Bijlage_7_werkwijze.pdf

Werkwijze voor het bepalen van lokale adaptatieprioriteiten voor het Boslandschap 1.

2.

3.

4.

5.

1.

Doel van deze tool Scoring van de criteria Bepalen van de klimaatkwetsbaarheid van het gebied De prioritaire criteria waarop je wil/moet inzetten met klimaatadaptief beheer bepalen Keuze maken uit de verschillende maatregelen per criterium Doel van deze tool

Deze tool presenteert een werkwijze om tot lokale adaptatieprioriteiten te komen. De klimaatkwetsbaarheid van een gebied

1)

de heersende externe drukken op landschapsniveau en

2)

de instinsieke kwetsbaarheid van de ecosystemen, habitats en soorten zelf.

De scoretabel laat toe beide aspecten te scoren op lokaal niveau. Na het doorlopen van de tool heb je een zicht op welke aspecten jouw gebied het kwetsbaarste is en op welke aspecten je kan inzetten.

Deze aspecten kan je gebruiken om mogelijke maatregelen te filteren uit de maatregelentabel.

Door de scoring te doen wordt je tot slot aangezet om na te denken over de aspecten die je beheer klimaatadaptief maken.

2.

Scoring van de criteria

Ruimtelijke eenheden voor scoring Een eerste stap bestaat uit het beslissen voor welk gebied men de scoretabel invult. Je kan 1 bestand nemen en hiervoor scoren. Een groot gebied kan je indelen in zones waarvan je verwacht dat ze verschillend zullen reageren op effecten van klimaatverandering. Je kan zo meerdere bestanden samenvoegen om de oefening minder tijdsintensief en/of relevanter te maken. Tip: Bundel eenheden die een gelijk(end) beheer en min of meer gelijke abiotiek/biotiek kennen. Benoem de verschillende zones en zorg voor een duidelijke afbakening op kaart.

Sommige criteria zal je enkel kunnen scoren op het niveau van een beheereenheden/bestanden. Wil je voor deze criteria een uitspraak doen voor meerdere beheereenheden/bestanden? Scoor dan eerst afzonderlijk de beheereenheden/bestanden die deel uitmaken van je groep en neem de score die het meeste voorkomt als eindscore.

Scoren van criteria In de tabbladen 'Y-as score' en 'X-as score' worden verschillende criteria aangereikt.

• Y-as score deelt de externe drukken in in verschillende criteria • X-as vertegenwoordigt de criteria voor de intriensieke kwetsbaarheid Per criterium wordt een omschrijving gegeven van het criterium en een aantal hulpbronnen om het criterium te scoren.

Scoren van actuele situatie

Voor de actuele scoring scoor je de criteria zoals ze nu zijn in het beschouwde gebied.

Elk criterium kan een score 1, 2 of 3 (semi-kwantitatieve schaal) krijgen. Bij elke score wordt per criterium een omschrijving gegeven. De score geeft aan in welke mate het bestand of de groep van bestanden al gewapend is/zijn tegen • Score 1 is de hoogste score. Het bestand scoort dan goed op dit criterium.

• Score 2 staat voor een matige score voor het criterium.

• Score 3 geeft een lage score aan. Het bestand scoort dan slecht op dit criterium.

Een lage score op een bepaald criterium geeft ook een gevoeligheid aan van het bestand voor klimaatverandering op dat criterium. Hoe hoger de score hoe weerbaarder het bestand is tegen klimaatverandering.

Voor de score van sommige criteria speelt het (potentiële) Europese habitattype een rol. Deze worden aangegeven met [afh. van Europees habitattype]. Voor deze criteria is het dus belangrijk te weten welk potentieel Europees habitattype hoort bij het gebied. Het tabblad 'Europese habitattypes' licht dit verder toe.

De score kan toegekend worden op basis van expertinschatting en lokale kennis. Voor sommige criteria bieden we extra tabbladen aan met info als hulpbron voor de scoring. Daarnaast kan je beroep doen op een aantal externe hulpmiddelen (zoals kaarten) die we aanrijken om je scoring te vervolledigen. Alle databronnen die als hulpmiddel kunnen gebruikt worden voor de oefening zijn publiek beschikbaar.

Indien je vaststelt dat je over bepaalde aspecten geen informatie hebt, kan dat een aanzet vormen voor verder onderzoek. Je Bij de scoring kan een verantwoording gegeven worden door degene die de scoretabel invult. Dit verduidelijkt de keuze van de scoring en vergemakkelijkt communicatie tussen verschillende lezers van het document.

Scoren van potentiële situatie Het scoren van de poteniële situatie gebeurt op dezelfde manier zoals bij de actuele situatie.

De potentiële score is een inschatting van de situatie na 24 jaar (cf. standaardtermijn beheerplan). Inschattingen op langere termijn zijn te onzeker. De inschatting gebeurt op basis van het gezamenlijke effect van maatregelen door de beheerder zelf en deze door derden. Bij de maatregelen door de beheerder moet uitgegaan worden van realistische financieringsmiddelen voor beheeruitvoering en grondverwerving. De maatregelen door derden moeten passen binnen het huidige wettelijke kader en focussen vooral op acties die al gepland zijn (acties uit de stroomgebiedsbeheerplannen, zoneringsplannen, Potentiële scores zijn typisch beter (lagere score) dan actuele scores, tenzij er specifieke aanwijzingen zijn dat de situatie hoedanook zal verslechteren (verwachte vergunning van een vervuilend bedrijf in de buurt, nitraatpluim in grondwater,

Voor enkele criteria is het überhaupt of binnen een termijn van 24 jaar niet mogelijk of wenselijk om hier verandering in te brengen. Deze worden in het rood aangegeven. Bij deze criteria wordt de potentiële score automatisch gelijkgesteld aan de actuele score.

3.

Bepalen van de klimaatkwetsbaarheid van het gebied

Binnen het tabblad 'Klimaatkwetsbaarheid' worden de uiteindelijke totaalscores (actueel én potentieel) van het beschouwde gebied automatisch gevisualiseerd op basis van de ingevulde scores.

• Het gemiddelde van de scores voor de externe drukken wordt berekend en uitgezet langs de Y-as.

• Het gemiddelde van de scores voor de instriensieke ecosysteemkwetsbaarheid wordt berekend en uitgezet langs de X• De minimale scores liggen in de oorsprong en maximale score liggen op de uiteinden van de assen. Een bestand dat voor alle criteria een 2 scoort zal op de scheidingslijn liggen.

Aan de hand van het kwadrantenschema kan de beheerder het beschouwde gebied eenvoudig beoordelen op basis van de score voor kwetsbaarheid. Hoewel dit een sterke vereenvoudiging is van de werkelijkheid, maakt het de beheerder wel meteen visueel duidelijk waar de belangrijkste knelpunten zijn en waar kan worden op ingezet.

De plaats in het assenstelsel geeft aanleiding tot het onderscheiden van vier beheerstrategieën, elk met een eigen accent. Deze strategieën geven de algemene doelstelling aan. De verschillende strategiën worden gevisualiseerd in de blauwe kaders in het

In het schema staan twee zones gearceerd: links de gebieden met een erg lage klimaatkwetsbaarheid en onderaan de gebieden met een lage degradatie. Dit zijn situaties die niet (meer) in Vlaanderen voorkomen.

4.

De prioritaire criteria waarop je wil/moet inzetten met klimaatadaptief beheer bepalen

Wanneer je de potentiële score aftrekt van de actuele score bekom je een waarde -2, -1, 0, 1 of 2. Een positieve waarde geeft aan dat de potentiële score hoger (beter) is dan de actuele score voor een criterium. Dit geeft een indicatie van de verbetermogelijkheden van dit criterium door adaptief beheer.

Dit wordt automatisch berekend.

• De score nul geeft aan dat verbetering niet mogelijk is. Dit kan doordat het criterium onveranderlijk is van nature uit, of doordat er geen vooruitzichten zijn op verbetering.

• Een score 1 geeft aan dat de inspanning niet groot hoeft te zijn om beter te doen.

• Een score 2 geeft aan dat door inzetten op dit criterium je in de beste categorie (score 1) kan komen.

In het tabblad 'Klimaatkwetsbaarheid' worden de criteria waarvoor op basis van deze berekening een prioriteit geldt, automatisch onder elkaar gezet.

Uiteindelijk bepaal je natuurlijk als beheerder de prioriteiten zelf op basis van lokale kansen en de middelen die je ter 5.

Keuze maken uit de verschillende maatregelen per criterium

Deze stap valt buiten deze scoretabel. Hiervoor verwijzen we naar de maatregelentabel die in het kader van dit project De prioritaire criteria die uit deze tabel komen, kunnen gebruikt worden in de maatregelentabel als filter voor het

In Vlaanderen staan de meeste landschappen onder invloed van verschillende, vaak sterke drukken. Klimaatverandering zal veel van die drukken alleen maar doen toenemen.

Hoewel de beheerder op veel van deze criteria slechts indirect of op lange termijn invloed op heeft, zijn maatregelen die deze drukken verminderen erg belangrijk voor de adaptatie van ecosystemen aan klimaatverandering (Demey et al., 2015; Luc De Keersmaeker et al., 2018, Natural England & RSPB, 2014).

De klimaatkwetsbaarheid wordt ook bepaald door de natuurlijke of intrinsieke kwetsbaarheid van ecosystemen. Bepaalde soorten en habitats zijn minder tolerant aan bepaalde omstandigheden, of hebben een beperktere herstelcapaciteit (Natural England & RSPB, 2014). De totale ecosysteemkwetsbaarheid wordt bepaald door een set aan eigenschappen van het ecosysteem die op hun beurt bepalen in welke mate het ecosysteem gebufferd is tegen effecten van klimaatverandering zoals droogte en hitte.