Ouderlingenblad 1060, juni 2015

Pastoraat en Gemeenteopbouw Juni 2015 - nummer 1060 - Jaargang 92

Thema

Over de doop

Redactioneel die elkaar aanvaarden in Jezus’ naam. Alleen De periode van krimp die de kerk doormaakt maar ‘ieder voor zich’ is armoedig. Alleen bij hoeft niet alleen maar negatief te zijn. Zo’n tijd elkaar komen als ‘gelijkgezinden’ of vanwege een biedt ook kansen voor bezinning op de bron belang is beperkt. Van de eerste christenen werd waaruit wij leven en voor het aanboren van gezegd: kijk hoe lief ze elkaar hebben. Er moet nieuwe bronnen van creativiteit. Wat waren een plaats zijn om dat mee te maken en daaraan er op 18 april op de landelijke pastorale dag in mee te doen.

Gouda een inspirerende verhalen te horen. Geen • De kerk moet blijven omdat wij er zegen ontklaagzangen over een kleiner wordende kerk vangen, maar ook omdat wij er een ‘zending’ en hoe dat nu toch allemaal moet, maar tal van kleine en grotere initiatieven, die mensen bijeen- krijgen. Het valt niet mee om te begrijpen waar het om draait in de wereld en in de samenleving. brengen en in verbinding brengen met elkaar en Het antwoord op de vraag waar ik voor wil leven met God. Als inspirerend ervaar ik ook de notitie Kerk naar en waar ik me aan wil geven is vaak zoek. Wij hebben een plaats nodig waar we op onze benen 2025: een verkenning, die de synode onlangs beworden gezet, waar ons richting wordt gewezen, sprak (te downloaden op www.protestantsekerk. waar duidelijk wordt waar we ons aan willen en nl). Daarin staan behartenswaardige woorden moeten geven. over de kerk waarvan wij deel uitmaken. Op de Ik ben zo vrij geweest uitvoerig te citeren om de vraag waarom de kerk moet blijven lezen we: • De kerk moet blijven omdat er een verhaal smaakpapillen te prikkelen. Deze notitie verdient het om niet alleen in synodeverband besproken verteld wordt dat wij nergens anders horen. Het te worden, maar ook zijn weg te vinden in de is een verhaal dat evangelie wordt genoemd, goed nieuws. Het vertelt van God die me aantreft plaatselijke gemeenten. Er zal niet alleen instemming zijn, maar ook tegenspraak. Dat is alleen in mijn kracht en me zegent. Het vertelt ook van maar goed, omdat we zo groeien naar een God die mij vindt als ik verloren een dieper verstaan van het geheim van langs de weg lig en die me opraapt.

Gods liefde.

Dat evangelie staat op naam van Jezus In deze jaargang van het OuderlingenChristus. Er moet een plek zijn waar blad heeft dr Sake Soppels vijf keer gewij deze naam horen en waar deze schreven over het thema: De gemeente naam ons leven stempelt.

• De kerk moet blijven omdat het durft. Zijn laatste bijdrage stond in het mei-nummer. Ook hij bepaalt de geeen gemeenschap is van broeders meente bij de bron en roept op tot een en zusters. Geen mensen die elkaar herkenbaar en gedurfd leven daaruit. uitgekozen hebben omdat ze elkaar Wij danken Sake voor zijn bijdragen! altijd zo aardig vinden, maar mensen Richard Vissinga

2

OuderlingenBlad, juni 2015, nummer 1060

4

Doop, dopen, gedoopt

21

Drie begrippen leiden het themanummer ‘Over de doop’ in – Jaap de Lange

6

Vanzelfsprekend? Een geboortekaartje?

De doop vraagt voortgaande reflectie en bewuste gedachtenis – Evert Jonker

26

Over de aanloop naar de viering van de doop – Margarithe Veen

10

‘Ik ben gedoopt’ Aan het woord zijn Kees, 82 jaar en Daisy, 32 jaar

15

31

Verder lezen?

Enkele verwijzingen naar websites en andere achtergrondinformatie

De liturgie van de doop Een praktijkbeschrijving van de doop in de eredienst – Gert Landman

20

Een wereldwijde verbondenheid De kring rond de dopeling is wijder dan de gemeente – Erica Hoebe-de Waard

Een bijbelse oriëntatie – Arie Romein

14

‘Ik ben gedoopt’ Aan het woord zijn Pieter, 26 jaar en Johanneke, 32 jaar

27

De doop

De waarde van de doopgedachtenis

‘Ik ben gedoopt’

2 Redactioneel 32 Boeken 33 Prikbord

Aan het woord zijn Tamira, 6 jaar en Harro, 51 jaar

In dit nummer Volgend nummer Thema: Eénoudergezinnen

Kinder- en jeugdpastoraat Aandacht voor kinderen vanuit de gemeente

Echtscheiding Vragen en zorgen rond een ingrijpende beslissing

Diaconaat en éénoudergezinnen Hulpvragen en mogelijkheden van hulp

Als één van de ouders jong sterft Je moet verder, maar hoe en wat?

Eénoudergezinnen en de kerk Wat kan de gemeente bijdragen?

Geen partner, maar wel een kinderwens Een zoekproces in een bijzondere situatie

D

Het zijn beroemde woorden geworden van Luther: Ik ben gedoopt! Het betekende iets voor hem ook als volwassene.

In de uitdagingen van het leven hield hij het zichzelf voor, als houvast. Maar wat is dat eigenlijk ‘dopen’? En wat zit er achter?

Doop, dopen, gedoopt

Jaap de Lange

Dr. J.J. de Lange is faculteitshoogleraar praktische theologie aan de Universitaire Faculteit voor Protestantse Godgeleerdheid te Brussel. Hij is lid van de redactie van het Ouderlingenblad.

De drie woorden uit de titel van dit inleidende artikel, slaan alle drie op de inhoud van dit themanummer.

Met de doop worden mensenkinderen niet alleen lid van de christelijke geloofsgemeenschap, maar tegelijkertijd kruisen in de doop de naam van de dopeling en die van ‘de Vader, de Zoon en de heilige Geest’ elkaar. Ze worden in één adem genoemd. Het is een betekenisvol symbool.

Dopen en gedoopt worden is ook een werkwoord. Dat is het vooral in de kerkdienst, waar kinderen en volwassenen het ritueel van de doop ondergaan.

Water speelt daar als symbool een belangrijke rol in. Het is omgeven met woorden, gebeden en liederen en vindt plaats in het centrum van de gemeente.

Eenmaal ‘gedoopt’ gaat het leven ook weer verder. Maar je bent dan wel tot leerling gestempeld van Jezus Christus. Wil je dat, leerling zijn voor het leven? En zo ja, wat is dan de persoonlijke betekenis ervan voor jou, als je zegt: ‘Ik ben gedoopt’?

De doop als symbool Bij een symbool denken we meestal aan een

4

voorwerp of een woord. Het is een begrip uit het alledaagse leven, dat rationeel te omschrijven is, maar ook een diepere betekenislaag heeft. We kunnen water omschrijven als H2O, maar als je zegt dat in Nederland het water ‘vriend en vijand’ is, bedoel je toch echt iets anders. Dan is het beeldtaal geworden. Zo verwijst het water van de doop via het alledaagse van water, wassen, groeien, ondergaan naar een diepere, innerlijke geloofswerkelijkheid. Dan gaat het bijvoorbeeld over ‘met Christus gedoopt zijn’, over ‘delen in zijn dood’ én ‘delen in zijn opstanding’ om met Paulus te spreken (Rom 6). Het symbool van water hoort voor christenen dan ook bij de geschiedenis van het geloof en kent een belangrijke plaats in de christelijke gemeenschap.

Het is niet voor niets, dat we in de kerk veel waarde hechten aan de doop en dat we in doopdiensten stilstaan bij de betekenissen van het doopwater.

Daarom speelt het symbool van het water bijvoorbeeld een belangrijke rol in het doopgesprek (artikel Margarithe Veen), waar het ingebed staat in de toeleiding naar de doop, maar ook in de

OuderlingenBlad, juni 2015, nummer 1060

Kan er een kracht vanuit gaan?

bijbelse oriëntatie (artikel Arie Romein) en in de wereldwijde en kerkenbrede erkenning van de doop (artikel Erica Hoebe).

De doop als ritueel Alle handelingen in een doopviering maken samen het ritueel. Het is belangrijk zowel voor de dopeling, als ook voor de gemeente.

Daarmee word je immers opgenomen in de geloofsgemeenschap. En dus is het niet zonder betekenis, hoe dit alles plaats vindt; welke woorden, wanneer gesproken worden; welke gebeden waarom worden gezegd; op welk moment er een zegen wordt uitgesproken.

Met elkaar maakt dat het gebeuren tot een levend en betekenisvol geheel.

Ook daarop wordt al ingespeeld in de voorbereidende gesprekken met dopelingen en doopouders, maar het is in dit verband ook goed om te weten wat er liturgisch in de kerk wordt aangeboden aan zinvolle mogelijkheden.

Naast andere artikelen waarin dit als onderdeel aan de orde komt, geeft Gert Landman in zijn artikel daar een mooi overzicht van.

Daarom vroegen we aan enkele mensen om in een paar woorden te proberen samen te vatten, wat in hun leven de doop voor hen betekent. Hun verhalen, die u door dit nummer heen tegenkomt, getuigen van een grote invloed van de doop op hun leven. Het is dan ook waardevol om jezelf daar van tijd tot bij te bepalen. Dat ik ooit gedoopt ben, wat heeft dat in mijn leven te weeg gebracht? En als ik er nu aan denk dat ik gedoopt ben, wat zegt mij dat dan voor m’n leven nu?

De doop wordt immers maar eenmaal aan je bediend, maar blijft je hele leven Gedoopt zijn Lang niet iedereen van kracht. Kan er een kracht vanuit gaan? Lees, wat anderen daarvan zeggen denkt er later nog over na, wat het betekent om gedoopt te zijn. Toch doet en ook wat Evert Jonker schrijft over de dat er wel toe. De doop is, zo niet de be- waarde van de doopgedachtenis. Dat laatste kan ook voor gemeenten, waar langrijkste, dan toch één van de meest belangrijke gebeurtenissen in het leven de doop niet zo vaak bediend wordt, een belangrijk moment van bezinning en van de gemeente. De betekenis ervan gaat ver en diep; geeft christenmensen geloofsopbouw zijn. richting bij hun zoeken naar zin en levensmoed; bepaalt hen hun levenlang Voor wie verder en meer wil lezen is bij het leerling-zijn (discipelschap) van aan het eind van dit themanummer een bladzijde opgenomen met enkele Jezus Christus; en bepaalt hen zo ook verwijzingen. π bij elkaar.

OuderlingenBlad, juni 2015, nummer 1060

5