Vlaamse_gebarentaal_2021.pdf

/ werkingsverslag

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////

WERKINGSVERSLAG 2021 Versie / 11.05.2022 ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// //////////////////////////////

vlaanderen.be/cjm

INHOUD 1 Woord vooraf ............................................................................................................ 3 2 Opdracht ................................................................................................................................................................................ 4 3 Werking ................................................................................................................................................................................... 5 3.1 Installatievergadering op 29 januari 2021.......................................................................................................... 5 3.2 15 jaar erkenning VGT op 26 april 2021 ............................................................................................................... 5 3.3 VGT op VRT........................................................................................................................................................................... 5 3.4 Evaluatie van het decreet VGT ................................................................................................................................. 7 3.5 Tweetalig onderwijs ........................................................................................................................................................ 7 3.6 Visietekst meertaligheid - VGT ................................................................................................................................. 8 3.7 Advies kwaliteit vertaling VGT naar Nederlands......................................................................................... 10 3.8 Varia ........................................................................................................................................................................................ 10 3.8.1 BVGT ........................................................................................................................................................................................ 10 3.8.2 VOV .......................................................................................................................................................................................... 10 3.8.3 Doof & Migratie ................................................................................................................................................................ 10 3.8.4 Inschaling BKD Tolk Vlaamse Gebarentaal (niveau 7 academisch Master) ................................... 11 4 Projecten VGT ................................................................................................................................................................... 12 4.1 Beoordeling projecten 2020 ..................................................................................................................................... 12 4.2 Projectoproep 2021 ........................................................................................................................................................ 12 5 Enkele cijfers ...................................................................................................................................................................... 13 6 Samenstelling ..................................................................................................................................................................... 14

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 2 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

1 WOORD VOORAF Sinds januari 2021 is de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal actief in haar huidige samenstelling. Helaas werd het wettelijk voorziene aantal experten niet gehaald. Er blijven nog een drietal plaatsen onbezet. Een gemiste kans, want expertise blijft een onontbeerlijke pijler in een adviesorgaan, een aandachtspunt dat we onthouden voor de volgende legislatuur.

Langs deze weg richt ik mij, ook namens de huidige commissieleden, tot de leden die van de Adviescommissie afscheid namen eind 2020: bedankt voor jullie belangrijke tijdsinvestering, een soms vergeten kostbaar element in het leven van een vrijwilliger!

In 2021 was Corona nog volop de grote spelbreker. Het bleek helemaal niet zo eenvoudig om lange discussies online te voeren. Ondanks dat we het met de soms falende techniek moesten klaren, hebben we een goed en vruchtbaar werkingsjaar achter de rug. Het resultaat kwam er door de niet aflatende inzet van en de goede samenwerking tussen de commissieleden en de medewerkers van het Departement Cultuur, Jeugd en Media: bedankt daarvoor!

Opvallend is wel dat er sinds begin dit jaar meer kabinetsraadgevers betrokken meewerken binnen de Adviescommissie. Ze nemen actief deel aan de maandelijkse plenaire vergaderingen en geven input bij de op hun domein betrokken agendapunten. Dit stimuleert de directe samenwerking met het beleid en bevordert de vertrouwdheid met en het begrip voor de Vlaamse Gebarentaal als erkende taal in Vlaanderen.

Ideeën die uit deze interactie en dialoog voortkomen worden makkelijker bediscussieerd en het mailverkeer verloopt ook vlotter.

De Adviescommissie is alvast goed gestart en heeft nog een aantal adviezen op stapel staan voor het komende jaar. Voorlopig zijn dat adviezen op eigen initiatief maar we hopen en vertrouwen er op dat het beleid stilaan zijn weg vindt om de Adviescommissie van bij het begin zelf als adviesorgaan te gaan betrekken.

Daarom nodig ik u ook deze legislatuur uit om samen met ons na te denken over hoe de Vlaamse Gebarentaal uw domein verder kan versterken.

Filip Verstraete Voorzitter Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal 2021-2024 Mei 2022

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 3 van 16

2 OPDRACHT De samenstelling en de werking van de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal worden geregeld op basis van het decreet houdende de erkenning van de Vlaamse Gebarentaal van 5 mei 2006, het bijhorende besluit van 7 september 2007 en de gecoördineerde versie van het uitvoeringsbesluit Vlaamse Gebarentaal van 4 april 2014.

De commissie heeft als opdracht: “adviezen uit te brengen en voorstellen te formuleren in verband met alle aangelegenheden die betrekking hebben op of weerslag kunnen hebben op het gebruik van de Vlaamse Gebarentaal en op de ontwikkeling en zichtbaarheid van de Dovencultuur. De commissie formuleert deze adviezen en voorstellen op eigen initiatief, op aanvraag van het Vlaams Parlement of van de Vlaamse Regering.”1

Aangezien Vlaamse Gebarentaal (VGT) gebruikt wordt in alle mogelijke omgevingen waar men taal gebruikt, is het werkingsdomein van de commissie erg uitgebreid. Hoewel de minister bevoegd voor cultuur belast is met de uitvoering van het decreet, zijn er heel wat andere beleidsdomeinen waarbinnen VGT aan bod komt.

Het beleid binnen bijvoorbeeld de domeinen Onderwijs, Werk, Media, Welzijn en Gelijke Kansen kan van belang zijn voor wat betreft VGT.

De Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal vervult haar decretale opdracht op verschillende manieren: via het formuleren en uitbrengen van officiële adviezen, het beantwoorden van vragen, het toelichten van haar visie aan politici, het verspreiden van eigen persberichten en haar deelname aan overlegmomenten zoals bijvoorbeeld de stuurgroepvergaderingen in het kader van onderzoek.

Organisaties of een samenwerkingsverband van organisaties die een project met sensibiliserend doel of bijdrage tot de maatschappelijke verankering van VGT willen realiseren, kunnen een subsidie aanvragen.

Hiertoe wordt jaarlijks een projectoproep (algemeen of thematisch) gelanceerd.

1

Decreet Vlaamse Gebarentaal – link Vlaamse Codex, artikel 3, §1.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 4 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

3 WERKING 3.1 INSTALLATIEVERGADERING OP 29 JANUARI 2021 De Adviescommissie ging opnieuw van start op de installatievergadering van 29 januari 2021. 12 personen stelden zich kandidaat en werden door de minister van Cultuur aanvaard als lid van de Adviescommissie.

Artikel 3 paragraaf 4 van het Decreet van 5 mei 2006 houdende de erkenning van de Vlaamse Gebarentaal stipuleert bovendien ook dat ‘leden van de Vlaamse Regering met raadgevende stem de vergaderingen mogen bijwonen’ en Artikel 4 van het Uitvoeringsbesluit van 7 september 2007 dat ‘elk lid van de Vlaamse Regering een vertegenwoordiger kan aanwijzen’.

Volgende raadgevers deden bijgevolg hun intrede: de heer Wouter Rogiers, raadgever Cultuur/kabinet Vlaams minister-president Jan Jambon, mevrouw Candice De Windt, raadgever Onderwijs/kabinet Vlaams minister Ben Weyts, de heer Kurt Asselman, raadgever Welzijn/kabinet Vlaams minister Wouter Beke en de heer Eddy Gielis, coördinator toegankelijkheid De Lijn/kabinet Vlaams minister van Mobiliteit, mevrouw Lydia Peeters.

Op 10 mei sloot ook mevrouw Lieselotte Thys, raadgever Gelijke Kansen/kabinet Vlaams Minister Bart Somers, zich aan.

Op 15 juni 2021 vaardigde Vlaams minister Benjamin Dalle mevrouw Katrien Lefever af als zijn raadgever Media.

3.2 15 JAAR ERKENNING VGT OP 26 APRIL 2021 26 april 2021 was de dag waarop de Vlaamse Gebarentaal haar 15-jarige erkenning vierde. De Adviescommissie berichtte hierover kort op haar website-, Facebook- en Twitteraccount.

3.3 VGT OP VRT Het Departement Cultuur, Jeugd en Media liet een evaluatieonderzoek uitvoeren naar het aanbod Vlaamse Gebarentaal op de VRT. De Adviescommissie nam hiervoor samen met de administratie van het Departement CJM de eerste stappen om de nodige middelen te voorzien en verleende inhoudelijke ondersteuning bij de opzet van het onderzoek.

De Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal ijvert reeds jaren voor een evaluatie van het gebarentaalaanbod op de VRT. In 2016 publiceerde zij haar aanbevelingen naar aanleiding van de beheersovereenkomst met de VRT voor 2017-2020. In 2019 herhaalde de commissie de aanbevelingen naar aanleiding van de verkiezingen en de vernieuwing van de beheersovereenkomst VRT.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 5 van 16

Op heden worden tolken Vlaamse Gebarentaal die zelf niet doof zijn en/of VGT op latere leeftijd leerden en soms niet het gewenste taalniveau halen, ingezet bij nieuws- en duidingsprogramma’s van de openbare omroep. Dit zou niet de norm mogen zijn. De commissie adviseert daarom om die programma’s rechtstreeks in VGT uit te zenden, dus niet via tolken VGT, maar gepresenteerd door een dove presentator en geproduceerd door een doof-geleid en gespecialiseerd productiehuis. Daarnaast onderstreept de commissie het belang van interculturele kleuter- en kinderprogramma’s in Vlaamse Gebarentaal, ook direct in VGT en niet via tolken.

Er werd een stuurgroep opgericht voor de opvolging van het onderzoek. In deze stuurgroep zetelde een vertegenwoordiger van de Adviescommissie VGT, net als een vertegenwoordiger van het Vlaams GebarentaalCentrum vzw, van Doof Vlaanderen vzw en van de VRT. De resultaten van het onderzoek en het rapport werden in mei 2020 opgeleverd.

De commissie nam hiervan kennis en bezorgde op 5 juni 2020 een briefadvies aan bevoegd Minister Dalle.

Daarin onderschrijft ze het format zoals beschreven in het onderzoek en is ze vrager van dialoog met en constructieve medewerking aan een efficiënt aanbod voor Vlaamse gebarentaligen.

Op 9 juli 2020 ontving de Adviescommissie een schrijven van Minister Dalle als antwoord op dit briefadvies.

Hoewel de commissie verheugd is met dit schrijven, mist ze nog de bevestiging van de participatie en twijfelt ze of het concept wel goed begrepen werd. Daarom richtte zij op 30 augustus 2020 nogmaals een schrijven aan de minister.

Alhoewel de Adviescommissie aanvankelijk goede hoop koesterde, stelde zij vast dat op de vraag om betrokken te worden, niet werd ingegaan.

Ze neemt zich daarom voor om dit dossier ook tijdens het mandaat 2021-2024 goed op te volgen.

In april 2021 nodigde een delegatie van de Adviescommissie de VRT uit om deel te nemen aan een constructieve dialoog over VGT op VRT naar aanleiding van de beheersovereenkomst 2021-2025.

Dit mondde uit in een vruchtbaar overleg op 5 juli 2021 in het Arenberggebouw met 3 VRT-afgevaardigden.

De bedoeling was om naar standpunten te polsen en het dossier constructief in de goeie richting te bewegen. Er werd geopteerd om te zoeken naar subsidies voor een experimenteel project waarbij het Journaal in VGT (format zoals voorgesteld in het onderzoeksrapport) gerealiseerd kan worden. De VRT is bereid om mee te werken aan de uitzending van een dergelijk journaal en gaat ermee akkoord om met dezelfde beperkte delegatie van de Adviescommissie een structureel overleg te organiseren wanneer dit nodig wordt geacht, ofwel op initiatief van de Adviescommissie ofwel van de VRT zelf en op basis van relevante agendapunten.

Op 29 november 2021 nodigde de Adviescommissie de heer Johan Bouciqué, senioradviseur Media van het Departement Cultuur, Jeugd en Media uit voor een toelichting over hoe de VRT-beheers-overeenkomst daadwerkelijk tot stand komt. Hij beantwoordde de vragen van de Adviescommissie rond het proces, de timing en de beslissingsbevoegdheid van alle betrokken partijen en werd hierbij, waar nodig, aangevuld door mevrouw Katrien Lefever, raadgever Media van kabinet Vlaams minister Dalle.

De Adviescommissie blijft dit belangrijke thema verder opvolgen.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 6 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

3.4 EVALUATIE VAN HET DECREET VGT Een evaluatie van het decreet VGT dringt zich al een hele tijd op o.m. om van de Adviescommissie een nog efficiënter instrument te maken. De ad-hoc startvergadering, bestaande uit leden en vroegere leden van de Adviescommissie, externe onafhankelijke experten en leden van de administratie van het Departement Cultuur, Jeugd en Media vond, omwille van Corona, online plaats op 26 november 2021. Hoewel deze vergadering niet fysiek kon doorgaan zoals dringend verzocht werd door de leden, leverde ze toch vruchtbare inzichten op evenals een concreet plan van aanpak. Er zal worden gewerkt via 2 sporen: enerzijds een wetenschappelijk onderzoek naar de impact van de adviezen van de Adviescommissie, wat 15 jaar erkenning al dan niet heeft opgeleverd, wat de verwachtingen zijn van de beleidsmakers én de Dovengemeenschap en anderzijds, de evaluatie van het decreet VGT op zich: wat dient er aangepast, gewijzigd of uitgebreid te worden (herziening procedures, werking, aanwezigheid van voldoende expertise…) zodat alles nog meer impact en een betere werking in de toekomst garandeert.

Gezien het feit dat de leden van de vergadering als vrijwilliger zetelen, werd praktisch bekeken wie hierin de nodige tijd kan investeren en of het Departement Cultuur, Jeugd en Media het gevraagde onderzoek op de departementale onderzoeklijst van 2022 wil opnemen én de evaluatie van het eigenlijke decreet logistiek of inhoudelijk kan trekken en/of ondersteunen.

De Adviescommissie verwacht begin 2022 hierover vanuit het Departement CJM meer te vernemen.

3.5 TWEETALIG ONDERWIJS De Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal pleit voor volwaardig tweetalig onderwijs (Vlaamse Gebarentaal en (geschreven) Nederlands) voor dove kinderen en voor horende kinderen van dove ouders. Op 25 januari 2018 kwam dit thema aan bod tijdens een hoorzitting over tweetalig onderwijs in VGT en Nederlands. Dr. Maartje De Meulder van de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal en Marieke Kusters van Doof Vlaanderen vzw lichtten deze wens van meer dan 30 ouders met dove en horende kinderen toe aan de commissies voor Onderwijs en voor Cultuur van het Vlaams Parlement.

Ook in 2019 bleef de Adviescommissie het thema opvolgen. Doof Vlaanderen nam het initiatief om tweetalig onderwijs concreter te maken door overleg met het Ministerie van Onderwijs, AgODi en overleg met de ouders van wie de kinderen mogelijk in het project zouden stappen.

De minister van Onderwijs gaf in het overleg op 20 januari 2020 zijn steun aan het model van tweetalige klassen om dit voor altijd mogelijk te maken.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 7 van 16

Door het gewicht van het project werd beslist om af te stappen van de piste met “proeftuin” en werd als startdatum september 2021 vooropgesteld. Ondertussen zou de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal zich samen met Onderwijs en Doof Vlaanderen buigen over het oplossen van verschillende vraagstukken.

Op 24 januari 2020 nodigde de Adviescommissie de heer Luc Van Beeumen, adviseur bij het departement Onderwijs, samen met Marieke Kusters van Doof Vlaanderen vzw en Hannes De Durpel van Het Vlaams GebarentaalCentrum (VGTC) uit voor een eerste bespreking en eventuele rolverdeling.

Aanvankelijk werd september 2021 ook hier als startdatum aangehouden maar dit bleek omwille van het vele werk algauw niet meer haalbaar. Hoewel het inrichten van een dergelijk onderwijs wordt gesubsidieerd, moeten de financiën voor de middelen (zoals bijv. leerpakketten) ergens anders worden gevonden. Ook bleek dat de kinderen van de reeds geëngageerde ouders inmiddels niet meer tot de doelgroep behoorden.

De vooropgestelde streefdatum werd verlegd naar september 2022-2023.

Op 26 mei 2021 werden door de leden van de Adviescommissie gerichte vragen gesteld over dit dossier aan genodigden Luc Van Beeumen en Helena Severijns van het departement Onderwijs, raadgever Onderwijs Candice De Windt en Marieke Kusters en Isabelle Heyerick van Doof Vlaanderen.

De Adviescommissie vernam op 22 december 2021 de lancering van een O&O opdracht door Vlaamse minister van Onderwijs Ben Weyts getiteld “kwalitatief tweetalig onderwijs Nederlands-Vlaamse Gebarentaal” met de volgende insteek: “Op dit moment wordt het wettelijk voorwaardenscheppend kader

voorbereid zodat het mogelijk wordt om 'tweetalig onderwijs Nederlands - VGT' in te richten in het gewoon basisonderwijs. Dit gebeurt in nauw overleg met de doelgroep en experten.

Momenteel is er in het Vlaamse onderwijs weinig kennis over het organiseren van dergelijk onderwijs. Om te vermijden dat scholen vanuit intuïtie gaan experimenteren en dat de inspanningen die geleverd gaan worden door scholen, leerkrachten, leerlingen en ouders weinig resultaat hebben, is er nood aan meer wetenschappelijk onderbouwde kennis over welke didactiek en welke organisatievormen leiden tot kwaliteitsvol onderwijs Nederlands – Vlaamse Gebarentaal. Daarom willen we via dit onderzoek een duidelijk en evidence informed kader ontwikkelen om dit kwaliteitsvol te organiseren in het basisonderwijs”.

Zie Kwalitatief_onderwijs_NED_VGT.pdf (vlaanderen.be) De Adviescommissie blijft dit nauwlettend opvolgen.

3.6 VISIETEKST MEERTALIGHEID - VGT Meertalig opvoeden met Vlaamse Gebarentaal bij dove en slechthorende kinderen Midden 2016 nodigde Kind & Gezin de Adviescommissie VGT uit tot het gezamenlijk schrijven van een visietekst rond meertaligheid (met VGT) voor dove kinderen. De veralgemeende neonatale gehoorscreening schept de mogelijkheid tot vroege interventie, die indien optimaal ingezet, de ontwikkeling van dove kinderen op alle domeinen in zeer positieve zin kan beïnvloeden. Internationale richtlijnen halen in dit kader onder meer het belang aan van juiste en volledige informatie en van een vroeg en rijk taalaanbod, zowel in gebarentaal als in de landstaal (geschreven en/of gesproken). Kind & Gezin is zich hiervan bewust, alsook van het feit dat zo’n visietekst in de huidige Vlaamse hulpverleningscontext nodig is.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 8 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

Kind & Gezin zag de parallel met de visietekst die ze eerder schreven over meertaligheid met gesproken talen en nam het initiatief om vanuit die visie, een visietekst over meertaligheid – VGT te schrijven.

Onderzoek heeft immers aangetoond dat een positieve kijk op meertaligheid gunstige effecten heeft op de ontwikkeling van het kind. Kind & Gezin baseert zich op deze vaststelling om de komende jaren een gepast aanbod opvoedingsondersteuning voor meertalige gezinnen te ontwikkelen. Het ondersteuningsaanbod wordt opgebouwd rond twee pijlers, namelijk VGT als taal enerzijds en het leren van Nederlands anderzijds.

In 2017 heeft de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal meegewerkt aan het concretiseren van deze visietekst. Een subcommissie ‘taalverwerving’, waarin ook een afgevaardigde van Doof Vlaanderen als expert is opgenomen, nam deze taak op zich en koppelde telkens terug naar de volledige Adviescommissie.

Ook in 2018 bleef de samenwerking bestaan, hoewel de verdere ontwikkeling van de visietekst even op pauze gezet werd door personeelswisselingen en reorganisaties binnen Kind & Gezin.

In 2019 werd de draad terug opgepikt met een grotendeels vernieuwd team van Kind & Gezin.

Begin 2020 zaten Doof Vlaanderen en de Adviescommissie opnieuw samen met Kind & Gezin. Het vernieuwde team van Kind & Gezin werd op de hoogte gebracht van de samenwerkingsgeschiedenis rond de visietekst en er werd nieuw leven in geblazen. De conclusie: het idee van het samen schrijven van een visietekst die alle partners (Kind & Gezin, Doof Vlaanderen, de Adviescommissie maar ook alle leden van de WAG; Wetenschappelijke Adviescommissie Gehoorscreening) konden onderschrijven ging aan zijn doel voorbij gezien het tot oeverloze aanpassingen, nuanceringen en discussies leidde.

De Adviescommissie en Doof Vlaanderen stelden voor om zelf een visietekst uit te schrijven, los van Kind & Gezin, met steun van Doof & Jong en Doof & Gezin. Deze tekst zou aan de andere betrokken partners gepresenteerd worden en van daaruit kon de inhoudelijke dialoog verder opgebouwd worden. Kind & Gezin staat hier helemaal achter en nadat de tekst was afgewerkt en voorgesteld aan Kind & Gezin, gaf Kind & Gezin de Adviescommissie en Doof Vlaanderen de kans deze tekst te presenteren voor de WAG. De tekst werd voorzichtig positief onthaald en Kind & Gezin gaf openlijk de steun om dit blijvend op de agenda te zetten.

Kind& Gezin nam het standpunt in dat ze de taak hebben een optimale opvoeding en ontwikkeling voor dove kinderen te stimuleren en als er redenen zijn tot twijfel, zoals uit de visietekst naar voren komt, zij de verantwoordelijkheid nemen hier een dialoog over op te zetten met alle betrokkenen. Voorwaarde is natuurlijk wel dat de argumenten die hierin aan bod komen wetenschappelijk onderbouwd zijn.

Op 25 oktober 2021 kwam de subcommissie Taalverwerving van de Adviescommissie samen om de stand van zaken te bespreken. Er werd beslist om meer wetenschappelijke literatuur toe te voegen en de tekst opnieuw te bekijken volgens de huidige stand van zaken (i.v.m. onderzoek). Het plan is om dit in het voorjaar van 2022 af te werken na feedback door Doof Vlaanderen, Doof & Jong en Doof & Gezin en de tekst te verspreiden.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 9 van 16

3.7 ADVIES KWALITEIT VERTALING VGT NAAR NEDERLANDS De Adviescommissie stelde vast dat vertalingen naar Vlaamse Gebarentaal niet overal volgens de gewenste kwaliteitsnormen gebeuren en bracht hierover, na overleg met het Vlaams Gebarentaalcentrum vzw en de taalgroep Vlaamse Gebarentaal van KU Leuven campus Antwerpen op 21 december 2021 advies uit.

Zie Advies over de kwaliteit van vertaling naar VGT

3.8 VARIA 3.8.1

BVGT

De BVGT contacteerde de Adviescommissie omtrent haar standpunt inzake het tolkenstatuut.

Op 5 mei stuurde de AC VGT een brief met vraag wat van haar wordt verwacht. De commissie deelde mee dat ze afwacht wat de resultaten van de gesprekken van BVGT met de betrokken instanties opleveren.

3.8.2

VOV

Voor het volgen van de cursussen VGT konden deelnemers voorheen gebruik maken van enkele incentives van de Vlaamse Overheid nl. opleidingscheques en/of Vlaams Opleidingsverlof (de vervanger van het vroegere betaalde educatief verlof). De opleiding Vlaamse Gebarentaal werd eind 2019 echter geschrapt op de lijst van opleidingen die in aanmerking komen voor VOV en opleidingscheques. Voor de tolkenopleiding konden wel nog VOV en opleidingscheques verkregen worden. De reden of motivatie hierachter was niet echt duidelijk bij de instellingen/organisatoren van cursussen, noch bij de Adviescommissie.

Daarom besloot de Adviescommissie om op 31 maart 2021 te informeren bij het Departement Werk en Sociale Economie, Afdeling Tewerkstelling en Competenties Dienst Competenties, team Opleidingsdatabank.

Op 11 mei ontving zij een antwoord op haar schrijven dat VGT als basiscompetentie in het jaarrapport Vlaamse opleidingsincentives als aanbeveling stond geformuleerd en het Ministerieel Besluit moest worden aangepast. Eenmaal dat proces rond is, zal de opleidingscommissie de aanvrager informeren over de aangepaste regelgeving zodat die een nieuwe aanvraag kan indienen voor VGT. Later berichtte de Vlaamse opleidingscommissie: "De Vlaamse opleidingscommissie heeft tijdens de zitting

van 06 oktober 2021 beslist om, hoewel gebarentaal volgens de strikte toepassing van het huidige beoordelingssysteem niet aan de criteria voldoet om geregistreerd te worden in de opleidingsdatabank, de kennis van de gebarentaal te beschouwen als een basiscompetentie.

Er wordt tijdelijk een uitzondering toegekend op het bestaande beoordelingssysteem voor gebarentaal."

Waarom dit ‘tijdelijk is, is niet duidelijk. De Adviescommissie volgt dit verder op.

3.8.3

Doof & Migratie

Op 28 april was de Adviescommissie vertegenwoordigd op de beleidswerkgroep Doof & Migratie. Het gelijke kansenproject dat in 2019 van start ging, liep tot en met eind juni 2020.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 10 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

Alle organisaties (Doof Vlaanderen, de Adviescommissie VGT, het VGTC, Vlaamse Overheid Gelijke Kansen, Vlaamse Overheid Cultuur, VAPH, AgODi, AgII, Atlas Antwerpen en CVO Crescendo) besloten nadien om een beleidswerkgroep op te richten. Deze beleidswerkgroep kwam samen op 15 oktober met alle organisaties en had als agendapunten de bespreking van de resultaten, beleidsaanbevelingen en het bepalen van een toekomstperspectief. Na de vergadering nam VO Gelijke Kansen de perspectieven mee voor verdere opvolging.

De Adviescommissie vernam in juni 2021 van mevrouw Sintia Farah, Beleidsmedewerker, thema Handicap Team Gelijke Kansen, van het Agentschap Binnenlands Bestuur, afdeling Gelijke Kansen, Integratie en Inburgering dat er bijkomende input werd verzameld maar dat alle prioriteiten naar de nieuwe regelgeving gingen rond inburgering en de operationalisering ervan. De Adviescommissie informeerde later nogmaals maar kreeg in oktober hetzelfde antwoord.

Op de vraag van de Adviescommissie naar het ontwerp van de inburgeringswetgeving en of er opmerkingen konden doorgegeven worden, werd uiteindelijk op 26 oktober meegedeeld dat het Decreet reeds finaal goedgekeurd was en het Besluit van de Vlaamse Regering (BVR) voor de tweede keer principieel was goedgekeurd en in de laatste goedkeuringsfase zat met nog weinig ruimte voor aanpassingen.

De Adviescommissie vraagt om in de toekomst tijdig voorstellen te mogen ontvangen zodat ze haar taak als adviesorgaan in deze efficiënter kan opnemen.

Zie pfile (vlaamsparlement.be)

3.8.4

Inschaling BKD Tolk Vlaamse Gebarentaal (niveau 7 academisch Master)

Op 18 september 2000 werd de beroepskwalificatie van tolk Vlaamse Gebarentaal, ingeschaald op niveau 7 van de Vlaamse kwalificatiestructuur, erkend door de Vlaamse Regering. Het besluit werd gepubliceerd op 1 februari 2021.

De inschaling op niveau 7 betekent dat in de toekomst alle tolken Vlaamse Gebarentaal opgeleid dienen te worden op academisch niveau (academische bachelor + academische master). Dit houdt in dat de twee opleidingen voor tolken Vlaamse Gebarentaal die momenteel aangeboden worden door Arteveldehogeschool en AP Hogeschool zullen worden afgebouwd, aangezien het gaat om graduaatsopleidingen die zich qua onderwijsniveau bevinden tussen secundair onderwijs en professionele bachelors. In het verleden heeft de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal zich uitgesproken voor het opleiden van tolken Vlaamse Gebarentaal op academisch niveau, in overeenstemming met het opleidingsniveau voor tolken gesproken talen.

Er is enige ongerustheid binnen de gemeenschap van gebarentaligen omtrent een eventueel negatief gevolg van deze beslissing voor wat betreft het toekomstige aantal tolken. De Adviescommissie zal de evolutie opvolgen en desgewenst de nodige adviezen uitbrengen.

De Adviescommissie informeerde zich omtrent de overblijvende academische opleiding aan de KU Leuven en leerde dat deze zal worden hervormd zodat het in de nabije toekomst mogelijk wordt om de Master Tolken te volgen met enkel Vlaamse Gebarentaal in plaats van met Vlaamse Gebarentaal en Frans/Duits of Engels. De commissie hoopt dat dit een positief effect zal hebben op het aantal studenten dat voor de studie kiest en op de slaagkansen.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 11 van 16

4

PROJECTEN VGT

4.1 BEOORDELING PROJECTEN 2020 Op 22 februari 2021, aansluitend aan de plenaire vergadering, vond een beoordelingsronde van de ontvankelijke projecten plaats door de daartoe volgens artikel 18 van het Huishoudelijk Reglement bevoegde leden van de adviescommissie. Zij beslisten om het voorstel van de administratie te steunen.

Zie Lopende en gerealiseerde projecten Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon besliste op zijn beurt om het advies van de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal te volgen en keurde volgende 3 projecten goed, voor een recordbedrag van 70.000 euro: * De KU Leuven met de oprichting van een opleiding voor dove tolken met ervaring (30.000 euro); * Doof Vlaanderen met de opzet van het voorbereidend traject voor inclusieve klassen met Vlaamse Gebarentaal en Nederlands in het regulier onderwijs (30.000 euro); * Het Vlaams GebarentaalCentrum met een Gebarenfestival (10.000 euro).

4.2 PROJECTOPROEP 2021 Eind 2020 adviseerde de Adviescommissie VGT om voor de projectoproep 2021 geen specifiek thema voorop te zetten zodat iedere organisatie die een project met sensibiliserend doel of bijdrage tot de maatschappelijke verankering van VGT wou realiseren, een subsidieaanvraag kon doen.

Zie Projectoproep Vlaamse Gebarentaal 2021

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 12 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

5 ENKELE CIJFERS 2021 was het 13de werkingsjaar van de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal en het eerste jaar van het nieuwe mandaat 2021-2024. In het voorbije werkingsjaar leefde de plenaire vergadering van de Adviescommissie Vlaamse Gebarentaal de coronamaatregelen strikt na en vergaderde 9 maal respectievelijk op 29 januari (installatievergadering), 22 februari, 29 maart, 28 april, 26 mei, 30 augustus (fysiek in VAC Gent), 27 september (fysiek in VAC Brugge), 29 november en 20 december. De vergaderingen van 28 juni en 25 oktober 2021 werden respectievelijk geannuleerd omwille van enkel een stand van zaken en té veel verontschuldigden.

Om praktische redenen werd een voorbereidende vergadering (OV) met de voorzitter, ondervoorzitter, secretaris van de Adviescommissie en een vast lid van de administratie CJM in het leven geroepen.

Er werd vergaderd op 17 februari, 14 april, 7 mei, 16 juni, 16 augustus, 13 september, 25 oktober, 10 november en 6 december 2021.

Om efficiënter te kunnen werken besliste de Adviescommissie om voorbereidend werk te laten gebeuren via volgende ad hoc commissies en subcommissies.

Ad hoc dove sociaal tolken – brainstormvergadering op 8 maart 2021 – leden: Filip Verstraete, Tiina Van Hoorebeke, Andy Van Hoorebeke, Isabelle Heyerick, André Lathouwers, Lena Vaes, Carolien Doggen, Ingeborg Scheiris, Nele Bertels Ad hoc Advies Tolken/vertalen Nederlands naar VGT – vergadering op 22 november 2021 – leden: Filip Verstraete, Jorn Rijckaert, Kristof Deweerdt; verontschuldigd: Carolien Doggen, Hannes De Durpel Ad hoc Evaluatie Decreet – startvergadering op 26 november 2021 – leden: Filip Verstraete, Helga Stevens, Maartje De Meulder, Andy Van Hoorebeke, Hannes De Durpel, Taissa Cruciani, Delphine Lemaire, Tine VandeVondele; verontschuldigd: Pascal Verschuere, André Lathouwers De vroeger reeds opgerichte subcommissie Taalverwerving Visietekst Kind&Gezin hernam haar werkzaamheden met een vergadering op 25 oktober 2021 – leden: Beatrijs Wille, Taissa Cruciani, Liesbeth Matthijs

In totaal werd er 19.427,47 euro aan werkingsmiddelen besteed: •

8.195,39 euro voor presentiegelden en reiskosten commissieleden;

•

8.605,56 euro voor tolkprestaties in de Adviescommissie

•

2.626,53 euro voor vertalingen (o.a. de projectoproep)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 13 van 16

6 SAMENSTELLING Bij de samenstelling van de Adviescommissie wordt met een aantal elementen rekening gehouden. Naast de klassieke regeling voor de man-vrouwverhouding die bepaalt dat maximaal 2/3 van de commissieleden van hetzelfde geslacht mogen zijn, dient minstens de helft uit dove Vlaamse gebarentaligen te bestaan. Het is ook verplicht minstens één vertegenwoordiger uit elk van volgende categorieën te benoemen: −

verenigingen van dove Vlaamse gebarentaligen;

−

ouders die Vlaamse Gebarentaal een plaats geven in de opvoeding van hun kind;

−

personen met expertise op het vlak van onderwijs en opvoeding aan dove kinderen die gebruik maken van Vlaamse Gebarentaal;

−

lesgevers Vlaamse Gebarentaal;

−

personen met expertise op het vlak van tolken Vlaamse Gebarentaal-Nederlands en NederlandsVlaamse Gebarentaal;

−

onderzoekers met expertise op het vlak van Vlaamse Gebarentaal;

−

onderzoekers met expertise op het vlak van Deaf Studies;

−

personen met expertise op het vlak van artistiek gebruik van gebarentaal, Dovencultuur of gebarentaalmedia.

De Adviescommissie VGT bestaat in 2021 uit:

NAAM

EXPERTISE

Filip Verstraete (voorzitter)

Doof, beleidsmedewerker Toegankelijkheid/ doofvriendelijk bij Doof Vlaanderen vzw en coördinator lokale Dovenacties, expert rond dove vluchtelingen, coördinator Werelddovendag, expertise rond tolken, Dovencultuur en dovenonderwijs en voorzitter Toerisme voor doven vzw

Prof. Dr. Myriam Vermeerbergen (ondervoorzitter)

Horend, taalkundige, met specifieke expertise op het vlak van gebarentaalkunde en taalkundige aspecten van de Vlaamse Gebarentaal, verantwoordelijk voor de academische opleiding van tolken VGT (KU Leuven), medeoprichter en voormalig voorzitter en huidig AV-lid van Vlaams GebarentaalCentrum vzw

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 14 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022

Dr. Inez Beukeleers

Horend, onderwijsassistent en postdoctoraal onderzoeker aan KU Leuven met onderzoeksdomein Taalkunde VGT, Multimodaliteit & Gesture Studies, Interactionele Taalkunde, Conversatie-analyse, secretaris van Vlaams Gebarentaalcentrum vzw

Dr. Beatrijs Wille

Horend, postdoctoraal onderzoeker aan UGent op thema’s VGT-taalkunde, tweetalig onderwijs, en taalontwikkeling en geletterdheid bij dove gebarentalige kinderen, lid Raad van Bestuur van Vlaams Gebarentaalcentrum vzw

Hannes De Durpel

Doof, coördinator Vlaams Gebarentaalcentrum vzw, in het verleden actief als vnl. educatief medewerker bij Doof Vlaanderen vzw en als onderzoeksassistent bij UGent, Bestuurslid Anna Timmerman vzw (= belangenvereniging rond doofblinde personen)

Jorn Rijckaert

Doof, expert dove media en gebarentaalmedia, projectmedewerker SignON bij Vlaams Gebarentaalcentrum vzw, zaakvoerder Visual Box, freelance tolk/vertaler

Dr. Liesbeth Matthijs

Horend, thema vroegtijdig VGT-aanbod voor horende ouders van dove kinderen

Andy Van Hoorebeke

Doof, ICT-expert en Smartcities bij VVSG, lid AV Doof Vlaanderen en Doof Vlaanderen Vorming, lid van Vlaams Gebarentaalcentrum vzw

Geert Verstraete

Doof, leraar VGT, voorzitter DovenActie regio Brugge

André Lathouwers

Doof, jarenlang voorzitter of bestuurder van diverse dovenorganisaties zoals Fevlado, KSKD Brugge, European Union of the Deaf (EUD), Vlaamse Dovensportbond, Belgische Doven-federatie, Vlaamse liga Gehandicaptensport, GRIP (Gelijke rechten iedere persoon met een handicap), Gehandicaptenadviesraad Blankenberge, WelzijnsAdvies doven. In 2020 voorzitter van Nowedo vzw en van het Vlaams Gebarentaalcentrum,lid AV Doof Vlaanderen, jurylid Fonds Beeckman (Koning Boudewijnstichting), voorzitter legal commission Belgische Dovensport en Awards jury, expertise rond beleidsvoering en management

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// 11.05.2022

Werkingsverslag 2021

pagina 15 van 16

Thomas De Coninck

Expertise op het vlak van doofblinden en jeugd met een sterk nationaal en internationaal netwerk, heel actief in het verenigingsleven, als vrijwilliger: Lesgever VGT, Voorzitter Doofblind Vlaanderen, Ondervoorzitter Raad van Bestuur en AV Nowedo, coördinator Nowedo Fundraising, Coördinator Nowedo Jeugdwerk, secretaris Blauwe Valken, secretaris DovenActie Aalter, lid AV Doof Vlaanderen, lid AV Doof & Jong Vlaanderen

Taissa Cruciani

Doof, student BA-leerkracht Lager Onderwijs, werkzaam op KOCA-dovenschool als Dove Medewerker Dovencultuur (MFC) en leerkracht BuSO, lesgeefster VGT aan ouders van dove baby’s en kinderen en medewerkers, adviseur voor instellingen m.b.t. opname dove cliënten; actief lid binnen de dovengemeenschap en jarenlang actief bestuurslid binnen verschillende organisaties, lid RvB en AV Vlaams Gebarentaalcentrum vzw en actieve deelnemer aan verschillende projecten op vrijwillige basis, expertise rond Onderwijs en Welzijn, Gelijke Kansen en Toegankelijkheid

Het secretariaat van de Adviescommissie is in handen van het Team Sociaal-cultureel en Transversaal van het Departement Cultuur, Jeugd en Media dat instaat voor de administratieve, logistieke en inhoudelijke ondersteuning van de Adviescommissie VGT d.m.v. een aangestelde secretaris en met een eigen administratief medewerker voor de projectsubsidies.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// pagina 16 van 16

Werkingsverslag 2021

11.05.2022