Studie-199-beroepsopleidingsprofiel-meubelmaker.pdf

Studie 199 Beroepsopleidingsprofiel Meubelmaker

Studie 199 Beroepsopleidingsprofiel Meubelmaker Studiegebied: Hout Sector: stoffering en houtbewerking Beroep: meubelmaker

D/2003/6356/4 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel.

De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

1

INLEIDING

1.1

Identificatie van het beroepsopleidingsprofiel

1.1.1 Gegevens beroepsprofiel Sector:

stoffering en houtbewerking

Beroep:

meubelmaker

Beroepsprofiel:

meubelmaker

1.1.2 Gegevens beroepsopleidingsprofiel Sectorcommissie:

BOUW-HOUT-DECORATIE

Studiegebied:

HOUT

Benaming van het profiel: MEUBELMAKER Legitimator:

Raad Volwassenenonderwijs Raad Secundair Onderwijs

Datum:

Raad Secundair Onderwijs: 17 december 2002 Raad Volwassenenonderwijs: 25 juni 2002

1.2

Opdracht

1.2.1 Opdrachtgever Het secretariaat van de Vlaamse Onderwijsraad actualiseerde de samenstelling van de sectorcommissie Bouw-hout-decoratie. De sectorcommissie werd aangevuld met het oog op de ontwikkeling van een beroepsopleidingsprofiel naar aanleiding van het beschikbare beroepsprofiel MEUBELMAKER (SERV, Juli 1998).

1.2.2 Doelstellingen 1

De uitbouw van het onderwijs optimaal verzekeren.

2

De opleiding beter laten aansluiten bij de arbeidsmarkt.

3

De uitstroom van gekwalificeerde meubelmakers verhogen.

1

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

1.3

Ontwikkelingsproces

Het beroepsopleidingsprofiel wordt samengesteld op basis van een handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingprofielen voor het secundair onderwijs en het volwassenenonderwijs, ontwikkeld door de Dienst voor Onderwijsontwikkeling. Het is afgeleid van het beroepsprofiel “Meubelmaker”. De werkgroepmethode wordt toegepast.

De sectorcommissie vergaderde op volgende dagen: 7 maart 2002 (10 tot 16 uur) 16 mei 2002 (10 tot 16 uur) 6 juni 2002 (10 tot 16 uur) 13 juni 2002 (10 tot 16 uur) 1.4

Legitimatie

De Raad Secundair Onderwijs en de Raad Volwassenenonderwijs legitimeren het beroepsopleidingsprofiel. Het BOP wordt als advies aan de overheid voorgelegd.

2

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

2

SITUERING VAN DE OPLEIDINGEN

2.1

Gegevens uit de beroepenwereld

2.1.1 Beroepenstructuur De beroepenstructuur voor de sector stoffering en houtbewerking - een realisatie van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) - is sinds januari 2002 te hanteren.

2.1.2 Geraadpleegd beroepsprofiel Het beroepsprofiel Meubelmaker, opgesteld door de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, in samenwerking met het Opleidingscentrum Hout (juli 1998), is de basis voor het beroepsopleidingsprofiel Meubelmaker.

Het beroepsprofiel Meubelmaker omschrijft het beroep van de meubelmaker als volgt (BP blz. 13-14): “Een meubelmaker vervaardigt tafels, stoelen, kasten, bureaus, banken, enz. Hij/zij hoeft ze niet zelf te ontwerpen maar brengt iedere opdracht tot een goed einde aan de hand van een werktekening.

Eerst wordt het juiste hout of plaatmateriaal gekozen en met het handgereedschap of met de houtbewerkingsmachines wordt het hout op maat gezaagd en geschaafd.

Daarna worden de onderdelen gemonteerd. Het afwerken van het hout gebeurt met behulp van beits, lak of was of met bekleding. Voor het werken in de meubelindustrie moet men een uitgebreide kennis hebben van de vele houtsoorten, houtconstructies en bewerkingstechnieken. Om met machines om te gaan en om in te schatten wat er allemaal mee gedaan kan worden, heeft men technisch inzicht nodig.”

Het beroep meubelmaker kan uitgeoefend worden in een meubelmakerij. In dat geval bepaalt de productieleider of de meestergast wat er moet gebeuren terwijl de meubelmaker (die in veel gevallen een productiearbeider is) die opdracht uitvoert. Een zelfstandig meubelmaker luistert naar de wensen van de opdrachtgever en maakt zelf een begroting van het werk en houdt de bedrijfsadministratie bij.

De beroepenstructuur Hout omschrijft het beroep van de meubelmaker als volgt (blz. 15-16): “Vervaardigt en repareert tafels, kasten, bureaus, bedden, enz. in massief hout en in

3

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

plaatmateriaal, bestemd voor verkoop. Ontvangt een werktekening en brengt aan de hand hiervan iedere opdracht tot een goed einde. Kiest het juiste hout uit. Brengt markeringspunten aan. Zaagt en schaaft het hout op maat. Monteert daarna de onderdelen. Werkt het hout af met behulp van o.a. beits, lak of was. Maakt gebruik van handgereedschap en bedient houtbewerkingsmachines.

Dit beroep bestaat uit een bundeling van functies die een opeenvolging van stappen vormen in het productieproces. Een meubelmaker kan polyvalent verschillende machines bedienen om te zagen, schaven, lijmen, schuren, frezen, boren, enz. Het geheel vormt het beroep. Deze houtbewerkingsmachines zijn specifiek voor de subsector.”

De meubelsector is de laatste twintig jaar geëvolueerd naar industriële productie. Meer en meer zien we “productieoperatoren” aan het werk, veeleer dan meubelmakers. De meubelmaker wordt meestal ingeschakeld bij het ontwerpen van meubelen, restauratie, kopiëren van antieke meubelen, binnenhuisinrichting, enz.

Belangrijke opmerking: Het beroepsprofiel van de meubelmaker bestaat uit drie onderdelen: meubelen van massief hout, meubelen van plaatmateriaal en zitmeubelen. Bij het opstellen van de beroepenstructuur kwam naar voor dat deze beschrijving aan herziening toe is.

1

Het beroep van meubelmaker blijft bestaan, maar daarnaast heeft er zich een nieuw beroep ontwikkeld, nl. de productieoperator. Deze vervaardigt meubelen van plaatmateriaal aan een volautomatische stratenlijn, en voert dus andere taken uit waarvoor specifieke competenties vereist zijn.

2

Het gedeelte zitmeubelen behoort niet meer tot het takenpakket van de meubelmaker. Wat betreft de houtbewerking van zitmeubelen is de karkassenmaker verantwoordelijk. Voor de stoffering van het zitmeubel staat de meubelstoffeerder in, bijgestaan door een stikster en een snijdster.

Bij het opstellen van het beroepsopleidingsprofiel heeft de sectorcommissie rekening gehouden met de beschrijving van de meubelmaker zoals omschreven in de beroepenstructuur. Op basis van deze gegevens heeft de sectorcommissie de volgende elementen uit het beroepsprofiel niet opgenomen:

4

•

het gedeelte zitmeubelen;

•

het gedeelte stofferen;

•

de specifieke handelingen van de productieoperator.

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

De sectorcommissie houdt rekening met de in het beroepsprofiel vernoemde competenties.

2.2

Gegevens uit de opleidingenwereld

2.2.1 Opleidingenaanbod Houtopleidingen worden aangeboden in het voltijds secundair technisch en in het voltijds en deeltijds secundair beroepsonderwijs, in het buitengewoon secundair onderwijs, in het volwassenenonderwijs en in het hogeschoolonderwijs. Buiten het onderwijs bieden de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) en het Vlaams Instituut voor het Zelfstandig Ondernemen (VIZO) houtopleidingen aan.

2.2.1.1 Overzicht van het opleidingenaanbod dat met de beroepencluster overeenstemt In de tweede graad biedt het voltijds secundair onderwijs binnen het studiegebied Hout de studierichtingen Houttechnieken TSO2, Hout BSO2 en een vervolmakingsjaar Hout BSO2 aan.

In de derde graad worden de studierichtingen Houttechnieken TSO3, Houtbewerkingsnijwerk BSO3 en Houtbewerking BSO3 ingericht.

In het derde leerjaar van de derde graad bestaan de volgende specialisaties: Hout constructie- en planningstechnieken TSO, Industriële houtbewerking BSO, Restauratie van meubelen, Interieurinrichting BSO en Stijl- en designmeubelen BSO. Het secundair onderwijs voor sociale promotie biedt in het studiegebied Hout volgende afdelingen aan: Hout TSO2, CNC-gestuurde houtbewerkingsmachines TSO3, Hout TSO3, Meubel- en binnenhuisontwerpen TSO3, Hout BSO2, Houtbewerking BSO2, Houtbewerking meubelmaken BSO2, Meubelmakerij- schrijnwerkerij BSO2, Hout BSO3, Houtbewerking meubelmakerij BSO3, Meubelmakerij- schrijnwerkerij BSO3, Meubelmakerij BSO3 en Stijlmeubelen BSO3.

Het secundair onderwijs voor sociale promotie biedt in het studiegebied Meubelrestauratie en houtsnijden volgende afdelingen aan: houtsnijden, Meubelrestauratie BSO3.

Hogeschoolonderwijs: basisopleiding van één cyclus Hout, waarvoor de graad van gegradueerde in hout (studiegebied Industriële wetenschappen en technologie) wordt verleend en een voortgezette opleiding Meubelontwerp (studiegebied Architectuur)

5

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

In het BuSO biedt het onderwijs in OV3 de kwalificatietechniek Houtbewerking aan (huidige situatie) alsook in de opleidingen werkplaatsschrijnwerker en interieurbouwer (besluit Vlaamse regering betreffende opleidingen BuSO OV3).

VDAB biedt de basisopleidingen houtbewerking en hout aan, o.a. bediening houtbewerkingsmachines, CNC-houtbewerkingsmachines, houtbewerking, interieurbouw, enz.

VIZO biedt de opleidingen meubelmaker zowel in leertijd als in ondernemersopleiding en restaurateur van antieke meubelen (lt/oo) aan.

2.2.1.2 Overzicht van het met de beroepencluster aanverwante opleidingenaanbod In de tweede en derde graad biedt het voltijds secundair onderwijs de studierichting Bouwen houtkunde aan.

In het derde leerjaar van de derde graad bestaan volgende specialisaties: Meubelgarneren BSO, Modelmakerij BSO, Restauratie van schrijnwerk BSO en Bijzondere schrijnwerkconstructies BSO. Het secundair onderwijs voor sociale promotie biedt in het studiegebied Hout volgende afdelingen aan: Schrijnwerkerij TSO2, Houtbewerking schrijnwerkerij BSO2, Schrijnwerkerij BSO2, Hout en bouw BSO3, Houtbewerking schrijnwerkerij BSO3 en Schrijnwerkerij BSO3.

Het secundair onderwijs voor sociale promotie biedt in het studiegebied meubelrestauratie en houtsnijden volgende afdelingen aan: Meubelstofferen BSO3, Speciale restauratie BSO3, Speciale restauratietechnieken BSO3 en Houtbewerking-restauratie BSO3.

In het BuSO biedt het onderwijs in OV3 en in ontwerp (besluit Vlaamse regering betreffende opleidingen BuSO OV3) de opleiding Meubelstoffeerder aan.

Hogeschoolonderwijs: leraar secundair onderwijs groep I (Hout-Bouw).

VDAB biedt de basisopleidingen daktimmeren, meubelstofferen, scheepsbouw, schrijnwerker/houtbewerker en schrijnwerk aan.

VIZO biedt volgende opleidingen aan: stoelenmaker (lt/oo), meubelstoffeerder (lt/oo),

6

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

restaurateur van fineer en marqueterie, riet- en wissenvlechter (oo) en verder nog een aantal opleidingen voor keuken- en badkamermeubilair.

2.3

Verantwoording van het te ontwikkelen beroepsopleidingsprofiel

De fase waarin het beroepsopleidingsprofiel ontwikkeld wordt, biedt sociale partners en opleidingeninstanties (binnen en buiten onderwijs) een platform om samen af te spreken wat essentieel is zodat voor alle partijen duidelijk wordt wat de beroepsopleiding minimaal moet aanbieden en wat de sociale partners van iemand die de beroepsopleiding gevolgd heeft precies kunnen verwachten. Dit beroepsopleidingsprofiel beantwoordt aan die vraag en maakt het mogelijk dat de beroepsopleiding aansluit bij de vraag van de arbeidswereld.

7

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

3

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL (BOP)

3.1

Benaming van het beroepsopleidingsprofiel

Het beroepsopleidingsprofiel heet “Meubelmaker” en beschrijft de kwalificatie Meubelmaker.

3.2

Globale omschrijving van het beroepsopleidingsprofiel

De toekomstige beginnende meubelmaker leert op basis van een ontwerp zijn/haar eigen werk voor te bereiden, rekening houdend met de welzijns- en onderhoudsvoorschriften.

Hij/zij leert massief hout uitsmetten, zagen, schaven, lijmen, schuren, frezen en profileren, boren, monteren en de oppervlakte behandelen. Hij/zij leert plaathout zagen, de kanten lijmen, schuren, frezen en profileren, boren, fineren, monteren en de oppervlakte behandelen. Hij/zij kan voor zowel meubelen van massief hout als voor meubelen van plaathout werken met CNC-gestuurde machines. Hij/zij controleert de kwaliteit en stuurt ze bij. Hij/zij kan werken in team en voert voor de eigen werkzaamheden de administratieve taken uit.

3.3

Concrete vertaalslag

3.3.1 Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen Het beroepsopleidingsprofiel wordt afgeleid van het beroepsprofiel “Meubelmaker” (SERV i.s.m. Opleidingscentrum Hout, juli 1998). Er wordt ook rekening gehouden met de beroepenstructuur Hout (SERV, januari 2002).

3.3.2 Evaluatie van de taken uit het beroepsprofiel Het toegeleverde beroepsprofiel kan ondergebracht worden in het type A; dat is een beroepsprofiel dat takenclusters omvat voorzien van kennis, attitudes en contextgegevens.

3.3.3 Selectie van takenclusters en taken De sectorcommissie zette de takenclusters van het beroepsprofiel om in de volgende vaardigheidsclusters:

8

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

Beroepsprofiel

Beroepsopleidingsprofiel

2

MEUBELEN VAN MASSIEF HOUT

MEUBELEN VAN MASSIEF HOUT 2.1 Voorbereidende taken 2.1.1 Planning van de werkzaamheden* 2.2 Uitvoerende taken

Vaardigheidscluster 1: de eigen werkzaamheden voorbereiden en organiseren

2.2.1 Uitsmetten van het hout 2.2.2 Zagen van massief hout

Vaardigheidscluster 2: onderdelen van massieve

2.2.3 Schaven

meubelen vervaardigen, de elementen vergaren en

2.2.4 Lijmen en persen

afwerken

2.2.5 Schuren 2.2.6 Frezen en profileren

Vaardigheidscluster 3: naleven van welzijns- en

2.2.7 Boren

onderhoudsvoorschriften

2.2.8 Monteren 2.2.9 Oppervlaktebehandeling 2.2.10 Verpakken 2.3 Ondersteunende taken 2.3.1 Kwaliteitscontrole 2.3.2 Naleven van welzijns- en onderhoudsvoorschriften 2.3.3 Contacten en administratie 3

MEUBELEN VAN PLAATHOUT

MEUBELEN VAN PLAATHOUT

3.1 Voorbereidende taken 3.1.1 Planning van de werkzaamheden* 3.2 Uitvoerende taken

Vaardigheidscluster 1: de eigen werkzaamheden voorbereiden en organiseren

3.2.1 Zagen van plaatmateriaal 3.2.2 Kanten lijmen

Vaardigheidscluster 2: onderdelen van meubelen

3.2.3 Schuren

van plaathout vervaardigen, de elementen

3.2.4 Frezen en profileren

vergaren en afwerken

3.2.5 Boren 3.2.6 Foliën aanbrengen

Vaardigheidscluster 3: naleven van welzijns- en

3.2.7 Fineren

onderhoudsvoorschriften

3.2.8 Monteren 3.2.9 Oppervlaktebehandeling 3.2.10 Verpakken 3.3 Ondersteunende taken 3.3.1 Kwaliteitscontrole 3.3.2 Naleven van welzijns- en onderhoudsvoorschriften 3.3.3 Contacten en administratie 4

ZITMEUBELEN 4.1 Voorbereidende taken

9

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

4.1.1 Planning van de werkzaamheden* 4.2 Uitvoerende taken 4.2.1 Uitsmetten van het hout 4.2.2 Zagen van platen en massief hout 4.2.3 Schaven 4.2.4 Lijmen en persen 4.2.5 Schuren 4.2.6 Frezen en profileren 4.2.7 Boren 4.2.8 Monteren 4.2.9 Stofferen 4.2.10 Oppervlaktebehandeling 4.3 Ondersteunende taken 4.3.1 Kwaliteitscontrole 4.3.2 Naleven van welzijns- en onderhoudsvoorschriften 4.3.3 Contacten en administratie

Alle taken van het BP werden naar vaardigheden vertaald.

Volgende vaardigheden werden toegevoegd: 1

De vaardigheidscluster “werken met CNC-gestuurde machines” wordt aan de meubelen van massief hout toegevoegd daar het gaat om courant toegepaste vaardigheden.

2

De vaardigheid “optimaliseren” wordt omwille van zijn specificiteit toegevoegd aan de meubelen van plaathout. Onder optimaliseren wordt verstaan iets in de meest gunstige omstandigheden/verhouding brengen; iets zo goed mogelijk realiseren (in concreto uitsmetten)

Volgende vaardigheden werden geschrapt: 1

De vaardigheid “folies aanbrengen” (= het lijmen van papier- of mélaminefolies op vlakke platen) omdat deze vaardigheid behoort tot het takenpakket van de fabrikant van halffabricaten en niet tot het takenpakket van de meubelmaker.

2

De vaardigheid “aanmaken van lijm” omdat deze vaardigheid niet meer behoort tot het courante takenpakket van een beginnend beroepsbeoefenaar, maar eerder een specialisatie is en behoort tot het takenpakket van een restaurateur van meubelen.

3

De vaardigheid “aanbrengen van speciale effecten door het patineren, ceruseren, enz.” omdat deze vaardigheid niet meer behoort tot het courante takenpakket van een beginnend beroepsbeoefenaar, maar eerder een specialisatie is en behoort tot

10

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

het takenpakket van een restaurateur van meubelen.

4

De vaardigheid “bedienen van de drooginstallatie volgens de gestelde droogprocedures voor het drogen” omdat het drogen van hout niet hoort bij de taken van een meubelmaker.

5

De vaardigheidscluster “stofferen” omdat de beroepenstructuur hout stelt dat voor de stoffering van het zitmeubel de meubelstoffeerder instaat, bijgestaan door een stikster en een snijdster. De SERV beschrijft de meubelstoffeerder in een apart beroepsprofiel.

6

De vaardigheidscluster “zitmeubelen” omdat de beroepenstructuur hout stelt dat het gedeelte zitmeubelen niet meer behoort tot het takenpakket van de meubelmaker.

7

De vaardigheidscluster “verpakken” omdat het effectieve verpakken niet behoort tot de kerntaken van een meubelmaker.

Toegevoegde beroepshoudingen: •

zin voor creativiteit en inventiviteit;

•

zelfstandigheid.

Geschrapte beroepshoudingen: geen De beginnende meubelmaker beheerst de 5 vaardigheidsclusters (de vaardigheidscluster 3 is identiek voor meubelen van massief hout en meubelen van plaathout).

3.3.4 Formulering van vaardigheden met de bijbehorende kennis, houdingen en context De mate van beheersing van de vaardigheden en kennis wordt genuanceerd aan de hand van volgende criteria: Vaardigheden: -

V1 = oriëntering Een cluster van vaardigheden waarmee de lerende/beginnende beroepsbeoefenaar kennis maakt. Hij/zij neemt deze vaardigheden waar of voert ze kort uit om een beter beeld te krijgen van de beroepsactiviteiten binnen de bedrijfstak.

11

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

-

V2 = onder begeleiding uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin het voordoen/nadoen een rol spelen of waarin de verantwoordelijkheid voor de uitvoering bij derden ligt.

-

V3 = zelfstandig uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin hij/zij op eigen initiatief handelt of waarin de verantwoordelijkheid bij de lerende zelf ligt.

-

V4 = begeleidend uitvoeren De lerende/beginnende beroepsbeoefenaar voert deze vaardigheden uit in situaties waarin hij/zij de verantwoordelijkheid voor de uitvoering door derden op zich neemt.

Ondersteunende kennis -

K1 = feitelijke kennis Deze kennis is op herkenning terug te voeren. (Dit niveau kan omschreven worden met werkwoorden als: reproduceren, bewust zijn, herinneren, herkennen, registreren, opnoemen, aanduiden, benoemen, opsommen, enz.)

-

K2 = begripsmatige kennis Deze kennis is op inzicht terug te voeren. (begrijpen, verstaan, aantal aangeven, verband uitdrukken, bewijzen, voorbeelden geven, typeren, de essentie aangeven, omschrijven, met eigen woorden zeggen, enz.)

-

K3 = kennistoepassing Deze kennis past de feitelijke en begripsmatige kennis toe. (gevarieerd aanwenden, uitwerken, beoordelen, evalueren, produceren, vergelijken met, structureren, enz.)

-

K4 = integrerende kennis De kennis in nieuwe situaties toepassen en zoeken naar innovaties.

12

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

3.3.5 Concrete uitwerking van de vertaalslag Cluster van vaardigheden

Mate van

Ondersteunende kennis (K) en

Mate van

De leerling/cursist kan:

beheer-

vaardigheden (V)

beheersing

sing MEUBELEN VAN MASSIEF HOUT CLUSTER 1: De eigen werkzaamheden voorbereiden en organiseren 1.1

Het ontwerp lezen

V3

Ruimtelijk inzicht en ruimtelijk

K2

voorstellingsvermogen Lezen van een werktekening

V3

Schetsen

V3

Technische fiches en

V3

veiligheidsfiches raadplegen in functie van de opdracht 1.2

Uitvoeringstekeningen

V3

maken

Ruimtelijk inzicht en ruimtelijk

K2

voorstellingsvermogen Materiaalkennis

K2

Maken van een

V3

uitvoeringstekening 1.3

Opmeten

V2

Op een correcte wijze

V3

meetgereedschap hanteren

1.4

1.5 1.6

De materiaalstaat maken

Mallen maken In functie van de opdracht

V3

V2 V2

Kunnen meten

V3

Kunnen registreren

V3

Materiaalsoorten

K2

Noteren van de afmetingen

V3

De hoeveelheden afleiden

V3

Eenvoudige geometrie uitzetten

V3

Meetkundig tekenen

V3

Mogelijkheden van de machines

K2

de bewerkingen bepalen,

en gereedschappen kennen

de werkvolgorde opstellen

Inzicht in het productieproces

K2

en de werkzaamheden

Activiteiten plannen, rekening

V2

plannen

houdend met de beschikbare tijd, machines en gereedschap

13

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

1.7

1.8

1.9

Gereedschapskennis

K2

materiaal en het

Stapeltechnieken

K2

gereedschap volgens het

Bedienen van de

V3

productieplan

transportmiddelen

Klaarzetten van het

Bijhouden van eigen

V3

V3

Materiaal herkennen

V3

Het productieplan lezen

V3

Registreren van tijd en

V3

prestaties, verbruiks- en

hoeveelheid

verliesgegevens

Inzicht in min- of meerwerken

De eigen voorraad

K2

V3

bijhouden CLUSTER 2: de onderdelen van massieve meubelen vervaardigen, de elementen vergaren en afwerken 2.1

2.2

2.3

In functie van de

V3

De verzaagvorm en

kwaliteitseisen het hout

verschillende houtsoorten

uitsmetten: het hout

herkennen

uitkiezen, de

De verzaagvorm kiezen in

houtgebreken aanduiden

functie van de toepassing

en de onderdelen

Houtgebreken herkennen

V3

uittekenen

Beoordelen van houtgebreken

V3

De werking, de instelling en de

K2

Instellen en bedienen van

V3

V3

de zaagmachine en het

bediening van de zaagmachines

hout volgens het

Verspaningstechnologie

productieplan of de order

toepassen

zagen

Inzicht hebben in het zaagplan

V3

De paartekens

K2

Stapelen, identificeren en

V3

De onderdelen coderen

V3

registreren van onderdelen

14

V3

V3

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

2.4

Instellen en bedienen van

V3

De werking, de instelling en de

de schaafmachine en het

bediening van de

hout schaven

schaafmachines De verspaningstechnologie

K2

V3

toepassen Het hout op correcte wijze

V3

inbrengen 2.5

Het lijmproces

V3

voorbereiden

Lijmsoorten

K2

Lijmtechniek

K2

De gepaste lijmsoort kiezen

V3

Gereedschap voor het

V3

opspannen klaarzetten en/of pers instellen Rangschikken van onderdelen

V3

volgens groeipatroon van het hout of volgens de vereiste houtverbinding of volgens gewenste decoratieve doeleinden 2.6

Het manueel en/of

V3

Spantechniek

K2

machinaal aanbrengen

De werking, de instelling en de

K2

van lijm en de onderdelen

bediening van de persen

persen en/of opspannen 2.7

Manueel en machinaal schuren

V3

De werking, de instelling en de

K2

bediening van de schuurmachines Schuurmateriaal en schuurwijze

V3

kiezen Herkennen van de

V3

schuurafwerking en de schuurinrichting

15

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

2.8

Instellen en bedienen van

V3

De werking, de instelling en de

de freesmachine en het

bediening van de freesmachines

hout frezen en profileren

De verspaningstechnologie

K2 V3

toepassen Snijgereedschap kiezen in

V3

functie van de opdracht Het werkstuk met behulp van het

V3

aanvoerapparaat correct aanvoeren 2.9

Boormachine instellen en

V3

gaten boren

De werking, de instelling en de

K2

bediening van de boormachines De verschillende types van

K2

boren en hun toepassingen Het principe van het 32 mm-

K2

systeem De boren kiezen en monteren in

V3

functie van de opdracht De verspaningstechnologie

V3

toepassen 2.10 Volgens de richtlijn de

V2

CNC-gestuurde machine

De wering en de bediening van

K2

de CNC-gestuurde machines

bedienen 2.11 Manueel en machinaal

V3

De werking, de instelling en de

monteren van de

bediening van de opsluitbank

onderdelen

De werking, de instelling en de

K2 K2

bediening van de pers volgens de productie- en technische richtlijnen De houtverbindingen en de

K2

mechanische verbindingsmiddelen

16

Het nawerken van het hout

K2

Lijmsoorten

K2

Lijmtechnieken toepassen

V3

Het montageplan

K2

Opslag- en stapeltechnieken

V3

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

toepassen

2.12 De oppervlakten

V3

Montagetechnieken

K2

Meubelbeslag

K2

Beits-, kleur- en

V3

behandelen: beitsen of

schuurtechnieken toepassen

kleuren, tussenschuren en

Beits-, kleur- en

de afwerklagen

schuurproducten

aanbrengen

Afwerkingsproducten

K2

Afwerkingstechnieken

K2

Spuittechnieken toepassen

V3

Stapeltechnieken toepassen

V3

richtlijnen opslaan,

Verpakkings- en

K2

beschermen en

beschermingsmaterialen

klaarmaken

Veiligheidsrichtlijnen naleven

V3

Productie- en kwaliteitsnormen

K2

controleren, verwijderen

Visueel herkennen van

V3

en/of bijwerken van

afwijkingen en

beschadigde stukken en

oppervlaktegebreken

uitvoeren van kleine

De relatie product-ondergrond

K2

eenvoudige herstellingen

Herstelproducten

K2

Hersteltechnieken

K2

Handelen volgens mondelingen

V3

2.13 Meubelen volgens

2.14 De kwaliteit procesmatig

V3

V3

K2

en/of schriftelijke instructies en/of procedures 2.15 In functie van het te

V3

Verspaningstechnologie

K2

V3

Adequaat interveniëren bij

V2

bereiken resultaat het snijgereedschap aanpassen 2.16 Toezicht houden op het vlot verloop van de

storingen

bewerkingen en de

Zelf oplossen van eenvoudige

machine bijregelen

problemen

V3

2.17 Rapporteren van technische problemen en oplossingen voorstellen

17

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

CLUSTER 3: Naleven van welzijns- en onderhoudsvoorschriften 3.1

Naleven van

V3

welzijnsvoorschriften 3.2

De werkruimte Onderhouden van

V3

welzijn op het werk V3

onderhouden 3.3

Voorschriften raadplegen inzake Onderhoudsvoorschriften van de

K2

werkruimte V2

Onderhoudsvoorschriften van

gereedschappen,

gereedschappen, machines en

machines en installaties

installaties

K2

MEUBELEN VAN PLAATHOUT CLUSTER 1: De eigen werkzaamheden voorbereiden en organiseren 1.1

Het ontwerp lezen

V3

Ruimtelijk inzicht en ruimtelijk

K2

voorstellingsvermogen Lezen van een werktekening

V3

Schetsen

V3

Technische fiches en

V3

veiligheidsfiches raadplegen in functie van de opdracht.

1.2

Uitvoeringstekeningen

V3

maken

Ruimtelijk inzicht en ruimtelijk

K2

voorstellingsvermogen Materiaalkennis

K2

Maken van

V3

uitvoeringstekeningen 1.3

Opmeten

V2

Op een correcte wijze

V3

meetgereedschap hanteren

1.4

1.5

De materiaalstaat maken

Optimaal uitsmetten, rekening houdend met de

18

V3

V2

Kunnen meten

V3

Kunnen registreren

V3

Materiaalsoorten

K2

Noteren van de afmetingen

V3

De hoeveelheden afleiden

V3

Zaagplan, afmetingen,

K2

materiaalkennis en

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

materiaalkenmerken

optimalisatiemethodes

(optimaliseren) 1.6 1.7

1.8

1.9

Mallen maken In functie van de

V2 V2

Eenvoudige geometrie uitzetten

V3

Meetkundig tekenen

V3

Mogelijkheden van de machines

K2

werkopdracht de

en gereedschappen kennen

bewerkingen bepalen, de

Inzicht in het productieproces

K2

werkvolgorde opstellen en

Activiteiten plannen rekening

V2

de werkzaamheden

houdend met de beschikbare

plannen

tijd, machines en gereedschap

Klaarzetten van het

Gereedschapskennis

K2

materiaal en het

Stapeltechnieken

K2

gereedschap volgens het

Bedienen van de

V3

productieplan

transportmiddelen

Bijhouden van eigen

V3

V3

Materiaal herkennen

V3

Het productieplan lezen

V3

Registreren van tijd en

V3

prestaties, verbruiks- en

hoeveelheid

verliesgegevens

Inzicht in min- of meerwerken

1.10 De eigen voorraad

K2

V3

bijhouden CLUSTER 2 : de onderdelen van meubelen van plaathout vervaardigen, de elementen vergaren en afwerken 2.1

2.2

Instellen en bedienen van

V3

De werking, instelling en de

K2

de zaagmachine en het

bediening van de zaagmachines

plaatmateriaal volgens het

Verspaningstechnologie

productieplan of order

toepassen

zagen

Inzicht hebben in het zaagplan

V3

Stapelen, identificeren en

V3

De onderdelen coderen

V3

V3

registreren van onderdelen

19

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

2.3

Het kantenlijmproces

V3

voorbereiden

Lijmsoorten

K2

De gepaste lijmsoort kiezen en

V3

klaarzetten De verschillende types

K2

kantenmateriaal 2.4

2.5

Instellen en bedienen van

V3

De werking, de instelling en de

V3

de kantenlijmmachine en

bediening van de

het manueel en/of

kantenlijmmachines

machinaal kantenlijmen

Lijmtechniek

K2

De werking, de instelling en de

K2

Manueel en machinaal

V3

schuren

bediening van de schuurmachines Schuurmateriaal en schuurwijze

V3

kiezen Herkennen van de

V3

schuurafwerking en de schuurrichting 2.6

Instellen en bedienen van

V3

De werking, de instelling en de

de freesmachine en het

bediening van de freesmachines

plaatmateriaal frezen en

De verspaningstechnologie

profileren

toepassen Snijgereedschap kiezen in

K2 V3 V3

functie van de opdracht Het werkstuk met behulp van het aanvoerapparaat correct aanvoeren

20

V3

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

2.7

Boormachine instellen en

V3

De werking, de instelling en de

K2

bediening van de boormachines

gaten boren

De verschillende types van

K2

boren en hun toepassingen Het principe van het 32-mm-

K2

systeem De boren kiezen en monteren in

V3

functie van de opdracht De verspaningstechnologie

V3

toepassen 2.8

Volgens richtlijn de CNC-

V2

gestuurde machine

De werking en de bediening van

K2

de CNC-gestuurde machines

bedienen 2.9

Nazien en sorteren van

V2

Fineersoorten en -kwaliteit

K2

het fineer naargelang

Visueel herkennen van gebreken

V3

tekening, uitzicht, kwaliteit

en fouten van fineer

en de verschillende fineerstroken samenvoegen 2.10 Instellen en bedienen van

V3

De werking, de instelling en de

K2

de fineersnijmachine, de

bediening van de snijmachines

voegmachine en de pers

en de voegmachines

en het fineer verfijnen

Lijmen

V3

Persen

V3

21

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

2.11 Manueel en/of machinaal,

V3

De werking, de instelling en de

volledig of gedeeltelijk

bediening van de opsluitbank

monteren van een meubel

De houtverbindingen en me-

K2 K2

chanische verbindingsmiddelen Lijmsoorten

K2

Lijmtechnieken toepassen

V3

Het montageplan

K2

De werking, de instelling en de

K2

bediening van de pers volgens de productie- en technische richtlijnen Opslag- en stapeltechnieken

V3

toepassen 2.12 De oppervlakken

V3

Meubelbeslag

K2

Kleur- en schuurtechnieken

V3

behandelen: kleuren,

toepassen

tussenschuren en

Kleur- en schuurtechnieken

K2

klaarmaken voor transport

Spuittechnieken toepassen

V3

Afwerkingsproducten

K2

Afwerkingstechnieken

K2

Stapeltechnieken toepassen

V3

richtlijnen opslaan en

Verpakkings- en

K2

beschermen en

beschermingsmaterialen

klaarmaken voor transport

Veiligheidsrichtlijnen naleven

V3

Productie- en kwaliteitsnormen

K2

controleren, verwijderen

Visueel herkennen van

V3

en/of bijwerken van

afwijkingen en

beschadigde stukken en

oppervlaktegebreken

uitvoeren van kleine

De relatie product-ondergrond

K2

eenvoudige herstellingen

Herstelproducten

K2

Hersteltechnieken

K2

Handelen volgens mondelinge

V3

2.13 Meubelen volgens

2.14 De kwaliteit procesmatig

V3

V3

en/of schriftelijke instructies en/of procedures

22

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

2.15 In functie van het te

V3

Verspaningstechnologie

K2

V3

Adequaat interveniëren bij

V2

bereiken resultaat het snijgereedschap aanpassen 2.16 Toezicht houden op het vlot verloop van de

storingen

bewerkingen en de

Zelf oplossen van eenvoudige

machine bijregelen

problemen

2.17 Rapporteren van

V3

V3

technische problemen en oplossingen voorstellen CLUSTER 3: Naleven van welzijns- en onderhoudsvoorschriften 3.1

Naleven van

V3

welzijnsvoorschriften 3.2

De werkruimte Onderhouden van

V3

welzijn op het werk V3

onderhouden 3.3

Voorschriften raadplegen inzake Onderhoudsvoorschriften van de

K2

werkruimte V2

Onderhoudsvoorschriften van

gereedschappen,

gereedschappen, machines en

machines en installaties

installaties

K2

3.3.6 Beroepshoudingen Beroepshoudingen zijn niet rechtstreeks af te leiden uit de te verrichten taken. Toch kunnen een aantal houdingen als noodzakelijk beschouwd worden voor het uitoefenen van het beroep. Beroepsfierheid is voor het beroep van meubelmaker van bijzonder belang. Deze beroepsfierheid vinden we terug doorheen al de hieronder opgesomde beroepshoudingen.

Kostenbewustzijn Rationeel omspringen met materieel en materiaal, efficiënt werken, erop gericht zijn om binnen de normale tijd een taak uit te voeren.

Kwaliteitszorg Erop gericht zijn alle productonderdelen met de vereiste precisie uit te voeren om een kwaliteitsvol resultaat te kunnen bereiken.

23

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

Ordelijkheid Erop gericht zijn de werkomgeving ordelijk te houden zodat het werk in de meest optimale omstandigheden kan worden uitgevoerd.

Veiligheid - milieubewustzijn Actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, op het voorkomen van situaties die personen en milieu kunnen schaden.

Zin voor samenwerking Bereid zijn collega’s waar nodig bij te staan en met elkaar te overleggen om een kwaliteitsvol resultaat te kunnen bereiken; duidelijk communiceren met collega’s en hiërarchische oversten.

Kritische ingesteldheid Aandacht hebben voor fouten en onvolkomenheden bij zichzelf en in de omgeving.

Zin voor creativiteit en initiatief Op een creatieve manier voorstellen en oplossingen zoeken in onvoorziene omstandigheden.

Flexibiliteit Bereid zijn om zich aan te passen aan wijzigende omstandigheden o.m. middelen, doelen, mensen en procedures.

Leergierigheid Actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen.

Zelfstandigheid Bereid zijn zelfstandig de opgedragen taak uit te voeren met het oog op integrale kwaliteitszorg.

3.3.7 Contextgegevens Met bijzondere arbeidsomstandigheden worden die arbeidsomstandigheden bedoeld die typisch zijn voor de meubelmakerij. Deze omstandigheden worden doorgaans ingedeeld volgens de soort risico’s waartoe ze aanleiding kunnen geven: veiligheidsrisico’s, gezondheidsrisico’s en welzijnsrisico’s.

24

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

In kleine bedrijven werkt de meubelmaker rechtstreeks onder de bedrijfsleider. Hij is polyvalent en staat in voor alle aspecten van het werk, vanaf het zagen, schaven… van het hout en het plaatmateriaal tot het monteren ervan tot een meubel.

In grotere bedrijven wordt meer in afdelingen gewerkt. Vaak is er dan een meestergast verantwoordelijk voor de afdelingen. In dit geval heeft men meer mensen die gespecialiseerd zijn in één of enkele specifieke taken. Er wordt in dergelijke bedrijven vaak een onderscheid gemaakt tussen mensen die de machines kunnen instellen, zij die de machines bedienen en handlangers of helpers die de bewerkte stukken verzamelen en stapelen. Maar ook hier kan men polyvalente vakbekwame mensen aantreffen die meerdere aspecten van het beroep beheersen.

Wat de productinnovatie betreft stellen we vast dat er zich snelle evoluties voordoen inzake beslagmateriaal. Tevens doen een aantal nieuwe houtproducten en plaatmaterialen hun intrede. Bovendien is de meubelindustrie erg gevoelig aan modetrends.

Wat de procesinnovatie betreft zien we dat de computer steeds meer zijn intrede doet.

Steeds meer machines werken computergestuurd. Enig inzicht in het programmeren en het bedienen van een computer is in dat geval een pluspunt. Maar we kunnen besluiten dat het traditionele vakmanschap toch belangrijk blijft.

3.4

Niveau van de kwalificatie

In de regel zijn meubelmakers enkel verantwoordelijk voor de uitvoering van het opgedragen werk met name de goede afwerking van de meubels. Hij/zij heeft binnen de opgedragen taak autonomie in de uitvoering en in het nemen van beslissingen. Hij/zij rapporteert aan de verantwoordelijke. Het takenpakket bestaat voornamelijk uit het toepassen van beroepsgebonden vaardigheden en kennis.

Gezien de mate van verantwoordelijkheid, complexiteit en transfer stelt de uitgebreide sectorcommissie voor de kwalificatie Meubelmaker op niveau 2 te plaatsen. De handleiding van de Dienst voor Onderwijsontwikkeling voor het schrijven van beroepsopleidingprofielen omschrijft dat niveau als volgt: “Een kwalificatie die vooral praktisch werk omvat, dat zelfstandig kan worden uitgevoerd binnen de grenzen van de aangeleerde technieken”.

25

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

4

BIBLIOGRAFIE

Handleiding voor het schrijven van beroepsopleidingsprofielen voor secundair en volwassenenonderwijs, Brussel, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Dienst voor Onderwijsontwikkeling, 1998.

De beroepenstructuur Hout (SERV, januari 2002).

Het beroepsprofiel meubelmaker (SERV, juli 1998).

26

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL MEUBELMAKER

5

LIJST VAN DE MEDEWERKERS

Bekker Ria, Febelhout Coppens Wim, pedagogisch adviseur Gemeenschapsonderwijs Colman Gilbert, GITO Sint-Amandsberg Deceukeleire Edwin, Dienst Beroepsopleiding De Coene Luc, technisch adviseur PTI Eeklo De Potter André, Federatie van Vlaamse Schrijnwerkers Deurinck Danny, pedagogisch adviseur Gemeenschapsonderwijs Doom Jeroen, Opleidingscentrum Hout Dubois Riet, Vlaamse Onderwijsraad Godu Roland, Stedelijk Onderwijs Gent Naert Luc, VDKVO Nevejant Hendrik, technisch adviseur VTI Roeselare Tanghe Rik, pedagogisch begeleider VVKSO (voorzitter)

27

VLAAMSE ONDERWIJSRAAD

I N H O U D S TAF E L 1

Inleiding .......................................................................................................................... 1 1.1

Identificatie van het beroepsopleidingsprofiel ......................................................... 1

1.1.1

Gegevens beroepsprofiel.................................................................................... 1

1.1.2

Gegevens beroepsopleidingsprofiel.................................................................... 1

1.2

Opdracht ................................................................................................................ 1

1.2.1

Opdrachtgever.................................................................................................... 1

1.2.2

Doelstellingen ..................................................................................................... 1

1.3

Ontwikkelingsproces............................................................................................... 2

1.4

Legitimatie .............................................................................................................. 2

2

Situering van de opleidingen........................................................................................... 3 2.1 2.1.1

Beroepenstructuur .............................................................................................. 3

2.1.2

Geraadpleegd beroepsprofiel ............................................................................. 3

2.2 2.2.1 2.3 3

Gegevens uit de beroepenwereld ........................................................................... 3

Gegevens uit de opleidingenwereld ........................................................................ 5 Opleidingenaanbod............................................................................................. 5 Verantwoording van het te ontwikkelen beroepsopleidingsprofiel ........................... 7

BEROEPSOPLEIDINGSPROFIEL (BOP)....................................................................... 8 3.1

Benaming van het beroepsopleidingsprofiel ........................................................... 8

3.2

Globale omschrijving van het beroepsopleidingsprofiel........................................... 8

3.3

Concrete vertaalslag............................................................................................... 8

3.3.1

Bijeenbrengen van de relevante beroepsprofielen .............................................. 8

3.3.2

Evaluatie van de taken uit het beroepsprofiel...................................................... 8

3.3.3

Selectie van takenclusters en taken.................................................................... 8

3.3.4

Formulering van vaardigheden met de bijbehorende kennis, houdingen en context.............................................................................................................. 11

3.3.5

Concrete uitwerking van de vertaalslag ............................................................ 13

3.3.6

Beroepshoudingen............................................................................................ 23

3.3.7

Contextgegevens.............................................................................................. 24

3.4

Niveau van de kwalificatie .................................................................................... 25

4

BIBLIOGRAFIE............................................................................................................. 26

5

LIJST VAN DE MEDEWERKERS ................................................................................. 27

Inhoudstafel ......................................................................................................................... 28

28