Inspiratie voor ouders van lichamelijk en/of verstandelijk beperkte kinderen
Mede mogelijk gemaakt door
ODE AAN OPA
Over hun bijzondere rol
KIDS ACHTER DE CAMERA Je verhaal vertellen met film
VAKANTIE IN VILLA PARDOES Het dagboek van…
CONNECTING TOUCH THERAPIE Over ECHT contact maken
dertien, 2018
€ 6,95
COVERMODEL Wendy
Ons vrolijke covermodel heet Wendy en is veertien jaar. Ze is nu al dol op koffie en gaat daar het liefst echt even voor zitten. Op school zet ze regelmatig een bakkie voor haar juf. Die juffen zullen wel gek op haar zijn! Eigenlijk is Wendy een meisje dat heel veel dingen leuk vindt; fietsen, lezen, spelletjes op haar iPad en zoals je al op de cover kunt zien, knutselen! Ik moet lachen als ik hoor dat ze ook van vliegtuigspotten houdt. Dat doen niet alle kinderen!
De kleding van Wendy is gesponsord door
MODEMALL
VEINE
2
VAN DE REDACTIE
COLOFON UITGEVER Stichting Veine HOOFDREDACTIE Renée Ruisch EINDREDACTIE Frieda Zebrowski ART DIRECTION ConQuest communication. creation. FOTOGRAFIE COVER Emile Peters REDACTIE Marianne Zwanenburg WEBMASTER EN DESIGN Stephan van Rijt, Talk Today DRUKKERIJ Van de Water, Schiedam
PUNT VAN RENÉE
VERZENDING Juist! Druk & Print COLUMNISTEN Sandra Titulaer (revalidatiearts), Sylvie Suijkerbuijk (therapeut computer en handicap), Eva Vernet (ergotherapeut), Nicole Kien (advocaat), Chris (moeder), Arie van Tienhoven (ondernemer), Anne van Zwieten (moeder), Martin Meeuwissen (expert houdingsmanagement) ABONNEMENTEN abonnee@veine.nl ADVERTENTIES advertentie@veine.nl ADRES Palladiostraat 35, 3066 AH Rotterdam
OP DE WARMSTE ZOMERDAG VAN DIT JAAR FOTOGRAFEERDEN WE DE OPA’S VOOR HET VERHAAL ’ODE AAN OPA’. HOE KONDEN WE HET ZO PLANNEN! NIEMAND ZEI AF, DE HITTE VORMDE GEEN BARRIÈRE. HET WERD EEN WARME OCHTEND MET VOLOP VERHALEN VAN VROEGER.
BANKREKENINGNUMMER NL66 INGB 0006 799 696
Copyright © 2018 Stichting Veine Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Het is zo bijzonder om te zien hoe
vijf mooie mannen; in deze Veine lees
grootouders omgaan met hetgeen hun
je hun verhaal. En verder in deze Veine
kind overkomt. Want wij kregen niet
is het vooral communicatie wat de
alleen een kind met een beperking dat
klok slaat. We vervolgen het dossier
ons leven compleet op zijn kop zette.
communicatie en interviewden Tjitske
De opa’s en oma’s kregen op dezelfde
Peters over de methode Leespraat.
dag een kleinkind met een beperking.
Pas als je je in een dergelijk
En zij maken zich niet alleen zorgen
onderwerp verdiept, besef je hoe
over hun kleinkind, maar vooral
’gewoon’ leerprocessen verlopen bij
ook om het leven van hun kind. Ze
kinderen die geen beperking hebben.
proberen hun ’steentje’ bij te dragen
Door juist in de uitgangspunten andere
en zijn vaak van onschatbare waarde
keuzes te maken, kun je kinderen
zowel voor hun kleinkind als voor hun
met een beperking ook leren lezen
zoon of dochter. We portretteerden
en praten! •
gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Het is niet toegestaan Veine zonder schriftelijke goedkeuring op te nemen in een leesportefeuille. Veine is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave en niet verantwoordelijk voor handelingen van derden welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van deze uitgave. Veine behoudt zich het recht voor ingezonden materiaal zonder kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren. Over uitslagen van prijsvragen en/of speciale acties kan niet worden gecorrespondeerd.
3
BLIJVEND IN PRIJS VERLAAGD!
NEEM NU EEN ABONNEMENT OP VEINE ONTVANG VIER KEER PER JAAR, TWEE JAAR LANG, VEINE THUIS VOOR SLECHTS EEN TIENTJE*! GA NAAR VEINE.NL EN GEBRUIK DE ACTIECODE: TEASER2018
VEINE
4
NU 2 JAAR VEINE VOOR SLECHTS € 10,-
* Deze aanbieding is geldig tot 31 december 2018. Abonnementen gelden tot wederopzegging (prijswijzigingen voorbehouden).
INHOUD
20
10
32
OOKLEUKS
40
39 6
COLUMN DE WMO EN HULPMIDDELEN DEEL 1
KLEIN GELUK
9
COLUMN COMMUNICATIE!
10
DOSSIER SPELEN MET LETTERS
40
THERAPIE CONNECTING TOUCH THERAPIE
47
COLUMN HERFST IS RUIKEN, ZIEN EN VOELEN
60
EXTRA JE VERHAAL VERTELLEN MET FILM
66
HULPMIDDELEN GO SENSO!
72
SENSO-SELECTIE
19
COLUMN PLAN, DO, ACT, CHECK-CYCLUS
20
48
VEINE STEUNT FIJN PROEVEN
COLUMN OMNIDU
50
EXTRA ODE AAN OPA
SPORT EEN BAND, OOK VOOR KINDEREN MET EEN BEPERKING
26
57
MOOI INITIATIEF VILLA PARDOES
31
COLUMN HENNEP, CBD-OLIE EN WIET
73
COLUMN BALANS EN EVENWICHT
59
OOKCIJFERS OVER COMMUNICATIE EN PRATEN
74
LEESPRAAT LEREN LEZEN EN PRATEN
82
COLUMN VAN ANNE GEWOON
88
(P)APPTALK
5
KLEIN GELUK DIE TITEL VAN ONS TIJDSCHRIFT KOMT UIT DE FRANSE TAAL EN SPREEK JE UIT ALS VÈNNE. LA VEINE STAAT VOOR GELUK, FORTUIN EN GELUKZALIGHEID. ANDERZIJDS KUN JE VEINE VERTALEN ALS DE ADER, DE NERF OF BLOEDADER. Naast een prettig klinkende naam vonden we de betekenis illustratief. Een bloedader staat voor verbinding en is iets dat je nooit kunt doorknippen. Zo is ook de band van ouders met een beperkt kind. Een verbinding die er is en altijd blijft.
Daar waar andere kinderen hun vleugels uitslaan en loskomen van ouders, blijven kinderen met een beperking veelal heel dichtbij. Als het niet letterlijk fysiek is dan is het wel mentaal. Anderzijds sluit de gelukzalige uitleg van Veine feilloos aan op de visie achter dit magazine. Veine wil op positieve wijze inspireren en informeren. Het is onze stellige mening dat ontwikkeling (en comfort) gelukkig maken. Elk kind verdient dat!
VEINE
6
KLEIN GELUK
Wie wordt er nou niet blij van pindakaas?! Wij in ieder geval wel A
Hoe fijn is het dan ook dat er een hele winkel vol met verschillende soorten (zelfgemaakte) pindakaas bestaat.
Ga voor stroopwafel-kaneel, Karamel-zeezout, chilipepercitroengras, knoflookgebakken ui of natuurlijk gewoon naturel.
www.depindakaaswinkel.nl
Een toffe HIPSTER als je kind
COOL BACK TO SCHOOL!
net niet helemaal zindelijk is. Hiermee hoeft je dochter zich
Heerlijk dat de kinderen weer naar school gaan (voor sommige moeders
niet te schamen op school.
is dat zelfs groot geluk) en nog leuker om even online nieuwe kleding in te
Het absorptievermogen van
slaan. Leuk; de ’back to school’ collectie van H&M.
het ’Underwunder’ slipje is gemiddeld 75 ml gemeten in
www2.hm.com
4 uur. Cool om te showen bij de gym!
Verkrijgbaar bij 123drogisterij.nl voor € 17,95 7
KLEIN GELUK
Aan de kleine pionnetjes hoef je je in ieder geval niet meer te ergeren! Deze MENS ERGER JE NIET! in groot formaat is voorzien van houten gaten en insteekpionnen met puntindicatie op de bovenkant. Superhandig voor iedereen met een wat mindere motoriek.
Verkrijgbaar bij hulpmiddelwereld.nl voor € 144,95
Dit is er zo eentje die je steeds weer uit de kast trekt: het prentenboekje ’KLEINE BLAUWE TRUCK’. Een vrolijke kakafonie van toeters en dierengeluiden, over auto’s, dieren en de boerderij. Simpelweg samen genieten. Ontwerp zelf een BOX NAAR JE EIGEN SMAAK én passend bij je interieur. Verkrijgbaar bij bol.com
Novac maakt het voor je. Daar wordt een mens toch gelukkig van!
voor € 11,99 Verkrijgbaar bij novac.nl (prijs op aanvraag)
VEINE
8
RUBRIEK
COLUMN COMMUNICATIE! SA
ND
RA
TIT
UL A ER
- k ind er r
eva
ti li d a
ea
r ts
BIJ COMMUNICATIE DENK IK METEEN AAN COMMUNICATIE TUSSEN OUDERS EN INSTANTIES EN BEHANDELAARS. IK ZIE REGELMATIG BIJ OUDERS DAT ZIJ TEGEN PROBLEMEN AANLOPEN BIJ DE COMMUNICATIE MET ZORGVERLENERS.
praten er toch gecommuniceerd kan worden. Met gebaren,
Vaak ervaren ouders dat zij niet als volwaardig gespreks
Als een kind met een computersysteem overweg kan, biedt
partner worden gezien. Zij krijgen dan bijvoorbeeld geen
dit vaak wel mogelijkheden om over zaken te communiceren
duidelijk antwoord op vragen die zij aan een hulpverlener
waar een ouder niet zelf aan gedacht zou hebben. Ik weet een
stellen. En ze weten eigenlijk niet hoe zij dit wel voor elkaar
situatie waarbij ouders bedenkingen hadden om de computer
moeten krijgen. Ik adviseer ouders altijd een lijstje te maken,
aan hun kind te geven omdat ze het dan voor de zoveelste
het gesprek zo goed mogelijk voor te bereiden. En indien
keer weer over Spongebob zouden moeten hebben. Ik geef in
mogelijk om iemand mee te nemen. Met twee hoor je meer
zo’n geval dan aan dat ook ouders die kunnen praten met hun
dan alleen. Als de uitleg van een hulpverlener niet direct
kind het net zo vaak over Spongebob moeten hebben, maar
duidelijk overkomt, moeten ouders vooral niet aarzelen om
de mogelijkheid niet hebben om de computer even buiten
opnieuw de vraag te stellen. Niet elke ouder is even mondig.
gebruik te stellen. Zij ontnemen hun kind op zo’n moment
Natuurlijk zijn er ouders die alles zelf wel kunnen regelen,
eigenlijk hun mogelijkheid tot communicatie.
door te kijken, te wijzen en dergelijke kan er volwaardig gecommuniceerd worden. En daar komt dan bij dat ik ouders erop wijs dat het ook heel belangrijk is dat ook anderen met hun kind kunnen communiceren. Als ouder snap je meestal precies wat je kind met een beperking bedoelt, maar het is fijn als ook anderen begrijpen wat je kind wil ’zeggen’. De wereld van het kind wordt door communicatie met anderen veel groter.
maar er zijn ook heel veel ouders die daartoe niet in staat zijn. Ikzelf probeer hier altijd op te letten maar ik realiseer me dat
Ouders bepalen toch al vaak wat een kind kan doen met zijn
er genoeg collega’s zijn die dat niet doen of die er geen tijd
computer omdat zij degenen zijn die het programma waarmee
voor denken te hebben in hun rooster en die ook niet vragen
het kind werkt, uitzoeken. Ook komt het bijhouden van
of alles wat zij verteld hebben wel duidelijk is overgekomen.
informatie waarover het kind beschikt vaak voor rekening van de ouders. Ik zie regelmatig dat dit bijhouden heel moeilijk
Bij communicatie denk ik natuurlijk ook aan de communicatie
is. Denk alleen maar aan de wisselende groep van kinderen
tussen ouders en kind en tussen kind en omgeving. Ouders
op de mytylschool waar een kind op zit. Als de namen niet
komen naar mij met de ’klacht’ dat hun kind nog niet praat.
regelmatig worden geüpdatet, kan het maar zo zijn dat de
Ik ga dan het gesprek aan dat communicatie niet alleen
namen van de kinderen van twee jaar geleden er nog wel in
bestaat uit praten. Het is een heel belangrijke stap dat
staan, maar de kinderen uit de klas van dit jaar nog niet in de
ouders accepteren dat er ondanks dat hun kind niet kan
computer staan vermeld. •
9
DOSSIER
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTO’S: PRIVÉCOLLECTIE
SPELEN MET LETTERS
VEINE
10
IN DEEL ÉÉN VAN HET DOSSIER COMMUNICATIE INTERVIEWDEN WE HANS VAN BALKOM DIE AANGAF DAT IEDER KIND COMMUNICEERT, OOK KINDEREN DIE ZICH NAUWELIJKS LIJKEN TE ONTWIKKELEN. HET IS AAN ONS - ALS OMGEVING - OM DE SIGNALEN DIE HET KIND UITZENDT, TE HERKENNEN EN DIE SIGNALEN ALS INGANG TE GEBRUIKEN OM DE ONDERLINGE COMMUNICATIE VERDER TE ONTWIKKELEN. MAAR WELKE TAAL SPREEK JE MET ELKAAR? IN DEEL TWEE VAN DIT DOSSIER VERTELLEN STIJN DECKERS EN LIESBETH VERKADE OVER TAAL ONTWIKKELING EN GELETTERDHEID. >
DOSSIER
Door ontluikende geletterdheid te stimuleren, krijgen kinderen gevoel voor tekens in de wereld om hen heen.
11
DOSSIER
WAAROM IS GELETTERDHEID
boodschappen, letters
BELANGRIJK ALS EEN KIND NIET
en tekens. Denk
KAN PRATEN?
maar eens aan
Ondersteunde communicatie (OC)
Ikea, Hema en de
biedt mogelijkheden voor kinderen met
welbekende gele
communicatieve beperkingen om zo
M. De periode
optimaal mogelijk deel te nemen aan
die voorafgaat
communicatie. Daarbij behoort zeker
aan het ’echte’
óók het leren omgaan en begrijpen van
lezen noemen we de
geschreven taal. “Dat lijkt op het eerste
fasen van ontluikende
gezicht vaak niet vanzelfsprekend.
en beginnende geletterdheid;
’Een meervoudig beperkt kind dat
kinderen leren spelend (een aantal)
niet of nauwelijks kan praten heeft het
letters herkennen, ze ontdekken wat
toch al moeilijk genoeg…’ horen we
rijmen is. Van jongs af aan krijgen
veel ouders en hulpverleners zeggen,
ze al boekjes te zien. Ze leren de
zeker daar waar het gaat om het leren
bladzijde omslaan van links naar
lezen. Wat ze zich niet realiseren is dat
rechts, ze herkennen een favoriet
kinderen niets leren over geschreven
boek aan de kaft. Deze informele
taal als ze die niet al van jongs af aan
kennis over geschreven taal maakt
aangeboden krijgen. “De toegang tot
de weg vrij voor het leren lezen op
teksten kan ook via (klank)gebaren,
latere leeftijd, maar ook voor de
pictogrammen, klankrebussen,
ontwikkeling van woordenschat en
tekeningen. Daarom spreken we bij
spraak. Ook voor kinderen en jongeren
Stichting Milo in deze context ook wel
met een meervoudige beperking is het
over ondersteunde geletterdheid.”
belangrijk om al vroeg ervaringen op
zegt Stijn Deckers, die als manager
te doen met geschreven taal. Lezen en
behandelcoördinatie is verbonden aan
schrijven kan namelijk bij uitstek een
Stichting Milo.
communicatievorm zijn wanneer het mondeling niet lukt. Dat geldt zeker
“Kinderen die zich normaal ontwikkelen,
voor begrijpend lezen.”
’lezen’ immers vaak allang voordat
VEINE
12
ze in groep 3 leesonderwijs krijgen.
“Letters zijn ’gekke’ tekeningetjes
Dit heeft er onder andere mee te
die je overal tegenkomt”, zegt
maken dat wij in een sterk talige en
Liesbeth Verkade, een vrijgevestigde
geletterde samenleving functioneren.
logopedist die als behandelaar OC is
Overal om ons heen zijn geschreven
verbonden aan Stichting Milo. “Door de
Stijn Deckers
DOSSIER
ontluikende geletterdheid te stimuleren,
Regelmatig merk ik bij ouders en
krijgen kinderen gevoel voor tekens
professionals dat ze niet weten hoe je
in de wereld om hen heen. En binnen
voorleest of samen leest met een kind
de grenzen van hun kansen kunnen ze
met beperkingen. Voor een kind met
hun potentie gaan benutten. Aan zich
een ontwikkelingsniveau van negen
normaal ontwikkelende kinderen lezen
maanden is plaatjes aanwijzen en
we een boekje soms wel 100 keer
samen bladeren ook nuttig bezig zijn.
voor. Door steeds hetzelfde verhaal
Als je het kind zelf laat bladeren kan je
aan te bieden, krijgt het kind gevoel bij
verrast worden door wat het kind dan
de plaatjes en letters die in het boek
doet. Of je nu een ouder, verzorger
staan. Het kind krijgt door dat je fysiek
of juf bent, aandacht schenken aan
kunt bladeren in een boek en dat een
geletterdheid is een leuke manier om
verhaal een begin en een einde heeft.
deze kinderen te stimuleren in hun
Voordat een kind leert lezen, krijgt het
ontwikkeling.�
al ingeslepen dat plaatjes en tekens een betekenis hebben en wennen ze
HET VERLOOP VAN
aan woordbeelden doordat onder ieder
TAALONTWIKKELING BIJ KINDEREN
plaatje van de krokodil altijd dezelfde
Vanaf de geboorte ontstaat de potentie
tekens staan. Ook kinderen met een
tot communiceren door de interactie
(ernstige) beperking kunnen pas hun
met onze omgeving. Hans van Balkom
eigen verhaal maken als die basis is
vertelde in zijn interview hoe dat werkt.
gelegd. Bied deze kinderen daarom net
Alle zintuigen en uitingsvormen zijn
zoveel aan als je ook zou doen bij een
daarbij in principe gelijkwaardig en
zich normaal ontwikkelend kind.
kunnen elkaar vervangen. Waarnemen
In de praktijk blijkt dat voordoen het Liesbeth
beste werkt. Als ouders
Verkade
laat thuiskomen en voor het koken toch nog even vijf minuutjes
is van groot belang, je leert vergelijken en je leert betekenis toekennen aan de dingen om je heen. Je herkent patronen en je ontwikkelt een geheugen. Dat biedt overzicht, vertrouwen en veiligheid. Onze motoriek en mobiliteit
samen lezen
maken het bereik van een wijdere
met hun kind,
omgeving mogelijk. Dit alles is nodig
doen ze dat
om tot communicatie en taal te komen.
om een fijn moment met elkaar te beleven.
De potentie tot communiceren activeer je door te investeren in ontluikende >
13
DOSSIER
en beginnende geletterdheid en dat
Je bent nooit te oud om iets nieuws te
geldt voor alle kinderen. Ontluikende
leren. De snelheid waarmee dat gaat,
geletterdheid is voor iedereen de basis,
en lezen is een complexe vaardigheid,
de eerste stap naar geletterdheid.
neemt over het algemeen wel af met
Geletterdheid gaat niet alleen over
het ouder worden. De hersenen van
het kunnen lezen en schrijven. Bij
jongere kinderen zijn over het algemeen
kinderen die zich normaal ontwikkelen,
flexibeler – plastischer – en daarmee
wordt ontluikende geletterdheid op
gaat het wel gemakkelijker.”
een natuurlijke, vanzelfsprekende manier gestimuleerd.
DE EERSTE LETTERS DIE JE LEERT Ontluikende geletterdheid is de fase
“Ik heb de indruk dat veel mensen
waarin een kind voor het eerst ervaring
denken dat geletterdheid van
opdoet met schriftelijke taal. De
ondergeschikt belang is voor kinderen
gezinssituatie heeft veel invloed op het
met een (ernstige) beperking.
niveau van geletterdheid dat kinderen
Het stimuleren van de geletterdheid is
bereiken voor ze naar de basisschool
voor deze kinderen net zo belangrijk!
gaan. De interactie tussen ouders en
Bij kinderen met een communicatief
kind, voorlezen, voldoende beschikking
meervoudige beperking (cmb) streven
over schrijfmateriaal en leesboekjes zijn
we geletterdheid of gesproken taal
allemaal factoren die een rol spelen.
niet primair na. Het doel dat wij
“Veel kinderen herkennen al snel de
nastreven is dat het kind zich optimaal
letter M van mama en McDonalds”,
kan ontwikkelen. Wij vinden het
weet Liesbeth Verkade.
belangrijk dat iedereen er plezier in
Uit onderzoek is naar voren gekomen
heeft en dat het kind het fijn vindt
dat een zich normaal ontwikkelend
en zich veilig voelt. In zo’n sfeer kan
kind gemiddeld 4.380 uur aan
het communicatiepotentieel tot groei
spraakvoorbeelden krijgt voordat het
komen”, aldus Liesbeth Verkade.
zelf gaat praten rond de leeftijd van 18 maanden. Kinderen die nooit tot echt
VEINE
14
Een kind ontwikkelt taalvaardigheid
praten komen, kunnen communiceren
in interactie met volwassenen en
met hulp van ondersteunende
kinderen in zijn omgeving. “Ook oudere
communicatiehulpmiddelen.
kinderen kunnen alsnog leren lezen”,
Deze kinderen hebben voor hun
zegt Stijn Deckers “En dat geldt ook
taalontwikkeling voorbeelden nodig die
voor volwassenen. Leeftijd bepaalt
aansluiten bij de vormgeving van hun
niet of je wel of niet kunt leren lezen.
ondersteunde communicatie.
DOSSIER
“Zorgintensieve kinderen zijn voor hun ontwikkeling
WAT BRENGT LETTERS LEREN EN SPELLEN
afhankelijk van anderen. Ik vind het jammer dat
DE KINDEREN?
– overigens om hele begrijpelijke redenen – de
“Inzetten op ontluikende en beginnende geletterdheid
aandacht voor geletterdheid bij deze kinderen vaak
biedt deze kinderen een andere leeringang”,
ondergesneeuwd raakt”, zegt Liesbeth Verkade.
zegt Liesbeth Verkade. “Naast gesproken taal en pictogrammen bied je hen ook nog letters
Stijn Deckers vertelt dat ze bij Milo soms worden
aan, een hoop plezier en de mogelijkheid om zelf
verrast door de kennis en vaardigheden die kinderen
initiatieven te nemen. Het kind beleeft waardevolle
met een beperking al bezitten en hebben ontwikkeld.
communicatiemomenten in een veilige en vertrouwde
“Het is hierbij belangrijk om te beseffen dat leren
omgeving waarin het ook ervaring op kan doen
lezen en beginnende geletterdheid niet iets is wat
met zelf-regie. Ouders met een zorgintensief kind
alleen wordt ontwikkeld binnen het onderwijs.
moeten een enorme veerkracht hebben in alles wat
Geletterdheid ontwikkelt ook door de vele voorbeelden
ze meemaken. Ze doorlopen een heel ander proces
van geschreven taal in de omgeving: door voorlezen,
dan ouders van zich normaal ontwikkelende kinderen.
letters aanwijzen en zeggen ’deze letter is dezelfde
Hoewel ook deze ouders vanzelfsprekend nadenken
als in jouw naam’, door te oefenen met schrijven, het
over de manier waarop hun kind later zelfstandig of met
koppelen van woorden aan pictogrammen op een
enige hulp de wijde wereld in kan gaan, bij ouders van
communicatiebord, enzovoort.”
kinderen met ernstige beperkingen komt een >
15
DOSSIER
heel ander proces kijken. Het is niet
ook kon lezen: ze riep hard ja. Ze
vanzelfsprekend dat de omgeving van
spelde vervolgens met behulp van een
deze kinderen de communicatie vanzelf
letterboek haar naam door de letters
kan aangaan. Door de natuurlijke
aan te wijzen met haar voet. Daarna
band tussen ouder en kind verloopt
spelde ze op verzoek ook de naam
communicatie vaak beter, maar ook
van haar begeleidster en een paar
dat gaat niet altijd vanzelf. Dit alles
andere woordjes. De logopedist van
neemt niet weg dat altijd ontwikkeling
de instelling die aanwezig was, was erg
mogelijk is, ook bij kinderen met
ontroerd. Het was namelijk niet bekend
ernstige beperkingen.”
dat Femke dit kon. Bij navraag bij een andere begeleidster bleek dat zij dit
“Zelfs bij oudere cliënten worden
ook niet wist en dat niemand dit, voor
we nogal eens verrast over hun
zover bekend is, dat actief met haar
mogelijkheden” vertelt Stijn Deckers,
heeft geoefend.”
“Ook op het gebied van geletterdheid.” Hij haalt het voorbeeld aan van Femke,
WAAROM ZOUDEN WE MOETEN
een vrouw van 58 jaar die in een
WERKEN AAN GELETTERDHEID BIJ
instelling woont voor mensen met
KINDEREN EN JONGEREN DIE (NOG)
een verstandelijke beperking. Door
NIET OF NAUWELIJKS SPREKEN?
ernstige spasmen kan zij haar handen
Hier zijn volgens Stijn Deckers
niet gebruiken en is haar spraak
meerdere antwoorden voor aan te
nauwelijks te verstaan. Tijdens één
dragen. “Het gaat allereerst om het
van de eerste ontmoetingen die de
hebben van een bepaalde mindset:
medewerker van Milo had met Femke
verwacht ontwikkeling en ga uit van
om haar vaardigheden in kaart te
mogelijkheden. Ieder kind, hoe ernstig
brengen en een best passend OC
de beperkingen ook zijn, kan leren en
systeem te kiezen, vroeg
kan ontwikkelen.
hij Femke of ze
VEINE
16
”Samen lezen, liefst op een interactieve en ondersteunde manier biedt fantastische mogelijkheden voor communicatie.”
DOSSIER
Meer praktische voorbeelden voor het stimuleren van ontluikende geletterdheid zijn: • Stimuleer tot het maken van bijvoorbeeld de letter O en toon daarbij een afgebeelde O in combinatie met bijvoorbeeld
kinderen en jongeren beleven er plezier
het woordbeeld en een afbeelding
aan. Verhalen uit een boek zijn vaak
van de rOOs.
makkelijk te relateren aan een beleving van het kind zelf, een uitje naar de dierentuin bijvoorbeeld. Stijn geeft tenslotte ook nog aan: “Met het oog op
• Gebruik naamsticker in jas of op broodtrommel. • Bak koekjes in de vorm van een letter.
passend onderwijs is het van belang om
• Stempel, krijt, knip en kleur letters.
aan de slag te gaan met geletterdheid.
• Geef een letter aan je knutselwerk
Dit zorgt er voor dat kinderen
en plak hem er bovenop, de H
Leg de lat dan ook niet te laag.
makkelijker kunnen meedoen en al meer
van Hoed.
Misschien is juist het gebruik van
zijn voorbereid op een klassensituatie
• Hinkel op woorden.
geschreven taal wel een ingang
waar ze ongetwijfeld meer geschreven
• SSSSSSpeel SSSSSSamen met
voor ondersteunde communicatie.
taal tegen gaan komen. Daarnaast blijkt
SSSSSSchuim en benadruk deze
Hoe langer we wachten en als we
uit verschillende wetenschappelijke
letters en woorden.
niets aanbieden, dan zal een kind het
onderzoeken dat ook bij kinderen
natuurlijk ook nooit kunnen leren.
met een communicatiebeperking het
een ander doel of op zoek naar een
Het moet er wel de kansen toe krijgen,
ontwikkelen van geletterdheid invloed
andere letter.
net zoals we die dus aanbieden aan zich
heeft op de woordenschatontwikkeling,
normaal ontwikkelende kinderen.”
cognitieve vaardigheden, de sociaal-emotionele ontwikkeling en
• Lees een boek, iedere keer met
• Speel memory of verstoppertje met letters of woorden. • Stel iedere week een aantal letters
Daarnaast geeft Stijn aan dat samen
mogelijkheden voor participatie in de
centraal en verzin daar spelletjes bij,
een boek lezen ook een moment van
samenleving.”
bijvoorbeeld de K, P en L; schminck
gezamenlijke aandacht creëert, een
of teken een Konijn, Poes of Leeuw;
moment van gerichte communicatie
Of je nu ouder, verzorger of juf bent,
eet Kaas, Pasta of Leverworst;
en bovenal quality time. Samen
aandacht schenken aan geletterdheid
knutsel met Krijt, Papier en Lijm;
lezen, liefst op een interactieve en
is een leuke manier om je kind(eren)
schmink je Kin, Pols of Lip.
ondersteunde manier, biedt fantastische
te stimuleren in hun ontwikkeling en
mogelijkheden voor communicatie.
samen lezen en samen met letters
een tijdschrift of het Sinterklaas
Lezen is ook gewoon leuk, de meeste
spelen is gewoon gezellig! •
speelgoedboek van de Bart Smit of
• Lees samen een reclamefolder,
Intertoys en benoem wat je ziet.
17
ADVERTENTIE
De De mooote mooote herinneringen herinneringen zÄłn zÄłn
VEINE
18
Onze reserveringsafdeling helpt u graag bij het Onze reserveringsafdeling helpt u graag bij het boeken van een zorgeloze vakantie boeken van een zorgeloze vakantie TEL: 085 2085 551 lokaal tarief E-MAIL: contact@prijsvrij.nl TEL: 085 2085 551 lokaal tarief E-MAIL: contact@prijsvrij.nl
RUBRIEK
COLUMN COLUMN PLAN, DO, ACT, CHECK-CYCLUS CHR I S - m
IN VEEL BEDRIJVEN WORDT HET GEBRUIKT. DE PDAC-CYCLUS IS BEDOELD OM PROCESSEN CONTINU TE VERBETEREN EN JE ORGANISATIE SLIMMER TE MAKEN. TERWIJL IK ER OP MIJN WERK BIJ STILSTA, LIJKT HET THUIS WEL DEZELFDE PUZZEL.
oed
er
met een beperking zo’n traject heel
moment de inzet. En dan laat je al het
ingewikkeld is. Natuurlijk stelt men op
andere even vallen. We zitten nu weer
het kinderdagcentrum doelen op in een
in een opwaartse spiraal. Ons meisje
ondersteuningsplan, maar ook als ouder
zit goed in haar vel en dus kunnen we
moet je zelf actief meedenken.
zelf de routing opnieuw uitzetten. Nu er
Enerzijds lopen we er steeds tegenaan
ook wat ruimte komt in onze agenda’s
dat je niet op meerdere vlakken tegelijk
kunnen we mooi met haar aan de slag.
kunt werken. Het wordt al snel teveel
Mede dankzij Veine ben ik goed op
en dan komt er niets meer binnen
de hoogte van allerlei mogelijkheden,
bij je kind. Maar prioriteiten stellen
maar alsnog moeten we keuzes maken.
is lastig. Natuurlijk weet ik dat ieder
Want nu laten simpelweg de financiën
mens beweging nodig heeft en dat dit
het niet toe om alles wat we willen
voor ons kind niet vanzelfsprekend is.
aan te pakken. Immers, veel prachtige
Want ontwikkeling stimuleren bij je kind,
Dus zullen we dat moeten inplannen
therapieën worden niet vergoed
steeds een stapje verder komen, is
door een juiste activiteit of therapie te
in Nederland. Opnieuw zitten we
bijna een strategisch denkproces. Werk
zoeken. Anderzijds is ontwikkeling op
’s avonds soms urenlang te ‘bomen’
je aan cognitie en communicatie of juist
het vlak van cognitie en communicatie
waar we op in moeten zetten. Aan de
aan motoriek en bewegen? En welke
voor ons als ouders veel aantrekkelijker.
slag gaan en stappen zetten, waarbij je
stappen zet je om jouw kind die
Immers, als het mogelijk wordt dat jouw
steeds tussentijds kijkt of je nog steeds
maximale kansen te bieden? Kansen die
kind op welke wijze dan ook dingen
met de goede dingen bezig bent. En
ook nog eens in jouw schema moeten
duidelijk kan maken, is dat heel veel
tot slot evalueren welke resultaten je
passen. Soms simpelweg qua tijd,
waard. Zo dacht ik altijd en zo denk
hebt. Ofwel plan, do, act en check,
maar ook als het gaat om kosten.
ik nog. Maar toen in het afgelopen
het is thuis niet veel anders dan op mijn
jaar lichamelijke vergroeiingen tot pijn
werk :-) •
Daar waar de andere kinderen een
leidden, merkte ik dat haar lichamelijke
vaste routing van groep een tot groep
welzijn meteen op de eerste plek
acht doorlopen, zie je dat met name
kwam. Meer bewegen en gerichte
voor niet-schoolgaande kinderen
motorische therapie werd op dat
19
20
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTO’S EMILE PETERS
VEINE
EXTRA
ODE AAN OPA
EXTRA
OPA MART is nauw betrokken bij al zijn kleinkinderen. Tijdens de fotografiemiddag brengt hij er twee mee. “Sorry, ik ben aan het oppassen.� Voor zijn meervoudig beperkte kleindochter zet hij zich op bijzondere wijze in. Als voorzitter van het kinderdagcentrum waar zij zit, slijt hij heel wat uren om ervoor te zorgen dat er kwalitatieve zorg op maat geleverd kan blijven worden. >
21
EXTRA
OPA HAROLD, door zijn kleinzoon opa BOEM BOEM genoemd, vervult
VEINE
22
een meer dan bijzondere rol. Als gepensioneerd huisarts staat hij zijn dochter altijd bij met raad en trekt hij haar soms over de streep bij twijfel. Het was opa die ervoor zorgde dat zijn dochter bij de bevalling op tijd naar het Sophia werd overgeplaatst, anders had zijn kleinzoon er niet eens geweest!
EXTRA
OPA LEO is een echte klus-opa. Hij fabriceert van alles om het leven van zijn kleindochter die meervoudig beperkt is zo leuk mogelijk te maken. Zo maakte hij onlangs een prachtige schommel voor in de tuin met het Tomato-seat stoeltje waar ze goed in kan zitten. Ook voor het kinderdagcentrum waar zijn kleindochter zit, is hij altijd beschikbaar en maakt hij van alles en nog wat. >
23
EXTRA
OPA JAN komt al veertien jaar elke zaterdagmiddag zijn beperkte kleindochter ophalen voor een wandeling in de rolstoel. Niet alleen omdat zij het zo heerlijk vindt om buiten te zijn, maar ook om haar ouders even een uurtje de tijd te geven om wat andere dingen te doen. Als het gezin afreist naar Curaรงao voor dolfijntherapie, reist opa altijd mee. Hij is haar trouwste fan.
VEINE
24
EXTRA
OPA JANUSZ wordt thuis ook wel opa ’MacGyver’ genoemd omdat hij altijd sleutelt aan de hulpmiddelen van zijn kleinzoon. De band tussen die twee is meer dan hecht, mede omdat hij hem dagelijks naar school brengt en ook weer ophaalt. Regelmatig past hij dan nog even op tot papa en mama thuis zijn van hun werk. •
25
MOOI INITIATIEF
Een woord dat voornamelijk bij me opkomt is het woord VEEL. Veel te doen, veel aandacht en veel indrukken.
VEINE
26
MOOI INITIATIEF
TEKST: MOEDER LIES (VAN VEINE P@PPTALK) | FOTO’S: VILLA PARDOES
VILLA PARDOES VAAK IS ONS GEVRAAGD OF WIJ ONS AL HADDEN OPGEGEVEN VOOR ’VILLA PARDOES’. MIJN STANDAARDANTWOORD WAS DAN: ”NEE, WANT ONZE RIK IS NIET ZIEK, HIJ IS BEPERKT EN DAT IS HEEL WAT ANDERS, DUS WIJ KOMEN DAAR VAST NIET VOOR IN AANMERKING.” OOIT HEB IK NAMELIJK WEL EENS GEKEKEN OP DE WEBSITE EN DAAR STOND HET VOLGENDE: VILLA PARDOES BIEDT EEN ONVERGETELIJKE GRATIS VAKANTIE. VOOR GEZINNEN MET EEN ERNSTIG, MOGELIJK LEVENSBEDREIGEND ZIEK KIND VAN 4 TOT EN MET 12 JAAR. CASE CLOSED DUS. ALTHANS, DAT DACHT IK… Tot er op een mooie dag post viel op onze deurmat en wat schetste mijn verbazing? Een uitnodiging om een week lang te komen logeren in de Villa! “Tjonge, wat een eer”, was mijn eerste gedachte en de tweede was: “Hebben wij hier wel zin in? Met allemaal andere gezinnen met een ziek of beperkt kind in één huis te gaan zitten?” We hebben al genoeg aan ons eigen verhaal. Maar als we dit mogen en willen doen dan moet het ook wel nu want Rik is al elf. Laatste kans! We doen het... >
27
MOOI INITIATIEF
Niet alleen voor Rik, maar ook voor zijn zusje van bijna acht. Zij verdient ook een leuke week. Hoewel het haar waarschijnlijk vooral om de Efteling gaat (waarvoor we de hele week gratis toegang hebben!) T
Om een lang verhaal kort te maken: we zijn dus gegaan! Wat een mooie ervaring was het. En een beetje dubbel, want eigenlijk wil je daar helemaal niet zijn. Ook de verhalen van de andere gezinnen kwamen soms erg binnen. De vrijwilligers deden zo ontzettend hun best dat je wel vrolijk moest worden. Een woord dat voornamelijk bij me
gezellig met alle families ontbijten bij de
opkomt, is het woord VEEL. Het was
weekschema van activiteiten voor de
picknickplaats. Daarna hebben we ons
veel… Er was veel te doen, er was veel
komende week en we gaan eens rustig
opgegeven voor een ontdekkingstocht
aandacht en er waren veel indrukken.
kijken waar we aan mee willen doen.
in het bos. Superleuk én leerzaam!
Lees maar even mee in het dagboek.
Wow, het is veel! We moeten keuzes
Daarna weer naar de Efteling, waar we
maken, maar dit weekend hebben
ook een hapje eten. ’s Avonds is er een
VRIJDAG, ZATERDAG EN ZONDAG
we ’vrij’ dus eerst maar eens naar
vertelgroep voor de kids.
Eind van de middag komen we aan
de Efteling!
DINSDAG
bij de Villa en de kinderen zijn vooral
VEINE
28
benieuwd welk ’huisje’ wij krijgen!
MAANDAG
Na het ontbijt kunnen de kids
Want ieder huisje heeft namelijk een
We hebben mooi weer, dus lekker de
geschminkt worden. Rik heeft hier geen
ander thema. Het wordt huisje Safari
deuren naar ons eigen terrasje open.
zin in, maar zijn zusje wel! Zij heeft ook
(groen). En wat is het leuk ingericht,
Wel even wennen aan de geluiden van
al wat vriendinnetjes gemaakt dus haar
vooral de slaapkamer van de kinderen.
de Efteling. We zitten precies tegenover
zien we sowieso weinig. De Villa en de
Slapen tussen de apen aan lianen,
de achtbaan ’Joris en de Draak’ en
tuin zijn hermetisch afgesloten, ze mag
hoe leuk is dat! Eerst maar eens
voor wie deze achtbaan kent: we horen
dus alleen op pad en vermaakt zich
uitpakken en daarna kennismaken met
van 09.00 uur ’s morgens tot 21.00 uur
prima in de speeltuin, op de skelters,
de rest van de families bij het buffet in
’s avonds: tetterèeeee tetteretètè
het springkussen en in de knutselruimte
de picknickplaats, een verzamelplek
tetterèe tetteretèe. Dat wordt vast
of binnenspeeltuin met glijbaan en
midden in de Villa. We krijgen het
een trauma, haha. Vandaag gaan we
zandbak. Ondertussen maakt Rik
MOOI INITIATIEF
via zijn spraakcomputer contact met
DONDERDAG
de andere families die hem allemaal
Vandaag komt er een ballonnenartiest.
übercute vinden en dat vindt hij weer
Zusje vindt het geweldig, Rik heeft er
fantastisch! Hij vraagt aan iedereen een
niets mee en wil lekker in het huisje
telefoonnummer om met hen te kunnen
blijven om te internetten. Je merkt nu
appen. Ook hij maakt dus vrienden en
steeds vaker dat hij moe is van zoveel
dat doet ons zo goed! ’s Avonds maken
activiteiten en drukte om hem heen.
we met het hele gezin een zogenaamd
We gaan nog even naar de Efteling voor
’parpoefje”. Dit is een krukje dat we
een broodje Unox en daarna vlug naar
mogen beschilderen en mee naar huis
de picknickplaats waar we getrakteerd
mogen nemen, echt leuk!
worden op pannenkoeken, gebakken door de vrijwilligers. Heerlijk, wéér
WOENSDAG
niet koken! Daarna vlug naar de Poef,
Vandaag gaan we fris en fruitig op de
een aparte ruimte naast de Villa, waar
foto. Er komt een fotograaf die met ons
ene ’Magic E’ komt goochelen. Weer
een rondje loopt door en om de Villa en
genoten en alvast afscheid genomen
af en toe een foto van ons gezin maakt.
van enkele gezinnen die de volgende
Wij zijn hier superblij mee, we hebben
dag verplichtingen hebben en dan zit
hier zelf nooit de tijd voor genomen en
het er echt bijna op.
zijn zeer benieuwd wat hier uit komt. Daarna mogen twee gezinsleden een
VRIJDAG
voetreflexmassage meemaken. Ik had
Vroeg op en de laatste spullen
de kids opgegeven. Rik wilde graag,
inpakken. Nog even gezamenlijk een
Villa Pardoes biedt een onvergetelijke
maar zijn zusje was zo druk met spelen
bak koffie en er worden nog wat
gratis vakantie. Voor kinderen die
dat mama de beurt overnam (hè, wat
cadeautjes uitgedeeld aan alle kinderen.
dolgraag een tijdje aan iets anders
jammer nou T). Een heerlijk momentje
Buiten een allerlaatste groepsfoto
willen denken dan hun ziekte. Voor
voor jezelf. Deze massage is voor
en na te zijn uitgezwaaid door enkele
broertjes, zusjes, ouders, opa’s en
herhaling vatbaar! Daarna uiteraard
medewerkers gaan we dan toch echt
oma’s die dromen van een onbezorgde
weer naar de Efteling en ’s avonds
weer op weg naar huis. Moe maar
week samen. Even alles vergeten.
genieten van de door de kinderen, met
zeker voldaan horen we nog een
behulp van echte koks, zelfgemaakte
laatste keer het tetterèeeee tetteretètè
Ken of heb jij een ernstig ziek kind in
maaltijd in de Villa. Het was heerlijk en
tetterèe tetteretèe. Tot ziens Joris, we’ll
de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar?
gezellig. De families leren elkaar wat
be back! •
Meld dan diegene aan op
beter kennen, de verhalen komen los en
www.villapardoes.nl
dat geeft nieuwe inzichten.
29
ADVERTENTIE
Kieswijzer voor Kids Inleggers
Luiers / slips
Bambo Nature
ABENA Light
Ultra Mini 100 8x20 cm 10/24 st.
1000005436
ABENA Light
Mini Plus 200 10x28 cm 16/16 st.
1000017156
ABENA Light
Extra 500 11x33 cm 20/10 st.
1000017158
ABENA Light
Super 850 20x44 cm 6/30 st.
ABENA Light
Mini 200 10x22 cm 16/20 st.
1000017155
ABENA Light
Normal 350 11x26 cm 12/12 st.
1000017157
ABENA Light
Extra Plus 650 11x33 cm 20/10 st.
1000017159
ABENA Light
Bambo Nature
Mini 2 600 3-6 kg 38-56 cm 6/30 st. 310132
Midi 3 800 5-9 kg 41-58 cm 6/33 st. 310133
Bambo Nature
Bambo Nature
Maxi 4 1000 7-18 kg 42-60 cm 6/30 st. 310134
Junior 5 1200 12-22 kg 42-62 cm 6/27 st. 310135
Bambo Nature
Abri-Form
Bambo Nature
XL 6 1300 16-30 kg 43-64 cm 6/22 st. 310136
XS2 1500 < 60 cm 4/32 st. 43050
Pants 5 900 12-20 kg 48-64 cm 5/20 st. 310138
Pants 6 1000 18+ kg 52-68 cm 5/18 st. 310139
Abri-Form
Abri-Form
Abri-Flex XS1
Abri-Flex
XS2 1400 50-60 cm 4/32 st. 43054
S2 1800 60-85 cm 3/28 st. 43055
1400 45-70 cm 4/24 st.
Abri-Form
Abri-Form
Abri-Flex
S4 2200 60-85 cm 3/22 st. 43056
Abri-Form
M0 1500 70-110 cm 4/26 st. 43049
Abri-Form
1000003163
S2 1900 60-90 cm 6/14 st. 41082
Abri-Flex
S1 1400 60-90 cm 6/14 st. 41071
ABENA Pants
M0 900 80-110 cm 6/14 st.
1000017173
Abri-Flex
M2 2600 70-110 cm 4/24 st. 43060
M1 1400 80-110 cm 6/14 st. 41083
Special S/M2 1700 60-110 cm 6/20 st. 41073
Abri-San
Abri-Form
Abri-Form
Abri-Flex
Abri-Flex
1200 28x54 cm 4/36 st. 9374
M3 3100 70-110 cm 4/22 st. 43062
M4 3600 70-110 cm 4/14 st. 43063
5
1000005437
Abri-Wing
Abri-Wing
S2 2000 65-85 cm 4/14 st. 300008
M1 1900 70-110 cm 4/14 st. 300002
Abri-Wing
Abri-Wing
30 VEINE
Bambo Nature
M1 2000 70-110 cm 4/26 st. 43061
1000017160
Maxi 1000 16x42 cm 6/8 st.
Absorberende broekjes
M2 2300 70-110 cm 4/14 st. 300003
M3 3100 70-110 cm 4/14 st. 300004
M2 1900 80-110 cm 6/14 st. 41084
M3 2400 80-110 cm 6/14 st. 41085
Voor ieder kind een passende oplossing Alle kinderen moeten zorgeloos kunnen spelen, bewegen en genieten. Ook kinderen met urineverlies. Speciaal voor deze kinderen heeft Abena, samen met hun ouders/verzorgers en verpleegkundigen een assortiment samengesteld. Voor baby’s en grote kinderen, voor dik en dun, voor lang en kort en voor mobiel en niet-mobiel. Kortom Abena is er voor ieder kind!
Gratis proefpakket Wilt u de producten van Abena proberen? Vraag dan een gratis proefpakket aan. Bel 0485 58 11 50 of kijk op www.abena.nl/proefpakket.
Al onze producten zijn dermatologisch getest en zijn zeer geschikt voor kinderen met een gevoelige of geïrriteerde huid. Deze producten hebben het Nordic Ecolabel, hét Scandinavisch milieukeurmerk voor duurzaam geproduceerde producten. Abena is hiermee uniek in Europa. Fluff afkomstig van FSC-gecertificeerd hout.
RUBRIEK
COLUMN HENNEP, CBD-OLIE EN WIET NIC
OLE K
I E N - a d vo c
a at
DE AFGELOPEN TWEE JAAR HEBBEN WE EEN NIEUW WONDERMIDDEL ERBIJ GEKREGEN: CBD-OLIE. U HEEFT ER VAST WEL IETS VAN LANGS ZIEN KOMEN. CBD KOMT UIT DE HENNEPPLANT (DE CANNABISPLANT), NET ALS THC, WAT DE BELANGRIJKSTE COMPONENT IN WIET IS WANT DAAR WORD JE ’HIGH’ VAN.
uitproberen. Wanneer dat blijkt te werken, vragen zij om een
Bijna alle klanten die uit het buitenland komen en met wie ik
voldoende overtuigend de werkzaamheid bewijst van
een praatje maak, gaan altijd een beetje gniffelen als we het
medicinale cannabis om het ook te kunnen vergoeden.
over Nederland en cannabis hebben. Laten we maar zeggen
Dat vind ik dus opmerkelijk. We moeten dus aan de ene kant
dat zij altijd denken dat het geen enkel probleem is om in
iets dat al eeuwen oud is (en ook betaalbaar) nog steeds
Nederland wiet te kopen en te gebruiken. Zij denken dan
wetenschappelijk bewijzen voordat de inzet daarvan vergoed
ook vaak dat je hennep zonder meer mag verbouwen en dat
kan worden. Terwijl aan de andere kant de meest innovatieve
je ook zonder enig probleem dat andere product eruit mag
en kostbare behandelingen al zo intensief wetenschappelijk
maken: CBD of CBD-olie. Niets is echter minder waar: dat is
onderzocht zijn dat die al wel voor vergoeding in aanmerking
heel streng gereguleerd.
komen. Daar lijkt toch iets scheef te groeien.
Zoals u weet werk ik als advocaat in de gezondheidszorg en
Op dit moment bekijkt het Ministerie in gezamenlijkheid met
eerlijk gezegd, heb ik in mijn praktijk nooit iets te maken met
de veldpartijen hoe eventueel wetenschappelijk onderzoek kan
strafrecht of het onrechtmatig bezit of gebruik van cannabis.
worden vormgegeven om de werkzaamheid van medicinale
Maar de laatste jaren hebben we in de gezondheidszorg
cannabis te bewijzen. Wellicht is het de moeite waard om
wel te maken met de vele publicaties over de vermeende
eens te kijken of er behalve met hennep wellicht nog meer
werkzaamheid van wiet (medicinale cannabis) of CBD voor
voordelige behandelingen bestaan (zoals met CBD?) om
patiënten met soms buitengewoon ernstige aandoeningen.
wetenschappelijk onderzoek te organiseren en daarin de vraag
Die publicaties leiden ertoe dat sommige patiënten (die
te beantwoorden of die producten nu wel of niet werken. En
niet kunnen uitkomen met gewone geneesmiddelen of
daarmee dus te zorgen dat het ook vergoed kan worden voor
behandelingen) toch medicinale cannabis of CBD gaan
die patiënten die er ook echt baat bij hebben.•
vergoeding aan hun zorgverzekeraar. Bij afwijzing leidt dit tot vragen aan mij. Daarnaast zijn er diverse bedrijven die een commerciële kans zien in de productie van dergelijke producten en dus krijg ik ook veel vragen over de juridische mogelijkheden daarin. U begrijpt het al, ik ben langzaamaan een expert op het gebied van hennep aan het worden. Ik zal maar niet zeggen wat mijn kennissen daarvan denken. Deze recente ontwikkelingen hebben mij wel aan het denken gezet. Hennep is namelijk een plant die al eeuwenoud is. Recent heeft het Zorginstituut geoordeeld dat er nog te weinig wetenschappelijk onderzoek is gepubliceerd dat
Nicole Kien is één van de topadvocaten in de gezondheidszorg en staat aan de basis van de succesvolle ontwikkeling van LS&H Lawyers. Meer informatie: www.lshlawyers.nl
31
OOKLEUK TEGEN HOOIKOORTS
LAVENDELOLIE DOTERRA
VEINE
32
Bij lavendelolie denken wij in eerste instantie aan rust geven. Maar wist je dat deze olie ook werkt bij bijvoorbeeld angststoornissen of hooikoorts? Voor de beste werking breng je met je vinger een druppel aan op je gehemelte. Je mag het zelfs toevoegen aan je eten. Wij zijn fan!
Verkrijgbaar bij gezondeshop.nl | Prijs: â&#x201A;¬ 39,95
Naar deze LAVA BELLENBLUBBER kun je uren naar kijken (wel na anderhalve minuut draaien)! De ronde vorm van deze bijzondere zandloper komt terug in de ronde oliedruppels die langzaam naar beneden druppelen.
Verkrijgbaar bij toys42hands.nl | Prijs: â&#x201A;¬ 3,50
OOKLEUK OM RUSTIG TE WORDEN
33
Pratende picto’s, geen dure spraakcomputer maar een ’simpele’ gratis app: HE HAJO. Wellicht voor een beperkt aantal mensen, maar laat je er niet door weerhouden om er mee aan de slag te gaan, want het is gewoon hartstikke leuk.
Verkrijgbaar bij hehajo.nl | Gratis
VEINE
34
OOKLEUK OM TE PRATEN
OOKLEUK OM TE LEZEN
IK KAN ER NÉT NIET BIJ ‘Een ontroerend maar vooral hoopvol en humoristisch boek’, staat op de achterzijde van dit boek dat is geschreven door Sander Verheijen. Sander werd vader van een tweeling met allebei een (andere) beperking. Een eerlijk verhaal, mooi om te lezen hoe hij hiermee om gaat.
Verkrijgbaar bij bol.com | Prijs: € 17,99
35
Relaxed op reis met deze universeel toepasbare en volledig instelbare HOOFDSTEUN VOOR IN DE AUTO. Juist voor kinderen met een slechte hoofdbalans net een beetje extra steun! De zijdelingse kussens kunnen volledig omhoog geklapt worden. Off we go!
Verkrijgbaar bij winparts.nl | Prijs: € 34,95
OOKLEUK VOOR ONDERWEG
VEINE
36
OOKLEUK OM MAKKELIJKER VOORT TE BEWEGEN
De voordelen van een handbewogen rolstoel combineren met de kracht van een elektrische rolstoel? Met de LIGHT DRIVE transformeer je een handbewogen rolstoel in een volledige elektrische rolstoel en dat in minder dan 20 seconden. De lichtgewicht Light Drive kan gemonteerd worden op bijna alle typen hand bewogen rolstoelen, zonder beperkingen voor wat betreft opvouwbaarheid of wendbaarheid.
Verkrijgbaar bij sunrisemedical.nl | Prijs: € 4.712,00 (exclusief BTW)
37
ADVERTENTIE
dubbele spatie
wij willen
VEINE
38
RUBRIEK
COLUMN I
VA N
ti e
AR
E
f
DE WMO EN HULP MIDDELEN DEEL 1 T IE
NHO
V EN - opr ichter O
r
I th o
nn
ov
a
UITDAGING OF HOOFDPIJNDOSSIER? Nederland is een mooi en rijk land, we hebben het goed
plaatse als dat nodig is. Verhuist u naar een andere gemeente
en we mogen veel zelf beslissen. We hebben een goede
dan krijgt u mogelijk te maken met andere uitvoeringsregels
gezondheidszorg waarin veel geld omgaat. Gezondheid
en een andere leverancier. Mogelijk moet u uw hulpmiddel
vinden wij Nederlanders erg belangrijk en het moet voor
inleveren en krijgt u een andere terug. Dat geeft een hoop
iedereen dan ook vrij toegankelijk zijn. Een mooi systeem
rompslomp en het gekke is dat niemand dit wil, maar het
waar we allemaal aan meebetalen. Langzaam is ons
gebeurt toch.
zorgsysteem veranderd; we moeten meer zelf doen en meer zelf regelen. Je zou zeggen dat het aanvragen van
DE WMO IS EEN SOORT COMPENSATIESYSTEEM
een hulpmiddel dan een stuk eenvoudiger wordt maar het
De vraag die gesteld wordt als iemand iets nodig heeft
tegendeel is waar!
is of u het zelf kunt. Heeft u hulp in uw omgeving? Is het antwoord ’nee’ dan gaan wij u helpen. De gemeente heeft
Hoe komt dat? We maken dingen graag complex in
compensatieplicht en helpt u met maatwerk. En dat maakt
Nederland; potje hier, potje daar, uitzondering op
het voor veel mensen lastig. Wacht ik af? Laat ik me sturen?
uitzondering, verschillende vergoedingssystemen met weer
Of neem ik zelf het heft in handen?
veel uitzonderingen. Probeer iemand buiten de landsgrenzen maar eens uit te leggen hoe ons systeem van hulpmiddelen
Ondanks dat ik dagelijks veel gemopper hoor over de
werkt. Een deel van de hulpmiddelen wordt vergoed door de
WMO zit de wet helemaal niet zo slecht in elkaar. Alleen de
zorgverzekeraar, een ander deel door de WMO, weer een
uitvoering ervan, daar gaat het nogal eens mis. Voor mensen
ander deel betalen we zelf via een eigen bijdrage of door
die mondig zijn, die weten wat ze willen en die zelf dingen
verzekeringen enzovoorts.
uitzoeken biedt de WMO mogelijkheden om met het juiste hulpmiddel thuis te komen. Voor mensen die dat niet kunnen
DE WMO
of er domweg de tijd niet voor hebben, is de WMO een ramp.
De WMO wordt uitgevoerd door de gemeenten en in grote
Deze groep mensen is afhankelijk van voorkeurpakketten,
lijnen mogen deze gemeenten zelf hun beleid invullen.
voorkeurbeleid en voorschrijvers. Voorschrijvers die vaak de
Zo is het dus mogelijk dat u in gemeente A totaal andere
systemen niet of nauwelijks kennen.
uitvoeringsregels heeft dan in buurgemeente B. Sommige
39
gemeenten kopen de hulpmiddelen, maar het merendeel
Deel één van dit column wil ik afsluiten met een stelling:
huurt deze van een dealerbedrijf. Deze dealerbedrijven
hulpmiddelen en de WMO, daar kunt u zelf iets mee!
leveren het hulpmiddel bij u thuis en repareren het ook ter
Wordt vervolgd. •
Arie van Tienhoven is sociaal ondernemer en oprichter en eigenaar van het bedrijf Ortho Innovatief. Daarnaast is hij ondernemer van het jaar 2016. Zelf een keer komen kijken? Bel gerust 0180 32 01 91 of mail naar: a.tienhoven@ortho-innovatief
THERAPIE
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: PRIVÉCOLLECTIE EN Y. HOUBEN
CONNECTING TOUCH THERAPIE SOMMIGE MENSEN ZIEN DINGEN EN MOETEN ER DAN OOK IETS MEE. ZO IS THOBIEN ROBBERTS. ALS VERPLEEGKUNDIGE WERKTE ZE JAREN IN DE ZORG. EN DAN VALT HET OP DAT IEDEREEN HARD WERKT, MAAR DAT JUIST IN DIE VAART DER VOLKEREN NAUWELIJKS OPRECHTE AANDACHT IS VOOR DE KINDEREN OF VOLWASSENEN DIE VERZORGD WORDEN. GOED KIJKEN, IEMAND LEREN KENNEN EN VANUIT DIE VERBINDING IEMAND AANRAKEN EN EEN BAND OPBOUWEN. DAAR GAAT HET OVER BIJ CONNECTING TOUCH. DE TERM VERZON THOBIEN ZELF. EN ALS IDEALIST VERTELT ZE HAAR VERHAAL OOK AAN ANDEREN. WANT HOE MOOI ZOU HET ZIJN ALS IEDEREEN DIE IN DE ZORG WERKT EN MENSEN MET EEN BEPERKING BEGELEIDT, DAGELIJKS EVEN ECHT CONTACT MAAKT! Connecting Touch therapie richt zich op hand-, voet- en
VEINE
40
hoofdmassages. Een volledige lichaamsmassage is te ingewikkeld en voor begeleiders in de zorg niet uitvoerbaar. Maar juist die dingen waarbij het minder belangrijk is of iemand nou op een matje ligt of in zijn of haar rolstoel zit, zijn gemakkelijk tussendoor toepasbaar. >
THERAPIE
Aanraking is in de zorg een lastig begrip. Daarover zijn discussies. Welke uiting van affectie is wel acceptabel 41
en welke niet meer?
THERAPIE
Thobien ziet het liefst dat er een apart
aanraken. Het moet niet terloops zijn
moment moet worden ingepland voor
waarbij de aandacht snel kan worden
Connecting Touch. “Er moet een besef
afgeleid. Soms zie ik medewerkers met
komen dat cliënten door aanraking iets
elkaar praten terwijl ze de voeten van
kunnen bereiken.” Aanraking is in de
een kind masseren. Dat kan niet. Bij de
zorg een lastig begrip. Daarover zijn
aanraking is de aandacht die je erbij
discussies. Welke uiting van affectie
geeft minstens zo belangrijk! Aanraking
is wel acceptabel en welke niet meer?
moet worden beleefd zodat ook energie
Het complexe hierbij is dat aanraking
van de een op de ander kan worden
bij deze doelgroep vaak juist hetgeen
overgedragen”, legt Thobien uit.
is waar je hen mee kan bereiken.
VEINE
42
Sommige kinderen met een beperking
“Bij een reguliere massageopleiding
zijn slechthorend of slechtziend, over-
leer je allerlei grepen, bijvoorbeeld
of onderprikkeld en juist bij aanraking
diepe druk of palpatie*. Dat is
kunnen zij zich prettig voelen. “Op een
Connecting Touch dus echt niet. Dit is
kinderdagcentrum is het wel belangrijk
puur gericht op de aanraking, de
dat er echt aandacht is voor het
ritmische beweging.”
THERAPIE
WAAROM CONNECTING
MEER DAN ALLEEN
TOUCH THERAPIE?
MAAR AANRAKING
In de zorg is er steeds minder tijd om
Tijdens haar behandelingen maakt
even iets meer aandacht te kunnen
Thobien heel veel gebruik van klank;
geven. Een massage door Thobien kan
ze zingt, zegt soms een mantra op.
een kleine aanvulling op dit tekort zijn.
Vaak zoekt ze daarbij naar de woorden
Zij is een uur lang bezig, één op één. “Ik
die voor een kind bijvoorbeeld
tast dan af (connecten, dus verbinden)
belangrijk zijn. Thobien bemerkt dat
en ik ga als het ware de verbinding
dit vaak prettig is voor de kinderen.
aan met het kind door het aan te raken
De masserende bewegingen worden op
middels massage. Elke sessie opnieuw
zo’n moment dan ondersteund door de
bekijk ik wat er wordt toegelaten. Soms
klank en worden ritmisch uitgevoerd.
begin ik met de hand of voet, soms
“Zo masseer ik een meisje dat
toch met het hoofd of de rug. Ik pas
regelmatig een paar dagen achtereen
mij aan”, vertelt Thobien drukgebarend
zo gespannen is dat zij zichzelf
met haar handen. Dit afstemmen op
in haar bed verwondt omdat zij
de ander vormt voor Thobien dan ook
zulke ongecontroleerde spastische
een van de belangrijkste elementen
bewegingen maakt. Een keer was ik
van haar therapie. Al aanrakend zoeken
er terwijl ze midden
naar de verbinding met het kind of de
in zo’n >
jongvolwassene. Doel is eigenlijk puur ontspanning en daarbij het idee geven dat de ander eventjes echt gezien wordt door het geven van exclusieve aandacht waarbij spanning wordt weggenomen.
43
THERAPIE
stresssituatie zat. Door langzaam te
heeft het effect een paar dagen
starten met masseren kon ik haar rustig
aangehouden, maar eigenlijk is het bij
krijgen. Iets waar de mensen die haar
elke persoon anders. Bij een andere
verzorgen geen tijd voor hadden op dat
cliënt met niet-aangeboren hersenletsel
moment. Een reguliere masseur draait
die in een verpleeghuis zit, wordt door
een standaardprogramma af: hij heeft
de omgeving opgemerkt dat hij wel een
een bepaalde techniek en werkwijze
week na de behandeling door Thobien
waarbij standaard wordt begonnen
alerter is dan ervoor. Hij zit dan duidelijk
met diepe druk en vervolgens gaat
beter in zijn vel volgens zijn begeleiders.
masseren enzovoort. Dat werkt niet bij
Bij anderen is het alleen tijdens de
ernstig meervoudig beperkte kinderen
massage heel prettig.
omdat je die altijd in een andere toestand kan aantreffen. Elke keer
THOBIEN DE IDEALIST
moet dus opnieuw worden bekeken
Is het een doel om deze therapie groter
waar het kind op dat moment behoefte
te maken en verder te verspreiden
aan heeft.”
zodat meer mensen hiermee kennis kunnen maken, vraag ik mij af. Duidelijk
VEINE
44
HOE LANG HEBBEN MENSEN DIE
iets waar Thobien zelf ook over
EEN MASSAGE HEBBEN ONDERGAAN
nadenkt. In haar eentje kan ze maar een
HIERVAN EFFECT?
kleine groep mensen helpen. En hoe
Bij het meisje uit het voorbeeld
mooi zou het zijn als Connecting Touch
THERAPIE
therapie als een sneeuwbal door het
Gelukkig zijn er al medewerkers
hele land gegeven wordt?
van dagverblijven, logeerhuizen
ACHTERGROND
en woningen die zich aanmelden.
Thobien Robberts is de bedenker
Daarom is Thobien gestart met het
Natuurlijk zal er niet altijd veel tijd zijn
van de Connecting Touch therapie.
geven van tweedaagse cursussen;
om Connecting Touch therapie aan te
Zij komt uit de reguliere zorg waar zij
hand-, voet- en hoofdmassages in
bieden, maar behandelingen kunnen
werkzaam was als verpleegkundige.
combinatie met uitleg van het gebruik
ook heel klein worden toegepast,
Daarvoor werkte ze achttien jaar
van negen etherische oliën waarmee
hoeven daardoor niet veel tijd te
op een consultatiebureau waar zij
wordt gewerkt. Die oliën vormen echt
kosten. Je kan bijvoorbeeld beginnen
onder andere cursussen Shantala
een essentieel onderdeel van haar
met een handmassage van vijf minuten
babymassage gaf. Misschien is daar
massages. Je moet ook echt weten
en kijken wat dit met het kind doet.
het balletje wel gaan rollen om meer te
welke olie welk effect heeft.
Als je behandelingen op deze manier
doen met massages. Als ze later in de
“Ik vind het wel belangrijk dat
opbouwt, kun je het belang ervan goed
antroposofische dagbesteding werkt,
deelnemers de doelgroep kennen.
inschatten en is het veel makkelijker om
vindt ze het geweldig dat mensen
Dat kunnen ouders zijn of medewerkers
het in het dagprogramma op te nemen.”
met een beperking elke dag massage
in de zorg. Je moet begrijpen met wie
krijgen. De lichaamsmassages, de
je aan de slag gaat. Ik geef namelijk niet
Voor ons is het helder. Als Thobien de
zogenaamde inwrijvingen, werden
zomaar massagecursussen waarbij je
kans krijgt om anderen haar visie bij te
daar door een gediplomeerd
wat grepen leert. Het gaat vooral om
brengen, gaat de zorg er in Nederland
antroposofisch verpleegkundige
het verhaal en de beleving erachter.
vast een stuk mooier uitzien! •
gedaan. Thobien gaf in die tijd hand-, voet- en hoofdmassages. De reacties die zij daarbij zag, waren heel mooi. Thobien vergrootte haar kennis door
Als mensen geïnteresseerd zijn, kunnen zij contact opnemen met Thobien.
een cursus voetreflexzonetherapie,
De massages kunnen niet uit het pgb bekostigd worden, maar moeten zelf worden
een natuurgeneeskundige
betaald. Thobien werkt met pakketten. Een eenmalige massage heeft geen effect.
opleiding en vanuit daar is bij
De eerste massage is vrijblijvend, ook om te bekijken of deze wel aanslaat. De
haar de gedachte ontstaan om de
pakketten bestaan uit acht of twaalf behandelingen. Acht behandelingen kosten € 600
Shantala lichaamsmassage, de
en twaalf behandelingen kosten € 800. De kosten kunnen in termijnen worden betaald.
voetreflexmassage, de ontspannende
De duur van de behandeling is een uur. Deze tijd is echt nodig, ook om af te tasten
massage en de antroposofische
hoe de patiënt zich voelt op dat moment. Thobien werkt in een straal van 80 kilometer
massages in combinatie verder
(ze is gevestigd in Nieuw-Vennep) en vraagt wel reiskostenvergoeding. Voor mensen
te ontwikkelen.
die werkzaam zijn in de zorg geeft Thobien tweedaagse trainingen, de Connecting Touch Massages. Deze kosten € 400 per persoon. Er kunnen acht cursisten tegelijk deelnemen. De cursusdata in het najaar zijn vrijdag 9 en 16 november. De cursussen zijn in Alphen aan den Rijn. https://thobien.nl
45
ADVERTENTIE
24uurs houdingsmanagement
Innocare Comfort Ligsysteem
Dag ĂŠn nacht een goede houding is van groot belang voor een hoge kwaliteit van leven. Een goede houding zorgt immers voor een ontspannen en uitgerust lichaam/geest. Helaas is dat niet voor iedereen vanzelfsprekend. Bij een lichamelijke beperking moet het lichaam soms een beetje worden geholpen. Wij hebben de eer vaak onderdeel te mogen zijn van het verbeteren van de lichaamshouding vanmensen die daar hulp bij nodig hebben. Deze mensen zien wij op verschillende plekken en in verschillende situaties. We kunnen daarbij putten uit jarenlange kennis en ervaring op het gebied van houdingsmanagement. Iedereen heeft recht op een goede nachtrust!
Interesse? Maak een afspraak
Meespelen in plaats van aan de zijlijn staan!
VEINE
46
Ringoven 43
Postbus 4088
026 388 35 98
info@innocare.nl
6826 TP Arnhem
6803 EB Arnhem
026 388 39 36
www.innocare.nl
RUBRIEK
COLUMN HERFST IS RUIKEN, ZIEN EN VOELEN EV AK
OP
PIUS
- (kind
ra th e er)ergo
pe
ut
MOEILIJK VOOR TE STELLEN DAT WE TOCH ECHT WEER HERFSTWEER KRIJGEN, TERWIJL IK DIT ZIT TE SCHRIJVEN IN DE SCHADUW ONDER DE BOMEN IN DE TUIN VAN EEN AUTHENTIEK ITALIAANS HUISJE IN EEN PIEPKLEIN DORPJE OP EEN BERG IN TOSCANE. Maar het gaat gebeuren en ik vind het niet erg want ik hou
Je kan in de bak natuurlijk ook spulletjes verstoppen zoals
van de herfst. Elk seizoen heeft zijn charme en de herfst staat
een potlood, een speelgoedauto of een lepel. Laat je
voor mij gelijk aan warmte en gezelligheid binnenshuis. Maar
kind eerst speuren, maar daarna kun je ook opdrachten
daar ga ik het nu niet over hebben. Nee, deze herfst wil ik dat
geven. Stop je twee dezelfde voorwerpen erin dan kun
jullie met je kinderen eropuit gaan. Ga naar buiten als het net
je zelfs memory gaan spelen door twee dezelfde te laten
geregend heeft en loop door het bos. Snuif samen de geur
pakken. Eventueel een theedoek over de bak leggen en dan
op, dan merk je hoe lekker het ruikt. Kijk hoe de regen van
voorwerpen vinden is weer een uitdagende, volgende stap.
de bladeren drupt. Rij met de rolstoel lekker hard door de plassen of stamp er samen in.
Maar ook met de vele dennenappels die te vinden zijn tijdens de boswandeling kun je allerlei sensorische ervaringen
Verzamel samen kastanjes die gevallen zijn; die mooie
opdoen. Voelen natuurlijk, ruiken eraan, laten vallen op
glimmende gladde kastanjes maar ook die nog in hun
de grond en schrikken van het geluid en merken dat er
stekelige jasje zitten. Pel ze samen met je kind en ontdek en
misschien wel stukjes afbreken. Ook kun je met een kwast
verwonder welke schoonheid eronder verborgen zit.
de dennenappels verven. Bladeren kun je, nadat ze gedroogd zijn, opplakken op een groot vel papier en zo echte bladeren
Stop alle gevonden kastanjes in een platte bak. Heerlijk om
aan een getekende boom plakken.
met de handen of met de voeten in te gaan en te ervaren hoe dat voelt. Verstop je hand zelf en nodig je kind uit om je hand
Kortom, ervaar de herfst samen met je kind door eerst lekker
te zoeken. Of je duim. Zo verbetert een kind spelenderwijs
naar buiten te gaan en daarna binnen verder te gaan met het
naast alle sensorische informatieverwerking, ook zijn of
spelen met de gevonden sensorische schatten. โ ข
haar oog-handcoรถrdinatie en zijn lichaamsgevoel. En het is gewoon een grappig spannend spelletje want je weet nooit welke vinger er ineens omhoog komt.
Eva heeft een eigen praktijk in Zwartewaal en Brielle. Zij helpt en adviseert kinderen tussen vier en twintig jaar op kinderdagcentra, scholen en/of bij ouders thuis in Zwartewaal, Brielle en verre omgeving.
47
VEINE STEUNT
FIJN PROEVEN VOOR FIJNÂPROEVERS!
VEINE
48
VEINE STEUNT
PERSOONLIJK HOU IK WEL VAN LEKKER ETEN. EN IK ZEG DAN OOK GEEN NEE ALS WE EEN AVONDJE UITETEN GAAN. GENIETEN VAN MOOIE SMAKEN, LEUKE COMBI’S EN IN IEDER GEVAL DINGEN DIE IK ZELF NIET MAAK. MAAR HOE ZIT DAT MET DE KINDEREN? Eten was bij mijn dochter (meervoudig
mooi glad gepureerd in een apart potje.
De producten zijn verrijkt met
beperkt) altijd al een probleem. Van
Nee mama’s en papa’s die het al zo
hoogwaardig dierlijk melkeiwit,
kauwen is sowieso geen sprake, maar
druk hebben, dat maak je niet zelf. Dat
waarin je de negen essentiële
inmiddels gaan de door mij met een
bestel je bij de Fijnproevers en dat krijg
aminozuren terugvindt.
een staafmixer geblende maaltijden
je als diepvriesmaaltijden aangeleverd.
er prima in. En zo krijgt ze bieten met
Niet alleen ontzettend makkelijk, maar
Wij bij Veine vinden dit nou zo’n typisch
speklappen, bloemkool met verse
ook heel goed.
mooi initiatief waar ouders echt iets aan hebben. Je hebt al een compleet menu
worst en spruitjes met rundvlees. Of ze die smaken apart zou herkennen of
Want de makers van Fijnproevers
voor € 6,99. Even op internet (fijn-
waarderen, geen idee; ik mix immers
hebben ook gelet op hetgeen onze
proevers.nl) bestellen en je krijgt de
alles door elkaar. Vreemd eigenlijk als je
kinderen nodig hebben. Zo bevatten
perfecte smakelijke maaltijden voor je
bedenkt dat je zelf ook niet zomaar alles
de producten toegevoegde oplosbare
kind thuisbezorgd. •
door elkaar doet.
vezels om een gezonde spijsvertering te bevorderen. Maar ook de negen
Met die gedachte moeten de bedenkers
essentiële aminozuren die ons lichaam
van het bedrijf Fijnproevers ook hebben
niet kan aanmaken, ook daar is
rondgelopen. Waarom zou je kinderen
aan gedacht.
of volwassenen met eetproblemen niet culinair verwennen en volwaardige maaltijden geven? Wat denk je van bijvoorbeeld een diner waarbij we starten met tomatensoep op Franse wijze, zacht varkensvlees combineren met Italiaanse kaas en als nagerecht een passievruchtendessert? En alles
49
SPORT
Elke krijger is een gever
VEINE
50
SPORT
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: XXX
EEN BAND, OOK VOOR KINDEREN MET EEN BEPERKING MIDDEN IN ROTTERDAM-ZUID, OP EEN GEWELDIG IDYLLISCH PLEKJE AAN DE RAND VAN HET PARK, VIND JE DE SPORTVERENIGING VAN LINDA HAGENDOORN. ALS WE AANKOMEN, WACHT HAAR VADER ONS MET EEN BIG SMILE OP (HIJ IS DE SPORTSCHOOL BEGONNEN). HEERLIJK, ZOALS HET HOORT IN ROTTERDAM, BEGROET HIJ ONS MET EEN ”ZO DAMES, WAT KOMEN JULLIE DOEN?”. NOU, WIJ KWAMEN DUS VOOR LINDA OMDAT ZIJ IN DE STAD BEKEND STAAT ALS DEGENE DIE JUDOLESSEN GEEFT AAN ALLE KINDEREN, MET OF ZONDER BEPERKING. LINDA WEET DAT ZIJ KINDEREN SOMS IN BESCHERMING MOET NEMEN, MAAR SOMS OOK MOET UITDAGEN, WANT ER ZIJN ER ALTIJD DIE NIET ZO VEEL DURVEN. >
51
SPORT
SPORTEN OP MAAT
“Helaas stoppen sommige kinderen,
Toen Linda de judovereniging van
omdat het voor ouders te lastig wordt
haar vader overnam wilde ze er een
om het kind elke keer te brengen en te
’brede’ vereniging van maken, die
halen”, zo had ik een geweldige band
sporten op maat biedt. Inmiddels
met een meisje met het syndroom
komen veel sporters, ook met een
van Down. Zij genoot van de lessen.
beperking, naar haar toe. Linda is
Maar toen haar moeder een andere
werkzaam als fysiotherapeut in een
baan kreeg, moest zij helaas stoppen
gezondheidscentrum. Natuurlijk helpt
met de lessen. Het ligt eigenlijk nooit
dat haar als ze lesgeeft aan kinderen
aan het gebrek aan enthousiasme van
met lichamelijke beperkingen. Ze
de kinderen”.
weet wat ze wel en niet kan doen. Sporten met anderen die ook een beperking hebben, maakt onderlinge acceptatie wel gemakkelijk.
Linda ziet in haar judoschool kinderen en volwassenen met lichamelijke beperkingen, maar ook met verstandelijke. Zo sport er een jongen van achttien
Bij judo moet je beschikken over een goede stabiliteit en komt ook heel veel coördinatie kijken. Kinderen vinden de oefeningen zo leuk, dat zij ze thuis oefenen en ze dan de volgende les trots aan haar en de andere leerlingen showen.
jaar die een verstandelijk vermogen heeft van vijf jaar. Hij wil net als alle andere kinderen gejonast worden op zijn verjaardag, maar
VEINE
52
weegt inmiddels wel 90 kilo. Linda
ALLE KINDEREN BIJ ELKAAR
doet dat dan gewoon en jonast hem
“Eigenlijk wil ik kinderen met een
met hulp van tien anderen ook hoog
beperking niet apart lesgeven, ze
de lucht in. De andere kinderen in de
kunnen gewoon in de reguliere les
groep snappen dan gelijk dat alhoewel
meedraaien. Zo kan ik de contributie
deze jongen veel groter is dan de
ook laag houden en kan ik deze
anderen, hij net zo ver ontwikkeld is
kinderen op reguliere tijden indelen.
als zijzelf. Dat wordt onderling heel
Ik geef deze lessen wel altijd zelf,”
makkelijk geaccepteerd.
vertelt de judoka. Dat houdt wel in dat zij kinderen soms binnen een groep >
SPORT
Kind is te gewoon, Frieda heeft andere foto opgevraag
53
SPORT
individueel les moet geven. “Maar”,
“Het zo moet zijn dat iedereen kan
zo zegt ze zelf, het voordeel is dat alle
sporten en dat iemand niet zielig hoeft
kinderen ook veel van elkaar leren!
te worden gevonden omdat hij of zij iets mankeert. Ik vind het dan ook
Linda geeft uitsluitend judolessen
hartstikke zonde als je hen thuis laat
aan de kinderen. Soms helpt zij de
zitten. Het is ten eerste een verrijking
kinderen extra door hen naar haar
van jezelf als je sport, maar ook voor de
praktijk te laten komen om ze daar wat
ouders. Het is vooral aftasten en kijken
tips te geven over hoe zij makkelijker
waar je succes kan behalen.”
bepaalde bewegingen kunnen maken of oefeningen kunnen uitvoeren.
Een moeder vroeg Linda eens of haar
Vaak kunnen zij hierdoor makkelijker
zoon ooit de zwarte band zou halen,
meedraaien tijdens de judolessen.
waarop Linda antwoordde dat zij dat nooit kan beloven, maar dat
VEINE
54
Linda wil vooral niet, hospitaliseren, dat
de ouders eigenlijk
heeft volgens haar geen enkel nut. Als
blij moeten zijn
ik vraag wat ze daarmee bedoelt legt
dat hun kind zo
ze uit: “Je moet juist niet benadrukken
geniet van
dat een kind bijvoorbeeld lastige voeten
het sporten,
heeft en daar nooit meer van af komt.
ongeacht
Nee, ook met moeilijke voeten kan je
de gradatie
alles, je moet alleen even weten hoe je
die het
dit moet doen.”
kind haalt.
Linda: “Onze Rotterdamse filosoof Henk Oosterling zegt niet voor niets dat elke krijger een gever is. Van hem zijn de woorden: je moet kinderen niet laten chillen. Je moet ze ook niet drillen, maar je moet ze skillen. Linda houdt zich graag aan deze woorden vast. Laat kinderen excelleren in dat wat ze kunnen.
SPORT
Opmerking Frieda hoofd mist en voet
TRAININGEN VOOR JUDOLERAREN
mist Linda heeft met de Judo Bond Nederland een cursus opgezet van vijf bijeenkomsten waarbij een reguliere judoleraar een judoleraar in de zorg kan worden. Dat kan op twee niveaus. Bij niveau drie kun je alleen uitvoeren, bij niveau vier kun je ook dingen bedenken. Linda is hoofddocent bij de opleiding ’Judo in de zorg’.
Meer informatie: www.svhagendoornr-z.nl
BANDKNOOPDIPLOMA
jongen die zo enthousiast bezig was
“Er is een soort band van 2.40 meter
geweest dat hij zes knopen in zijn band
die je twee keer om je buik moet doen
had gelegd. Hij had er een hele bult
en waarin twee knopen moeten. Zo
van gemaakt, maar was er supertrots
hebben we dat onderling afgesproken
op dat het hem was gelukt te knopen.
en iedereen moet het zo doen. Voor
De moeder van die jongen was wel blij,
sommige kinderen kost het heel veel
maar zei tegelijkertijd dat hij het tóch
moeite dit zo te doen, maar als het
niet goed had gedaan. Dan zeg ik tegen
uiteindelijk dan toch lukt, zijn ze heel
zo’n vrouw dat toch niemand er last
trots en wij ook, of het nou helemaal
van heeft en dat ie dat wel mooi zélf
gelukt is of niet. Er was een keer een
heeft gedaan!” •
55
ADVERTENTIE
VEINE
56
RUBRIEK
COLUMN R
N
t
en
TI
m
MA
BALANS EN EVENWICHT ME
EU
W IS
S E N - ex p e r t h o u d in
a gsm
na
ge
AL HEEL JONG PROBEREN KINDEREN OP STOEPRANDEN OF MUURTJES HUN BALANS TE BEWAREN EN ZO HUN GEVOEL VOOR EVENWICHT STEEDS VERDER TE TRAINEN. AL 5.000 JAAR GELEDEN IN CHINA, INDIA EN EGYPTE WERD ER AL OVER BALANS EN EVENWICHT NAGEDACHT EN DE BALANS GEBRUIKT OM DINGEN TE VERGELIJKEN.
probleem met het evenwichtsorgaan. Vervolgens worden er
Evenwicht wordt vaker gebruikt in samenhang met symmetrie
om je balans en evenwicht te verbeteren. Die zijn gebaseerd
en balans meer bij een lichaamshouding, mentale houding
op het feit dat spieren die betrokken zijn bij het evenwicht
of bij een beweging. Balans is zo belangrijk dat het in veel
nét iets sneller reageren dan andere spieren. Bijvoorbeeld de
zaken in het leven als basis wordt gebruikt; bij sport, dans,
kuitspier en de lage rugspieren. Door iedere dag tien minuten
ballet, yoga en figuurlijk ook in boekhouding, economie
op de tenen te lopen, train je de kuitspier en rugspieren al
en psychologie.
behoorlijk en verbeter je het evenwicht..
We gaan pas over evenwicht en balans nadenken als er iets
Een mooi voorbeeld is de vorige eigenaar van ons huis. Hij
mis is. De oorzaak ligt niet vaak aan het evenwichtsorgaan
overleed op 84-jarige leeftijd, maar had op de drie trappen
zelf. Het evenwichtsorgaan, ook wel slakkenhuis genoemd,
nooit trapleuningen laten maken en daar toch veertig jaar
ligt diep in het oor en werkt eenvoudig en functioneel.
zonder problemen gewoond. Volgens zijn kinderen kwam
Het bestaat uit drie halfcirkelvormige kanalen die in drie
hij tot zijn dood elke dag vele malen in zijn kelder en op
verschillende vlakken liggen. In ieder kanaal liggen zeer fijne
zolder. Door het vele traplopen deed hij gelijktijdig balans- en
kalkkorrels op een borsteltje van haren en als deze bewegen,
stabiliteitsoefeningen. Hij trainde in zijn dagelijks leven de
drukken ze tegen een gevoelige plaat. Deze druk wordt
spieren die nodig zijn voor een goed evenwicht.
balans- en stabiliteitsoefeningen gegeven om het probleem met het evenwichtsorgaan op te lossen. Dan blijkt later dat er veel te weinig verschillende bewegingen zijn geweest om de spierkracht aan beide kanten van het lichaam gelijk te houden en dat niet het evenwichtsorgaan zelf de oorzaak is. Vaak is het verschil in spierkracht aan één kant van het lichaam de oorzaak van het evenwichtsprobleem. Met balansof stabiliteitsoefeningen kunnen we meestal de situatie verbeteren of oplossen. Balansoefeningen doe je in één houding en stabiliteitsoefeningen doe je tijdens het bewegen. Naast deze oefeningen zijn er hele eenvoudige bewegingen
doorgegeven aan de hersenen. Zo voelen we waar we zijn in
57
drie dimensies. Van voren naar achteren, van links naar rechts
In de volgende Veine wil ik graag stilstaan bij contracturen.
en op en neer. Als je duizelig wordt bij sommige bewegingen
Eventuele vragen kun je stellen aan
of je verliest je evenwicht bij bepaalde bewegingen, wordt
zorg@houdingsmanagement.nl •
gemakkelijk gezegd dat dit wordt veroorzaakt door een
ADVERTENTIE
VEINE
58
IN NEDERLAND HEBBEN
OOKCIJFERS
2,5 MILJOEN
OVER COMMUNICATIE EN PRATEN
19% VAN DE NEDERLANDSE BEVOLKING (16-65 JAAR) HEEFT IN 2012 EEN EXCELLENT TAAL VAARDIGHEIDS NIVEAU.
HET LEZEN CONCENTREERT ZICH IN DE VROEGE OCHTEND, LATE MIDDAG EN DE AVONDUREN. THUIS OP DE BANK EN IN BED ZIJN DE
FAVORIETE LEES LOCATIES.
SINDS DE
JAREN 50 ZIJN NEDERLANDERS STEEDS MINDER TIJD GAAN BESTEDEN AAN LEZEN. ONLINE LEESMEDIA ZIJN DE ENIGE TEKSTSOORT DIE LEESTIJD WINNEN.
MENSEN VAN 16 JAAR EN OUDER MOEITE MET LEZEN, SCHRIJVEN EN/OF REKENEN. DAT STAAT GELIJK AAN 18% OFWEL ONGEVEER 1 OP DE 6 NEDERLANDERS.
8 OP DE 10 NEDERLANDERS LAZEN HET AFGELOPEN JAAR IN EEN BOEK. HET AANTAL MENSEN DAT DAGELIJKS LEEST, IS DE LAATSTE JAREN AFGENOMEN.
UIT ONDERZOEK BLIJKT DAT
50%
VAN ONGEVEER DE 15-JARIGEN NOOIT LEEST VOOR ZIJN OF HAAR PLEZIER. EEN KIND UIT EEN GEZIN MET ONGESCHOOLDE/ LAAGGESCHOOLDE OUDERS HOORT
615 WOORDEN PER UUR. EEN KIND UIT EEN GEZIN MET OUDERS MET EEN MIDDELBARE OPLEIDING HOORT 1.251 WOORDEN PER UUR. EEN KIND UIT EEN GEZIN MET HOOGOPGELEIDE OUDERS HOORT 2.153 WOORDEN PER UUR.
59
EXTRA
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: PETRA VAN DER VEER
JE VERHAAL VERTELLEN MET FILM
VEINE
60
HAAR ENTHOUSIASME WERKT METEEN AANSTEKELIJK. ZONDER DAT WE HET IN DE GATEN HEBBEN, ZITTEN WE, ONDER HET GENOT VAN EEN HEERLIJKE LATTE MACCHIATO, TWEEËNHALF UUR TE PRATEN. MASCHA LEGEL GEBRUIKT DE CAMERA EN FILMS OM DE WERELD IETS TE VERTELLEN. EN DAT LEERT ZE ANDEREN OOK. ALS ZE PRAAT OVER DE MANIER WAAROP KINDEREN EN JONGEREN MET EEN BEPERKING IN ’HAAR PROJECTEN’ MEEDOEN, ONTSTAAT ER EEN GLIMMERTJE IN HAAR OGEN. ZE IS ENORM GEDREVEN OM ZOVEEL MOGELIJK JONGEREN TE HELPEN HUN VERHAAL TE VERTELLEN. ALS JE NIET KUNT PRATEN, WIL DAT NIET ZEGGEN DAT JE DE WERELD NIETS TE VERTELLEN HEBT. EN DAT BLIJKT ALS MASCHA MET ’HAAR KINDEREN EN JONGEREN’ AAN DE SLAG GAAT! >
EXTRA
Iedereen heeft verhalen in zijn hoofd die hij of zij wil uiten. Film als ondersteunde communicatie is een tool om verhalen vertellen mogelijk te maken.
61
EXTRA
ACHTERGROND
KIDS ACHTER DE CAMERA
Mascha is initiatiefnemer en oprichter
Kinderen leggen door middel van filmpjes
van het project ’Mijn Film, Mijn Verhaal’
die zij maken dingen vast. Mascha merkte
en het filmproductiehuis Cam on Wheels.
dat als je dingen ’vangt’ vanuit het eigen
Haar creativiteit en bevlogenheid hebben
perspectief van het kind en het gefilmde
ervoor gezorgd dat film als vorm van
samen met hen terugkijkt, je een bepaalde
ondersteunende communicatie steeds meer
reactie van hen terug krijgt die sterker is
erkenning heeft gekregen. Niet alleen in
dan wanneer je deze kinderen alleen maar
Nederland, maar ook op vele andere plekken
iets laat ’vertellen’ over hun belevenis.
in de wereld. Mijn vraag is vooral, waarom die
“Enerzijds blijkt de film een middel te zijn
interesse voor kinderen met een beperking?
om iets duidelijk te kunnen maken. Iedereen
Al pratend blijkt dat het balletje soms gewoon
heeft verhalen in zijn hoofd die hij of zij wil
naar een kant rolt die je van tevoren niet
uiten. Als je deze niet kunt vertellen omdat
kunt bedenken. Mascha studeerde visuele
je als gevolg van de beperkingen die je hebt
antropologie, een studie waarbij je met film
niet kunt praten, sluit een persoon zich vaak
data verzamelt. Ze raakt mij als ze vertelt dat
af. Film als ondersteunde communicatie is
ze film integer vindt als manier om informatie
een tool om dit te voorkomen en verhalen
te verzamelen. “Door iets te filmen en dat
vertellen mogelijk te maken. Anderzijds merk
samen met iemand terug te kijken, kun je
ik dat niet alleen het verhaal van iemand
elkaar makkelijker en beter begrijpen dan
duidelijk wordt gemaakt, maar dat ook de
wanneer je iets overbrengt door middel van
persoon alerter reageert als je samen met
schrijven”, vertelt Mascha.
hem of haar een film terugkijkt. Ik heb ooit met een meisje met het syndroom van Rett
VEINE
62
Ze produceerde documentaires waarbij zij
gewerkt. De tablet waarmee we filmden werd
eigenlijk samen met haar onderwerp een
voor het meisje vastgezet op haar rolstoel
film maakte. De persoon waarover de film
en zo werd haar wereld vastgelegd”, vertelt
gaat, maakt eigenlijk ook de film waardoor
Mascha. Dit meisje filmde dus niet zelf, maar
je dus samen coregisseur bent. Om op
er zijn ook kinderen met een beperking die
deze manier met kinderen films te maken,
dat wel kunnen, denk aan cerebrale parese,
vond zij heel leuk. In 2006 werd Mascha
autisme enzovoort. “Het belangrijkste is dat
gevraagd door een montessorischool om
je beelden verzamelt, op welke manier dan
een documentaire te maken ’op haar manier’.
ook, die aansluiten bij de beleving van het
Direct daarop volgde een project voor het
kind. Daarnaast moet zo’n persoon natuurlijk
speciaal onderwijs in Rotterdam, waar
wel het idee hebben dat wat gefilmd wordt,
Mascha voor het eerst werkte met kinderen
ook wel bekeken wordt. Kinderen filmen
met een beperking.
heel selectief. >
EXTRA
63
EXTRA
Toen ik bijvoorbeeld ooit met Mitchel (red: een jongen met
om tot interactie te kunnen komen. Het is bovendien de
wie zij heeft gefilmd) een vier uur durend bezoek aan het
bedoeling dat een leraar kan meten in hoeverre mondelinge
stoomschip De Rotterdam bracht, maakte hij een film die
taalontwikkeling vooruit gaat.” Daarvoor ontwikkelde Mascha
minder dan een uur duurde. Samen terugkijken met ouders
aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in samenwerking met
en gezin, maar ook op school of bijvoorbeeld bij logopedie is
een internationaal team uit San Francisco en Schotland, een
het meest belangrijk.”
speciale analysetool die de komende jaren verder wordt door gevalideerd. Scholen kunnen zich nog steeds aanmelden als
HET SNEEUWBALEFFECT
partner, met als tegenprestatie workshops en begeleiding
“Vier jaar lang kon ik werken met kinderen met een
met de lesmethode ‘Mijn Film, Mijn Verhaal’. Film als
spraakbeperking, thuis en op school, binnen het project
ondersteunde communicatie (FaOC) is het idee waar Mascha
’Mijn Film, Mijn Verhaal’, dankzij de steun van diverse
op promoveert. FaOC kan ingezet worden bij alle kinderen,
fondsen. Maar het project was met name mogelijk door de
dus niet alleen bij kinderen met een beperking. Het doel van
intensieve samenwerking met deze kinderen, ouders, broers
het onderzoek is om te meten en te weten wat zelfgemaakte
en zussen. Om het project duurzaam te maken, hebben we
film met taalontwikkeling doet, waarbij film één van de
het afgelopen jaar gewerkt aan de lesmethode Mijn Film,
bouwstenen is van communicatie.
Mijn Verhaal. Een praktische lesmethode die gebruikt kan
VEINE
64
worden door kinderen, jongeren, hun ouders, logopedisten
Wat begon met een vraag vanuit het speciaal onderwijs om
en scholen. De lesmethode werd in het voorjaar van 2018
samen met kinderen te filmen, is mede dankzij de enorme
gelanceerd. De website is gratis toegankelijk, maar we
drive van Mascha Legel uitgegroeid tot een volwaardig
vragen aan gebruikers om medewerking door mee te helpen
en erkend ondersteund communicatiemiddel. Filmen blijkt
in het aanscherpen van de methode door ideeën, ervaringen
een manier om kinderen die niet kunnen spreken toch hun
met ons te delen om tot een ‘volledige’ methode te komen.
verhaal te laten vertellen en te komen tot taalontwikkeling.
Het is een interactieve website, een soort tool met praktische
Mooi werk, vinden wij! •
tips voor filmen en om verhalen te vertellen voor bij de film. De lesmethode kan worden ingezet op school bij de
Meer informatie over Mascha en haar filmhuis vind je via
doorlopende leerlijn mondelinge taal- en vertelvaardigheid.
www.camonwheels.nl
Een praktische tip is bijvoorbeeld de film stil te zetten
EXTRA
Film is één van de bouwstenen van communicatie. Met filmen leg je plaatjes vast waarover en waarmee je kan communiceren op een andere manier dan alleen met gesproken taal. Naast de film, kan je picto’s en gebaren gebruiken, maar ook spreken met mimiek en ogen (eyegaze) zoals veel kinderen met beperkte spraak doen. Communicatie is zoveel meer dan alleen gesproken taal. Aan non-verbaal contact komt geen gesproken woord te pas, maar toch zegt het heel veel. Ons hele onderwijssysteem is gefocust op gesproken taal. Als kinderen geen mogelijkheid hebben om zich sprekend te kunnen uiten, kan een kind vaak geen regulier onderwijs volgen. Ik wil aantonen dat er meer bouwstenen zijn voor communicatie waar een kind mee kan werken, bouwstenen waardoor de intelligentie van elk kind ten volle wordt gezien en benut.
65
HULPMIDDELEN
Er zijn veel leuke hulpmiddelen om prikkelverwerking te verbeteren
VEINE
66
HULPMIDDELEN
HULPJES BIJ PRIKKELVERWERKING
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: XXX
GO SENSO! SENSORISCHE INFORMATIEVERWERKING BETEKENT EIGENLIJK NIET MEER DAN ’ZINTUIGLIJK’ HOREN, PROEVEN, RUIKEN, VOELEN EN ZIEN. BIJ SOMMIGE KINDEREN WERKEN DE ZINTUIGEN NIET GOED SAMEN, HET FILTERMECHANISME WERKT NIET OPTIMAAL. Of er worden te weinig prikkels doorgelaten, waardoor de hersenen te weinig informatie krijgen om een leerproces te ondergaan. Of er worden te veel prikkels doorgelaten, waardoor de persoon overprikkeld raakt en de hersenen om die reden geen leerproces kunnen ondergaan. Deze kinderen hebben dan sensorische informatieverwerkingsproblemen. Dat uit zich in hun gedrag. Ze zijn bijvoorbeeld heel onhandig of worden snel boos. Maar het kan hun gedrag ook op heel andere manieren beïnvloeden. Sommige kinderen zijn angstig, huilen veel en zijn snel overprikkeld. De zintuigen zijn gehoor, tast, ruiken, kijken en proeven. Daarnaast zijn er minder bekende zintuigen zoals evenwicht, beweging (je vestibulaire zintuig) en het spier- en gewrichtsgevoel, het zogenaamde proprioceptieve zintuig. Ook is er nog het interoceptieve zintuig, dat wil zeggen alle prikkels, gegeven vanuit je eigen lichaam, vanuit je eigen organen.
Gelukkig zijn er heel veel (vooral leuke!) hulpmiddelen die je kunt gebruiken om prikkelverwerking te verbeteren. >
67
HULPMIDDELEN
VEINE
68
AURA LED PROJECTOR Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: â&#x201A;¬ 240,00
HULPMIDDELEN
YUCK-E-BALL Met knikkers gevulde bal Verkrijgbaar: alprovi.nl Prijs: € 7,95
BUMPY BAL Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 10,95
VERZWAARDE HAGEDIS 2 kg, blauw Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 85,00
69
HULPMIDDELEN
REGENSTAAF Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 12,99
SPIJKERBORD Verkrijgbaar: sensocare.nl Prijs: € 25,00
SQUEASE Opblaasbaar drukvest
VEINE
70
Verkrijgbaar: sensocare.nl Prijs: € 296,00
HULPMIDDELEN
HAPPY SENSO Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 8,99
TANGLE-SENSO Verkrijgbaar: alprovi.nl Prijs: € 14,00
TRILKUSSEN Verkrijgbaar: sensocare.nl Prijs: € 38,00
71
SPECIAAL VOOR VEINE LEZERS SELECTEERDEN WIJ 20 PRODUCTEN VOOR SENSORISCHE INTEGRATIE
SENSO-SELECTIE BARRY EMONS IS SPECIALIST OP DIT GEBIED EN HEEFT EEN RUIM ASSORTIMENT AAN PRODUCTEN DIE ZEER GESCHIKT ZIJN VOOR HET STIMULEREN VAN SENSORISCHE INTEGRATIE. Dr. Jean Ayres, ergotherapeut en psycholoog:
SI kan gestimuleerd worden met onze producten die speciaal
“Sensorische Integratie is het vermogen van mensen om
gericht zijn op zintuigen en prikkelverwerking. Het begint
prikkels vanuit de wereld om ons heen en vanuit ons eigen
met een comfortabele positie in bijvoorbeeld een zitzak. Als
lichaam op te nemen, te verwerken en de informatie met
ouder kent u uw kind het beste. Onze adviseurs hebben veel
elkaar te verbinden. Dit is nodig om in bepaalde situaties
kennis van de producten. Door uw kennis en onze kennis te
op een juiste manier te kunnen reageren.”
bundelen komen we samen uit bij juiste product waarmee u
ADVERTORIAL
nog meer in contact kan komen met uw kind.
• Happy Senso gel (BE04661). Dit is fantastisch product
• Skwizzy (BE00693). Een hobbelig en ruw speelelement
voor contactmomenten, het is een gel met multi
die makkelijk in de hand ligt, stimuleert de
sensorische eigenschappen. Het prikkelt het gehoor,
fijne motoriek. • Zitzak Easy (BE04670): Een makkelijk te vormen
geur en zicht. • Een verzwaarde knuffel zoals bijvoorbeeld de groene hagedis (BE03056). Door zijn gewicht (2 kg) voel je de
zitzak die ondersteunt en een goede en stabiele zit- of lighouding biedt.
knuffel echt tegen het lichaam en zorgt hij ervoor dat de
VEINE
72
Deze en alle andere 16 speciaal voor Veine-lezers
proprioceptie (bewustheid) toeneemt. • Regenstaaf (BE04360). Hij geeft een auditief en visueel effect door de regen aan balletjes
geselecteerde SI gerelateerde producten zijn met korting te bestellen op onze vernieuwde website.
door de buis.
www.barryemons.nl
RUBRIEK
COLUMN E
SU
I JK
an
I LV
d ic
SY
ap
OMNIDU
ER
BU I
JK - therapeut com
ALS ERGOTHERAPEUT VAN TEAM COMPUTER EN HANDICAP BIJ RIJNDAM REVALIDATIE ADVISEER IK OVER DE VOOR DE CLIËNT MEEST GESCHIKTE AANPASSINGEN OP COMPUTERGEBIED. ZO KRIJG IK VAAK DE VRAAG WELKE SOFTWARE HET MEEST GESCHIKT IS. DIT HANGT NATUURLIJK HELEMAAL AF VAN HET DOEL EN HET NIVEAU VAN HET KIND. DAARNAAST IS HET BELANGRIJK OM UIT TE ZOEKEN HOE HET KIND DE SOFTWARE KAN BEDIENEN EN OF ER OP HARDWARE GEBIED AANPASSINGEN NODIG ZIJN. De ontwikkelingen gaan in rap tempo en er is steeds nieuwe software beschikbaar. Toch adviseer ik nog steeds vaak Omnidu aan leerkrachten. Ook voor thuis is Omnidu erg goed te gebruiken. Spelletjes kunnen geheel naar niveau en interesse van het kind samengesteld en gemaakt worden.
Omnidu is een uniek systeem, waarmee iedereen zelf op maat gemaakte spelletjes kan maken. Het is gebruiksvriendelijk, eenvoudig en doeltreffend. Je kan zelf de inhoud bepalen en het leerdoel. Het is een onuitputtelijke bibliotheek met gratis oefeningen en spelletjes. De software is erg geschikt voor cognitief laag-functionerende kinderen. Recent is in samenwerking met Bartimeus en Kentalis de software ook geschikt gemaakt voor blinde en/of
er p ut
en
h
slechtziende kinderen en dove en/of slechthorende kinderen. Ook voor kinderen met beperkingen op motorisch vlak is de software goed inzetbaar. Naast gebruik van muis(vervanger) of touchscreen is het mogelijk om de spelletjes scannend te bedienen, met één schakelaar, een tweefunctiehoofdsteun of via oogbediening. Zeker in het traject waarbij de bedieningsvorm moet worden geoefend kan de software prima ingezet worden.
Omnidu is gratis te gebruiken. Het afspelen van bestaande Omnidules is mogelijk en ook het maken en delen van vijf eigen Omnidules. Voor een klein eenmalig bedrag is het mogelijk om oneindig veel spelletjes zelf te maken, te delen en op te slaan.
Lara zit in de kleuterklas van de mytylschool en oefent met een eenfunctieschakelaar. Het bedienen van schakelspeelgoed met deze schakelaar vindt ze erg leuk en lijkt ze steeds beter te begrijpen. Het leek daarom een logische keuze de stap te maken naar het gebruik van de schakelaar om spelletjes op de computer te doen. Helaas ging dit niet zoals gehoopt, het lukte maar niet om de schakelaar doelgericht te gebruiken. Tot ik voor haar een spelletje in Omnidu maakte, met daarin de foto’s van haar klasgenootjes en juffen. Dit vond ze geweldig, het sloot aan bij haar belevingswereld en dit motiveerde haar enorm om de schakelaar goed te gaan gebruiken. Ze werkt nu inmiddels met twee schakelaars. Ook thuis speelt ze spelletjes in Omnidu. Neem eens een kijkje op www.omnidu.nl •
73
LEESPRAAT
Wanneer je een woord opschrijft en kunt lezen, wordt het ook makkelijker VEINE
74
om dit woord uit te spreken
LEESPRAAT
TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: XXX
LEREN LEZEN EN PRATEN VOL PASSIE EN VOORAL MET HEEL VEEL GEDULD LEERT TJITSKE PETERS KINDEREN MET EEN MEERVOUDIGE BEPERKING LEZEN EN PRATEN MET DE METHODE LEESPRAAT. HET IS FANTASTISCH OM TE ZIEN HOE CREATIEF TJITSKE IS EN HOE ZIJ DE KINDEREN WAARMEE ZIJ WERKT ZONDER PROBLEMEN WEET TE BOEIEN. WANT TAAKGERICHTHEID IS BIJ DE DOELGROEP WAARMEE ZIJ WERKT BEST EEN GROOT PROBLEEM. DE METHODE IS OVERIGENS ONTWIKKELD VOOR KINDEREN MET EEN DOWNSYNDROOM. MAAR MET ENKELE AANPASSINGEN IS DE METHODE VOOR VEEL MEER KINDEREN INZETBAAR MERKT TJITSKE PETERS IN DE PRAKTIJK. METHODE LEESPRAAT “Leespraat is een methode, niet direct een therapie”, legt Tjitske ons uit. “Het is een methode die niet tot in de puntjes is uitgewerkt, je werkt eigenlijk ‘door elkaar’. Je maakt gebruik van allerlei stappen, maar het is geen stappenplan zoals bijvoorbeeld een lesprogramma op de basisschool. Alle stappen kunnen door elkaar heen lopen, ook afhankelijk van de stappen die het kind maakt en de ontwikkeling ervan.” Om de kloof tussen het globaal lezen (leren lezen om te leren praten) en het lezen op school te overbruggen, heeft Hedianne Bosch de methode Leespraat ontwikkeld. Een methode die uitgaat van een visueel analytische manier van leren lezen. Dit in tegenstelling tot de gebruikelijke aanpak. >
75
LEESPRAAT
Persoonlijk moest ik mij echt even
eigenlijk op het leren communiceren.
de interesse van het
verdiepen in de manier waarop ik zelf
Kinderen wordt niet alleen een grotere
kind hebben en het
had leren lezen. Ik herinner mij BOOM,
woordenschat geleerd, maar ook hoe
kind moet dat woord
ROOS, VIS (ja, zo oud ben ik) en ik
zij bijvoorbeeld een gesprek kunnen
in elk geval begrijpen.
weet dat het tegenwoordig MAAN,
aangaan met anderen door bijvoorbeeld
Feitelijk moet het
ROOS, VIS is. Maar hoe leert een kind
een tekst te maken.”
woord onderdeel zijn van de (soms
gewoonlijk lezen? Op de basisschool is dat ‘spellend leren
“De gedachte achter de methode is
kleine) wereld van het
lezen’. Hierbij wordt een kind stap voor
dat wanneer je een woord opschrijft en
kind. Niet de ‘maan,
stap auditief lezen geleerd. Door de
kunt lezen, het ook makkelijker wordt
roos, vis’ woorden
klanken van letters uit te spreken, wordt
dit woord uit te spreken”, legt Tjitske
die een kind op de
een kind letters aangeleerd. Ze leren
ons uit.
basisschool als eerste aangeboden krijgt dus. Wel woorden als papa
de ‘ah’, de ‘buh’, de ‘cuh’ enzovoort.
VEINE
76
Bij leespraat werkt dit anders.
LEZEN OF PRATEN
en mama, woorden die elk kind
Hierbij wordt het complete woord
Als er geen bijzonderheden zijn, gaat
meteen begrijpt.
aangeleerd; via een visueel analytische
een kind de mensen in zijn omgeving
manier. De gedachte ontstond omdat
napraten. Dit gebeurt meestal rond de
We maken gebruik van vijf fases bij
kinderen met het downsyndroom vaak
tijd dat een kind een jaar is. Tjitske: “de
leespraat. De methode start met
gehoorproblemen hebben waardoor
methode leespraat is een combinatie
het motiveren voor woorden van het
ze niet alleen bepaalde informatie
van leren lezen én leren praten die je
kind. Dit kan spelenderwijs of door
niet goed kunnen verwerken, maar
in onderlinge samenhang moet zien.”
de dag heen aangeboden worden.
ook bepaalde klanken niet goed
Persoonlijk zou ik denken dat leren
Als de interesse er is, kan je met zo’n
binnenkrijgen. Hierdoor zie je dat zij
praten voor veel ouders met kinderen
vijf woordjes beginnen. Dit aantal
meer moeite hebben met communicatie
met een beperking al super zou zijn,
wordt elke keer uitgebreid tot je
en problemen ondervinden met leren
leren lezen is dan wellicht toch minder
pakweg vijftig globaalwoorden hebt
lezen en praten. Dat de methode
belangrijk. Als ik dat aan Tjitske voorleg,
aangeleerd. Deze woorden hoeven
geschikt is voor meer dan alleen
legt ze mij uit dat het juist hand in hand
niet perse korte woorden te zijn.
kinderen met het downsyndroom,
gaat en dat leren lezen kan bijdragen
Gebleken is dat juist lange woorden
blijkt inmiddels. Alle kinderen met
aan de ontwikkeling van spraak.
sneller blijven hangen dan korte
een (taal)ontwikkelingsachterstand
De methode leert woorden in zijn
woorden omdat deze vaak meer op
kunnen leespraat gebruiken. Zo werkt
geheel aan en niet in delen van losse
elkaar lijken.
Tjitske inmiddels met diverse ernstig
letters die samen een woord vormen.
meervoudig gehandicapte kinderen,
“Je begint vanuit de belevingswereld
Maar hoe weet je eigenlijk dat een kind
kinderen met een visuele beperking en
van het kind met het aanleren van een
deze vijftig globaalwoorden herkent?
kinderen die op een speciaal onderwijs
aantal globaalwoorden; woorden die
Want als een kind niet kan praten,
instelling zitten. “De methode richt zich
een kind kan leren op basis van hoe
hoe test je dat dan? Tjitske: “De
niet uitsluitend op het leren lezen, maar
ze eruitzien. Deze woorden moeten
methode leert het woord aan door het
LEESPRAAT
‘matchen, kiezen en benoemen’.
DE FASE NA DE VIJFTIG
Je start door bijvoorbeeld drie
GLOBAALWOORDEN
verschillende woorden op drie
“Als een kind vijftig globaalwoorden
verschillende stroken papier naast
beheerst, vertelt Tjitske, dan is het
elkaar te leggen. Het kind moet
tijd voor de volgende stap. We gaan
dan het betreffende woord op
dan oefenen met de letters van
hetzelfde woord dat op een van de
het alfabet. Bijvoorbeeld de eerste
drie stroken staat, neerleggen. Dit
en de laatste letter van een woord
is het ‘matchen’. De volgende
benoemen, woorden sorteren bij de
stap is het kiezen van een
juiste beginletter of het alfabetlied
woord. Ik leg dan twee of
(leren) zingen. De letters van het alfabet
drie woorden neer en vraag
worden aangeleerd zoals personen die
het kind waar het bedoelde
wel geletterd zijn die benoemen, dus
woord ligt, het ‘kiezen’. In
niet fonetisch zoals in de eerste fase op
de laatste stap laat ik het
de basisschool wordt aangeleerd.
woord zien en moet het kind
De grote vraag die dan bij mij opkomt,
het ‘benoemen’. En daarbij
is wel; wat het zegt als een kind een
verwacht ik natuurlijk geen
letter herkent en dit kind dan weet hoe
keurige uitspraak. Maar als
hij of zij deze letter moet uitspreken als
ik het woord ‘deur’ laat zien en een
deze letter onderdeel is van een woord?
kind kan dan naar de deur kijken of
“Ze leren letters uitspreken doordat
wijzen, is het voor mij duidelijk.”
de persoon die ernaast zit het woord opleest en uitspreekt. Het is napraten
Als een kind deze drie fases allemaal
eigenlijk. Als een kind moeite heeft met
beheerst, is het woord aangeleerd. Zo
de uitspraak van een bepaalde letter,
redeneert men bij Leespraat. Je doet
kan je zeggen dit is de letter... en die
deze woorden in een woordenbakje
klinkt als… Je legt dan een paar keer
en nieuwe woorden voeg je hieraan
de nadruk op de klank zodat het kind
toe. Woorden die het kind heeft
deze goed leert uitspreken.”
aangeleerd, worden nog wel, geflitst. Je laat de woorden achter elkaar zien
Hoe kom je er uiteindelijk toe dat een
en benoemen. Zo blijven deze woorden
kind ook woorden kan lezen die het
hangen en verdwijnen ze niet uit de
nog nooit eerder heeft gezien? Tjitske
woordenschat.
legt uit dat er dan nog wel een aantal stappen tussen zitten. “Je kan korte tekstjes aanbieden die ook weer gericht zijn op de belevingswereld van >
77
LEESPRAAT
VEINE
78
het kind. Zoals: ‘ik ga eten’ of ‘ik ga
lettergrepen te draaien, het kind de
intervention’ ofwel ‘kleine stapjes
naar buiten’. Uit deze tekstjes haalt
lettergrepen aan te leren. Echt zo knap!
methode’. Dit programma zet de
Tjitske dan weer woorden die zij weer
belangrijkste vaardigheden die een kind
gaat oefenen. Uiteindelijk is de manier
PAPIERTJES OF LIEVER EEN IPAD?
zich in de eerste vier á vijf levensjaren
om zinnen aan te leren de zogenaamde
Terwijl Tjitske eten geeft aan een kind,
eigen maakt op een rijtje. Vaardigheden
‘omdraaimethode’. Van de zin ‘ik ga
schrijft zij van alles op in een schriftje.
op het gebied van de motoriek en de
eten’, leg ik het laatste woordje op
Zodanig dat het kind mee kan kijken.
zelfredzaamheid, maar ook op het
zijn kop. Het is dan de bedoeling
Ook de (spraak)computer wordt
gebied van taal en denken. Als je iets
dat het kind zelf dit ontbrekende
ingezet. Tjitske werkt met de methode
interessant maakt voor een kind, leer
woordje toch uitspreekt. Als dit
Leespraat met meervoudig beperkte
je hem of haar ook sneller iets aan.
lukt, wordt er een tweede woordje
kinderen. Waardoor zij soms heel
Ga bijvoorbeeld lekker spelen met
omgedraaid, enzovoort”
creatief moet zijn om te bedenken hoe
een kind en schrijf tijdens het spelen
zij het beste aan de slag kan met de
woorden op. Maak kleine boekjes
SPELLEN EN LETTERGREPEN
kinderen. Natuurlijk is de methode en
die gericht gaan over het leven van
HERKENNEN
de opbouw van leren lezen en praten
het kind. Of ga naar de dierentuin en
Toch ga ik nog even terug naar de
bij elk kind hetzelfde, maar de weg om
schrijf op wat je daar ziet. Het is een
vraag hoe kinderen de voor hen
dingen te bereiken looptniet altijd gelijk.
methode die je door de dag heen kunt
onbekende woorden leren lezen.
Veel kinderen met ernstig meervoudige
aanbieden. Zeker als een kind zelf wel
“Deze stap noemen we bij Leespraat
beperkingen zijn motorisch te beperkt
de mogelijkheid heeft te communiceren,
het leren lezen van woorddelen.
om op de ‘normale’ manier Leespraat
is het heel belangrijk woorden op te
Een woord wordt gehakt in delen en
toe te passen. “Maar met een
schrijven en juiste zinnen te gebruiken.
kinderen gaan deze woorddelen (lees:
spraakcomputer kan ik ook werken,
Hierdoor leren kinderen op termijn
lettergrepen) herkennen omdat ze
hoor”, zegt Tjitske. De begeleiders die
langere en betere zinnen te maken.
deze vaker ook in andere woorden
met deze methode werken, moeten
terugzien. Bijvoorbeeld de lettergreep
wel over veel geduld beschikken. Het
DE LAATSTE STAP
‘ter’ in boterham is een lettergreep
aanleren van de vijftig globaalwoorden
De laatste stap is de woordsynthese.
die in veel woorden voorkomt. Als je
kan zomaar een of twee jaar duren. Het
Kinderen kunnen zelf woorddelen
deze losse lettergrepen losknipt uit
is ook heel belangrijk dat er één op één
herkennen en samenvoegen zodat ze
woorden die het kind al begrijpt, kan
gewerkt wordt met het kind, klassikaal
zelf nieuwe woorden gaan vormen en
het op die manier nieuwe woorden
aanleren is lastig met deze methode,
zinnen kunnen gaan lezen.
maken en deze makkelijker leren lezen
maar word wel steeds vaker toegepast.
Daarna kun je overgaan tot het schrijven of typen van woorden; dat
en uitspreken”, legt Tjitske uit alsof het meer dan logisch is. Gelukkig krijg ik
CONCENTRATIEPROBLEMEN
is hetgeen je uiteindelijk wilt bereiken!
de kans om haar aan de slag te zien
Tjitske loopt vaak tegen het feit aan
Tjitske straalt als ze die laatste
met lettergrepen bij een meervoudig
dat kinderen concentratieproblemen
woorden uitspreekt. •
gehandicapt meisje. En inderdaad, het
hebben. Hier heeft zij een oplossing
lukt haar, door steeds de flapjes met
voor, de zogenaamde ‘early
LEESPRAAT
Hedianne Bosch is de ontwikkelaar van de methode Leespraat Zij is ook de enige die de opleiding geeft voor het werken met Leespraat. De hele opleiding duurt een jaar.
Daarnaast zijn er wel een paar coaches die workshops verzorgen op dit gebied. Er bestaat ook een driedaagse cursus voor ouders en een driedaagse cursus voor begeleiders. Waar vind je leespraatbegeleiders? Op de website van stichting scope kun je per provincie zoeken naar een geschikte begeleider voor jouw kind. Ouders kunnen de methode ook zien als een aanvulling voor het hulpmiddel spraakcomputer, omdat zij zelf de woorden uit de belevingswereld van hun kind invoeren waardoor het praten van het kind op gang komt.
www.stichtingscope.nl Voor meer informatie: tjitskepeters@gmail.nl
79
ADVERTENTIE
VEINE
80
ADVERTENTIE
81
COLUMN VAN ANNE
GEWOON
VEINE
82
EEN PAAR WEKEN GELEDEN KWAM NADJA MET DE LAATSTE SCHOOLFOTO THUIS. IK WAS BLIJ VERRAST. WAT STAAT ZE ER LEUK OP, ZO ECHT ZOALS ZE IS. TROTS ZETTE IK HEM OP DE KAST. VORIGE WEEK LIEP IK ERLANGS EN IK DACHT: WAT ZIE IK ER NOU AAN…? INEENS ZAG IK HET: ZE HADDEN DE HOOFDSTEUN VAN DE ROLSTOEL WEG GERETOUCHEERD. IK KEEK NAAR NADJA ZOALS ZE OOK HAD KUNNEN ZIJN: ZONDER BEPERKING. GEWOON.
COLUMN VAN ANNE
Nadja zit zelf in de fase van ’gewoon’ zijn. Zo wil ze ineens
dat ik haar ’gewoon willen zijn’ zal moeten begrenzen, omdat
niet meer op de po/douchestoel, maar op de gewone
ik het niet meer kan. Die gedachte maakt me verdrietig, het
toiletbril. Nu lukt dat maar half en half want ze kan zich
frustreert me.
nergens vasthouden. Volgende week laat ik de klusjesman wandbeugels plaatsen.
Dag voor dag, stap voor stap, niet te ver vooruit denken, denk ik dan. Voor alles is een oplossing.
Gewoon betekent ook dat ze niet meer in haar rolstoel de taxi in wil, maar lopend. Gelukkig heeft ze een fantastische
Met een glimlach denk ik aan zondagmorgen. Ik was boven
chauffeur, want handig is anders.
aan het douchen. Toen ik beneden kwam, had Nadja zelf de eieren in de pan gedaan, water gehaald bij haar eigen wasbak
Ik begrijp het zo goed en Ik haat mezelf dat ik sta te zuchten
en de sinaasappels klaargelegd om te persen. Ze was net
als zij iets ’gewoon’ wil doen, maar het simpele feit is dat het
bezig de afwasmachine uit te ruimen.
niet gewoon is: met haar eenenveertig kilo hou ik haar bijna niet meer als ik haar moet ondersteunen. Er komt een tijd
Kijk! En dat vind ik nou niet gewoon, maar super!
83
Overal het hele huis binnen handbereik! ADVERTENTIE
Al vanaf â&#x201A;¬36,- (zonder abonnement)
VEINE
84
www.cleverdog.online
REACTIES
WAT VIND JIJ VAN VEINE? REAGEER VIA ONZE WEBSITE!
• NA MIJN VAKANTIE ZIE IK VEINE TWAALF-2018 IN DE BUS LIGGEN. MOOIE UITGAVE MET ZINNIGE INFO EN LEUKE ARTIKELEN. J. MATHIJSSEN (STICHTING TESS) • COMPLIMENTEN VOOR HET MOOIE MAGAZINE. IK HOOR GOEDE EN LEUKE REACTIES OP HET BLAD! MASCHA • WAS BLIJ MET DE VEINE ROOIBOSTHEE, GOED VAN SMAAK EN BIOLOGISCH EN FAIR TRADE! B. VAN DER ENDE • SUPERLEUK WAS DE FOTO OP DE LAATSTE VEINE! WAT EEN VROLIJKE, SPONTANE MEID! CAROLA V.D. POEL • LEUK DAT ARTIKEL OVER FRAMEVOETBAL! WIJ GAAN KIJKEN OF ER HIER IN DE OMGEVING MOGELIJKHEDEN ZIJN. BONITA VAN ETTEKOVEN • WAT EEN ZEER GOEDE EDITIE. HET STUK OVER ANTIBIOTICA IS VOOR VEEL MENSEN EEN VERDUIDELIJKING VAN WAT ZE WEL ERVAREN EN VOELEN, MAAR WAAR ZE NIET DE ACHTERGROND VAN KENNEN. M. MEEUWISSEN • NR. 12 IS WEER PRACHTIG! VEEL BRUIKBARE INFO ZO TE ZIEN. MARISKA VAN ETTEN • COMMUNICATIE... HET LIJKT ZO SIMPEL, MAAR WAT IS HET EIGENLIJK VEELOMVATTEND! WEER WAT GELEERD. ROB VAN DIJK • EEN BLAD OM TROTS OP TE ZIJN! R. HOORNEMAN • GEWELDIG INFORMATIEF ÉN GLOSSY SASKIA DE RODE • ONZE DROOM: DANSEN BIJ JUVAT! JETSKE EN HILDA HOEKSTRA
85
ALLES KAN MET ABENA
ADVERTORIAL
Ga mee
BIJ ABENA VINDEN WE DAT NIETS EEN DJ-en! KIND ERVAN MAG WEERHOUDEN OM LEUKE DINGEN TE DOEN. SAMEN MET VEINE ORGANISEERT ABENA DAAROM DE ACTIE ALLES KAN MET ABENA. IN DEZE ACTIE ZOEKEN WE TWEE MUZIKALE JONGENS OF MEIDEN DIE WILLEN ERVAREN OM EEN ECHTE DJ TE ZIJN. JE LEERT DE FIJNE KNEEPJES VAN HET DRAAIEN, HOE JE EEN HOUSENUMMER OPBOUWT EN HOE JE HET RITME KUNT GEBRUIKEN VOOR EEN PERFECTE MIX. Ga naar abena.nl/alleskan, geef je kind op en wie weet bezorgen wij hem of haar een dag om niet snel te vergeten. ROOS VAN DER SMAAL OP AVONTUUR BIJ WILDLANDS EMMEN Samen met haar zus Jasmijn, broer Morris en haar ouders ging Roos op avontuur bij Wildlands Adventure Zoo in Emmen. Roos keek haar ogen uit bij het zien van zoveel dieren. Favoriet waren toch wel de twee babyolifantjes. Daar kon ze geen genoeg van krijgen. Maar ook de vrolijke stokstaartjes, de spelende zeeleeuwen en de pinguins met hun flapperende poten toverden een brede lach op het gezicht van Roos.
WINNAAR EDITIE 12 Daan Piek (12 jaar) en Luca van Bommel (14 jaar) zijn de winnaars van de actie Alles kan met Abena in editie 12. Zij gaan samen met hun ouders, broertje of zusje karten. In Veine 14
VEINE
86
een verslag van deze twee racemonsters.
www.abena.nl/alleskan
ADVERTENTIE
Het unieke tussenmaatje
Speciaal voor kinderen die te groot zijn voor een babyluier en te klein zijn voor een incontinentieproduct voor volwassenen Betere aansluiting door 30% smallere absorberende mat Juiste pasvorm door anatomisch gevormde lycra beenelastieken Minder kans op huidirritatie door maximaal ademende beschermzijde Snel een droog gevoel door speciale TopDrylaag
OOK HULP NODIG BIJ HET VERKRIJGEN VAN DE ABRI-FORM JUNIOR? We horen wel eens van ouders dat sommige apotheken de Junior niet leveren. Of dat ze – onterecht – verteld wordt dat de Junior niet vergoed wordt. Neem in zo’n geval contact op met het Abena Adviesteam. Miranda, Vera, Stephanie en Karin weten hier alles van en helpen u graag met advies over vergoedingen en verkrijgbaarheid. Bel naar 0485 58 11 50 of stuur een e-mail met vermelding van uw postcode en de naam van uw zorgverzekeraar naar support@abena.nl. WWW.ABENA.NL/ABRI-FORM-JUNIOR
87
(P)APPTALK
LIES & LEX! TWEE MOEDERS MET ALLEBEI EEN BEPERKT KIND. ZIJ DELEN WAT SIMPELE GEDACHTEN VIA DE WHATSAPP, MAAR WEL MET EEN KNIPOOG s
VEINE
88
(P)APPTALK
Lex! Zie jij je kind nou als ziek of beperkt?
Hoi Lies, nou ik denk qua medicijnen en toestanden allebei wel, hoezo?
Nou, wij mochten op de valreep naar Villa Pardoes voor een gratis vakantieweek voor zieke kinderen tot 12 jaar. Ik had ons nooit opgegeven want ik vind onze Rik niet ziek dus was het niet bij me opgekomen dat we daarheen zouden mogen. Tot we werden opgegeven door iemand, geen idee wie!
Aha, ja dat begrijp ik. En hoe was het daar?
Dubbel...
Zeg, je bent wel van weinig woorden deze keer?
Klopt, ik heb nu echt zieke kinderen gezien, of kinderen die nog in remissie zijn. En ik dacht dat het toch raar is... Wij hebben al elf jaar een ernstig beperkt kind en dat gaat nooit meer anders worden. Die ouders hebben een â&#x20AC;&#x2DC;echt ziekâ&#x20AC;&#x2122; kind. Het is erop of eronder en daarna is het klaar, linksom of rechtsom. Hoe heftig is dat?
Wow, als je het zo zegt, moet ik ook even slikken.
Het was goed om ook weer eens een andere wereld te betreden en je te bedenken dat het leven echt kostbaar is, op wat voor manier dan ook. Carpe diem, pluk de dag, want het kan zomaar eens de laatste zijn! X
... X retour
89
ADVERTENTIE
4 - W h e e l S t a b i l i t y with 3-Wheel Maneuverability pridemobility.com
yfti
3 x meer cyclussen dan AGM Batterijen 50% lichter dan AGM Batterijen Lithium technologie
VEINE
90
Voor meer informatie: +31 (0)85 002 0328
RUBRIEK
VEINE MAGAZINE NUMMER VEERTIEN komt uit in december 2018. MAJORETTE VERENIGING Voor kinderen met een beperking HOSPITAL HEROES Op het ziekenhuis voorbereiden DOSSIER SLAPEN Niet voor iedereen gewoon
Met natuurlijk de vaste columnisten, sport, hulpmiddelen, OOKLEUKS, enzovoort! 91