Ouderlingenblad 1054, december 2014

Pastoraat en Gemeenteopbouw December 2014 - nummer 1054 - Jaargang 92

Thema

Kerst vieren

Redactioneel staan versteld van zijn woorden en wie hem zien Met Kerst viert de kerk niet alleen de geboorte zijn verwonderd over de daden die hij verricht; van Jezus in Bethlehem. Ook de evangelist Lucas in hem heeft heel de volheid van God willen zet zijn lezers al op het spoor van een buitengewonen, schrijft Paulus in één van zijn brieven. woon bijzondere gebeurtenis, getuige de grote Waar kunnen wij hem vandaag ontmoeten? Als woorden die bij Jezus’ geboorte door de engel protestanten zeggen wij: in de verkondiging van worden uitgesproken: er is een redder geboren, het woord, dus in kerkdiensten en vieringen de messias, de Heer. Maar het is vooral Johannes in alle soorten en maten; daar waar mensen in die in de zogenaamde proloog van zijn evangezijn naam bij elkaar komen en de Schrift wordt lie de betekenis van Jezus’ geboorte aangeeft. gelezen, overdacht en uitgelegd. Maar er is meer.

Hij doet dat met woorden die voor ons niet zo In één van zijn gelijkenissen vertelt Jezus van de gemakkelijk zijn te verstaan: het Woord is mens geworden en heeft bij ons gewoond, vol van goed- Mensenzoon die aan het eind van de tijd orde op zaken stelt en de goede van de slechte mensen heid en waarheid (Joh. 1, 14). scheidt. Dan zegt hij van zichzelf: ‘want ik had In het eerste vers schrijft hij met woorden die honger en jullie gaven mij te eten, ik had dorst en aan Genesis 1 doen denken over het Woord, dat was in het begin, dat bij God was en dat God was. jullie gaven mij te drinken. Ik was een vreemdeling en jullie namen mij op, ik was naakt en jullie Dát Woord is mens geworden. Dat is het grote kleedden mij (Mat. 25, 35 ev.). Dan denk ik aan de wonder, dat de kerk met Kerst viert. Waar in veel man die mij laatst belde om een voedselpakket; godsdiensten de mens zich moet inspannen om hij was bij de voedselbank aangemeld, maar het in contact te komen met God of met het godkon nog wel een paar dagen duren, voordat hij delijke, daar heeft het christelijk geloof weet van daarvan bericht kreeg. Hij had voor zichzelf, zijn een God, die zich klein maakt en aan het licht vrouw en vier kinderen geen eten meer. komt in een kind dat geboren wordt En wie denkt niet aan asielzoekers in in Bethlehem, in een voerbak wordt ons land, die hier niet mogen blijven gelegd en zoals Paulus later zegt de maar ook niet weg kunnen? Zou wat gestalte van een slaaf heeft aangenowij vieren met Kerst, dat het Woord men. Het is veelzeggend dat de wijmens is geworden ons zo niet heel nazen uit het oosten zich diep moeten bij komen en een appèl op ons doen? buigen om de pasgeboren koning De redactie en uitgeverij van het Ouvan de Joden liggend in een voerbak derlingenblad wensen u gezegende te aanbidden. In zijn leven laat Jezus kerstdagen en voor het nieuwe jaar zien en horen dat en hoe het Woord ‘vrede en alle goeds’. mens is geworden. Wie hem horen Richard Vissinga

2

OuderlingenBlad, december 2014, nummer 1054

4

Kerst vieren

22

Zes kernwoorden bij de viering van Kerst – Richard Vissinga

6

10

26

Beweging Het kerstverhaal zet mensen in beweging – Mathilde de Graaff

Vrede Over een woord dat beide, geschenk en opdracht is – Richard Vissinga

14

De houding van Maria als inspirerend voorbeeld voor ons?

– Gerry Kramer-Hasselaar

Er zij licht …

Een kerstwoord in bijbels perspectief – Jaap de Lange

Overgave

Heil

2 Redactioneel 32 Boeken 33 Prikbord

‘Heil’ en ‘Heiland’, woorden met een pastorale strekking – Erica Hoebe-de Waard

18

Hoop Meditatieve gedachten en gedichten – Nelleke Boonstra

In dit nummer Volgend nummer Geloven in zicht

Geestelijke zorg en trauma

Iconen en hun spiritualiteit

Hoe om te gaan men mensen die een trauma opliepen?

Basiswoorden gemeenteopbouw

Contextueel pastoraat

Kernbegrippen in de opbouw van de gemeente

Een visie op pastoraat

Onbeperkt geloven

Kerk en boeren nu

Mensen met een verstandelijke beperking en geloven

Over duurzaamheid landbouw

Over enkele weken viert de kerk het kerstfeest, de geboorte van Jezus in Bethlehem. Hij wordt het licht van de wereld genoemd. De datum van het kerstfeest is verbonden met een oud feest, waarin de terugkeer van het licht wordt gevierd. Dit themanummer ‘Kerst vieren’ vraagt aandacht voor meer betekenissen.

K

Kerst vieren

Richard Vissinga

Drs. R.S.E. Vissinga is als predikant voor gewone werkzaamheden verbonden aan de Protestantse Gemeente Enschede.

Ds. Vissinga is lid van de redactie van het Ouderlingenblad

Bij ieder feest hoort een verhaal, of het nu gaat om een verjaardag, een jubileum, een bevrijdingsfeest of Sinterklaas.

Dat geldt ook voor de feesten die de kerk viert. Hét verhaal dat hoort bij het kerstfeest vertelt Lucas in het tweede hoofdstuk van zijn evangelie. We kennen de ingrediënten: er is een volkstelling, er gaan twee mensen op weg van Nazareth naar Bethlehem, er is geen plaats meer in de herberg, er wordt een kind geboren en in een voederbak gelegd; er zijn engelen, die uitbreken in gejuich en herders, die hun kudden achterlaten en gaan bezien wat daar is gebeurd. Het verhaal van Lucas hoort zozeer bij het kerstfeest, dat ik ooit na een kerstdienst een reprimande kreeg van een kerkganger, omdat ik niet dít verhaal had gelezen en overdacht, maar dat van Matteüs. Terwijl de evangelist Marcus niets vertelt over Jezus’ geboorte en Johannes teruggaat naar Genesis 1 en spreekt over het Woord van het begin. Terwijl de kerk in de eerste eeuwen van haar bestaan geen kerstfeest vierde.

Vanaf het begin vierde de kerk het feest van de Epifanie: de verschijning van de Heer en daar hoorden onder meer

4

de verhalen bij van de aanbidding door de wijzen, de doop van Jezus en Jezus’ eerste teken op de bruiloft te Kana.

Zes kernwoorden In dit themanummer staan zes kernwoorden uit het kerstverhaal van Lucas centraal.

Net als in de proloog van het evangelie van Johannes (het licht schijnt in de duisternis) speelt licht een grote rol.

De herders worden omgeven door het stralende licht van de Heer. Voor velen valt de boodschap van kerst samen met vrede. Een groot hemels leger prijst God immers met de woorden: ‘Eer aan God in de hoogste hemel en vrede op aarde.’ De bijbelvertaling van 1951 liet een engel van de Heer zeggen: ‘U is heden de Heiland geboren.’ Dat betekent heelmaker. De Nieuwe Bijbelvertaling spreekt van redder. Heil en redding zijn onlosmakelijk verbonden met de komst van Jezus. Zijn geboorte is ook een teken van hoop, dat het niet alleen anders, maar ook beter kan worden met mens en wereld.

‘Laat er met mij gebeuren wat u hebt gezegd’, zijn de woorden van Maria

OuderlingenBlad, december 2014, nummer 1054

Er wordt een kind geboren …

als de engel heeft aangekondigd dat ze zwanger zal worden. Typerend van Maria is haar overgave. En wat is er een beweging in het kerstverhaal: van Jozef en Maria, van herders en van wijzen die op weg gaan. Is dat ook niet veelzeggend?

Zes kernwoorden: licht, vrede, heil, hoop, overgave en beweging. Bedoeld voor persoonlijke bezinning en verdieping, maar ook bij een bezinningsmoment tijdens een (kerkenraads)vergadering of bij een huiskamerbijeenkomst.

Hoe te gebruiken? Wanneer u overweegt het themanummer te gebruiken voor een groepsbijeenkomst in de tijd van advent en kerst, kunt u uw aandacht speciaal richten op één van de zes kernwoorden.

Het vraagt wellicht teveel tijd om een heel artikel centraal te stellen en hardop voor te lezen.

U zou daar ook een bijbehorende bijbeltekst uit kunnen lichten of een zin die u bijzonder aanspreekt. π

Veelzeggende woorden

Bij het begin of bij de afsluiting van een bijeenkomst kunt u gebruik maken van de volgende opzet: • Bij het begin of aan het einde van een bezinningsmoment of korte ‘viering’ steekt u een kaars aan; daarbij kunt u bijvoorbeeld zeggen: Heer Jezus, licht van de wereld, open onze ogen en harten voor het spoor van licht dat U in ons leven en op deze wereld trekt • Moment van stilte • U leest enkele zinnen uit één van de door u gekozen artikelen uit dit themanummer, zinnen die u raken; het kan ook een bijbeltekst zijn, die u aanspreekt • U vraagt of de aanwezigen de woorden tot zich willen laten doordringen en kort overdenken • Vervolgens vraagt u of iemand iets van zijn gedachten of gevoelens rond deze woorden met de anderen wil delen; misschien willen anderen dat ook doen. Het gaan er nadrukkelijk niet om daarover met elkaar in discussie te gaan. Misschien heeft iemand behoefte aan verheldering • In het register van het liedboek (bladzijde 1606) vindt u verwijzingen naar een groot aantal liederen voor de adventstijd en de kersttijd; u kunt daar een lied uit kiezen dat u rond de voorgelezen tekst aanspreekt. Misschien kan het lied samen gezongen worden • Gelegenheid voor stil gebed • Afsluiting met het gezamenlijk bidden van het Onze Vader • Doven van de kaars

OuderlingenBlad, december 2014, nummer 1054

5