Groener Wonen magazine 04 2020 inkijkexemplaar

DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

OPGELOST 43 SLIM Combi cv-ketel met

hybride warmtepomp

52 WATERSTOF Testrit in de auto van de toekomst

ISOLATIE VERDIEN JE RAZENDSNEL TERUG DE B E ST E I DE E Ë N V O O R DUUR Z AAM WO N EN

ECOHUIS WEERMAN REINIER VAN DEN BERG

‘OUDE KLEDING IN DE SPOUW’

EDITIE 7

EERLIJKE WOL VAN EIGEN BODEM

KEUKENSPECIAL

EDITIE 7 / € 6,95

WWW.GROENERWONEN.COM

FAIR FASHION

• ENERGIEVERBRUIK • VOEDSELVERSPILLING • DUURZAME KEUKENS

02004

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6

DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

OPGELOST 43 SLIM Combi cv-ketel met

hybride warmtepomp

52 WATERSTOF Testrit in de auto van de toekomst

ISOLATIE VERDIEN JE RAZENDSNEL TERUG

26

12

30

20

34

24

38

D E BE S T E ID EEË N VOO R DU U R ZA A M W ONE N

REINER VAN DEN BERG RTL-weerman Reinier van den Berg over zijn duurzaam ondernemerschap en zijn ecologische woning.

ECOHUIS WEERMAN REINIER VAN DEN BERG

‘OUDE KLEDING IN DE SPOUW’

EERLIJKE WOL VAN EIGEN BODEM

KEUKENSPECIAL

EDITIE 7 / € 6,95

WWW.GROENERWONEN.COM

FAIR FASHION

EDITIE 7

6

GROENE TRENDS Zuinige radiatoren, biologische keukendoekjes, een circulair matras en andere groene nieuwtjes en trends.

• ENERGIEVERBRUIK • VOEDSELVERSPILLING • DUURZAME KEUKENS

02004

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6

Coverfoto Henny van Belkom

DUURZAME KEUKENS Ga je een nieuwe keuken uitkiezen?

Sta dan eens stil bij duurzame materialen en energiezuinige apparaten.

SCHOONMAKEN Weg met al die schadelijke chemicaliën. Enkele tips voor plantaardige schoonmaakmiddelen.

4

GROENERWONEN

ENERGIEVERBRUIK IN DE KEUKEN De kookstop, koken met restwarmte en andere manieren om zo zuinig mogelijk met energie om te gaan in de keuken.

VOEDSELVERSPILLING Blogger Mascha Bongenaar geeft je handige tips om je etenswaren zo goed mogelijk te bewaren en te herbruiken.

RECEPTEN Minder verspillen én verukkelijk eten met recepten uit het boek Eat it all van Licia Cagnoni.

ENERGIECOÖPERATIE Energiecollectief om | nieuwe energie levert enkel groene stroom dat lokaal in Nederland wordt opgewekt.

INHOUD EDITIE 4 2020

43

56

80

49

62

82

50

64

91

HYBRIDE WARMTEPOMP Wil je jouw huis stapsgewijs verduurzamen? Dan is een hybride warmtepomp de ideale uitkomst.

KLUSCOLUMN Eb en vloed.

DUURZAAM MET DE CV-KETEL Van waterzijdig inregelen tot een ontluchter en vuilfilter plaatsen. Hoe duurzaam ga jij om met je cv-ketel?

52

WATERSTOFAUTO Redacteur Janouk heeft een week lang mogen rijden in de Hyundai Nexo. Lees meer over haar ervaringen met deze innovatieve waterstofauto.

DUURZAME KLEDING Reina Ovinge maakt kleding van de vachten van haar angora­geiten en merinoschapen.

DOE MEE & WIN

DOSSIER ISOLATIE Isolatie is dé stap naar een energiezuiniger huis.

77

KLIMAATPRUTSER GWEN Als maker van het SBS6-televisieprogramma Green Make Over probeert deze levensgenieter wat milieuvriendelijker te leven.

78

ENERGIELOKET DRENTHE Heb je vragen over het verduurzamen van je huis?

Klop dan eens aan bij het energieloket.

ZUINIG STOKEN Ga deze winter zuinig om met de verwarming.

ULTRA-DUURZAAM HUIS Klassiek van buiten, modern van binnen en ook nog eens energielabel A+++.

COLUMN ADRIAAN PIETERSMA Verduurzamen is niet alleen zinvol, maar ook gewoon leuk.

92

STYLEN MET KAMERPLANTEN Een hippe hangplant in de hoek of een sierlijke kamerboom als middelpunt. Zo tover je jouw huis om tot een groen paradijs.

98

VOLGENDE KEER & COLOFON

GROENERWONEN

5

‘GROENE’ KEUKEN Breng jij heel wat uren door in de keuken en wil je dat graag duurzaam doen? Je houdt je vast al wel bezig met voedselverspilling en minder water verspillen.

Waar alleen nog niet iedereen bij stilstaat, is dat ook de keuken zélf duurzaam kan zijn. Steeds meer mensen hebben oog voor duurzaamheid en de omgang met de aarde. De DKG Groep, waar Keller Keukens en Bruynzeel Keukens onder vallen, spelen daar met hun duurzame proces volledig op in.

Tekst: Danique Pals Foto’s: Shutterstock

20

GROENERWONEN

DUURZAME KEUKEN De DKG Groep produceert hun keukens door middel van een CO²-neutraal productieproces in hun fabriek in Bergen op Zoom. Op het dak van die fabriek liggen zo’n 8.000 zonnepanelen waarmee stroom wordt opgewekt om te verbruiken in de fabriek. En die stroom is nodig om per dag 500 keukens te produceren. Debbie van den Oever van Keller Keukens vertelt dat niet alleen het productieproces duurzaam is, maar ook de materialen. “Keukens worden grotendeels gemaakt van spaanplaat, als wij zaag- of restaval hebben dan gaat het ook terug naar de leveranciers. Zij vermalen het dan en daar worden weer nieuwe spaanplaten van gemaakt.”

Er is ook hout en afval dat niet geschikt is om terug te gaan en dat gebruikt de DKG Groep weer om in de biomassa-verbrandingsinstallatie verbrandingsoven te gooien, waarmee ze hun eigen warmte opwekken. “Er kunnen op verzoek FSC-producten worden verstrekt, van hout dat komt uit verantwoord beheerde bossen. Naast hout werken we ook met leveranciers in natuursteen. We zijn daarom aangesloten bij een internationaal initiatief dat ervoor zorgt dat de landen waar de bronnen zijn ook zorgvuldig en eerlijk werk verrichten. De mensen worden niet uitgebuit en er wordt goed voor de natuur gezorgd.” Naast materiaal en het productieproces is ook het transport zo duurzaam mogelijk, legt Debbie uit. “We maken heel veel keukens en daarvoor heb je dus ook veel vrachtwagens nodig die door het land rijden. Ook bij de selectie van onze transporteur letten we erop dat ze ‘groen’ zijn. Ze maken gebruik van een efficiënt distributiebeleid en extra lange trailers, wat leidt tot minder brandstofverbruik. Ook wordt er gewerkt aan het inzetten van elektrische voertuigen in de grote steden.”

En die duurzame gedachte wordt doorgetrokken in allerlei facetten. In de fabriek wordt namelijk uitsluitend met elektronische transportmiddelen gewerkt, het verpakkingsmateriaal is recyclebaar en er wordt alleen gewerkt met lak op waterbasis. Debbie: “We zijn er heel serieus mee bezig, zowel in de fabriek als op kantoor. We letten op het besparen van papier en we werken aan een volledig elektrisch leasewagenpark. En we merken dat de consument duurzaamheid steeds meer als criterium gaat zien bij het kopen van een keuken. Ze kiezen niet alleen voor een mooie keuken, maar ook een verantwoord product.”

ELEKTRISCH KOKEN Ben je eenmaal bezig met een duurzame keuken dan is het ook van belang om over te gaan op elektrisch koken. De meest zuinige manier is met een inductiekookplaat. In vergelijking met gas is er volgens Milieu Centraal nu nog weinig verschil qua CO²-uitstoot, maar als de stroom duurzamer wordt, wint inductie wel van het gas. Een inductieplaat verbruikt 175 kWh per jaar, een keramische kookplaat zo’n 225 kWh per jaar en een gewone elektrische kookplaat van gietijzer verbruikt 260 kWh per jaar. De inductieplaat verbruikt dus het minst en bovendien is het makkelijk schoon te maken en het is een stuk veiliger omdat je geen vlammen en geen verbrandingsgassen hebt. Let er wel op dat je de juiste pannen hebt want inductie werkt met magneten. Bij pannen zonder magnetiseerbare bodem werkt verwarmen met inductiestroom niet. Weet je niet of jouw pannen geschikt zijn? Houd er een magneetje bij, als het blijft plakken dan is de bodem magnetiseerbaar.

KOELKAST Een ander apparaat in de keuken waarop je kunt besparen is de koelkast. Wil je graag zo’n Amerikaanse koelkast? Dan is het goed om daar nog eens een nachtje over te slapen want zo’n grote koelkast is een enorme energieslurper. Een Amerikaanse koelkast verbruikt bijna 40 procent meer stroom dan een koelvriescombinatie. Heb je een nieuwe koelkast nodig, dan is het van belang om naar het energielabel te kijken: A+++ is het zuinigste label. Volgens Milieu Centraal verbruikt een koelkast met het label A+ twee keer zoveel energie als een koelkast met energielabel A+++. En dat is een groot verschil, daarom is het goed om er in de winkel altijd naar te vragen. Een voorbeeld van een koelkast met energielabel A+++ en daarnaast ook nog eens een slimme techniek waardoor je eten langer vers blijft, is de PerfectFresh Pro van Miele. In de lade van deze koelkast worden groente en fruit op een ideale temperatuur en met aangepaste luchtvochtigheid bewaard.

GROENERWONEN

21

Reinier van den Berg

‘ WAT KUNNEN WIJ DOEN OM HET TIJ TE KEREN?’ Als iemand verstand heeft van de klimaatverandering dan is het weerman Reinier van den Berg wel. Ruim 30 jaar was hij in dienst van het weerbedrijf MeteoGroup, tot hij in 2018 besloot om zelfstandig ondernemer te worden en zich vooral op duurzaamheid te storten, zowel in zijn werk als in zijn privéleven.

Tekst: Danique Pals Foto’s: Henny van Belkom

12

GROENERWONEN

OVER REINIER VAN DEN BERG

Reinier van den Berg (58) is een Nederlands meteoroloog en onder andere bekend van RTL Weer, het dagelijkse weerbericht van RTL4, dat hij vanaf 1989 met grote regelmaat presenteert. Hiermee is hij de langst presenterende weerman van Nederland. Reinier is daarnaast gespecialiseerd in klimaatverandering en duurzaamheid, ambassadeur van stichtingen als TEAR, ADRA en Light for the World, mede-oprichter van stichting TreesPlease, eigenaar van sprekersbureau SpeakOut en het gezicht van het startende bedrijf PyrOil.

GROENERWONEN

13

30

GROENERWONEN

‘WE GOOIEN ENORM VEEL VOEDSEL WEG IN NEDERLAND’ Een bruine banaan, oud brood of een beschimmeld kliekje... we gooien massaal eten weg als het niet meer goed is. Dat is niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor de portemonnee. Mascha Bongenaar weet hier alles van.

Ze schrijft op haar blog www.duurzamekeuzes. com over haar duurzame leven en daar hoort ook het voorkomen van voedselverspilling bij.

Tekst: Danique Pals Foto’s: Mascha Bongenaar en Shutterstock

GROENERWONEN

31

CV-KETEL AAN VERVANGING TOE, WAT NU? De winter is aangebroken en de meeste storingen omtrent de cv-ketel komen in deze koude periode aan het licht. Soms is vervanging nodig, maar ga je dan weer voor een ketel of neem je een duurzaam alternatief?

Veel woningeigenaren kiezen toch voor een nieuwe cv-ketel. Maar wist je dat je met de cv-ketel ook duurzame stappen kunt zetten?

Tekst: Danique Pals Foto’s: Feenstra en Shutterstock

50

GROENERWONEN

Zorgeloos Wonen

MEER IN HUIS! Thuis is de belangrijkste plek van de wereld. De plek waar u ontspant, waar u geniet, waar u veilig bent. Een plek die helemaal van uzelf is.

De vakmensen van Feenstra maken het iedere dag mogelijk. Of het nu gaat om warmte, veiligheid, duurzame energie, comfort of gezonde lucht. Want zorgeloos wonen willen we allemaal. Nu, maar ook straks.

Zorgeloos Wonen is een digitaal platform waar Feenstra als landelijke installateur laat zien wat de energietransitie gaat betekenen. We nemen u stap voor stap mee naar 2050, het jaar waarin Nederland CO2-neutraal wil zijn. Met duurzame adviezen en technische oplossingen waarmee u meteen aan de slag kunt. Met Feenstra heeft u mĂŠĂŠr in huis.

Op de hoogte blijven? Schrijf u in voor gratis updates: feenstra.com/updates Of ga naar www.zorgeloos.nu

AUTO UIT VAN DE TOEKOMST Met enkele honderden exemplaren op de weg en slechts vijf tank­ stations staat de waterstofauto in ons land nog in de kinderschoenen.

Onderschat deze nieuwe techniek echter niet! De waterstofauto doet stof oplaaien en wordt bekroond als auto van de toekomst. Wij namen de proef op de som en stapten in zo'n futuristische wagen.

Tekst: Janouk Vermaas Foto’s: Janouk Vermaas, Nicole de Jong

52

GROENERWONEN

W

ie in Nederland een waterstofauto wil rijden heeft de keuze uit twee modellen. Toyota biedt de Mirai aan en Hyundai biedt de Nexo aan. Beide auto’s zijn aan de grote kant, dit heeft te maken met de waterstoftanks die een plekje in de auto moeten hebben. Ik mag een week lang toeren met de Nexo om zelf te ervaren hoe dat rijden met een waterstofauto in zijn werk gaat.

HOE RIJDT HET? Al snel doop ik de Nexo om tot ruimteschip.

Je hebt niet het gevoel plaats te nemen in een auto, maar eerder in een futuristische cockpit dankzij de twee schermen en talloze knopjes, die gelukkig voor zich spreken.

De auto start en rijdt geruisloos, zoals we vandaag de dag ook al van elektrische auto’s gewend zijn. Niet gek, want onder

‘De auto trekt vloeiend en snel op en ligt goed op de weg.' de motorkap ligt een elektromotor die de auto zijn kracht geeft (zie kader). De auto trekt vloeiend en snel op en ligt goed op de weg. Allerhande slimme snufjes geven je een veilig gevoel. Wanneer je bijvoorbeeld de richtingaanwijzer aan zet, verschijnen op het dashboard camerabeelden van alles wat er aan de kant van de auto gebeurt. Zelf moet ik nogal wennen aan het formaat, mijn eigen auto is een paar slagen kleiner. Door de camerabeelden en sensoren gaat inparkeren echter moeiteloos. Mocht je nu echt een krap plekje tegenkomen, dan parkeert de auto zichzelf gewoon in als je dat wilt. Dat kan terwijl je in de auto zit, maar ook met behulp van de afstandsbediening wanneer je ernaast staat. De auto is volledig emissievrij, het enige wat uit de uitlaat komt, is water.

Het verhaal gaat dat dit zo schoon is dat je het moet kunnen drinken, maar ik sla die beker even over.

Fun fact: de auto beschikt over een vakje waar je je iPhone in kunt leggen en deze dan automatisch laat opladen. Kan ik toch mooi zeggen dat mijn iPhone een week lang op waterstof heeft gewerkt, best cool!

GROENERWONEN

53

DUURZAME KLASSIEKER Het huis van de buurman komt maar één keer te koop, dachten Dennis en Lisette Pel uit Hilversum. Dus kochten ze het, om het vervolgens af te breken. Wat verrees was een huis met twee gezichten: klassiek van buiten, modern achter de voordeur. Dat het een ultra-duurzaam huis (label A++) moest worden, stond voor het stel als een paal boven water.

Tekst: Daphne Doemgens-Engelen Foto’s: Henny van Belkom

GROENERWONEN

83

‘Het moderne interieur zorgt juist voor een mooi contrast tussen binnen en buiten, dat werkt heel goed.‘ 86

GROENERWONEN

HET COMFORT VAN EEN HYBRIDE WARMTEPOMP Ben je nog niet toe aan een volledig elektrische warmtepomp, maar wil je wel een duurzame stap in de goede richting zetten? Met een hybride warmtepomp kun je stapsgewijs je huis verduur­ zamen, terwijl je hetzelfde comfort behoudt en tegelijkertijd toch je CO²-uitstoot voor verwarming en warm water met zo’n 20 procent verlaagt.

Tekst: Danique Pals Foto’s: Shutterstock

GROENERWONEN

43

COLUMN ADRIAAN PIETERSMA

Na zijn studie kwam Adriaan Pietersma, directeur van Feenstra, in de energiewereld terecht. Allereerst in diverse functies bij Alliander en Vattenfall. Sinds 2018 werkt Adriaan bij Feenstra.

‘Onze ambitie: een veilige, duurzame en comfortabele woon­ omgeving voor iedereen, nu en in de toekomst.’

Voor verduurzamen zijn geen subsidies nodig Als ik mijn woning duurzamer wil maken, staat er in veel gevallen een enthousiaste sponsor klaar om te helpen: de overheid. Zowel het Rijk als de provincies en gemeenten hebben subsidiepotjes die groene maatregelen financieel aantrekkelijker maken. Dat is mooi meegenomen, maar is het eigenlijk wel nodig? Ik heb soms het gevoel dat de politiek ons onderschat.

Een subsidie is een aangenaam duwtje in de rug, waar je geen nee tegen zegt. Maar is het de belangrijkste reden waarom ik mijn dak isoleer, een zonneboiler aanschaf of een warmtepomp laat installeren?

Nee, natuurlijk niet. Ik wil er gewoon mijn steentje aan bijdragen dat ook de generaties die na ons komen nog een leefbare planeet hebben. Als vader van twee kinderen vind ik dat een kwestie van logisch nadenken.

En ik denk dat de overheid onze motivatie wel eens onderschat. We hebben lang niet altijd een beloning of een straf nodig om ervoor te zorgen dat we ons milieubewust gedragen. Thuis heb ik vier verschillende afvalcontainers: voor plastic, papier, organisch afval en restafval. Ik gebruik die bakken en mijn buren doen dat ook. In de hele straat zie ik elke week op de aangewezen dag de juiste containers aan de stoeprand staan.

Daar krijgen we géén subsidie voor. Ik ken ook steeds meer mensen die erop letten waar hun kleding vandaan komt. Tweedehandswinkels en -websites beleven hoogtijdagen. En bij de supermarkt zie je dat bijna iedereen zijn of haar eigen boodschappentas meeneemt.

Allemaal positieve ontwikkelingen, waar geen subsidie aan te pas komt. Met groene subsidies wil de overheid er onder meer voor zorgen dat we onze investeringen sneller terugverdienen. Toch gek dat je daar bij een cv-ketel op aardgas nooit iemand over hoort, over dat ‘terugverdienen’. Waarom dan wél wanneer we de energieprestatie van onze woning verbeteren? Het verduurzamen van je eigen woning levert gegarandeerd rendement op. Zelfs zonder subsidies is investeren in een duurzaam huis altijd rendabel, je moet alleen een beetje geduld hebben. Bovendien weet je zeker dat je met je geld iets goeds doet en dat is bij aandelen lang niet altijd het geval.

Uiteraard ben ik geen tegenstander van subsidies op verduurzaming.

Met een subsidie kun je een nieuwe techniek, zoals warmtepompen, of een onderbelicht onderwerp, zoals isolatie, wat meer aandacht geven. Maar ik ben ervan overtuigd dat het idee van een duurzame samenleving op zichzelf aantrekkelijk genoeg is om mensen in beweging te brengen. Daarom is het jammer dat juist de subsidie soms te veel aandacht krijgt. Neem de elektrische auto. Bijna altijd gaat het over de lage bijtelling, de aanschafsubsidies en de fiscale voordelen voor de leaserijder. Maar ik vind het rijden in die stille, snelle en schone auto gewoon héél leuk. Waarom gaat het dáár niet over?

‘ We hebben lang niet altijd een beloning of een straf nodig om ervoor te zorgen dat we ons milieubewust gedragen.’

GROENERWONEN

91

NEEM NU EEN JAARABONNEMENT DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

OPGELOST 43 SLIM Combi cv-ketel met

hybride warmtepomp

4 nummers Groener Wonen voor slechts € 23,50 ipv € 27,80

52 WATERSTOF Testrit in de auto van de toekomst

Groener Wonen is een nieuw magazine gericht op duurzaam wonen (energiebesparing, isolatie, warmtepompen, zonne-energie etc.) en milieuvriendelijk leven met meer comfort en lagere woonlasten. Het tijdschrift biedt naast informatie en praktische tips ook vooral veel (woon)inspiratie.

ISOLATIE VERDIEN JE RAZENDSNEL TERUG DE BESTE IDEEËN VOOR DUURZAAM WONEN

OOK LEUK OM CADEAU ECOHUIS WEERMAN TE GEVEN REINIER VAN DEN BERG ‘OUDE KLEDING IN DE SPOUW’

EDITIE 7

KEUKENSPECIAL

EDITIE 7 / € 6,95

WWW.GROENERWONEN.COM

FAIR FASHION

EERLIJKE WOL VAN EIGEN BODEM • ENERGIEVERBRUIK • VOEDSELVERSPILLING • DUURZAME KEUKENS

02004

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 3 0 0 6

Ga voor deze aanbieding naar groenerwonen.mijntijdschrift.net Het abonnement loopt tot wederopzegging. Opzeggen is eenvoudig en kan per maand. Cadeau-abonnementen stoppen automatisch.

Alles voor een positief verschil.

Voor je huisdier, voor jou en de planeet. yarrah

Lekkere diervoeding van de allerbeste en dus biologische kwaliteit, zonder de natuur onnodig te belasten.

WWW.YARRAH.COM