e-IB_Jaarrapport_2009_0.pdf

entiteit e-government en ICT-Beheer

Jaarrapport 2009

e-IB

e-government

ICT-Beheer

1

2

Voorwoord

“In deze periode van crisis worden we geconfronteerd met budgetbeperkingen, herstructureringen en staan we voor de uitdaging om efficiënter te werken, kosten te reduceren en algemeen de ICT-dienstverlening te verbeteren.

e-IB wil hierbij een belangrijke rol spelen. Essentieel is een verder doorgedreven dialoog met u en uw organisatie: om optimaal prioriteiten te stellen en de verdere uitbouw van bouwstenen inhoudelijk goed af te stemmen.

De entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) zet daarom volop in op het concept van herbruikbare ICT- en e-governmentbouwstenen (die werden toegelicht tijdens het BIA-seminarie op 9 en 10 november 2009). Dit alles binnen het raamwerk van een duidelijke referentiearchitectuur, zoals vooropgesteld in de beleidsnota 2009-2014.

Zo delen we expertise, behalen we aanzienlijk schaalvoordelen en bevorderen we een eenvormige dienstverlening. Integratie, afstemming en beheer worden eenvoudiger.

Werkte uw entiteit ook ICT-oplossingen uit die bruikbaar zijn door andere entiteiten? Vermijd dubbel werk en deel uw kennis. Zo creëren we samen een mechanisme waar iedereen baat bij heeft!

Hebt u suggesties voor bouwstenen die nog ontbreken? Laat het ons weten.

Elke organisatie binnen de Vlaamse overheid is een potentiële kandidaat om dergelijke bouwstenen aan te reiken: dit kan een wezenlijke bijdrage leveren aan het efficiënter aanwenden van de steeds beperktere ICT-kredieten voor nieuwe investeringen.

De entiteit e-government en ICT-Beheer wenst ook met dit jaarrapport een instrument aan te reiken voor afstemming met haar klanten. Het document biedt immers niet alleen een volledig overzicht van de realisaties het voorbije jaar. Het vormt ook de basis voor het jaarplan 2010, onderwerp van continu overleg.

Kortom: niets belangrijker dan een constructieve samenwerking. Ik hoop dan ook van harte dat we deze strategie met u kunnen delen.”

Luc Chauvin, ICT-manager Vlaamse overheid

1

2

Beleidsnota 2009-2014: managementsamenvatting luik ICT

Met ICT en e-government naar geïntegreerde oplossingen “Ik wens met het ICT en e-governmentbeleid de Vlaamse overheid en de lokale overheden de nodige ondersteuning te bieden om uit te groeien tot slagkrachtige organisaties. Ik wil voorzien in gemeenschappelijke ICT-diensten die garant staan voor efficiëntie, performantie, geïntegreerd werken, betrouwbaarheid en duurzaamheid.

Het uitbouwen van een ICT-referentiearchitectuur voor alle overheden in Vlaanderen en het inzetten op het gebruik van authentieke bronnen moet bijdragen tot substantiële lastenverlagingen.

Hierdoor kunnen de andere beleidsdomeinen en de lokale overheden zich beter concentreren op hun kernopdrachten.

ICT moet ook bijdragen tot een milieuvriendelijkere overheid onder het motto ‘groene ICT’.

Dit betekent niet alleen milieuvriendelijke ICTinfrastructuur aankopen maar ook ICT gebruiken om energie uit te sparen.”

Uit de beleidsnota 2009-2014 van Geert Bourgeois, Viceminister-president van de Vlaamse Regering en Vlaams minister van Bestuurzaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand

3

4

Inhoud

Voorwoord p 1 Beleidsnota 2009-2014: managementsamenvatting luik ICT p3 Inhoudstafel p5 Strategische doelstellingen, programma’s en projecten p7 Beleidsdocumenten, operationele beleidsdoelstellingen 2009 en ICT-programma’s

p9

Programma’s en communicatie p13

1. Optimalisatie interne controle en organisatiebeheersing entiteit e-government en ICT-Beheer p15

2. Architectuur p17

3. Netwerk p18

4. Computerzalen p21

5. Mainframe p23

6. Opslag- en back-upomgeving p25

7. Mailomgeving p27

8. Thin Client p29

9. Databanken en Business Intelligence (BI) p31

10. Enterprise Content Management (ECM) p34

11. Serveroptimalisatie p36

12. Toegangscontrole en ontsluiting via sterke authenticatie p40

13. Geïntegreerde en draadloze communicatie p44

14. Groene ICT p46

15. Uitbouw gemeenschappelijke Web 2.0-omgevingen p48 Gemeenschappelijke 16. test- en integratieomgeving en verificatievoorzieningen p50 Afsluiten 17.

ICT-contract 2008 p52 Operationele 18. fase telefoniecontracten p54 Gemeenschappelijke 19.

ICT-dienstverlening Ondersteunende Systemen (GIOS) p56 Evaluatie 20. van het ICT-veiligheidsniveau p60 Verbeteren 21. van het veiligheidsniveau p62 De 22. entiteit e-government en ICT-Beheer als gemeenschappelijk ICT-dienstencentrum p64 Het 23.

Vlaamse overheidsnetwerk (VOnet) p66 Vlaamse 24.

Service Bus p69 Verhuisbewegingen 25. en nieuwe VAC’s p72 Magda 26.

2.0 p74 MAGDA 27. ondernemingen - Verrijkte KruispuntBank voor Ondernemingen (VKBO) p77 MAGDA 28. persoonsdiensten - Vlaamse kruispuntbank personen (VKBP) p81 MAGDA 29. geografische informatie – GEO p84 E-governmentprojecten 30. voor lokale besturen p87

Communicatie p89

5

Inhoud vervolg

Addenda bij de e-governmentprojecten

p93

Addendum 1: Het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer p94

Addendum 3: het besluit van de Vlaamse regering van 15 mei 2009 betreffende de veiligheidsconsulenten p98

Addendum 4: de aanstelling van de leden van de Vlaamse Toezichtcommissie en de administratieve ondersteuning van de Vlaamse toezichtcommissie p99

Addendum 2: Het besluit van de Vlaamse Regering van 15 mei 2009 houdende de uitvoering van het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer p96

Woordenlijst Contact

6

p111

p101

Strategische doelstellingen, programma’s en projecten

De minister bevoegd voor ICT en e-government (dit is de minister bevoegd voor Bestuurszaken), schrijft een beleidsnota uit met de strategische ICTbeleidsdoelstellingen voor de komende legislatuur.

Binnen deze beleidsnota kadert de jaarlijkse beleidsbrief die de operationele ICT-beleidsdoelstellingen afbakent binnen de termijn van een jaar. Uiteraard gebeurt hierbij, binnen de getrokken strategische krijtlijnen, een vertaling waarbij de specifieke businessbehoeften van de verschillende klantenorganisaties maximaal worden meegenomen.

Op basis van de strategische en operationele ICT-beleidsdoelstellingen van de minister, worden de strategische en operationele organisatiedoelstellingen van de entiteit e-government en ICT-Beheer bepaald en / of bijgestuurd.

De uitvoering van deze organisatiedoelstellingen gebeurt aan de hand van ICT-meerjarenprogramma’s. Elk programma bestaat uit een of meerdere onderliggende projecten.

7

ICT-minister, ICT-beleid Beleidsnota Bestuurszaken (legislatuur)

Beleidsbrief Bestuurszaken (jaarlijks)

Strategische en operationele ICT-beleidsdoelstelingen

Uitvoering Strategische en operationele organisatiedoelstellingen

Technologische & maatschappelijke evoluties

ICT-meerjarenprogramma’s entiteit e-government en ICT-Beheer ICT-projecten entiteit e-government en ICT-Beheer

ContinuĂŻteit (groei en optimalisatie)

8

Klanten, evolutie behoeften

Beleidsdocumenten, operationele beleidsdoelstellingen 2009 en ICT-programma’s

Beleidsdocumenten Volgende beleidsdocumenten vindt u volledig terug op het ICT-extranet: http://ict.vonet.be in de map ‘ICT binnen de Vlaamse overheid / ICT-Beleid / Beleidsnota’s en -brieven’.

• Beleidsnota Bestuurszaken van de Vlaamse minister van Bestuurszaken, Buitenlands Beleid, Media en Toerisme 2009-2014 • Beleidsbrief 2009 Bestuurszaken • Beleidsbrief 2009 e-government en wetsmatiging

9

Een schematisch overzicht van de operationele beleidsdoelstellingen 2009 en de ICT-programma’s De verschillende hoger vermelde beleidsdoelstellingen werden vertaald naar specifieke meerjarenprogramma’s.

Elk programma bestaat uit een of meerdere projecten: deze projecten komen overeen qua technische inhoud of zijn voor hun resultaten afhankelijk van elkaar.

Op de volgende pagina vindt u een overzicht van de verschillende programma’s die in 2009 in uitvoering waren, volgens de beleidsdoelstellingen waar ze bij aansluiten.

10

Beleidsdoelstelling

Programma

Interne controle

Optimalisatie interne controle en organisatiebeheersing e-IB

Continuïteit verzoenen met functionele verbetering en kostenbesparing

• • • • • • • • • • • • • • •

Architectuur Netwerk Computerzalen Mainframe Opslag- en Back-upomgeving Mailomgeving Thin Client Databanken en Business Intelligence (BI*) Enterprise content management (ECM*) Serveroptimalisatie Toegangscontrole en ontsluiting via sterke authenticatie Geïntegreerde en draadloze communicatie Groene ICT Uitbouw gemeenschappelijke Web 2.0 omgevingen Gemeenschappelijke testomgeving

Gemeenschappelijk dienstenaanbod behouden en versterken

• Afsluiten ICT contract 2008 • Operationele fase telefoniecontracten • Gemeenschappelijke ICT-dienstverlening Ondersteunende Systemen (GIOS) • Benchmarking ICT-contract 2008

ICT-veiligheid

• Evaluatie van het ICT-veiligheidsniveau • Verbeteren van het veiligheidsniveau

Aanpassing van de organisatie en interconnectiviteit

• e-IB als gemeenschappelijk ICT-dienstencentrum • Vlaams overheidsnetwerk (VOnet) • Vlaamse Service Bus (VSB)

11

12

Programma’s en communicatie

13

14

1

Programma

Realisaties 2009 In 2009 werd fase 2 van het programma uitgevoerd: het uittekenen en documenteren van de nieuwe en/of gewijzigde processen volgens de in fase 1 uitgewerkte planning. Sinds eind 2009 beschikt e-IB over in VOPS gedocumenteerde processen met de belangrijkste bijhorende procesondersteunende documenten (vooral sjablonen).

Waarom dit programma

Dit programma omvat de nodige acties om tegen eind 2010 over een gedocumenteerd en operationeel organisatiebeheerssysteem te beschikken.

Dit systeem dient te voldoen aan de vereisten zoals vermeld in het kaderdecreet Bestuurlijk Beleid en in de beleidsnota Bestuurszaken 2009-2014.

Een goede organisatiebeheersing zorgt ervoor dat een organisatie afgestemd is op het behalen van haar doelstellingen en biedt een redelijke zekerheid dat die doelstellingen ook werkelijk bereikt worden.

Artikel 33 van het Kaderdecreet Bestuurlijk Beleid stelt: De departementen, de intern verzelfstandigde agentschappen en de extern verzelfstandigde agentschappen staan in voor de interne controle van hun bedrijfsprocessen en activiteiten.

De interne controle is in het bijzonder gericht op: • 1° het effectief en efficiënt beheer van risico’s; • 2° de betrouwbaarheid van de financiële en beheersrapportering; • 3° de naleving van de regelgeving en de procedures; • 4° de effectieve en efficiënte werking van de diensten; • 5° de bescherming van de activa.

In de beleidsnota Bestuurszaken (2009-2014) wordt in lijn met de afspraken van de vorige regering gesteld dat elke entiteit van de Vlaamse overheid tegen december 2010 dient te beschikken over een gedocumenteerd systeem van interne controle (maturiteitsniveau 3).

Programmamanager: Benny Vanspringel

15

Toekomst In 2010 wordt de derde en laatste fase uitgevoerd.

Deze omvat: • Het informeren van de betrokken medewerkers o.b.v. de nieuwe en / of bijgestuurde procesbeschrijvingen en de bijbehorende procesondersteunende documenten.

• Het in een “pilootfase” invoeren van deze processen.

• Waar nodig bijsturen van de processen o.b.v. de ervaringen tijdens de pilootfase.

• Invoeren van de bijgestuurde processen.

• Opstarten van kwaliteitscontroles m.b.t. de naleving van de e-IB-processen.

• Het uitvoeren van een nieuwe zelfevaluatie waaruit moet blijken dat de organisatiebeheersing binnen e-IB operationeel is.

• De resultaten van de zelfevaluatie worden aan IAVA bezorgd tegen eind juni 2010.

• Verder bijsturen van de processen / procedures om de eventuele aandachtspunten die gevonden werden tijdens de zelfevaluatie nog bij te werken.

Tegen uiterlijk eind 2010 dient e-IB het maturiteitsniveau 3 bereikt te hebben.

16

2

Programma

Realisaties 2009 In 2009 werden volgende resultaten bereikt: • het verfijnen van de VOPS*-processen voor architectuurontwikkeling en -beschrijving; • het bepalen van een lexicon en taxonomie; • het selecteren van de tools voor het uitwerken en documenteren van architectuurmodellen; • het mappen van methodologie en proces op die voor het bepalen van business- en informatiearchitectuur (PIB); • het in kaart brengen van de huidige technologiepolicies (welke producten worden gebruikt binnen welke scope, het bepalen van de roadmaps voor de top 20 belangrijkste producten); • het documenteren van de referentiearchitecturen: eerste fase (in kaart brengen bouwstenen).

Waarom dit programma Een goed beheer van architectuurbeschrijvingen (proces, methodologie, tools,...) moet ertoe leiden dat : • standaardoplossingen (referentiearchitecturen gebaseerd op gemeenschappelijke bouwstenen) bruikbaar zijn voor een breed spectrum van klantenbehoeften; • projectoffertes sneller aangeleverd en goedkoper worden; • de implementatie van projecten goedkoper en sneller wordt; • de exploitatie van systemen goedkoper wordt.

Toekomst Voor 2010 zijn volgende activiteiten gepland: • het bepalen van de roadmaps voor de producten die in 2009 nog niet onder de loep werden genomen; • het verder documenteren van de referentiearchitecturen; • het uitrollen en configureren van de tool voor het uittekenen van de architectuur van systemen; • het actualiseren van de architectuurprincipes.

* zie woordenlijst

Doelstellingen op vlak van technische architectuur: • uitwerken van een methodologie en proces (incl. procedures & onderliggende tools) voor het beheren van de architectuurbeschrijvingen; • in kaart brengen van de architectuur van de bestaande ICT-omgeving.

Beoogde resultaten: • een gedocumenteerde methodologie voor architectuurbeschrijvingen.

Ook dient een lexicon en taxonomie (taal & structuur) vastgelegd te worden; • een gedocumenteerd architectuurproces; • een set van tools ter ondersteuning van het architectuurproces; • de architectuurprincipes die sturend zijn voor het bepalen van architectuur; • de technologiepolicy die de gebruikte producten aangeeft (inclusief de roadmaps); • de beschrijving van de bestaande gemeenschappelijke bouwstenen • de referentiearchitectuur die de link legt tussen de businessbehoeften en de ICToplossingen (welke set van producten incl. hun samenhang, voor welk type van businessbehoefte).

Programmamanager: Wim Martens

17

3

Programma

De entiteit e-government en ICT-Beheer optimaliseert het netwerk van de Vlaamse overheid.

De activiteiten binnen het programma ‘netwerk’ vinden hun oorsprong in verschillende onderdelen van de strategische organisatiedoelstellingen e-IB. Meerbepaald wordt er binnen dit programma gewerkt aan: • continuïteit en continue verbetering van de huidige ICT-omgeving • uitbouw nieuwe dienstverlening • groene IT

Programmamanager: Harro Verton

18

Realisaties 2009 Continuïteit en continue verbetering van de huidige ICTomgeving: • Uitbouw van een nieuwe backbone*-infrastructuur: de vorige netwerkbackbone-infrastructuur had onvoldoende capaciteit om de vraag naar extra bandbreedte te kunnen opvangen.

Daarom is in 2008 het aanleggen gestart van een nieuwe infrastructuur op basis van 10Gbps-technologie, waarmee heel hoge netwerksnelheden mogelijk zijn (10Gbps = 10,7 miljard bits per seconde). In 2009 is deze infrastructuur verder uitgebouwd tot een nieuwe 10Gbps-backbone die heel Vlaanderen bestrijkt.

• Implementatie van een end-to-end Quality of Service* framework binnen de netwerkbackbone*: hierdoor is het mogelijk om een dienstverlening uit te werken die werkelijke end-toend performantiegaranties over het netwerk kan leveren aan de entiteiten die dat wensen.

• In 2008 werd er een ontdubbeling gerealiseerd van de beide datacenters (Boudewijn en Nossegem) in gebruik door de gemeenschappelijke dienstverlening. Hierdoor was er de mogelijkheid voor de vraagzijde om een invulling te geven aan hun businesscontinuityplannen (BCP) en te kiezen voor ontdubbeling van toepassingen. Hiervoor zijn per toepassing gescheiden verbindingen nodig. Er werd een architectuur uitgewerkt en geïmplementeerd voor het virtualiseren van deze gescheiden verbindingen (laag 2) op basis van VPLStechnologie, zodat de bestaande connectiviteit optimaal kan worden herbruikt.

• De netwerkinfrastructuur werd aangepast aan de stijging van de hoeveelheid opslagruimte: het gebruik van opslagruimte stijgt jaarlijks exponentieel, samen met de capaciteitsbehoeften van de back-up- en archiveringsomgeving. De communicatiebehoeften om de data te transporteren van de datacenters naar de back-upomgeving zal evenredig stijgen. Binnen dit project zullen initiatieven worden ontplooid om deze stijging op te vangen.

• Diverse kleinere projecten die de beschikbaarheid verhogen, of extra capaciteit toevoegen aan bestaande componenten om deze te kunnen ontlasten en toekomstige groei op te vangen.

Waarom dit programma Het programma omvat de volgende doelstellingen: Continuïteit en continue verbetering van de huidige ICT-omgeving: Dit omvat onder meer vervangingen, verhuizingen, capaciteitsuitbreidingen en vervangingsinvesteringen, alsook ondersteuning op het gebied van netwerkplanning en -management.

Uitbouw nieuwe dienstverlening Binnen dit thema wordt een dienstenaanbod ontwikkeld voor netwerken en wordt de noodzakelijke technische infrastructuur om deze diensten ook daadwerkelijk te kunnen leveren gerealiseerd: • netwerkdiensten afgestemd op de businessbehoeften van de klanten; • ondersteunende platformen voor monitoring*, SLA*-beheer en rapportage; • virtualisatie* van de platformen voor thuis- en telewerken, om ze te kunnen aanbieden aan gebruikers van alle entiteiten van de Vlaamse overheid; • virtualisatie* van en externe toegang tot het VO-netwerk om veilig en gecontroleerd beheer van ICT-systemen door externe partijen / verschillende dienstenleveranciers mogelijk te maken.

• innovatie op het gebied van netwerken en beveiliging, met de focus op mobiliteit van de gebruikers: -- draadloze verbindingen, naast de traditionele bekabelde aansluiting; -- identificatie van de aangesloten apparatuur: zo kan “het netwerk” deze automatisch verbinden met de juiste netwerkomgeving. Dit creëert ook de mogelijkheid voor een gedifferentieerd aanbod van netwerkdiensten voor entiteiten die momenteel nog geen diensten afnemen of voor bezoekers; -- initiatieven om toepassingen bruikbaar te houden: »» voor mobiele gebruikers die toegang hebben tot toepassingen via een relatief trage WAN*-verbinding; »» voor gebruikers waarvan de toepassingen in kader van servercentralisatie en/of -optimalisatie werden gecentraliseerd.

-- Uitwerken van een blauwdruk op het gebied van veiligheid voor het detecteren en blokkeren van ongewenste netwerkactiviteit, zowel van binnen als van buiten de infrastructuur.

Een eerste fase van implementatie is in 2009 gestart – met de focus op de beveiliging van webgebaseerde toepassingen en op inbraakdetectie voor kritische bedrijfstoepassingen.

Groene IT: De Vlaamse overheid heeft als doelstelling om tegen 2020 CO2neutraal te zijn voor wat betreft de eigen werking. Nieuwe investeringen op vlak van netwerken houden rekening met deze doelstelling. Specifieke initiatieven in het kader van uitbouw van meer groene netwerken behoren ook tot dit programma.

Toekomst Continuïteit en continue verbetering van de huidige ICT-omgeving • Uitbouw van een nieuwe backbone*-infrastructuur (cfr. supra): sites met hoge bandbreedte (>= 10Mbps) zullen naar deze infrastructuur gemigreerd worden. De hiermee gepaard gaande consolidatie* van de aansluitingen dient om de kosten te drukken en toekomstige kostenstijgingen op te vangen.

• Ontdubbelen van de meest noodzakelijke beheerssystemen (eerste fase): door het geschikt maken van de beide computerzalen voor het ontplooien van BCP- initiatieven door de vraagzijde is vanuit de operationele dienstverlening de noodzaak gerezen tot ontdubbelen van de beheerssystemen die momenteel nog uitsluitend in Brussel zijn gelokaliseerd.

Dit project voorziet in de verhuis van de meest noodzakelijke systemen vanuit Brussel naar de computerzaal in Nossegem, om bij onbeschikbaarheid van de zaal in Brussel de in Nossegem geplaatste systemen toch te kunnen beheren.

• Er werden een architectuurstudie van het netwerk en een veiligheidsontwerp voor het datacenter besteld om te vereenvoudigen en kosten te besparen. De uitvoering is gepland in 2010.

* zie woordenlijst

19

• Virtualisatie* van de eindgebruikersnetwerken: hierdoor worden alle gebruikers in een gebouw door een enkele fysieke infrastructuur bediend. Dit heeft een impact op de continuïteit en beschikbaarheid. De oplevering is voorzien Q4/2010.

• Het uitwerken van een dienstverlening omtrent netwerken: het opstellen van een dienstenportfolio, kostenmodellen, het in kaart brengen van kosten, opstellen van SLA’s* en leveringsvoorwaarden, inrichten Service Level Management.

• Het vernieuwen van het provisionerings- en beheerssysteem van verschillende beveiligingscomponenten, waaronder firewalls en systemen voor toegang op afstand.

• Consolidatie* van traditionele verbinden voor werken op afstand. Door gelijktijdige opwaardering van deze verbindingen kunnen ze als dienst aangeboden worden aan entiteiten die nu geen gebruik maken van de centraal aangeboden netwerkdiensten.

• Vervanging van alle systemen voor telewerken via SSL-VPN*.

• Het vervangen van netwerkcomponenten, vooral in het Boudewijngebouw.

• Ontdubbelen van beheerssystemen (tweede fase). Dit project voorziet in een lokale ontdubbeling van de beheerssystemen die in de 1ste fase (zie “belangrijkste realisaties 2009”) niet ontdubbeld zijn, om performantieverlies bij uitval te vermijden.

Innovatie • Virtualisatie* van de eindgebruikersnetwerkinfrastructuur, waardoor alle gebruikers in een gebouw door een enkele fysieke infrastructuur bediend kunnen worden. Dit project komt tegemoet aan de problematiek die ontstaat naar aanleiding van de trend dat steeds meer entiteiten zich in hetzelfde gebouw huisvesten. Veel van deze entiteiten hebben allemaal een eigen uitbating van netwerkinfrastructuur, wat bij het samenbrengen van deze entiteiten een technische ramp creëert, waarbij entiteiten functionaliteit moeten inleveren, en bepaalde zaken zelfs niet langer meer mogelijk zijn. Ook lopen de kosten van al deze verschillende infrastructuren op.

• Invoeren van een beveiligingssysteem voor toepassingen: momenteel is 70% van alle aanvallen gericht op toepassingen. Binnen een overheid zijn vele applicaties in gebruik met gevoelige informatie. Dit project introduceert in eerste fase * zie woordenlijst

20

een gedetailleerd inbraak beveiligingssysteem, zodat dit soort inbraken in een vroeg stadium kan worden gedetecteerd.

• Maatregelen voor internetgebruik: authenticatie van gebruikers, registreren van internetactiviteiten (waarbij rekening gehouden zal worden met alle privacy aspecten) en invoeren van een beleid op gebruikersniveau.

• Implementatie van “policy compliance asessment software”; deze software maakt het mogelijk om de normen van het gezamenlijke veiligheidsbeleid van alle entiteiten binnen de Vlaamse overheid te controleren ten aanzien van netwerk en beveiligingsinfrastructuur.

• Capaciteitsuitbreiding en geografische ontdubbeling van de centrale netwerkinfrastructuur.

Uitbouw nieuwe dienstverlening • Het inrichten van een systeem voor monitoring*, rapportage en facturatie: een webgebaseerd portaal waarin de afnemers van de diensten (waar mogelijk en nodig in realtime) inzicht kunnen krijgen in de status van de afgenomen dienst..

• Beheer op afstand: het inrichten van een generieke en algemene beheersomgeving voor ICT-componenten en toepassingen, die het mogelijk maakt voor externe dienstverleners om op afstand beheerstaken uit te voeren.

Groene ICT • Opstarten van een studie en ontwikkelen van een meerjarenplan omtrent het aspect Groene ICT binnen de netwerkinfrastructuur.

4

Programma

Realisaties 2009 • De computerzaalcapaciteit bij Colt in Nossegem werd uitgebreid van 60 naar 120m²: Dit project omvatte de installatie van racks, netwerkcomponenten (zowel ethernet voor LAN* als fibre channel voor SAN*) en gestructureerde bekabeling.

• e-IB onderzocht alternatieve mogelijkheden voor externe computerzaalcapaciteit, er bleek echter geen interessant alternatief aanbod beschikbaar.

• Voor een aantal decentrale sites (MOW West-Vlaanderen) werden de racks gereorganiseerd. Verschillende componenten werden geconsolideerd in één rack: netwerk, server, UPS, telefonie, patchpaneel gestructureerde bekabeling.

• Er werd een plan uitgewerkt voor de uitfasering van Ferraris als computerzaal voor productieservers.

• Er werd een studie uitgevoerd voor de actualisering van de computerzaalstrategie.

• Voor verschillende sites werden serververhuizingen in combinatie met consolidaties* uitgevoerd (Hoeilaart, Leuven).

• Einde 2009 werd gestart met de uitbreiding van Colt Nossegem van 120 naar 230 m².

• In het kader van het uitwerken van het CoD*-aanbod werd maximaal gestreefd naar virtualisatie* van servers. Dit heeft een positieve impact op de benodigde computerzaalcapaciteit en draagt bovendien bij tot een beter gebruik van infrastructuur IT-resources (groene ICT).

Dit programma houdt de centrale computerzalen kwalitatief operationeel en voorziet in de nodige uitbreiding.

Waarom dit programma De vereisten die aan computerzalen worden gesteld wijzigen elk jaar. Van computerzalen wordt een steeds grotere beschikbaarheid en capaciteit gevraagd. Momenteel zijn er binnen de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening (GID*) van de Vlaamse overheid drie computerzalen: een computerzaal in het Boudewijngebouw in Brussel (BOU), een computerzaal van de firma Colt in Nossegem (NMC) en een computerzaal in het Consciencegebouw (CON) in Brussel.

Dit programma omvat investeringen in de drie computerzalen.

De jaarlijkse extra behoefte aan centrale computerzaalcapaciteit bedraagt momenteel 60m² per jaar.

Programmamanager: Dirk De Beule

* zie woordenlijst

21

Bij de uitbreiding vormt groene ICT een belangrijk aandachtspunt, waaraan ook op beleidsniveau steeds meer aandacht besteed wordt (cf. Europese gedragscode voor datacenters): • Het gebruik van virtualisatietechnieken* beperkt de behoeften aan extra datacentercapaciteit en draagt zo meteen ook bij aan de trend van ‘groene datacenters’.

• In de computerzalen wordt gestreefd naar zo min mogelijk energieverbruik.

Toekomst • Finaliseren van de uitbreiding van de NMC (Colt - Nossegem) computerzaalcapaciteit van 120 naar 230 m². Dit project omvat racks (met een warme en koude gangconcept), gestructureerde netwerkbekabeling, netwerkswitchen (zowel ethernet LAN* als fibre chanel SAN*), stroomaansluitingen (met detailmeting per rack).

• De nodige activiteiten om de continuïteit van de dienstverlening te verzekeren: aanpassingen racks, bekabeling, labelling, camerabewaking,...

• De vereisten op het vlak van groene ICT worden opgevolgd.

• e-IB bereidt het project voor, voor een nieuw datacenter ter vervanging van Boudewijn.

• Onderhoud en uitbreiding van de inrichting van computerzalen (racks, Keyboard Video Mouse-systemen*,...).

* zie woordenlijst

22

5

Programma

Realisaties 2009 Stopzetten van de ontwikkelingsomgeving voor alle applicaties die gebruik maken van de zeer oude en dure IMS-software De ontwikkelingsomgeving van de mainframe die bij Ardatis draaide (MVG03) migreerde naar de mainframeomgeving te Ruesselsheim van EDS-Telindus. Deze investering reduceert op termijn de exploitatiekost en vereenvoudigt in belangrijke mate de afbouw van deze omgeving in de toekomst.

Actualiseren van aantal systeemsoftwares en middleware op het mainframe werden geactualiseerd (DB2, QMF) Dit zorgt voor extra functionaliteiten en garandeert dat onze mainframe-omgeving in lijn blijft met de rest van het mainframecentrum te Ruesselsheim. Hierdoor worden extra exploitatiekosten vermeden.

Het verder in lijn brengen van de mainframeomgeving met de beveiligingsrichtlijnen van OSAC

Het mainframe is een gigantische server met een eigen besturingssysteem, die werkt aan grootschalige operaties in een uiterst gecontroleerde en beveiligde omgeving.

Momenteel wordt het mainframe voornamelijk gebruikt door het beleidsdomein Onderwijs & Vorming, ondermeer om de personeelsdossiers van het onderwijspersoneel te beheren en de lonen uit te betalen.

Het mainframeplatform staat echter open voor alle beleidsdomeinen.

Begin 2010 zal het mainframeplatform volledig conform de richtlijnen zijn. De opkuisoperatie van de tabel waarin de toegangsrechten bijgehouden (RACF-tabel) worden, werd verder uitgewerkt.

Disaster recovery Dit is de mogelijkheid om verder te kunnen draaien in geval het mainframeplatform getroffen wordt door een ramp.

Het Disaster Recovery Plan* werd verder geoptimaliseerd. Het is nu mogelijk om zelfs na een ramp waarbij het mainframe volledig buiten gebruik is, al na ongeveer anderhalf uur verder te kunnen werken aan het normale serviceniveau.

Programmamanager: Wouter Van Den Bosch * zie woordenlijst

23

Waarom dit programma Het doel is om een goed presterende, veilige en kostenefficiënte mainframeomgeving ter beschikking te stellen.

Het mainframeplatform dat aangeboden wordt door de entiteit e-government en ICT-Beheer, draait niet op een aparte fysische machine maar vormt een onderdeel (een virtuele machine) van een veel grotere fysische mainframe van EDS-Telindus die te Ruesselsheim in Duitsland staat. Binnen het ICT-dienstverleningscontract wordt een deel van de capaciteit van dit mainframeplatform gehuurd voor de Vlaamse overheid.

Tot midden 2009 draaide daarnaast ook nog een zeer beperkt aantal programma’s op de mainframeomgeving van Ardatis-CEGEKA (de MVG03-ontwikkelingsomgeving). Deze omgeving was sterk verouderd en werd gemigreerd en gedeeltelijk afgebouwd (zie realisaties).

Toekomst De workflow optimaliseren met Guardien Guardien staat in voor het releasemanagement (de gecontroleerde distributie van software) van de programma’s die in Coolgen zijn ontwikkeld. Momenteel is dit releasemanagement slechts in beperkte mate geïmplementeerd. Het uitbreiden en optimaliseren zal leiden tot meer efficiëntie — zowel in het ontwikkelingsproces als bij de exploitatie.

Dynamisch linken Momenteel worden programma’s die in Coolgen ontwikkeld zijn statisch gelinkt, dit wil zeggen dat alle onderdelen van het programma samengevoegd worden vooraleer het programma uitgevoerd kan worden. Het nadeel is dat telkens wanneer een onderdeel van het programma wijzigt, het volledige programma opnieuw samengesteld moet worden. Bij dynamisch linken wordt het programma tijdens de uitvoering samengesteld.

Dit beperkt de uitvoeringstijd na wijzigingen.

24

Migratie van de MVGO3-omgeving De MVG03-omgeving is weggemigreerd van bij Ardatis-Cegeka en draait nu volledig bij EDS-Telindus te Ruesselsheim. In 2010 wordt deze omgeving verder afgebouwd.

Verbeteren van de batchketting ‘s Nachts en in het weekend draaien een reeks van programma’s automatisch op het mainframe. Door het optimaliseren van de automatische sturing en controle van deze batchketting kunnen er meer programma’s in parallel draaien. Zo kunnen problemen vlugger gedetecteerd en opgelost worden.

Up-to-date en kostenefficiënt houden van de mainframeomgeving Hiervoor is een continue update nodig van de programmatuur (o.a. IDMS, Gen, CICS, AION) en hardware, evenals een bijsturing van de processen.

Onderzoeken van de wenselijke positie van het mainframeplatform De entiteit e-government en ICT-Beheer onderzoekt de wenselijke positie van het mainframeplatform binnen de ICT-dienstverlening voor de Vlaamse overheid.

Optimaliseren disaster recovery De eerder vermelde ‘disaster recovery’ zal verder geoptimaliseerd worden.

Programma

6

Realisaties 2009 • Begin 2009 werden twee nieuwe SAN*-storageboxen geïmplementeerd (BOU en Colt-Nossegem). Wegens de sterke groei werden deze boxen midden 2009 uitgebreid. De gealloceerde SAN*-storagecapaciteit groeide de voorbije 3,5 jaar van 11 naar 123 TB*.

• De oudste SAN*-storagebox in Boudewijn werd uitgefaseerd.

De nieuwe SAN*-storagebox is dubbel zo performant en kan vier maal meer data bevatten dan de oude box binnen dezelfde fysieke ruimte. Dit draagt ook bij aan de groene ICT-doelstelling.

Opslagbehoefte kent volgende deelaspecten: • Uitbreiding / actualisering opslag • Uitbreiding / actualisering back-up • Archivering

• De fileservervingcapaciteit werd uitgebreid door toevoeging van een filecluster en het koppelen van meer disken aan bestaande servers.

• Een studie ivm de mogelijke implementatie van fileservingHSM*/archiveringsoplossing werd uitgevoerd.

• De basisstappen werden gezet voor een nieuwe fileserverrapportering. Eind 2009 werd gestart met het aanpassen van de folderbenamingen zodat de rapportering kan verbeteren.

• De centrale back-upomgeving werd geactualiseerd door het toevoegen van nieuwe en performante tapedrives (LTO*-4).

• In kwartaal 1 van 2009 was er een studie voor een nieuwe centrale back-upomgeving. Als resultaat werd de nieuwe backupomgeving ontworpen om te kunnen voldoen aan de performantie- en capaciteitsvereisten. De centrale back-upomgeving is complex; meer dan 500 servers gebruiken de infrastructuur voor back-up- en restore-functionaliteiten. De back-upcapaciteit verhoogt in dezelfde mate als de opslag. Het back-upwindow groeit echter niet zodat nieuwe technologieën nodig zijn.

Zo worden in de VO-omgeving LAN*-free en NDMP*-back-up al dan niet in combinatie met VTL* (virtual tape library) toegepast.

• De implementatie van de nieuwe back-upomgeving gebaseerd op een nieuwe VTL* in combinatie met uitbreiding van het backupnetwerk werd gestart einde 2009.

Programmamanager: Dirk De Beule

* zie woordenlijst

25

Waarom dit programma De opslagbehoeften van de Vlaamse overheid groeien jaarlijks met 50%. Om deze groei op te vangen, moet de opslagomgeving voortdurend geactualiseerd worden. Zo vermijdt de Vlaamse overheid een grote stijging van de totale opslagkosten (investering en exploitatie).

Opmerking: het geniet de voorkeur om fileserving af te bouwen en betere platformen te gebruiken zoals DMS* en/of collaboratieve systemen. Deze platformen bieden betere ontsluitingsmogelijkheden.

Het is de bedoeling om voor de opslag- en back-upomgeving meerdere capaciteits- en prestatielagen (tiers) aan te bieden. Zo kan voor alle soorten data steeds het beste medium gehanteerd worden.

Het gebruik van meerdere lagen kan ook zorgen voor een lagere energiefactuur, dit is interessant in het kader van groene ICT.

Toekomst

• Opslag van fileservers: e-IB streeft naar een aanbod van 2GB per gebruiker voor alle entiteiten. Entiteiten met een grotere opslagbehoefte kunnen – mits betaling – bijkomend afnemen.

Opmerking: decentrale opslag voor file- en printservices wordt voorzien in het programma serveroptimalisatie. De technische opvolging (zoals back-up en rapportering) wordt dan ook in dat programma opgenomen.

• Archivering & hiërarchical storage management (HSM*): het uitbouwen van een gemeenschappelijk platform voor het op lange termijn bewaren van data die niet meer wijzigen.

• E-mailarchivering is reeds operationeel als een HSM*-oplossing.

• Fileserverarchivering & HSM*: omdat fileserverarchivering nog maar zeer weinig wordt toegepast zal eerst een businesscase uitgewerkt worden.

• De entiteiten hebben bijkomende archiveringsbehoeften die toepassingsgebonden zijn: -- Archivering van logfiles -- Archivering van ingescande documenten -- Archivering van GIS*-bestanden, video’s,….

• Digitaal archiveren van dossiers: het ontwikkelen van een softwareplatform dat deze vorm van opslag ondersteunt en dat toelaat om informatie eventueel over tien jaar of langer nog te kunnen lezen, een intelligent systeem dat bijvoorbeeld automatisch bestanden vernietigt als die niet langer meer bewaard dienen te worden. De andere soort opslag dan die vandaag aangeboden wordt, dient nog uitgewerkt te worden. De nodige keuzes moeten gebeuren in samenspraak met het betreffende beleid. * zie woordenlijst

26

Het opslag- en back-upbudget wordt de komende jaren gebruikt voor voortdurende actualisering van de infrastructuur met als doelstelling: • verhogen capaciteit • vergroten beschikbaarheid • vergroten performantie • vernieuwen infrastructuur voor kostenbesparing

In 2010 worden volgende projecten gepland: • Uitbreiding opslagcapaciteit in combinatie met vernieuwing: vernieuwen van SAN*-storageboxen, uitbreiding SAN*-switchen, uitbreiden NAS fileservingcapaciteit. Het invullen van een jaarlijkse stijging in capaciteitsbehoeften met 50% vergt aanzienlijke investeringen.

• Uitbreiding back-upcapaciteit in combinatie met vernieuwing: uitbreiding Virtual Tape Library.

• Proof of Concept* voor Cloudstorage. Cloud computing als systeemarchitectuurmodel wordt belangrijker. Met deze proof of concept* wordt onderzocht of de voorgestelde oplossingen voldoende maturiteit en functionaliteit bieden voor implementatie in de VO-omgeving.

• Proof of Concept* HSM* fileserving. Om kosten te besparen worden fileserverdata transparant gemigreerd naar een andere storage-tier.

• Uitwerken nieuwe diensten met betrekking tot COD*-storage & back-up (meerdere tiers). Om de verschillende functionele behoeften optimaal te kunnen invullen zijn nieuwe opslag en back-uptiers noodzakelijk.

• Verfijnen rapportering en facturatie. Voornamelijk de rapportering van de fileserverstorage dient verbeterd te worden.

7

Programma

Realisaties 2009 • In 2009 startte de studie om de bestaande centrale mailomgeving uit te breiden en te vernieuwen (van MS Exchange 2003 naar 2007). Ook onderzocht e-IB hoe een grote organisatie met duizenden mailgebruikers gekoppeld kan worden aan de centrale mailomgeving.

• De centrale mailarchiveringsinfrastructuur kende een upgrade.

Dankzij deze vernieuwing verdwijnt een bestand pas na dertig dagen uit het archief wanneer een gebruiker een gearchiveerde mail verwijdert. Zo kunnen vergissingen nog rechtgezet worden.

• Door een actualisatie (naar de nieuwste versies van Listserv Classic en Maestro) biedt de massamail meer functionaliteiten.

Het vereenvoudigt o.a. het beheer van opt-in-verzendlijsten en handelt de eigenlijke verzending efficiënter af. Met verzendlijsten kunnen verzenders snel boodschappen versturen naar een grote groep van mensen die zich ingeschreven hebben voor een bepaald onderwerp. Ook raakten een aantal problemen opgelost.

• De ListServ Classic werd ontsloten naar het internet. Met ListServ is het mogelijk om externe adressen op een centrale plaats te beheren. Om ze gemakkelijk te onderscheiden van de standaard distributielijsten binnen Outlook Exchange, wordt meestal naar deze ListServ-adressenlijsten verwezen als ’verzendlijsten’. U kan ze herkennen aan de domeinnaam in het e-mailadres van de lijst: ‘@verzendlijst.vlaanderen.be’.

De verzendlijsten onderscheiden zich op verschillende punten van de standaard distributielijsten. Zo is er geen limiet op het aantal e-mailadressen op een lijst. Onbruikbare adressen worden na verloop van tijd automatisch verwijderd - foutberichten worden door het systeem zelf opgevangen en verwerkt. Er is ook extra beveiliging voor lijsten waarbij de verzenders-e-mailadressen gekend moeten zijn. Deze e-mailadressen worden verder ook gebruikt als aanduiding voor wie de lijst per e-mail of via een aparte website kan beheren.

Dankzij geraffineerde lijstconfiguraties kunnen verzendlijsten voor verschillende doeleinden ingezet worden: voor nieuwsbrieven of andere berichten gericht tot een breed publiek, als community-lijst waarbij alle abonnees de andere leden van de lijst kunnen aanspreken, of als standaard verzendlijst. Hiertoe werd ook een gedetailleerd rechtensysteem op de verzendlijsten

Dit programma moet er op toezien dat de centrale gemeenschappelijke mail-infrastructuur afgestemd is op de noden en behoeften van de Vlaamse overheid.

Het heeft als doelstelling de continuïteit van de bestaande gemeenschappelijke mailinfrastructuur te waarborgen en deze infrastructuur te verbeteren door o.a. nieuwe functionaliteiten ter beschikking te stellen aan de gebruikers.

Programmamanager: Wai-Kong Yu

27

Waarom dit programma ontwikkeld, waarbij bijvoorbeeld de beheerders van standaard verzendlijsten enkel de eigenlijke adressenlijst kunnen aanpassen en niet de systeeminstellingen van de lijst.

• Er werden nieuwe, meer performante externe mailrelays in productie genomen. Mailrelays zorgen voor het ontvangen en versturen van mails van en naar het internet. Gezien hierbij alle mails gecontroleerd worden op de aanwezigheid van malware, en het volume aan mails en malware de laatste jaren sterk is toegenomen, was deze upgrade noodzakelijk.

• De spamrapportering werd uitgebreid voor meer gedetailleerde rapporten.

• De Disaster-Recovery-omgeving voor mail (DRP*-email) is afgewerkt en in productie genomen. Het herstelplan in geval van ramp moet ervoor zorgen dat de hele mailinfrastructuur inclusief de data - terug operationeel is binnen een hersteltijd oftewel RTO* (Recovery Time Objective) van 16u. Een aantal servers verhuisde naar het datacenter van de firma Colt.

Dit was nodig om de uitval van de maildiensten in het Boudewijngebouw op te kunnen vangen. De antispam- en externe mailrelay-voorzieningen, een Active Directory* root domain controller, een centrale LDAP*-server en een interne mailrelay kregen een geschiktere plaats. Tevens werd een extra Active Directory* child domain controller opgezet.

* zie woordenlijst

28

Mail wordt aanzien als één van de meest kritieke toepassingen binnen de Vlaamse overheid. De sterke groei, het belang en de populariteit van e-mail als werkinstrument in de dagelijkse activiteiten van elke ambtenaar vereist dat de mailinfrastructuur een flexibel, stabiel, veilig en goed presterend platform is, dat kan meegroeien met de veranderende gebruikersbehoeften.

Toekomst • De inspanning in 2009 geleverd om voor de hele VO onder beheer van de GID*te migreren naar MS Exchange 2007 wordt verder gezet. De hele back-end van de mailinfrastructuur krijgt vervanging door nieuwe hardware, software en bijhorende licenties, nodig voor de omschakeling.

• Migratie van de mailgebruikers naar de nieuwe omgeving.

• Geleidelijke afbouw van MS Exchange 2003 parallel met de opbouw van MS Exchange 2007.

• Bekijken van integratie en koppeling met Unified Communication* en IP-telefonie*.

• Integratie en koppeling met Sharepoint*-2007-omgeving* voor een betere gebruikerservaring.

• Mogelijke uitbreiding met andere mailomgevingen binnen de Vlaamse overheid (via VOnet). Hiervoor zijn er koppelingen nodig met investeringen op netwerkniveau (o.a. loadbalancer, firewalls, routers). Onderzoek en implementatie van tools voor het beheren van maildiensten die over VOnet worden aangeboden.

• Actualisering van de mobiele mailomgeving. De database van de BlackBerry enterprise server* wordt geüpgrade. Dit is nodig omwille van het groot aantal blackberrygebruikers en de belasting van de databaseserver die hiermee gepaard gaat.

• Actualisering van de antivirussoftware op de mailrelays en mailboxservers naar OfficeScan 10 van Trendmicro.

• De jaarlijkse Disaster-Recovery*-test voor mail. Het is niet mogelijk om de hele omgeving uit te schakelen omdat deze 24 uur beschikbaar moet zijn. Daarom zullen delen van het plan getest en geactualiseerd worden waar nodig.

• Uitwerken / aanpassen diensten om mail als verkoopbare dienst aan te kunnen bieden.

Programma

8

Realisaties 2009 Business case ‘Thin Client’ Er werd een businesscase opgesteld van een shared aanbod voor “thin client-oplossingen”, wat naast een thin clientcomponent, ook een component ‘Virtuele Desktopinfrastructuur’ (VDI) inhoudt. Daarbij werkte e-IB een technische architectuur en een kostenmodel van dit aanbod uit. De klantzijde kreeg hierover in september een presentatie om vervolgens de potentiële vraag in kaart te brengen. De feedback wijst niet op een grote interesse.

Citrixportaal* (Citrix Server Farm) De capaciteit van het Citrixportaal is bijna vertienvoudigd door de introductie van twee nieuwe applicatieservers. Deze capaciteit is nodig om tegemoet te komen aan de vraag, onder meer van de EDITGIS-toepassing*. De testomgeving van het Citrixportaal is functioneel verbeterd door introductie van een nieuwe testserver (64bit), en een ontsluitingsoplossing, zodat de testomgeving equivalent is aan de productieomgeving.

Waarom dit programma Server based computing wordt gebruikt om client-servertoepassingen* op een veilige en beheersbare manier te ontsluiten naar gebruikers op andere netwerken of het internet. Deze gebruikers hoeven enkel te beschikken over een pc met een browser, en hoeven geen clientsoftware op hun pc te installeren.

Server based computing kan in een aantal gevallen ook de beheers- en onderhoudskosten drukken die verbonden zijn met pc–software. De software draait immers centraal, waardoor geen installatie en onderhoud meer nodig is op tientallen of honderden pc’s.

Daarnaast kan de clienttoepassing* in een aantal gevallen ook op een betere manier beheerd en uitgebaat worden. Ook kan in sommige gevallen hiermee de vervanging van de pc uitgesteld worden.

e-IB ontwikkelt een aanbod voor server based computing en thin-clientsystemen* om ze toe te passen bij klanten.

Bij server based computing wordt alle software (operatingsysteem, desktop, applicaties, …) gedraaid op een centrale server (in dit geval een server met daarop de nodige (Citrix*) software en Windowsterminal-server).

Op de pc draait een gewone browser of een (Citrix*)softwarecomponent, die de applicatieschermen afbeeldt, en de klavier- en muishandelingen doorstuurt naar de server.

De gebruikerservaring is vergelijkbaar met het gebruik van een programma dat draait op de PC zelf.

Een thin client-systeem bouwt verder op de principes van server based computing.

Hierbij wordt de PC vervangen door een thin client-toestel, (dit is een ‘domme’ terminal, of een mobiel toestel zoals een handheld-pc, die in verbinding staat met de centrale server waarop de gebruikte programma’s draaien).

Programmamanager: Stefaan Bécu

* zie woordenlijst

29

Verder vormt server based computing ook de basis van een thin client-systeem.

• het via een server aanbieden van pc-applicaties zoals ‘Open Office’, die men wil introduceren bij gebruikers.

Het centrale aanbod van server based computing moet de instapkosten van dergelijke oplossingen drukken voor de klanten en de toepassing ervan versnellen.

Het voorzien van de mogelijkheid om softwaredistributie uit te voeren door ‘application streaming’

Dit programma vult volgende doelstellingen 2009 van het beleidsdomein Bestuurszaken concreet in: • het verder investeren in ‘mobiel werken’ (maximale flexibiliteit qua tijd en ruimte); • het blijvend verzekeren van een kwalitatieve gemeenschappelijke ICT-omgeving (opvang van organische en functionele groei); • de introductie van nieuwe diensten zoals ‘capacity-ondemand’ • green IT*

Toekomst De objectieven voor de volgende jaren zullen afhangen van de vraag en de technologische mogelijkheden die zich aanbieden.

Op basis van de huidige informatie voorzien we volgende objectieven te realiseren:

Het verder uitbouwen van het Citrixportaal* als een stabiel hostingplatform Zowel qua capaciteit als functionaliteit afgestemd op de behoeften van onze klanten.

Mogelijke toepassingen van het Citrixportaal zijn: • het centraal en servergebaseerd aanbieden van pc-applicaties of clientserver-applicaties* aan gebruikers in buitenkantoren, gebruikers van op het internet of gebruikers op andere VOnetwerken via VOnet; • het via een server aanbieden van minder frequent gebruikte pc-applicaties, om onnodige installatie te vermijden en om het aantal pc-builds niet verder te laten toenemen; * zie woordenlijst

30

‘Application streaming’ is een techniek om software te plaatsen op een pc, of op een virtuele pc, vanuit de Citrixserver.

Deze techniek biedt een aantal voordelen t.o.v. de bestaande softwaredistributietechnieken. Dit laat bijvoorbeeld toe om een set van gespecialiseerde pc-applicaties te voorzien bij een doelgroep, zonder daarvoor een specifieke pc-build aan te maken.

De verdere uitbouw van de serverplatformen voor server based computing Deze serverplatformen ondersteunen het draaien van pc-desktops (virtuele pcs), zoals dit toegepast wordt voor thinclientoplossingen en mobiele client-devices, en voor het runnen van applicaties die niet ‘Citrixcompatibel’ zijn. Er wordt voorzien om dit platform te introduceren vanaf 2012.

Het voorzien van een beheersomgeving voor andere dienstverleners Deze omgeving bestaat uit virtuele pc’s waarmee andere dienstverleners dan EDS-Telindus systeembeheer kunnen uitvoeren op een beveiligde en gecontroleerde manier.

9

Programma

Realisaties 2009 Databankomgeving Begin 2009 werd op krachtige (Sun M4000)servers een nieuwe geclusterde databankomgeving operationeel. Deze dient voor zowel Oracle als Informix en eventuele andere databanksystemen. Het zal bijvoorbeeld de nieuwe omgeving zijn voor de databanken die nog op de oude Informixclusters draaien. Naast gedeelde Oracle- en Informixzones, zijn ondertussen ook databanken van het type ‘MySQL’* in gebruik op deze productieomgeving.

De nieuwe databankomgeving is gedeeld ingericht, met mogelijkheden voor automatische of manuele failover. Een belangrijk voordeel is de eenmalige centrale processorgebaseerde (CPU-) licentiëring.

Dit programma staat in voor de uitbouw en de verbetering van de gemeenschappelijke platformen, enerzijds voor de databankfaciliteiten en anderzijds voor de Business-Intelligence (BI)* en Datawarehouse-faciliteiten (DWH)*.

In maart 2009 werd een aantal extra Oracle CPU-licenties aangekocht om de groei (bijkomende toepassingsdatabanken) op te vangen.

De Oracle-ontwikkelserver (een T2000 server) werd uitgebreid met extra geheugen om te kunnen voldoen aan de gegroeide gebruiksbehoefte.

Datawarehouse (DWH) en Business Intelligence (BI) Uitbreidingen en verbeteringen VOBIP-platform – luik BI • Er werd een nieuw ‘Vlaamse overheid Bedrijfsinformatieplatform’ - afgekort ‘VOBIP’ gerealiseerd: een gedeelde Cognos8.3-BI-omgeving. VOBIP werd toegankelijk gemaakt via VO-net (april 2009).

• Voor externen werd VOBIP ook op een beveiligde manier toegankelijk via internet, met gebruik van de elektronische identiteitskaart). Daarnaast is er een gedeelte voor publieke ontsluiting op internet, dat anoniem toegankelijk is.

• De Cognosplatformen in de gemeenschappelijke omgeving werden geüpgraded naar een nog verbeterde versie 8.4.

Upgrade en migraties zijn gebeurd omstreeks de jaarwisseling.

• De oude Cognos-BI-omgeving werd grotendeels uitgefaseerd.

Programmamanager: Baldwin Van Sande

* zie woordenlijst

31

Waarom dit programma Uitbreidingen en verbeteringen VOBIP-platform - luik Enterprise Planning (EP) In het kader van VOBIP werd ook een EP-omgeving voltooid, in de recente versie 8.4. Naast de productieomgeving werd een ontwikkelomgeving opgezet. Dit laat bijvoorbeeld toepassingen toe voor begrotingssimulaties.

Moderne bedrijfsvoering via informatie- en procesbeheer & realisatie van een managementinformatiesysteem

Uitbreidingen en verbeteringen VOBIP-platform - luik Extract Transform Load (ETL) • Technische evaluatie van de IBM-Datastage-ETL-omgeving, ter voorbereiding van een upgrade naar versie 8.1 die gepland is in 2010.

• De IBM-Cognos-Datamanager-8.4-ETL-omgeving, de opvolger van het vroegere ‘Decisionstream’, werd opgezet en wordt verder afgewerkt begin 2010.

Optimaliseren Verbeteringen aan deze omgeving zijn nodig voor: • een prestatiegerichte en schaalbare omgeving die flexibel ontsluitbaar is naar verschillende doelgroepen – via VOnet en internet; • een gemeenschappelijke ontwikkelomgeving waarin o.a. klanten op een flexibele manier kunnen werken.

Uitbreidingen en verbeteringen VOBIP-platform - luik Governance De entiteit e-government en ICT-Beheer richtte een beheersgroep op waarbinnen zij het programma VOBIP bespreekt en beheert samen met haar klanten.

In april werd de beheersuitbreiding ‘Metamanage’” aangekocht voor beter gebruikers- en veiligheidsbeheer en beheersrapportering. Deze werd geïmplementeerd en wordt eind 2009 en begin 2010 verder ingericht en uitgerold voor ingebruikname door onze klanten.

* zie woordenlijst

32

De gedeelde omgeving voor Business Intelligence (BI*), Datawarehouse (DWH) en Extract Transform Load (ETL) neemt stilaan een belangrijke plaats in ten behoeve van de beleidsvoering en de operationele rapportering.

Kosten reduceren Dit programma reduceert mee de kosten van de operationele diensten, door het continu promoten van ondermeer de gemeenschappelijke gedeelde platformen.

• De gedeelde databankomgeving is voor diverse klanten een cruciale pijler voor vele bedrijfstoepassingen. Een degelijke gedeelde omgeving neemt de behoefte weg aan afzonderlijke databankservers. Enerzijds is het zo mogelijk een aanzienlijke kostenbesparing te realiseren op vlak van hard- en software.

Anderzijds biedt dit een meerwaarde door extra modaliteiten en mogelijkheden, bijvoorbeeld op vlak van beschikbaarheid.

Een belangrijke meerwaarde van een gedeelde omgeving voor databanken, betreft de optimale inzet van licenties.

• De gedeelde omgeving voor Business Intelligence (BI), Datawarehouse (DWH) en Extract Transform Load (ETL) neemt stilaan een belangrijke plaats in ten behoeve van de beleidsvoering en de operationele rapportering.

De nieuwe en continu te verbeteren gedeelde omgeving is gebaseerd op IBM-Cognos en IBM-Datastage-producten en omvat ook de nodige ontwikkelingsomgevingen.

Toekomst Databankomgeving De databankomgevingen dienen onderhouden, geactualiseerd, uitgebouwd en verbeterd te worden, en waar nodig uitgebreid in functie van groei.

Reeds in voorbereiding van uitvoering • Herinrichting van de Oracle-APEX-omgeving (in uitvoering begin 2010); • verdere consolidatie door migratie van de Oracle-replicadatabanken van een oude server naar de nieuwe omgeving (in bestelling); • implementeren van een Oracle-beheerstool die een goed beheer van de Oracle-databanken en -platformen toelaat (besteld december 2009, in uitvoering).

Verdere verbeteringen • Voorzien van databankcapaciteit (en licenties) in het datacenter in COLT; • microsoft SQL-Server gemeenschappelijke omgeving; • verdere licentie-uitbreidingen (groei) op de gedeelde omgeving.

ETL-verbeteringen • Upgrade van ‘IBM Information Server Datastage (ETL)’ naar versie 8.1. Eventueel gepaard aan server- en licentie-uitbreiding.

• ‘IBM Information Server Business Glossary’ maakt, naast Datastage ETL, deel uit van de ‘IBM Information Server suite’ en is bedoeld voor het beheer van businessmetadatadefinities. Vanuit Cognos 8.4 is koppeling mogelijk met de businessdefinities in Business Glossary.

Governance-verbeteringen • Een BI-‘fast-track’-inrichting moet tegemoet komen aan die klanten die snel willen starten met het gebruik van de gemeenschappelijke DWH-omgeving. Het is voornamelijk bedoeld in proof-of-concept stadia om snel en met minimale kosten in te kunnen stappen.

• In 2009 werd gestart met de rapportering van de gebruikerstoegang op basis van ‘MetaManager’s ContentStore documenter’. De rapportering dient verder uitgebreid te worden om aan de verschillende vragen van de klanten te voldoen.

Datawarehouse (DWH) en Business Intelligence (BI) BI-verbeteringen • Testomgeving: nodig voor het testen van migraties of belangrijke nieuwe toepassingen, in het bijzonder voor productiegelijkende gebruikersacceptatietesten (“staging”) voor grotere BI-toepassingen. Timing: in voorbereiding (offertefase), voor uitvoering in 2010.

• Uitbreiding Cognos-BI-platform voor Office-integratie.

• Uitfasering van resterende platformen voor Cognos 7.

Het betreft de Cognos-IWR-omgeving (s1000048) en de Cognos-7-ontwikkelingsomgeving (s100006). Cognos IWR wordt momenteel nog gebruikt voor historische rapportage op Orafin.

• Upgrade van de Cognossysteemdatabanken naar Oracle 11.

• Upgrade/migratie van de toepassing DDC-DWH naar Oracle 11 en uitfasering van de shared Oracle9-DB-platformen. Vervolgens kunnen drie oudere servers uitgefaseerd worden.

33

10 Programma

‘Enterprise Content Management’ (ECM*) omvat documentbeheer, samenwerking en digitalisering: platformen die belangrijke aspecten van de overheidswerking faciliteren.

Daarom voorziet de entiteit e-government en ICT-Beheer daarvoor gemeenschappelijke omgevingen: • documentbeheer op basis van Documentum*; • samenwerking en websites op basis van Sharepoint*, • aangevuld met centrale scanverwerking.

Dit programma voorziet in de verdere uitbouw van deze omgevingen, om kostenefficiënte en functioneel rijkere voorzieningen te bekomen ten behoeve van de Vlaamse overheid.

Programmamanager: Baldwin Van Sande

34

Realisaties 2009 • Sharepoint* -- Een Sharepointomgeving werd opgezet en is in gebruik.

Diverse uitbreidingen en verbeteringen werden daarop doorgevoerd.

-- Een verbeterde back-up- en restore-faciliteit wordt opgezet (Q4 2009). Dit laat item-levelrestores toe,bijvoorbeeld voor herstel van individuele documenten of deelsites die verkeerdelijk gewist werden.

• Documentum* -- De Documentum* 6.5 productieomgeving is operationeel sinds maart ‘09. De meeste docbases werden gemigreerd naar 6.5. Voor een aantal docbases loopt de uitrol van de applicatieconnectors (MS Office-integratie) nog verder in 2010.

-- Documentum* kan generiek ontsloten worden via internet sinds oktober 2009.

-- Specifieke minimumvereisten voor Documentumgebaseerde ontwikkelingen worden opgesteld.

(In uitvoering, wordt begin 2010 afgerond).

Waarom dit programma

Toekomst

Functioneel rijke, coherente gemeenschappelijke platformen komen tegemoet aan de gemeenschappelijke noden binnen de Vlaamse overheid aan professioneel digitaal document- en archiefbeheer. Ze vergemakkelijken een efficiënte ondersteuning van de werkprocessen.

Dit programma ondersteunt diverse doelstellingen, in het bijzonder: • ‘Moderne bedrijfsvoering’ (departementale doelstelling): -- beheren van informatie en processen -- kwaliteitsvol document- en archiefbeheer • ‘E-government optimaliseren’ (ICT-doelstelling): -- O.a. samenwerken met lokale besturen optimaliseren • Continuïteit verzoenen met functionele verbetering en kostenbesparing (ICT): -- blijvend verzekeren van een kwaliteitsvolle gemeenschappelijke ICT- omgeving.

Dit programma betreft in belangrijke mate onderhoud en uitbouw van de ECM*-platformen in functie van continuïteit, groei en een met klanten afgestemde verbetering. Daartoe worden jaarlijks diverse onderhouds-, verbeterings- en vernieuwingsinitiatieven voorzien. In de komende jaren zullen belangrijke uitbreidingen, upgrades, migraties en vernieuwingen in dit programma aan bod komen, zoals: • Documentum* 7 (implementatie te voorzien in 2012) • Sharepoint* 3-jaarlijkse nieuwe versie (implementatie voorzien in Q1 2011 en in 2014) Voor 2010 – 2011 staan volgende projecten op de ontwerpplanning: • Vernieuwing Documentumplatform - uitrol nieuwe versie (2011-2012): -- fase 1: voorbereidende fase (design, lab & Proof-of-concept): 2011 -- fase 2: opzetten van Documentum* 7, uitrol nieuwe modules, voorbereiding van de migratie: 2011-2012 -- fase 3: migratie (2012) • Vernieuwing van het Sharepoint*-platform - uitrol nieuwe versie (2010-2011): -- fase 1: voorbereidende fase (design, Proof-of-concept): 2010 -- fase 2: opzetten van Sharepoint* nieuwe versie: Q1 2011 (eventueel al eind 2010) -- fase 3: migratie (2011) • Uitbreidingen en optimalisaties aan de bestaande platformen: -- Documentum* BPM (procesbeheer*) als platformuitbreiding.

-- Proeven en uitrol van bijkomende Documentumproducten.

-- Invoeren van gelaagde opslag (‘tiered storage’) voor documenten op Documentum*, zodat deze aan lagere kost lange tijd bewaard (gearchiveerd) kunnen worden.

-- SharePoint*: ontsluiting voor niet-Belgen, van zodra technisch beschikbaar -- SharePoint*: e-mail als bijkomende rechtstreekse interactiemogelijkheid met SharePoint*.

-- Actualisering en optimalisering van het Kofax-scanverwerkingsplatform.

* zie woordenlijst

35

11 Programma

‘Het serveroptimalisatieprogramma (SOP) heeft tot doel om het serverpark te optimaliseren en om de exploitatiekosten van het serverpark te verminderen.

Het SOP focust zich zowel op de centrale systemen als op de systemen in de buitenkantoren.

De optimalisatie gebeurt door middel van consolidatie*, centralisatie*, virtualisatie* en het aanbieden van gedeelde servers*.

Bij al deze initiatieven worden, na definitie van de optimalisatiemogelijkheden, de klanten in kwestie betrokken bij de verdere aanpak van de implementatie.

Programmamanager: Stefaan Bécu

36

Realisaties 2009 Windows SOP • 22 Windowsservers werden geëlimineerd door overname van functionaliteit, consolidatie* en het voorzien van een decentrale file en printserveroplossing.

• Door de upgrade van de netwerkverbindingen kon voor een 12-tal sites de CA-server (softwaredistributie) geëlimineerd worden, resulterend in een maandelijkse exploitatiekostbesparing van meer dan 7.000 €. Tegelijkertijd betekent dit een bijdrage tot Green IT* door de eliminatie van 11 fysieke servers.

• Voor 4 sites werd een decentrale file- en printserveroplossing (DFP) uitgerold. Alle sites met potentieel voor DFP-oplossing zijn uitgerold.

• De Active-Directory*-migratie nadert de eindfase. In 2009 werden enkele honderden PC’s en een aantal servers gemigreerd. De laatste restactiviteiten zijn voorzien voor 2010.

• Een markstudie voor zowel traditionele servers als serverblades* werd uitgevoerd. De mogelijke leveranciers werden beoordeeld op zowel technische, financiële als ondersteuningsaspecten.

• In 2009 werd gestart met de fileserver-reorganisatie. Dit project heeft als voornaamste doelstelling de filestorage correct toe te wijzen aan de betrokken entiteit. De filestructuur is immers nog niet altijd afgestemd op de BBB*-reorganisatie.

De verbetering van de fileserverrapportering werd ook aangevat.

• Een uitgebreide studie over storage & back-uprapportering in zijn totaliteit werd opgestart. Deze studie omvat zowel file-, applicatie- (database) als e-mailstorage & back-up.

• De actualisering van de centrale printservers werd omwille van technische issues en resourceproblemen met vertraging gestart.

• Een project dat de nodige infrastructuurrandvoorwaarden creëert voor de uitrol van Windows2008-server werd einde 2009 opgestart.

• Het Windowsserverchassis in NMC (Colt Nossegem) werd met blades uitgebreid tot zijn maximale capaciteit. Ook in het Boudewijndatacenter werd een Windowsserverchassis geïnstalleerd en voorzien van de nodige serverblades*.

Door gebruik van de nieuwste technologie kan een blade 20

servers bevatten hetgeen het gebruik van IT-resources optimaliseert en daardoor bijdraagt tot de Green-IT doelstelling.

• Voor het Boudewijndatacenter werd een P2V(physical to virtual)-project gestart - verschillende fysieke servers werden geconsolideerd op een serverblade* met een positief effect voor het energieverbruik.

Unix* SOP Dienstenaanbod COD*-servers en storage afgestemd op noden van de klant Eind 2008 is de noodzaak aangetoond om het aanbod van COD*servers en storage beter af te stemmen op de noden van klant, o.a. qua functionele mogelijkheden, prijs en operationele dienstverlening. Om hieraan tegemoet te komen werden volgende initiatieven genomen: • Via een projectgroep met inbreng van klantzijde werd tegen eind januari 2010 een gedifferentieerd aanbod gedefinieerd: COD*-server 1.2; Dit omvat ook een aanvullend aanbod van nieuwe shared servers (zoals bijvoorbeeld Low-End webhosting, ….) die niet in andere programma’s opgenomen zijn.

• In een tweede fase wordt dit aanbod gerealiseerd; voorziene realisatiedatum: april 2010; • Bemerk: de realisatie van een aangepast COD*-storageaanbod is onderdeel van het programma ”storage en back-up-omgeving”.

Studie Unix*-server consolidatie* en modernisering De studie “Assessment serverpark anno 2009” (juni 2009) omvatte volgende activiteiten: • de inventarisatie van het serverpark, de gebruikte middlewares* en applicaties en het identificeren van de probleemservers, de verouderde middlewares* en de toepassingen die hiervan afhankelijk zijn; • het onderzoek naar concrete migratiemogelijkheden, zoals branded zones, migratietools, factory approach, applicatieconversie, … en de evaluatie ervan in de praktijk; • de definitie van een concreet optimalisatietraject voor elke server / middleware* / applicatie die betrokken is bij probleemservers;

• het opstellen van een businesscase die de optimalisatiemogelijkheden beschrijft met hun kosten en baten; Op basis van deze case keurde de SOP-stuurgroep van juni 2009 een actieplan goed dat de verdere optimalisatieprojecten voor 2009 en 2010 omvatte.

Uitvoering Unix*-serverconsolidatie* en modernisering De uitvoering van het project “Unix* Server optimalisatie 2009 – fase 1“ werd in juli opgestart en omvatte volgende activiteiten: • de uitvoering van een praktijktest van branded-zone-migratie (Solaris 8 en 9 runnen in een “branded zone” op Solaris 10); • het bepalen van een architecturale oplossing voor de netwerkproblematiek op shared servers; • een belangrijke uitbreiding van het serverpark om capaciteit te creëren voor branded zone en COD*-servers; • het uitvoeren van een eerste reeks van 20 servers; • het overleg met elk beleidsdomein apart over de portfolio van applicaties en servers van het beleidsdomein die geïnventariseerd werden als probleemgeval, het verfijnen van de inventaris en het afstemmen over de voorgestelde optimalisatietrajecten per server/applicatie; • het opstarten van de branded-zone-projecten voor nog eens 40 servers, en het opstarten van projecten voor databasemigratie, uitfasering, en andere optimalisatietrajecten die betrekking hebben op circa 60 servers. Deze projecten zullen uitgevoerd worden in de eerste helft van 2010; Structurele maatregelen serverconsolidatie De studie “Structurele maatregelen serverconsolidatie” afgewerkt eind 2009, formuleerde een aantal concrete voorstellen op het vlak van maatregelen die het serverpark structureel saneren op het vlak van dienstverlening, mogelijkheden, beheersbaarheid en uitbatingkosten. De nadruk ligt op het mogelijk maken dat de applicatiecode de wijzigende middleware*-releases – opgelegd door de markt – beter kan volgen, met minder aanpassingskosten en testkosten voor de applicatie. De implementatie van de geselecteerde maatregelen zal gefaseerd gebeuren. Hiervoor is in 2009 reeds een budget voorzien.

* zie woordenlijst

37

Waarom dit programma Shared utilitylaag voor systemen in eigen beheer van de klant Steeds meer beleidsdomeinen en entiteiten opperden de vraag naar meer controle en zelfbeheer op niveau van hun servers (O.S. level). In de praktijk kunnen bijvoorbeeld servers niet onder beheer van de GID* geen verbinding maken met generieke componenten (technical services) zoals AD*, LDAP* en Mail. Vaak is de gevraagde communicatie tussen server (niet onder beheer van GID*) en een generieke component beperkt tot leesactiviteiten. Om te vermijden dat in de toekomst voor elke vraag en / of voor elke klant steeds opnieuw aparte AD*-, LDAP*- en / of mailfunctionaliteit dient opgezet te worden (wat uiteraard extra kosten met zich meebrengt), werd in 2009 gestart met het voorzien van een shared utilitylaag voor gebruik door systemen niet in beheer van de GID*.

In eerste instantie wordt voorzien in AD*- en LDAP*-functies (realisatie hiervan wordt verwacht medio 2010).

Dit programma zorgt voor een kostenbesparing en een optimalisatie op vlak van beheer.

Daarnaast realiseert het objectieven op vlak van ‘green IT*’.

• Het neutraliseert de stijging van de exploitatiekosten, veroorzaakt door de natuurlijke groei van ICT-middelen.

• Het actualiseert de server-infrastructuur zodat de prijsprestatieverhouding optimaal is, en zodat de infrastructuur ondersteund wordt door de leveranciers. Dit laatste is van belang voor het verlenen van operationele garanties en voor de beveiliging van de IT-systemen. Serveroptimalisatie heeft ook een positieve impact op de back-upsystemen (zie programma storage en back-up).

• Het verhoogt de autonomie van de beleidsdomeinen en maakt responsabilisering mogelijk.

Upgrade CA R11 – NSM en DSM

Dit programma biedt concrete invulling van volgende doelstellingen 2009 – beleidsdomein bestuurszaken:

De CA-Unicentersoftware dient voor systeemmonitoring* en softwaredistributie. Om nieuwe versies van PC- en serverbesturingssystemen te kunnen ondersteunen is een upgrade voorzien naar een nieuw monitoring*systeem en een nieuw desktopmanagementsysteem. In 2009 werd de opvolger geselecteerd (de implementatie hiervan is voorzien in 1H2010).

• inspanningen kostenreductie operationele diensten verder zetten; • blijvend verzekeren van een kwalitatieve gemeenschappelijke ICT-omgeving (opvang van organische en functionele groei); • introductie nieuwe diensten, o.a. ‘capacity-on-demand’; • Green IT*

Serverstrategie en Green IT* De serverstrategie heeft een belangrijke impact op de realisatie van Green-IT-doelstellingen. Met dit project werd nagegaan hoe de serverstrategie kan inspelen op de objectieven van Green IT*.

* zie woordenlijst

38

Toekomst De optimalisaties die gedefinieerd werden op basis van de ‘server-assessmentstudie 2009’ zullen verder uitgevoerd worden.

Er wordt een tweejaarlijkse doorlichting van het serverpark voorzien.

Dit kan leiden tot nieuwe optimalisatieprojecten in de komende jaren, hoewel de verwachting is dat na uitvoering van de projecten in 2010 (2011) enkel nog de probleemservers en -applicaties overblijven waarvan de migratiekosten te hoog oplopen. Deze dienen met projecten vanuit klantzijde aangepakt te worden.

Opvolging van de verdere evolutie van de serverpark, met name het legacy-probleem.

Een groot deel van de servers is verouderd en wordt verre van optimaal gebruikt, maar kan moeilijk gemoderniseerd en geoptimaliseerd worden, omdat de migratiekosten naar actuele middleware* te hoog oplopen. Dit probleem zal verder opgevolgd worden.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat de structurele maatregelen afdoende effect hebben zodat de serversituatie structureel gezond wordt tegen 2012-2014.

De verdere uitbouw van het shared serverplatform.

Doelstelling is om de servercapaciteit die nodig is voor het aanbod van “COD*-server” en van shared servers (servers met middleware*-laag, zoals shared Oracle* en Informix RDBMS*, shared DMS*, shared SPS*, shared BI*, shared Oracle* EAI/ BPM*, ...) verder op peil te houden om te voorzien in de stijgende capaciteitsbehoeften van de klantzijde. Deze servercapaciteit zal in de komende jaren uitgebouwd worden tot een geoptimaliseerde en “gedeelde” basislaag van gekoppelde fysieke servers die voor de verschillende doeleinden kunnen ingezet worden;

Het aanbod van “COD*-server” wordt verder uitgebreid en aangepast aan de behoeften van de klant.

* zie woordenlijst

39

12 Programma

Het platform voor “toegangscontrole en ontsluiting” verzekert dat de toegang tot e-government-diensten voor burgers, ondernemingen en overheden veilig en efficiënt kan verlopen.

Dit platform omvat: • Gebruikersbeheer: het identitymanagementplatform (IDM*) voor het beheer van identiteiten, hoedanigheden, mandaten, rollen en rechten.

Hierdoor wordt het mogelijk om: -- steeds meer gegevens op gecontroleerde wijze aan doelgroepen en de daarbinnen geautoriseerde personen te ontsluiten; -- steeds meer processen open te stellen voor betrokken actoren en daardoor verder te vereenvoudigen.

Programmamanager: Erik Van Zuuren

40

• Toegangsbeheer: het Access-Control-Managementplatform (ACM*) omvat: -- ACMweb* voor webtoepassingen, -- ACMwss* voor veilige gegevensuitwisseling tussen applicaties, -- SSL-VPN* voor netwerktoegang voor mobiele gebruikers.

• ACM* maakt het mogelijk toepassingen veilig toegankelijk te maken voor verschillende doelgroepen en omgevingen (bijvoorbeeld: webmail, vlimpers).

ACMwss* maakt het mogelijk toepassingen te koppelen zodat gegevens gemakkelijk kunnen worden uitgewisseld.

Dankzij dit platform kunnen geautoriseerde personen toegang krijgen door middel van hun elektronische identiteitskaart of federaal

token en kunnen geautoriseerde systemen op meer beveiligde wijze gegevens uitwisselen met de systemen van de Vlaamse overheid.

• Digitale handtekening (e-Signing): dit platform biedt de ondersteuning voor het digitaal ondertekenen van dossiers en formulieren.

Zo kunnen heel wat processen binnen de Vlaamse overheid of tussen de Vlaamse overheid en burgers of ondernemingen vereenvoudigd worden.

Realisaties 2009 Gebruikersbeheer (IDM*) • De entiteit e-government en ICT-Beheer maakte het gebruikersbeheerplatform nog generieker en herbruikbaarder voor een groot aantal doelgroepen (onderwijsinstellingen, Vlaamse lokale besturen, ambtenaren Vlaamse overheid, Vlaamse zorginstellingen, enzovoort).

• De eerste voorbereidingen werden getroffen om van het IDM*platform een centraal platform te maken voor een degelijker beheer van account, paswoorden en toegangen, gekoppeld aan de centrale AD* en LDAP* van de Vlaamse overheid. Dit leidt tot een efficiënter, beter en kosteneffectiever toegangsbeheer.

Zo zal het mogelijk worden om gebruikers en toegangen te laten beheren door lokale beheerders binnen de entiteiten.

Dit biedt mogelijkheden op gebied van paswoordenbeheer.

• De laatste versie van het gebruikersbeheerplatform (IDM*release2.5) werd ter beschikking gesteld van de Vlaamse lokale besturen. Het is nu mogelijk om Vlaamse en federale applicaties (VKBO*, VKBP*, Centaurus, Digiflow/Telemark, eBirth, enzovoort) snel te ontsluiten aan Vlaamse lokale besturen en hun toegangen te laten beheren door de secretarissen of lokale beheerders. In 2010 komt dit platform ter beschikking van de andere hier vermelde doelgroepen.

Toegangsbeheer (ACM*) • ACMweb* staat sinds geruime tijd in productie en werd in specifieke contexten reeds gebruikt: zowel voor intern gebruik, naar burgers toe alsook naar specifieke doelgroepen.

Daarbij werd reeds een groot aantal applicaties ontsloten: webmail, vipepb*dienst, studietoelagen/daf*, energieprestatiedatabank, domino*, europees sociaal fonds, mandatenbeheer ABB*, epcall*, www.werk.be*, team sharepoint*, webedison*, baggerwerken*, VKBP*, DGOV*, EP5*, GOS*, VEA*, studentenportaal*, EFRO*, BEA*, … Het gebruik van ACMweb* bereikte in 2009 een gemiddelde van 35.000 gebruikers per maand en ca 250.000 transacties per dag.

• In 2009 werd een nieuwe architectuur uitgetekend voor het toegangsbeheerplatform en werd een proof-of-concept uitgevoerd die aantoonde dat aan alle gekende functionele en technische vereisten effectief voldaan kon worden.

• In 2009 werd gewerkt aan de realisatie van de authenticatie van niet-Belgen. Een heel aantal buitenlandse medewerkers van de Vlaamse overheid (bijvoorbeeld Vlaamse vertegenwoordigers in het buitenland) kreeg geen toegang tot bepaalde toepassingen van de Vlaamse overheid, gezien zij niet beschikten over een elektronische identiteitskaart of federaal token.

Voor deze doelgroep werkte e-IB een oplossing uit op basis van gsm-authenticatie. De gebruiker dient een toepassing die op zijn gsm te plaatsen, waarmee hij bij elke login het juiste paswoord kan genereren. De oplossing werd eind 2009 in test succesvol gerealiseerd en wordt begin 2010 in productie geplaatst.

Digitale handtekening • In 2009 werd een eerste versie van het Vlaams digitaal tekenplatform verwezenlijkt.

Via het Vlaams digitaal tekenplatform is het mogelijk om documenten of dossiers (bestaande uit meerdere documenten) door te sturen naar het digitaal tekenplatform, waar deze geconverteerd worden naar een PDF-document, voorzien van de nodige velden om te tekenen met een eID-kaart, bijvoorbeeld voor een subsidiedossier dat zowel de overheid als de ontvangende partij moeten tekenen.

• De eerste versie van het digitaal tekenplatform werd gerealiseerd in de tweede helft van 2009 en grondig doorgetest.

De in productiestelling werd uitgesteld naar 2010.

* zie woordenlijst

41

Waarom dit programma

Toekomst

Functionele verbetering

Gebruikersbeheer (IDM*)

Door de beschikbaarheid van een degelijk gebruikersbeheerplatform zullen gebruikersinformatie en -rechten eenvoudiger beheerd kunnen worden.

Kostenbesparing Momenteel wordt er op verschillende plaatsen binnen de Vlaamse overheid veel geld besteed aan het beheer van gebruikersinformatie. Het IDM*-platform zal voor een efficiënter beheer zorgen en het aantal verzoeken terugdringen. Ook het ACM*-platform is kostenbesparend. Het beheer van beveiligde toegangen zal via een gemeenschappelijke infrastructuur gebeuren, dit hoeft dus niet voor elke toepassing apart. De invoering van de digitale handtekening kan processen sneller en efficiënter doen verlopen.

Gemeenschappelijke diensten Meerdere doelgroepen kunnen het IDM*-platform gebruiken, bijvoorbeeld ter ondersteuning van de interne werking van de Vlaamse overheid, van de interactie met onderwijsinstellingen of van de interactie met lokale besturen. Het ACM*-platform kan op eenzelfde wijze specifieke toepassingen ontsluiten naar meerdere doelgroepen. Een gedeeld platform voor digitale handtekening, zorgt overal voor een zelfde werking en maakt de gegevens uitwisselbaar binnen de Vlaamse overheid.

Ondersteuning van Beter Bestuurlijk Beleid (BBB*) De verschillende platformen worden zo opgezet dat zij aangepast kunnen worden aan verschillende contexten, elk beleidsdomein / agentschap kan dus zijn eigen data beheren. De platformen maken het ook mogelijk om, in kader van BBB*, gegevens tussen de verschillende partijen van de Vlaamse overheid uit te wisselen.

ICT-veiligheid Het veiligheidsniveau zal stijgen omdat gebruikersinformatie en -rechten eenduidig beheerd worden, toegangen beter beveiligd worden, en documenten digitaal ondertekend kunnen worden.

* zie woordenlijst

42

Nieuwste release van het gebruikersbeheerplatform • Het wordt binnen de GID*-context mogelijk om de toegangen te beheren tot toepassingen die via ACM* ontsloten zijn (bijvoorbeeld VKBO*, VKBP*, VOPentiteiten-databank, enzovoort). Concreet betekent dit dat lokale beheerders van entiteiten de toegang tot deze toepassingen zelf zullen kunnen beheren zonder dat nog interventie nodig is van ICT-dienstverlener EDS-Telindus.

• Medewerkers van de geactiveerde entiteiten kunnen dan zelf hun paswoorden beheren op de centrale AD* en LDAP* en de lokale beheerders kunnen snel, eenvoudig en veilig de toegangen van hun medewerkers beheren tot alle toepassingen die opgenomen zijn in de rechtencataloog.

• Ontsluiting naar volgende doelgroepen: Gebruikersbeheer Onderwijsinstellingen, Gebruikersbeheer Zorginstellingen, Gebruikersbeheer Economische Actoren.

Telefoongids Vlaanderen De gegevens die het gebruikersbeheerplatform bevat over ambtenaren worden ter beschikking gesteld van de te vernieuwen telefoongids vlaanderen (tgv).

Er wordt gewerkt aan de analyse en het ontwerp van nieuwe functionaliteiten voor het gebruikersbeheerplatform: • Zelfregistratie: hierdoor kunnen gebruikers zelf toegang aanvragen tot een toepassing en moet een lokale beheerder dit enkel nog goed- of afkeuren.

• Ondersteuning mandaten / lastgevingen: het uitbesteden van bepaalde ondersteunende acitiviteiten aan andere bedrijven, zoals een sociaal secretariaat of een boekhoudkantoor.

• Eventproxy: een generieke interface waardoor updates uit authentieke bronnen (zoals Vlimpers en VKBO*) niet langer via bestanden aangeleverd dienen te worden maar waardoor elke relevante update van de authentieke bronnen in real-time doorgezonden en verwerkt kan worden.

Toegangsbeheer (ACM*) • Het in productie stellen van de toepassing voor authenticatie voor niet-Belgen (zie realisaties 2009).

• De upgrade van het ACM*-platform, waardoor de veilige, snelle en eenvoudige ontsluiting van toepassingen nog beter en eenvoudiger kan gebeuren. Op de planning staan verbeteringen voor het omgaan met meerdere doelgroepen, het ondersteunen van SharePoint*, enzovoort.

• Ontwikkelen van webservices voor het bevragen van autorisaties om een betere ondersteuning van autorisaties binnen toepassingen mogelijk te maken.

• De verdere uitbouw van ACM*-webservices (ACMwss*): het verder generiek maken van de snelle, veilige en eenvoudige ontsluiting van webservices, dit is de communicatie tussen systemen.

Digitale handtekening • In maart 2010 staat de in productiestelling van het digitaal tekenplatform op de planning. Dit wordt gelijktijdig gerealiseerd met de nieuwste release van de toepassing van het Europees Sociaal Fonds (ESF*), waar de digitale tekenfunctie wordt ingevoerd om papier uit te kunnen schakelen in de dossierafhandeling.

• Ook voor andere beleidsdomeinen worden oplossingen uitgewerkt voor digitale tekenfuncties.

• De uitbreiding van het digitaal tekenplatform, met verdere integratiemogelijkheden in de uitwisseling tussen de eindgebruiker en de toepassingen, het ondertekenen van formulieren, digitale attesten, enzovoort.

* zie woordenlijst

43

13 Programma

Dit programma houdt in: • Het ontwikkelen van draadloze communicatie (Wifi* / WLAN*) naast de traditionele bekabelde aansluiting.

• Het ontwikkelen van geïntegreerde communicatie (Unified Communications*) via het datacommunicatienetwerk: Verschillende communicatiemogelijkheden smelten samen tot een geïntegreerd geheel dat zorgt voor een efficiëntere en vlottere samenwerking.

Zo wordt het bijvoorbeeld mogelijk om voicemails te ontvangen via e-mail of om telefonie over het computernetwerk te laten lopen in plaats van over klassieke telefoonlijnen en -centrales, enzovoort.

Programmamanager: André Van Vyve

44

• Het verbeteren van de binnenhuisontvangst van gsm-netwerksignalen van 2de en 3de generatie (2G/3G) in een aantal prioritaire gebouwen IP-communicatie maakt het mogelijk om extra functionaliteiten aan te bieden.

De haalbaarheid en bruikbaarheid van onder meer volgende zaken wordt onderzocht: • Spraak • Samenwerking (collaboration) • Videotelefonie op de pc of zakagenda • Beschikbaarheid (presence): gebruikers geven zelf de status van hun aanwezigheid aan en bepalen zelf hoe en wanneer ze bereikbaar zijn – bijvoorbeeld door een cascade (vaste lijn, mobiele

telefoon, mail, voicemail, …) in te stellen • Samenwerking tussen vaste telefoon, gsm en telefoonsoftware op pc of elektronische zakagenda / pda* (softphone) • Audio- en videoconferenties met meerdere personen • Instant Messaging* (intern): een communicatiemiddel waarmee je via internet in reële tijd kunt communiceren met contactpersonen die op dat moment online zijn.

Voor personen die niet telefonisch gecontacteerd kunnen of willen worden, maar die sneller willen communiceren dan via e-mail.

Na evaluatie van de resultaten van deze proof-of-concept* projecten, kunnen implementatieprojecten opgestart worden om de nodige dienstverlening uit te bouwen.

Realisaties 2009

Toekomst

De binnenhuisontvangst van de gsm-signalen (2G en 3G) werd in drie prioritaire gebouwen in Brussel verbeterd met een indoorcoverage-installatie. In het Ferrarisgebouw, Boudewijngebouw en het gebouw op het Martelarenplein is de site van Mobistar on-air.

Onderdeel Wifi*/WLAN* (draadloze toegang tot LAN*):

Op een aantal verdiepingen in het Boudewijngebouw is een WiFi*-netwerk uitgerold waardoor het nu mogelijk is om draadloos te werken en internettoegang toe te kennen aan bezoekers.

Onderdeel binnenhuisontvangst (indoor coverage) van gsm-netwerksignalen van 2de en 3de generatie (2G/3G) in prioritaire gebouwen (hoofdgebouwen):

Waarom dit programma

• uitrollen van Wifi* in hoofdgebouwen van de Vlaamse overheid.

• uitbreiden van oplossing: mobiele toegang tot Outlookomgeving (momenteel enkel via 2G/3G) ook via Wifi*.

• upgrade indoor-coverage-installatie voor 2G/3G voor Base en Proximus in Ferrarisgebouw, Boudewijngebouw en kabinet minister-president Martelaren.

Onderdeel Unified Communication*: Binnen de Vlaamse overheid is er nood aan een geheel van gemeenschappelijke communicatietools die het mogelijk moeten maken om op een flexibele en efficiënte manier te communiceren.

Deze technologieën zullen binnen dit programma geïntroduceerd worden. De actuele oplossingen zijn te gefragmenteerd of te omslachtig om op te zetten.

• Proof of Concept (POC*) voice over Wifi* (testen van combinatietoestellen dual mode gsm/Wifi* met Unified Communication* en collaboration tools.

• POC* Collaboration & Communication tools (Office Communications Server 2007 van Microsoft).

• Definitie van ICT-architectuur en ICT-security voor unified communications* in GID*-omgeving en opname in dienstencatalogus van ET. • Uitrol van een gemeenschappelijk platform voor het gebruik van UC (Unified Communications*) binnen de ganse Vlaamse overheid. Unified Communications* omvat gestroomlijnde en effectieve communicatie via e-mail, spraak en video.

* zie woordenlijst

45

14 Programma

Om in te spelen op de globale uitdaging van de opwarming van het klimaat, moet ook de Vlaamse overheid voor zijn eigen werking een bijdrage leveren.

Dit programma coördineert alle acties / initiatieven / projecten die vanuit e-IB, op het vlak van ICT en e-government, in dit kader worden uitgevoerd.

Vanuit dit programma wordt ook de afstemming voorzien met de andere beleidsvelden binnen Bestuurszaken alsook met de andere entiteiten (vooral LNE).

Dit programma is opgestart in 2009 en zal dan doorlopen tot 2014. Het programma zal gerealiseerd worden d.m.v. een aantal projecten. De projecten worden aangevuld met een aantal acties en initiatieven die mogelijk zijn binnen de gemeenschappelijke ICT-omgevingen maar die niet noodzakelijk een projectmatige aanpak vereisen.

Programmamanager: Maries Van der Auwera

46

Realisaties 2009 Fase 1 (2009) De eerste fase van het programma is begin 2009 opgestart.

• Januari 2009: opstarten programma “Groene ICT” - Programmainitiatie.

• April 2009: afronden van een studie om de ICT- of e-gov-gerelateerde acties te bepalen die de meest gunstige impact hebben op de klimaatopwarming en een voorstel tot het stellen van prioriteiten in een meerjarenperspectief.

• Mei 2009: advies formuleren op het ontwerpbestek van LNE in het kader van de studie “Ontwikkeling van een methodologie als opstap naar een CO2-neutrale Vlaamse overheid: onderzoek naar haalbaarheid en mogelijke aanpak”.

• Juni 2009: -- Quick Win in kader van de bevraging van EDS-Telindus (ET) aan leveranciers voor een contract voor servers. De criteria m.b.t. “Energy Star” werden opgenomen in de bevraging.

-- Opname van het programma met haar (deel)projecten in de meerjarenplanning van e-IB. -- Bepalen van de raakvlakken met andere programma’s van e-IB. • Juni 2009: interactie met LNE i.v.m. opstellen van criteria m.b.t. het duurzaam aankopen van ICT-infrastructuur.

• September 2009: opstart van een verbeterinitiatief met de cel subcontractmanagement en aankoop bij ET om het duurzaam aankopen van ICT-producten in te regelen in het gemeenschappelijk ICT-dienstverleningsaanbod.

-- duurzaam aankopen: in het kader van het via e-IB afgesloten ICT-contract 2008 wordt bij het bepalen van de aangeboden producten en diensten meer aandacht gegeven aan milieucriteria in het algemeen en de impact op de CO2-uitstoot in het bijzonder. Het betreft hier een aantal snel in te voeren verbeteringen zoals de publicatie van een groene productcataloog en een link naar de ecolabels van gebruikersinfrastructuur; -- interactie met belanghebbenden over deze voorstellen.

Waarom dit programma

Toekomst

Enerzijds wordt vanuit de bijdrage van de Vlaams administratie tot het regeerakkoord 2009 – meerbepaald vanuit de beleidsdomeinspecifieke bijdrage van Bestuurszaken volgende krachtlijn vooropgesteld: “Door samenwerking en partnerschap naar een effectievere en efficiënte overheid voor Vlaanderen”. Om dit te realiseren is het noodzakelijk dat de Vlaamse overheid zich als milieu- en maatschappelijk verantwoorde ondernemer gedraagt.

Fase 2 (2010)

Anderzijds wordt vanuit het “Vlaanderen in Actie”- plan (VIA, zie ook www.vlaandereninactie.be) onder de doorbraak “Groen stedengewest” volgende doelstelling vooropgesteld: • Het energievraagstuk is wereldwijd één van de grootste maatschappelijke en economische uitdagingen. Vlaanderen wil hierin een voortrekkersrol spelen.

• De overheid neemt een voorbeeldrol en bouwt enkel nog ‘nulenergie gebouwen’.

Ter ondersteuning en invulling van deze globale doelstellingen van de Vlaamse overheid wil dit programma op vlak van ICT de nodige maatregelen nemen om deze doelstellingen te realiseren. Op het vlak van ICT bestaat de uitdaging er vooral in om te blijven voldoen aan de steeds groeiende vraag naar meer kwaliteitsvolle ICT en hierbij tegelijkertijd het totale energieverbruik te verminderen.

Op het vlak van het gebruik van “groene energie” is het vandaag reeds zo dat voor de gebouwen van de Vlaamse overheid contracten zijn afgesloten waarbij voor 100 % groene stroom wordt afgenomen. Ook voor de extern ingehuurde computerzaalfaciliteiten wordt met groene stroom gewerkt. Dit impliceert dat de directe CO2-uitstoot gerelateerd aan ICT vandaag reeds voldoet aan het CO2-neutraal criterium.

Om de vooropgestelde doelstellingen te bereiken moeten we investeren in het verminderen van het energieverbruik voor de eigen werking, het reduceren van ICT-afval, het milieubewust afvoeren van ICT-afval en het verminderen van de indirecte CO2uitstoot gerelateerd aan ICT.

• Uitvoeren van het programmatraject ICT-aankoop: de optimalisatie van de criteria gehanteerd bij de aankoop van ICT-infrastructuur in het kader van “Groene ICT” (bv. werken met Total Cost of Ownership, opnemen van criteria conform europese normen, …).

• Uitvoeren van het programmatraject Gebruikersomgeving - onderdeel Optimalisatie van stroomverbruik van de pc’s in het kader van “Groene ICT”.

• Uitvoeren programmatraject Printers - onderdeel Optimalisatie van de printersettings m.b.t. stroomverbruik van printers en de afdrukvolumes in het kader van “Groene ICT”. Hierbij ligt de focus op alle instellingen die van op afstand of via de uitrol van nieuwe infrastructuur aangepast kunnen worden.

• Voorbereiden van het programmatraject datacenter.

Fase 3 (2010-2011) Uitvoeren programmatraject datacenter: dit onderdeel zal worden opgenomen vanuit het programma Computerzalen, waarin e-IB de realisatie van een nieuwe computerzaal voor de Vlaamse overheid voorstelt. Binnen dit programma zal “Groene ICT” meegenomen worden bij het bepalen van de vereisten (o.a. Europese Code of Conduct voor datacenters).

Fase 4 (2012-2013) • Uitvoeren programmatraject Gebruikersinfrastructuur - onderdeel Thin Client computing model in het kader van “Groene ICT”.

Dit vormt een deel van het programma Thin Client waarin e-IB “Groene ICT” meeneemt bij het bepalen van de vereisten.

Voor dit programma plant e-IB een herevaluatie van de uitrol van Thin Client binnen de Vlaamse overheid in 2012. Afhankelijk van het resultaat start vanaf 2013 de implementatie.

• Uitvoeren programmatraject Printers - onderdeel Printerconsolidatie. De focus ligt op verdere verbeteringen die niet van op afstand of via de uitrol van nieuwe infrastructuur aangepast kunnen worden. Ter ondersteuning van een printerconsolidatie binnen de Vlaamse overheid start en sponsort e-IB overkoepelend een faciliterend project. De klanten kunnen deze overkoepelende projectondersteuning gebruiken om de eigen printerinfrastructuur projectmatig te consolideren.

47

15 Programma

Dit programma heeft als doelstelling het uitbouwen van een gemeenschappelijke Web-2.0-omgeving.

In overleg met de klant werkt e-IB een basisaanbod uit.

Gezien de brede scope van Web 2.0, zal de focus gelegd worden op enkele concrete behoeften die vandaag bestaan en waarvoor een gemeenschappelijk Web-2.0-platform kan uitgewerkt worden.

Web 2.0 is meer dan louter en alleen technologie. Het is een verzamelnaam voor een veelheid aan ontwikkelingen, zowel technisch als sociaal en maatschappelijk.

De technologische zijde van Web 2.0 verwijst naar een nieuwe generatie interactieve webtoepassingen.

Nieuwe technologieën en platformen stimuleren een rijkere interactie van de gebruikers – burgers, bedrijven en ambtenaren – met hun gemeenschap, in de vorm van samenwerking, sociale netwerken, enzovoort.

Programmamanager: Wai-Kong Yu

48

Realisaties 2009 • In januari 2009 werd een eerste via internet ontsloten wiki*-platform met bijhorende ICT-dienstverlening in productie genomen.

• Voorbereiding gemeenschappelijk mediaplatform.

• Verzameling van gebruikerscriteria voor Web 2.0 (iPublish 2.0) i.s.m. de Afdeling Communicatie (DAR).

• Onderzoek mogelijkheden virtuele wereld (google earth).

• Onderzoek mogelijkheden op vlak van faciliteren van Web 2.0initiatieven door de klant.

• Duiding van web 2.0 binnen innovatie (Indigo).

Waarom dit programma Het programma streeft naar een voor de Vlaamse overheid nodig gemeenschappelijk Web 2.0-platform met de bijhorende ICT-dienstverlening. Dit ter ondersteuning van die doelstellingen waarvoor een verhoogde participatie en samenwerking (burger/ bedrijf/ambtenaar) vereist is op basis van Web 2.0-technologie.

Participatie, inhoud en interactie zijn de drijvende kracht achter elke succesvolle Web 2.0-toepassing. De gebruiker ondergaat de aangeboden informatie niet enkel, maar kan zelf een bijdrage leveren ten voordele van de hele gemeenschap.

Toekomst • Onderzoek (vereisten, keuze van het platform) naar het opzetten van een communityplatform in het kader van het DAR-project ‘platform sociale media’ • Participatie in de uitwerking van het communityplatform • Evalueren, introduceren & uitbouwen gemeenschappelijk Web 2.0-CMS*-platform (iPublish 2.0) • Ondersteunen van de initiatieven van een gemeenschappelijk Ambtenaar 2.0-forum binnen de Vlaamse overheid • Meewerking aan onderzoeken van Web 2.0-mogelijkheden in burgergerichte portalen Verdere initiatieven zullen nodig zijn om de bestaande platformen uit te breiden en nieuwe mogelijkheden, zoals archiveringsfuncties, toe te voegen. * zie woordenlijst

49

16 Programma

Met dit programma wil de entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) een degelijke, actuele en dynamisch inzetbare omgeving beschikbaar houden en onderhouden, die vlot bruikbaar is voor de verificatie van diverse wijzigingen, in het bijzonder voor het testen van nieuwe of gewijzigde bedrijfstoepassingen.

De gemeenschappelijke test- en integratieomgeving (afgekort: “T&I-omgeving”) biedt daartoe de nodige servercapaciteit van applicatie- en databankservers, evenals de nodige generieke “ondersteunende” systemen (zoals ACM*, AD*, e.d.m.).

Programmamanager: Baldwin Van Sande

50

Om een vlotte integreerbaarheid van oplossingen op bepaalde platformen (zoals documentaire en collaboratieve systemen) te verzekeren, worden ook enkele permanent beschikbare (proef)omgevingen opgezet en onderhouden.

Dit programma omvat alle nodige aanpassingen en verbeteringen aan de omgeving, om deze actueel en geschikt te houden in functie van de behoeften van de Vlaamse overheid, evenals verbeteringen op vlak van efficiënt beheer ervan.

Realisaties 2009

Waarom dit programma

• De Windowsomgeving werd uitgebreid door het implementeren van 3 bladeservers*, in functie van vernieuwing van de T&I-omgeving met 64-bit processoren. Dit lost het probleem op dat de oudere Windowsservers van T&I 32-bit-servers zijn. Daarbij geeft dit de nodige bijkomende servercapaciteit.

De nieuwe blades werden opgezet met Vmware ESX, voor het hosten van virtuele testservers. De initieel nodige storage werd voorzien.

• Enkele verouderde pc’s in de test- en integratieomgeving werden vervangen. Tegelijk worden ook een aantal nieuwe systeem-images aangemaakt voor gebruik op deze testpc’s.

e-IB investeert in gemeenschappelijke ICT-omgevingen op het niveau van de Vlaamse overheid (zie strategische organisatiedoelstellingen van e-IB). Ook met betrekking tot gemeenschappelijke test- en integratieomgevingen heeft e-IB een belangrijke opdracht. Het gedeeld gebruik van een gemeenschappelijke omgeving voor test- en verificatiedoeleinden, centraal en efficiënt beheerd, biedt immers aanzienlijke voordelen en kostenbesparing ten opzichte van diverse, verspreide afzonderlijke omgevingen. Dit programma moet er op toezien dat een afdoende centrale gemeenschappelijke test- en integratieomgeving beschikbaar is, afgestemd op de noden en behoeften van de Vlaamse overheid.

Toekomst De T&I-omgeving dient geregeld bijgesteld, uitgebreid en vernieuwd te worden. Tussen 2010 en 2014 worden diverse verbeteringen en vernieuwingen voorzien in de T&I-omgeving (Unix*, Windows, databankserver, ...).

* zie woordenlijst

51

17 Programma

Dit programma behelst alle activiteiten die vereist zijn voor het afsluiten van een nieuw ICT-dienstverleningscontract en voor de transitie van het oude contract naar het nieuwe ICT-contract.

Realisaties 2009 Maart 2009 Vanaf dit ogenblik is de inrichting van de dienstverleningsprocessen voldoende afgerond om de in het kader van het ICT-contract 2008 afgesproken strengere SLA’s te kunnen garanderen.

Vanaf dit tijdstip zijn ook de prijscorrecties bij het niet halen van de SLA’s van toepassing.

April 2009 Versie 2.0 van de nieuwe CMDB*-webapplicatie werd in gebruik genomen (omvat naast de basis- en de ondersteunende gegevens vooral de gebruikersinfrastructuur). Voor deze gegevens is CMDB* 2.0 nu ook het bronsysteem.

Juli 2009 Versie 2.2 wordt in productie gezet. Met deze versie worden een aantal verbeteringen gerealiseerd op de versie 2.0.

In tegenstelling tot de oorspronkelijke planning zal Versie 2.1 van de nieuwe CMDB*-webapplicatie (gegevens m.b.t. licenties, contracten en telewerkinfrastructuur) niet als aparte versie in gebruik genomen worden, maar samen met versie 2.2 in gebruik genomen worden. Deze bijsturing was nodig om het effect van de voor CMDB* opgelopen vertraging op de totale transitieplanning te verminderen.

Augustus 2009 De in het bestaande inventarissysteem (Asset Center) beschikbare informatie m.b.t. CMDB* 2.1-scope (licenties, contracten en telewerkinfrastructuur) werd wel al ontsloten via DDC-DWH* zodat hierop wel al rapporteringen kunnen gemaakt worden.

December 2009 • ter beschikking stellen van alle beschikbare inventarisgegevens m.b.t. de CMDB* 2.2-scope (gedeelde infrastructuur, bedrijfstoepassingen en databanken) via DDC-DWH*.

• migratie van DDC-DMS* naar nieuw Documentum-platform

Programmamanager: Benny Vanspringel

52

Waarom dit programma Dit programma garandeert dat er ook na het aflopen van het ICT-contract 2003 (op 1/9/2008) een op de noden van de Vlaamse overheid afgestemd gemeenschappelijk ICT-dienstverleningsaanbod (met vrije afname) beschikbaar blijft ten behoeve van de verschillende entiteiten van de Vlaamse overheid.

Toekomst Het Initiële Transitieproject wordt in 2010 verder afgewerkt.

De belangrijkste voor 2010 geplande realisaties zijn: • offerteprocessen volledig ingericht in lijn met de vereisten van het nieuwe contract (incl de processen voor marktbevraging voor offertcomponenten in resultaatsverbintenis); • afronden van de inrichting van het licentiebeheer en van de kwaliteitsverbetering van de licentie-gerelateerde informatie in de CMDB; • versie 2.2 (gedeelde infrastructuur, bedrijfstoepassingen en databanken) (omvat ook de componenten die oorspronkelijk voor versie 2.1 voorzien waren) van de nieuwe CMDB-webapplicatie wordt in gebruik genomen; • de dienstverlening is volledig ingericht volgens de vereisten van het nieuwe contract; De streefdatum voor de afronding van dit programma is: eind maart 2010.

* zie woordenlijst

53

18 Programma

Dit programma omvat alle activiteiten die vereist zijn voor het afsluiten van nieuwe telefoniecontracten in 2007 en voor de transitie van de oude naar de nieuwe dienstverleners. e-IB wil zo haar klanten een kwalitatief hoogstaand dienstenaanbod aanbieden op het vlak van mobiele telefonie (spraak en mobiele data) en vaste telefonie (spraak en marketingnummers) tijdens de operationele fase.

Programmamanager: AndrĂŠ Van Vyve

54

Realisaties 2009 De entiteit e-government en ICT-Beheer stond van 2007 tot 2010 in voor de transitie naar de nieuwe telecomoperator Mobistar, dat de vaste en mobiele telefonie overnam. Talrijke Vlaamse externe verzelfstandigde agentschappen traden ook toe tot ĂŠĂŠn of twee telefoniecontracten. Voor de ondersteuning van de controle van het kwaliteitsniveau (SLA*-metingen) en van de facturatie wordt beroep gedaan op externe adviseurs.

Waarom dit programma Dit programma zorgt er voor dat er een gemeenschappelijk telefonieaanbod is voor de Vlaamse overheid (2007-2011), zodat onze klanten genieten van schaalvoordelen en kunnen rekenen op afgesproken dienstenniveaus. Dit vereist doelgerichte en effectieve controles op het vlak van prijzen, facturen en SLA*-parameters.

Toekomst Voor de resterende contractjaren wordt de dienstverlening continu gemeten op basis van afgesproken dienstverleningsniveaus.

De marktconformiteit van de prijzen en de juistheid van de facturatie worden met vaste regelmaat geverifieerd. Begin 2010 start e-IB met de voorbereiding van de nieuwe aanbesteding.

De gunning van de nieuwe contracten is voorzien voor juli 2011.

* zie woordenlijst

55

19 Programma

Het programma voor Gemeenschappelijke ICT-dienstverlening Ondersteunende ICT-Systemen (GIOS) moet zorgen voor een gestructureerd en overlegd beheer van de Ondersteunende ICT-systemen binnen de Gemeenschappelijke ICT-Dienstverlening (GID*).

* zie woordenlijst

Programmamanager: Dirk Vergauwen

56

t

Realisaties 2009

Waarom dit programma

CMDB*: CMDB 2.0 - end user apparatuur

Dit programma kadert in het strategische organisatiedoel om te investeren in gemeenschappelijke ICT-omgevingen op het niveau van de Vlaamse overheid met het oog op schaalvoordelen en integratie. Tevens zorgt het voor een efficiëntere werking en kadert het in het strategische ICT-voorstel rond een ‘optimale interne dienstverlening (dus efficiëntie binnen de Vlaamse overheid op vlak van processen, data, e-gov, regelgeving, ICT)’.

De CMDB2.0 is een nieuw ontwikkelde tool die toelaat om meer en beter gegevens te registreren, te raadplegen of aan te passen door de bevoegde ambtenaren. De gegevens uit de CMDB1 (van EDS-Telindus) zijn opgekuist, kwalitatief verbeterd en overgenomen in de CMDB2. De toepassing is in gebruik genomen in mei 2009.

Ariba*: interfaces De export van informatie is in pilootgebruik bij het departement WVG, zodat interfacing met andere systemen mogelijk wordt; zij het voorlopig nog in één richting.

DDC-DMS*: aanpassing aan het ICT-contract 2008 De aanpassing aan het ICT-contract 2008 vergt een upgrade van de docbase naar een nieuwere versie van Documentum*.

Actueel is dit nog in uitvoering.

DDC-DWH*: aanpassing aan ICT-contract 2008 De upgrade naar een nieuwere versie van Cognos* is uitgevoerd. De rapportering is grotendeels aangepast aan het nieuwe ICT-contract. Enkele cruciale delen zoals capacity management zijn echter nog niet klaar.

Wonder*: aanpassing aan ICT-contract 2008

Toekomst CMDB* • CMDB 2.1 - licenties en breedbandverbindingen • CMDB 2.2 - servers en netwerkapparatuur • CMDB 2.3 - interfaces (bijvoorbeeld vermogensinventaris)

Ariba* • koppeling CMDB* • nieuwe bestelmodule

e-IB-portaal • kennis • interactief forum • herbruikbare oplossingen en componenten • integratie van de zelfservicemogelijkheden

De toepassing is in gebruik genomen en de tijdsregistratie via Wonder* is gestart. Dit is ook de basis voor de vorderingsstaten.

De instructies voor correcte tijdsregistratie zijn opgesteld maar moeten nog beter gekend en opgevolgd worden door de medewerkers van EDS-Telindus.

* zie woordenlijst

57

ICT-PORTAAL VLAAMSE OVERHEID

Organisatorisch FINANCIEEL

Locatie

Personen

PORTFOLIO

Begroting

ICT strategisch plan ICT Programma

LEVERANCIER

BESTELLING

Contract Firma

ICT Jaarplan IT

Werkaanvraag

ICT Project

Catalogi

ASSETS

OPDRACHT Assets

Opdrachten

DIGITAAL DOCUMENTATIECENTRUM (DDC) Document management (DDC-DMS)

Rapportering (DDC-DWH)

ZELFSERVICE Rechtenbeheer (bv. BOB)

ALGEMENE INFORMATIEPAGINA’S

58

Paswoordenbeheer, bv. UAPM

Beheer van bugs, aandachtspunten, enzovoort (DDC-DWH)

Zoals de figuur aangeeft, staan de functionele blokken niet los van elkaar. Ze hangen onderling samen om maximaal de gegevens uit te wisselen en te hergebruiken, nadat ze slechts éénmaal zijn verzameld.

• ASSETS: (actueel CMDB* 2.0) Configuration Management DataBank of de inventaris van hard- en software

• e-IB-Portaal (ex-IVO21*): het portaal op extranet voor de Gemeenschappelijke ICT-Dienstverlening en de entiteit e-government en ICT-Beheer. Dit portaal moet tevens toegang geven tot (nog uit te bouwen) zelfbedieningsmogelijkheden zoals: -- BOB*: beheer van rechten op de netwerkschijven door een ICT-verantwoordelijke van een entiteit.

-- UAPM*: voor bijvoorbeeld paswoordresets -- kennisbeheer en zelfhulp: veel gestelde vragen, best practices, herbruikbare componenten enzovoort.

• VLAAMSE OVERHEID: (actueel CMDB* 2, gevoed door o.a.

Vlimpers)

• FINANCIEEL: (actueel gedeeltelijk ingevuld door Vlimfin) voor beheer van de begroting en de boekhouding.

• Digitaal Documentatie Centrum (DDC): gestructureerd verzamelpunt voor documentatie over de dienstverlening en middel tot het waarborgen van de continuïteit. Er worden drie delen onderscheiden.

-- DDC-DMS*: het Digitaal Documentatie Centrum – Document Management Systeem* voor het bijhouden van documentatie binnen de GID*.

-- DDC-DWH*: het Digitaal Documentatie Centrum – Datawarehouse* voor alle meet- en rapporteringdoeleinden binnen de GID*.

-- DDC-JIRA: systeem voor het beheer van fouten, aandachtspunten, verbeterpunten en dergelijke in een applicatie.

• LEVERANCIER: (actueel gedeeltelijk ingevuld door Ariba*) voor het beheer van metadata over contracten (bv. begindatum en einddatum) met leveranciers, welke producten via welk contract kunnen worden besteld en onder welke modaliteiten (prijs, levertijd, … enzovoort). Voor de klanten presenteert dit zich idealiter als één virtuele cataloog, die de catalogen van de verschillende leveranciers bundelt.

Korte toelichting en actuele invulling van deze functionele domeinen:

• OPDRACHTEN: (actueel WONDER*) het systeem voor tijdsregistratie voor de ICT-prestaties van een of meerdere ICT-dienstverleners.

De gemeenschappelijke ICT-toepassingen en -systemen die de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening (GID*) ondersteunen, moeten: • aangepast worden aan het nieuwe ICT-contract 2008 • beter afgestemd worden op de behoeften • enkele technologische evoluties ondergaan

• BESTELLING: (actueel de toepassing Ariba*) het systeem om aanvragen, verzoeken en bestellingen in te dienen bij de GID*.

• PORTFOLIO: (actueel geen bestaand ondersteunend systeem) Project Portfolio Management (PPM*) een systeem voor ondersteuning van het beheer- en de opvolging van een projectenportfolio (o.a. bestaande uit strategische doelen, meerjarenprogramma’s, jaarplannen en projecten), dat tevens de kapstok vormt voor de begroting en boekhouding voor alles buiten de exploitatie- en vaste kosten. * zie woordenlijst

59

20 Programma

Dit programma evalueert het ICT-veiligheidsniveau, identificeert en evalueert risico’s, en formuleert vervolgens aanbevelingen.

Deze aanbevelingen dienen enerzijds voor de verdere verbetering van het ICT-veiligheidsbeleid en anderzijds als aandachtspunt / input voor jaar- en meerjarenplannen van de eigen organisatie.

De evaluatie van het ICT-veiligheidsniveau gebeurt vanuit verschillende invalshoeken: Generiek ICT-Veiligheidsbeleid voor de Vlaamse overheid: • Bewaken van de ICT-conformiteit ten aanzien van het Generiek ICT-Veiligheidsbeleid (Statement of Applicability) • Bewaken van de toepassing van het veiligheidsbeleid, de veiligheidsvoorschriften,

Programmamanager: Wim Martens

60

-standaarden en -procedures binnen de Gemeenschappelijke ICT-Dienstverlening Risicobeheersing: • Risicomanagement: het in kaart brengen van veiligheidsrisico’s voor de GID* via risicoanalyses.

• Klanten adviseren over maatregelen voor het wegwerken van zwakheden en het verlagen van risico’s.

Onafhankelijke audit: In opdracht van de Vlaams minister verantwoordelijk voor ICT kan een onafhankelijke partij tenminste eenmaal per jaar, een IT-audit uitvoeren om het ICT-veiligheidsbeleid te evalueren.

De entiteit e-government en ICT-Beheer en EDS-Telindus nemen dit in het meerjarenplan op om volledige medewerking en ondersteuning te kunnen bieden.

Operationeel technisch: Verifiëren of de software- en hardwarecontroles van operationele systemen correct geïmplementeerd zijn.

Dit kan onder andere gebeuren door: • Vulnerability scanning: het identificeren van kwetsbaarheden in informatiesystemen.

• Penetration testing: het opsporen van zwakheden van informatiesystemen van buitenaf, en nagaan van de effectiviteit van de preventieve controles tegen niet geautoriseerde toegang ten gevolge van deze zwakheden.

• Security audit/review’: het uitvoeren van security veiligheidsaudits en -reviews

Realisaties 2009

Waarom dit programma

Kwetsbaarheidsanalyse van publiek toegankelijke (internet) websites

De Vlaamse overheid streeft naar een adequate en kosteneffectieve beheersing van bedrijfsrisico’s in de ondersteunende ICT-omgeving. De gerichte inzet van passende beveiligingsmaatregelen om deze risico’s te vermijden, te reduceren of te verschuiven vereist een methodische aanpak.

In de media verschenen negatieve berichten over de onveiligheid van websites en -toepassingen van de overheid. Naar aanleiding van deze berichtgeving was het belangrijk een objectief beeld van de realiteit te bekomen. Een eerste stap om de veiligheid van publieke websites te verhogen is een identificatie van bestaande kwetsbare websites. De volgende stap is het wegwerken van de geïdentificeerde kwetsbaarheden volgens prioriteit.

In 2009 werd gestart met het scannen van een 25-tal websites.

Initieel werd gemikt op een 80-tal websites maar het bepalen van de prioriteiten voor de te scannen websites verliep minder vlot dan verwacht. Daarom werd de nodige aandacht besteed aan het sensibiliseren van de verschillende beleidsdomeinen door het belang van de kwetsbaarheidsanalyse te benadrukken.

De feedback hierop was positief. In 2010 zal verder worden gegaan met het scannen van de websites die vanuit deze sensibiliseringsactie werden aangereikt.

Vulnerability scanning Een vulnerability scanner is opgezet om binnen het interne netwerk scans te kunnen uitvoeren naar kwetsbaarheden.

Evaluatie van het internetverkeer door middel van de analyse van operationele rapporten Op basis hiervan werden aanbevelingen geformuleerd via een nota aan het CAG (College voor Ambtenaren-Generaal).

De te implementeren oplossing is afhankelijk van het beleid dat het CAG wenst te voeren.

Statement of Applicability Er werd een voorstel gedefinieerd op vlak van werkafspraken. Deze worden in 2010 verder geëvalueerd in het licht van haalbaarheid en effectiviteit.

Toekomst Kwetsbaarheidsanalyse van publiek toegankelijke websites (vervolg) Het scannen van de websites die voortgekomen zijn uit de sensibiliseringsactie die in 2009 werd gevoerd (zie “Realisaties 2009”). Per website voert e-IB een basisanalyse uit om kwetsbaarheden op te sporen en formuleert e-IB aanbevelingen om deze weg te werken.

ICT-risicoanalyse binnen de Vlaamse overheid en de Gemeenschappelijke ICT-Dienstverlening Deze risicoanalyse werd jaarlijks uitgevoerd in opdracht van de stuurgroep strategische ICT-veiligheid en brengt de risico’s voor alle beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid in kaart. De resultaten dienen als input voor risicoreductie (bijsturing) door verbeteringsprojecten en afspraken om kritieke architecturale kwesties en ICT-veiligheidsrisico’s te adresseren. Deze analyse ging niet door in 2008 en in 2009, omwille van verschillende redenen.

In 2010 streeft e-IB ernaar om de risicoanalyse opnieuw uit te voeren.

Conformiteitsmeting van security baselines binnen de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening Voor de verschillende operationele systemen zijn security baselines vastgelegd (minimum veiligheidsvereisten waaraan een operationeel systeem dient te voldoen), overeenkomstig het ICT-veiligheidsbeleid van de Vlaamse overheid. Het is belangrijk dat geverifieerd wordt dat deze baselines effectief zijn geïmplementeerd.

61

21 Programma

Reële risico’s voor de ICT-omgeving en de business dienen de inzet van passende beveiligingsmaatregelen te onderbouwen om risico’s te vermijden, te reduceren of te verschuiven.

Een belangrijke input voor de investeringen op het vlak van ICT-veiligheid zijn aanbevelingen uit de evaluatie van het ICT-veiligheidsniveau (risicoanalyse, conformiteitsmetingen,...) maar zeker ook nieuwe businessbehoeftes.

Realisaties 2009 De PKI*-omgeving werd ontdubbeld. Daardoor namen de beschikbaarheidsgaranties voor deze kritische component aanzienlijk toe.

Het veiligheidsniveau verbeterde voor Active Directory (AD*) met behulp van monitoring*, (selectieve) back-up-restore-faciliteiten*, auditing en rapportering. Hiervoor werden de bestaande tools in kaart gebracht. Vervolgens werd de tool geselecteerd en besteld.

Waarom dit programma Het gebrek aan Bedrijfscontinuïteitsmanagement (BCM*), specifiek ICT disaster recovery (DRP*), vormt nog steeds het grootste risico voor de Vlaamse overheid. De brand in het Boudewijngebouw in januari 2006 toonde pijnlijk aan hoe kwetsbaar de Vlaamse overheid is voor het wegvallen van de enige primaire computerzaal.

Door de toenemende decentralisatie binnen de Vlaamse overheid en de stijgende drang naar autonomie, zijn concrete afspraken qua veiligheid en continuïteit meer dan ooit noodzakelijk.

Veel toepassingen vertonen meer en meer kwetsbaarheden met hoge potentiële verliezen, zonder dat er uitzicht is op een structurele verbetering.

Door BBB* neemt de vraag toe naar interconnectie en informatieuitwisseling waarbij de businessvereisten niet genoeg rekening houden met de risico’s verbonden aan een overhaast opstellen van de diverse ICT-omgevingen.

Programmamanager: Wim Martens

62

Toekomst 1. Uittekenen van DRP*-architectuur:

4. Centrale Antivirusmasterservers

Er is nood aan een generiek raamwerk en DRP*-oplossing (disaster recovery planning*) om toe te passen op een aantal bedrijfskritische systemen.

• Interne Audit Vlaamse Administratie (IAVA) voerde in 2007 een thema-audit “bedrijfscontinuïteitsmanagement” uit.

De entiteiten beoordeelden zichzelf; de maturiteit van tien entiteiten werd ingeschat. Op basis van de alarmerende resultaten (VR/2008/2006/MED.0274) vroeg Minister Bourgeois aan het College van Ambtenaren-Generaal om het verslag van IAVA te onderzoeken en concrete voorstellen uit te werken om de BCM*-maturiteit van de VO te verhogen.

Op basis daarvan werd een werkgroep in het leven geroepen om de nodige voorstellen uit te werken.

• BCM* is een onderdeel van organisatiebeheersing en komt als dusdanig aan bod in de leidraad IC/OB. De entiteiten worden geacht om tegen eind 2010 maturiteitsniveau 3 te halen.

Het opmaken van een generiek raamwerk voor een DRP*aanpak ter ondersteuning van de businessentiteiten is bijgevolg dringend.

Virtualisatie* kan het huidige aantal centrale AV-masterservers drastisch inperken, met een besparing op exploitatie tot gevolg.

2. Implementeren van DRP*-architectuur Het implementeren van DRP*-oplossingen voor bedrijfskritische gemeenschappelijke ICT-systemen waarvan e-IB owner is: ACM*, IDM*, WSS*, Citrix*, Oracle* databank cluster*.

3. Dataencryptie en back-up voor laptops Afgelopen jaren werd een aantal laptops gestolen of verloren bij kabinetten en departementen. Daardoor ontstond de expliciete vraag of het niet mogelijk was om de lokale data op de laptops en draagbare media te beschermen.

Een centraal beheerde tool kan data op de lokale harde schijf en / of op USB-gebaseerde opslagmedia versleutelen. Systemen of personen die niet beschikken over de juiste kenmerken, kunnen zo de data niet lezen. Er kan ook een oplossing geboden worden voor de back-up van laptopgegevens.

Het GISEC* formuleerde in 2008 de vraag naar een oplossing voor dataencryptie en back-up. Er werd tot op heden geen consensus bereikt over het gebruik van een gemeenschappelijke oplossing.

5. Bewustwordingstrainingen en infosessies Bewustwording van de nood aan gepaste beveiliging is een belangrijke stap in het succesvol uitbouwen van een ICT-veiligheidsbeleid. Zowel het GISEC*-forum, als de deelnemers aan de risicoanalyse (cfr. supra) bevestigen deze nood binnen de GID*.

In 2008 werden o.a. infosessies gehouden voor VO-applicatieontwikkelaars over ‘Hoe maak ik mijn toepassing veiliger’.

In de toekomst worden opnieuw dergelijke sessies voorzien voor zowel ontwikkelaars als beheerders van operationele systemen.

6. Nieuwe ICT-veiligheidgerelateerde diensten Het GIDO* stelde de vraag naar een aantal nieuwe veiligheidsdiensten. Enkele voorbeelden: • Ondersteuning door een veiligheidsconsulent • Ondersteuning risicoanalyse • Beoordeling van de veiligheidsstatus • Technische conformiteitsmeting • Quick security scan applicatie: een snel veiligheidsonderzoek van een toepassing • Quick security scan website: een snel veiligheidsonderzoek van een website • Quick security scan database: een snel veiligheidsonderzoek van een database • Analyse continuïteitsvereisten, ondersteuning bepaling continuïteitsstrategie.

Door het direct bestelbaar maken van deze diensten hoeven klanten niet telkens een nieuwe offertekost te betalen.

7. Webproxy antivirus De webproxy-antivirusdienst moet uitgebreid worden met nieuwere en performantere infrastructuurcomponenten.

Dit om de toenemende belasting en bedreigingen te kunnen opvangen.

* zie woordenlijst

63

22 Programma

Dit programma schept het kader voor en het aanbod van de entiteit e-government en ICT-Beheer als gemeenschappelijk ICT-dienstencentrum: • processen, procedures, tools en organisatiestructuur voor het ontwikkelen, het promoten, het leveren en het factureren van diensten; • concrete diensten: zowel bestaande als nieuwe – zowel structureel als reactief

Realisaties 2009 Vanuit een expertview – gebaseerd op concrete cases uit het verleden – is een dienstenaanbod uitgewerkt, inclusief kritische succesfactoren.

Volgende (nieuwe) diensten werden in de loop van 2009 ontwikkeld: • het hosten van client- / servertoepassingen* • een COD*-aanbod voor storage / back-up en servers • een dienst voor ACM*-connectiviteit (op basis van een reverse proxy*) • een nieuwe dienst voor draadloos netwerken • een alternatief voor ACM* als SaaS* wordt geëvalueerd als alternatief voor het vernieuwen van het e-IB-platform.

Er werden processen uitgetekend voor het creëren van nieuwe e-IB-diensten, voor financieel en administratief beheer en voor relatiebeheer (coördineren cel e-IB-relatiebeheer, -communicatie, en -marketing). Procedures en sjablonen zijn gedeeltelijk uitgewerkt.

Andere belangrijke realisaties zijn: • de functionele analyse en het technisch ontwerp voor een facturatietool; • het formaliseren van de dienst ‘draadloos netwerken’ in de dienstencataloog; • de definitie van diensten inzake netwerkconnectiviteit; • het verfijnen van een organisatiemodel op niveau e-IB.

Programmamanager: Wim Martens

64

Waarom dit programma

Toekomst

Beter Bestuurlijk Beleid (BBB*) verbreedde de organisatorische scope naar de Vlaamse overheid (VO) en gaf de entiteiten meer autonomie. Deze effecten weerspiegelden zich maximaal in de krachtlijnen voor het nieuwe outsourcingscontract. Alle entiteiten van de Vlaamse overheid kunnen nu toetreden tot dit contract zonder verplichte afname, en dit op een modulaire manier.

De klant wenst daarbij transparantie, zowel op vlak van diensten (inclusief akkoorden over de dienstverleningsniveaus / SLA’s*) als op vlak van prijzen (responsabilisering).

Onze verschillende (potentiële) klanten kunnen ten allen tijde feedback geven. Hun prioriteiten vormen de basis van een planning voor het opleveren van de nieuwe diensten. Dit plan zal klaar zijn tegen het einde van het eerste kwartaal van 2010.

De nieuwe diensten worden vanaf medio 2010 uitgebouwd en ingeregeld.

De entiteit e-government en ICT-Beheer wenst hieraan te beantwoorden met een standaardaanbod dat inspeelt op de grootste gemene deler van de behoeften van de entiteiten en dat modulair afgenomen kan worden.

Daarnaast wil e-IB een geconsolideerde dienstencataloog, waarbij duidelijk is welke diensten de gemeenschappelijke ICT-dienstverlener rechtstreeks aanbiedt aan de entiteiten en welke e-IB verschaft. Belangrijk is hierbij steeds het standpunt van onze klanten.

Nog verder te ontwikkelen: • de marketingstrategie; • de aankoopstrategie; • processen inzake marketing en nazorg verkoop; • de selectie van de ondersteunende tools voor de verschillende processen; • de organisatorische impact op de entiteit e-government en ICT-Beheer; • relevante migratie- en implementatieaspecten; • het operationeel maken van de verschillende processen; • het doorvoeren van de vereiste organisatorische wijzigingen; • de implementatie van de verschillende ondersteunende tools.

* zie woordenlijst

65

23 Programma

Het Vlaamse overheidsnetwerk (VOnet) is het netwerk, gevormd door de koppeling van het netwerk van de Vlaamse overheid met de netwerken van de Externe en Interne Verzelfstandigde agentschappen (EVA’s en IVA’s). Hierdoor werd een Vlaamse overheidbreed netwerk gecreëerd, kortweg VOnet.

Via dit netwerk kunnen gemeenschappelijke informatie, data en gegevens uitgewisseld worden binnen de ‘vertrouwde’ en beveiligde netwerkomgeving van de Vlaamse overheid. Zo kunnen zowel data, informatie als informaticatoepassingen efficiënter aangewend worden.

Aanpak 1. Een snelle screening van de mogelijke kandidaatapplicaties om te ontsluiten via VOnet.

• Voor de applicaties binnen de departementen wordt aan de toepassingsmanagers van EDS-Telindus gevraagd een eerste selectie te maken.

• De entiteit e-government en ICT-Beheer, de relatiebeheerders en de exploitatieverantwoordelijken zullen de geselecteerde * zie woordenlijst

66

toepassingen verder indelen volgens opportuniteiten en gevolgde sporen.

• De mogelijke QuickWins worden zo snel mogelijk opgestart.

2. Voor de concrete, reeds door VO-entiteiten gestelde vragen wordt zo snel mogelijk een impactanalyse gestart en het overleg met de betreffende VO-entiteit opgezet.

3. De ontsluiting van de gemeenschappelijke applicaties en platformen van de entiteit e-government en ICT-Beheer wordt zo snel mogelijk opgestart.

4. De andere sporen worden stelselmatig opgestart: Sporen Om het toevoegen van andere diensten over het VOnet te ondersteunen, stimuleren en promoten worden volgende sporen gehanteerd: • Spoor QuickWins • Spoor structurele aanpak voor 13 beleidsdomeinen -- Via de geëigende kanalen van de Vlaamse overheid wordt een bevraging

gedaan van de 13 Beleidsdomeinen. Deze kanalen zijn het CAG, het SOBO, het communicatieoverlegforum en MOVI. Dit gebeurt i.s.m. het departement DAR. -- Aan de hand van de resultaten wordt een planning gemaakt (eventueel meerjarenplan) voor implementatie.

-- De QuickWins die nog in 2008 gerealiseerd of opgestart konden worden, werden geïntegreerd in het QuickWin spoor. De structurele implementatie werd opgenomen in de begroting en planning 2009 (en eventueel verder).

• Spoor gemeenschappelijke applicaties van e-IB ontsluiten (CMDB*, Ariba*, DDC-DWH*, DDC-DMS*, VOPS*, Web-IDM*) -- De eerste prioriteit ligt op het toegang geven aan de huidige en de nieuwe klanten van het lopende ICT-contract (en buiten het GID*-netwerk), om hen toe te laten contractuele teksten en catalogi te raadplegen, te kunnen bestellen via Ariba*, enz.

-- De tweede prioriteit ligt op de nieuwe klanten van het nieuwe ICT-contract 2008 (en buiten het GID*-netwerk), om

hen toe te laten contractuele teksten en catalogi te raadplegen, te kunnen bestellen via Ariba*, enz.

• Spoor gemeenschappelijke ICT-platformen onder beheer van e-IB ( Shared Documentum*-omgeving, Shared Sharepoint*-omgeving, Shared DWH*-omgeving – Cognos* 8 omgeving met zowel de BI- als de planningsomgeving).

Elk van deze platformen kan een ruimer publiek dienen via VOnet dan actueel het geval is.

• Spoor authentieke bronnen (VKBO*, VPR, verbindingen KSZ* en Rijksregister, GIS*,…)

• Spoor Ondersteuning -- voorzien in informatie over de mogelijkheden en beperkingen (niet technisch) en de te volgen procedure.

-- cookbook (praktische informatie voor technici) om een aansluiting te realiseren.

-- een (beperkt) aantal impactanalyses voor ontsluitingen, zodat op concrete vragen van klanten ook concrete antwoorden en

offertes kunnen worden gegeven.

-- verdere evolutie van het trustprotocol en beheersafspraken hierover (vb. wie beheert de ondertekende trustprotocols) • Spoor Communicatie en promotie Enkele risico’s moeten expliciet gedetecteerd, gecommuniceerd en bewaakt worden: -- een Point-to-point WAN*verbinding valt niet onder de dienstverlening van VOnet; -- capaciteit en verbruik van binnen de ‘VO-netwolk’ van het netwerk.

Programmamanager: Krista Herdewijn

* zie woordenlijst

67

Realisaties 2009

Waarom dit programma

• Ontsluiting toepassingen naar VOnet (integratie netwerk digitale drukkerij, WebDAV, Mercator Omgeving naar RWO, Schelde Radar Keten, Webcams keuken) • Analyse ontsluiting toepassingen VOnet (Ariba*, VOPS*, EBL, Taaladvies, Doris, Arco, Jobtrack, DOV, Persoverzicht) • Sterke authenticatieservice aanspreekbaar via VOnet (Blackbox reverse Proxy) • Communicatie inzake VOnet (nieuwsbrieven) • Kandidatuur Vonet innovatieproject Indigo 2009 • Toelichting VOnet op BIA • Verduidelijking toelatingscriteria VOnet (BIA)

VOnet heeft het potentieel om een sleutelrol te spelen in de samenwerking van de verschillende VO-entiteiten, in verschillende netwerken en met verschillende beheerseenheden.

De toegevoegde waarde van dit programma ligt in: • lagere kosten door grotere volumes (vb. licentiekost) • gestandaardiseerd gebruik van data, informatie en toepassingen doorheen de Vlaamse overheid • transport over een beveiligd netwerk (vertrouwde omgeving) • verminderen van dubbel gebruik (aansluitingen/abonnementen/…)

• verhoging van hergebruik van data uit authentieke bronnen Daarnaast wil e-IB een geconsolideerde dienstencataloog, waarbij duidelijk is welke diensten de gemeenschappelijke ICT-dienstverlener rechtstreeks aanbiedt aan de entiteiten en welke e-IB verschaft. Belangrijk is hierbij steeds het standpunt van onze klanten.

Toekomst • Update portal (wat te doen bij incidenten, vernieuwde lijst met ontsloten toepassingen via VOnet, ...)

• Ontsluiting toepassingen naar VOnet (in voorbereiding / offertes: Matrix, ICT-wiki*, printing voor VOnet) • Finaliseren kader (toelatingscriteria) VOnet • Ontsluiting Orafin 2010 naar VOnet • Verderzetten communicatie (nieuwsbrief, infosessies, infoportal) • Verderzetting analyse ontsluiting toepassingen naar VOnet • Analyse potentiële generieke via VOnet ter beschikking te stellen applicaties (vb. generieke search, VOnet 2.0 collaboration tools)

* zie woordenlijst

68

24 Programma

De Vlaamse Service Bus (VSB) is een platform bestaande uit hard- en software en runtime*-diensten voor het ontwikkelen en laten werken van applicaties die steunen op een Service Oriented Architectuur (SOA*).

Deze structuur is belangrijk voor applicatie-integratie (EAI*), waarbij applicaties onderling communiceren om elkaars functies aan te spreken of om data uit te wisselen.

Een aanpak die belangrijke voordelen biedt t.o.v. de oudere aanpak die steunt op ETL* (Extract, Transform, Load) van data.

Het is ook mogelijk om ‘samengestelde toepassingen’ te maken: deze steunen op diensten, geleverd door meerdere bestaande toepassingen. De proceslogica en -afwikkeling bevinden zich buiten de bestaande toepassingen waarbij een procesdefinitie-tool een proces-engine voedt.

Business Process Management (BPM*) borduurt verder op deze aanpak., door bij de informatisering van de organisatie uit te gaan van bedrijfsprocessen. Deze processen krijgen model in de vorm van een orchestratie van grofkorrelige applicatiediensten en manuele verwerkingsstappen.

Dergelijke aanpak laat toe om de applicatieportfolio van de organisatie beter af te stemmen op de bedrijfsvoering, en om deze sneller en beter aan te passen aan gewijzigde businessvereisten.

Via Business Activity Monitoring (BAM) krijgt het management een zicht op de uitvoering van de bedrijfsprocessen en kan een actief beleid gevoerd worden om de bedrijfsprocessen bij te sturen.

Het SOA*-platform neemt de concrete vorm aan van: • een aanbod van ‘virtuele private servers’ (VPS) volgens het COD*-serverdienstenmodel

– met de nodige licenties voor SOA*-tools en middleware*software van Oracle* – die onze klanten kunnen gebruiken om SOA*gebaseerde systemen te ontwikkelen en runnen; • een aanbod van generieke diensten voor beveiliging, monitoring*, logging, … enz.; • een VO-brede service repository*, een database die definities bevat van herbruikbare diensten binnen de VO-applicaties (in opbouw); • een SOA*referentiearchitectuur die zowel de middleware* als de opbouw van een generieke SOA*-gebaseerde applicatie beschrijft (in opbouw).

• De keuze van de toolset is gebaseerd op studies bij WSE en op eigen studies; de positieve ervaringen met het product tijdens de pilootprojecten; de verdere ontwikkelingen bij WSE; en de evaluaties bij andere projecten zoals e-Delta (MOW), e-procurement (BZ) en Vlimpers (BZ).

Programmamanager: Stefaan Bécu

69

Realisaties 2009 Het realiseren van een aanbod van een SOA*-platform dat door VO-entiteiten kan toegepast worden bij informatiseringsprojecten waarbij een procesgerichte benadering (BPM*) en/of applicatie-integratie (EAI*) centraal staan.

In 2009 werd een gedeeld SOA*-platform ingericht dat een stabiele basis vormt voor de ontwikkeling en het runnen van SOA*-gebaseerde EAI*- en/of BPM*-toepassingen. Onze klanten kunnen hierover sinds mei 2009 beschikken.

In de tweede helft van 2009 werden de capaciteit en de technische mogelijkheden van dit platform verder uitgebouwd (onder meer met mogelijkheden voorzien in Oracle* g11: Oracle* Service Bus en Weblogic Application Server).

Doordat vier grote (clusters van applicaties) van deze technologie gebruik maken, ontstaat er een solide basis voor verdere uitbouw en ondersteuning binnen de VO. Eind 2009 werd een project opgestart om de operationele omgeving in te richten met de nodige tools en processen zodat de operationele dienstverlening op het SOA*-platform in de loop van de eerste helft van 2010 aangeboden kan worden als een dienst van het type BHV* met resultaatsverbintenis.

* zie woordenlijst

70

Het verlenen van ondersteuning aan SOA*-gebaseerde informatiseringsprojecten Gezien een SOA*-gebaseerde aanpak een recente ontwikkeling is, is het essentieel om de nodige ondersteuning te voorzien bij dergelijke projecten, om de productiviteit, doorlooptijd en slaagkansen ervan te verbeteren. De ondersteuning die binnen het VSB-programma uitgebouwd wordt, is projectoverkoepelend en zal expertise en best practices aanreiken bij het gebruik van het shared SOA*-platform, de generieke technische diensten, en de SOA*-referentiearchitectuur.

In het vierde kwartaal van 2009 is de definitie gestart van een SOA*referentiearchitectuur die zowel het SOA*-platform, de generieke technische diensten, als de opbouw van een generieke SOA*gebaseerde applicatie beschrijft.

Deze referentiearchitectuur helpt de architecten en analisten in de projectteams bij het uitwerken van een kwalitatieve systeemarchitectuur. Ook bekomt men de nodige standaardisatie en het hergebruik van componenten en diensten. De SOA*referentiearchitectuur wordt opgenomen in de tool die in het architectuurprogramma van e-B opgezet wordt.

Waarom dit programma

Toekomst

Het programma “Vlaamse Service Bus” heeft als doelstelling om een gedeeld en generiek SOA*-platform te realiseren binnen de Vlaamse overheid.

Dit programma verwezenlijkt volgende objectieven m.b.t.

Business Process Management (BPM*) vermeld in de beleidsbrief Bestuurszaken 2008: • Werk maken van een aanbod om de procesgerichte benadering bij informatisering te ondersteunen. Methoden en technieken uitwerken die toegankelijk moeten zijn voor andere beleidsdomeinen.

• Het procesbeheerinstrumentarium dat BZ aan de entiteiten aanbiedt verder uitbreiden. Dit maakt een flexibeler en meer bedrijfsgerichte aanpak van de bouw en beheer van applicaties mogelijk.

Het realiseren van een aanbod van een SOA*-platform dat door VO-entiteiten kan toegepast worden bij informatiseringsprojecten waarbij een procesgerichte benadering (BPM*) en/of applicatie-integratie (EAI*) centraal staan.

Dit wordt verder bestendigd in de doelstellingen vermeld in de beleidsbrief 2009: • In 2009 wordt verder gebouwd aan een duurzame en binnen de Vlaamse overheid gedragen ondersteuning van de procesgerichte bedrijfsvoering (…) door het instrumentarium voor BPM* verder uit te breiden.

• In 2010 wordt een aanbod uitgewerkt van generieke technische diensten, met name op het vlak van beveiliging, monitoring*, logging, message-diensten, enzovoort.

• Er wordt een releasekalender opgesteld van de SOA*-tools en middleware* software, als eerste stap in het opstarten van het releasemanagement van het gedeelde SOA*-platform; • In de volgende jaren zal het gedeelde SOA*-platform verder uitgebouwd en geactualiseerd worden zodat de continuïteit van dit aanbod gegarandeerd wordt. De functionaliteit en capaciteit van dit platform zullen meegroeien volgens de behoeften van de klantzijde.

Het verlenen van ondersteuning aan SOA*-gebaseerde informatiseringsprojecten • Begin 2010 wordt een VO-brede service repository* geïntroduceerd die definities bevat van herbruikbare diensten binnen de VO-applicaties. Naast deze beheerstool worden ook een aantal beheersprocessen geïntroduceerd die betrekking hebben op de technische en applicatieve diensten die in de repository opgenomen worden. Deze beheersprocessen laten toe om te komen tot hergebruik van technische en applicatieve diensten binnen de concrete projecten binnen de VO. • Vanaf 2010 wordt op die manier een begin gemaakt met het opzetten van een beheersomgeving ten dienste van SOA*gebaseerde projecten.

* zie woordenlijst

71

25 Programma

Verhuisbewegingen beïnvloeden de ICT-infrastructuur van bestaande en nieuwe gebouwen. Daarom wordt een projectleider aangesteld die alle ICT-aspecten in goede banen leidt.

Realisaties 2009

De nodige generieke ICT-infrastructuur wordt geïnstalleerd, verhuisd of geïntegreerd met andere ICT-systemen (consolidatie*).

De verregaande herstructurering van de Vlaamse overheid als gevolg van BBB* zorgt voor organisatorische wijzigingen en nieuwe bedrijfsbehoeften. Deze gaan gepaard met een massale fysieke verhuis van personeel en met de opening van nieuwe Vlaamse Administratieve Centra (VAC’s). Nauwgezet overkoepelend programmabeheer is hierbij essentieel om de bedrijfsbehoeften exact te vatten en te ondersteunen met nieuwe ICT-oplossingen.

Concreet ondersteunt de entiteit e-government en ICT-Beheer volgende verhuisoperaties: • Geplande verhuisbewegingen als gevolg van organisatorische wijzigingen.

• Openingen van Vlaamse Administratieve Centra.

• Kleinere maar belangrijke verhuisbewegingen naar bestaande of nieuwe gebouwen.

Programmamanager: Wim Martens

72

Voor diverse verhuisoperaties binnen het Ellipsgebouw werden de nodige netwerkcomponenten voorzien.

Waarom dit programma

De massale verhuisbewegingen in 2006 hebben bewezen dat niet enkel een efficiënte en effectieve coördinatie van de ICT-aspecten onontbeerlijk is. Ook het managen van afhankelijkheden – zoals logistiek, specifieke klantverwachtingen, planning van de verhuisbewegingen, … – vormt een kritieke succesfactor.

Daarnaast moet de basis-ICT-infrastructuur (voornamelijk bestaande uit netwerken) geïmplementeerd (nieuwe gebouwen) of aangepast (interne verhuisoperaties) worden om aan de noden van de verschillende entiteiten te kunnen voldoen.

Toekomst Voor de periode 2010 - 2015 zijn volgende activiteiten gepland: • Het voorzien van de ICT-basisinfrastructuur in nieuwe gebouwen (VAC’s en andere gebouwen) -- 2010 – De opening van het VAC Leuven – en dus ook de ondersteunende ICT-activiteiten – verschuift naar de tweede helft van 2010.

-- 2010/2011 : VAC Brugge -- 2014/2015 : VAC Gent -- Mogelijk huurt de Vlaamse overheid bijkomende gebouwen in Brussel.

• Het ondersteunen van verhuisoperaties tussen gebouwen die de Vlaamse overheid al gebruikt. Er zullen meerdere verhuisoperaties plaatsvinden tussen de gebouwen Boudewijn, Ferraris, Phoenix en Ellips. De timing is in functie van de timing van het Agentschap voor Facilitair Management en de vereisten van de betrokken entiteiten. AFM en e-IB zullen hierover regelmatig afstemmen.

• Het ondersteunen van kleinere buitensites. Aangezien de behoeften actueel niet gekend zijn, zal ook hierover regelmatig afstemming plaatsvinden met AFM. • Momenteel is er sprake van verhuisbewegingen te: -- Dendermonde (verhuis WVG) -- Oudenaarde uitbreiding WVG - Doornikseheirweg -- Ieper (het samenvoegen van de 3 bestaande WVG-gebouwen in één gebouw)

* zie woordenlijst

73

26 Programma

Magda* staat voor MAximale GegevensDeling tussen Administraties. Het Magda*platform is het softwareplatform van de Vlaamse overheid, opgezet en beheerd door CORVE, de Coördinatiecel Vlaams e-government binnen de entiteit e-government en ICT-Beheer.

e-governmentprojecten binnen de Vlaamse overheid.

Op dit platform draaien gesofisticeerde diensten v voor de ontsluiting en uitwisseling van authentieke gegevens over personen, ondernemingen, …

Meer bepaald dient CORVE op te treden als dienstenintegrator bij het ondersteunen van een efficiëntere bijhouding en uitwisseling van alfanumerieke authentieke gegevens, en het uitbreiden van de bestaande dienstverlening naar de lokale besturen.

Het vormt dan ook een cruciaal onderdeel van de back-end van veel operationele

Programmamanager: Hans Arents

74

CORVE kreeg een aantal nieuwe verantwoordelijkheden en taken verwoord in het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevens-verkeer (het “Vlaams e-governmentdecreet” cfr. addendum infra).

Hiertoe dient een vernieuwde, krachtigere en goedkoper zelf te beheren versie van het bestaande Magda*-platform opgezet te worden.

Dit ‘Magda*-2.0-platform’ zal toelaten om op snellere en kostenefficiëntere wijze de bestaande diensten aan te bieden, nieuwe diensten te ontwikkelen, en al deze diensten op een betrouwbaarder wijze te beheren.

In het kader van een stapsgewijze uitbouw van Magda* 2.0 over de komende jaren werden in 2010 een aantal belangrijke investeringen gedaan.

Realisaties 2009 Momenteel loopt het Magda*-2.0-Piloot-WSM (Web Service Management tool)-project met als doel: • verfijnen van het concept achter gateway services; • splitsing in technische en inhoudelijke logging, aparte logging databanken voor het Magda*-platform en de Guido-infrastructuur, ... ; • keuze van de gepaste monitoring*-tool, bruikbaar voor zowel het Magda*-platform als de Guido-infrastructuur; • gebruik van de certificaat*gebaseerde websecurity-beveiliging die de entiteit e-government en ICT-Beheer reeds in gebruik heeft voor o.a. het departement Onderwijs & Vorming; • betere tools voor operationele rapportering, nodig voor het beheer van het Magda*-platform en de Guido-infrastructuur.

De resultaten van dit eerste project worden verwacht eind Q1 2010.

Waarom dit programma Dit programma wil: • gegevens uit authentieke federale en Vlaamse gegevensbronnen vlotter ontsluiten en zo de back-office-processen verbeteren; • gegevensuitwisseling tussen (authentieke) gegevensbronnen vergemakkelijken; • ondersteuning bieden bij het opzetten van Vlaamse authentieke gegevensbronnen; • uitbreiden naar een volwaardige rol als dienstenintegrator op het vlak van organisatie, processen & technologie; • het dienstenaanbod kunnen uitbreiden op een betaalbare manier; • het dienstenaanbod beter kunnen beheersen op organisatorisch vlak.

Om bovenstaande doelstellingen te bereiken zal de toekomstige dienstverlening van Magda* 2.0 opgesplitst worden in drie basisdelen: • Magda* (Maximale gegevensdeling tussen administraties)-

platform = het platform voor gegevensuitwisseling tussen (authentieke) gegevensbronnen – met de nadruk op de rol van CORVE als dienstenintegrator. Voor het ontsluiten naar derden dienen een aantal gateway services ontwikkeld te worden, die kunnen zorgen voor machtiging- en inschrijvingcontrole, filtering en anonimiseren.

• Guido (Gezamenlijk uitgebate dataontsluiting)-infrastructuur = een infrastructuur voor dataontsluiting van (authentieke) gegevensbronnen ter ondersteuning van de dataleveranciers die de gegevens beheren.

• Applicaties = de webtoepassingen (VKBO*-GO, VKBP*-GUI, VKBO*-GEO GUI, …) die eindgebruikers toelaten van authentieke persoons- en ondernemingsgegevens te raadplegen.

De scheiding tussen het Magda*-platform en de Guido-infrastructuur garandeert het 4-ogen principe van de Privacycommissie: de dienstenintegrator die optreedt als tussenpersoon bij het uitwisselen van authentieke gegevens mag niet zelf optreden als de beheerder van die gegevens.

Het Magda*-platform en de Guido-infrastructuur zullen een aantal gemeenschappelijke ondersteunende voorzieningen (nog te ontwikkelen) gebruiken op het vlak van beheer en beveiliging van de aangeboden diensten.

Beide zullen bijvoorbeeld dezelfde monitoring*- en loggingtools gebruiken. Wel blijven de monitoring* van de gebruikerstoepassingen en de logging van de diensten strikt gescheiden. Nieuwe ’gateway services’ zullen zorgen voor machtigings- en inschrijvingscontrole, filtering en anonimisering bij het ontsluiten van persoonsgegevens naar derden.

Wat de ondersteuning van de leveranciers van Vlaamse (authentieke) gegevens betreft, zal de keuze bestaan tussen drie opties: • diensten en gegevensbron draaien op de Guido-infrastructuur, uitgebaat door de entiteit e-government en ICT-Beheer, maar beheerd door de gegevensleverancier; • diensten draaien op de Guido-infrastructuur, uitgebaat door de entiteit e-government en ICT-Beheer, maar beheerd door

* zie woordenlijst

75

de gegevensleverancier. De gegevensbron wordt uitgebaat en beheerd door de gegevensleverancier buiten de Guidoinfrastructuur; • diensten en gegevensbron worden uitgebaat en beheerd door de gegevensleverancier volledig buiten de Guido-infrastructuur.

Magda* 2.0 gegevensstroomverwerking fase 1: Bouw van een gegevensstroomverwerker die toelaat om bestanden uit te wisselen tussen (Vlaamse) authentieke gegevensbronnen en afnemers, waarbij het Magda*-platform enkel optreedt als dienstenintegrator (voorziene project einde: Q3 2010).

Als deze diensten persoonsgegevens bevatten en ontsloten moeten worden naar derden, dan zullen zij verplicht langsheen het Magda*-platform ontsloten moeten worden (via de gateway services).

Migratie VKBO* Stap 2: Migratie van de ondernemingsdienstenlaag (webservices, VKBO*-GO) bovenop de VKBO* (voorziene projecteinde: Q2 2010)

Toekomst Verdere projecten die in het kader van dit programma opgestart zijn en die in 2010 resultaten zullen opleveren: Magda* 2.0 voorbereiding: Het technisch verbeteren van de bestaande Magda*-diensten; het analyseren van de dienstenintegratorspecifieke functionaliteiten uit de bestaande webservices; het onderzoeken hoe ze als aparte diensten opgezet kunnen worden zodat ze kunnen opgeroepen worden binnen een Magda* 2.0 gateway service (voorziene projecteinde: Q1 2010).

Magda* 2.0 fase 1: De capaciteitsbehoeften van het Magda*-platform in kaart brengen door middel van testen, het opzetten van de nodige hardware voor gateway services, het opzetten van een systeem voor de opkuis van bestanden en migratie VKBO* (voorziene projecteinde: Q1 2010).

Magda* 2.0 publicatieframework fase 1: Bouw van een generiek publicatieframework om voorgedefinieerde bevragingen uit gegevensbronnen op geplande tijdstippen te publiceren naar een of meerdere afnemers. Dit maakt het manueel beheer van de VKBO*-publicaties overbodig (voorziene projecteinde: Q3 2010).

* zie woordenlijst

76

Magda* 2.0 COD*-migratie: De bestaande Magda*-productieomgeving wordt al naar een COD*-oplossing gemigreerd. Er is ook nood aan het volledig migreren van de ontwikkelings- en de testomgeving – inclusief application servers, databanken, FTP-schedulers, enzovoort – naar drie uitbreidbare omgevingen op COD* (voorziene project einde: Q1 2010).

27 Programma

De VKBO* is één van de pijlers van het MAGDA*-programma (Maximale Gegevensdeling tussen Administraties / Applicaties), waarbij authentieke gegevensbronnen worden ontsloten naar de Vlaamse en lokale besturen.

De andere pijlers zijn de persoonsgegevens en geografische informatie.

De VKBO* maakt authentieke gegevens over ondernemingen onderling uitwisselbaar.

Dit gebeurt door het koppelen van de authentieke gegevens aan het unieke ondernemingsnummer.

Zo kan alle beschikbare informatie over één onderneming elektronisch gekoppeld worden:

• de basisgegevens uit de moederdatabank (de federale KBO) • gegevens uit andere databanken waaronder de Rijksdienst Sociale Zekerheid, jaarrekening, Vlaamse dossierbestanden, vergunningen.

Gegevens hoeven niet langer opgevraagd te worden bij de onderneming zelf.

De informatie wordt aangeboden via drie complementaire diensten:

• VKBO*-GO, webapplicatie (=schermraadpleging, http:// vkbodemo.vlaanderen.be /vkbo/) Op de CORVE-website vindt u een gedetailleerd overzicht van diensten, informatie over de aansluitingsprocedure enzovoort: • http://www.corve.be/ producten/magda-diensten/ ondernemingsgegevens/ index.php

• specifieke datasets (publicaties) • webservices (online bevraging over internet, A2A = van applicatie tot applicatie)

Programmamanager: Bart Misseeuw

77

Realisaties 2009 Permanente aangroei van het aantal aansluitingen • Diverse administratieve processen gebruiken gegevens uit de VKBO*; • Ondertussen gebruiken een 20-tal Vlaamse applicaties de VKBO*-diensten op structurele en geïntegreerde wijze.

Ongeveer 130 gemeenten zijn reeds afnemer van gegevens over de ondernemingen en vestigingen op hun grondgebied In 2009 werd een specifiek gemeenterapport ontwikkeld. Naast de ‘machinale’ bestanden die aangeleverd worden (voor invoering in de lokale database) levert CORVE nu ook een handig exel-rapport. Daarmee kan een gemeente de status van haar ondernemingen en vestigingen opvolgen op maandelijkse basis: nieuwe oprichtingen, stopzettingen, verhuizen, enzovoort.

twee authentieke registers: • niet-KBO-organisaties (buitenlandse ondernemingen of organisaties, feitelijke verenigingen) • KBO-sub-organisaties, dit zijn functionele opsplitsingen van een onderneming of organisatie (bv. van gemeente, universiteit, ziekenhuis, zorginstelling, vzw,...)

• Het VOP-Entiteiten-Register wordt voorlopig beheerd door OraFin maar moet straks promoveren tot een Vlaamse authentieke bron.

VKBO*-verrijkingen Fiscale inhoudingsplicht Bij elke betaling aan een leverancier dient te worden gecheckt of de betrokkene geen fiscale schulden heeft. Is dit het geval, dan dient een percentage van het gefactureerde bedrag ingehouden te worden voor de fiscus.

VOP-Entiteiten-Register CORVE ⁄ MAGDA* ontwikkelde in samenwerking met OraFin2010 een nieuw VOP-Entiteiten-Register. Daardoor kan MAGDA* nu een totaaloplossing bieden qua unieke identificatie van alle mogelijke ‘partijen’ (klanten ⁄ leveranciers) die zich presenteren voor een Vlaams Overheidsproces (VOP).

Er is vooreerst beslist dat alle OraFin-transacties gebeuren op basis van een unieke identificatiesleutel. Dit is een belangrijke strategische beslissing: door het gebruik van de officiële sleutels kan men het klantenbestand bewaken, actualiseren, kan men processen triggeren (bij verhuis, overlijden, faillissement...), kan men beter rapporteren enzovoort.

De identificatie van personen gebeurt aan de hand van het officiële persoonsnummer (Rijksregister- of BISnr). De identificatie van ondernemingen ⁄ vestigingseenheden gebeurt aan de hand van het ondernemings- of vestigingseenheidnummer (VKBO*).

Het VOP-Entiteiten-Register draait daarnaast om de identificatie te garanderen van die ‘entiteiten’ die niet voorkomen in deze * zie woordenlijst

78

Verbeterde faillissementsgegevens Op basis van data-aanleveringen vanuit Graydon worden specifieke faillissementsgegevens (die nog niet in KBO zitten) aangeboden aan de Vlaamse afnemers. Op die manier is er nog een stringentere opvolging mogelijk van de klanten van de Vlaamse overheid.

Functiehouders De KBO-informatie over de personen die achter de oprichting van een onderneming steken, wordt nu binnengehaald en via webservice ontsloten naar die diensten die deze informatie nodig hebben voor beheer van toegangsrechten: welke persoon mag elektronische handelingen verrichten (bv. subsidie aanvragen) in naam van een onderneming?

VKBO*-GO-ondernemingsrapport Via één klik in de VKBO*-GO-webapplicatie kan een rapport (in pdf-formaat) opgevraagd worden met alle beschikbare gegevens over de onderneming, mooi opgelijst in een handig en presentabel rapport.

Waarom dit programma Concipiëring van het Informatieregister: De bedoeling van het informatieregister is het verzamelen en ontsluiten van alle informatie die betrekking heeft op een bepaalde onderneming en die in het bezit is van een Vlaamse of lokale overheidsdienst. Er wordt een centraal registratiepunt opgericht waar de melding wordt gemaakt van de aanwezigheid van dergelijke informatie. In bepaalde gevallen kan de eigenlijke informatie ook centraal worden opgeslagen.

Het is de bedoeling dat ambtenaren en bedrijven in één oogopslag het overzicht van de beschikbare informatie van één bepaalde onderneming kunnen raadplegen.

VKBO*-Infrastructuur op de achtergrond Het MAGDA*-platform evolueert achter de schermen en de VKBO*-databanken en -diensten evolueren mee. Er werd gestart met de migratie van de KBO-database (van de huidige Informixomgeving naar nieuwe ORACLE*-omgeving), met de migratie van de provisionering (vanuit KBO naar MAGDA*) en met de aanpassing van de VKBO*-dienstenlaag.

VKBO* vereenvoudigt de toegang voor alle Vlaamse diensten en gemeenten (Vlaamse overheid, provincies en lokale besturen) tot de gegevens uit de federale Kruispuntbank voor Ondernemingen (KBO).

VKBO* verrijkt de KBO-gegevens met extra informatie over de ondernemingen: • RSZ-gegevens • Jaarrekeninggegevens • Adresgegevens (o.a. x,y-coördinaten) • Vlaamse dossiergegevens • Vlaamse verrijkingen, meldingen (verbeteringen) De laatste twee items worden verzameld in het zogenaamde informatieregister (cfr. Infra).

De eenmalige opbouw van databases en / of de ontwikkeling van diensten waarvan alle Vlaamse en lokale besturen kunnen genieten – dus de centralisatie* van de inspanning – betekent een sterke reductie van de investeringskost aan Vlaamse kant.

Dit betekent ook centrale kennisverwerving van ondernemingsinformatie; deze kennis wordt immers ter beschikking gesteld van alle Vlaamse en lokale besturen.

Toekomst Verdere, exponentiële aangroei van het aantal aansluitingen en afnemers Dit is de basisroeping van VKBO*: namelijk het leveren van onderneminggegevens aan steeds meer Vlaamse en lokale applicaties die op die manier burger en bedrijf beter kunnen bedienen, volgens het principe : ’vraag niet wat je al weet’.

Operationalisering van het Informatieregister Het Informatieregister wordt opgeleverd in de loop van 2010.

Dit register zal zo snel mogelijk een plaats zien te verwerven als centraal referentiepunt van ondernemingsgegevens gegenereerd vanuit Vlaamse of lokale administratieve processen. * zie woordenlijst

79

VOP-beheer op een meer horizontaal niveau Het VOP-beheer dat in handen is van ORAFIN zal moeten migreren naar een meer horizontaal, ‘business-neutraal’ niveau. Er wordt een studie uitgevoerd over waar dit beheer het best kan plaatsvinden en hoe dit moet gebeuren.

VKBO*- en privacyregels VKBO* zal haar interne werking afstemmen op die ene privacyissue die in de KBO-data steekt. Het adres van de ondernemingNatuurlijk Persoon (dat gelijk staat met de woonplaats van de betrokkene) wordt namelijk uit de publieke laag verwijderd, omwille van privacyredenen.

Migratie voltrokken, gebruik van nieuwe publicatieframework De hierboven vermelde technologische migraties van het MAGDA*-platform en de VKBO*-diensten zorgen ervoor dat VKBO* heel wat testen zal dienen uit te voeren om de continuïteit van haar dienstverleningen te garanderen en om bepaalde diensten te verbeteren (bv. via het nieuw publicatieframework) .

Verdere verrijkingen bv. koepelwebservice Sociale en Fiscale inhoudingsplicht Deze twee verificaties worden straks in één federale dienst aangeboden. Het is belangrijk dat MAGDA* deze nieuwe koepeldienst volgt en aanbiedt aan Vlaamse en lokale afnemers.

* zie woordenlijst

80

28 Programma

De ‘Vlaamse Kruispuntbank Personen (VKBP*)’ maakt authentieke gegevens over personen onderling uitwisselbaar.

Binnenkort zullen ook de persoonsgegevens rechtstreeks afkomstig van het Rijksregister via een webservice aangesproken kunnen worden.

De correcte en beschikbare persoonsgegevens worden gekoppeld aan een uniek nummer:

Op termijn moet CORVE als onderdeel van de entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) uitgroeien tot hét aanspreekpunt in Vlaanderen voor de ontsluiting van zowel federale als Vlaamse persoonsgegevens.

het rijksregisternummer van de natuurlijke personen ofwel het identificatienummer toegekend door de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (INSZ).

Momenteel worden de persoonsgegevens voor basisidentificatie opgehaald via de Kruispuntbank van de sociale zekerheid (KSZ*).

Persoonsgegevens houden veel meer in dan naam, adres, geboortedatum, woonplaats, … .

Ze houden ook gegevens in over: • tewerkstelling: ‘loon’, DIMONA*-aangiftes, DmfA*aangiftes, attesten loopbaanonderbreking, …

• sociale zekerheid: handicap, recht op verhoogde tegemoetkoming, OMNIOstatuut, diverse medische gegevens, …

• inkomen: netto belastbaar inkomen, kadastraal inkomen, vervangingsinkomens, pensioenen, aanvullende inkomens, werkloosheidsvergoedingen, …

• eigendomsgegevens: welke persoon(/onderneming) heeft welke eigendommen, welk type van eigendom, …

• onderwijsgegevens: diploma’s, leerplicht; het feit dat iemand lerend is, heeft als gevolg dat hij heel wat rechten daaraan kan koppelen, …

• diverse: inburgering

Programmamanager: Bruno De Vrieze

81

Realisaties 2009 Het dienstenaanbod werd uitgebreid Een nieuwe dienst geeft de historiek van personen weer op basis van hun INSZ (cfr.supra): De historiek van naam, geslacht, geboorte, burgerlijke staat, overlijden, adressen, nationaliteit en gezinssamenstelling.

Alle behoorlijk gemachtigde Vlaamse overheidsinstellingen kunnen deze dienst gebruiken – na het succesvol doorlopen van de toelatingsaanvraag.

De diensten ‘GeefPersoon’, ‘GeefGezinssamenstelling’, ‘ZoekPersoonOpAdres’ en ‘ZoekPersoonOpNaam’ verbeterden: Onder andere door het toevoegen van de registercode, het optioneel maken van de vraagvelden, het verbeteren van de opvraagmodaliteiten en het verwijderen van de beperkingen op de lengte van de veldcodes en binnen het domein ‘gezinssamenstelling’.

De schermapplicatie van de VKBP* waarmee gebruikers manueel opvragingen kunnen doen, werd aangepast Deze front-end applicatie heet de ‘VKBP* Graphical User Interface, afgekort VKBP*-GUI. Gebruikers kunnen nu omschrijvingen wijzigen en fouten melden. Er is een extra tab voorzien om een inschrijving aan te maken.

De dienst die zorgt voor het doorsturen van attesten van inschrijving van studenten naar de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid werd verbeterd De uiteindelijke afnemers van deze attesten zijn kinderbijslagfondsen (voor werknemers en zelfstandigen), vertegenwoordigd door hun respectieve kruispuntbanken ‘Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers (RKW)’ en ‘Rijksinstituut voor de sociale verzekeringen der zelfstandigen (RSVZ)’.

• Bij het falen van de dienst worden de reeds verwerkte vragen niet opnieuw aangeboden aan de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid. Daardoor worden dubbele inschrijvingen van leerlingen voorkomen.

* zie woordenlijst

82

• De verwerking van niet volledig verwerkte bestanden start automatisch opnieuw op.

Dankzij het gebruik van een batch-framework worden deze verbeteringen ook beschikbaar voor alle nieuwe MAGDA*batchdiensten.

Een batchdienst laat toe om in plaats van een serie van opeenvolgende vraag-antwoordsequenties, een groot bestand met alle vragen aan te bieden. Na de verwerking wordt een bestand met alle antwoorden teruggeplaatst. Zo wordt het mogelijk om grote bevragingen in bulk uit te voeren.

De batchvariant van de bestaande dienst ‘GeefAttestLoopbaanonderbreking (C62)’ is beschikbaar Het document C62 is de beslissing van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening om onderbrekingsuitkeringen toe te kennen voor een loopbaanonderbreking of tijdskrediet.

De elektronische variant hiervan is nu ook beschikbaar als batchdienst (cfr. supra).

Het rijksregisternummer wordt versleuteld bij gegevensuitwisseling tussen twee instellingen CORVE versleutelt als trusted third party / intermediaire organisatie het rijksregisternummer en geeft het door van de ene instelling aan de andere – bijvoorbeeld van het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) naar het beleidsdomein Onderwijs en Vorming.

Er werd een gebruikersgroep opgericht op de collaboratieve Sharepoint*-omgeving Dit om de afnemers van persoonsdiensten op een beveiligde manier toegang te geven tot de beschikbare documentatie en gebruikershandleidingen. Deze gebruikersgroep dient ook als forum voor het uitwisselen van ideeën, het lanceren van rondvragen voor mogelijk nieuwe diensten en de ontsluiting ervan, het aankondigen van nieuwe diensten, ... .

Waarom dit programma

Toekomst

Om als overheid efficiënt taken te kunnen uitvoeren zijn accurate gegevens over personen een absolute noodzaak, zowel in termen van actuele als van historische gegevens. De MAGDA*persoonsdiensten zijn van groot belang in sectoren zoals volksgezondheid en onderwijs, maar ook voor diensten rond werk, allerhande subsidies en toelagen, … . Ook in het kader van de administratieve lastenverlaging zijn dataopslag en -uitwisseling van persoonsgegevens nodig.

Het wordt mogelijk het statuut te consulteren van rechthebbenden op een verhoogde tegemoetkoming:

Dit programma kadert binnen diverse richtlijnen, waaronder het e-governmentdecreet, en het ‘vraag-niet-wat-je-al-weet’principe.

Wat betreft de ontsluiting van het rijksregister, wordt het aanbod van diensten rond personen uitgebreid naar beleidsdomeinen die geen persoonsgegevens kunnen afnemen van de Kruispuntbank Sociale Zekerheid (Q42010).

Het statuut van Rechthebbende op de Verhoogde Verzekeringstegemoetkoming (RVV-statuut) en het OMNIO-statuut voor personen met een laag gezinsinkomen (Q2 – 2010).

De gegevens over een handicap worden ontsloten in samenwerking met de FOD Sociale Zekerheid (Q3 - 2010).

De gegevens over het ‘inkomen’ – zoals beschikbaar in de belastingbrief – worden ontsloten.

Afhankelijk van de geboekte vooruitgang bij de FOD Financiën wil CORVE een webservice aanbieden aan haar klanten, gebaseerd op de beschikbare informatie bij FOD Financiën (Q1-2011).

Door de ontsluiting van de Algemene Administratie der Patrimoniumdocumentatie worden volgende gegevens beschikbaar: • de gegevens over de eigendommen van een persoon (en in extenso onderneming) (Q2-2011); • het kadastraal inkomen van een persoon (Q2-2011).

* zie woordenlijst

83

29 Programma

Dit programma wil e-governmenttoepassingen realiseren waarin geografische informatie een belangrijke meerwaarde biedt.

Daarnaast wil het geografische authentieke gegevensbronnen en alfanumerieke authentieke gegevensbronnen aan elkaar koppelen met het oog op een vlotte integratie van gegevens.

Realisaties 2009 Project 1 - Koppelen van authentieke geografische bronnen - de VKBO*/CRAB-update-ketting Het MAGDA*-platform ontsluit vandaag ondernemings- en persoonsgegevens via de unieke sleutels ‘ondernemingsnummer’ en ‘RR/INSZ-nummer’.

Naast de authentieke gegevensbronnen voor personen en ondernemingen is er ook nood aan een set van unieke sleutels en de hieraan gekoppelde basisdata, voor andere gegevensbronnen.

Eens er bijvoorbeeld een vertaling mogelijk is van een adres naar een perceel of een gebouw naar een persoon- of onderneming, is het mogelijk om quasi alle datasets die één van deze sleutels gebruiken aan elkaar te koppelen.

Bovendien kan er voor puur geografische koppelingen ook gebruik worden gemaakt van de X,Y-coördinaat zelf.

Het koppelen van authentieke sleutels met elkaar is dan ook één van de grote uitdagingen op het vlak van (geografische) informatiekoppeling en -ontsluiting.

Het VKBO*/CRAB-update-kettingproject is een eerste essentiële bouwsteen voor de realisatie van een koppeling tussen twee authentieke gegevensbronnen aan de hand van de authentieke sleutelsondernemingsnummer en CRAB-adrescode.

Programmamanager: Lieven Raes

84

Waarom dit programma Geografische gegevens vormen een steeds belangrijker onderdeel van de Vlaamse gegevenshuishouding Het VKBO*/CRAB-update-kettingproject levert een belangrijke meerwaarde voor de Vlaamse e-governmentdienstverlening.

De complexiteit van het project bestaat erin dat twee levende databanken (CRAB en VKBO*) op dagdagelijkse basis afgestemd worden.

De VKBO*/CRAB-update-ketting zorgt er in de praktijk voor dat nieuwe adressen van ondernemingen die CORVE binnenkrijgt, vertaald worden en ‘ge-geocodeerd’ naar de CRAB-standaard.

Het AGIV zorgt voor deze vertaling. Het AGIV geeft deze nieuwe CRAB-adressen dagelijks door aan CORVE die alleen dan de adressen integreert in de VKBO*. Zo worden beide authentieke bronnen gevoed met nieuwe kwalitatieve gegevens.

Door deze koppeling en een intensieve gegevensuitwisseling tussen CORVE en AGIV, vergroot de kwaliteit van beide bronnen (VKBO* en CRAB) op een structurele manier.

Logisch, aangezien de Vlaamse overheid een groot aantal grondgebonden bevoegdheidsdomeinen heeft (onder andere openbare werken, ruimtelijke ordening, milieu). Het op kaart weergeven van zulke gegevens is, zeker sinds het succes van toepassingen zoals google maps, een steeds belangrijkere communicatievorm.

E-governmentprojecten die geovisualisatie bevatten, worden vandaag binnen de Vlaamse overheid niet structureel ondersteund.

Daardoor wordt een groot aantal projecten niet, of met grote meerkosten, gerealiseerd. Eén platvorm voor de weergave en bewerking van geografische data vormt een kostenbesparende dienst. Zo blijkt ook uit een studie van CORVE, gerealiseerd in 2009.

Geo-informatie krijgt pas een meerwaarde wanneer deze geïntegreerd wordt met data uit de verschillende beleidsdomeinen Op die manier kunnen vb. scholen, locaties met kinderopvang,… op kaart weergegeven worden.

‘Eenmalige gegevensbevraging en meervoudig hergebruik’ betekent ook dat gegevens tussen authentieke gegevensbronnen optimaal uitgewisseld moeten kunnen worden In die context wordt gesproken over zes basisregistraties: • Personen (het RijksRegister aangevuld met het BIS-Register) • Ondernemingen (Verrijkte KruispuntBank voor Ondernemingen – VKBO*) • Adressen (Centraal Referentie AdressenBestand - CRAB) • Gebouwen (Grootschalig ReferentieBestand - GRB) • Percelen (Kadaster) • Kaart (Grootschalig ReferentieBestand - GRB) Vier van deze basisregistraties (adressen, gebouwen, percelen en kaart) met elk een unieke sleutel, omvatten geografische informatie.

* zie woordenlijst

85

Toekomst 1. Uitbouw van webservices ter ontsluiting van de aan de VKBO* gekoppelde CRAB-gegevens Dit project wordt gerealiseerd tegen midden 2010

2. Uitbouw van een geografische userinterface voor ondernemingen (VKBO* GEO GUI) Dit project wordt gerealiseerd tegen eind 2010.

3. Realisatie van vier geografische toepassingen (geoloketten) Dit project wordt gerealiseerd tegen begin 2011

4. Uitbouw van diensten voor gegevensontsluiting en uitwisseling

* zie woordenlijst

86

30 Programma

Dit programma is gericht op het ondersteunen van e-government door en voor lokale besturen.

Administratieve vereenvoudiging door gegevensdeling staat daarbij centraal.

Doel is dat ook lokale besturen niet langer vragen wat een overheid al weet.

TOR), de Coördinatiecel Vlaams e-government (CORVE), het Contactpunt Vlaamse Infolijn (CPVI), het Agentschap Binnenlands Bestuur (ABB), de academische wereld (m.b.t. lokale besturen en e-government).

Deze stuurgroep heeft een informeel karakter.

Dit programma wordt aangestuurd door de stuurgroep geïntegreerd e-government. Deze stuurgroep komt meermaals per jaar bijeen op de bevoegde kabinetten.

Dit programma wordt in grote mate vormgegeven door de aanbevelingen en strategische projecten uit de Studie Geïntegreerd e-government (uitgevoerd in 2007).

Alle belanghebbenden zijn betrokken: de bevoegde kabinetten, de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), de Vereniging van de Vlaamse Provincies (VVP), de Vlaamse ICT-organisatie (VIC-

Dit programma vormt tegelijk ook een contactpunt m.b.t. geïntegreerd e-government voor de lokale en provinciale besturen (en onrechtstreeks voor Vlaamse overheidsdiensten).

Programmamanager: Geert Mareels

87

Realisaties 2009

Waarom dit programma

i-Scan:

Lokale besturen hebben doorgaans niet de middelen en bestuurskracht om alle processen te vereenvoudigen en te digitaliseren noch om de dienstverlening te vereenvoudigen en / of te verbeteren.

Beleidsonderzoek en consultancy over de wisselwerking tussen organisatiekenmerken en het ICT-beleid bij lokale besturen en ondersteuning bij het vormgeven van een lokaal e-governmentbeleid.

• Programma 1 (2007 - 2009) werd afgerond: 29 eindrapporten van 29 gescande gemeenten en een eindrapport met beleidsaanbevelingen zijn opgesteld.

• Er werd een boek over i-Scan gepubliceerd.

Dit wordt versterkt doordat de lokale besturen enerzijds in veel gevallen ketenpartners zijn in processen die vormgegeven worden door centrale overheidsdiensten. Anderzijds zijn ze voor vereenvoudiging vaak afhankelijk van authentieke gegevensbronnen, beheerd door centrale overheidsdiensten.

Studie geïntegreerd e-government: Samen met Antwerpen en VVSG worden de belangrijkste interbestuurlijke processen geanalyseerd, gedigitaliseerd en / of vereenvoudigd. In 2009 werd de analyse afgerond. Verschillende projecten zijn opgestart, andere bevroren tot de omstandigheden wijzigen.

Deze uitdagingen worden uitgebreid uitgewerkt in de studie geïntegreerd e-government die als leidraad voor dit programma geldt. De projectkeuze en -aanpak worden opgevolgd door de stuurgroep zodat de juiste projecten geselecteerd worden en op de juiste manier aangepakt. De keuze van de voornaamste projecten past binnen het bovengeschetste kader.

Interbestuurlijke producten en dienstencatalogus (IPDC): Uitwisselen van omschrijvingen van de dienstverlening van de uiteenlopende overheden, gericht op het uitwisselen en publiceren van begrijpbare informatie over de dienstverlening, met toevoeging van de detailinformatie en met de mogelijkheid om vanuit centrale portalen door te klikken naar de details die bij de afnemer bijgehouden worden.

• Eind 2009 werd een haalbaarheidsstudie uitgevoerd, met een functionele analyse en een architectuurstudie. Ook werd een voorstel geformuleerd van een organisatiestructuur.

Aanpassen VKBO* aan de noden van lokale besturen (in samenwerking met het programma VKBO*) • VKBO*-bevraging: lancering VKBO*-gemeenterapporten als vereenvoudigd outputformaat • Datakwaliteit VKBO*: belangrijke stappen bij KBO, mogelijke lancering aanvullende VKBO*-signalen

Toekomst i-Scan: programma 2 (2009 - 2012) start eind 2009

Studie geïntegreerd e-government • Verder opvolgen projecten • Verwachte eerste resultaten: persoonsgegevens van nietinwoners (Q2 2010), inkomensgerelateerde kinderopvang (Q3 2010), digitale uitwisseling ruimtelijke ordeningsplannen (2010?), e-birth (Q2 2010), VKBO* e-idee (2010)

IPDC Gefaseerde start vanaf Q2 2010

VKBO* Het project Gebruikersbeheer voor lokale besturen Dit project werd (in samenwerking met het project ACM*/IDM* van het programma ”Toegangscontrole en e-signing”) eind 2009 gelanceerd. * zie woordenlijst

88

VKBO*-geografisch weergeven (2010?) – VKBO* lokale verrijkingen: gefaseerde start vanaf wellicht Q2 2010

Realisaties 2009 Jaarrapport / jaarplan In het voorjaar van 2009 verscheen het Jaarrapport 2008 van de entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) - toen nog uitgegeven onder de oude naam “entiteit ICT-Beleid”.

Dit jaarrapport geeft een inzicht in de programma-aanpak van de entiteit e-government en ICT-Beheer en de realisaties in 2009.

ICT-extranet Het ICT-extranet werd verder vernieuwd in 2009. Het ICT-extranet geldt als eerste communicatiemiddel voor ICT-nieuws. Het ICTextranet informeert over nieuwigheden en aandachtspunten binnen de Gemeenschappelijk ICT-dienstverlening en over algemene en strategische thema’s in verband met ICT. Ook urgente meldingen, infosessies, productinformatie etc. krijgen een plaats op het ICT-extranet. Om de beheersbaarheid te vergemakkelijken en de communicatie over de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening verder te verbeteren, werd het ICTextranet in 2009 zelfstandig. De website werd gemigreerd naar een nieuwe locatie en kreeg een nieuwe URL: http://ict.vonet.be.

Website CORVE

De entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) draagt communicatie hoog in het vaandel.

Door een aantal initiatieven poogt de entiteit e-government en ICT-Beheer haar klanten maximaal te informeren en op frequente basis overleg te plegen en af te stemmen met de klant.

De doelgroep van de communicatie situeert zich binnen de Vlaamse overheid: leidend ambtenaren, ICT-functiehouders en ICT-gebruikers die diensten en producten gebruiken, kaderend binnen de ICT- en telecomcontracten die de entiteit e-government en ICT-Beheer afsloot met externe leveranciers.

Anderzijds richt de entiteit e-government en ICT-Beheer zich ook naar de provinciale en lokale besturen.

De website ‘http://www.corve.be’ van CORVE , de Coördinatiecel Vlaams e-government van e-IB, werd verder ontwikkeld en toegankelijker gemaakt (dit werd bekroond met het Anysurferlabel).

Nieuw op het ICT-extranet In 2009 verscheen voor de eerste keer de wekelijkse nieuwsbrief ‘Nieuw op het ICT-extranet’, die informeert over de recent verschenen artikels op het ICT-extranet.

Communicatieverantwoordelijken: Tina Mafrans Lobke Kerkhofs Sarah Buelens

89

ICT-nieuwsbrief De ICT-nieuwsbrief wordt tweemaandelijks verstuurd aan alle leidend ambtenaren, ICT-functiehouders en geïnteresseerde gebruikers binnen de ICT-dienstverlening.

Het is een verzameling van eerder verschenen artikels op het ICT-extranet, aangevuld met cijfermateriaal over de ICT-dienstverlening en organisatorische wijzigingen. Een archief van de ICT-nieuwsbrieven is terug te vinden op het ICT-extranet.

In Perspectief 2009 was de tweede jaargang van de In Perspectief, de ICTnieuwsbrief voor en door leidende ambtenaren. Zij ontvangen deze nieuwsbrief op papier, maar een elektronische versie staat voor iedereen ter beschikking op het ICT-extranet.

• 17/06/2009: Praktische infosessie CMDB* 2.0 • 26/06/2009: Klantentevredenheidsonderzoek (KTO) • 21/09/2009: Citrix* webtoepassing/ Thin Client • 08/10/2009: Applicatieprojecten • 21/10/2009: Cloud Computing • 26/10/2009: ACM*/IDM* • 28/10/2009: Cod* Storage/ Cod* Servers • 10/11/2009: Seminarie BIA: het potentieel van ICT en e-government als essentiële partners • 19/11/2009: Business/ICT-alignment • 10/12/2009: Infosessie VOBIP: nieuwigheden Cognos* 8.4 • 15/12/2009: Referentiearchitectuur: deel 2

Briefings / presentaties rond het Vlaams e-government (aan Vlaamse overheid, lokale besturen en andere overheidsinstanties - ook internationaal)

Brochures • De brochure ‘Elektronische zakagenda’s en smartphones” kreeg een update.

• Een vernieuwde ICT-welkomstbrochure maakt nieuwe ambtenaren wegwijs in het geheel aan ICT-informatie.

• Een Engelstalige brochure over het project “AVIA” (koppeling onderwijs / kinderbijslag) werd aangemaakt in het kader van de EU-conferentie in Zweden.

Infosessies • 03/03/2009: CMDB* 2.0 • 30/03/2009: Jaarplan e-IB • 21/04/2009: Vervolgsessie “ICT-veiligheid: hoe maakt u uw toepassingen veiliger?”

• 5/05/2009: Gebruikersinfrastructuur • 18/05/2009: Dataprotectie en -encryptie • 04/06/2009: Referentiearchitectuur * zie woordenlijst

90

• Januari 2009: Briefing aan de IT-Outsourcingspartner omtrent de VKBO-ontwikkelingen & -plannen voor 2009 • 15/01/2009: European Foundations, Brussel • 19/01/2009: Franse Gemeenschap • 19/01/2009: Intercommunale Leiedal, Kortrijk • Brussels Gewest (CIBG), 31 januari 2009 • Februari 2009 en oktober 2009: MAGDA-Entiteiten-werkgroep (VOP): briefing aan de Vlaamse overheid omtrent de opzet en de implementatie (via ORAFIN) van een nieuw EntiteitenIdentificatie-model; • 02/03/2009: Smart Cities, Edinburgh UK • 25/03/2009: Hogeschool Gent (Gastcollege) • Maart 2009: 2 infosessies voor de gebruikers van persoonsgegevens (VKBP) • Maart-mei-juni-oktober-december 2009: presentaties over het werken met authentieke ondernemingsgegevens (VKBO) in samenwerking met VVSG, CIPAL en VLO-Kempen.

• Juni 2009: MAGDA-VKBO-Taskforce 1&2: briefing aan de MAGDA / VKBO-afnemers van de laatste ontwikkelingen op

het vlak van ondernemingsdiensten • V-ICT-OR, Affligem, 9 oktober 2009 • December 2009: VVSG-VKBO-Werkgroep: briefing aan de lokale besturen van de laatste ontwikkelingen op het vlak van ondernemingsdiensten • 11/12/2009: Delegatie uit Saoedi-Arabië • Doorlopend in 2009: 11 algemene presentaties rond lokaal egovernment. In samenwerking met VVSG, V-ICT-OR, KORTOM, VVP en Wetsmatiging. Doelgroep: beleid, ICT, communicatiemedewerkers en welzijnswerkers.

Demo’s • Juli 2009: demo van de VKBO-producten aan de Privacycommissie • Webfilm gebruikersbeheer voor lokale besturen

Opleidingen -- 2 x ORAFIN-opleidingssessies: MAGDA-bijdrage rond Masterdata-concept (VKBO + VKBP + VOP-Entiteiten) toegepast binnen de nieuwe ORAFIN-release -- 20/11/2009: workshop voor ICT-leveranciers over Interbestuurlijke producten- en dienstencatalogus

Infofiches e-IB biedt een modulair ICT-bouwpakket aan, met “herbruikbare” ICT- en e-governmentbouwstenen. Om de klanten meer in detail kennis te laten maken met de generieke ICT-bouwstenen die e-IB aanreikt, creëert e-IB infofiches die elk een aparte bouwsteen belichten. Deze infofiches worden verspreid op infosessies, via de wekelijkse nieuwsbrief, via de relatiebeheerders en staan ter beschikking op het ICT-extranet. * zie woordenlijst

91

92

Addenda bij de MAGDAprogramma’s: 1. het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer 2. zijn twee uitvoeringsbesluiten van 15 mei 3. de aanstelling van de leden van de Vlaamse toezichtcommissie en de administratieve ondersteuning van de Vlaamse toezichtcommissie

93

Addendum

1

De Vlaamse overheid mag bij burgers, ondernemingen, organisaties en instellingen geen gegevens meer opvragen die al in een erkende authentieke gegevensdatabank beschikbaar zijn.

Dit principe van de eenmalige gegevensopvraging is een van de blikvangers van het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer.

De volgende principes zijn decretaal verankerd: (a) het principe van de eenmalige gegevensopvraging; (b) het principe van de authentieke gegevensbronnen; (c) de organisatorische ondersteuning via het MAGDA*samenwerkingverband; (d) de bescherming van de persoonlijke levenssfeer met de oprichting van een Vlaamse toezichtcommissie voor het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer; (e) de kwalitatieve verbetering en digitalisering van formulieren.

94

HET DECREET VAN 18 JULI 2008 BETREFFENDE HET ELEKTRONISCHE BESTUURLIJKE GEGEVENSVERKEER Het principe van de eenmalige gegevensopvraging Het principe van de eenmalige gegevensopvraging staat ingeschreven in artikel 3 van het decreet. Een Vlaamse overheidsdienst zal een gegeven steeds opvragen bij een authentieke gegevensbron. Slechts indien opvraging niet mogelijk is, mag de gebruiker (de natuurlijke persoon, de onderneming, de organisatie, de instelling) nog aangesproken worden.

Het wordt een verplichting voor de entiteiten van de Vlaamse administratie (de Vlaamse ministeries en agentschappen) om gegevens op te vragen bij authentieke gegevensbronnen (en dus een verbod om bij de burger of het bedrijf nogmaals op te vragen). Het wordt (nog) geen verplichting voor de lokale besturen.

Om dit principe hard te maken heeft de gebruiker het recht om een klacht te formuleren indien haar of hem toch nog wordt gevraagd om een bepaald gegeven te leveren zonder dat zij of hij recht heeft om te weigeren om de gevraagde gegevens te verschaffen.

Het principe van de authentieke gegevensbronnen Om de eenmalige gegevensopvraging te kunnen realiseren heeft men nood aan authentieke gegevensbronnen. De Vlaamse Regering stelt vast welke de authentieke gegevensbronnen zijn die voor het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer van belang zijn. Het is bij die bronnen en bij geen andere bronnen dat een instantie een gegeven zal opvragen wanneer zij dat nodig heeft.

Het decreet bepaalt dat de Vlaamse Regering de Vlaamse authentieke gegevensbronnen aanwijst alsook de instantie die de gegevensbron beheert. De Vlaamse Regering stelt ook vast welke externe authentieke gegevensbronnen er zijn en sluit de nodige akkoorden.

Organisatorische ondersteuning via het MAGDA*samenwerkingverband

De kwalitatieve verbetering en digitalisering van formulieren

Om tot authentieke gegevensbronnen te kunnen komen is een nauwe samenwerking tussen de betrokkenen over de beleidsdomeinen heen nodig. Er komt daarom een strategisch overlegen samenwerkingsverband dat bestaat uit vertegenwoordigers van de entiteiten van de Vlaamse administratie en van de provinciale en lokale besturen.

Er is een juridische omkadering nodig van het beleid van de Vlaamse overheid om elektronische formulieren ter beschikking te stellen, om het gebruik ervan te promoten en te vergemakkelijken, en om formulieren zoveel mogelijk uit de bestaande regelgeving te verwijderen.

Bescherming van de privacy door een onafhankelijke Vlaamse toezichtcommissie Maximale gegevensdeling veronderstelt het uitwisselen van persoonsgegevens. Er zijn bijkomende garanties nodig om de persoonlijke levenssfeer van de burger te beschermen.

De oprichting van een onafhankelijke Vlaamse toezichtcommissie is dan ook een wenselijke en belangrijke schakel in de verdere ontwikkeling van het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer in Vlaanderen.

Daarom wordt de Vlaamse Regering gemachtigd om binnen strikte grenzen decretale bepalingen aan te passen. Dit maakt het mogelijk om de aanpassingen op efficiënte en eenvormige wijze aan te brengen voor verscheidene regelingen tegelijk.

De Vlaamse Regering kan aldus decretale bepalingen aanpassen om te zorgen dat formulieren niet langer in de regelgeving zelf ingebakken zijn. Elektronische formulieren worden gelijk aan papieren formulieren.

De Vlaamse Regering heeft op 15 mei twee uitvoeringsbesluiten van het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer definitief goedgekeurd.

Een onafhankelijke instelling staat in voor de controle en eventuele machtiging van de uitwisseling en / of interconnectie van persoonsgegevens door de instellingen van de Vlaamse overheid alsook voor uitgaande stromen van persoonsgegevens naar andere overheden. De toezichtcommissie is een belangrijke schakel aangezien ze waakt over de correcte toepassing van het decreet en een belangrijke adviesfunctie vervult. Het gaat om een instantie die vergeleken kan worden met de sectorale comités bij de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. De Vlaamse toezichtcommissie is een onafhankelijke instantie: ze is onafhankelijk t.a.v. de bestuursinstanties die de Vlaamse overheid ondersteunt bij de naleving van de privacywet en ze werkt conform de privacywet. Elke elektronische ‘mededeling’ van persoonsgegevens vereist een machtiging van die Vlaamse toezichtcommissie.

* zie woordenlijst

95

Addendum

2

Het algemene uitvoeringsbesluit regelt volgende zaken: (a) de vaststelling van de authentieke gegevensbronnen, beheerd door een externe overheid, die door de Vlaamse administratie moeten worden geraadpleegd; (b) de aanwijzing van CORVE die tussenbeide komt bij

de mededeling van gegevens uit authentieke gegevensbronnen en de aanwijzing van DAB ICT die het ondersteunend gebruikers- en toegangsbeheer verwezenlijkt; (c) het MAGDA*-platform; (d) het MAGDA*samenwerkingsverband; (e) de vastlegging van de procedure tot aanwijzing van authentieke gegevensbronnen, beheerd door een instantie.

HET BESLUIT VAN DE VLAAMSE REGERING VAN 15 MEI 2009 HOUDENDE DE UITVOERING VAN HET DECREET VAN 18 JULI 2008 BETREFFENDE HET ELEKTRONISCHE BESTUURLIJKE GEGEVENSVERKEER De vaststelling van de authentieke gegevensbronnen, beheerd door een externe overheid, die door de Vlaamse administratie moeten worden geraadpleegd De entiteiten van de Vlaamse administratie (de Vlaamse departementen, IVA’s en EVA’s) zijn verplicht de gegevens - opgenomen in het Rijksregister, in de KBO en in de gegevensbanken van de KSZ* - te raadplegen i.p.v. die gegevens bij de burger / onderneming / organisatie op te vragen. Dit sinds de publicatie van het algemene uitvoeringsbesluit in het Belgisch Staatsblad op 14 juli 2009. Dit besluit geeft aldus uitvoering aan het principe "vraag niet wat je al weet".

De aanwijzing van CORVE die tussenbeide komt bij de mededeling van gegevens uit authentieke gegevensbronnen en de aanwijzing van de DAB ICT die het ondersteunend gebruikers- en toegangsbeheer verwezenlijkt CORVE wordt aangeduid als entiteit om tussenbeide te komen bij de mededeling van gegevens uit authentieke gegevensbronnen en de DAB ICT wordt belast met de verwezenlijking van het ondersteunend gebruikers- en toegangsbeheer.

De functies van CORVE worden in het algemene uitvoeringsbesluit beknopt opgesomd: • optreden als dienstenintegrator • het vervullen van de routerfunctie • het tijdelijk opslaan van gegevens om te kunnen selecteren • het opnemen van de functie van intermediaire organisatie • het bijhouden van repertoria van personen en ondernemingen • alsook het verzorgen van de samenwerking met de authentieke gegevensbronnen.

Die verschillende functies dienen overeenkomstig het advies van de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer nog verder decretaal te worden vastgelegd.

96

Het MAGDA*-platform De uitwisseling van gegevens kan gebeuren via het MAGDA*platform, beheerd door CORVE. Het MAGDA*-platform is het systeem via dewelke de beheerder ervan, CORVE, zijn taken vervult.

Het MAGDA*-samenwerkingsverband

• de veiligheid van de gegevensbron op fysisch, technisch en organisatorisch niveau.

Het MAGDA*-samenwerkingsverband bepaalt in welke mate de gegevensbron in kwestie aan de voornoemde garanties moet voldoen.

Het MAGDA*-samenwerkingsverband - samengesteld uit o.a. vertegenwoordigers van de dertien beleidsdomeinen, de provinciale en lokale besturen - ondersteunt door overleg en samenwerking de instanties bij de uitvoering van het decreet van 18 juli 2008. Zo adviseert het MAGDA*-samenwerkingsverband de Vlaamse Regering omtrent de erkenning van authentieke gegevensbronnen. Het departement Bestuurszaken van de Vlaamse overheid verzorgt het secretariaat van het samenwerkingsverband.

De vastlegging van de procedure tot aanwijziging van authentieke gegevensbronnen Na advies van het MAGDA*-samenwerkingsverband en van de Vlaamse toezichtcommissie - voor zover de gegevensbron in kwestie persoonsgegevens bevat - erkent de Vlaamse Regering een gegevensbron als een authentieke gegevensbron als ze voldoende garanties biedt inzake: • de kwaliteit van de gegevens, in het bijzonder de volledigheid: de juistheid, de actualiteit, de garanties voor de kwaliteitsborging van de gegevens, de opspoorbaarheid van de wijzigingen aan de gegevens en de bewaring van de historiek van de toegang tot de gegevens.

• de bruikbaarheid van de gegevensbron, in het bijzonder de ontsluitbaarheid en de mate van openbaarheid.

• de operationaliteit van de gegevensbron, in het bijzonder de beschikbaarheid: er zijn verschillende modaliteiten van beschikbaarheid zoals 24u. op 24u., gedurende de werkuren, dagelijks of gedurende de werkdagen en hoe deze operationaliteit kan worden gegarandeerd; * zie woordenlijst

97

Addendum

3

Dit is het specifieke uitvoeringsbesluit dat de rol van de veiligheidsconsulenten regelt, namelijk het bepalen van de opdrachten en de manier van aanwijzing van die veiligheidsconsulenten.

Dit besluit wordt vermeld in artikel 9 van het decreet van 18 juli 2008 betreffende het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer.

HET BESLUIT VAN DE VLAAMSE REGERING VAN 15 MEI 2009 BETREFFENDE DE VEILIGHEIDSCONSULENTEN

De Memorie van Toelichting bij het voornoemde artikel 9 van het decreet verduidelijkte reeds dat bij de verdere omschrijving van de taken van de veiligheidsconsulenten de strengste voorwaarden die bij de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (KSZ*) gelden, ook voor de Vlaamse veiligheidsconsulenten zullen gelden.

Vandaar dat in het specifieke uitvoeringsbesluit de bepaling van de opdrachten en de aanwijzingsvereisten zijn omschreven naar analogie met de KSZ*-wet van 15 januari 1990 en het KB van 12 augustus 1993 houdende de organisatie van de informatieveiligheid bij de instellingen van sociale zekerheid.

Het voornemen om op vlak van veiligheid te werken volgens diezelfde principes is niet verwonderlijk. Zij hebben in het kader van het netwerk van de sociale zekerheid hun deugdelijkheid bewezen. Wanneer netwerken werken met een verschillende perceptie inzake informatieveiligheid is het risico op veiligheidsincidenten groter omdat het bijvoorbeeld veel moeilijker zal zijn om de zwakke schakels in de veiligheidsketen te identificeren.

De rol van de veiligheidsconsulenten is zeer belangrijk. De informatieveiligheid heeft als doel schade te voorkomen die enerzijds de goede werking van de informatiesystemen kan aantasten en anderzijds de privacy van de betrokkenen kan schenden.

98

DE AANSTELLING VAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE TOEZICHTCOMMISSIE EN DE ADMINISTRATIEVE ONDERSTEUNING VAN DE VLAAMSE TOEZICHTCOMMISSIE Op 17 december 2009 heeft het Vlaams Parlement een wijziging van het decreet van 18 juli 2008 goedgekeurd. Die wijziging strekt ertoe het Vlaams Parlement te ontlasten van de administratieve ondersteuning van de Vlaamse toezichtcommissie voor het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer en tegelijkertijd de onafhankelijke positie van de toezichtcommissie, zowel ten aanzien van de Vlaamse Regering als ten aanzien van het Vlaams Parlement, te versterken.

Zo werd de bepaling dat de toezichtcommissie wordt opgericht bij het Vlaams Parlement opgeheven. Die bepaling vond immers geen steun in de feiten. De leden van de toezichtcommissie worden weliswaar benoemd door het Vlaams Parlement en het Vlaams Parlement bekrachtigt het huishoudelijk reglement van de toezichtcommissie maar elke andere (organisatorische of financiĂŤle) band met het Vlaams Parlement ontbreekt.

Addendum

4

Het Vlaams Parlement heeft op 17 december 2009 de leden voor de Vlaamse toezichtcommissie voor het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer aangesteld.

De Vlaamse toezichtcommissie werd op 6 januari 2010 geĂŻnstalleerd door de Voorzitter van het Vlaams Parlement en vatte haar activiteiten aan.

Ook werd de onafhankelijkheid van de toezichtcommissie ten aanzien van de Vlaamse Regering en het Vlaams Parlement nog explicieter dan voorheen in het decreet verankerd. Het gewijzigd decreet bepaalt uitdrukkelijk dat de toezichtcommissie van geen enkele overheid instructies of bevelen kan ontvangen.

Bovendien is de toezichtcommissie verplicht om bij het verlenen van adviezen en machtigingen neutraal op te treden.

Ingevolge het gewijzigde decreet wordt het personeel van het secretariaat van de toezichtcommissie ter beschikking gesteld door de diensten van de Vlaamse overheid die bevoegd zijn inzake het elektronische bestuurlijke gegevensverkeer (in casu de entiteit e-government en ICT-Beheer (e-IB) binnen het beleidsdomein Bestuurszaken). De toezichtcommissie werkt onder de leiding en het gezag van de voorzitter van de toezichtcommissie. Deze bepaling garandeert de onafhankelijkheid van het secretariaatspersoneel ten aanzien van de diensten van de Vlaamse Regering.

99

100

Woordenlijst

101

ACM – Access Control Management Toegangsbeheer tot applicaties.

ACMweb – Acces Control Management Web Toegangsbeheer tot webapplicaties.

ACMwss - Acces Control Management Web-services Toegangsbeheer via Secured WebServices.

AD – Active Directory Active Directory is een directoryservice die beschikbaar is op het Windows Serverplatform.

Een directory is vergelijkbaar met een woordenboek, behalve dat de onderverdeling bij een directory hiërarchisch is, terwijl een woordenboek een lijst is.

De Active Directory slaat gegevens op in een centrale database en geeft gebruikers de mogelijkheid één gebruikersaccount te hebben voor het hele netwerk (domain of Active Directory gebruikersaccount).

Ariba Ariba is het systeem om aanvragen, verzoeken en bestellingen in te dienen bij de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening.

Back-up LAN Een back-up LAN is een specifiek LAN-netwerk (TCP-IP gebaseerd) voor de overdacht van back-updata tussen server en back-upoplossing.

Backbone Dit is een stelsel van zeer snelle computerverbindingen waarlangs het gegevensverkeer loopt van de netwerken die op de backbone zijn aangesloten. De backbone is eigenlijk de ruggengraat van het netwerk.

Baggerwerken Applicatie voor het beheer/ de opvolging van baggerwerken.

BBB - Beter bestuurlijk beleid Met dit bestuurlijk vernieuwingstraject werd het quasi volledige Vlaamse overheidsapparaat de voorbije legislaturen grondig hervormd. BBB was gericht op een meer efficiënte, klantvriendelijke en effectieve dienstverlening, democratisch gelegitimeerd en die kan inspelen op nieuwe maatschappelijke uitdagingen.

BCM – Business Continuity Management Business Continuity Management (BCM) zorgt ervoor dat in het geval van een ramp bedrijfskritieke functies behouden blijven of snel terug op te starten zijn, zodat de discontinuïteit in de activiteiten van het bedrijf zo beperkt mogelijk blijft.

102

BEA (Budget voor opleiding, advies, mentorschap en kennis): Subsidiemaatregel waarmee kleine en middelgrote ondernemingen met steun van de Vlaamse overheid de ondernemerschapbevorderende diensten opleiding, advies, kennis en mentorschap kunnen inkopen.

BHV Beschikbaar houden van.

BI – Business Intelligence De term ‘business intelligence’ (BI) verwijst naar technologieën, toepassingen en werkwijzen om informatie te vergaren, te integreren, te analyseren en te visualiseren. Het doel van BI is om beleidsondersteunende informatie aan te leveren.

BlackBerry Enterprise Server (BES) BlackBerry Enterprise Server is de naam van de software die op de server wordt geïnstalleerd en onderdeel vormt van het BlackBerry draadloze platform van Research In Motion (RIM).

BES maakt verbinding met mailomgevingen zoals Microsoft Exchange en zorgt dus voor de communicatie tussen het BlackBerry toestel en de mailserver.

Bladeserver Zie serverblade.

Blog Een blog is een weblog of een website die meestal door één persoon wordt onderhouden en waar allerlei elementen kunnen gepubliceerd worden zoals persoonlijke ervaringen, opmerkingen, of een dagboek.

Een weblog is meestal voor iedereen op internet bereikbaar.

BOB BOB is een software-tool voor het beheren van rechten op file-servers en netwerkschijven.

BOB wordt gebruikt door de ICT-verantwoordelijke van een entiteit.

BPM – Business Process Management Het beheer van bedrijfsprocessen.

Centralisatie Mits aanpassing van de bandbreedte tussen buitenkantoor en centrale computerzaal zijn bepaalde services centraliseerbaar.

Op die manier kan men het aantal decentrale servers en computerzalen reduceren en de exploitatiekosten verminderen.

Certificaat Een certificaat is een computerbestand dat fungeert als een digitaal paspoort of toegangsbewijs voor de eigenaar van dat bestand.

Citrix Het citrixportaal laat toe om client-servertoepassingen* op één plaats te beheren en te ontsluiten naar andere gebruikers, naar andere VO-entiteiten (met een eigen ICT-netwerk) of naar externe doelgroepen (internet). Dit is eenvoudiger en goedkoper dan bij client-servertoepassingen waarvoor er een programma geïnstalleerd wordt op de pc van de eindgebruiker, dat samenwerkt met een programma op een server.

Client- / servertoepassingen Hierbij wordt er een programma geïnstalleerd op de computer van de eindgebruiker, dat samenwerkt met een programma op een server.

CMDB – Configuration Management Database De ‘Configuration Management Database’ bevat de inventaris van alle hard- en softwarecomponenten en hun onderlinge relaties van de ministeries van de Vlaamse overheid.

Consolidatie Hierbij worden verouderde servers uitgefaseerd. Dit houdt in dat de functies en applicaties die op de server aanwezig zijn, overgeplaatst worden naar andere modernere servers die capaciteit op overschot hebben en die een betere prijs / prestatie verhouding bezitten.

CMS – Content Management Systeem Een platform dat of applicatie die gebruikt wordt om allerlei gegevens en documentatie omtrent producten of diensten in verschillende vormen te beheren, te importeren en te exporteren. De gegevens kunnen bestaan uit technische gegevens, types, afmetingen, technische fiches, handleidingen, teksten, beelden, animaties, video’s, enzovoort.

CoD – Capacity on Demand CoD is geïntroduceerd in het ICT-contract 2008 als aanvulling op het klassieke aanbod, op basis van het bestek dat afgestemd werd met het consumentenpanel. De essentie van dit bijkomende aanbod is dat er aan de klanten geen voorafgaande eenmalige investeringskost wordt aangerekend, maar enkel een maandelijkse gebruikskost voor de periode dat effectief gebruik gemaakt wordt van de infrastructuur.

Cognos Cognos, een Amerikaans bedrijf, nu eigendom van IBM, is wereldleider op het vlak van software voor Business Intelligence (BI*). Cognos is ook de naam van het eigenlijke BIsoftwarepakket.

DAF Digitaal aanvraagformulier DDC-DMS Het Digitaal Documentatie Centrum – Document Management Systeem voor het bijhouden van documentatie binnen de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening.

DDC-DWH Het Digitaal Documentatie Centrum – Datawarehouse* voor alle meet- en rapporteringsdoeleinden binnen de gemeenschappelijke ICT-dienstverlening.

DGOV De Duitstalige Gemeenschap.

Dimona De onmiddellijke aangifte van tewerkstelling, kortom Dimona (Déclaration immédiate/onmiddellijke aangifte),is een elektronisch bericht, waarin de werkgever iedere aanwerving en iedere uitdiensttreding van een werknemer onmiddellijk meldt aan de RSZ. Disaster Recovery Cfr. infra: DRP (Disaster Recovery Plan) DmfA Met de driemaandelijkse DmfA-aangifte (Déclaration multifonctionelle / multifunctionele Aangifte) kunnen werkgevers de loon- en arbeidstijdgegevens van hun werknemers elektronisch indienen bij de RSZ. DMS- Document Management System DMS zorgt voor gestructureerde opslag van alle bestanden die in bewerking zijn. DMS wordt op grote schaal toegepast in organisaties.

Documentum Documentum is een programma (ECM*).

Enterprise-Content-management-

Domino Applicatie voor het raaplegen van het elektronische dossier in het kader van jeugdbijstand.

DRP (Disaster Recovery Plan) Een ‘disaster recovery plan’ omschrijft wat moet worden voorzien en welke acties ondernomen moeten worden om een door een calamiteit (brand, overstroming) uitgevallen ICT-systeem terug beschikbaar te krijgen.

* zie woordenlijst

103

DWH – Datawarehouse Een datawarehouse is de verzameling van alle elektronische data van een bedrijf of organisatie. Niet alleen opslag van data, maar ook het beheren van data en middelen om data op te vragen en te analyseren, zijn onderdelen van moderne datawarehousing. Datawarehousing verwijst naar de infrastructuur en de software die toelaat om informatie te kunnen verkrijgen uit grote hoeveelheden gerelateerde data.

EAI – Enterprise Application Integration Enterprise Application Integration (EAI) is het gebruiken van software en computersystemen om de applicaties van een onderneming te integreren.

Met EAI tracht men om gegevens gemakkelijk uitwisselbaar te maken tussen applicaties, en om een groot deel van deze applicaties te verbinden en te automatiseren.

ECM – Enterprise Content Management Enterprise Content Management (ECM) betreft het beheer van ongestructureerde informatie binnen een onderneming.

Ongestructureerde informatie is alle informatie die niet direct als veld in een database benaderbaar is. Hierbij kan het gaan om allerlei soorten documenten (bijvoorbeeld Office documenten van het type Word (.doc), Excel (.xls), maar ook PDF, XML, e-mails, afbeeldingen, video’s en geluidsfragmenten).

EDITGIS-toepassing De EDITGIS-toepassing is de verandermodule van de toepassing “Vlaamse Inventaris verkeersSIgnalisatiE” van de entiteit Mobiliteit en Openbare Werken.

Zie: http://www.vlaamsbrabant.be/binaries/studiedag-gisaankaarten-09-07-verkeersbordendatabank_tcm5-28040. pdf.

EFRO - Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling.

Het gaat om projecten ter stimulering van innovatie en ondernemerschap, ter verbetering van de ruimtelijke en economische omgevingsfactoren en ter bevordering van de stedelijke ontwikkeling.

Via de internettoepassing worden projecten aangemaakt, ingediend en eventueel goedgekeurd. Verder wordt de volledige afhandeling van projectopvolging en uitbetalingen geregeld via de toepassing.

EPB - Energieprestatiebank Databank waarin de energieprestatiecertificaten worden bewaard.

Beheerders van publieke gebouwen in het Vlaamse Gewest moeten vóór 01/09/2009 beschikken over een energieprestatiecertificaat*. Dit drukt de energetische kwaliteit van het gebouw uit en vermeldt de energiebesparende adviezen.

* zie woordenlijst

104

EP5 Applicatie voor ecologie- en investeringssteun aan bedrijven.

Epcall - Ecologiepremie via Call Een systeem waardoor een bedrijf elektronisch een ecologiepremie kan aanvragen.

ETL – Extract Transform Load Extract, Transform and Load is een proces uit datawarehousing waar de data drie stappen ondergaan: (1) extractie van data uit externe bronnen, (2) transformatie van data om bruikbaar te zijn voor de noden en (3) het inladen in een datawarehouse.

ESF - Europees sociaal fonds Applicatie voor het indienen van projectvoorstellen in het kader van het ESF-programma.

Gedeelde servers Het aanbieden van gedeelde servers die generieke functies bevatten (bijvoorbeeld relationele database managementsystemen) en die toepasbaar zijn voor meerdere toepassingen van meerdere klanten. Dergelijke gedeelde servers zijn in regel een meer economische en kostenefficiënte oplossing voor het uitvoeren van toepassingen dan het toepassen van één server voor telkens één toepassing van één klant.

GID – Gemeenschappelijke ICT-Dienstverlening Het geheel van de Diensten die in het kader van de Overeenkomst door de entiteit e-government en ICT-Beheer en de ICT-Dienstverlener geleverd worden aan alle entiteiten van de Vlaamse overheid.

GIDO - Gemeenschappelijk ICT-dienstverleningsoverlegforum Het gemeenschappelijke tactische overlegorgaan van alle beleidsdomeinen.

GIS – Geografisch Informatiesyteem Een GIS is een computersysteem voor het aanmaken, beheren en analyseren van ruimtelijke data. Digitale kaarten of routeplanners zijn een goed voorbeeld van een GIS-toepassing.

GISEC Stuurgroep operationele veiligheid.

GOS – Gedetineerden Opvolgsysteem Het beheer van het elektronische dossier van gedetineerden met het oog op opvolging / begeleiding.

Governance Het waarborgen van de onderlinge samenhang in de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden van een overheidsorganisatie, gericht op een efficiënte en effectieve realisatie van beleidsdoelstellingen, alsook het daarover op een open manier communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden.

Green IT De studie en de toepassing van efficiënt gebruik van ICTresources. Aandacht voor onder andere Virtualisatie*, energieverbruik, wettelijke bepalingen, investeringsefficiëntie (ROI – return on investment). Green IT hecht ook belang aan de effecten op het milieu van ICT-infrastructuur (productie en recyclage van materiaal, energieconsumptie / CO2-uitstoot) HSM – Hierarchical Storage Management Een data-opslagsysteem dat automatisch data van veel kostende naar goedkopere media overzet, volgens parameters die de administrator kan ingeven.

IDM – Identity Management Identity Management is het proces dat is gericht op het administreren van gebruikers van IT-systemen en informatiesystemen.

IM - instant messaging Instant messaging is een vorm van communicatie met tussen twee of meerdere computergebruikers verbonden met een netwerk (zoals internet). Normaal wordt er enkel tekst uitgewisseld, maar in sommige programma’s is er ondersteuning voor het uitwisselen van bestanden ingebouwd. Chatten is een bekende vorm van instant messaging.

J2EE - Java 2 Enterprise Edition Een industriestandaard van Sun Microsystems voor het ontwikkelen van krachtige en bedrijfskritische Java 2-applets en -toepassingen. J2EE is de uitgebreide versie van J2SE (Java 2 Standard Edition).

KSZ De kruispuntbank van de Sociale Zekerheid.

LAN Het computernetwerk binnen een gebouw of een bedrijf is in veel gevallen een local-area network (LAN).

Toch kan een LAN meer dan alleen een kantoorgebouw beslaan. De LAN-techniek maakt netwerken met een reikwijdte van 10 km mogelijk. Via kabels verbonden computers kunnen gebruik maken van gemeenschappelijke bronnen zoals vaste schijven, printers, databases en verbindingen met andere netwerken en mainframes.

LDAP LDAP (Lightweight Directory Access Protocol) is een open standaard en wordt gebruikt als toegangsprotocol voor centrale directorydiensten. Een directory dienst is een verzameling van objecten met gelijkaardige eigenschappen (attributen) die op een logische en hiërarchische manier worden voorgesteld. Bijvoorbeeld alle e-mailadressen van de Vlaamse overheid worden in de centrale LDAP-server opgeslagen en kunnen van om het even waar door een toepassing worden opgevraagd.

LTO – Linear tape open Een open standaard voor tapesystemen, die zowel indelingen beschrijft voor een snelle benadering van data als voor een grote opslagcapaciteit.

Magda Het MAGDA-platform zorgt voor de ontsluiting van authentieke gegevensbronnen (federale en Vlaamse) en de uitwisseling van gegevens. Hierdoor wordt het principe van het “éénmalig inzamelen, meervoudig (her)gebruiken van gegevens” stap voor stap gerealiseerd. Gegevens worden slechts één keer ingezameld bij burger of onderneming, wat een grote tijdswinst oplevert. Alle toepassingen die vervolgens gebruikmaken van deze gegevens beschikken steeds over de meest recente informatie.

Mandatenbeheer ABB Applicatie voor het beheer van mandaten bij lokale besturen.

Middleware Middleware is software die instaat voor de verbinding tussen verschillende programma’s of applicaties. Middleware is een essentieel onderdeel van EAI* toepassingen.

Monitoring Bewaken van processen. Hieronder wordt onder meer het uitvoeren van productiecontroles verstaan.

MySQL MySQL is een merknaam, het is een open source databanksysteem, opgenomen door Sun en momenteel eigendom van Oracle*. Staat naast bv. Oracle* en Informix.

NDMP – Network Data Management Protocol Een openbare standaard voor ondernemingsbrede back-up van heterogene, aan het netwerk verbonden opslag.

* zie woordenlijst

105

Oracle DataBase-programma van Oracle Corporation. Oracle was de eerste database die de taal SQL* voor het opvragen gebruikte. Vooral bedrijven maken gebruik van de Oracle database, die niet alleen geschikt is voor het opslaan van platte gegevens, maar die ook de mogelijkheden biedt tot een documentatieopslagsysteem en eveneens e-mailfunctionaliteiten heeft.

OS – Operating Systeem Het besturingssysteem is nodig om de hardware (computer + randapparatuur) en de software (de programmatuur) met elkaar te verbinden. Het vormt als het ware een schil rond de hardware en is een intermediair (schakel, verbinding) tussen de hardware en de software. Het besturingssysteem zorgt ervoor dat de informatie-stromen in de computer op de goede manier worden geleid en geeft een foutmelding als er iets verkeerd gaat.

OSAC - Operating System Audit Compliance Een beveiligingsstandaard.

PDA – personal digital assistant Een personal digital assistant (pda) is een kleine draagbare computer, die men in de hand kan houden en bedienen. Een klassieke pda bevat volgende functionaliteiten: adresboek, kladblok, agenda en telefoonboek. De meer moderne pda bevat nog veel meer functies, zoals internet, e-mail en GPS. PKI - Public Key Infrastructure Een Public Key Infrastructure is een systeem waarmee uitgiften en beheer van digitale certificaten kunnen worden gerealiseerd.

PPM - Project Portfolio Management PPM is een systeem voor ondersteuning van het beheer en de opvolging van een projectenportfolio.

Proof of concept- POC Een proof of concept is een meestal korte en onvolledige implementatie van een methode of idee om aan te tonen dat het volledig uitgewerkte project nuttig en bruikbaar zal zijn.

QOS – Quality of Service Quality of Service (QOS) duidt op het beheers-mechanisme van de beschikbare bronnen in een netwerktoepassing.

QOS zorgt ervoor dat voor het gebruik van deze bronnen bepaalde processen voorrang krijgen op andere. Zo krijgt bij een zware belasting van het netwerk een belangrijk proces altijd voorrang, zodat het snel uitgevoerd wordt, terwijl processen van een lagere prioriteit enige vertraging kunnen oplopen.

* zie woordenlijst

106

RACF Resource Access Control Facility: dit is een tabel waarin vastgelegd wordt wie welke toegang heeft op het mainframeplatform.

RDBMS - Relational Database Management System Relationele databank. Een complexe toepassing waarmee databases kunnen worden gemaakt, georganiseerd en bewerkt, waarmee gegevens in een door de gebruiker opgegeven selectie kunnen worden getoond en waarmee in sommige gevallen opgemaakte rapporten kunnen worden afgedrukt. Bekende voorbeelden zijn Oracle*, Sybase en Informix.

RTO – recovery time objective De recovery time objective is de tijd na een ramp waarbinnen de ICT-omgeving terug operationeel moet zijn. Bij een RTO van 24 uur moet de omgeving 24 uur na de ramp terug operationeel zijn.

Runtime Diensten die geleverd worden door middleware*-software (RDBMS*, DMS*, J2EE* Application Server*, BPM*-engine,...) bij het uitvoeren (runnen) van een toepassing.

SaaS ‘Software as a Service’: het gebruik maken van bedrijfssoftware die niet lokaal maar bij de provider geïnstalleerd is.

SAN Een Storage Area Network of SAN koppelt de opslag los van de server- of clientsystemen en concentreert deze op een aparte locatie. De opslagmedia worden via een netwerk met de servers verbonden. Deze constructie maakt een uniform beheer eenvoudiger. Het SAN is gebaseerd op het fiber channel protocol (een LAN* netwerk gebruikt het TCP-IP protocol) Serverblade Een bladeserver is een complete serverbehuizing waarin meerdere dunne, modulaire printplaten zitten. Elke printplaat (server blade) is een server op zich, compleet met eigen processoren, geheugen, netwerkkaarten en bevat een of meer input/output (IO) poorten, zoals HBA (host bus adapter). De blade is vaak een dedicated applicatieserver (serveert slechts een applicatie).

Service repository Database met systeemgegevens van een database.

SharePoint SharePoint is een samenwerking- en documentenbeheeromgeving van Microsoft. De omgeving is te bereiken via elke webbrowser. Het is niet de bedoeling van Sharepoint om een fileserver te vervangen, maar om samenwerking en interactie tussen gebruikers te bevorderen.

SLA Een service-level agreement (SLA) is een type contract, vooral veel gebruikt bij outsourcing van diensten. In een SLA wordt aangegeven welke diensten een leverancier aan de klant zal leveren, en tot op welk niveau de dienstverlening doorgevoerd wordt. Ook de rechten en plichten van beide partijen worden omschreven in een SLA. SOA – Service Oriented Architecture Een verzameling van diensten die onderling communiceren.

De diensten zijn zelfstandig en zijn niet afhankelijk aan de context of status van de andere diensten. Ze werken binnen een gedistribueerde systeemarchitectuur.

SQL - Structured Query Language Structured Query Language (SQL) is een taal ontworpen voor het beheer en de extractie van data in relationele databases, maar ook voor toegangsbeheer en het opstellen en wijzigen van databases.

SSL-VPN SSL-VPN of Secure Socket Layer – Virtual Private Network is een vorm van VPN* die via een webbrowser gebruikt kan worden. VPN* is een technologie om vanaf externe locaties toch een veilige verbinding te kunnen opzetten met het centrale netwerk van de Vlaamse overheid.

Studentenportaal Portaal voor studenten waar deze hun studiepuntenkrediet kunnen opvolgen, hun resultaten raadplegen, ...

Switch Een apparaat voor de netwerkcommunicatie dat gegevens rechtstreeks van de ene poort naar de andere poort kan sturen, waardoor de responstijd verbetert en de kans op botsingen afneemt.

TB - terabyte Een terabyte is gelijk aan 1000 gigabyte of 1.000.000.000.000 bytes. In 1 byte kan 1 karakter worden opgeslagen, 1 terabyte kan dus een biljoen karakters (dit zijn tweehonderd miljoen A4’tjes vol) bevatten.

Team SharePoint Applicatie voor het gebruik van SharePoint voor gevoelige informatie.

UAPM UAPM staat voor User Account and Password Management. UAPM laat toe om via gedelegeerd beheer gebruikersidentiteiten (met bijhorende accounts en rechten) te beheren. Tevens is het via UAPM voor de gebruiker mogelijk om het wachtwoord van de Active Directory* en LDAP* zelf te beheren, zonder hulp van de servicedesk.

UNIX Unix is een besturingssysteem (operating system*, OS*) voor computers dat aan het einde van de jaren ’60 werd ontwikkeld. Unix wordt zowel op servers als op gewone computers gebruikt. Unix heeft zeer veel invloed gehad op ideeën over computersystemen, en besturings-systemen zoals Linux en Mac OS X zijn gebaseerd op Unix. Ook het internet is in feite te danken aan Unix.

UnifiedCommunication is het samensmelten van verschillende vormen van communicatiemiddelen en apparatuur.

Op deze wijze kunnen zender en ontvanger met elkaar in contact komen op een voor hen op dat ogenblik meest geschikte wijze. De ontvanger bepaalt zelf op welke wijze hij kan gecontacteerd worden. Zo kan bv. een stembericht omgezet worden in een mailbericht of een SMS- bericht omgezet in een mailbericht.

VEA Applicatie voor het aanvragen van een energieprestatiecertificaat.

Virtual-Desktop-Infrastructure(VDI)-component Virtual Desktop Infrastructure scheidt desktophardware en -software. Het besturingssysteem en de applicatiesoftware worden in ingekapseld in een “virtuele machine”. Deze “virtuele machine” staat op serverhardware in een centraal en beveiligd datacenter.

Virtualisatie Wanneer een enkele fysieke server met grote capaciteit wordt opgesplitst in verschillende virtuele servers – en dus meerdere logisch gescheiden besturingssystemen op één fysieke server gehost worden – spreekt men van virtualisatie. Elke virtuele server is eigenlijk een volwaardige server, die slechts een deel van de capaciteit van de fysieke server gebruikt.

Zo kunnen met behulp van virtualisatie verschillende toepassingen tegelijk draaien op eenzelfde server. Niet alle applicaties hebben altijd evenveel rekenkracht van de server nodig, en dankzij virtualisatie kan het gebruik flexibel aangepast worden. Zo kan piekgebruik dynamisch worden opgevangen. Een virtuele server is niet gebonden aan bepaalde serverhardware en kan na verloop van tijd met een minimale inspanning overgeplaatst worden naar een andere server, rekening houdende met sommige beperkingen.

* zie woordenlijst

107

VKBO - Verrijkte kruispuntbank voor ondernemingen Via de VKBO wisselen Vlaamse instellingen dossierinformatie uit. Met het unieke ondernemingsnummer gaan bijvoorbeeld vergunningsgegevens van de dienst ruimtelijke ordening naar milieu.

VKBP - Verrijkte kruispuntbank voor personen Dit is het rijksregister verrijkt met informatie van de Vlaamse overheid over personen.

VOPS De Vlaamse Overheid Proces Set heeft de functie van referentiebibliotheek waardoor iedereen een inzicht kan krijgen in de processen in het kader van de ICT-dienstverlening van EDS-Telindus.

VPN - Virtual Private Network Een VPN is een kostbestendige oplossing om een Wide Area Network (WAN*) uit te bouwen. Deze dienst maakt gebruik van een bestaand netwerk, zoals het internet, om informatiedeling tussen geografisch afgescheiden netwerken mogelijk te maken. De verzonden data wordt beveiligd opdat de integriteit, autorisatie en authenticiteit van de data over dit netwerk gewaarborgd blijft.

De eindgebruikers zullen in principe niet merken dat er een VPN gebruikt wordt. Technisch zijn er verschillende protocollen uitgewerkt die deze dienst beschikbaar maken, het bekendste en meest courante protocol is IPsec.

WAN - Wide area network Een netwerk in een of meer bij elkaar staande gebouwen heet een LAN*, Local area network.

Wil men twee of meer van dergelijke netwerken met elkaar verbinden, gebeurt dat met een WANverbinding. Dat kan via een VPN*-verbinding, via het internet of via gehuurde datalijnen.

Webedison Applicatie voor het doorgeven van informatie over onderwijzend personeel en leerlingen door scholen naar O&V. Wifi Wi-Fi is een certificatielabel voor draadloze netwerkproducten, volgens de internationale standaard ‘IEEE 802.11’. Een computer met een wifi netwerkkaart kan verbinding maken met een draadloos netwerk .

Wiki Een verzameling van webpagina’s die de moge-lijkheid geeft aan om het even wie om zelf inhoud te leveren en te delen met een gemeenschap.

Deze inhoud wordt al dan niet automatisch gepubliceerd op de site. Er bestaan ook privé- of persoonlijke wiki’s, waarop de lees- en / of schrijfrechten van de bezoeker beperkt zijn. * zie woordenlijst

108

WLAN ‘Wireless LAN’ of ‘WLAN’ staat voor ‘draadloos lokaal netwerk’ (LAN*=Local Area Network). Een draadloos netwerk biedt alle functionaliteiten van een bedraad netwerk zonder dat er fysieke verbindingen nodig zijn. Gegevens worden via radiogolven verzonden en ontvangen. Zie ook Wifi* en LAN*.

WONDER Wonder is een toepassing die door de Vlaamse overheid en EDSTelindus gebruikt wordt om de geleverde prestaties m.b.t. opdrachten en werkaanvragen op te volgen.

WSS Web Services Security (WSS) is de beveiliging van webservices. www.werk.be De portaalsite voor werk en sociale economie.

* zie woordenlijst

109

110

Contact

Heeft u vragen over dit jaarrapport?

Contacteer uw relatiebeheerder bij de entiteit e-government en ICT-Beheer.

• Kabinetten

Dirk Vergauwen

• 02 553 1342 • dirk.vergauwen@bz.vlaanderen.be

• Mobiliteit en openbare werken • Internationaal Vlaanderen • Diensten Algemeen Regeringsbeleid • Bestuurszaken • Financiën en Begroting

Patrick Natus

• 02 553 1335 • patrick.natus@bz.vlaanderen.be

• Economie, Wetenschap en Innovatie • Onderwijs en Vorming

Wouter Van Den Bosch

• 02 553 1348 • wouter.vandenbosch@bz.vlaanderen.be

• Landbouw en Visserij • Welzijn, Volksgezondheid en Gezin • Werk en Sociale Economie

Ingrid Denissen

• 02 553 1337 • ingrid.denissen@bz.vlaanderen.be

• Ruimtelijke ordening, Woonbeleid en Onroerend erfgoed • Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Piet Verhenne

• 02 553 1302 • piet.verhenne@bz.vlaanderen.be

• Leefmilieu, Natuur en Energie

Henk Smets

• 02 553 1315 • henk.smets@bz.vlaanderen.be

111

112

Bedankt!

Dit jaarrapport kwam tot stand dankzij de inbreng van alle programmamanagers en andere medewerkers van de entiteit e-government en ICT-Beheer.

De leuke foto’s zijn het resultaat van een creatieve teambuildingsactiviteit.

Daarom bedanken we graag het hele team voor de enthousiaste en talentvolle inzet!

113

Verantwoordelijke uitgever: entiteit e-government en ICT-Beheer – Luc Chauvin, ICT-manager Vlaamse overheid Druk: Beleidsdomein Bestuurszaken, Agentschap Facilitair Management Digitale drukkerij Brussel Depotnummer: D/2010/3241/134 Uitgave: April 2010 Het reproduceren van dit document, ook gedeeltelijk, is toegestaan mits duidelijke vermelding van de bron: ‘Vlaamse overheid, beleidsdomein Bestuurszaken, entiteit e-government en ICT-Beheer’.

114