbreidingen kunnen uitvoeren

− informatica − talen − veiligheidsaspecten − hardware aspecten

− assertiviteit − stressbestendigheid − doorzettingsvermogen − ordelijkheid − communicatievermogen − nauwkeurigheid − flexibiliteit − assertiviteit − stressbestendigheid − doorzettingsvermogen − communicatievermogen − beslissingsvermogen − handigheid

Verhouding praktijk/theorie − labo’s, oefeningen + eindwerk (of stage) : 60% 40% − theorie waarvan: optie ondersteunende vakken basisvakken algemeen vormende vakken − eindwerk of stage : ± 20% van de opleidingsduur (in het 3de jaar).

8

3.3

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

Sleutelkwalificaties Frequentie kwaliteitsbewust zijn creativiteit planmatig denken leergierigheid stressbestendig alertheid doorzettingsvermogen resultaatgerichtheid ordelijk werken verantwoordelijkheidszin leiding geven (organiseren) veiligheids- en milieubewustzijn communicatief zijn zin voor initiatief werken in team

4 4 3 1 3 4 2 3 4 2 2 4 3 2 3

OPLEIDINGSPROFIEL OPTIE BEDRIJFSMECHANISATIE

HOOFDRUBRIEK 4: MEDEWERKERS

♦ Willy Indeherberge, voorzitter, KHLimburg - departement IWT ♦ Michel Cardinaels, KHLimburg - departement IWT ♦ Valere Nijs, KHKempen ♦ Alain Smolders, Karel de Grote Hogeschool Antwerpen

9