STUDIE 36 BEROEPSPROFIEL. Beroepencluster milieukunde.pdf

STUDIE 36 BEROEPSPROFIEL Beroepencluster milieukunde met opties

milieucoördinator milieutechnoloog procesingenieur milieuconsulent milieudeskundige milieuanalist milieutoxicoloog milieuambtenaar milieu-ecoloog milieu-educator

BEROEPSPROFIEL beroepencluster milieukunde met opties

sector studiegebied

: :

opleiding beroepen

: :

milieucoördinator milieutechnoloog procesingenieur milieuconsulent milieudeskundige milieuanalist milieutoxicoloog milieuambtenaar milieu-ecoloog milieu-educator

chemie industriële wetenschappen & technologie milieukunde milieucoördinator - milieutechnoloog procesingenieur - milieuconsulent milieudeskundige - milieuanalist milieutoxicoloog - milieuambtenaar milieuecoloog – milieu-educator

Werkgroep beroepsprofielen van de Vlaamse Hogescholen in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad D/1997/6356/25 De leden van de werkgroep beroepsprofielen zijn inhoudelijk verantwoordelijk voor het beroepsprofiel.

De Vlor heeft enkel ingestaan voor een uniforme en toegankelijke lay-out.

INHOUD BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

I N H O U D

1

2

IDENTIFICATIE

1

1.1 1.2 1.3

1 1 1

BEROEPSPROFIEL

2

2.1

2 2 2 3 3

2.2 2.3

3

Identificatiegegevens Opdracht Verificatie

Vooronderzoek 2.1.1 Socio-economische structurele ontwikkelingen in de sector 2.1.2 Analyse van de arbeidsmarkt Vastlegging van de beroepenclusters en de beroepen Niveaubepaling

BEROEPSHOUDINGEN

5

3.1

Milieucoördinator 3.1.1 Globale beschrijving 3.1.2 Opleidingsvereisten 3.1.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.1.4 Ondersteunende kennis 3.1.5 Beroepshoudingen

5 5 5 5 6 6

3.2

Milieutechnoloog 3.2.1 Globale beschrijving 3.2.2 Opleidingsvereisten 3.2.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.2.4 Ondersteunende kennis 3.2.5 Beroepshoudingen

7 7 7 7 8 9

3.3

Procesingenieur (of procesmanager) 3.3.1 Globale beschrijving 3.3.2 Opleidingsvereisten 3.3.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.3.4 Ondersteunende kennis 3.3.5 Beroepshoudingen

9 9 9 9 10 10

3.4

Milieuconsulent (of milieuadviseur) 3.4.1 Globale beschrijving 3.4.2 Opleidingsvereisten 3.4.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.4.4 Ondersteunende kennis 3.4.5 Beroepshoudingen

11 11 11 11 11 12

3.5

Milieudeskundige 3.5.1 Globale beschrijving 3.5.2 Opleidingsvereisten 3.5.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.5.4 Ondersteunende kennis 3.5.5 Beroepshoudingen

12 12 12 12 13 13

INHOUD BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.6

Milieuanalist, milieu-inspecteur 3.6.1 Globale beschrijving 3.6.2 Opleidingsvereisten 3.6.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.6.4 Ondersteunende kennis 3.6.5 Beroepshoudingen

14 14 14 14 15 15

3.7

Milieutoxicoloog 3.7.1 Globale beschrijving 3.7.2 Opleidingsvereisten 3.7.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.7.4 Ondersteunende kennis 3.7.5 Beroepshoudingen

15 15 15 16 16 16

3.8

Milieuambtenaar 3.8.1 Globale beschrijving 3.8.2 Opleidingsvereisten 3.8.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.8.4 Ondersteunende kennis 3.8.5 Beroepshoudingen

17 17 17 17 18 18

3.9

Ecoloog 3.9.1 Globale beschrijving 3.9.2 Opleidingsvereisten 3.9.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.9.4 Ondersteunende kennis 3.9.5 Beroepshoudingen

18 18 18 19 19 19

3.10

Milieueducator 3.10.1 Globale beschrijving 3.10.2 Opleidingsvereisten 3.10.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten 3.10.4 Ondersteunende kennis 3.10.5 Beroepshoudingen

20 20 20 20 20 21

4

BIBLIOGRAFIE

22

5

MEDEWERKERS

23

6

BIJLAGEN

24

Bijlage 1: Opleiding Industrieel Ingenieur Milieukunde aan de Vlaamse Autonome Hogeschool van West-Vlaanderen 24 Bijlage 2: Milieuverklaring, charter 99. Zuid-Westvlaamse Economische samenwerking 25 Bijlage 3: Marktonderzoek en vacatures voor Industrieel Ingenieur Milieukunde 26 Bijlage 4: Groot aantal cursisten uit bedrijven met behoefte aan milieuopleiding 27

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

1

1.1

1.2

1

IDENTIFICATIE

Identificatiegegevens Sector:

Chemie

Studiegebied:

Industriële wetenschappen en technologie

Opleiding:

Milieukunde

Beroepen:

Milieucoördinator Milieutechnoloog Procestechnoloog Milieuconsulent Milieudeskundige Milieuanalist Milieutoxicoloog Milieuambtenaar Milieuecoloog Milieueducator

Opdrachtgever De minister van Onderwijs gaf aan het hogeschoolonderwijs in 1993 de opdracht om Beroepsprofielen en basiscompetenties te maken. De Vlor startte in 1995 een project op met het oogpunt de werkgroepen te begeleiden.

1.3

Verificatie De Raad voor het hoger onderwijs brengt een advies uit over het opleidingsprofiel.

Het profiel wordt overgemaakt aan de minister van onderwijs.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

2

2

BEROEPSPROFIEL

2.1

Vooronderzoek

2.1.1

Socio - economisch structurele ontwikkelingen De beschrijving van de huidige en verwachte ontwikkelingen van de sector milieukunde. − De problematiek van het milieu en de maatschappelijke activiteiten hebben een stroomversnelling teweeg gebracht in de milieuwetgeving, de milieutechnologie en het milieubeleid. Dit heeft als gevolg dat bedrijven, instellingen en de overheid versneld inspelen op het voorkomen of beperken van verontreinigingen van bodem, lucht en water, de verspilling van energie, de groei van de afvalberg, de verstoring van het ecologisch evenwicht. − Sinds het verschijnen van het Vlaams kaderdecreet betreffende bedrijfsinterne milieuzorg van 19 april 1995 kent ons land een nieuwe beroepsbezigheid, nl. deze van milieucoördinator. − Bedrijven worden verplicht technologisch de best beschikbare technieken te gebruiken om lozingen en emissies van verontreinigingen te voorkomen of te beperken, energie te beheersen en verstoringen van ecosystemen tegen te gaan. − Om aan de opgelegde milieuvoorwaarden te voldoen zijn verplichte controles, analysen, risico-analysen en registraties uit te voeren. − Nieuwe investeringen voor het uitvoeren van milieutechnologie en milieuvriendelijker processen brengen een positief effect voor de tewerkstelling en een arbeidsintensief proces teweeg. − Daarbij is Vlaanderen verplicht de Europese richtlijnen uit te werken voor het tot stand komen van een duurzame en grensoverschrijdende ontwikkeling.

2.2.2

Analyse van de arbeidsmarkt De industrieel ingenieur milieukunde is een nieuwe afstudeerrichting bij de studie van industriële wetenschappen en technologie, welke voor het eerst in de Provinciale Industriële Hogeschool te Kortrijk opgericht is om de behoeften van de bedrijfswereld bij het invoeren van milieutechnologieën te ondersteunen en welke naar aanleiding van het nieuw Hogeschooldecreet werd ingericht (zie bijlage 1) De vraag naar industrieel ingenieurs milieukunde kan afgeleid worden uit: − Via een Charter 99 heeft de Zuid-West-Vlaamse Economische samenwerking de bedrijven ertoe verbonden een milieuverklaring te ondertekenen die hen er extra toe verbindt milieumaatregelen te nemen om de best beschikbare technologie in te zetten om milieuproblematiek te voorkomen of te beperken (zie bijlage 2) − Marktonderzoek voor de opleiding industrieel ingenieur milieukunde (zie bijlage 3) − Een groot aantal cursisten uit bedrijven voor seminaries, symposia en cursussen i.v.m. algemene milieukunde, milieutechnologie, bodemsanering, milieumanagement, e.a. (zie bijlage 4).

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3

Vanaf 4 juli 1996 moeten bepaalde categorieën van inrichtingen een milieucoördinator aanduiden. Met ingang van 4 juli 1997 moet de milieucoördinator eveneens aan welbepaalde eisen inzake opleiding en/of beroepservaring voldoen.

2.2

Vastlegging van beroepenclusters en de beroepen Volgende beroepen voor de industrieel ingenieur milieukunde geven aanleiding tot beroepsclusters: − − − − − − − − − − −

2.3

Milieucoördinator Milieutoxicoloog Milieutechnoloog Ecoloog Milieuanalist, milieuinspecteur Milieuambtenaar Procesingenieur Milieueducator Milieuconsulent Milieuonderzoeker Milieudeskundige

Niveaubepaling ♦ Niveau 5 Motivering − Verantwoordelijkheden: De kwalificatie industrieel ingenieur milieukunde maakt het mogelijk dat hij op autonome wijze verantwoordelijkheden opneemt voor het ontwerp, vooronderzoek, sanering en organisatie teneinde de verontreinigingen, de aantasting en de uitputting in het milieu te verhinderen, te beperken of te verwijderen. − Complexiteit: De industrieel ingenieur milieukunde houdt rekening met de complexiteit van de verschillende milieuproblematieken.

Daarbij spelen volgende aspecten een belangrijke rol: • • • • • • •

zelfstandigheid innovatie voorstudie communicatie rapportering multidisciplinair vakkennis

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

4

− Transfer: Hij zorgt tevens voor coördinatie van de bedrijfsinterne milieuzorg in de bedrijven.

Vaardigheden daarbij zijn: • • • • •

analyse van de problemen innovatief vakcompetentie ondernemingsgeest synthese

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3

5

BEROEPSHOUDINGEN

3.1

Milieucoördinator

3.1.1

Globale beschrijving Het profiel van de milieucoördinator wordt bepaald door het decreet van bedrijfsinterne milieuzorg van 19 april 1995 en 3 juli 1996 (B.S.), hoofdstuk 2.

De milieucoördinator kan intern aan een bedrijf verbonden zijn of extern.

Vanaf 4 juli 1996 moeten bepaalde categorieën van inrichtingen een milieucoördinator aanduiden. Met ingang van 4 juli 1997 moet de milieucoördinator eveneens voldoen aan welbepaalde eisen en/of beroepservaring.

3.1.2

Opleidingsvereisten Milieucoördinator niveau 1 moet houder zijn van het einddiploma van hoger onderwijs of universitair niveau. Als de milieucoördinator geen werknemer is van een exploitant moet de milieucoördinator erkend zijn door de Vlaamse minister.

3.1.3

Specifieke beschrijving milieucoördinator

van

de

beroepsactiviteiten

van

de

♦ Typefunctie bedrijfsbeleid ♦ Deelfunctie − Coördinatie − Advies ♦ Taken van de coördinatie − Bijdragen tot de ontwikkeling, de invoering, de toepassing en de evaluatie van milieuvriendelijke productiemethodes en producten.

Deze bijdrage omvat: • het opmaken of laten opmaken van een summiere milieubeschrijving van het bedrijf • actualiseren of laten actualiseren van de milieubeschrijving bij belangrijke, relevante veranderingen aan de bedrijfstechnische eenheid of van de wetgeving • het schriftelijk ter kennis brengen aan de bedrijfsleider van relevante best beschikbare technieken voor de uitgeoefende activiteit

− Te waken over de naleving van de milieuwetgeving door meer bepaald op regelmatige tijdstippen controle uit te oefenen op de werkplaatsen, de zuiveringstechnische werken en de afvalstromen; hij rapporteert de vastgestelde tekortkomingen aan de bedrijfsleiding en doet voorstellen om deze te verhelpen. − Te waken over of in te staan voor de uitvoering van de voorgeschreven emissieen immissiemetingen en de registratie van de resultaten ervan. − Te waken over het bijhouden van het afvalstoffenregister en de naleving van de meldingsplicht bedoeld in de artikelen van het decreet. − Voorstellen doen over en bij te dragen tot de interne en externe communicatie

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

6

in verband met de gevolgen voor mens en milieu van de inrichting, van haar producten, haar afvalstoffen en de voorzieningen en maatregelen om deze gevolgen te beperken.

De bijdrage tot de interne communicatie omvat: − de persoonlijke en mondelinge rapportering − er over te waken dat externe klachten geregistreerd en waar nodig beantwoord worden − het contact met de lokale, provinciale en gewestelijke milieuadministraties − het bijstaan van de bedrijfsleider bij contacten met de media ♦ Taken van advies − de milieucoördinator geeft zijn advies over elke voorgenomen investering die vanuit milieuoogpunt relevant kan zijn − de milieucoördinator stelt ten behoeve van de bedrijfsleiding en in voorkomend geval ten behoeve van de ondernemingsraad en het comité voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing der werkplaatsen, jaarlijks een verslag op over de wijze waarop hij zijn opdracht vervuld heeft.

Dit verslag bevat onder meer een overzicht van: − de door hem/haar uitgebrachte adviezen − het gevolg dat eraan werd gegeven

3.1.4

Ondersteunende kennis Voor de deelfunctie van coördinatie: − milieuwetgeving − milieubeheer − milieutechnologie − interne en externe communicatie − bedrijfsbeleid − rapportering − milieuchemie Voor de deelfunctie van advies geven: − bedrijfsbeleid − kostprijsberekening − milieutechnologie − milieubeheer − rapportering

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.1.5

7

Beroepshoudingen milieucoördinator 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse Assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3.2

Milieutechnoloog

3.2.1

Globale beschrijving

3

2

1 ✗

Nvt

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

De milieutechnoloog zorgt voor de uitvoering van de installaties ten einde de beste technologie toe te passen ter voorkoming of verwijdering van de verontreinigingen.

Hij is verantwoordelijk voor de uitbating en de optimalisatie van de nodige milieutechnologie in het bedrijf.

3.2.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring In het kader van de Vlaamse milieureglementering zijn de bedrijven verplicht de best beschikbare technologie te gebruiken voor het voorkomen of beperken van de milieuverontreiniging.

3.2.3

Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten ♦ Typefunctie onderhoud ♦ Deelfunctie − voorstudie − sanering − organisatie

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

8

♦ Taken voorstudie − Een milieutechnoloog heeft tot taak de best beschikbare technologie te ontwerpen. Daartoe berekent hij de dimensies van de installaties die nodig zijn om verontreinigingen te voorkomen of te beperken. − De milieutechnoloog voert studies uit om de verontreinigingen te beperken of te verwijderen in afvalwater, lucht, bodem en afval. Hij doet daarbij voorstellen aan de bedrijfsleiders. − Uitvoeren van hydrogeologische studie voor stabiliteitstudie van gronden voor aanleggen van stortplaatsen en uitvoeren van bodemsanering, e.a. . ♦ Taken van de sanering − Zuiveren van afvalwater: de milieutechnoloog berekent de dimensionering en duidt de nodige technieken aan om de waterzuivering uit te voeren van de bekkens nodig voor de primaire (fysisch-chemische) zuivering, de secundaire (biologische) zuivering en de tertiaire (specifieke) zuivering. − Zuiveren van luchtverontreiniging: de milieutechnoloog zoekt de best gepaste techniek om de luchtemissies en geurhinder te beperken of te voorkomen. Hij zuivert de rookgassen, optimaliseert de luchtzuivering en neemt maatregelen om de geurhinder weg te nemen. − Saneren van de bodem: de milieutechnoloog heeft de nodige kennis om de gepaste bodemsaneringstechniek toe te passen. Bij de gepaste ervaring kan hij als bodemsaneringsdeskundige aangesteld worden. − Afval verwijderen: de recyclagetechnologie invoeren, gebruik makend van integraal ketenbeheer; organiseren van afvalverwijdering, aanleg van stortplaatsen; verwerken van afval en gebruik maken van secundaire grondstoffen. − Verwijderingstechnieken van afval en toepassing van technieken om afval zoals slib, baggerspecie, vliegas, e.a. nuttig te kunnen gebruiken. ♦ Taken van de organisatie − Zoeken naar milieuvriendelijke processen om de productie met de minste milieubelasting te laten verlopen. Toepassen van procesgeïntegreerde en preventieve technologie. − Vermijden van geluids - en trillingshinder door brongerichte maatregelen te nemen of curatief te werken. − Energie beheersen: de grondstoffenkeuze en de energietechnologieën ontwikkelen ter reductie van luchtemissies en uitputting van de grond- en hulpstoffen. − Ontwikkelen van veiligheids- en beschermingstechnieken teneinde zware ongevallen te voorkomen.

3.2.4

De ondersteunende kennis ♦ Kennis bij de deelfunctie van de voorstudie − Milieutechnologie van afvalwater, lucht, bodem, afval, geur, geluid en trillingen. Daarbij is het nodig de verschillende technologieën te kennen voor de verwijdering of beperking van de verontreinigingen, het verhinderen van de milieubelasting. − Studie van de specifieke milieuproblematiek van het bedrijf − Berekenen van de dimensies van de installaties om met voldoende capaciteit de technologie te kunnen uitvoeren. − Kostprijsberekening van de ontwerpen − Uitvoeren van een bodemstudie

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

9

♦ Kennis bij de deelfunctie van de sanering − Milieutechnologie van afvalwater, lucht, bodem, afval, geur, geluid en trillingen. De nodige technieken om de verontreinigingen te verwijderen zijn hierbij belangrijk. − Kennis van de belangrijkste milieuparameters − De belangrijkste afvalverwerkingstechnieken kennen met hun prioiteiten − Principes van integraal ketenbeheer − Procesautomatisering voor het uitvoeren en bewaken van de technologie. ♦ Kennis bij de deelfunctie van organisatie − Kunnen deelnemen in de organisatie van het milieubeheer − Overleg met verschillende organisaties binnen het bedrijf − Technologische voorstellen formuleren naar de bedrijfsleiding

3.2.5

Beroepshoudingen van de milieutechnoloog 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse Assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3

2

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

1 ✗

Nvt

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.3

Procesingenieur (of procesmanager)

3.3.1

Globale beschrijving

10

De procesingenieur wordt verantwoordelijk gesteld voor de procesopvolging en hij staat in voor het verbeteren en het optimaliseren van het integrale proces. Daarbij wordt gestreefd naar een kwaliteits- en milieuvriendelijk beleid.

3.3.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring Teneinde de productie optimaal te houden dient een procesingenieur met bedrijfservaring de coördinatie van de processen uit te voeren met het principe van integraal ketenbeheer en duurzame ontwikkeling, zoals in het milieubeleid van de overheid gesteld wordt.

3.3.3

Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten ♦ Typefunctie Coördinatie ♦ Deelfunctie Organisatie ♦ Taken − Leiding geven aan een team specialisten die de richtlijnen uitvoeren. − Opzetten van nieuwe en verbeteren van bestaande productiesystemen. Daarbij wordt uitgegaan van het principe van integraal ketenbeheer en duurzame ontwikkeling. − Integreren van middelen en materialen ter realisatie van de doelstellingen voor productiviteit, kwaliteit, veiligheid en kosten. − Communiceren met mensen ter optimalisatie van de productie − Opvolgen van de productie inzake kwaliteit en milieueisen − Ondernemen van correctieve en preventieve acties tijdens het productieproces − Rapporteren aan de lijnfunctionarissen en oversten − Sluiten van kringlopen van grond- hulp- en afvalstoffen en energie − Toepassen van minder milieuschadelijke-, grond-, hulp- en afvalstoffen en energiedragers − Verminderen van het gebruik van grond-, hulp-, en afvalstoffen en energiedragers − Verbeteren van omzettings- en scheidingsrendementen − Toepassen van verbeterde procesbesturingssystemen

3.3.4

De ondersteunende kennis − − − − − − − − −

bedrijfsmanagement milieubeheer kostprijsberekening, IKZ communicatie marketing procesautomatisering bedrijfsorganisatie milieutechnologie milieuchemie, milieufysica

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

11

− interne milieuzorgsysteem − ingenieurstechieken, industriële chemie − procesuitvoering

3.3.5

Beroepshoudingen van de procesingenieur 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3 ✗

2

1

Nvt

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

3.4

Milieuconsulent (of milieuadviseur)

3.4.1

Globale beschrijving De milieuconsulent adviseert de klanten, de bedrijven die zich tot hem wenden voor milieuadvies inzake milieuvergunningen, opzetten van milieuzorgsysteem, berekenen van heffingen, schrijven van jaarverslagen, e.a. .

3.4.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring De milieuconsulent moet in staat zijn de bedrijven technologisch en juridisch bij te staan bij hun verplichtingen inzake milieuaangelegenheden.

3.4.3

Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten ♦ Typefunctie consulent ♦ Deelfunctie advies

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

12

♦ Taken − Opstellen en uitschrijven van aanvragen tot milieuvergunning, rapporten van jaarverslagen. − Opzetten van een milieuzorgsysteem in bedrijven − Berekenen van milieuheffingen op afvalwater, afval,... − Onderzoeken van best beschikbare technologieën voor de milieuproblemen van een bedrijf. − Verrichten van een milieuaudit voor de bedrijven in het kader van de EMAScertificatie − Verwijzen naar deskundigen inzake analysen en rapport opstellingen − Ondersteuning van juridische dossiers bij betwistingen − Kosten berekenen met prioriteitsstelling van technologie.

3.4.4

De ondersteunende kennis − − − − − − − − − −

3.4.5

milieuwetgeving bedrijfsinterne milieuzorg milieutechnologie kostprijsberekening milieubeheer milieuchemie sociale en nijverheidswetgeving verzekeringsbeheer economie milieusanering

Beroepshoudingen van de milieuconsulent 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3

2 ✗

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

1

Nvt

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.5

Milieudeskundige

3.5.1

Globale beschrijving

13

Een milieudeskundige is gemachtigd om in een bepaalde discipline deskundig op te treden en advies te verlenen naar bedrijven en overheid.

3.5.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring Deskundigen worden aangesteld voor een discipline wanneer ze door hun ervaring bewezen hebben deskundig te kunnen optreden wanneer hun advies gevraagd wordt. De aanstellingen worden in het Belgisch Staatsblad aangekondigd.

3.5.3

Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten ♦ Typefunctie Deskundige ♦ Deelfunctie Advies ♦ Taken − Advies geven voor de volgende milieudisciplines: water, bodem, lucht, afvalverwerking, landschap, klimaat, e.a., inzake milieuvergunningen, bij het indienen van een milieueffectrapport (MER), bij het indienen van een veiligheidsrapport (VER) − Saneren van bodem als bodemsaneringsdeskundige − Goedkeuren van aanvragen voor milieuvergunningen, MER, bij de bestuursdiensten van de milieuoverheid zoals: Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer − Uitvoeren van erkende analysen, erkende milieuaudits, gecertificeerde kwaliteitscontrole − Advies geven aan wetgevende inrichtingen inzake normen en analysemethoden − Advies geven inzake toekomstige milieuproblemen en het rapporteren van de stand van zaken i.v.m. milieuproblematiek en de vooruitgang in het behalen van resultaten bij de milieuthema’s zoals: klimaatswijziging, broeikaseffect, zure regen, verspreiding van gevaarlijke stoffen, verdorring, nutriënten, ozonaantasting, e.a.

3.5.4

Ondersteunende kennis − − − − − − − − − − −

milieuchemie, milieufysica milieutechnologie procesautomatisering milieuwetgeving milieubeheer informatica bedrijfsmanagement integrale kwaliteitszorg milieuanalyse bodemkunde kennis van de milieuthema’s

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.5.5

14

Beroepshoudingen van de milieudeskundige 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3

2 ✗

1

Nvt

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

3.6

Milieuanalist, Milieuinspecteur

3.6.1

Globale beschrijving Een milieuanalist voert de nodige milieuanalysen uit ten einde in orde te zijn met de controle en handhaving van de milieuvoorwaarden van de milieuvergunning voor de exploitatie van het bedrijf.

3.6.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring Teneinde aan de milieuverplichtingen te voldoen zijn de bedrijven verplicht milieuanalysen te laten uitvoeren door erkende milieulabo’s. Men wordt erkend als analist wanneer kan bewezen worden dat men bepaalde analysen correct kan uitvoeren.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.6.3

Specifieke beschrijving milieuanalist

15

van

de

beroepsactiviteiten

van

de

♦ Typefunctie Analyse ♦ Deelfunctie controle ♦ Taken − Verrichten van de milieuanalysen inzake water-, lucht-, geurhinder bodemverontreinigingen. Milieuanalysen houden in: monstername, analyse, gegevensverwerkingen en rapporteren. Opgelegde analysen door de overheid dienen uitgevoerd te worden door een erkend laboratorium. − Analyseren van de verontreinigingen in afval, baggerspecie, slib, vaste en vloeibare afval. − Meten van de geluids- en trillingshinder. − Meten van gevaarlijke straling. − Controle en handhaving van de milieuvoorwaarden volgens het opgelegde meetprogramma van Vlarem II en de milieuvergunning. − Opstellen van de analyserapporten en milieujaarverslag van de emissies en lozingen. − Bijhouden van statistieken met de resultaten van de metingen. − Bijhouden van registers. − Invoeren van de nodige kwaliteitseisen in het analyselaboratorium ter erkenning van de analysen door de overheid. − Rapporteren aan bevoegde instanties ter gevolggeving van de beleidswetgeving terzake, zoals het opstellen van de emissiegegevens voor het emissiejaarverslag. − Een milieuinspecteur is bevoegd voor de handhaving van de milieuhygiëne wetgeving. − Hij houdt toezicht op, controleert ambtshalve en spoort de naleving van de milieuvergunningen op. − Hij neemt de nodige maatregelen om de naleving van de wetgeving af te dwingen (PV’s, onderrichtingen tot saneren) en stelt bestuursmaatregelen voor aan de vergunningsverlener.

3.6.4

Ondersteunende kennis van de taken van de milieu analist of milieuinspecteur − − − − − − − − − −

Milieuchemie milieubiologie milieufysica milieuwetgeving rapportering informatica milieubeheer procesautomatisatie integrale kwaliteitszorg milieuaudit

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.6.5

16

Beroepshoudingen van de milieuanalist, milieuinspecteur 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3.7

Milieutoxicoloog

3.7.1

Globale beschrijving

3

2 ✗

1

Nvt

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

De milieutoxicoloog verricht de analyse van de arbeidshygiëne in de arbeidsomgeving en leefmilieu en hij geeft aan welke de risico’s zijn voor een bepaalde doelgroep.

3.7.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring De milieutoxicoloog wordt aangesteld om de werkomstandigheden en het welzijn van de werknemers in het bedrijf na te gaan. Ze verrichten daarbij de nodige analysen en rapporten en staan de arbeidsgeneesheer bij.

3.7.3

Specifieke beschrijving milieutoxicoloog ♦ Typefunctie Diagnose ♦ Deelfunctie analyse

van

de

beroepsactiviteiten

van

de

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

17

♦ Taken − Onderzoeken van de gevaren van de arbeidsomgeving en aangeven van de risico’s voor de gezondheid van doelgroepen bij de arbeidsomstandigheden.

Onderzoeken van milieurisico’s bij de bevolking: zoals bij alarmfasen bij overschrijden van bepaalde ozonconcentraties, gevaarlijke straling; bij ongevallen, rampen en incidenten. − Ecotoxicologische analyse verrichten in ecosystemen voor fauna en flora op land en in water. − Bijhouden van groepenanalysen en statistieken i.v.m. de gezondheid van de mens als gevolg van maatschappelijk activiteiten. − Rapporteren aan overheidsinstanties en de wereldgezondheidsorganisatie − Opstellen en bijhouden van gegevens over de veiligheid, gezondheids- en milieuaspecten van stoffen voor het gebruik van die stoffen in bedrijven, bij verwijdering van die stoffen of transport. − Adviseren en bijhouden van drinkwaterkwaliteit.

3.7.4

Ondersteunende kennis van de milieutoxicoloog − − − − − − − −

3.7.5

milieugezondheidskunde milieuwetgeving ecologie en milieubeheer brand en veiligheidstechnieken milieuchemie milieubiologie milieuanalysen rapportering

Beroepshoudingen van de milieutoxicoloog 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3

2 ✗

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

1

Nvt

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.8

Milieuambtenaar

3.8.1

Globale beschrijving

18

De milieuambtenaar verricht de nodige milieuadministratie bij het departement Leefmilieu en Infrastructuur en is betrokken bij het milieubeleid van de overheid.

3.8.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring De milieuambtenaar wordt aangesteld ten einde de nodige milieuadministratie uit te voeren in bedrijven, gemeenten en in de milieuadministratie van de overheid.

Specifieke opleiding in de milieuwetgeving en milieubeheer is onontbeerlijk, naast grondige kennis van milieutechnologie en milieuchemie.

3.8.3

Specifieke beschrijving milieuambtenaar

van

de

beroepsactiviteiten

voor

de

♦ Typefunctie Beleid ♦ Deelfunctie Advies ♦ Taken − Zorgt voor voorbereiding en coördinatie van het beleid inzake leefmilieu en infrastructuur. − Verstrekt advies inzake milieuvergunningsdossiers aan de vergunningsverlenende overheden. − Verzorgt de administratie van de afdeling Water, Land, Natuur, Bos en Groen. − Ondersteunt de administratie van Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten en Landschappen. − Ondersteunt de administratie van Waterwegen en Zeewezen. − Ontwikkelen van een milieubeleid voor de gemeente en de overheid, van de natuurontwikkelingsplannen (GNOP), van de infrastructuur en ruimtelijke ordening. − Richtlijnen aangeven en nagaan van de milieuvergunning, afvalbeheer,... − Verzorgen van technische dienst van de gemeente i.v.m. afvalbeheer, rioleringen. − Inventariseren van de kwaliteit van de waterlopen, mest en afvalbeheer. − Verrichten van de diensten van de milieuadministratie van de overheid i.v.m. inspectie, verlenen van vergunningen, ontwikkelen van plannen, bodem, afvalbeheer, metingen, e.a. . − Verwerken van de emissiegegevens van het emissiejaarverslag van de bedrijven, van grote instellingen, van vervoer en verkeer.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.8.4

Ondersteunende kennis van de milieuambtenaar − − − − − −

3.8.5

19

milieuwetgeving milieubeheer bedrijfsinterne milieuzorg afvalbeheer milieutechnologie milieuchemie

Beroepshoudingen van de milieuambtenaar 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse Assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3.9

Ecoloog

3.9.1

Globale beschrijving

3

2 ✗

1

Nvt

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

De ecoloog verricht de studie van natuurbehoud en natuurbescherming, dient projecten in en geeft educatie, voorlichting en opleiding.

3.9.2

Opleidingsvereisten en beroepservaring De ecoloog moet in staat zijn de milieueffecten te kunnen inschatten om de ingreep van de maatschappelijke activiteiten op het milieu te kunnen weergeven. Daarbij wordt op zijn deskundigheid beroep gedaan in het geval milieueffect rapporten voor exploitaties nodig zijn.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.9.3

20

Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten van de ecoloog ♦ Type functie Organisatie ♦ Deelfunctie onderzoek ♦ Taken − − − − − − −

Onderzoeken van ecosystemen i.v.m. milieuproblematiek.

Ontwikkelen van natuurbehoud en natuurbescherming Voorlichten en opleiding geven.

Uitwerken van projecten i.v.m. natuurontwikkelingsprogramma’s.

Inrichten van landschappen als landschapsecoloog Adviseren aan technische diensten van de overheid Onderzoeken van nieuwe programma’s i.v.m. kleinschalige waterzuivering, alternatieve landbouw, groenbeheer. − Beschermen, bijhouden van inventaris van het natuurpatrimonium.

3.9.4

Ondersteunende kennis voor de ecoloog − − − − − − − −

3.9.5

ecologie milieubeheer milieuthema’s milieueffectrapport natuurbeheer communicatie ecosystemen milieuwetgeving

Beroepshoudingen van de ecoloog 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3

2 ✗

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

1

Nvt

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

3.10

21

Milieueducator

3.10.1 Globale beschrijving Een milieueducator treedt op bij opleidingen over milieuaangelegenheden voor bedrijven, scholen en instellingen.

3.10.2 Opleidingsvereisten en beroepservaring Milieueducatie en het geven van opleidingen i.v.m. milieuaangelegenheden zijn vereist bij het milieubeheersysteem, welke deel uitmaakt van het milieuzorgsysteem.

3.10.3 Specifieke beschrijving van de beroepsactiviteiten van de milieueducator ♦ Type functie Opleiding ♦ Deelfunctie Leraar ♦ Taken − Lesgeven in onderwijsinstellingen waar vakken milieukunde, milieutechnologie, milieubeleid, ecologie worden onderwezen. − Opleiding geven in het kader van milieuprojecten − Adviesgeven over milieuonderwerpen − Medewerken aan de uitbouw van programma’s met overheidsdoelstellingen − Ondersteuning geven aan bedrijven voor het invoeren van milieuopleidingen. − Bewust maken van de verschillende milieuproblematieken van de milieuthema’s. − Milieueducatieprogramma’s opstellen voor de jeugd.

3.10.4 Ondersteunende kennis − − − − − −

Algemene milieukunde milieutechnologie ecologie & milieubeheer milieuthema’s communicatie milieuwetgeving

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

22

3.10.5 Beroepshoudingen van de milieueducator 4 Aandacht voor competentieontplooiing Accuratesse assertiviteit Beslissingsvermogen Contactbereidheid Dienstverlenende ingesteldheid Doorzettingsvermogen Flexibiliteit Imagobewustzijn Kritische ingesteldheid Leergierigheid Loyauteit Omgaan met stress Organisatievermogen Resultaatgerichtheid Veiligheids- en milieubewustzijn Zelfstandigheid Zin voor esthetiek Zin voor initiatief Zin voor samenwerking

3 ✗

2

✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗ ✗

1

Nvt

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

4

23

BIBLIOGRAFIE

− Besluit van de Vlaamse regering van 1 juni 1995, houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne. − Besluit van de Vlaamse regering, 6 februari 1991, houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning. − Decreet van 19 april 1995, houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid. − Decreet van de bedrijfsinterne milieuzorg, 3 juli 1996. − Nota van Minister Theo Kelchtermans inzake taken van de milieucoördinator. − Besluit van de Vlaamse regering houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering. − Vlaamse milieudeskundigen (VMD): “Taken en agenda van de milieucoördinator”. − Charter 99: “Milieuverklaring”.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

5

24

MEDEWERKERS

Hierbij volgt de lijst met de leden van de werkgroep - vertegenwoordigers van bedrijven en sociale partners - die meegewerkt hebben aan het opstellen van het beroepsprofiel en de opleidingsvereisten van de industrieel ingenieur milieukunde. − ADAMS Johan, Milieumanager, Beaulieu-Wielsbeke − ARRYN R., Sociaal Adviseur, Febeltex West − BEERNAERT Stan, Directuer-Generaal, Vlaamse Maatschappij voor Watervoorziening-Brussel − BUEKENS A., Gewoon Hoogleraar, Vrije Universiteit Brussel − CATTEEUW Frans, Directeur, Marbra-Lys-Harelbeke − CATTEEUW Michel, Directeur, Lano-Harelbeke − COREYN Raf, Directeur, PMS-Kortrijk − CREYTENS Dries, Hoofd Plantbeheer en Milieu, NV Philips Comp. Ind.-Roeselare − DEBUYSER, Assistent bedrijfsleider, Ve-Os-Zwevezele − DECROOS, Directeur distr. West, Gaselwest-Electrabel − DEFREYNE Gerrit, Bestendig Afgevaardigde West-Vlaanderen, Prov. West-Vl.Brugge − DPREZ J. Cl., Diensthoofd textielafdeling, BASF-Belgium − DETAELLENAERE Daniël, Afgevaardigd bestuurder, DL Chemicals DetaellenaereLoosvelt NV-Waregem − DEVLIEGERE-HAUS Heliane, Algemeen directeur, Destructo NV-Izegem − DURNEZ Jan, Bestendig Afgevaardigde West-Vlaanderen, Prov. West-Vl.-Brugge − GELDOF, Geldof NV-Harelbeke − GHEKIERE Stephan, Groepsverantwoordelijke voor afvalwater en slib, Vandemoortele NV-Izegem − HUYGHEBAERT, Directeur, Chemical Storage Engineering-Kortrijk − LAGAE Louis, MER-deskundige, Adviesbureau: lawaai en trillingen-Zwevegem − LEROUGE Johan, Milieuverantwoordelijke, Lano NV-Harelbeke − MEERSSEMAN Walter, Milieucoördinator, Groep Bekaert NV-Kortrijk − MICHELS, Milieuverantwoordelijke, ERTA-Tielt − MONBALLYU Jos, Hoogleraar, KU Leuven-Campus Kortrijk − SOBRY Peter, Directeur, B & P Sobry NV-Roeselare − SOENENS Jacques, Algemeen Directeur, IMOG-Harelbeke − TAVERNIER Philippe, Hoofd Milieu, GOM-West-Vlaandern-Brugge − VALCKE Lode, Milieudeskundige, Stad Kortrijk − VANGANSEWINKEL, Containertransport-Wevelgem − VERHAMME Marc, Bossuyt NV-Waregem-Beveren − VERHENNE Jan, Algemeen Directeur HRM, Bekaert NV, Kortrijk − VERMEESCH Roland, Directeur, HIEPSO-Kortrijk − VERMEERSCH D., Productieverantwoordelijke, B & P Sobry, Roeselare-Rumbeke − WALLAYS Feliciën, Directeur Productie, Westvlaamse Centrale-Harelbeke − WIELS Danny, Milieuconsulting, Milieubureau voor Ondernemers/WEP

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

25

BIJLAGE 1

Opleiding industrieel ingenieur milieukunde aan de Vlaamse Autonome Hogeschool van West-Vlaanderen, Departement provinciale Industriële Hogeschool Kortrijk.

Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

26

BIJLAGE 2

Milieuverklaring charter 99.

Zuid-westvlaamse economische samenwerking.

Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

27

BIJLAGE 3

Marktonderzoek en vacatures voor Industrieel Ingenieur Milieukunde.

Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.

BEROEPSPROFIEL MILIEUKUNDE

28

BIJLAGE 4

Groot aantal cursisten uit bedrijven met behoefte aan milieu opleiding.

Een kopie van deze bijlage kan opgevraagd worden op de Vlaamse Onderwijsraad.