Fortem broedvogels.pdf

Vogelinventarisatie Ruilverkaveling Fortem Deelrapport broedvogels

Opdrachtgever: VLAAMSE LANDMAATSCHAPPIJ Guldenvlieslaan 72 1060 BRUSSEL

Opgemaakt door: ECONNECTION Studie- en adviesbureau voor landinrichting en terreinbeheer

Tentoonstellingslaan 137 9000

Econnection, november 2001

GENT

Inhoud Inhoud.......................................................................................................................................... 1 1. Inleiding ................................................................................................................................... 3 2. Methode ................................................................................................................................... 4 2.1. Uitgebreide territoriumkartering (Hustings et al. 1989) .......................................................... 4 2.2. Interpretatie ........................................................................................................................ 5 3. Resultaten: bespreking van de soorten......................................................................................... 6 3.1. Broedvogels ....................................................................................................................... 6 3.1.1. Wilde eend (Anas platyrhynchos).................................................................................. 6 3.1.2. Slobeend (Spatula clypeata) ......................................................................................... 6 3.1.3. Zomertaling (Anas querquedula)................................................................................... 6 3.1.4. Patrijs (Perdix perdix).................................................................................................. 6 3.1.5. Kwartel (Coturnix coturnix).......................................................................................... 7 3.1.6. Waterhoen (Gallinula chloropus).................................................................................. 7 3.1.7. Meerkoet (Fulica atra)................................................................................................. 7 3.1.8. Kievit (Vanellus vanellus) ............................................................................................ 7 3.1.9. Grutto (Limosa limosa)................................................................................................. 8 3.1.10. Tureluur (Tringa totanus)........................................................................................... 8 3.1.11. Steenuil (Athene noctua)............................................................................................. 8 3.1.12. Veldleeuwerik (Alauda arvensis) ................................................................................ 8 3.1.13. Graspieper (Anthus pratensis)..................................................................................... 8 3.1.14. Witte kwikstaart (Motacilla alba)................................................................................ 9 3.1.15. Gele kwikstaart (Motacilla flava)................................................................................ 9 3.1.16. Blauwborst (Luscinia svecica) .................................................................................... 9 3.1.17. Rietzanger (Acrocephalus schoenobaenus) .................................................................. 9 3.1.18. Bosrietzanger (Acrocephalus palustris) ....................................................................... 9 3.1.19. Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaeus)...................................................................10 3.1.20. Grasmus (Sylvia communis).......................................................................................10 3.1.21. Rietgors (Emberiza schoeniclus)................................................................................10 3.1.22. Grauwe gors (Emberiza calandra)..............................................................................10 3.1.23. Torenvalk (Falco tinnunculus)...................................................................................10 3.1.24. Houtduif (Columba palustris) ....................................................................................10 3.1.25. Zomertortel (Streptopelia turtur)................................................................................10 3.1.26. Koekoek (Cuculus canorus).......................................................................................11 3.1.27. Boerenzwaluw (Hirundo rustica)...............................................................................11 3.1.28. Winterkoning (Troglodytes troglodytes) .....................................................................11 3.1.29. Merel (Turdus merula) ..............................................................................................11 3.1.30. Spreeuw (Sturnus vulgaris)........................................................................................11 3.1.31. Huismus (Passer domesticus).....................................................................................11 3.1.32. Ringmus (Passer montanus) ......................................................................................11 3.1.33. Kneu (Carduelis cannabina)......................................................................................11 3.1.34. Kauw (Corvus monedula) ..........................................................................................11 3.1.35. Zwarte kraai (Corvus corone corone) .........................................................................11 3.1.36. Ekster (Pica pica) .....................................................................................................11 3.2. Waarnemingen foeragerende vogels ....................................................................................11 3.2.1. Aalscholver (Phalacrocorax carbo) .............................................................................11 3.2.2. Blauwe reiger (Ardea cinerea).....................................................................................12 3.2.3. Bergeend (Tadorna tadorna) .......................................................................................12 3.2.4. Knobbelzwaan (Cygnus olor).......................................................................................12 3.2.5. Kluut (Recurvirostra avosetta).....................................................................................12 3.2.6. Scholekster (Haematopus ostralegus)...........................................................................12 3.2.7. Wulp (Numenius arquata)...........................................................................................12 3.2.8. Regenwulp (Numenius phaeopus)................................................................................12

1

3.2.9. Groenpootruiter (Tringa nebularia)..............................................................................12 3.2.10.Witgatje (Tringa ochropus) ........................................................................................12 3.2.11. Bruine kiekendief (Circus aeruginosus)......................................................................12 3.2.12. Sperwer (Accipiter nisus)...........................................................................................12 3.2.13. Buizerd (Buteo buteo)................................................................................................12 3.2.14. Boomvalk (Falco subbuteo).......................................................................................12 3.2.15. Velduil (Asio flammeus) ............................................................................................12 3.2.16. Ransuil (Asio otus)....................................................................................................12 3.2.17. Gierzwaluw (Apus apus)............................................................................................13 3.2.18. Tapuit (Oenanthe oenanthe).......................................................................................13 4. Weersomstandigheden..............................................................................................................14 5. Veedichtheid ............................................................................................................................15 6. Maaidata..................................................................................................................................16 7. Referentielijst...........................................................................................................................17 8. Bijlagen...................................................................................................................................18

2

1. Inleiding Conform de ministeriële richtlijn van 14 maart 2000 betreffende de implementatie van de methodiek voor het optimaliseren en meetbaar maken van de ecologische inbreng in de ruilverkaveling, in toepassing van de studie van het Instituut voor Natuurbehoudd en van het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, werd ter vervollediging van de dossiers die werden voorgelegd teneinde een goedkeuring van het structuurplan te bekomen, een gericht monitoringprogramma opgemaakt. Het definitief structuurplan, met inbegrip van het monitoringprogramma, werd goedgekeurd op 19 december 2000.

Het monitoringprogramma is gericht op het nagaan van de effectiviteit van de maatregelen voor de natuur en of de vooropgestelde natuurdoelstellingen bij een ruilverkaveling ook effectief worden gehaald. Aan de hand hiervan kan onderzocht worden of bijstelling van het gevoerde beheer noodzakelijk is. Ook voor de ruilverkaveling Fortem, gelegen in de West-Vlaamse Polders (Lampernisse-Zoutenaaie) wordt thans een monitoringprogramma opgestart. Deze monitoring bestaat uit het opvolgen van enerzijds abiotische factoren (hydrologie) en anderzijds biotische elementen (flora en avifauna). De natuurdoelstellingen in de ruilverkaveling Fortem zijn hoofdzakelijk gericht op de ontwikkeling van graslanden en sloten, gecombineerd met een peilverhoging.

De bedoeling van de huidige inventarisatie is de uitgangssituatie weer te geven voor het partim avifauna. Daarvoor wordt een uitgebreide territoriumkartering uitgevoerd die zich beperkt tot het 'opgestuwd gebied' (Lampernisse - Oudekapelle). Dit gebied bestaat voornamelijk uit weiland en hooiland afgewisseld met een enkele akker (situering zie kaart 1).

Kaart 1: Situering plangebied binnen ruimere omgeving.

3

2. Methode 2.1. Uitgebreide territoriumkartering (Hustings et al. 1989) Het afgebakende gebied (350 ha) werd geïnventariseerd volgens de uitgebreide territoriumkartering van Hustings et al. (1989). Als basis wordt vertrokken van een territoriumkartering die aangevuld wordt met het loka liseren van broedparen voor nietterritoriale soorten of soorten die een onopvallend territoriumgedrag vertonen. Met de methode worden dus niet zozeer het aantal broedgevallen of broedparen geïnventariseerd maar wel het aantal territoria van de soorten.

Het ganse gebied werd 6 maal bezocht, 4 keer in de maand mei en 2 maal in juni. Gezien de karteringsperiode beperkt is tot de maanden mei en juni, kan dit een enigszins vertekend beeld opleveren voor vroeg actieve vogelsoorten. Voor een aantal soorten, met name voor Wilde eend, Patrijs, Veldleeuwerik en Blauwborst valt de inventarisatieperiode volledig buiten de beste tijd en voor Kievit, Grutto, Tureluur, Slobeend, Meerkoet, Steenuil, Witte kwikstaart en Rietgors valt de beste inventarisatietijd deels buiten de beste tijd. (Hustings et al., 1989, zie Tabel 2).

Eén inventarisatieronde werd in 2 dagen afgelopen. Daarvoor werd het gebied in 6 delen van 2 à 3 uur wandelen opgesplitst (Kaart 1). Elke dag werden 3 stukken geïnventariseerd. De volgorde waarin de stukken werden afgelopen werd aangepast voor elke inventarisatieronde zodat alle stukken eens vroeg en eens later geïnventariseerd werden. Er werd met inventariseren gestart rond zonsopgang.

Waarnemingsdata (2001): Inventarisatieronde 1: Inventarisatieronde 2: Inventarisatieronde 3: Inventarisatieronde 4: Inventarisatieronde 5: Inventarisatieronde 6:

8-9 mei 14-15 mei 21-22 mei 29-30 mei 5-6 juni 19-20 juni

Er werd met inventariseren gestart met de bedoeling het terrein in noord-zuid richting af te lopen en daarbij alle percelen te doorlopen. Van deze methode moest al snel afgezien worden wegens het grote aantal brede grachten tussen de percelen. Uiteindelijk werden alle percelen afgelopen zodanig dat zo weinig mogelijk op de stappen moest teruggekeerd worden. Indien het toch nodig bleek om terug te keren dan werden op de terugkeer over eenzelfde perceel geen waarnemingen genoteerd.

Enkele kleine percelen werden niet afgelopen omdat deze vanop de naastliggende percelen goed te overzien waren en om de kans op dubbeltellingen zoveel mogelijk te verkleinen.

Alle aanwijzingen voor een territorium of broedplaats werden op kaart ingetekend. Dit gebeurde aan de hand van codes die op de veldkaarten (schaal 1/3.000) genoteerd werden. Voor elke inventarisatieronde werd met een blanco veldkaart gestart.

Waarnemingen net buiten het plangebied werden ook genoteerd omdat deze mogelijk tot een territorium behoren dat binnen het plangebied valt. Er werd een onderscheid gemaakt tussen 3 soorten waarnemingen: territoriumindicerende, nestindicerende en overige. Onder territoriumindicerende waarnemingen worden alle waarnemingen verstaan die een aanwijzing geven voor de aanwezigheid van een territorium (zang, agressief gedrag tegen soortgenoten, baltsgedrag en baltsroep, ala rmroep en de aanwezigheid van een koppel). Onder nestindicerende waarnemingen worden alle waarnemingen verstaan die een aanwijzing geven voor een

4

broedpoging (verzamelen en vliegen met nestmateriaal, broedende vogels, een gebruikt nest, uitgevlogen jongen).

Bij het lokaliseren van broedparen gelden enkel waarnemingen van balts, paren in geschikt broedbiotoop, nestbouw en adulten met jongen. Bij hoge dichtheden van soorten is het soms niet mogelijk om afzonderlijke paren te onderscheiden. Bij deze soorten worden de aanwezige individuen of het aantal mannetjes geteld (turfmethode). Deze methode werd hier toegepast voor Kievit voornamelijk op de akkers waar grotere aantallen voorkwamen. Het maximum aantal Kieviten werd geteld en gedeeld door twee.

Alle waarnemingen werden, na elke inventarisatieronde, op een soortkaart aangebracht. De waarnemingen worden daarna in de computer ingevoerd. In de tabel wordt bij elke waarneming de soortcode, de inventarisatieronde en de soort waarneming vermeld (territoriumindicerende (1), nestindicerende (2) en overige (3)). De gegevens werden daarna verder geïnterpreteerd om zo tot een territoriumkaart te komen.

2.2. Interpretatie Voor de meeste zangvogels, patrijzen en rallen wordt de territoriumkartering gehanteerd, terwijl voor de eenden en de steltlopers het lokaliseren van broedparen als inventarisatiemethode gehanteerd wordt (Hustings et al., 1989) (Tabel 1).

Ten eerste worden de interpretatiecriteria vastgesteld aan de hand van de soortbeschrijvingen.

Aangezien er slechts 6 geldige bezoeken werden afgelegd wordt voor de territoriumkartering één waarneming als voldoende aanzien voor het intekenen van een territorium. Een uitzondering hierop is Waterhoen waarvoor 2 waarnemingen vereist zijn. Meestal wordt bij een éénmalige waarneming geëist dat de waarneming voor of na een bepaalde datum valt. Bij het lokaliseren van broedparen is één waarneming van een paar meestal voldoende.

Duidelijke concentraties van waarnemingen worden eerst afgegrensd (indien ze geen twee uitsluitende waarnemingen bevatten). Daarna worden de uitsluitende waarnemingen aangeduid en worden de overige waarnemingen zoveel mogelijk toegevoegd aan de uitsluitende.

Wegens de uitgestrektheid van het gebied is het voor soorten met een groter territorium soms zeer moeilijk om te bepalen of twee waarnemingen als uitsluitend kunnen beschouwd worden.

Met name als een soort op verschillende dagen waargenomen werd of als de soort in een ander deelgebied op een ander tijdstip waargenomen werd.

De aanwezige wegen en ook de brede grachten werden gebruikt om het gebied in deelgebieden op te delen. Bij het samenvoegen van de waarnemingen moest dan ook speciale aandacht geschonken worden aan deze kunstmatige grenzen die voor vogels niet belangrijk zijn. Het al of niet uitsluitend zijn van de waarnemingen moest dan ook dikwijls subjectief toegekend worden, rekening houdend met de inventarisatieronde.

Voor de niet-territoriale soorten die 'lokaliseren van broedparen' als inventarisatiemethode hebben geldt de aangeduide omgrenzing niet als territorium maar als een locatie van een broedend koppel. Hier worden alle zekere en waarschijnlijk broedgevallen ingetekend. De aanduiding op de kaarten werd gemakkelijkheidshalve telkens voor alle soorten als ‘territoriumafbakening’ aangeduid.

5

3. Resultaten: bespreking van de soorten Opmerking: Gezien het uitzonderlijk natte voorjaar en de late startdatum, zal deze inventarisatie voor sommige soorten een vertekend beeld opleveren, dit kan van belang zijn bij verdere monitoring. Vooral voor Grutto, Tureluur en Zomertaling is het, wegens het natte voorjaar, een uitzonderlijk positief jaar met vermoedelijk meer broedparen dan in ‘normale’ jaren.

De kaarten per soort in bijlage van dit rapport zijn geordend op alfabetische volgorde volgens de Nederlandse soortnaam.

3.1. Broedvogels 3.1.1. Wilde eend (Anas platyrhynchos) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: (baltsende) paren, solitaire vogels in broedbiotoop, alarmerende individuen, afleidingsgedrag, adult met jongen voorkomen: vrij algemene broedvogel in beekranden, overzomeraars komen tevens in groepen voor (tot 58 exemplaren) opmerkingen: aantal territoria: 26 code: WE 3.1.2. Slobeend (Spatula clypeata) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: (baltsende) paren, solitaire vogels in broedbiotoop voorkomen: zeldzame broedvogel in beekranden opmerkingen: De vogels werden meestal in vlucht waargenomen zodat het lokaliseren van broedparen zeer moeilijk was. Aangezien de fusieafstand (= afstand tot waar me n punten moet samennemen om tot een territorium te komen) 2500 m bedraagt en het gebied op verschillende dagen geïnventariseerd werd kunnen de waarnemingen niet als uitsluitend gezien worden. aantal territoria: 1 code: SE 3.1.3. Zomertaling (Anas querquedula) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: (baltsende) paren, solitaire vogels in broedbiotoop, alarmerende individuen, voorkomen: zeldzame broedvogel in natte graslanden opmerkingen: aantal territoria: 2 code: ZT 3.1.4. Patrijs (Perdix perdix) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: roepende mannetjes, paren, overige waarnemingen ter aanvulling voorkomen: op of nabij akkers, op kale stukken in weilanden, beperkt aantal broedparen opmerkingen: De beste inventarisatieperiode voor Patrijs is maart-april en valt dus volledig buiten de 6 inventarisatieronden. aantal territoria: 3

6

code:

Pa

3.1.5. Kwartel (Coturnix coturnix) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: roepende mannetjes voorkomen: minder algemene broedvogel (zie opmerking) in perceelsranden opmerkingen: Bij de inventarisatie van Kwartel moest volledig op het geluid worden afgegaan, er werden geen zichtwaarnemingen gedaan. Wegens het ontbreken van een inventarisatie 's avonds en 's nachts is het aantal territoria vermoedelijk een onderschatting. aantal territoria: 3 code: Kwartel 3.1.6. Waterhoen (Gallinula chloropus) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: paren, solitaire individuen, roepende vogels, nesten, paren met jongen voorkomen: vrij algemene broedvogel in grachten en sloten opmerkingen: In sloten in cultuurland zijn minimum 2 waarnemingen vereist zodat enkele waarnemingen buiten beschouwing gelaten werden.

Doordat niet elke meter gracht kon afgelopen worden en het feit dat de vogels zich dikwijls in de vegetatie verschuilen zal het aantal territoria vermoedelijk een stuk hoger liggen. aantal territoria: 9 code: WH 3.1.7. Meerkoet (Fulica atra) inventarisatie: territoriumkartering of lokaliseren broedparen waarnemingen: paren, nesten, adulten met jongen voorkomen: vrij algemeen op grachten en sloten opmerkingen: aantal territoria: 13 code: MK 3.1.8. Kievit (Vanellus vanellus) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: paren, baltsende vogels, alarmerende vogels, (broedende vogels) voorkomen: vrij algemeen in het plangebied, concentreert zich vooral op akkers en in mindere mate op onbegroeide plekken of plaatsen met korte begroeiing in weiland opmerkingen: Een deel van de Kieviten is uitgemaaid maar vooral het bewerken van de akkers heeft het meest slachtoffers gemaakt. De beste periode voor het inventariseren van Kieviten is 10 april tot 10 mei. Enkel de eerste inventarisatieronde valt binnen deze periode. Een tweede legsel kan wegens het late tijdstip niet uitgesloten worden zodat het aantal territoria wellicht niet correct zal zijn.

Tijdens de laatste inventarisatieronde werden nagenoeg geen paren of alarmerende vogels meer waargenomen. De vogels hadden zich verzameld in grote groepen (tot circa 50 exempl.).

De fusieafstand voor Kievit bedraagt 1000 m, er kunnen dus vrij grote territoria zijn. aantal territoria: 91 code: Ki

7

3.1.9. Grutto (Limosa limosa) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: paren, solitaire vogels (optima le periode) voorkomen: enkele koppels in drassige weilanden opmerkingen: Door het maaien van de hooilanden heeft een deel van de paren zich verplaatst waardoor de interpretatie bemoeilijkt wordt. Het aflopen van de percelen is niet de meest geschikte methode om Grutto's te inventariseren omdat deze opvliegen en beginnen alarmeren en dit dikwijls vanop grote afstand. Daardoor wordt het lokaliseren van de broedparen sterk bemoeilijkt.

De optimale periode voor Grutto loopt van 15 april tot 10 mei zodat éénmalige waarnemingen van de inventarisatierondes 2 t.e.m. 6 niet geldig zijn. aantal territoria: 6 code: Grutto 3.1.10. Tureluur (Tringa totanus) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: solitaire vogels, alarmerende vogels voorkomen: 1 zeker broedgeval op nat weiland, waarneming juveniel opmerkingen: aantal territoria: 1 code: Tureluur 3.1.11. Steenuil (Athene noctua) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: (roepende vogels), overige waarnemingen voorkomen: 2 broedgevallen bij bewoning opmerkingen: Wegens het ontbreken van een nachtelijke inventarisatieronde kan er geen correct aantal territoria gegeven worden. Toch zullen er wellicht weinig broedgevallen zijn door het ontbreken van de nodige nestgelegenheid (o.a. knotwilgen). aantal territoria: 2 code: SU 3.1.12. Veldleeuwerik (Alauda arvensis) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes voorkomen: vrij algemene broedvogel verspreid over het gehele plangebied, voornamelijk bij akkers opmerkingen: Gezien de grootte van het te inventariseren gebied kon niet gewacht worden tot de vogels invielen om zo hun locatie in te tekenen. De vogels werden ingetekend op de plaats waar ze aan het zingen waren. aantal territoria: 38 code: VL 3.1.13. Graspieper (Anthus pratensis) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels, voedseltransport voorkomen: vrij algemene broedvogel verspreid over het gehele plangebied, met een grotere broeddichtheid in het ooste lijk deelgebied opmerkingen: Eénmalige waarnemingen worden meegeteld vanaf 15 mei. aantal territoria: 42 code: GP

8

3.1.14. Witte kwikstaart (Motacilla alba) inventarisatie: lokaliseren broedparen waarnemingen: zingende mannetjes, voedseltransport, alarmerende vogels (eind mei), overige waarnemingen voorkomen: broedt voornamelijk in de buurt van water nabij bouwsels, eerder in de buurt van de boerderijen die hoofdzakelijk buiten het plangebied staan, vandaar slechts 1 koppel opmerkingen: aantal territoria: 1 code: WiKw 3.1.15. Gele kwikstaart (Motacilla flava) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, voedseltransport, alarmerende vogels (eind mei), overige waarnemingen voorkomen: vrij algemene broedvogel op weila nd, akkers opmerkingen: Eénmalige waarnemingen worden pas meegeteld na half mei. aantal territoria: 21 code: GeKw 3.1.16. Blauwborst (Luscinia svecica) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingend mannetje voorkomen: 1 koppel in baanlangsgracht met oud riet opmerkingen: De beste periode voor het inventariseren van Blauwborst is 20 april tot 10 mei. Enkel de eerste inventarisatieronde valt binnen deze periode maar toen werd geen Blauwborst waargenomen.

Het feit dat er slechts 1 koppel voorkomt in het plangebied is voornamelijk te wijten aan het ontbreken van oud riet. aantal territoria: 1 code: Bl 3.1.17. Rietzanger (Acrocephalus schoenobaenus) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels, voerende vogels voorkomen: Rietzanger is vrij algemeen in het gebied. Hij komt voor in de sloten met een minimum aan riet of andere water- of oevervegetatie, voornamelijk langs de wegen maar af en toe ook tussen de percelen. opmerkingen: In veel sloten staat te weinig vegetatie om als nestplaats te voldoen.

Niet alle nesten van de gekarteerde territoria zullen zich binnen het plangebied bevinden. aantal territoria: 50 code: RZ 3.1.18. Bosrietzanger (Acrocephalus palustris) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels voorkomen: zeldzame broedvogel op de grens van het plangebied bij een oude hoeve opmerkingen: Wegens het nagenoeg ontbreken van struikgewas en verruigd riet in het plangebied is deze soort een zeldzame verschijning. Er werd slechts 1 territorium gekarteerd waarvan het nest waarschijnlijk buiten het plangebied valt. aantal territoria: 1

9

code:

BRZ

3.1.19. Kleine karekiet (Acrocephalus scirpaeus) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels, voerende vogels voorkomen: vrij algemene broedvogel van rietkragen, minder talrijk dan Rietzanger. opmerkingen: Bredere rietkragen met oud riet ontbreken in de sloten zodat het aantal koppels beperkt blijft. Plaatsen waar iets meer riet voorkomt worden bijna altijd ingenomen.

Eénmalige waarnemingen worden enkel meegeteld vanaf juni. aantal territoria: 18 code: KK 3.1.20. Grasmus (Sylvia communis) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels voorkomen: enkele koppels bij bewoning opmerkingen: Grasmus is geen typische soort voor weidegebieden. Wegens het nagenoeg ontbreken van struikgewas in het plangebied is deze soort dan ook een zeldzame verschijning. aantal territoria: 2 code: GM 3.1.21. Rietgors (Emberiza schoeniclus) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels, voerende vogels voorkomen: vrij schaarse broedvogel van ruige perceelsranden, rietkragen en ruigtes. opmerkingen: aantal territoria: 14 code: Rg 3.1.22. Grauwe gors (Emberiza calandra) inventarisatie: territoriumkartering waarnemingen: zingende mannetjes, alarmerende vogels, overige waarnemingen voorkomen: vrij schaarse broedvogel die een voorkeur lijkt te vertonnen voor ruigere hooilanden. opmerkingen: aantal territoria: 8 code: GG Overige broedvogels in het inventarisatiegebied (niet op kaart gebracht) 3.1.23. Torenvalk (Falco tinnunculus) voorkomen: 1 koppel broedend in nestbak 3.1.24. Houtduif (Columba palustris) voorkomen: vrij algemene broedvogel, verspreid over het gebied nestelend in de enkele bomen, struiken of bouwsels 3.1.25. Zomertortel (Streptopelia turtur) voorkomen: waarschijnlijke broedvogel

10

3.1.26. Koekoek (Cuculus canorus) voorkomen: kon regelmatig van op grote afstand roepend waargenomen worden, ook van buiten het plangebied, enkele malen werd een overvliegend exemplaar gezien, minstens 3 territoria vallen binnen of overlappen met het inventarisatiegebied 3.1.27. Boerenzwaluw (Hirundo rustica) voorkomen: broedvogel van schuren en boerderijen, werd over het ganse inventarisatiegebied foeragerend waargenomen 3.1.28. Winterkoning (Troglodytes troglodytes) voorkomen: enkele broedgevallen in de directe omgeving van huizen en boerderijen 3.1.29. Merel (Turdus merula) voorkomen: enkele broedgevallen in de directe omgeving van huizen en boerderijen 3.1.30. Spreeuw (Sturnus vulgaris) voorkomen: vrij algemeen, broedt in holtes in gebouwen en bomen, werd over het ganse inventarisatiegebied foeragerend waargenomen, 3.1.31. Huismus (Passer domesticus) voorkomen: vrij algemene broedvogel in de directe omgeving van huizen en boerderijen 3.1.32. Ringmus (Passer montanus) voorkomen: enkele broedgevallen in de directe omgeving van huizen en boerderijen 3.1.33. Kneu (Carduelis cannabina) voorkomen: werd over het ganse inventarisatiegebied foeragerend waargenomen 3.1.34. Kauw (Corvus monedula) voorkomen: werd foeragerend over het ganse gebied waargenomen, een waarschijnlijke slaapplaats in dorp van Lampernisse 3.1.35. Zwarte kraai (Corvus corone corone) voorkomen: in kleine aantallen waargenomen 3.1.36. Ekster (Pica pica) voorkomen: vrij schaarse broedvogel, werd weinig waargenomen

3.2. Waarnemingen foeragerende vogels Broedvogels (buiten het plangebied), doortrekkers, overzomeraars: 3.2.1. Aalscholver (Phalacrocorax carbo) voorkomen: werd regelmatig waargenomen, jagend op de bredere grachten of overvliegend in grotere groepen

11

3.2.2. Blauwe reiger (Ardea cinerea) voorkomen: werd over het ganse inventarisatiegebied waargenomen 3.2.3. Bergeend (Tadorna tadorna) voorkomen: overzomeraar of mogelijke broedvogel, niet meer waargenomen na 30 mei 3.2.4. Knobbelzwaan (Cygnus olor) voorkomen: er werd 2 maal een adulte vogel waargenomen 3.2.5. Kluut (Recurvirostra avosetta) voorkomen: broedgeval te Oudekapelle, net buiten het plangebied, adulte vogels werden regelmatig foeragerend in het gebied waargenomen, de vogels hebben zich mogelijk verplaatst tot binnen het plangebied 3.2.6. Scholekster (Haematopus ostralegus) voorkomen: verscheidene waarnemingen van solitaire vogels en koppels die geen broedgedrag vertoonden 3.2.7. Wulp (Numenius arquata) voorkomen: enkele groepen werden waargenomen in inventarisatieperiode

het begin van de

3.2.8. Regenwulp (Numenius phaeopus) voorkomen: af en toe waargenomen in groepen (tot 9 exempl.) (9 en 14 mei, 5 juni) 3.2.9. Groenpootruiter (Tringa nebularia) voorkomen: regelmatig solitaire vogels waargenomen 3.2.10.Witgatje (Tringa ochropus) voorkomen: 2 maal waargenomen 3.2.11. Bruine kiekendief (Circus aeruginosus) voorkomen: 2 maal werd een jagend vrouwtje waargenomen (8 mei, 19 juni) 3.2.12. Sperwer (Accipiter nisus) voorkomen: 1 maal waargenomen (15 mei) 3.2.13. Buizerd (Buteo buteo) voorkomen: 1 maal waargenomen (14 mei) 3.2.14. Boomvalk (Falco subbuteo) voorkomen: 1 maal waargenomen (19 juni) 3.2.15. Velduil (Asio flammeus) voorkomen: éénmalige waarneming van een jagend exemplaar (15 mei) 3.2.16. Ransuil (Asio otus) voorkomen: één waarneming bij zonsopgang (15 mei)

12

3.2.17. Gierzwaluw (Apus apus) voorkomen: algemeen, jagend boven het gebied 3.2.18. Tapuit (Oenanthe oenanthe) voorkomen: 2 waarnemingen van solitaire vogels

13

4. Weersomstandigheden De weersomstandigheden tijdens het inventariseren waren over het algemeen vrij goed tot goed.

Enkel op 14 mei begon het tegen de middag fel te regenen waardoor de inventarisatie tijdelijk moest stilgelegd worden. Het zonnige warme weer in de meimaand had als nadeel dat de zangactiviteit sneller stopte. Er werden dan ook telkens minder waarnemingen verricht in het deelgebied dat rond de middag geïnventariseerd werd.

De wind speelt ook een grote rol tijdens het inventariseren, de kans om een vogel waar te nemen neemt af met de sterkte van de wind. Vooral op 6 juni beperkte een vrij sterke wind de waarnemingen. Op dagen met een matige wind kon ook al enig effect van de wind waargenomen worden zij het in mindere mate.

Op 19 juni werd de inventarisatie het eerste uur bemoeilijkt door nevel waardoor zichtwaarnemingen achterwege bleven. Er kon enkel op vrij moeilijk te lokaliseren geluiden afgegaan worden.

8 mei: 9 mei: 14 mei: 15 mei: 21 mei: 22 mei: 29 mei: 30 mei: 5 juni: 6 juni: 19 juni: 20 juni:

zonnig zwakke wind bewolkt, tegen de middag zonnig zwakke wind bewolkt met opklaringen, tegen de middag regen zwakke wind zonnig, tegen de middag bewolkt zwakke wind zonnig zwakke tot matige wind zonnig zwakke tot matige wind zonnig, warm matige wind (vooral 's morgens) bewolkt met opklaringen, warm, tegen de middag een kleine bui zwakke wind zonnig zwakke wind bewolkt vrij sterke wind eerst nevel daarna zonnig met wolkenvelden zwakke wind zonnig met wolkenvelden zwakke wind, later matig

14

5. Veedichtheid Tijdens elke inventarisatieronde werd het aantal stuks vee per perceel geteld. Zo kon het verloop van de veedichtheid gevolgd worden. Het vee bestond hoofdzakelijk uit runderen naast enkele percelen met schapen. Op sommige hooilanden werd nabeweid.

Op de bijgeleverde kadasterkaart wordt voor elk perceel de veedichtheid per inventarisatieronde aangegeven. Hierbij dient vermeld dat in een aantal gevallen het kadastraal perceel niet overeen komt met het gebruiksperceel. Het exact bepalen en situeren van deze percelen was niet steeds mogelijk en behoorde ook niet tot de opdracht. De op kaart terug te vinden begrazingsdichtheden zijn in een aantal gevallen dan ook zo nauwkeurig mogelijk gesitueerd.

15

6. Maaidata De broedsels van veel weidevogels worden vernietigd door te vroeg maaien van de hooilanden.

Door het uitzonderlijk natte voorjaar vallen de maaidata wellicht later dan gewoonlijk het geval is.

Toch zijn binnen het plangebied zeker nesten van Grutto en Kievit uitgemaaid.

Bij elke inventarisatieronde werden de percelen genoteerd die gemaaid waren. Zodat later eventueel voorstellen kunnen gedaan worden voor aangepast beheer.

Ook het bewerken van de akkers maakt veel slachtoffers met name onder de Kieviten. Op enkele akkers werden dode Kieviten aangetroffen en ook op hooiland werd één maal een dode Kievit aangetroffen die tijdens het maaien gedood werd.

De gegevens van de maaidata worden gekoppeld aan de kadasterkaart en worden aangegeven per inventarisatieronde (met code 1 tot 6). Dit betekent dat het betreffende perceel tussen de vorige en de aangeduide inventarisatieronde gemaaid werd.

16

LEGENDE: g4: teldatum gemaaid perceel b3: teldatum bewerkt perceel

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem

Gemaaide en bewerkte percelen perceelsgrens

schaal 1/10000 Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

W

4 Meters

7. Referentielijst Beintema, A. Moedt, O. & Ellinger D. (1995). Ecologische Atlas van de Nederlandse Weidevogels. Schuyt & Co, Haarlem. 352 pp.

Hustings, M.F.H., Kwak, R.G.M., Opdam, P.F.M. & Reijnen, M.J.S.M. (1989).

Vogelinventarisatie. Achtergronden, richtlijnen en verslaglegging. Natuurbeheer in Nederland.

Deel 3. Pudoc, Wageningen. 492 pp.

Jonsson, L. (1993). Vogels van Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Thieme. 560 pp.

Mullarney K., Svensson, L., Zetterström D. & Grant P.J. (2000). Vogelgids van Europa.

ANWB, Den Haag. 400 pp. van Dijk, A.J. (1993). Handleiding SOVON Broedvogelonderzoek. SOVON, Beek-Ubbergen. 54 pp.

17

8. Bijlagen Tabel 1: Beste inventarisatietijd en datumgrenzen (SOVON, 1993). soort Wilde eend Slobeend Zomertaling Patrijs Kwartel Waterhoen Meerkoet Kievit Grutto Tureluur Steenuil Veldleeuwerik Graspieper Witte kwikstaart Gele kwikstaart Blauwborst Rietzanger Bosrietzanger Kleine karekiet Grasmus Rietgors Grauwe gors

beste tijd maart 15 april-20 mei mei 1 maart-30 april 1 juni-10 juli 1 mei-15 juni 20 april-10 juni 10 april-10 mei 15 april-10 mei 15 april-10 juni 1 maart-15 juni 20 maart-10 mei 1 mei-15 juni 1 april-10 juni 1 mei-20 juni 20 maart-10 mei mei 20 mei-20 juni 20 mei-20 juni 15 mei-10 juni 20 april-20 juni mei (15 mei-1 juli)

datumgrenzen SOVON 1/apr 10/mei 20/apr 30/jun 20/apr 30/jun 15/feb 20/mei 1/jun 31/jul 20/apr 15/jun 20/apr 10/jun 10/apr 10/mei 15/apr 10/mei 1/mei 15/jun 1/feb 10/jul 1/apr 10/jul 1/mei 10/jul 15/apr 10/jul 15/apr 15/jul 20/apr 30/apr 1/mei 20/jul 20/mei 20/jul 20/mei 10/jul 10/mei 10/jul 1/mei 10/jul 15/mei 20/jul

18

Wilde eend Slobeend Zomertaling Patrijs Kwartel Waterhoen Meerkoet Kievit Grutto Tureluur Steenuil Veldleeuwerik Graspieper Witte kwikstaart Gele kwikstaart Blauwborst Rietzanger Bosrietzanger Kleine karekiet Grasmus Rietgors Grauwe gors

WE SE ZT Pa Kwartel WH MK Ki Grutto Tureluur SU VL GP WiKw GeKw Bl RZ BRZ KK GM Rg GG

x x x x x x x

x x x x

x x x x x x x x x x x x

19

fusieafstand (m)

lokaliseren broedparen

territoriumkartering

gebruikte code

soort

Tabel 2: Gebruikte veldcodes. Aanduiding inventarisatiemethode (territoriumkartering of lokaliseren broedparen) (Hustings et al., 1989, SOVON, 1993).

1000 2500 2500 500 1000 500 500 1000 1000 1000 500 500 500 500 500 250 250 100 100 250 250 500

Kaart 2: Afbakening studiegebied en deelgebieden.

1

3

2

4

5

6

20

/'

/

/''<)■

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem Blauwborst schaal 1/10000

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

V

V- "\

Econnection

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening

Plaathoek

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening

anne

endenko

i

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem Grasmus schaal 1/10000

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

Econnection

\

\

1

/

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\y Territoriumafbakening

'

Graspieper schaal 1/10000

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

Econnection

**

i/

\|/

LEGENDE: • Waamemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening

E_ Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem Kievit schaal 1/10000

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

V

V**"\

Econnection

\

s/

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waamemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening (•) Nestlocatie - -b (ï) Adult met jongen

ÉL-

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening (•) Nestlocatie

.- f----- ,-' Uv

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem Patrijs schaal 1/10000

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

ECONNECTION

^

.■ <'—7—\---------“ W \ \ \ \ \ 1/

'/

JhoekX

>v

/

/ LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\y Territoriumafbakening

enne

'endenko

v- -\

Plairthoek Rietgors schaal 1/10000

Econnection

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\y Territoriumafbakening

.enne

<endenko

y

1 1 1 1 1 \\\\' \\\r 1 ^ i 1 i 1 i 1 i 1 i 1 1 i\i iVl\r i i i i i yA i

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem

i i

i i

r? i i

—i

i

i

"k/i i

\

\

>

/

//

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 Territoriumafbakening 0 Adult met jong

i ^ i

i

Tureluur schaal 1/10000

/\y

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

l' I ' I ' l '

'

I

I

I

;l

I

I

i i i n i i LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening (•) Adult met jongen

\ XVl/

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem Witte kwikstaart schaal 1/10000

wi

i

I

OTv

LEGENDE: • Waarnemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\/ Territoriumafbakening

I—T

Vogelinventarisatie ruilverkaveling Fortem Zomertaling schaal 1/10000

Studie uitgevoerd door Econnection cvba, Gent in opdracht van de Vlaamse Landmaatschappij

Econnection

'K Sv'\y \ \ \\ \\ ' / / i iN/i ✓ y \ >/ / \ \ 1/ ' V\ P aathoek/— < /

jtr.Tsr LEGENDE: • Waamemingspunt inventarisatie 1 Waarnemingspunt inventarisatie 2 • Waarnemingspunt inventarisatie 3 • Waarnemingspunt inventarisatie 4 • Waarnemingspunt inventarisatie 5 • Waarnemingspunt inventarisatie 6 /\y Territoriumafbakening

.enne

'endenko

-\