Veine dertien

Inspiratie voor ouders van lichamelijk en/of verstandelijk beperkte kinderen

Mede mogelijk gemaakt door

ODE AAN OPA

Over hun bijzondere rol

KIDS ACHTER DE CAMERA Je verhaal vertellen met film

VAKANTIE IN VILLA PARDOES Het dagboek van…

CONNECTING TOUCH THERAPIE Over ECHT contact maken

dertien, 2018

€ 6,95

COVERMODEL Wendy

Ons vrolijke covermodel heet Wendy en is veertien jaar. Ze is nu al dol op koffie en gaat daar het liefst echt even voor zitten. Op school zet ze regelmatig een bakkie voor haar juf. Die juffen zullen wel gek op haar zijn!

Eigenlijk is Wendy een meisje dat heel veel dingen leuk vindt; fietsen, lezen, spelletjes op haar iPad en zoals je al op de cover kunt zien, knutselen! Ik moet lachen als ik hoor dat ze ook van vliegtuigspotten houdt. Dat doen niet alle kinderen!

De kleding van Wendy is gesponsord door

MODEMALL

VEINE

2

VAN DE REDACTIE

COLOFON UITGEVER Stichting Veine HOOFDREDACTIE Renée Ruisch EINDREDACTIE Frieda Zebrowski ART DIRECTION ConQuest communication. creation.

FOTOGRAFIE COVER Emile Peters REDACTIE Marianne Zwanenburg WEBMASTER EN DESIGN Stephan van Rijt, Talk Today DRUKKERIJ Van de Water, Schiedam

PUNT VAN RENÉE

VERZENDING Juist! Druk & Print COLUMNISTEN Sandra Titulaer (revalidatiearts), Sylvie Suijkerbuijk (therapeut computer en handicap), Eva Vernet (ergotherapeut), Nicole Kien (advocaat), Chris (moeder), Arie van Tienhoven (ondernemer), Anne van Zwieten (moeder), Martin Meeuwissen (expert houdingsmanagement) ABONNEMENTEN abonnee@veine.nl ADVERTENTIES advertentie@veine.nl ADRES Palladiostraat 35, 3066 AH Rotterdam

OP DE WARMSTE ZOMERDAG VAN DIT JAAR FOTOGRAFEERDEN WE DE OPA’S VOOR HET VERHAAL ’ODE AAN OPA’. HOE KONDEN WE HET ZO PLANNEN! NIEMAND ZEI AF, DE HITTE VORMDE GEEN BARRIÈRE. HET WERD EEN WARME OCHTEND MET VOLOP VERHALEN VAN VROEGER.

BANKREKENINGNUMMER NL66 INGB 0006 799 696

Copyright © 2018 Stichting Veine Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd

Het is zo bijzonder om te zien hoe

vijf mooie mannen; in deze Veine lees

grootouders omgaan met hetgeen hun

je hun verhaal. En verder in deze Veine

kind overkomt. Want wij kregen niet

is het vooral communicatie wat de

alleen een kind met een beperking dat

klok slaat. We vervolgen het dossier

ons leven compleet op zijn kop zette.

communicatie en interviewden Tjitske

De opa’s en oma’s kregen op dezelfde

Peters over de methode Leespraat.

dag een kleinkind met een beperking.

Pas als je je in een dergelijk

En zij maken zich niet alleen zorgen

onderwerp verdiept, besef je hoe

over hun kleinkind, maar vooral

’gewoon’ leerprocessen verlopen bij

ook om het leven van hun kind. Ze

kinderen die geen beperking hebben.

proberen hun ’steentje’ bij te dragen

Door juist in de uitgangspunten andere

en zijn vaak van onschatbare waarde

keuzes te maken, kun je kinderen

zowel voor hun kleinkind als voor hun

met een beperking ook leren lezen

zoon of dochter. We portretteerden

en praten! •

gegevensbestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

Het is niet toegestaan Veine zonder schriftelijke goedkeuring op te nemen in een leesportefeuille. Veine is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave en niet verantwoordelijk voor handelingen van derden welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van deze uitgave. Veine behoudt zich het recht voor ingezonden materiaal zonder kennisgeving vooraf geheel of gedeeltelijk te publiceren. Over uitslagen van prijsvragen en/of speciale acties kan niet worden gecorrespondeerd.

3

BLIJVEND IN PRIJS VERLAAGD!

NEEM NU EEN ABONNEMENT OP VEINE ONTVANG VIER KEER PER JAAR, TWEE JAAR LANG, VEINE THUIS VOOR SLECHTS EEN TIENTJE*!

GA NAAR VEINE.NL EN GEBRUIK DE ACTIECODE: TEASER2018

VEINE

4

NU 2 JAAR VEINE VOOR SLECHTS € 10,-

* Deze aanbieding is geldig tot 31 december 2018. Abonnementen gelden tot wederopzegging (prijswijzigingen voorbehouden).

INHOUD

20

10

32

OOKLEUKS

40

39 6

COLUMN DE WMO EN HULP­MIDDELEN DEEL 1

KLEIN GELUK

9

COLUMN COMMUNICATIE!

10

DOSSIER SPELEN MET LETTERS

40

THERAPIE CONNECTING TOUCH THERAPIE

47

COLUMN HERFST IS RUIKEN, ZIEN EN VOELEN

60

EXTRA JE VERHAAL VERTELLEN MET FILM

66

HULPMIDDELEN GO SENSO!

72

SENSO-SELECTIE

19

COLUMN PLAN, DO, ACT, CHECK-CYCLUS

20

48

VEINE STEUNT FIJN PROEVEN

COLUMN OMNIDU

50

EXTRA ODE AAN OPA

SPORT EEN BAND, OOK VOOR KINDEREN MET EEN BEPERKING

26

57

MOOI INITIATIEF VILLA PARDOES

31

COLUMN HENNEP, CBD-OLIE EN WIET

73

COLUMN BALANS EN EVENWICHT

59

OOKCIJFERS OVER COMMUNICATIE EN PRATEN

74

LEESPRAAT LEREN LEZEN EN PRATEN

82

COLUMN VAN ANNE GEWOON

88

(P)APPTALK

5

KLEIN GELUK DIE TITEL VAN ONS TIJDSCHRIFT KOMT UIT DE FRANSE TAAL EN SPREEK JE UIT ALS VÈNNE. LA VEINE STAAT VOOR GELUK, FORTUIN EN GELUKZALIGHEID. ANDERZIJDS KUN JE VEINE VERTALEN ALS DE ADER, DE NERF OF BLOEDADER. Naast een prettig klinkende naam vonden we de betekenis illustratief.

Een bloedader staat voor verbinding en is iets dat je nooit kunt doorknippen. Zo is ook de band van ouders met een beperkt kind.

Een verbinding die er is en altijd blijft.

Daar waar andere kinderen hun vleugels uitslaan en loskomen van ouders, blijven kinderen met een beperking veelal heel dichtbij.

Als het niet letterlijk fysiek is dan is het wel mentaal. Anderzijds sluit de gelukzalige uitleg van Veine feilloos aan op de visie achter dit magazine. Veine wil op positieve wijze inspireren en informeren. Het is onze stellige mening dat ontwikkeling (en comfort) gelukkig maken.

Elk kind verdient dat!

VEINE

6

KLEIN GELUK

Wie wordt er nou niet blij van pindakaas?! Wij in ieder geval wel A

Hoe fijn is het dan ook dat er een hele winkel vol met verschillende soorten (zelfgemaakte) pindakaas bestaat.

Ga voor stroopwafel-kaneel, Karamel-zeezout, chilipepercitroengras, knoflookgebakken ui of natuurlijk gewoon naturel.

www.depindakaaswinkel.nl

Een toffe HIPSTER als je kind

COOL BACK TO SCHOOL!

net niet helemaal zindelijk is.

Hiermee hoeft je dochter zich

Heerlijk dat de kinderen weer naar school gaan (voor sommige moeders

niet te schamen op school.

is dat zelfs groot geluk) en nog leuker om even online nieuwe kleding in te

Het absorptievermogen van

slaan. Leuk; de ’back to school’ collectie van H&M.

het ’Underwunder’ slipje is gemiddeld 75 ml gemeten in

www2.hm.com

4 uur. Cool om te showen bij de gym!

Verkrijgbaar bij 123drogisterij.nl voor € 17,95 7

KLEIN GELUK

Aan de kleine pionnetjes hoef je je in ieder geval niet meer te ergeren!

Deze MENS ERGER JE NIET! in groot formaat is voorzien van houten gaten en insteekpionnen met puntindicatie op de bovenkant.

Superhandig voor iedereen met een wat mindere motoriek.

Verkrijgbaar bij hulpmiddelwereld.nl voor € 144,95

Dit is er zo eentje die je steeds weer uit de kast trekt: het prentenboekje ’KLEINE BLAUWE TRUCK’. Een vrolijke kakafonie van toeters en dierengeluiden, over auto’s, dieren en de boerderij. Simpelweg samen genieten.

Ontwerp zelf een BOX NAAR JE EIGEN SMAAK én passend bij je interieur.

Verkrijgbaar bij bol.com

Novac maakt het voor je. Daar wordt een mens toch gelukkig van!

voor € 11,99 Verkrijgbaar bij novac.nl (prijs op aanvraag)

VEINE

8

RUBRIEK

COLUMN COMMUNICATIE! SA

ND

RA

TIT

UL A ER

- k ind er r

eva

ti li d a

ea

r ts

BIJ COMMUNICATIE DENK IK METEEN AAN COMMUNICATIE TUSSEN OUDERS EN INSTANTIES EN BEHANDELAARS. IK ZIE REGELMATIG BIJ OUDERS DAT ZIJ TEGEN PROBLEMEN AANLOPEN BIJ DE COMMUNICATIE MET ZORGVERLENERS.

praten er toch gecommuniceerd kan worden. Met gebaren,

Vaak ervaren ouders dat zij niet als volwaardig gespreks­

Als een kind met een computersysteem overweg kan, biedt

partner worden gezien. Zij krijgen dan bijvoorbeeld geen

dit vaak wel mogelijkheden om over zaken te communiceren

duidelijk antwoord op vragen die zij aan een hulpverlener

waar een ouder niet zelf aan gedacht zou hebben. Ik weet een

stellen. En ze weten eigenlijk niet hoe zij dit wel voor elkaar

situatie waarbij ouders bedenkingen hadden om de computer

moeten krijgen. Ik adviseer ouders altijd een lijstje te maken,

aan hun kind te geven omdat ze het dan voor de zoveelste

het gesprek zo goed mogelijk voor te bereiden. En indien

keer weer over Spongebob zouden moeten hebben. Ik geef in

mogelijk om iemand mee te nemen. Met twee hoor je meer

zo’n geval dan aan dat ook ouders die kunnen praten met hun

dan alleen. Als de uitleg van een hulpverlener niet direct

kind het net zo vaak over Spongebob moeten hebben, maar

duidelijk overkomt, moeten ouders vooral niet aarzelen om

de mogelijkheid niet hebben om de computer even buiten

opnieuw de vraag te stellen. Niet elke ouder is even mondig.

gebruik te stellen. Zij ontnemen hun kind op zo’n moment

Natuurlijk zijn er ouders die alles zelf wel kunnen regelen,

eigenlijk hun mogelijkheid tot communicatie.

door te kijken, te wijzen en dergelijke kan er volwaardig gecommuniceerd worden. En daar komt dan bij dat ik ouders erop wijs dat het ook heel belangrijk is dat ook anderen met hun kind kunnen communiceren. Als ouder snap je meestal precies wat je kind met een beperking bedoelt, maar het is fijn als ook anderen begrijpen wat je kind wil ’zeggen’.

De wereld van het kind wordt door communicatie met anderen veel groter.

maar er zijn ook heel veel ouders die daartoe niet in staat zijn.

Ikzelf probeer hier altijd op te letten maar ik realiseer me dat

Ouders bepalen toch al vaak wat een kind kan doen met zijn

er genoeg collega’s zijn die dat niet doen of die er geen tijd

computer omdat zij degenen zijn die het programma waarmee

voor denken te hebben in hun rooster en die ook niet vragen

het kind werkt, uitzoeken. Ook komt het bijhouden van

of alles wat zij verteld hebben wel duidelijk is overgekomen.

informatie waarover het kind beschikt vaak voor rekening van de ouders. Ik zie regelmatig dat dit bijhouden heel moeilijk

Bij communicatie denk ik natuurlijk ook aan de communicatie

is. Denk alleen maar aan de wisselende groep van kinderen

tussen ouders en kind en tussen kind en omgeving. Ouders

op de mytylschool waar een kind op zit. Als de namen niet

komen naar mij met de ’klacht’ dat hun kind nog niet praat.

regelmatig worden geüpdatet, kan het maar zo zijn dat de

Ik ga dan het gesprek aan dat communicatie niet alleen

namen van de kinderen van twee jaar geleden er nog wel in

bestaat uit praten. Het is een heel belangrijke stap dat

staan, maar de kinderen uit de klas van dit jaar nog niet in de

ouders accepteren dat er ondanks dat hun kind niet kan

computer staan vermeld. •

9

DOSSIER

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTO’S: PRIVÉCOLLECTIE

SPELEN MET LETTERS

VEINE

10

IN DEEL ÉÉN VAN HET DOSSIER COMMUNICATIE INTERVIEWDEN WE HANS VAN BALKOM DIE AANGAF DAT IEDER KIND COMMUNICEERT, OOK KINDEREN DIE ZICH NAUWELIJKS LIJKEN TE ONTWIKKELEN. HET IS AAN ONS - ALS OMGEVING - OM DE SIGNALEN DIE HET KIND UITZENDT, TE HERKENNEN EN DIE SIGNALEN ALS INGANG TE GEBRUIKEN OM DE ONDERLINGE COMMUNICATIE VERDER TE ONTWIKKELEN. MAAR WELKE TAAL SPREEK JE MET ELKAAR? IN DEEL TWEE VAN DIT DOSSIER VERTELLEN STIJN DECKERS EN LIESBETH VERKADE OVER TAAL ONTWIKKELING EN GELETTERDHEID. >

DOSSIER

Door ontluikende geletterdheid te stimuleren, krijgen kinderen gevoel voor tekens in de wereld om hen heen.

11

DOSSIER

WAAROM IS GELETTERDHEID

boodschappen, letters

BELANGRIJK ALS EEN KIND NIET

en tekens. Denk

KAN PRATEN?

maar eens aan

Ondersteunde communicatie (OC)

Ikea, Hema en de

biedt mogelijkheden voor kinderen met

welbekende gele

communicatieve beperkingen om zo

M. De periode

optimaal mogelijk deel te nemen aan

die voorafgaat

communicatie. Daarbij behoort zeker

aan het ’echte’

óók het leren omgaan en begrijpen van

lezen noemen we de

geschreven taal. “Dat lijkt op het eerste

fasen van ontluikende

gezicht vaak niet vanzelfsprekend.

en beginnende geletterdheid;

’Een meervoudig beperkt kind dat

kinderen leren spelend (een aantal)

niet of nauwelijks kan praten heeft het

letters herkennen, ze ontdekken wat

toch al moeilijk genoeg…’ horen we

rijmen is. Van jongs af aan krijgen

veel ouders en hulpverleners zeggen,

ze al boekjes te zien. Ze leren de

zeker daar waar het gaat om het leren

bladzijde omslaan van links naar

lezen. Wat ze zich niet realiseren is dat

rechts, ze herkennen een favoriet

kinderen niets leren over geschreven

boek aan de kaft. Deze informele

taal als ze die niet al van jongs af aan

kennis over geschreven taal maakt

aangeboden krijgen. “De toegang tot

de weg vrij voor het leren lezen op

teksten kan ook via (klank)gebaren,

latere leeftijd, maar ook voor de

pictogrammen, klankrebussen,

ontwikkeling van woordenschat en

tekeningen. Daarom spreken we bij

spraak. Ook voor kinderen en jongeren

Stichting Milo in deze context ook wel

met een meervoudige beperking is het

over ondersteunde geletterdheid.”

belangrijk om al vroeg ervaringen op

zegt Stijn Deckers, die als manager

te doen met geschreven taal. Lezen en

behandelcoördinatie is verbonden aan

schrijven kan namelijk bij uitstek een

Stichting Milo.

communicatievorm zijn wanneer het mondeling niet lukt. Dat geldt zeker

“Kinderen die zich normaal ontwikkelen,

voor begrijpend lezen.”

’lezen’ immers vaak allang voordat

VEINE

12

ze in groep 3 leesonderwijs krijgen.

“Letters zijn ’gekke’ tekeningetjes

Dit heeft er onder andere mee te

die je overal tegenkomt”, zegt

maken dat wij in een sterk talige en

Liesbeth Verkade, een vrijgevestigde

geletterde samenleving functioneren.

logopedist die als behandelaar OC is

Overal om ons heen zijn geschreven

verbonden aan Stichting Milo. “Door de

Stijn Deckers

DOSSIER

ontluikende geletterdheid te stimuleren,

Regelmatig merk ik bij ouders en

krijgen kinderen gevoel voor tekens

professionals dat ze niet weten hoe je

in de wereld om hen heen. En binnen

voorleest of samen leest met een kind

de grenzen van hun kansen kunnen ze

met beperkingen. Voor een kind met

hun potentie gaan benutten. Aan zich

een ontwikkelingsniveau van negen

normaal ontwikkelende kinderen lezen

maanden is plaatjes aanwijzen en

we een boekje soms wel 100 keer

samen bladeren ook nuttig bezig zijn.

voor. Door steeds hetzelfde verhaal

Als je het kind zelf laat bladeren kan je

aan te bieden, krijgt het kind gevoel bij

verrast worden door wat het kind dan

de plaatjes en letters die in het boek

doet. Of je nu een ouder, verzorger

staan. Het kind krijgt door dat je fysiek

of juf bent, aandacht schenken aan

kunt bladeren in een boek en dat een

geletterdheid is een leuke manier om

verhaal een begin en een einde heeft.

deze kinderen te stimuleren in hun

Voordat een kind leert lezen, krijgt het

ontwikkeling.�

al ingeslepen dat plaatjes en tekens een betekenis hebben en wennen ze

HET VERLOOP VAN

aan woordbeelden doordat onder ieder

TAALONTWIKKELING BIJ KINDEREN

plaatje van de krokodil altijd dezelfde

Vanaf de geboorte ontstaat de potentie

tekens staan. Ook kinderen met een

tot communiceren door de interactie

(ernstige) beperking kunnen pas hun

met onze omgeving. Hans van Balkom

eigen verhaal maken als die basis is

vertelde in zijn interview hoe dat werkt.

gelegd. Bied deze kinderen daarom net

Alle zintuigen en uitingsvormen zijn

zoveel aan als je ook zou doen bij een

daarbij in principe gelijkwaardig en

zich normaal ontwikkelend kind.

kunnen elkaar vervangen. Waarnemen

In de praktijk blijkt dat voordoen het Liesbeth

beste werkt. Als ouders

Verkade

laat thuiskomen en voor het koken toch nog even vijf minuutjes

is van groot belang, je leert vergelijken en je leert betekenis toekennen aan de dingen om je heen. Je herkent patronen en je ontwikkelt een geheugen.

Dat biedt overzicht, vertrouwen en veiligheid. Onze motoriek en mobiliteit

samen lezen

maken het bereik van een wijdere

met hun kind,

omgeving mogelijk. Dit alles is nodig

doen ze dat

om tot communicatie en taal te komen.

om een fijn moment met elkaar te beleven.

De potentie tot communiceren activeer je door te investeren in ontluikende >

13

DOSSIER

en beginnende geletterdheid en dat

Je bent nooit te oud om iets nieuws te

geldt voor alle kinderen. Ontluikende

leren. De snelheid waarmee dat gaat,

geletterdheid is voor iedereen de basis,

en lezen is een complexe vaardigheid,

de eerste stap naar geletterdheid.

neemt over het algemeen wel af met

Geletterdheid gaat niet alleen over

het ouder worden. De hersenen van

het kunnen lezen en schrijven. Bij

jongere kinderen zijn over het algemeen

kinderen die zich normaal ontwikkelen,

flexibeler – plastischer – en daarmee

wordt ontluikende geletterdheid op

gaat het wel gemakkelijker.”

een natuurlijke, vanzelfsprekende manier gestimuleerd.

DE EERSTE LETTERS DIE JE LEERT Ontluikende geletterdheid is de fase

“Ik heb de indruk dat veel mensen

waarin een kind voor het eerst ervaring

denken dat geletterdheid van

opdoet met schriftelijke taal. De

ondergeschikt belang is voor kinderen

gezinssituatie heeft veel invloed op het

met een (ernstige) beperking.

niveau van geletterdheid dat kinderen

Het stimuleren van de geletterdheid is

bereiken voor ze naar de basisschool

voor deze kinderen net zo belangrijk!

gaan. De interactie tussen ouders en

Bij kinderen met een communicatief

kind, voorlezen, voldoende beschikking

meervoudige beperking (cmb) streven

over schrijfmateriaal en leesboekjes zijn

we geletterdheid of gesproken taal

allemaal factoren die een rol spelen.

niet primair na. Het doel dat wij

“Veel kinderen herkennen al snel de

nastreven is dat het kind zich optimaal

letter M van mama en McDonalds”,

kan ontwikkelen. Wij vinden het

weet Liesbeth Verkade.

belangrijk dat iedereen er plezier in

Uit onderzoek is naar voren gekomen

heeft en dat het kind het fijn vindt

dat een zich normaal ontwikkelend

en zich veilig voelt. In zo’n sfeer kan

kind gemiddeld 4.380 uur aan

het communicatiepotentieel tot groei

spraakvoorbeelden krijgt voordat het

komen”, aldus Liesbeth Verkade.

zelf gaat praten rond de leeftijd van 18 maanden. Kinderen die nooit tot echt

VEINE

14

Een kind ontwikkelt taalvaardigheid

praten komen, kunnen communiceren

in interactie met volwassenen en

met hulp van ondersteunende

kinderen in zijn omgeving. “Ook oudere

communicatiehulpmiddelen.

kinderen kunnen alsnog leren lezen”,

Deze kinderen hebben voor hun

zegt Stijn Deckers “En dat geldt ook

taalontwikkeling voorbeelden nodig die

voor volwassenen. Leeftijd bepaalt

aansluiten bij de vormgeving van hun

niet of je wel of niet kunt leren lezen.

ondersteunde communicatie.

DOSSIER

“Zorgintensieve kinderen zijn voor hun ontwikkeling

WAT BRENGT LETTERS LEREN EN SPELLEN

afhankelijk van anderen. Ik vind het jammer dat

DE KINDEREN?

– overigens om hele begrijpelijke redenen – de

“Inzetten op ontluikende en beginnende geletterdheid

aandacht voor geletterdheid bij deze kinderen vaak

biedt deze kinderen een andere leeringang”,

ondergesneeuwd raakt”, zegt Liesbeth Verkade.

zegt Liesbeth Verkade. “Naast gesproken taal en pictogrammen bied je hen ook nog letters

Stijn Deckers vertelt dat ze bij Milo soms worden

aan, een hoop plezier en de mogelijkheid om zelf

verrast door de kennis en vaardigheden die kinderen

initiatieven te nemen. Het kind beleeft waardevolle

met een beperking al bezitten en hebben ontwikkeld.

communicatiemomenten in een veilige en vertrouwde

“Het is hierbij belangrijk om te beseffen dat leren

omgeving waarin het ook ervaring op kan doen

lezen en beginnende geletterdheid niet iets is wat

met zelf-regie. Ouders met een zorgintensief kind

alleen wordt ontwikkeld binnen het onderwijs.

moeten een enorme veerkracht hebben in alles wat

Geletterdheid ontwikkelt ook door de vele voorbeelden

ze meemaken. Ze doorlopen een heel ander proces

van geschreven taal in de omgeving: door voorlezen,

dan ouders van zich normaal ontwikkelende kinderen.

letters aanwijzen en zeggen ’deze letter is dezelfde

Hoewel ook deze ouders vanzelfsprekend nadenken

als in jouw naam’, door te oefenen met schrijven, het

over de manier waarop hun kind later zelfstandig of met

koppelen van woorden aan pictogrammen op een

enige hulp de wijde wereld in kan gaan, bij ouders van

communicatiebord, enzovoort.”

kinderen met ernstige beperkingen komt een >

15

DOSSIER

heel ander proces kijken. Het is niet

ook kon lezen: ze riep hard ja. Ze

vanzelfsprekend dat de omgeving van

spelde vervolgens met behulp van een

deze kinderen de communicatie vanzelf

letterboek haar naam door de letters

kan aangaan. Door de natuurlijke

aan te wijzen met haar voet. Daarna

band tussen ouder en kind verloopt

spelde ze op verzoek ook de naam

communicatie vaak beter, maar ook

van haar begeleidster en een paar

dat gaat niet altijd vanzelf. Dit alles

andere woordjes. De logopedist van

neemt niet weg dat altijd ontwikkeling

de instelling die aanwezig was, was erg

mogelijk is, ook bij kinderen met

ontroerd. Het was namelijk niet bekend

ernstige beperkingen.”

dat Femke dit kon. Bij navraag bij een andere begeleidster bleek dat zij dit

“Zelfs bij oudere cliënten worden

ook niet wist en dat niemand dit, voor

we nogal eens verrast over hun

zover bekend is, dat actief met haar

mogelijkheden” vertelt Stijn Deckers,

heeft geoefend.”

“Ook op het gebied van geletterdheid.”

Hij haalt het voorbeeld aan van Femke,

WAAROM ZOUDEN WE MOETEN

een vrouw van 58 jaar die in een

WERKEN AAN GELETTERDHEID BIJ

instelling woont voor mensen met

KINDEREN EN JONGEREN DIE (NOG)

een verstandelijke beperking. Door

NIET OF NAUWELIJKS SPREKEN?

ernstige spasmen kan zij haar handen

Hier zijn volgens Stijn Deckers

niet gebruiken en is haar spraak

meerdere antwoorden voor aan te

nauwelijks te verstaan. Tijdens één

dragen. “Het gaat allereerst om het

van de eerste ontmoetingen die de

hebben van een bepaalde mindset:

medewerker van Milo had met Femke

verwacht ontwikkeling en ga uit van

om haar vaardigheden in kaart te

mogelijkheden. Ieder kind, hoe ernstig

brengen en een best passend OC

de beperkingen ook zijn, kan leren en

systeem te kiezen, vroeg

kan ontwikkelen.

hij Femke of ze

VEINE

16

”Samen lezen, liefst op een interactieve en ondersteunde manier biedt fantastische mogelijkheden voor communicatie.”

DOSSIER

Meer praktische voorbeelden voor het stimuleren van ontluikende geletterdheid zijn: • Stimuleer tot het maken van bijvoorbeeld de letter O en toon daarbij een afgebeelde O in combinatie met bijvoorbeeld

kinderen en jongeren beleven er plezier

het woordbeeld en een afbeelding

aan. Verhalen uit een boek zijn vaak

van de rOOs.

makkelijk te relateren aan een beleving van het kind zelf, een uitje naar de dierentuin bijvoorbeeld. Stijn geeft tenslotte ook nog aan: “Met het oog op

• Gebruik naamsticker in jas of op broodtrommel.

• Bak koekjes in de vorm van een letter.

passend onderwijs is het van belang om

• Stempel, krijt, knip en kleur letters.

aan de slag te gaan met geletterdheid.

• Geef een letter aan je knutselwerk

Dit zorgt er voor dat kinderen

en plak hem er bovenop, de H

Leg de lat dan ook niet te laag.

makkelijker kunnen meedoen en al meer

van Hoed.

Misschien is juist het gebruik van

zijn voorbereid op een klassensituatie

• Hinkel op woorden.

geschreven taal wel een ingang

waar ze ongetwijfeld meer geschreven

• SSSSSSpeel SSSSSSamen met

voor ondersteunde communicatie.

taal tegen gaan komen. Daarnaast blijkt

SSSSSSchuim en benadruk deze

Hoe langer we wachten en als we

uit verschillende wetenschappelijke

letters en woorden.

niets aanbieden, dan zal een kind het

onderzoeken dat ook bij kinderen

natuurlijk ook nooit kunnen leren.

met een communicatiebeperking het

een ander doel of op zoek naar een

Het moet er wel de kansen toe krijgen,

ontwikkelen van geletterdheid invloed

andere letter.

net zoals we die dus aanbieden aan zich

heeft op de woordenschatontwikkeling,

normaal ontwikkelende kinderen.”

cognitieve vaardigheden, de sociaal-emotionele ontwikkeling en

• Lees een boek, iedere keer met

• Speel memory of verstoppertje met letters of woorden.

• Stel iedere week een aantal letters

Daarnaast geeft Stijn aan dat samen

mogelijkheden voor participatie in de

centraal en verzin daar spelletjes bij,

een boek lezen ook een moment van

samenleving.”

bijvoorbeeld de K, P en L; schminck

gezamenlijke aandacht creëert, een

of teken een Konijn, Poes of Leeuw;

moment van gerichte communicatie

Of je nu ouder, verzorger of juf bent,

eet Kaas, Pasta of Leverworst;

en bovenal quality time. Samen

aandacht schenken aan geletterdheid

knutsel met Krijt, Papier en Lijm;

lezen, liefst op een interactieve en

is een leuke manier om je kind(eren)

schmink je Kin, Pols of Lip.

ondersteunde manier, biedt fantastische

te stimuleren in hun ontwikkeling en

mogelijkheden voor communicatie.

samen lezen en samen met letters

een tijdschrift of het Sinterklaas

Lezen is ook gewoon leuk, de meeste

spelen is gewoon gezellig! •

speelgoedboek van de Bart Smit of

• Lees samen een reclamefolder,

Intertoys en benoem wat je ziet.

17

ADVERTENTIE

De De mooote mooote herinneringen herinneringen zÄłn zÄłn

VEINE

18

Onze reserveringsafdeling helpt u graag bij het Onze reserveringsafdeling helpt u graag bij het boeken van een zorgeloze vakantie boeken van een zorgeloze vakantie TEL: 085 2085 551 lokaal tarief E-MAIL: contact@prijsvrij.nl TEL: 085 2085 551 lokaal tarief E-MAIL: contact@prijsvrij.nl

RUBRIEK

COLUMN COLUMN PLAN, DO, ACT, CHECK-CYCLUS CHR I S - m

IN VEEL BEDRIJVEN WORDT HET GEBRUIKT. DE PDAC-CYCLUS IS BEDOELD OM PROCESSEN CONTINU TE VERBETEREN EN JE ORGANISATIE SLIMMER TE MAKEN. TERWIJL IK ER OP MIJN WERK BIJ STILSTA, LIJKT HET THUIS WEL DEZELFDE PUZZEL.

oed

er

met een beperking zo’n traject heel

moment de inzet. En dan laat je al het

ingewikkeld is. Natuurlijk stelt men op

andere even vallen. We zitten nu weer

het kinderdagcentrum doelen op in een

in een opwaartse spiraal. Ons meisje

ondersteuningsplan, maar ook als ouder

zit goed in haar vel en dus kunnen we

moet je zelf actief meedenken.

zelf de routing opnieuw uitzetten. Nu er

Enerzijds lopen we er steeds tegenaan

ook wat ruimte komt in onze agenda’s

dat je niet op meerdere vlakken tegelijk

kunnen we mooi met haar aan de slag.

kunt werken. Het wordt al snel teveel

Mede dankzij Veine ben ik goed op

en dan komt er niets meer binnen

de hoogte van allerlei mogelijkheden,

bij je kind. Maar prioriteiten stellen

maar alsnog moeten we keuzes maken.

is lastig. Natuurlijk weet ik dat ieder

Want nu laten simpelweg de financiën

mens beweging nodig heeft en dat dit

het niet toe om alles wat we willen

voor ons kind niet vanzelfsprekend is.

aan te pakken. Immers, veel prachtige

Want ontwikkeling stimuleren bij je kind,

Dus zullen we dat moeten inplannen

therapieën worden niet vergoed

steeds een stapje verder komen, is

door een juiste activiteit of therapie te

in Nederland. Opnieuw zitten we

bijna een strategisch denkproces. Werk

zoeken. Anderzijds is ontwikkeling op

’s avonds soms urenlang te ‘bomen’

je aan cognitie en communicatie of juist

het vlak van cognitie en communicatie

waar we op in moeten zetten. Aan de

aan motoriek en bewegen? En welke

voor ons als ouders veel aantrekkelijker.

slag gaan en stappen zetten, waarbij je

stappen zet je om jouw kind die

Immers, als het mogelijk wordt dat jouw

steeds tussentijds kijkt of je nog steeds

maximale kansen te bieden? Kansen die

kind op welke wijze dan ook dingen

met de goede dingen bezig bent. En

ook nog eens in jouw schema moeten

duidelijk kan maken, is dat heel veel

tot slot evalueren welke resultaten je

passen. Soms simpelweg qua tijd,

waard. Zo dacht ik altijd en zo denk

hebt. Ofwel plan, do, act en check,

maar ook als het gaat om kosten.

ik nog. Maar toen in het afgelopen

het is thuis niet veel anders dan op mijn

jaar lichamelijke vergroeiingen tot pijn

werk :-) •

Daar waar de andere kinderen een

leidden, merkte ik dat haar lichamelijke

vaste routing van groep een tot groep

welzijn meteen op de eerste plek

acht doorlopen, zie je dat met name

kwam. Meer bewegen en gerichte

voor niet-schoolgaande kinderen

motorische therapie werd op dat

19

20

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTO’S EMILE PETERS

VEINE

EXTRA

ODE AAN OPA

EXTRA

OPA MART is nauw betrokken bij al zijn kleinkinderen. Tijdens de fotografiemiddag brengt hij er twee mee. “Sorry, ik ben aan het oppassen.� Voor zijn meervoudig beperkte kleindochter zet hij zich op bijzondere wijze in. Als voorzitter van het kinderdagcentrum waar zij zit, slijt hij heel wat uren om ervoor te zorgen dat er kwalitatieve zorg op maat geleverd kan blijven worden. >

21

EXTRA

OPA HAROLD, door zijn kleinzoon opa BOEM BOEM genoemd, vervult

VEINE

22

een meer dan bijzondere rol. Als gepensioneerd huisarts staat hij zijn dochter altijd bij met raad en trekt hij haar soms over de streep bij twijfel. Het was opa die ervoor zorgde dat zijn dochter bij de bevalling op tijd naar het Sophia werd overgeplaatst, anders had zijn kleinzoon er niet eens geweest!

EXTRA

OPA LEO is een echte klus-opa. Hij fabriceert van alles om het leven van zijn kleindochter die meervoudig beperkt is zo leuk mogelijk te maken. Zo maakte hij onlangs een prachtige schommel voor in de tuin met het Tomato-seat stoeltje waar ze goed in kan zitten. Ook voor het kinderdagcentrum waar zijn kleindochter zit, is hij altijd beschikbaar en maakt hij van alles en nog wat. >

23

EXTRA

OPA JAN komt al veertien jaar elke zaterdagmiddag zijn beperkte kleindochter ophalen voor een wandeling in de rolstoel. Niet alleen omdat zij het zo heerlijk vindt om buiten te zijn, maar ook om haar ouders even een uurtje de tijd te geven om wat andere dingen te doen.

Als het gezin afreist naar Curaรงao voor dolfijntherapie, reist opa altijd mee. Hij is haar trouwste fan.

VEINE

24

EXTRA

OPA JANUSZ wordt thuis ook wel opa ’MacGyver’ genoemd omdat hij altijd sleutelt aan de hulpmiddelen van zijn kleinzoon. De band tussen die twee is meer dan hecht, mede omdat hij hem dagelijks naar school brengt en ook weer ophaalt. Regelmatig past hij dan nog even op tot papa en mama thuis zijn van hun werk. •

25

MOOI INITIATIEF

Een woord dat voornamelijk bij me opkomt is het woord VEEL. Veel te doen, veel aandacht en veel indrukken.

VEINE

26

MOOI INITIATIEF

TEKST: MOEDER LIES (VAN VEINE P@PPTALK) | FOTO’S: VILLA PARDOES

VILLA PARDOES VAAK IS ONS GEVRAAGD OF WIJ ONS AL HADDEN OPGEGEVEN VOOR ’VILLA PARDOES’. MIJN STANDAARDANTWOORD WAS DAN: ”NEE, WANT ONZE RIK IS NIET ZIEK, HIJ IS BEPERKT EN DAT IS HEEL WAT ANDERS, DUS WIJ KOMEN DAAR VAST NIET VOOR IN AANMERKING.” OOIT HEB IK NAMELIJK WEL EENS GEKEKEN OP DE WEBSITE EN DAAR STOND HET VOLGENDE: VILLA PARDOES BIEDT EEN ONVERGETELIJKE GRATIS VAKANTIE. VOOR GEZINNEN MET EEN ERNSTIG, MOGELIJK LEVENSBEDREIGEND ZIEK KIND VAN 4 TOT EN MET 12 JAAR. CASE CLOSED DUS. ALTHANS, DAT DACHT IK… Tot er op een mooie dag post viel op onze deurmat en wat schetste mijn verbazing? Een uitnodiging om een week lang te komen logeren in de Villa! “Tjonge, wat een eer”, was mijn eerste gedachte en de tweede was: “Hebben wij hier wel zin in? Met allemaal andere gezinnen met een ziek of beperkt kind in één huis te gaan zitten?”

We hebben al genoeg aan ons eigen verhaal. Maar als we dit mogen en willen doen dan moet het ook wel nu want Rik is al elf. Laatste kans!

We doen het... >

27

MOOI INITIATIEF

Niet alleen voor Rik, maar ook voor zijn zusje van bijna acht. Zij verdient ook een leuke week. Hoewel het haar waarschijnlijk vooral om de Efteling gaat (waarvoor we de hele week gratis toegang hebben!) T

Om een lang verhaal kort te maken: we zijn dus gegaan! Wat een mooie ervaring was het. En een beetje dubbel, want eigenlijk wil je daar helemaal niet zijn. Ook de verhalen van de andere gezinnen kwamen soms erg binnen.

De vrijwilligers deden zo ontzettend hun best dat je wel vrolijk moest worden.

Een woord dat voornamelijk bij me

gezellig met alle families ontbijten bij de

opkomt, is het woord VEEL. Het was

weekschema van activiteiten voor de

picknickplaats. Daarna hebben we ons

veel… Er was veel te doen, er was veel

komende week en we gaan eens rustig

opgegeven voor een ontdekkingstocht

aandacht en er waren veel indrukken.

kijken waar we aan mee willen doen.

in het bos. Superleuk én leerzaam!

Lees maar even mee in het dagboek.

Wow, het is veel! We moeten keuzes

Daarna weer naar de Efteling, waar we

maken, maar dit weekend hebben

ook een hapje eten. ’s Avonds is er een

VRIJDAG, ZATERDAG EN ZONDAG

we ’vrij’ dus eerst maar eens naar

vertelgroep voor de kids.

Eind van de middag komen we aan

de Efteling!

DINSDAG

bij de Villa en de kinderen zijn vooral

VEINE

28

benieuwd welk ’huisje’ wij krijgen!

MAANDAG

Na het ontbijt kunnen de kids

Want ieder huisje heeft namelijk een

We hebben mooi weer, dus lekker de

geschminkt worden. Rik heeft hier geen

ander thema. Het wordt huisje Safari

deuren naar ons eigen terrasje open.

zin in, maar zijn zusje wel! Zij heeft ook

(groen). En wat is het leuk ingericht,

Wel even wennen aan de geluiden van

al wat vriendinnetjes gemaakt dus haar

vooral de slaapkamer van de kinderen.

de Efteling. We zitten precies tegenover

zien we sowieso weinig. De Villa en de

Slapen tussen de apen aan lianen,

de achtbaan ’Joris en de Draak’ en

tuin zijn hermetisch afgesloten, ze mag

hoe leuk is dat! Eerst maar eens

voor wie deze achtbaan kent: we horen

dus alleen op pad en vermaakt zich

uitpakken en daarna kennismaken met

van 09.00 uur ’s morgens tot 21.00 uur

prima in de speeltuin, op de skelters,

de rest van de families bij het buffet in

’s avonds: tetterèeeee tetteretètè

het springkussen en in de knutselruimte

de picknickplaats, een verzamelplek

tetterèe tetteretèe. Dat wordt vast

of binnenspeeltuin met glijbaan en

midden in de Villa. We krijgen het

een trauma, haha. Vandaag gaan we

zandbak. Ondertussen maakt Rik

MOOI INITIATIEF

via zijn spraakcomputer contact met

DONDERDAG

de andere families die hem allemaal

Vandaag komt er een ballonnenartiest.

übercute vinden en dat vindt hij weer

Zusje vindt het geweldig, Rik heeft er

fantastisch! Hij vraagt aan iedereen een

niets mee en wil lekker in het huisje

telefoonnummer om met hen te kunnen

blijven om te internetten. Je merkt nu

appen. Ook hij maakt dus vrienden en

steeds vaker dat hij moe is van zoveel

dat doet ons zo goed! ’s Avonds maken

activiteiten en drukte om hem heen.

we met het hele gezin een zogenaamd

We gaan nog even naar de Efteling voor

’parpoefje”. Dit is een krukje dat we

een broodje Unox en daarna vlug naar

mogen beschilderen en mee naar huis

de picknickplaats waar we getrakteerd

mogen nemen, echt leuk!

worden op pannenkoeken, gebakken door de vrijwilligers. Heerlijk, wéér

WOENSDAG

niet koken! Daarna vlug naar de Poef,

Vandaag gaan we fris en fruitig op de

een aparte ruimte naast de Villa, waar

foto. Er komt een fotograaf die met ons

ene ’Magic E’ komt goochelen. Weer

een rondje loopt door en om de Villa en

genoten en alvast afscheid genomen

af en toe een foto van ons gezin maakt.

van enkele gezinnen die de volgende

Wij zijn hier superblij mee, we hebben

dag verplichtingen hebben en dan zit

hier zelf nooit de tijd voor genomen en

het er echt bijna op.

zijn zeer benieuwd wat hier uit komt.

Daarna mogen twee gezinsleden een

VRIJDAG

voetreflexmassage meemaken. Ik had

Vroeg op en de laatste spullen

de kids opgegeven. Rik wilde graag,

inpakken. Nog even gezamenlijk een

Villa Pardoes biedt een onvergetelijke

maar zijn zusje was zo druk met spelen

bak koffie en er worden nog wat

gratis vakantie. Voor kinderen die

dat mama de beurt overnam (hè, wat

cadeautjes uitgedeeld aan alle kinderen.

dolgraag een tijdje aan iets anders

jammer nou T). Een heerlijk momentje

Buiten een allerlaatste groepsfoto

willen denken dan hun ziekte. Voor

voor jezelf. Deze massage is voor

en na te zijn uitgezwaaid door enkele

broertjes, zusjes, ouders, opa’s en

herhaling vatbaar! Daarna uiteraard

medewerkers gaan we dan toch echt

oma’s die dromen van een onbezorgde

weer naar de Efteling en ’s avonds

weer op weg naar huis. Moe maar

week samen. Even alles vergeten.

genieten van de door de kinderen, met

zeker voldaan horen we nog een

behulp van echte koks, zelfgemaakte

laatste keer het tetterèeeee tetteretètè

Ken of heb jij een ernstig ziek kind in

maaltijd in de Villa. Het was heerlijk en

tetterèe tetteretèe. Tot ziens Joris, we’ll

de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar?

gezellig. De families leren elkaar wat

be back! •

Meld dan diegene aan op

beter kennen, de verhalen komen los en

www.villapardoes.nl

dat geeft nieuwe inzichten.

29

ADVERTENTIE

Kieswijzer voor Kids Inleggers

Luiers / slips

Bambo Nature

ABENA Light

Ultra Mini 100 8x20 cm 10/24 st.

1000005436

ABENA Light

Mini Plus 200 10x28 cm 16/16 st.

1000017156

ABENA Light

Extra 500 11x33 cm 20/10 st.

1000017158

ABENA Light

Super 850 20x44 cm 6/30 st.

ABENA Light

Mini 200 10x22 cm 16/20 st.

1000017155

ABENA Light

Normal 350 11x26 cm 12/12 st.

1000017157

ABENA Light

Extra Plus 650 11x33 cm 20/10 st.

1000017159

ABENA Light

Bambo Nature

Mini 2 600 3-6 kg 38-56 cm 6/30 st.

310132

Midi 3 800 5-9 kg 41-58 cm 6/33 st.

310133

Bambo Nature

Bambo Nature

Maxi 4 1000 7-18 kg 42-60 cm 6/30 st.

310134

Junior 5 1200 12-22 kg 42-62 cm 6/27 st.

310135

Bambo Nature

Abri-Form

Bambo Nature

XL 6 1300 16-30 kg 43-64 cm 6/22 st.

310136

XS2 1500 < 60 cm 4/32 st.

43050

Pants 5 900 12-20 kg 48-64 cm 5/20 st.

310138

Pants 6 1000 18+ kg 52-68 cm 5/18 st.

310139

Abri-Form

Abri-Form

Abri-Flex XS1

Abri-Flex

XS2 1400 50-60 cm 4/32 st.

43054

S2 1800 60-85 cm 3/28 st.

43055

1400 45-70 cm 4/24 st.

Abri-Form

Abri-Form

Abri-Flex

S4 2200 60-85 cm 3/22 st.

43056

Abri-Form

M0 1500 70-110 cm 4/26 st.

43049

Abri-Form

1000003163

S2 1900 60-90 cm 6/14 st.

41082

Abri-Flex

S1 1400 60-90 cm 6/14 st.

41071

ABENA Pants

M0 900 80-110 cm 6/14 st.

1000017173

Abri-Flex

M2 2600 70-110 cm 4/24 st.

43060

M1 1400 80-110 cm 6/14 st.

41083

Special S/M2 1700 60-110 cm 6/20 st.

41073

Abri-San

Abri-Form

Abri-Form

Abri-Flex

Abri-Flex

1200 28x54 cm 4/36 st.

9374

M3 3100 70-110 cm 4/22 st.

43062

M4 3600 70-110 cm 4/14 st.

43063

5

1000005437

Abri-Wing

Abri-Wing

S2 2000 65-85 cm 4/14 st.

300008

M1 1900 70-110 cm 4/14 st.

300002

Abri-Wing

Abri-Wing

30 VEINE

Bambo Nature

M1 2000 70-110 cm 4/26 st.

43061

1000017160

Maxi 1000 16x42 cm 6/8 st.

Absorberende broekjes

M2 2300 70-110 cm 4/14 st.

300003

M3 3100 70-110 cm 4/14 st.

300004

M2 1900 80-110 cm 6/14 st.

41084

M3 2400 80-110 cm 6/14 st.

41085

Voor ieder kind een passende oplossing Alle kinderen moeten zorgeloos kunnen spelen, bewegen en genieten. Ook kinderen met urineverlies. Speciaal voor deze kinderen heeft Abena, samen met hun ouders/verzorgers en verpleegkundigen een assortiment samengesteld.

Voor baby’s en grote kinderen, voor dik en dun, voor lang en kort en voor mobiel en niet-mobiel.

Kortom Abena is er voor ieder kind!

Gratis proefpakket Wilt u de producten van Abena proberen? Vraag dan een gratis proefpakket aan. Bel 0485 58 11 50 of kijk op www.abena.nl/proefpakket.

Al onze producten zijn dermatologisch getest en zijn zeer geschikt voor kinderen met een gevoelige of geïrriteerde huid.

Deze producten hebben het Nordic Ecolabel, hét Scandinavisch milieukeurmerk voor duurzaam geproduceerde producten.

Abena is hiermee uniek in Europa.

Fluff afkomstig van FSC-gecertificeerd hout.

RUBRIEK

COLUMN HENNEP, CBD-OLIE EN WIET NIC

OLE K

I E N - a d vo c

a at

DE AFGELOPEN TWEE JAAR HEBBEN WE EEN NIEUW WONDERMIDDEL ERBIJ GEKREGEN: CBD-OLIE. U HEEFT ER VAST WEL IETS VAN LANGS ZIEN KOMEN. CBD KOMT UIT DE HENNEPPLANT (DE CANNABISPLANT), NET ALS THC, WAT DE BELANGRIJKSTE COMPONENT IN WIET IS WANT DAAR WORD JE ’HIGH’ VAN.

uitproberen. Wanneer dat blijkt te werken, vragen zij om een

Bijna alle klanten die uit het buitenland komen en met wie ik

voldoende overtuigend de werkzaamheid bewijst van

een praatje maak, gaan altijd een beetje gniffelen als we het

medicinale cannabis om het ook te kunnen vergoeden.

over Nederland en cannabis hebben. Laten we maar zeggen

Dat vind ik dus opmerkelijk. We moeten dus aan de ene kant

dat zij altijd denken dat het geen enkel probleem is om in

iets dat al eeuwen oud is (en ook betaalbaar) nog steeds

Nederland wiet te kopen en te gebruiken. Zij denken dan

wetenschappelijk bewijzen voordat de inzet daarvan vergoed

ook vaak dat je hennep zonder meer mag verbouwen en dat

kan worden. Terwijl aan de andere kant de meest innovatieve

je ook zonder enig probleem dat andere product eruit mag

en kostbare behandelingen al zo intensief wetenschappelijk

maken: CBD of CBD-olie. Niets is echter minder waar: dat is

onderzocht zijn dat die al wel voor vergoeding in aanmerking

heel streng gereguleerd.

komen. Daar lijkt toch iets scheef te groeien.

Zoals u weet werk ik als advocaat in de gezondheidszorg en

Op dit moment bekijkt het Ministerie in gezamenlijkheid met

eerlijk gezegd, heb ik in mijn praktijk nooit iets te maken met

de veldpartijen hoe eventueel wetenschappelijk onderzoek kan

strafrecht of het onrechtmatig bezit of gebruik van cannabis.

worden vormgegeven om de werkzaamheid van medicinale

Maar de laatste jaren hebben we in de gezondheidszorg

cannabis te bewijzen. Wellicht is het de moeite waard om

wel te maken met de vele publicaties over de vermeende

eens te kijken of er behalve met hennep wellicht nog meer

werkzaamheid van wiet (medicinale cannabis) of CBD voor

voordelige behandelingen bestaan (zoals met CBD?) om

patiënten met soms buitengewoon ernstige aandoeningen.

wetenschappelijk onderzoek te organiseren en daarin de vraag

Die publicaties leiden ertoe dat sommige patiënten (die

te beantwoorden of die producten nu wel of niet werken. En

niet kunnen uitkomen met gewone geneesmiddelen of

daarmee dus te zorgen dat het ook vergoed kan worden voor

behandelingen) toch medicinale cannabis of CBD gaan

die patiënten die er ook echt baat bij hebben.•

vergoeding aan hun zorgverzekeraar. Bij afwijzing leidt dit tot vragen aan mij. Daarnaast zijn er diverse bedrijven die een commerciële kans zien in de productie van dergelijke producten en dus krijg ik ook veel vragen over de juridische mogelijkheden daarin. U begrijpt het al, ik ben langzaamaan een expert op het gebied van hennep aan het worden. Ik zal maar niet zeggen wat mijn kennissen daarvan denken. Deze recente ontwikkelingen hebben mij wel aan het denken gezet. Hennep is namelijk een plant die al eeuwenoud is.

Recent heeft het Zorginstituut geoordeeld dat er nog te weinig wetenschappelijk onderzoek is gepubliceerd dat

Nicole Kien is één van de topadvocaten in de gezondheidszorg en staat aan de basis van de succesvolle ontwikkeling van LS&H Lawyers. Meer informatie: www.lshlawyers.nl

31

OOKLEUK TEGEN HOOIKOORTS

LAVENDELOLIE DOTERRA

VEINE

32

Bij lavendelolie denken wij in eerste instantie aan rust geven. Maar wist je dat deze olie ook werkt bij bijvoorbeeld angststoornissen of hooikoorts? Voor de beste werking breng je met je vinger een druppel aan op je gehemelte. Je mag het zelfs toevoegen aan je eten. Wij zijn fan!

Verkrijgbaar bij gezondeshop.nl | Prijs: â&#x201A;¬ 39,95

Naar deze LAVA BELLENBLUBBER kun je uren naar kijken (wel na anderhalve minuut draaien)! De ronde vorm van deze bijzondere zandloper komt terug in de ronde oliedruppels die langzaam naar beneden druppelen.

Verkrijgbaar bij toys42hands.nl | Prijs: â&#x201A;¬ 3,50

OOKLEUK OM RUSTIG TE WORDEN

33

Pratende picto’s, geen dure spraakcomputer maar een ’simpele’ gratis app: HE HAJO. Wellicht voor een beperkt aantal mensen, maar laat je er niet door weerhouden om er mee aan de slag te gaan, want het is gewoon hartstikke leuk.

Verkrijgbaar bij hehajo.nl | Gratis

VEINE

34

OOKLEUK OM TE PRATEN

OOKLEUK OM TE LEZEN

IK KAN ER NÉT NIET BIJ ‘Een ontroerend maar vooral hoopvol en humoristisch boek’, staat op de achterzijde van dit boek dat is geschreven door Sander Verheijen. Sander werd vader van een tweeling met allebei een (andere) beperking. Een eerlijk verhaal, mooi om te lezen hoe hij hiermee om gaat.

Verkrijgbaar bij bol.com | Prijs: € 17,99

35

Relaxed op reis met deze universeel toepasbare en volledig instelbare HOOFDSTEUN VOOR IN DE AUTO. Juist voor kinderen met een slechte hoofdbalans net een beetje extra steun! De zijdelingse kussens kunnen volledig omhoog geklapt worden. Off we go!

Verkrijgbaar bij winparts.nl | Prijs: € 34,95

OOKLEUK VOOR ONDERWEG

VEINE

36

OOKLEUK OM MAKKELIJKER VOORT TE BEWEGEN

De voordelen van een handbewogen rolstoel combineren met de kracht van een elektrische rolstoel? Met de LIGHT DRIVE transformeer je een handbewogen rolstoel in een volledige elektrische rolstoel en dat in minder dan 20 seconden.

De lichtgewicht Light Drive kan gemonteerd worden op bijna alle typen hand­ bewogen rolstoelen, zonder beperkingen voor wat betreft opvouwbaarheid of wendbaarheid.

Verkrijgbaar bij sunrisemedical.nl | Prijs: € 4.712,00 (exclusief BTW)

37

ADVERTENTIE

dubbele spatie

wij willen

VEINE

38

RUBRIEK

COLUMN I

VA N

ti e

AR

E

f

DE WMO EN HULP­ MIDDELEN DEEL 1 T IE

NHO

V EN - opr ichter O

r

I th o

nn

ov

a

UITDAGING OF HOOFDPIJNDOSSIER? Nederland is een mooi en rijk land, we hebben het goed

plaatse als dat nodig is. Verhuist u naar een andere gemeente

en we mogen veel zelf beslissen. We hebben een goede

dan krijgt u mogelijk te maken met andere uitvoeringsregels

gezondheidszorg waarin veel geld omgaat. Gezondheid

en een andere leverancier. Mogelijk moet u uw hulpmiddel

vinden wij Nederlanders erg belangrijk en het moet voor

inleveren en krijgt u een andere terug. Dat geeft een hoop

iedereen dan ook vrij toegankelijk zijn. Een mooi systeem

rompslomp en het gekke is dat niemand dit wil, maar het

waar we allemaal aan meebetalen. Langzaam is ons

gebeurt toch.

zorgsysteem veranderd; we moeten meer zelf doen en meer zelf regelen. Je zou zeggen dat het aanvragen van

DE WMO IS EEN SOORT COMPENSATIESYSTEEM

een hulpmiddel dan een stuk eenvoudiger wordt maar het

De vraag die gesteld wordt als iemand iets nodig heeft

tegendeel is waar!

is of u het zelf kunt. Heeft u hulp in uw omgeving? Is het antwoord ’nee’ dan gaan wij u helpen. De gemeente heeft

Hoe komt dat? We maken dingen graag complex in

compensatieplicht en helpt u met maatwerk. En dat maakt

Nederland; potje hier, potje daar, uitzondering op

het voor veel mensen lastig. Wacht ik af? Laat ik me sturen?

uitzondering, verschillende vergoedingssystemen met weer

Of neem ik zelf het heft in handen?

veel uitzonderingen. Probeer iemand buiten de landsgrenzen maar eens uit te leggen hoe ons systeem van hulpmiddelen

Ondanks dat ik dagelijks veel gemopper hoor over de

werkt. Een deel van de hulpmiddelen wordt vergoed door de

WMO zit de wet helemaal niet zo slecht in elkaar. Alleen de

zorgverzekeraar, een ander deel door de WMO, weer een

uitvoering ervan, daar gaat het nogal eens mis. Voor mensen

ander deel betalen we zelf via een eigen bijdrage of door

die mondig zijn, die weten wat ze willen en die zelf dingen

verzekeringen enzovoorts.

uitzoeken biedt de WMO mogelijkheden om met het juiste hulpmiddel thuis te komen. Voor mensen die dat niet kunnen

DE WMO

of er domweg de tijd niet voor hebben, is de WMO een ramp.

De WMO wordt uitgevoerd door de gemeenten en in grote

Deze groep mensen is afhankelijk van voorkeurpakketten,

lijnen mogen deze gemeenten zelf hun beleid invullen.

voorkeurbeleid en voorschrijvers. Voorschrijvers die vaak de

Zo is het dus mogelijk dat u in gemeente A totaal andere

systemen niet of nauwelijks kennen.

uitvoeringsregels heeft dan in buurgemeente B. Sommige

39

gemeenten kopen de hulpmiddelen, maar het merendeel

Deel één van dit column wil ik afsluiten met een stelling:

huurt deze van een dealerbedrijf. Deze dealerbedrijven

hulpmiddelen en de WMO, daar kunt u zelf iets mee!

leveren het hulpmiddel bij u thuis en repareren het ook ter

Wordt vervolgd. •

Arie van Tienhoven is sociaal ondernemer en oprichter en eigenaar van het bedrijf Ortho Innovatief. Daarnaast is hij ondernemer van het jaar 2016. Zelf een keer komen kijken? Bel gerust 0180 32 01 91 of mail naar: a.tienhoven@ortho-innovatief

THERAPIE

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: PRIVÉCOLLECTIE EN Y. HOUBEN

CONNECTING TOUCH THERAPIE SOMMIGE MENSEN ZIEN DINGEN EN MOETEN ER DAN OOK IETS MEE. ZO IS THOBIEN ROBBERTS. ALS VERPLEEGKUNDIGE WERKTE ZE JAREN IN DE ZORG. EN DAN VALT HET OP DAT IEDEREEN HARD WERKT, MAAR DAT JUIST IN DIE VAART DER VOLKEREN NAUWELIJKS OPRECHTE AANDACHT IS VOOR DE KINDEREN OF VOLWASSENEN DIE VERZORGD WORDEN. GOED KIJKEN, IEMAND LEREN KENNEN EN VANUIT DIE VERBINDING IEMAND AANRAKEN EN EEN BAND OPBOUWEN. DAAR GAAT HET OVER BIJ CONNECTING TOUCH. DE TERM VERZON THOBIEN ZELF. EN ALS IDEALIST VERTELT ZE HAAR VERHAAL OOK AAN ANDEREN. WANT HOE MOOI ZOU HET ZIJN ALS IEDEREEN DIE IN DE ZORG WERKT EN MENSEN MET EEN BEPERKING BEGELEIDT, DAGELIJKS EVEN ECHT CONTACT MAAKT! Connecting Touch therapie richt zich op hand-, voet- en

VEINE

40

hoofdmassages. Een volledige lichaamsmassage is te ingewikkeld en voor begeleiders in de zorg niet uitvoerbaar. Maar juist die dingen waarbij het minder belangrijk is of iemand nou op een matje ligt of in zijn of haar rolstoel zit, zijn gemakkelijk tussendoor toepasbaar. >

THERAPIE

Aanraking is in de zorg een lastig begrip.

Daarover zijn discussies.

Welke uiting van affectie is wel acceptabel 41

en welke niet meer?

THERAPIE

Thobien ziet het liefst dat er een apart

aanraken. Het moet niet terloops zijn

moment moet worden ingepland voor

waarbij de aandacht snel kan worden

Connecting Touch. “Er moet een besef

afgeleid. Soms zie ik medewerkers met

komen dat cliënten door aanraking iets

elkaar praten terwijl ze de voeten van

kunnen bereiken.” Aanraking is in de

een kind masseren. Dat kan niet. Bij de

zorg een lastig begrip. Daarover zijn

aanraking is de aandacht die je erbij

discussies. Welke uiting van affectie

geeft minstens zo belangrijk! Aanraking

is wel acceptabel en welke niet meer?

moet worden beleefd zodat ook energie

Het complexe hierbij is dat aanraking

van de een op de ander kan worden

bij deze doelgroep vaak juist hetgeen

overgedragen”, legt Thobien uit.

is waar je hen mee kan bereiken.

VEINE

42

Sommige kinderen met een beperking

“Bij een reguliere massageopleiding

zijn slechthorend of slechtziend, over-

leer je allerlei grepen, bijvoorbeeld

of onderprikkeld en juist bij aanraking

diepe druk of palpatie*. Dat is

kunnen zij zich prettig voelen. “Op een

Connecting Touch dus echt niet. Dit is

kinderdagcentrum is het wel belangrijk

puur gericht op de aanraking, de

dat er echt aandacht is voor het

ritmische beweging.”

THERAPIE

WAAROM CONNECTING

MEER DAN ALLEEN

TOUCH THERAPIE?

MAAR AANRAKING

In de zorg is er steeds minder tijd om

Tijdens haar behandelingen maakt

even iets meer aandacht te kunnen

Thobien heel veel gebruik van klank;

geven. Een massage door Thobien kan

ze zingt, zegt soms een mantra op.

een kleine aanvulling op dit tekort zijn.

Vaak zoekt ze daarbij naar de woorden

Zij is een uur lang bezig, één op één. “Ik

die voor een kind bijvoorbeeld

tast dan af (connecten, dus verbinden)

belangrijk zijn. Thobien bemerkt dat

en ik ga als het ware de verbinding

dit vaak prettig is voor de kinderen.

aan met het kind door het aan te raken

De masserende bewegingen worden op

middels massage. Elke sessie opnieuw

zo’n moment dan ondersteund door de

bekijk ik wat er wordt toegelaten. Soms

klank en worden ritmisch uitgevoerd.

begin ik met de hand of voet, soms

“Zo masseer ik een meisje dat

toch met het hoofd of de rug. Ik pas

regelmatig een paar dagen achtereen

mij aan”, vertelt Thobien drukgebarend

zo gespannen is dat zij zichzelf

met haar handen. Dit afstemmen op

in haar bed verwondt omdat zij

de ander vormt voor Thobien dan ook

zulke ongecontroleerde spastische

een van de belangrijkste elementen

bewegingen maakt. Een keer was ik

van haar therapie. Al aanrakend zoeken

er terwijl ze midden

naar de verbinding met het kind of de

in zo’n >

jongvolwassene. Doel is eigenlijk puur ontspanning en daarbij het idee geven dat de ander eventjes echt gezien wordt door het geven van exclusieve aandacht waarbij spanning wordt weggenomen.

43

THERAPIE

stresssituatie zat. Door langzaam te

heeft het effect een paar dagen

starten met masseren kon ik haar rustig

aangehouden, maar eigenlijk is het bij

krijgen. Iets waar de mensen die haar

elke persoon anders. Bij een andere

verzorgen geen tijd voor hadden op dat

cliënt met niet-aangeboren hersenletsel

moment. Een reguliere masseur draait

die in een verpleeghuis zit, wordt door

een standaardprogramma af: hij heeft

de omgeving opgemerkt dat hij wel een

een bepaalde techniek en werkwijze

week na de behandeling door Thobien

waarbij standaard wordt begonnen

alerter is dan ervoor. Hij zit dan duidelijk

met diepe druk en vervolgens gaat

beter in zijn vel volgens zijn begeleiders.

masseren enzovoort. Dat werkt niet bij

Bij anderen is het alleen tijdens de

ernstig meervoudig beperkte kinderen

massage heel prettig.

omdat je die altijd in een andere toestand kan aantreffen. Elke keer

THOBIEN DE IDEALIST

moet dus opnieuw worden bekeken

Is het een doel om deze therapie groter

waar het kind op dat moment behoefte

te maken en verder te verspreiden

aan heeft.”

zodat meer mensen hiermee kennis kunnen maken, vraag ik mij af. Duidelijk

VEINE

44

HOE LANG HEBBEN MENSEN DIE

iets waar Thobien zelf ook over

EEN MASSAGE HEBBEN ONDERGAAN

nadenkt. In haar eentje kan ze maar een

HIERVAN EFFECT?

kleine groep mensen helpen. En hoe

Bij het meisje uit het voorbeeld

mooi zou het zijn als Connecting Touch

THERAPIE

therapie als een sneeuwbal door het

Gelukkig zijn er al medewerkers

hele land gegeven wordt?

van dagverblijven, logeerhuizen

ACHTERGROND

en woningen die zich aanmelden.

Thobien Robberts is de bedenker

Daarom is Thobien gestart met het

Natuurlijk zal er niet altijd veel tijd zijn

van de Connecting Touch therapie.

geven van tweedaagse cursussen;

om Connecting Touch therapie aan te

Zij komt uit de reguliere zorg waar zij

hand-, voet- en hoofdmassages in

bieden, maar behandelingen kunnen

werkzaam was als verpleegkundige.

combinatie met uitleg van het gebruik

ook heel klein worden toegepast,

Daarvoor werkte ze achttien jaar

van negen etherische oliën waarmee

hoeven daardoor niet veel tijd te

op een consultatiebureau waar zij

wordt gewerkt. Die oliën vormen echt

kosten. Je kan bijvoorbeeld beginnen

onder andere cursussen Shantala

een essentieel onderdeel van haar

met een handmassage van vijf minuten

babymassage gaf. Misschien is daar

massages. Je moet ook echt weten

en kijken wat dit met het kind doet.

het balletje wel gaan rollen om meer te

welke olie welk effect heeft.

Als je behandelingen op deze manier

doen met massages. Als ze later in de

“Ik vind het wel belangrijk dat

opbouwt, kun je het belang ervan goed

antroposofische dagbesteding werkt,

deelnemers de doelgroep kennen.

inschatten en is het veel makkelijker om

vindt ze het geweldig dat mensen

Dat kunnen ouders zijn of medewerkers

het in het dagprogramma op te nemen.”

met een beperking elke dag massage

in de zorg. Je moet begrijpen met wie

krijgen. De lichaamsmassages, de

je aan de slag gaat. Ik geef namelijk niet

Voor ons is het helder. Als Thobien de

zogenaamde inwrijvingen, werden

zomaar massagecursussen waarbij je

kans krijgt om anderen haar visie bij te

daar door een gediplomeerd

wat grepen leert. Het gaat vooral om

brengen, gaat de zorg er in Nederland

antroposofisch verpleegkundige

het verhaal en de beleving erachter.

vast een stuk mooier uitzien! •

gedaan. Thobien gaf in die tijd hand-, voet- en hoofdmassages. De reacties die zij daarbij zag, waren heel mooi.

Thobien vergrootte haar kennis door

Als mensen geïnteresseerd zijn, kunnen zij contact opnemen met Thobien.

een cursus voetreflexzonetherapie,

De massages kunnen niet uit het pgb bekostigd worden, maar moeten zelf worden

een natuurgeneeskundige

betaald. Thobien werkt met pakketten. Een eenmalige massage heeft geen effect.

opleiding en vanuit daar is bij

De eerste massage is vrijblijvend, ook om te bekijken of deze wel aanslaat. De

haar de gedachte ontstaan om de

pakketten bestaan uit acht of twaalf behandelingen. Acht behandelingen kosten € 600

Shantala lichaamsmassage, de

en twaalf behandelingen kosten € 800. De kosten kunnen in termijnen worden betaald.

voetreflexmassage, de ontspannende

De duur van de behandeling is een uur. Deze tijd is echt nodig, ook om af te tasten

massage en de antroposofische

hoe de patiënt zich voelt op dat moment. Thobien werkt in een straal van 80 kilometer

massages in combinatie verder

(ze is gevestigd in Nieuw-Vennep) en vraagt wel reiskostenvergoeding. Voor mensen

te ontwikkelen.

die werkzaam zijn in de zorg geeft Thobien tweedaagse trainingen, de Connecting Touch Massages. Deze kosten € 400 per persoon. Er kunnen acht cursisten tegelijk deelnemen. De cursusdata in het najaar zijn vrijdag 9 en 16 november. De cursussen zijn in Alphen aan den Rijn. https://thobien.nl

45

ADVERTENTIE

24uurs houdingsmanagement

Innocare Comfort Ligsysteem

Dag ĂŠn nacht een goede houding is van groot belang voor een hoge kwaliteit van leven. Een goede houding zorgt immers voor een ontspannen en uitgerust lichaam/geest. Helaas is dat niet voor iedereen vanzelfsprekend. Bij een lichamelijke beperking moet het lichaam soms een beetje worden geholpen.

Wij hebben de eer vaak onderdeel te mogen zijn van het verbeteren van de lichaamshouding vanmensen die daar hulp bij nodig hebben. Deze mensen zien wij op verschillende plekken en in verschillende situaties.

We kunnen daarbij putten uit jarenlange kennis en ervaring op het gebied van houdingsmanagement.

Iedereen heeft recht op een goede nachtrust!

Interesse? Maak een afspraak

Meespelen in plaats van aan de zijlijn staan!

VEINE

46

Ringoven 43

Postbus 4088

026 388 35 98

info@innocare.nl

6826 TP Arnhem

6803 EB Arnhem

026 388 39 36

www.innocare.nl

RUBRIEK

COLUMN HERFST IS RUIKEN, ZIEN EN VOELEN EV AK

OP

PIUS

- (kind

ra th e er)ergo

pe

ut

MOEILIJK VOOR TE STELLEN DAT WE TOCH ECHT WEER HERFSTWEER KRIJGEN, TERWIJL IK DIT ZIT TE SCHRIJVEN IN DE SCHADUW ONDER DE BOMEN IN DE TUIN VAN EEN AUTHENTIEK ITALIAANS HUISJE IN EEN PIEPKLEIN DORPJE OP EEN BERG IN TOSCANE. Maar het gaat gebeuren en ik vind het niet erg want ik hou

Je kan in de bak natuurlijk ook spulletjes verstoppen zoals

van de herfst. Elk seizoen heeft zijn charme en de herfst staat

een potlood, een speelgoedauto of een lepel. Laat je

voor mij gelijk aan warmte en gezelligheid binnenshuis. Maar

kind eerst speuren, maar daarna kun je ook opdrachten

daar ga ik het nu niet over hebben. Nee, deze herfst wil ik dat

geven. Stop je twee dezelfde voorwerpen erin dan kun

jullie met je kinderen eropuit gaan. Ga naar buiten als het net

je zelfs memory gaan spelen door twee dezelfde te laten

geregend heeft en loop door het bos. Snuif samen de geur

pakken. Eventueel een theedoek over de bak leggen en dan

op, dan merk je hoe lekker het ruikt. Kijk hoe de regen van

voorwerpen vinden is weer een uitdagende, volgende stap.

de bladeren drupt. Rij met de rolstoel lekker hard door de plassen of stamp er samen in.

Maar ook met de vele dennenappels die te vinden zijn tijdens de boswandeling kun je allerlei sensorische ervaringen

Verzamel samen kastanjes die gevallen zijn; die mooie

opdoen. Voelen natuurlijk, ruiken eraan, laten vallen op

glimmende gladde kastanjes maar ook die nog in hun

de grond en schrikken van het geluid en merken dat er

stekelige jasje zitten. Pel ze samen met je kind en ontdek en

misschien wel stukjes afbreken. Ook kun je met een kwast

verwonder welke schoonheid eronder verborgen zit.

de dennenappels verven. Bladeren kun je, nadat ze gedroogd zijn, opplakken op een groot vel papier en zo echte bladeren

Stop alle gevonden kastanjes in een platte bak. Heerlijk om

aan een getekende boom plakken.

met de handen of met de voeten in te gaan en te ervaren hoe dat voelt. Verstop je hand zelf en nodig je kind uit om je hand

Kortom, ervaar de herfst samen met je kind door eerst lekker

te zoeken. Of je duim. Zo verbetert een kind spelenderwijs

naar buiten te gaan en daarna binnen verder te gaan met het

naast alle sensorische informatieverwerking, ook zijn of

spelen met de gevonden sensorische schatten. โ ข

haar oog-handcoรถrdinatie en zijn lichaamsgevoel. En het is gewoon een grappig spannend spelletje want je weet nooit welke vinger er ineens omhoog komt.

Eva heeft een eigen praktijk in Zwartewaal en Brielle. Zij helpt en adviseert kinderen tussen vier en twintig jaar op kinderdagcentra, scholen en/of bij ouders thuis in Zwartewaal, Brielle en verre omgeving.

47

VEINE STEUNT

FIJN PROEVEN VOOR FIJN­PROEVERS!

VEINE

48

VEINE STEUNT

PERSOONLIJK HOU IK WEL VAN LEKKER ETEN. EN IK ZEG DAN OOK GEEN NEE ALS WE EEN AVONDJE UITETEN GAAN. GENIETEN VAN MOOIE SMAKEN, LEUKE COMBI’S EN IN IEDER GEVAL DINGEN DIE IK ZELF NIET MAAK. MAAR HOE ZIT DAT MET DE KINDEREN? Eten was bij mijn dochter (meervoudig

mooi glad gepureerd in een apart potje.

De producten zijn verrijkt met

beperkt) altijd al een probleem. Van

Nee mama’s en papa’s die het al zo

hoogwaardig dierlijk melkeiwit,

kauwen is sowieso geen sprake, maar

druk hebben, dat maak je niet zelf. Dat

waarin je de negen essentiële

inmiddels gaan de door mij met een

bestel je bij de Fijnproevers en dat krijg

aminozuren terugvindt.

een staafmixer geblende maaltijden

je als diepvriesmaaltijden aangeleverd.

er prima in. En zo krijgt ze bieten met

Niet alleen ontzettend makkelijk, maar

Wij bij Veine vinden dit nou zo’n typisch

speklappen, bloemkool met verse

ook heel goed.

mooi initiatief waar ouders echt iets aan hebben. Je hebt al een compleet menu

worst en spruitjes met rundvlees. Of ze die smaken apart zou herkennen of

Want de makers van Fijnproevers

voor € 6,99. Even op internet (fijn-

waarderen, geen idee; ik mix immers

hebben ook gelet op hetgeen onze

proevers.nl) bestellen en je krijgt de

alles door elkaar. Vreemd eigenlijk als je

kinderen nodig hebben. Zo bevatten

perfecte smakelijke maaltijden voor je

bedenkt dat je zelf ook niet zomaar alles

de producten toegevoegde oplosbare

kind thuisbezorgd. •

door elkaar doet.

vezels om een gezonde spijsvertering te bevorderen. Maar ook de negen

Met die gedachte moeten de bedenkers

essentiële aminozuren die ons lichaam

van het bedrijf Fijnproevers ook hebben

niet kan aanmaken, ook daar is

rondgelopen. Waarom zou je kinderen

aan gedacht.

of volwassenen met eetproblemen niet culinair verwennen en volwaardige maaltijden geven? Wat denk je van bijvoorbeeld een diner waarbij we starten met tomatensoep op Franse wijze, zacht varkensvlees combineren met Italiaanse kaas en als nagerecht een passievruchtendessert? En alles

49

SPORT

Elke krijger is een gever

VEINE

50

SPORT

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: XXX

EEN BAND, OOK VOOR KINDEREN MET EEN BEPERKING MIDDEN IN ROTTERDAM-ZUID, OP EEN GEWELDIG IDYLLISCH PLEKJE AAN DE RAND VAN HET PARK, VIND JE DE SPORTVERENIGING VAN LINDA HAGENDOORN. ALS WE AANKOMEN, WACHT HAAR VADER ONS MET EEN BIG SMILE OP (HIJ IS DE SPORTSCHOOL BEGONNEN). HEERLIJK, ZOALS HET HOORT IN ROTTERDAM, BEGROET HIJ ONS MET EEN ”ZO DAMES, WAT KOMEN JULLIE DOEN?”. NOU, WIJ KWAMEN DUS VOOR LINDA OMDAT ZIJ IN DE STAD BEKEND STAAT ALS DEGENE DIE JUDOLESSEN GEEFT AAN ALLE KINDEREN, MET OF ZONDER BEPERKING. LINDA WEET DAT ZIJ KINDEREN SOMS IN BESCHERMING MOET NEMEN, MAAR SOMS OOK MOET UITDAGEN, WANT ER ZIJN ER ALTIJD DIE NIET ZO VEEL DURVEN. >

51

SPORT

SPORTEN OP MAAT

“Helaas stoppen sommige kinderen,

Toen Linda de judovereniging van

omdat het voor ouders te lastig wordt

haar vader overnam wilde ze er een

om het kind elke keer te brengen en te

’brede’ vereniging van maken, die

halen”, zo had ik een geweldige band

sporten op maat biedt. Inmiddels

met een meisje met het syndroom

komen veel sporters, ook met een

van Down. Zij genoot van de lessen.

beperking, naar haar toe. Linda is

Maar toen haar moeder een andere

werkzaam als fysiotherapeut in een

baan kreeg, moest zij helaas stoppen

gezondheidscentrum. Natuurlijk helpt

met de lessen. Het ligt eigenlijk nooit

dat haar als ze lesgeeft aan kinderen

aan het gebrek aan enthousiasme van

met lichamelijke beperkingen. Ze

de kinderen”.

weet wat ze wel en niet kan doen.

Sporten met anderen die ook een beperking hebben, maakt onderlinge acceptatie wel gemakkelijk.

Linda ziet in haar judoschool kinderen en volwassenen met lichamelijke beperkingen, maar ook met verstandelijke. Zo sport er een jongen van achttien

Bij judo moet je beschikken over een goede stabiliteit en komt ook heel veel coördinatie kijken. Kinderen vinden de oefeningen zo leuk, dat zij ze thuis oefenen en ze dan de volgende les trots aan haar en de andere leerlingen showen.

jaar die een verstandelijk vermogen heeft van vijf jaar. Hij wil net als alle andere kinderen gejonast worden op zijn verjaardag, maar

VEINE

52

weegt inmiddels wel 90 kilo. Linda

ALLE KINDEREN BIJ ELKAAR

doet dat dan gewoon en jonast hem

“Eigenlijk wil ik kinderen met een

met hulp van tien anderen ook hoog

beperking niet apart lesgeven, ze

de lucht in. De andere kinderen in de

kunnen gewoon in de reguliere les

groep snappen dan gelijk dat alhoewel

meedraaien. Zo kan ik de contributie

deze jongen veel groter is dan de

ook laag houden en kan ik deze

anderen, hij net zo ver ontwikkeld is

kinderen op reguliere tijden indelen.

als zijzelf. Dat wordt onderling heel

Ik geef deze lessen wel altijd zelf,”

makkelijk geaccepteerd.

vertelt de judoka. Dat houdt wel in dat zij kinderen soms binnen een groep >

SPORT

Kind is te gewoon, Frieda heeft andere foto opgevraag

53

SPORT

individueel les moet geven. “Maar”,

“Het zo moet zijn dat iedereen kan

zo zegt ze zelf, het voordeel is dat alle

sporten en dat iemand niet zielig hoeft

kinderen ook veel van elkaar leren!

te worden gevonden omdat hij of zij iets mankeert. Ik vind het dan ook

Linda geeft uitsluitend judolessen

hartstikke zonde als je hen thuis laat

aan de kinderen. Soms helpt zij de

zitten. Het is ten eerste een verrijking

kinderen extra door hen naar haar

van jezelf als je sport, maar ook voor de

praktijk te laten komen om ze daar wat

ouders. Het is vooral aftasten en kijken

tips te geven over hoe zij makkelijker

waar je succes kan behalen.”

bepaalde bewegingen kunnen maken of oefeningen kunnen uitvoeren.

Een moeder vroeg Linda eens of haar

Vaak kunnen zij hierdoor makkelijker

zoon ooit de zwarte band zou halen,

meedraaien tijdens de judolessen.

waarop Linda antwoordde dat zij dat nooit kan beloven, maar dat

VEINE

54

Linda wil vooral niet, hospitaliseren, dat

de ouders eigenlijk

heeft volgens haar geen enkel nut. Als

blij moeten zijn

ik vraag wat ze daarmee bedoelt legt

dat hun kind zo

ze uit: “Je moet juist niet benadrukken

geniet van

dat een kind bijvoorbeeld lastige voeten

het sporten,

heeft en daar nooit meer van af komt.

ongeacht

Nee, ook met moeilijke voeten kan je

de gradatie

alles, je moet alleen even weten hoe je

die het

dit moet doen.”

kind haalt.

Linda: “Onze Rotterdamse filosoof Henk Oosterling zegt niet voor niets dat elke krijger een gever is. Van hem zijn de woorden: je moet kinderen niet laten chillen. Je moet ze ook niet drillen, maar je moet ze skillen. Linda houdt zich graag aan deze woorden vast. Laat kinderen excelleren in dat wat ze kunnen.

SPORT

Opmerking Frieda hoofd mist en voet

TRAININGEN VOOR JUDOLERAREN

mist Linda heeft met de Judo Bond Nederland een cursus opgezet van vijf bijeenkomsten waarbij een reguliere judoleraar een judoleraar in de zorg kan worden. Dat kan op twee niveaus. Bij niveau drie kun je alleen uitvoeren, bij niveau vier kun je ook dingen bedenken. Linda is hoofddocent bij de opleiding ’Judo in de zorg’.

Meer informatie: www.svhagendoornr-z.nl

BANDKNOOPDIPLOMA

jongen die zo enthousiast bezig was

“Er is een soort band van 2.40 meter

geweest dat hij zes knopen in zijn band

die je twee keer om je buik moet doen

had gelegd. Hij had er een hele bult

en waarin twee knopen moeten. Zo

van gemaakt, maar was er supertrots

hebben we dat onderling afgesproken

op dat het hem was gelukt te knopen.

en iedereen moet het zo doen. Voor

De moeder van die jongen was wel blij,

sommige kinderen kost het heel veel

maar zei tegelijkertijd dat hij het tóch

moeite dit zo te doen, maar als het

niet goed had gedaan. Dan zeg ik tegen

uiteindelijk dan toch lukt, zijn ze heel

zo’n vrouw dat toch niemand er last

trots en wij ook, of het nou helemaal

van heeft en dat ie dat wel mooi zélf

gelukt is of niet. Er was een keer een

heeft gedaan!” •

55

ADVERTENTIE

VEINE

56

RUBRIEK

COLUMN R

N

t

en

TI

m

MA

BALANS EN EVENWICHT ME

EU

W IS

S E N - ex p e r t h o u d in

a gsm

na

ge

AL HEEL JONG PROBEREN KINDEREN OP STOEPRANDEN OF MUURTJES HUN BALANS TE BEWAREN EN ZO HUN GEVOEL VOOR EVENWICHT STEEDS VERDER TE TRAINEN. AL 5.000 JAAR GELEDEN IN CHINA, INDIA EN EGYPTE WERD ER AL OVER BALANS EN EVENWICHT NAGEDACHT EN DE BALANS GEBRUIKT OM DINGEN TE VERGELIJKEN.

probleem met het evenwichtsorgaan. Vervolgens worden er

Evenwicht wordt vaker gebruikt in samenhang met symmetrie

om je balans en evenwicht te verbeteren. Die zijn gebaseerd

en balans meer bij een lichaamshouding, mentale houding

op het feit dat spieren die betrokken zijn bij het evenwicht

of bij een beweging. Balans is zo belangrijk dat het in veel

nét iets sneller reageren dan andere spieren. Bijvoorbeeld de

zaken in het leven als basis wordt gebruikt; bij sport, dans,

kuitspier en de lage rugspieren. Door iedere dag tien minuten

ballet, yoga en figuurlijk ook in boekhouding, economie

op de tenen te lopen, train je de kuitspier en rugspieren al

en psychologie.

behoorlijk en verbeter je het evenwicht..

We gaan pas over evenwicht en balans nadenken als er iets

Een mooi voorbeeld is de vorige eigenaar van ons huis. Hij

mis is. De oorzaak ligt niet vaak aan het evenwichtsorgaan

overleed op 84-jarige leeftijd, maar had op de drie trappen

zelf. Het evenwichtsorgaan, ook wel slakkenhuis genoemd,

nooit trapleuningen laten maken en daar toch veertig jaar

ligt diep in het oor en werkt eenvoudig en functioneel.

zonder problemen gewoond. Volgens zijn kinderen kwam

Het bestaat uit drie halfcirkelvormige kanalen die in drie

hij tot zijn dood elke dag vele malen in zijn kelder en op

verschillende vlakken liggen. In ieder kanaal liggen zeer fijne

zolder. Door het vele traplopen deed hij gelijktijdig balans- en

kalkkorrels op een borsteltje van haren en als deze bewegen,

stabiliteitsoefeningen. Hij trainde in zijn dagelijks leven de

drukken ze tegen een gevoelige plaat. Deze druk wordt

spieren die nodig zijn voor een goed evenwicht.

balans- en stabiliteitsoefeningen gegeven om het probleem met het evenwichtsorgaan op te lossen. Dan blijkt later dat er veel te weinig verschillende bewegingen zijn geweest om de spierkracht aan beide kanten van het lichaam gelijk te houden en dat niet het evenwichtsorgaan zelf de oorzaak is. Vaak is het verschil in spierkracht aan één kant van het lichaam de oorzaak van het evenwichtsprobleem. Met balansof stabiliteitsoefeningen kunnen we meestal de situatie verbeteren of oplossen. Balansoefeningen doe je in één houding en stabiliteitsoefeningen doe je tijdens het bewegen.

Naast deze oefeningen zijn er hele eenvoudige bewegingen

doorgegeven aan de hersenen. Zo voelen we waar we zijn in

57

drie dimensies. Van voren naar achteren, van links naar rechts

In de volgende Veine wil ik graag stilstaan bij contracturen.

en op en neer. Als je duizelig wordt bij sommige bewegingen

Eventuele vragen kun je stellen aan

of je verliest je evenwicht bij bepaalde bewegingen, wordt

zorg@houdingsmanagement.nl •

gemakkelijk gezegd dat dit wordt veroorzaakt door een

ADVERTENTIE

VEINE

58

IN NEDERLAND HEBBEN

OOKCIJFERS

2,5 MILJOEN

OVER COMMUNICATIE EN PRATEN

19% VAN DE NEDERLANDSE BEVOLKING (16-65 JAAR) HEEFT IN 2012 EEN EXCELLENT TAAL­ VAARDIG­HEIDS­ NIVEAU.

HET LEZEN CONCENTREERT ZICH IN DE VROEGE OCHTEND, LATE MIDDAG EN DE AVONDUREN. THUIS OP DE BANK EN IN BED ZIJN DE

FAVORIETE LEES­ LOCATIES.

SINDS DE

JAREN 50 ZIJN NEDERLANDERS STEEDS MINDER TIJD GAAN BESTEDEN AAN LEZEN. ONLINE LEESMEDIA ZIJN DE ENIGE TEKSTSOORT DIE LEESTIJD WINNEN.

MENSEN VAN 16 JAAR EN OUDER MOEITE MET LEZEN, SCHRIJVEN EN/OF REKENEN. DAT STAAT GELIJK AAN 18% OFWEL ONGEVEER 1 OP DE 6 NEDERLANDERS.

8 OP DE 10 NEDERLANDERS LAZEN HET AFGELOPEN JAAR IN EEN BOEK. HET AANTAL MENSEN DAT DAGELIJKS LEEST, IS DE LAATSTE JAREN AFGENOMEN.

UIT ONDERZOEK BLIJKT DAT

50%

VAN ONGEVEER DE 15-JARIGEN NOOIT LEEST VOOR ZIJN OF HAAR PLEZIER. EEN KIND UIT EEN GEZIN MET ONGESCHOOLDE/ LAAGGESCHOOLDE OUDERS HOORT

615 WOORDEN PER UUR. EEN KIND UIT EEN GEZIN MET OUDERS MET EEN MIDDELBARE OPLEIDING HOORT 1.251 WOORDEN PER UUR. EEN KIND UIT EEN GEZIN MET HOOGOPGELEIDE OUDERS HOORT 2.153 WOORDEN PER UUR.

59

EXTRA

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: PETRA VAN DER VEER

JE VERHAAL VERTELLEN MET FILM

VEINE

60

HAAR ENTHOUSIASME WERKT METEEN AANSTEKELIJK. ZONDER DAT WE HET IN DE GATEN HEBBEN, ZITTEN WE, ONDER HET GENOT VAN EEN HEERLIJKE LATTE MACCHIATO, TWEEËNHALF UUR TE PRATEN. MASCHA LEGEL GEBRUIKT DE CAMERA EN FILMS OM DE WERELD IETS TE VERTELLEN. EN DAT LEERT ZE ANDEREN OOK. ALS ZE PRAAT OVER DE MANIER WAAROP KINDEREN EN JONGEREN MET EEN BEPERKING IN ’HAAR PROJECTEN’ MEEDOEN, ONTSTAAT ER EEN GLIMMERTJE IN HAAR OGEN. ZE IS ENORM GEDREVEN OM ZOVEEL MOGELIJK JONGEREN TE HELPEN HUN VERHAAL TE VERTELLEN. ALS JE NIET KUNT PRATEN, WIL DAT NIET ZEGGEN DAT JE DE WERELD NIETS TE VERTELLEN HEBT. EN DAT BLIJKT ALS MASCHA MET ’HAAR KINDEREN EN JONGEREN’ AAN DE SLAG GAAT! >

EXTRA

Iedereen heeft verhalen in zijn hoofd die hij of zij wil uiten. Film als ondersteunde communicatie is een tool om verhalen vertellen mogelijk te maken.

61

EXTRA

ACHTERGROND

KIDS ACHTER DE CAMERA

Mascha is initiatiefnemer en oprichter

Kinderen leggen door middel van filmpjes

van het project ’Mijn Film, Mijn Verhaal’

die zij maken dingen vast. Mascha merkte

en het filmproductiehuis Cam on Wheels.

dat als je dingen ’vangt’ vanuit het eigen

Haar creativiteit en bevlogenheid hebben

perspectief van het kind en het gefilmde

ervoor gezorgd dat film als vorm van

samen met hen terugkijkt, je een bepaalde

ondersteunende communicatie steeds meer

reactie van hen terug krijgt die sterker is

erkenning heeft gekregen. Niet alleen in

dan wanneer je deze kinderen alleen maar

Nederland, maar ook op vele andere plekken

iets laat ’vertellen’ over hun belevenis.

in de wereld. Mijn vraag is vooral, waarom die

“Enerzijds blijkt de film een middel te zijn

interesse voor kinderen met een beperking?

om iets duidelijk te kunnen maken. Iedereen

Al pratend blijkt dat het balletje soms gewoon

heeft verhalen in zijn hoofd die hij of zij wil

naar een kant rolt die je van tevoren niet

uiten. Als je deze niet kunt vertellen omdat

kunt bedenken. Mascha studeerde visuele

je als gevolg van de beperkingen die je hebt

antropologie, een studie waarbij je met film

niet kunt praten, sluit een persoon zich vaak

data verzamelt. Ze raakt mij als ze vertelt dat

af. Film als ondersteunde communicatie is

ze film integer vindt als manier om informatie

een tool om dit te voorkomen en verhalen

te verzamelen. “Door iets te filmen en dat

vertellen mogelijk te maken. Anderzijds merk

samen met iemand terug te kijken, kun je

ik dat niet alleen het verhaal van iemand

elkaar makkelijker en beter begrijpen dan

duidelijk wordt gemaakt, maar dat ook de

wanneer je iets overbrengt door middel van

persoon alerter reageert als je samen met

schrijven”, vertelt Mascha.

hem of haar een film terugkijkt. Ik heb ooit met een meisje met het syndroom van Rett

VEINE

62

Ze produceerde documentaires waarbij zij

gewerkt. De tablet waarmee we filmden werd

eigenlijk samen met haar onderwerp een

voor het meisje vastgezet op haar rolstoel

film maakte. De persoon waarover de film

en zo werd haar wereld vastgelegd”, vertelt

gaat, maakt eigenlijk ook de film waardoor

Mascha. Dit meisje filmde dus niet zelf, maar

je dus samen coregisseur bent. Om op

er zijn ook kinderen met een beperking die

deze manier met kinderen films te maken,

dat wel kunnen, denk aan cerebrale parese,

vond zij heel leuk. In 2006 werd Mascha

autisme enzovoort. “Het belangrijkste is dat

gevraagd door een montessorischool om

je beelden verzamelt, op welke manier dan

een documentaire te maken ’op haar manier’.

ook, die aansluiten bij de beleving van het

Direct daarop volgde een project voor het

kind. Daarnaast moet zo’n persoon natuurlijk

speciaal onderwijs in Rotterdam, waar

wel het idee hebben dat wat gefilmd wordt,

Mascha voor het eerst werkte met kinderen

ook wel bekeken wordt. Kinderen filmen

met een beperking.

heel selectief. >

EXTRA

63

EXTRA

Toen ik bijvoorbeeld ooit met Mitchel (red: een jongen met

om tot interactie te kunnen komen. Het is bovendien de

wie zij heeft gefilmd) een vier uur durend bezoek aan het

bedoeling dat een leraar kan meten in hoeverre mondelinge

stoomschip De Rotterdam bracht, maakte hij een film die

taalontwikkeling vooruit gaat.” Daarvoor ontwikkelde Mascha

minder dan een uur duurde. Samen terugkijken met ouders

aan de Radboud Universiteit Nijmegen, in samenwerking met

en gezin, maar ook op school of bijvoorbeeld bij logopedie is

een internationaal team uit San Francisco en Schotland, een

het meest belangrijk.”

speciale analysetool die de komende jaren verder wordt door gevalideerd. Scholen kunnen zich nog steeds aanmelden als

HET SNEEUWBALEFFECT

partner, met als tegenprestatie workshops en begeleiding

“Vier jaar lang kon ik werken met kinderen met een

met de lesmethode ‘Mijn Film, Mijn Verhaal’. Film als

spraakbeperking, thuis en op school, binnen het project

ondersteunde communicatie (FaOC) is het idee waar Mascha

’Mijn Film, Mijn Verhaal’, dankzij de steun van diverse

op promoveert. FaOC kan ingezet worden bij alle kinderen,

fondsen. Maar het project was met name mogelijk door de

dus niet alleen bij kinderen met een beperking. Het doel van

intensieve samenwerking met deze kinderen, ouders, broers

het onderzoek is om te meten en te weten wat zelfgemaakte

en zussen. Om het project duurzaam te maken, hebben we

film met taalontwikkeling doet, waarbij film één van de

het afgelopen jaar gewerkt aan de lesmethode Mijn Film,

bouwstenen is van communicatie.

Mijn Verhaal. Een praktische lesmethode die gebruikt kan

VEINE

64

worden door kinderen, jongeren, hun ouders, logopedisten

Wat begon met een vraag vanuit het speciaal onderwijs om

en scholen. De lesmethode werd in het voorjaar van 2018

samen met kinderen te filmen, is mede dankzij de enorme

gelanceerd. De website is gratis toegankelijk, maar we

drive van Mascha Legel uitgegroeid tot een volwaardig

vragen aan gebruikers om medewerking door mee te helpen

en erkend ondersteund communicatiemiddel. Filmen blijkt

in het aanscherpen van de methode door ideeën, ervaringen

een manier om kinderen die niet kunnen spreken toch hun

met ons te delen om tot een ‘volledige’ methode te komen.

verhaal te laten vertellen en te komen tot taalontwikkeling.

Het is een interactieve website, een soort tool met praktische

Mooi werk, vinden wij! •

tips voor filmen en om verhalen te vertellen voor bij de film. De lesmethode kan worden ingezet op school bij de

Meer informatie over Mascha en haar filmhuis vind je via

doorlopende leerlijn mondelinge taal- en vertelvaardigheid.

www.camonwheels.nl

Een praktische tip is bijvoorbeeld de film stil te zetten

EXTRA

Film is één van de bouwstenen van communicatie. Met filmen leg je plaatjes vast waarover en waarmee je kan communiceren op een andere manier dan alleen met gesproken taal. Naast de film, kan je picto’s en gebaren gebruiken, maar ook spreken met mimiek en ogen (eyegaze) zoals veel kinderen met beperkte spraak doen. Communicatie is zoveel meer dan alleen gesproken taal. Aan non-verbaal contact komt geen gesproken woord te pas, maar toch zegt het heel veel. Ons hele onderwijssysteem is gefocust op gesproken taal. Als kinderen geen mogelijkheid hebben om zich sprekend te kunnen uiten, kan een kind vaak geen regulier onderwijs volgen. Ik wil aantonen dat er meer bouwstenen zijn voor communicatie waar een kind mee kan werken, bouwstenen waardoor de intelligentie van elk kind ten volle wordt gezien en benut.

65

HULPMIDDELEN

Er zijn veel leuke hulpmiddelen om prikkelverwerking te verbeteren

VEINE

66

HULPMIDDELEN

HULPJES BIJ PRIKKELVERWERKING

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: XXX

GO SENSO! SENSORISCHE INFORMATIEVERWERKING BETEKENT EIGENLIJK NIET MEER DAN ’ZINTUIGLIJK’ HOREN, PROEVEN, RUIKEN, VOELEN EN ZIEN. BIJ SOMMIGE KINDEREN WERKEN DE ZINTUIGEN NIET GOED SAMEN, HET FILTERMECHANISME WERKT NIET OPTIMAAL. Of er worden te weinig prikkels doorgelaten, waardoor de hersenen te weinig informatie krijgen om een leerproces te ondergaan.

Of er worden te veel prikkels doorgelaten, waardoor de persoon overprikkeld raakt en de hersenen om die reden geen leerproces kunnen ondergaan. Deze kinderen hebben dan sensorische informatieverwerkingsproblemen. Dat uit zich in hun gedrag. Ze zijn bijvoorbeeld heel onhandig of worden snel boos. Maar het kan hun gedrag ook op heel andere manieren beïnvloeden. Sommige kinderen zijn angstig, huilen veel en zijn snel overprikkeld. De zintuigen zijn gehoor, tast, ruiken, kijken en proeven. Daarnaast zijn er minder bekende zintuigen zoals evenwicht, beweging (je vestibulaire zintuig) en het spier- en gewrichtsgevoel, het zogenaamde proprioceptieve zintuig. Ook is er nog het interoceptieve zintuig, dat wil zeggen alle prikkels, gegeven vanuit je eigen lichaam, vanuit je eigen organen.

Gelukkig zijn er heel veel (vooral leuke!) hulpmiddelen die je kunt gebruiken om prikkelverwerking te verbeteren. >

67

HULPMIDDELEN

VEINE

68

AURA LED PROJECTOR Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: â&#x201A;¬ 240,00

HULPMIDDELEN

YUCK-E-BALL Met knikkers gevulde bal Verkrijgbaar: alprovi.nl Prijs: € 7,95

BUMPY BAL Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 10,95

VERZWAARDE HAGEDIS 2 kg, blauw Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 85,00

69

HULPMIDDELEN

REGENSTAAF Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 12,99

SPIJKERBORD Verkrijgbaar: sensocare.nl Prijs: € 25,00

SQUEASE Opblaasbaar drukvest

VEINE

70

Verkrijgbaar: sensocare.nl Prijs: € 296,00

HULPMIDDELEN

HAPPY SENSO Verkrijgbaar: barryemons.nl Prijs: € 8,99

TANGLE-SENSO Verkrijgbaar: alprovi.nl Prijs: € 14,00

TRILKUSSEN Verkrijgbaar: sensocare.nl Prijs: € 38,00

71

SPECIAAL VOOR VEINE LEZERS SELECTEERDEN WIJ 20 PRODUCTEN VOOR SENSORISCHE INTEGRATIE

SENSO-SELECTIE BARRY EMONS IS SPECIALIST OP DIT GEBIED EN HEEFT EEN RUIM ASSORTIMENT AAN PRODUCTEN DIE ZEER GESCHIKT ZIJN VOOR HET STIMULEREN VAN SENSORISCHE INTEGRATIE. Dr. Jean Ayres, ergotherapeut en psycholoog:

SI kan gestimuleerd worden met onze producten die speciaal

“Sensorische Integratie is het vermogen van mensen om

gericht zijn op zintuigen en prikkelverwerking. Het begint

prikkels vanuit de wereld om ons heen en vanuit ons eigen

met een comfortabele positie in bijvoorbeeld een zitzak. Als

lichaam op te nemen, te verwerken en de informatie met

ouder kent u uw kind het beste. Onze adviseurs hebben veel

elkaar te verbinden. Dit is nodig om in bepaalde situaties

kennis van de producten. Door uw kennis en onze kennis te

op een juiste manier te kunnen reageren.”

bundelen komen we samen uit bij juiste product waarmee u

ADVERTORIAL

nog meer in contact kan komen met uw kind.

• Happy Senso gel (BE04661). Dit is fantastisch product

• Skwizzy (BE00693). Een hobbelig en ruw speelelement

voor contactmomenten, het is een gel met multi

die makkelijk in de hand ligt, stimuleert de

sensorische eigenschappen. Het prikkelt het gehoor,

fijne motoriek.

• Zitzak Easy (BE04670): Een makkelijk te vormen

geur en zicht.

• Een verzwaarde knuffel zoals bijvoorbeeld de groene hagedis (BE03056). Door zijn gewicht (2 kg) voel je de

zitzak die ondersteunt en een goede en stabiele zit- of lighouding biedt.

knuffel echt tegen het lichaam en zorgt hij ervoor dat de

VEINE

72

Deze en alle andere 16 speciaal voor Veine-lezers

proprioceptie (bewustheid) toeneemt.

• Regenstaaf (BE04360). Hij geeft een auditief en visueel effect door de regen aan balletjes

geselecteerde SI gerelateerde producten zijn met korting te bestellen op onze vernieuwde website.

door de buis.

www.barryemons.nl

RUBRIEK

COLUMN E

SU

I JK

an

I LV

d ic

SY

ap

OMNIDU

ER

BU I

JK - therapeut com

ALS ERGOTHERAPEUT VAN TEAM COMPUTER EN HANDICAP BIJ RIJNDAM REVALIDATIE ADVISEER IK OVER DE VOOR DE CLIËNT MEEST GESCHIKTE AANPASSINGEN OP COMPUTERGEBIED. ZO KRIJG IK VAAK DE VRAAG WELKE SOFTWARE HET MEEST GESCHIKT IS. DIT HANGT NATUURLIJK HELEMAAL AF VAN HET DOEL EN HET NIVEAU VAN HET KIND. DAARNAAST IS HET BELANGRIJK OM UIT TE ZOEKEN HOE HET KIND DE SOFTWARE KAN BEDIENEN EN OF ER OP HARDWARE GEBIED AANPASSINGEN NODIG ZIJN. De ontwikkelingen gaan in rap tempo en er is steeds nieuwe software beschikbaar. Toch adviseer ik nog steeds vaak Omnidu aan leerkrachten. Ook voor thuis is Omnidu erg goed te gebruiken. Spelletjes kunnen geheel naar niveau en interesse van het kind samengesteld en gemaakt worden.

Omnidu is een uniek systeem, waarmee iedereen zelf op maat gemaakte spelletjes kan maken. Het is gebruiksvriendelijk, eenvoudig en doeltreffend. Je kan zelf de inhoud bepalen en het leerdoel. Het is een onuitputtelijke bibliotheek met gratis oefeningen en spelletjes. De software is erg geschikt voor cognitief laag-functionerende kinderen.

Recent is in samenwerking met Bartimeus en Kentalis de software ook geschikt gemaakt voor blinde en/of

er p ut

en

h

slechtziende kinderen en dove en/of slechthorende kinderen.

Ook voor kinderen met beperkingen op motorisch vlak is de software goed inzetbaar. Naast gebruik van muis(vervanger) of touchscreen is het mogelijk om de spelletjes scannend te bedienen, met één schakelaar, een tweefunctiehoofdsteun of via oogbediening. Zeker in het traject waarbij de bedieningsvorm moet worden geoefend kan de software prima ingezet worden.

Omnidu is gratis te gebruiken. Het afspelen van bestaande Omnidules is mogelijk en ook het maken en delen van vijf eigen Omnidules. Voor een klein eenmalig bedrag is het mogelijk om oneindig veel spelletjes zelf te maken, te delen en op te slaan.

Lara zit in de kleuterklas van de mytylschool en oefent met een eenfunctieschakelaar. Het bedienen van schakelspeelgoed met deze schakelaar vindt ze erg leuk en lijkt ze steeds beter te begrijpen. Het leek daarom een logische keuze de stap te maken naar het gebruik van de schakelaar om spelletjes op de computer te doen. Helaas ging dit niet zoals gehoopt, het lukte maar niet om de schakelaar doelgericht te gebruiken. Tot ik voor haar een spelletje in Omnidu maakte, met daarin de foto’s van haar klasgenootjes en juffen. Dit vond ze geweldig, het sloot aan bij haar belevingswereld en dit motiveerde haar enorm om de schakelaar goed te gaan gebruiken. Ze werkt nu inmiddels met twee schakelaars. Ook thuis speelt ze spelletjes in Omnidu.

Neem eens een kijkje op www.omnidu.nl •

73

LEESPRAAT

Wanneer je een woord opschrijft en kunt lezen, wordt het ook makkelijker VEINE

74

om dit woord uit te spreken

LEESPRAAT

TEKST: RENÉE RUISCH | FOTOGRAFIE: XXX

LEREN LEZEN EN PRATEN VOL PASSIE EN VOORAL MET HEEL VEEL GEDULD LEERT TJITSKE PETERS KINDEREN MET EEN MEERVOUDIGE BEPERKING LEZEN EN PRATEN MET DE METHODE LEESPRAAT. HET IS FANTASTISCH OM TE ZIEN HOE CREATIEF TJITSKE IS EN HOE ZIJ DE KINDEREN WAARMEE ZIJ WERKT ZONDER PROBLEMEN WEET TE BOEIEN. WANT TAAKGERICHTHEID IS BIJ DE DOELGROEP WAARMEE ZIJ WERKT BEST EEN GROOT PROBLEEM. DE METHODE IS OVERIGENS ONTWIKKELD VOOR KINDEREN MET EEN DOWNSYNDROOM. MAAR MET ENKELE AANPASSINGEN IS DE METHODE VOOR VEEL MEER KINDEREN INZETBAAR MERKT TJITSKE PETERS IN DE PRAKTIJK. METHODE LEESPRAAT “Leespraat is een methode, niet direct een therapie”, legt Tjitske ons uit. “Het is een methode die niet tot in de puntjes is uitgewerkt, je werkt eigenlijk ‘door elkaar’. Je maakt gebruik van allerlei stappen, maar het is geen stappenplan zoals bijvoorbeeld een lesprogramma op de basisschool. Alle stappen kunnen door elkaar heen lopen, ook afhankelijk van de stappen die het kind maakt en de ontwikkeling ervan.” Om de kloof tussen het globaal lezen (leren lezen om te leren praten) en het lezen op school te overbruggen, heeft Hedianne Bosch de methode Leespraat ontwikkeld. Een methode die uitgaat van een visueel analytische manier van leren lezen. Dit in tegenstelling tot de gebruikelijke aanpak. >

75

LEESPRAAT

Persoonlijk moest ik mij echt even

eigenlijk op het leren communiceren.

de interesse van het

verdiepen in de manier waarop ik zelf

Kinderen wordt niet alleen een grotere

kind hebben en het

had leren lezen. Ik herinner mij BOOM,

woordenschat geleerd, maar ook hoe

kind moet dat woord

ROOS, VIS (ja, zo oud ben ik) en ik

zij bijvoorbeeld een gesprek kunnen

in elk geval begrijpen.

weet dat het tegenwoordig MAAN,

aangaan met anderen door bijvoorbeeld

Feitelijk moet het

ROOS, VIS is. Maar hoe leert een kind

een tekst te maken.”

woord onderdeel zijn van de (soms

gewoonlijk lezen?

Op de basisschool is dat ‘spellend leren

“De gedachte achter de methode is

kleine) wereld van het

lezen’. Hierbij wordt een kind stap voor

dat wanneer je een woord opschrijft en

kind. Niet de ‘maan,

stap auditief lezen geleerd. Door de

kunt lezen, het ook makkelijker wordt

roos, vis’ woorden

klanken van letters uit te spreken, wordt

dit woord uit te spreken”, legt Tjitske

die een kind op de

een kind letters aangeleerd. Ze leren

ons uit.

basisschool als eerste aangeboden krijgt dus. Wel woorden als papa

de ‘ah’, de ‘buh’, de ‘cuh’ enzovoort.

VEINE

76

Bij leespraat werkt dit anders.

LEZEN OF PRATEN

en mama, woorden die elk kind

Hierbij wordt het complete woord

Als er geen bijzonderheden zijn, gaat

meteen begrijpt.

aangeleerd; via een visueel analytische

een kind de mensen in zijn omgeving

manier. De gedachte ontstond omdat

napraten. Dit gebeurt meestal rond de

We maken gebruik van vijf fases bij

kinderen met het downsyndroom vaak

tijd dat een kind een jaar is. Tjitske: “de

leespraat. De methode start met

gehoorproblemen hebben waardoor

methode leespraat is een combinatie

het motiveren voor woorden van het

ze niet alleen bepaalde informatie

van leren lezen én leren praten die je

kind. Dit kan spelenderwijs of door

niet goed kunnen verwerken, maar

in onderlinge samenhang moet zien.”

de dag heen aangeboden worden.

ook bepaalde klanken niet goed

Persoonlijk zou ik denken dat leren

Als de interesse er is, kan je met zo’n

binnenkrijgen. Hierdoor zie je dat zij

praten voor veel ouders met kinderen

vijf woordjes beginnen. Dit aantal

meer moeite hebben met communicatie

met een beperking al super zou zijn,

wordt elke keer uitgebreid tot je

en problemen ondervinden met leren

leren lezen is dan wellicht toch minder

pakweg vijftig globaalwoorden hebt

lezen en praten. Dat de methode

belangrijk. Als ik dat aan Tjitske voorleg,

aangeleerd. Deze woorden hoeven

geschikt is voor meer dan alleen

legt ze mij uit dat het juist hand in hand

niet perse korte woorden te zijn.

kinderen met het downsyndroom,

gaat en dat leren lezen kan bijdragen

Gebleken is dat juist lange woorden

blijkt inmiddels. Alle kinderen met

aan de ontwikkeling van spraak.

sneller blijven hangen dan korte

een (taal)ontwikkelingsachterstand

De methode leert woorden in zijn

woorden omdat deze vaak meer op

kunnen leespraat gebruiken. Zo werkt

geheel aan en niet in delen van losse

elkaar lijken.

Tjitske inmiddels met diverse ernstig

letters die samen een woord vormen.

meervoudig gehandicapte kinderen,

“Je begint vanuit de belevingswereld

Maar hoe weet je eigenlijk dat een kind

kinderen met een visuele beperking en

van het kind met het aanleren van een

deze vijftig globaalwoorden herkent?

kinderen die op een speciaal onderwijs

aantal globaalwoorden; woorden die

Want als een kind niet kan praten,

instelling zitten. “De methode richt zich

een kind kan leren op basis van hoe

hoe test je dat dan? Tjitske: “De

niet uitsluitend op het leren lezen, maar

ze eruitzien. Deze woorden moeten

methode leert het woord aan door het

LEESPRAAT

‘matchen, kiezen en benoemen’.

DE FASE NA DE VIJFTIG

Je start door bijvoorbeeld drie

GLOBAALWOORDEN

verschillende woorden op drie

“Als een kind vijftig globaalwoorden

verschillende stroken papier naast

beheerst, vertelt Tjitske, dan is het

elkaar te leggen. Het kind moet

tijd voor de volgende stap. We gaan

dan het betreffende woord op

dan oefenen met de letters van

hetzelfde woord dat op een van de

het alfabet. Bijvoorbeeld de eerste

drie stroken staat, neerleggen. Dit

en de laatste letter van een woord

is het ‘matchen’. De volgende

benoemen, woorden sorteren bij de

stap is het kiezen van een

juiste beginletter of het alfabetlied

woord. Ik leg dan twee of

(leren) zingen. De letters van het alfabet

drie woorden neer en vraag

worden aangeleerd zoals personen die

het kind waar het bedoelde

wel geletterd zijn die benoemen, dus

woord ligt, het ‘kiezen’. In

niet fonetisch zoals in de eerste fase op

de laatste stap laat ik het

de basisschool wordt aangeleerd.

woord zien en moet het kind

De grote vraag die dan bij mij opkomt,

het ‘benoemen’. En daarbij

is wel; wat het zegt als een kind een

verwacht ik natuurlijk geen

letter herkent en dit kind dan weet hoe

keurige uitspraak. Maar als

hij of zij deze letter moet uitspreken als

ik het woord ‘deur’ laat zien en een

deze letter onderdeel is van een woord?

kind kan dan naar de deur kijken of

“Ze leren letters uitspreken doordat

wijzen, is het voor mij duidelijk.”

de persoon die ernaast zit het woord opleest en uitspreekt. Het is napraten

Als een kind deze drie fases allemaal

eigenlijk. Als een kind moeite heeft met

beheerst, is het woord aangeleerd. Zo

de uitspraak van een bepaalde letter,

redeneert men bij Leespraat. Je doet

kan je zeggen dit is de letter... en die

deze woorden in een woordenbakje

klinkt als… Je legt dan een paar keer

en nieuwe woorden voeg je hieraan

de nadruk op de klank zodat het kind

toe. Woorden die het kind heeft

deze goed leert uitspreken.”

aangeleerd, worden nog wel, geflitst.

Je laat de woorden achter elkaar zien

Hoe kom je er uiteindelijk toe dat een

en benoemen. Zo blijven deze woorden

kind ook woorden kan lezen die het

hangen en verdwijnen ze niet uit de

nog nooit eerder heeft gezien? Tjitske

woordenschat.

legt uit dat er dan nog wel een aantal stappen tussen zitten. “Je kan korte tekstjes aanbieden die ook weer gericht zijn op de belevingswereld van >

77

LEESPRAAT

VEINE

78

het kind. Zoals: ‘ik ga eten’ of ‘ik ga

lettergrepen te draaien, het kind de

intervention’ ofwel ‘kleine stapjes

naar buiten’. Uit deze tekstjes haalt

lettergrepen aan te leren. Echt zo knap!

methode’. Dit programma zet de

Tjitske dan weer woorden die zij weer

belangrijkste vaardigheden die een kind

gaat oefenen. Uiteindelijk is de manier

PAPIERTJES OF LIEVER EEN IPAD?

zich in de eerste vier á vijf levensjaren

om zinnen aan te leren de zogenaamde

Terwijl Tjitske eten geeft aan een kind,

eigen maakt op een rijtje. Vaardigheden

‘omdraaimethode’. Van de zin ‘ik ga

schrijft zij van alles op in een schriftje.

op het gebied van de motoriek en de

eten’, leg ik het laatste woordje op

Zodanig dat het kind mee kan kijken.

zelfredzaamheid, maar ook op het

zijn kop. Het is dan de bedoeling

Ook de (spraak)computer wordt

gebied van taal en denken. Als je iets

dat het kind zelf dit ontbrekende

ingezet. Tjitske werkt met de methode

interessant maakt voor een kind, leer

woordje toch uitspreekt. Als dit

Leespraat met meervoudig beperkte

je hem of haar ook sneller iets aan.

lukt, wordt er een tweede woordje

kinderen. Waardoor zij soms heel

Ga bijvoorbeeld lekker spelen met

omgedraaid, enzovoort”

creatief moet zijn om te bedenken hoe

een kind en schrijf tijdens het spelen

zij het beste aan de slag kan met de

woorden op. Maak kleine boekjes

SPELLEN EN LETTERGREPEN

kinderen. Natuurlijk is de methode en

die gericht gaan over het leven van

HERKENNEN

de opbouw van leren lezen en praten

het kind. Of ga naar de dierentuin en

Toch ga ik nog even terug naar de

bij elk kind hetzelfde, maar de weg om

schrijf op wat je daar ziet. Het is een

vraag hoe kinderen de voor hen

dingen te bereiken looptniet altijd gelijk.

methode die je door de dag heen kunt

onbekende woorden leren lezen.

Veel kinderen met ernstig meervoudige

aanbieden. Zeker als een kind zelf wel

“Deze stap noemen we bij Leespraat

beperkingen zijn motorisch te beperkt

de mogelijkheid heeft te communiceren,

het leren lezen van woorddelen.

om op de ‘normale’ manier Leespraat

is het heel belangrijk woorden op te

Een woord wordt gehakt in delen en

toe te passen. “Maar met een

schrijven en juiste zinnen te gebruiken.

kinderen gaan deze woorddelen (lees:

spraakcomputer kan ik ook werken,

Hierdoor leren kinderen op termijn

lettergrepen) herkennen omdat ze

hoor”, zegt Tjitske. De begeleiders die

langere en betere zinnen te maken.

deze vaker ook in andere woorden

met deze methode werken, moeten

terugzien. Bijvoorbeeld de lettergreep

wel over veel geduld beschikken. Het

DE LAATSTE STAP

‘ter’ in boterham is een lettergreep

aanleren van de vijftig globaalwoorden

De laatste stap is de woordsynthese.

die in veel woorden voorkomt. Als je

kan zomaar een of twee jaar duren. Het

Kinderen kunnen zelf woorddelen

deze losse lettergrepen losknipt uit

is ook heel belangrijk dat er één op één

herkennen en samenvoegen zodat ze

woorden die het kind al begrijpt, kan

gewerkt wordt met het kind, klassikaal

zelf nieuwe woorden gaan vormen en

het op die manier nieuwe woorden

aanleren is lastig met deze methode,

zinnen kunnen gaan lezen.

maken en deze makkelijker leren lezen

maar word wel steeds vaker toegepast.

Daarna kun je overgaan tot het schrijven of typen van woorden; dat

en uitspreken”, legt Tjitske uit alsof het meer dan logisch is. Gelukkig krijg ik

CONCENTRATIEPROBLEMEN

is hetgeen je uiteindelijk wilt bereiken!

de kans om haar aan de slag te zien

Tjitske loopt vaak tegen het feit aan

Tjitske straalt als ze die laatste

met lettergrepen bij een meervoudig

dat kinderen concentratieproblemen

woorden uitspreekt. •

gehandicapt meisje. En inderdaad, het

hebben. Hier heeft zij een oplossing

lukt haar, door steeds de flapjes met

voor, de zogenaamde ‘early

LEESPRAAT

Hedianne Bosch is de ontwikkelaar van de methode Leespraat Zij is ook de enige die de opleiding geeft voor het werken met Leespraat. De hele opleiding duurt een jaar.

Daarnaast zijn er wel een paar coaches die workshops verzorgen op dit gebied. Er bestaat ook een driedaagse cursus voor ouders en een driedaagse cursus voor begeleiders.

Waar vind je leespraatbegeleiders?

Op de website van stichting scope kun je per provincie zoeken naar een geschikte begeleider voor jouw kind.

Ouders kunnen de methode ook zien als een aanvulling voor het hulpmiddel spraakcomputer, omdat zij zelf de woorden uit de belevingswereld van hun kind invoeren waardoor het praten van het kind op gang komt.

www.stichtingscope.nl Voor meer informatie: tjitskepeters@gmail.nl

79

ADVERTENTIE

VEINE

80

ADVERTENTIE

81

COLUMN VAN ANNE

GEWOON

VEINE

82

EEN PAAR WEKEN GELEDEN KWAM NADJA MET DE LAATSTE SCHOOLFOTO THUIS. IK WAS BLIJ VERRAST. WAT STAAT ZE ER LEUK OP, ZO ECHT ZOALS ZE IS. TROTS ZETTE IK HEM OP DE KAST. VORIGE WEEK LIEP IK ERLANGS EN IK DACHT: WAT ZIE IK ER NOU AAN…? INEENS ZAG IK HET: ZE HADDEN DE HOOFDSTEUN VAN DE ROLSTOEL WEG GERETOUCHEERD. IK KEEK NAAR NADJA ZOALS ZE OOK HAD KUNNEN ZIJN: ZONDER BEPERKING. GEWOON.

COLUMN VAN ANNE

Nadja zit zelf in de fase van ’gewoon’ zijn. Zo wil ze ineens

dat ik haar ’gewoon willen zijn’ zal moeten begrenzen, omdat

niet meer op de po/douchestoel, maar op de gewone

ik het niet meer kan. Die gedachte maakt me verdrietig, het

toiletbril. Nu lukt dat maar half en half want ze kan zich

frustreert me.

nergens vasthouden. Volgende week laat ik de klusjesman wandbeugels plaatsen.

Dag voor dag, stap voor stap, niet te ver vooruit denken, denk ik dan. Voor alles is een oplossing.

Gewoon betekent ook dat ze niet meer in haar rolstoel de taxi in wil, maar lopend. Gelukkig heeft ze een fantastische

Met een glimlach denk ik aan zondagmorgen. Ik was boven

chauffeur, want handig is anders.

aan het douchen. Toen ik beneden kwam, had Nadja zelf de eieren in de pan gedaan, water gehaald bij haar eigen wasbak

Ik begrijp het zo goed en Ik haat mezelf dat ik sta te zuchten

en de sinaasappels klaargelegd om te persen. Ze was net

als zij iets ’gewoon’ wil doen, maar het simpele feit is dat het

bezig de afwasmachine uit te ruimen.

niet gewoon is: met haar eenenveertig kilo hou ik haar bijna niet meer als ik haar moet ondersteunen. Er komt een tijd

Kijk! En dat vind ik nou niet gewoon, maar super!

83

Overal het hele huis binnen handbereik!

ADVERTENTIE

Al vanaf â&#x201A;¬36,- (zonder abonnement)

VEINE

84

www.cleverdog.online

REACTIES

WAT VIND JIJ VAN VEINE? REAGEER VIA ONZE WEBSITE!

• NA MIJN VAKANTIE ZIE IK VEINE TWAALF-2018 IN DE BUS LIGGEN. MOOIE UITGAVE MET ZINNIGE INFO EN LEUKE ARTIKELEN. J. MATHIJSSEN (STICHTING TESS) • COMPLIMENTEN VOOR HET MOOIE MAGAZINE. IK HOOR GOEDE EN LEUKE REACTIES OP HET BLAD! MASCHA • WAS BLIJ MET DE VEINE ROOIBOSTHEE, GOED VAN SMAAK EN BIOLOGISCH EN FAIR TRADE! B. VAN DER ENDE • SUPERLEUK WAS DE FOTO OP DE LAATSTE VEINE! WAT EEN VROLIJKE, SPONTANE MEID! CAROLA V.D. POEL • LEUK DAT ARTIKEL OVER FRAMEVOETBAL! WIJ GAAN KIJKEN OF ER HIER IN DE OMGEVING MOGELIJKHEDEN ZIJN. BONITA VAN ETTEKOVEN • WAT EEN ZEER GOEDE EDITIE. HET STUK OVER ANTIBIOTICA IS VOOR VEEL MENSEN EEN VERDUIDELIJKING VAN WAT ZE WEL ERVAREN EN VOELEN, MAAR WAAR ZE NIET DE ACHTERGROND VAN KENNEN. M. MEEUWISSEN • NR. 12 IS WEER PRACHTIG! VEEL BRUIKBARE INFO ZO TE ZIEN. MARISKA VAN ETTEN • COMMUNICATIE...

HET LIJKT ZO SIMPEL, MAAR WAT IS HET EIGENLIJK VEELOMVATTEND! WEER WAT GELEERD. ROB VAN DIJK • EEN BLAD OM TROTS OP TE ZIJN! R. HOORNEMAN • GEWELDIG INFORMATIEF ÉN GLOSSY SASKIA DE RODE • ONZE DROOM: DANSEN BIJ JUVAT! JETSKE EN HILDA HOEKSTRA

85

ALLES KAN MET ABENA

ADVERTORIAL

Ga mee

BIJ ABENA VINDEN WE DAT NIETS EEN DJ-en!

KIND ERVAN MAG WEERHOUDEN OM LEUKE DINGEN TE DOEN. SAMEN MET VEINE ORGANISEERT ABENA DAAROM DE ACTIE ALLES KAN MET ABENA. IN DEZE ACTIE ZOEKEN WE TWEE MUZIKALE JONGENS OF MEIDEN DIE WILLEN ERVAREN OM EEN ECHTE DJ TE ZIJN. JE LEERT DE FIJNE KNEEPJES VAN HET DRAAIEN, HOE JE EEN HOUSENUMMER OPBOUWT EN HOE JE HET RITME KUNT GEBRUIKEN VOOR EEN PERFECTE MIX. Ga naar abena.nl/alleskan, geef je kind op en wie weet bezorgen wij hem of haar een dag om niet snel te vergeten.

ROOS VAN DER SMAAL OP AVONTUUR BIJ WILDLANDS EMMEN Samen met haar zus Jasmijn, broer Morris en haar ouders ging Roos op avontuur bij Wildlands Adventure Zoo in Emmen. Roos keek haar ogen uit bij het zien van zoveel dieren. Favoriet waren toch wel de twee babyolifantjes. Daar kon ze geen genoeg van krijgen. Maar ook de vrolijke stokstaartjes, de spelende zeeleeuwen en de pinguins met hun flapperende poten toverden een brede lach op het gezicht van Roos.

WINNAAR EDITIE 12 Daan Piek (12 jaar) en Luca van Bommel (14 jaar) zijn de winnaars van de actie Alles kan met Abena in editie 12. Zij gaan samen met hun ouders, broertje of zusje karten. In Veine 14

VEINE

86

een verslag van deze twee racemonsters.

www.abena.nl/alleskan

ADVERTENTIE

Het unieke tussenmaatje

Speciaal voor kinderen die te groot zijn voor een babyluier en te klein zijn voor een incontinentieproduct voor volwassenen Betere aansluiting door 30% smallere absorberende mat Juiste pasvorm door anatomisch gevormde lycra beenelastieken Minder kans op huidirritatie door maximaal ademende beschermzijde Snel een droog gevoel door speciale TopDrylaag

OOK HULP NODIG BIJ HET VERKRIJGEN VAN DE ABRI-FORM JUNIOR? We horen wel eens van ouders dat sommige apotheken de Junior niet leveren. Of dat ze – onterecht – verteld wordt dat de Junior niet vergoed wordt. Neem in zo’n geval contact op met het Abena Adviesteam. Miranda, Vera, Stephanie en Karin weten hier alles van en helpen u graag met advies over vergoedingen en verkrijgbaarheid. Bel naar 0485 58 11 50 of stuur een e-mail met vermelding van uw postcode en de naam van uw zorgverzekeraar naar support@abena.nl.

WWW.ABENA.NL/ABRI-FORM-JUNIOR

87

(P)APPTALK

LIES & LEX! TWEE MOEDERS MET ALLEBEI EEN BEPERKT KIND. ZIJ DELEN WAT SIMPELE GEDACHTEN VIA DE WHATSAPP, MAAR WEL MET EEN KNIPOOG s

VEINE

88

(P)APPTALK

Lex! Zie jij je kind nou als ziek of beperkt?

Hoi Lies, nou ik denk qua medicijnen en toestanden allebei wel, hoezo?

Nou, wij mochten op de valreep naar Villa Pardoes voor een gratis vakantieweek voor zieke kinderen tot 12 jaar. Ik had ons nooit opgegeven want ik vind onze Rik niet ziek dus was het niet bij me opgekomen dat we daarheen zouden mogen. Tot we werden opgegeven door iemand, geen idee wie!

Aha, ja dat begrijp ik. En hoe was het daar?

Dubbel...

Zeg, je bent wel van weinig woorden deze keer?

Klopt, ik heb nu echt zieke kinderen gezien, of kinderen die nog in remissie zijn. En ik dacht dat het toch raar is... Wij hebben al elf jaar een ernstig beperkt kind en dat gaat nooit meer anders worden. Die ouders hebben een â&#x20AC;&#x2DC;echt ziekâ&#x20AC;&#x2122; kind. Het is erop of eronder en daarna is het klaar, linksom of rechtsom. Hoe heftig is dat?

Wow, als je het zo zegt, moet ik ook even slikken.

Het was goed om ook weer eens een andere wereld te betreden en je te bedenken dat het leven echt kostbaar is, op wat voor manier dan ook. Carpe diem, pluk de dag, want het kan zomaar eens de laatste zijn! X

... X retour

89

ADVERTENTIE

4 - W h e e l S t a b i l i t y with 3-Wheel Maneuverability pridemobility.com

yfti

3 x meer cyclussen dan AGM Batterijen 50% lichter dan AGM Batterijen Lithium technologie

VEINE

90

Voor meer informatie: +31 (0)85 002 0328

RUBRIEK

VEINE MAGAZINE NUMMER VEERTIEN komt uit in december 2018.

MAJORETTE VERENIGING Voor kinderen met een beperking HOSPITAL HEROES Op het ziekenhuis voorbereiden DOSSIER SLAPEN Niet voor iedereen gewoon

Met natuurlijk de vaste columnisten, sport, hulpmiddelen, OOKLEUKS, enzovoort!

91